ใบความรู้เรื่องการสร้างบ้านแต่ละภาค ของประเทศไทย

การสร้างบ้านเรือน ของประเทศไทย การสร้างบ้านเรือนทั้ง 4ภาคของประเทศไทย ได้แก่ ภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคกลางและภาคใต้

ภาคเหนือ ปัจจัยในการสร้างบ้าน ลักษณะบ้านของภาคเหนือเป็นเอกลักษณ์เฉพาะที่ ไม่เหมือนภาคใดของประเทศไทย เนื่องจากพื้นที่ของ ภาคเหนือเคยเป็นอาณาจักรล้านนาจึงได้รับอิทธิพล การสร้างบ้านของภาคเหนือที่โดดเด่นชัดคือ เรือนกาแลโดยจะสร้างในแบบใต้ถุ่นต่ำเพราะ ภาคเหนือตั้งอยู่ในภูมิประเทศเป็นเขาอยู่ในพื้นที่สูง ที่มา : บ้านและสวน ความเสี่ยงที่จะเกิดน้ำท่วมจึงพบได้น้อย แต่จะประสบกับปัญหาของอากาศหนาว ถึงแม้ภาคเหนือจะมี3ฤดูเหมือนภาคกลางและภาคตะวันออกเฉียง เหนือ แต่ระดับความสูงทำให้อากาศหนาวจึงนิยมสร้างบ้านที่มีหน้าต่างน้อย เพื่อไม่ให้ลมพัดเข้ามาได้มาก และนิยมสร้างเป็นบ้านแฝดและอยู่ในระดับต่ำกว่าลมรวมถึงฝาไหลก็เป็นฝนังที่เลื่อนช่วยในเรื่องของกันลม และรับลมอีกด้วย ความเชื่อในการสร้างบ้าน กาแล ที่มา :https://www.baanlaesuan.com โดยภาคเหนือมีความเชื่อในการสร้างบ้านแฝดโดยจะสร้างหลังใหญ่ หนึ่งให้ใหญ่กว่าอีกหลังเพื่อเป็นการคุมครองและการทำกาแลที่หลังคา เป็นไม้ที่เเกะสลักอย่างสวยงาม โดยมีความเชื่อในเรื่องของเกี่ยวกับ โชคลางและการบูชา หลักในการสร้างบ้าน โดยทั่วไปแล้วเรือนมักจะหันหน้าไปทางทิศใต้เพื่อรับลมฤดูร้อน ส่วนบันไดตั้งอยู่ทางด้านหน้า หรือด้านข้างของตัวเรือน โครงสร้างทั่วไปจะใช้ไม้ที่หาได้ในพื้นที่ เช่น ไม้เต็ง รัง สัก และตะเคียน หลังคา มุงด้วยกระเบื้องดินเผา และใช้ระบบเสาและคาน ลักษณะเสาเป็นเสากลม หรือแปดเหลี่ยม บ้านสไตล์ล้านนา ไม้เต็งสำหรับใช้สร้างบ้าน เสาไม้กลม ที่มา : https://www.jorakay.co.th ที่มา : www.ganokchit.com ที่มา : ส.สรเดช ค้าไม้เก่า เสาไม้เก่า

ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ปัจจัยในการสร้างบ้าน สภาพภูมิประเทศภาคนี้เป็นที่ราบแบบลูกคลื่น พื้นดิน เป็นดินปนทรายน้ำซึมได้ง่าย จึงทำให้บริเวณแถบนี้แห้งแล้ง เรือนไทยภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ขาดแคลนน้ำในการเพาะปลูกและบริโภค การสร้างบ้านของ ที่มา : https://www.jorakay.co.th ผู้คนในภาคนี้จึงต้องอำนวยสำหรับการเก็บตุนสิ่งของไว้ ลักษณะบ้านของภาคอีสานเสายกพื้นค่อนข้างสูง ทำให้มีพื้นที่ใต้ถุนสูง ใช้เป็นที่ประกอบอาการทำครัว ทอผ้า เก็บไห หมักปลาร้า คอกเลี้ยงสัตว์ เก็บอุปกรณ์ทำไร่ทำนาถือว่าเป็นบริเวณที่มีการใช้สอยมากที่สุด มักทำยุ้งข้าว ไว้ใกล้ๆ เรือน และเนื่องจากภาคอีสานมีแม่น้ำโขง แม่น้ำน้ำมูล แม่น้ำชี การสร้างใต้ถุนสูงก็ เพื่อป้องกันน้ำท่วมอีกด้วย ภูมิภาคนี้มีทั้งหมด3ฤดูจึงเป็นสาเหตุที่ทำให้สร้างหน้าต่างขนาดเล็กเพื่อป้องกัน อากาศหนาวในช่วงของฤดูหนาว และลักษณะหลังคาทรงสามเหลี่ยมช่วยให้น้ำฝนไหลลงได้เร็ว นอกจาก ใช้พื้นที่ใต้ถุนเก็บสิ่งของและใช้สอยแล้ว ยังมีการสร้างยุ้งข้าวนอกไว้สำหรับเก็บข้าวไว้ด้วย ความเชื่อในการสร้างบ้าน ชาวอีสานมีความเชื่อในการสร้างเรือนให้ด้านกว้างหันไปทางทิศตะวันออกและตะวันตก ให้ด้านยาวหันไปทางทิศเหนือและใต้ ซึ่งเป็นลักษณะที่เรียกว่าวางเรือนแบบล่องตาเว็น และมีความเชื่อว่าหากสร้างเรือน ขวางตาเว็นและขะลำ คือเป็นอัปมงคลทำให้ผู้อยู่ไม่มีความสุข หลักในการสร้างบ้าน หลังคาใช้วัสดุในท้องถิ่นคือมุงด้วยหญ้า ฝาเรือนมักใช้ฝาแถบตอง โดยใช้ใบกุงหรือใบชาดมาประกบ ด้วยไม้ไผ่สานโปร่งเป็นตาราง หรือทำเป็นฝาไม้ไผ่สานบริเวณรอบๆ ซึ่งป่าในภูมิภาคนี้ส่วนใหญ่เป็นป่า เบญจพรรรณซึ่งไผ่จะอยู่ในป่าชนิดนี้ ผู้คนจึงนำวันสดุในพื้นที่มาใช้สร้างบ้านเรือนและประโยชน์ใน ด้านอื่นอย่างที่เรารู้จักกัน คือกระติ๊บที่ใส่ข้าวเหนียวก็ทำจากไผ่ นอกจากส่งผลต่อการสร้างบ้านเรือนก็ ส่งผลต่อวิถีชีวิตด้านอื่นด้วย และเรือนอีสานไม่นิยมทำรั้วเพราะเป็นสังคมเครือญาติ แผนที่แม่น้ำในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ โครงสร้างของบ้านในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ยุ้งข้าวของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ที่มา : https://www.wwf.or.th ที่มา : https://www.baanlaesuan.com ที่มา : https://www.saranukromthