มัลติมิเตอร์

มลั ติมิเตอร์(multimeter) เรยี บเรยี งโดย นาย เชิดพงศ์ ชภู ักดิ์ แผนกวชิ าไฟฟา้ กาลงั วิทยาลยั เทคนคิ สุโขทัย

อนาลอคมลั ตมิ ิเตอร์(Multimeter) มลั ติมเิ ตอร์(Multimeter) เกิดจากคา 2 คาผสมกนั นนั่ คือ Multi ซ่ึงแปลวา่ หลากหลาย มากมาย ส่วนMeter หมายถึง เครื่องวดั เม่ือนาสองคามารวมกนั คือ เครื่องมือวดั ทางไฟฟ้ า ซ่ึงสามารถวดั ไดห้ ลายคา่ เช่นค่าแรงดนั (Voltage) ค่ากระแส (Current) ค่าความตา้ นทาน(Resistance) บางรุ่นสามารถวดั frequency,ค่าDiod หรือคา่ อื่นๆภายในเครื่องเดียวไดด้ ว้ ย การแสดงผลของมลั ติมิเตอร์แบง่ ออกเป็น 2 แบบ คือ มลั ติมิเตอร์แบบเขม็ (Analog Multimeters) กบั มลั ติมิเตอร์แบบตวั เลข(Digital Multimeters) เพ่อื ใหเ้ หมาะสมกบั การทดลองเร่ืองน้นั ๆ ซ่ึงมลั ติมิเตอร์แต่ละเครื่องจะมีรายละเอียดปลีกยอ่ ยและขอ้ ควรระมดั ระวงั ในการใชง้ านแตกตา่ งกนั ไปในบทความน้ีจะกล่าวถึงการใชง้ านของ มลั ติมิเตอร์แบบเขม็ (Analog Multimeters)มัลตมิ ิเตอร์แบบเขม็ (Analog Multimeters) มลั ติมิเตอร์แบบเขม็ (analog multimeter, AMM) เป็นเคร่ืองมือวดั ปริมาณทางไฟฟ้ าหลายประเภทรวมอยใู่ นเครื่องเดียวกนั โดยทว่ั ไปแลว้ มลั ติมิเตอร์จะสามารถใชว้ ดั ปริมาณตอ่ ไปน้ี- ความตา่ งศกั ยก์ ระแสตรง (DC voltage)- ความตา่ งศกั ยก์ ระแสสลบั (AC voltage)- ปริมาณกระแสตรง(DC current)- ความตา้ นทานไฟฟ้ า (electrical resistance) อยา่ งไรกต็ ามมลั ติมิเตอร์บางแบบสามารถใชว้ ดั ปริมาณอื่น ๆ ไดอ้ ีก เช่น กาลงั ออกของสัญญาณความถ่ีเสียง (AF output) การขยายกระแสตรงของทรานซิสเตอร์ (DC current amplification, hFE) กระแสรั่วของทรานซิสเตอร์ (leakage current, lCEO) ความจุทางไฟฟ้ า (capacitance) ฯลฯมลั ติมิเตอร์แบบเขม็ มีลกั ษณะดงั ภาพขา้ งล่าง

หมายเลข 1 indicator Zero Conector มีหนา้ ที่ต้งั คา่ เขม็ ให้อยตู่ าแหน่ง 0 หรือตาแหน่งอ่ืนๆที่ตอ้ งการหมายเลข 2 Indicator Pointer หรือ เขม็ ช้ีบง่ มีหนา้ ที่ช้ีบ่งปริมาณตา่ งๆหมายเลข 3 Indicator Scale สเกลตา่ งที่อยบู่ นหนา้ ปัดของมิเตอร์หมายเลข 4 Continuity Indicating LED ( CONTINUITY ) เป็นหลอด Led ที่เปล่งแสงบง่ บอกความต่อเน่ืองหมายเลข 5 Range Selector Switch knob ลูกบิดปรับเลือกค่าที่ตอ้ งการวดัหมายเลข 6 0-ohms adjusting knob /0- centering meter ป่ ุมปรับต้งั คา่ ความตา้ นทานใหอ้ ยตู่ าแหน่ง 0 หรือตาแหน่งที่ตอ้ งการหมายเลข 7 Measuring Terminal + เทอร์มินอลไฟบวกหมายเลข 8 Measuring - COM เทอร์มินอลไฟลบ หรือ commonหมายเลข 9 Series Terminal Capacitor OUTPUT ใชว้ ดั คา่ แรงดนั กระแสสลบัหมายเลข 10 Panel หรือ หนา้ ปัดมิเตอร์ หมายเลข 11 Rear Case หรือ กรอบมิเตอร์

1.) Resistance (OHMS) scale หรือ สเกลวดั ความตา้ นทานมีหน่วยเป็ น โอห์ม2.) สเกลกระแสและแรงดนั ท้งั AC และ DC3.) 0-centerig (NULL) +/- DCV scale4.) สเกลวดั แรงดนั AC 2.5 volt.5.) สเกลวดั การขยายกระแสตรงของทรานซิสเตอร์ (hFE) มีสีน้าเงิน6.) สเกลสาหรับทดสอบแบตเตอร์ร่ี 1.5 V 0.25A.7.) สเกลวดั กระแสรั่วของทรานซิสเตอร์ (LEAK, ICEO, Ll) มีสีน้าเงิน8.) สเกลวดั ความต่างศกั ยร์ ะหวา่ งปลายขณะวดั ความตา้ นทาน (LV) มีสีน้าเงิน9.) สเกลวดั กาลงั ออกของสัญญาณความถี่เสียง (dB) มีสีแดง10.) Continuity Indicating LED ( CONTINUITY ) เป็นหลอด Led ที่เปล่งแสงบง่ บอกความต่อเนื่อง11.คือกระจกเงาเพอื่ ทาใหก้ ารอ่านคา่ บนสเกลที่แสดงดว้ ยเขม็ ช้ีของมิเตอร์ถูกตอ้ ง ที่สุด การอา่ นค่าท่ีถูกตอ้ งคือตาแหน่งที่เขม็ ช้ีของมิเตอร์จริงกบั ตาแหน่งเขม็ ช้ี ของมิเตอร์ในกระจกเงาซอ้ นกนั พอดีการวดั ความต่างศักย์ไฟฟ้ ากระแสตรง

ปรับมลั ติมิเตอร์ใหเ้ ป็ นโวลทม์ ิเตอร์ก่อน โดยหมุนสวทิ ช์บนตวั มิเตอร์ ไปที่ตาแหน่งช่วงการวดั ความต่างศกั ยไ์ ฟฟ้ ากระแสตรง (DCV) (หมายเลขอา้ งอิง 7) ซ่ึงมี 7 ช่วงการวดั คือ 0-0.1V, 0-0.5V, 0.2.5V, 0-10V, 0-50V, 0-250V, 0-1000Vหลกั การนามลั ติมิเตอร์ SUNWA ไปใชใ้ นการวดั ความตา่ งศกั ย์1.เลือกตาแหน่งที่ตอ้ งการวดั ความตา่ งศกั ย์ และตรวจสอบทิศทางการไหลของกระแสไฟฟ้ า2. เสียบสายวดั มิเตอร์สีดาที่ข้วั ลบ(- COM) และสายวดั สีแดงที่ข้วั บวก(+)เขา้ กบั มลั ติมิเตอร์3. ต้งั ช่วงการวดั ใหส้ ูงกวา่ ความต่างศกั ยข์ องบริเวณน้นั โดยหมุนสวทิ ช์บนตวั มิเตอร์ ไปที่ ตาแหน่งช่วงการวดั ความต่างศกั ยไ์ ฟฟ้ ากระแสตรง (DCV)4. นาสายวดั มิเตอร์ไปตอ่ ขนานหรือต่อคร่อมวงจร โดยใชห้ วั วดั แตะกบั จุดที่ตอ้ งการวดั และตอ้ งให้กระแสไฟฟ้ าไหลเขา้ ทางข้วั บวก (+) ของมลั ติมิเตอร์สมอ ถา้ วดั สลบั ข้วั เขม็ วดั จะตีกลบั ตอ้ งรีบเอาสายวดัมิเตอร์ออกจากวงจรทนั ที จากน้นั ทาการสลบั หวั วดั ใหถ้ ูกตอ้ ง5. การอ่านคา่ ความตา่ งศกั ยไ์ ฟฟ้ า ใหอ้ า่ นสเกลสีดาท่ีอยใู่ ตแ้ ถบเงิน ซ่ึงมีค่าระบุอยใู่ ตส้ เกล 3 ช่วง คือ 0-10,0-50 และ 0-250 คา่ ที่อา่ นไดต้ อ้ งสมั พนั ธ์กบั ช่วงการวดั ที่ต้งั ไว้การวดั ความต่างศักย์ไฟฟ้ ากระแสสลบัการวดั ความต่างศกั ยไ์ ฟฟ้ ากระแสสลบั ไม่จาเป็นตอ้ งใหก้ ระแสไฟฟ้ าไหลผา่ นทางข้วั บวกเหมือนไฟฟ้ ากระแสตรง เพราะไฟฟ้ ากระแสสลบั ไม่มีข้วั ตายตวั ข้วั แรงดนั จะสลบั ไปสลบั มาตลอดเวลา กล่าวคือสามารถ

ต่อโดยใหส้ ายวดั เส้นใดอยขู่ า้ งใดก็ได้ แต่วธิ ีวดั ค่ายงั ใชห้ ลกั การเดียวกนั กบั โวลตม์ ิเตอร์กระแสตรงก่อนที่จะนามลั ติมิเตอร์ไปวดั คา่ ตอ้ งทาการปรับมลั ติมิเตอร์ใหเ้ ป็นโวลทม์ ิเตอร์กระแสสลบั ก่อน จากน้นั เลือกช่วงการวดั ใหเ้ หมาะสม โดยหมุนสวทิ ชบ์ นตวั มิเตอร์ ไปที่ตาแหน่งช่วงการวดั ความต่างศกั ยไ์ ฟฟ้ ากระแสตรง (ACV) (หมายเลขอา้ งอิง 10) ซ่ึงมี 4 ช่วงการวดั คือ 0-10V, 0-50V, 0-250V, 0-1000Vการวดั กระแสไฟฟ้ ากระแสตรง1. เลือกตาแหน่งท่ีตอ้ งการวดั กระแสไฟฟ้ า และตรวจสอบทิศทางการไหลของกระแสไฟฟ้ า2. เสียบสายวดั มิเตอร์สีดาท่ีข้วั ลบ (- COM) และสายวดั สีแดงท่ีข้วั บวก (+) เขา้ กบั มลั ติมิเตอร์3. ต้งั ช่วงการวดั ท่ีเหมาะสม ในกรณีที่ทราบค่ากระแสในวงจร ควรต้งั ช่วงการวดั ใหส้ ูงกวา่ คา่ กระแสท่ีทราบแต่ในกรณีท่ีไมท่ ราบค่ากระแสในวงจร ควรต้งั ช่วงการวดั ที่สูงๆ (0-0.25A) ไวก้ ่อน แลว้ คอ่ ยปรับช่วงการวดัใหม่ ก่อนปรับช่วงการวดั ใหม่ตอ้ งเอาสายวดั ออกจากวงจรทุกคร้ัง และตอ้ งแน่ใจวา่ ค่าที่จะวดั ไดน้ ้นั มีค่าไม่เกินช่วงการวดั ที่ปรับต้งั ใหม่

4. นาสายวดั มิเตอร์ไปต่อแทรกหรือต่อแบบอนุกรม โดยใชห้ วั วดั แตะบริเวณท่ีตอ้ งการวดั และตอ้ งให้กระแสไฟฟ้ าไหลเขา้ ทางข้วั บวกของมลั ติมิเตอร์ หากเขม็ วดั ตีเกินสเกลตอ้ งรีบเอาสายวดั มิเตอร์ออกจากวงจรทนั ที แลว้ เลือกช่วงการวดั ที่สูงข้ึนจากน้นั ทาการวดั คา่ ใหม่5. อ่านคา่ กระแสไฟฟ้ าที่ไหลในวงจร ซ่ึงการอ่านตอ้ งสัมพนั ธ์กบั ช่วงท่ีต้งั ไว้ Digital multimeter คือ อุปกรณ์ที่ใชว้ ดั ค่าพารามิเตอร์ทางไฟฟ้ า อาทิเช่น แรงดนั กระแส กาลงั งานไฟฟ้ าจริงกาลงั งานไฟฟ้ ารีแอคตีฟ กาลงั ไฟฟ้ าปรากฏ ตวั ประกอบกาลงั ฮาร์โมนิค คา่ พลงั งานไฟฟ้ า เป็นตน้ Digital Multimeter เป็นมลั ติมิเตอร์อีกชนิดหน่ึงที่พฒั นาข้ึนมาจากเทคโนโลยที างดา้ นอิเล็กทรอนิกส์และดา้ นดิจิตอล โดยการรวมเอาดิจิตอลโวลตม์ ิเตอร์ (Digital Voltmeter) ดิจิตอลแอมมิเตอร์ (DigitalAmmeter) และดิจิตอลโอห์มมิเตอร์ (Digital Ohmmeter) เขา้ ดว้ ยกนั ใชก้ ารแสดงผลการวดั ค่าดว้ ยตวั เลขช่วยใหก้ ารวดั ค่าและการอ่านคา่ มีความถูกตอ้ งมากข้ึนและยงั ช่วยลดความผดิ พลาดที่เกิดจากการอ่านคา่ ได้เกิดความสะดวกในการใชง้ าน Digital Multimeterสามารถวดั ปริมาณทางไฟฟ้ าไดห้ ลายประเภท เช่นเดียวกบั มลั ติมิเตอร์แบบเขม็นอกจากน้ียงั สามารถวดั ปริมาณกระแสสลบั วดั การขยายกระแสตรงของทรานซิสเตอร์ วดั ความจุไฟฟ้ าและตรวจสอบไดโอดไดอ้ ีกดว้ ยDigital Multimeterเป็นมลั ติมิเตอร์ท่ีสามารถวดั คา่ ปริมาณไฟฟ้ าไดห้ ลายชนิดเช่นเดียวกบั มลั ติมิเตอร์ชนิดเขม็ ช้ี เช่น วดั แรงดนั ไฟตรง (DCV) แรงดนั ไฟสลบั (ACV) กระแสไฟตรง (DCA) กระแสไฟสลบั(ACA) และความตา้ นทาน ( ) เป็นตน้ นอกจากน้ีในดิจิตอลมลั ติมิเตอร์บางรุ่นยงั มีความสามารถเพ่มิ มาก

ข้ึนไปอีก สามารถวดั คา่ ปริมาณไฟฟ้ าอื่นๆ นอกเหนือจากคา่ ปกติได้ เช่น วดั การต่อวงจรแสดงดว้ ยเสียงได้วดั อุณหภูมิได้ วดั ความถ่ีได้ วดั คา่ ความจุของตวั เกบ็ ประจุได้ วดั อตั ราขยายของทรานซิสเตอร์ (hFE) ได้และวดั ขาทรานซิสเตอร์ได้ เป็นตน้ Digital Multimeterแบบยา่ นวดั อตั โนมตั ิ ดิจิตอลมลั ติมิเตอร์แบบยา่ นวดั อตั โนมตั ิ ปริมาณไฟฟ้ าแต่ละชนิดที่จะวดั ค่ามียา่ นต้งั วดั เพียงยา่ นเดียว สามารถใชว้ ดั ปริมาณไฟฟ้ าต้งั แต่ค่าต่าๆ ไปจนถึงคา่ สูงสุดท่ีเครื่องสามารถแสดงคา่ ออกมาได้ ใชง้ านไดง้ ่ายและสะดวกรวดเร็ว รูปร่างและส่วนประกอบของดิจิตอลมลั ติมิเตอร์แบบยา่ นวดั อตั โนมตั ิแบบหน่ึง Digital Multimeterแบบยา่ นวดั ปรับดว้ ยมือ ดิจิตอลมลั ติมิเตอร์แบบยา่ นวดั ปรับดว้ ยมือ ผใู้ ชด้ ิจิตอลมลั ติมิเตอร์จะตอ้ งเป็นผปู้ รับเลือกยา่ นวดั ให้เหมาะสมกบั คา่ ปริมาณไฟฟ้ าท่ีวดั หากปรับค่าไม่ถูกตอ้ งดิจิตอลมลั ติมิเตอร์จะไมส่ ามารถแสดงค่าการวดัออกมาได้ การใชง้ านคลา้ ยมลั ติมิเตอร์แบบเขม็ แตกตา่ งเพยี งดิจิตอลมลั ติมิเตอร์เมื่อวดั คา่ สามารถแสดงค่าปริมาณไฟฟ้ าท่ีวดั ไดเ้ ป็นตวั เลขออกมาเลย รูปร่างและส่วนประกอบของดิจิตอลมลั ติมิเตอร์แบบยา่ นวดั ปรับดว้ ยมือแบบหน่ึง ส่วนประกอบของ Digital Multimeter1. หนา้ จอแสดงผล โดยจะแสดงผลเป็นตวั เลข 2. ป่ ุมปรับค่าต่างๆ เช่น เลือกตาแหน่งจุดทศนิยม เป็ นตน้ 3. สัญลกั ษณ์แสดงช่วงการวดั แตล่ ะช่วง 4. ป่ ุมต้งั ช่วงการวดั 5. ช่องสาหรับเสียบสายวดั สาหรับวดั ความต่างศกั ย์ (V) ท้งั ไฟฟ้ ากระแสตรงและกระแสสลบั , ความตา้ นทาน(W) 6. ช่องสาหรับเสียบสายวดั Output 7. ช่องสาหรับเสียบสายวดั กระแส ในหน่วย mA และ mA ท้งั ไฟฟ้ ากระแสตรงและกระแสสลบั

8. ช่องเสียบสายวดั สาหรับวดั กระแสไฟฟ้ าสลบั สูงสุด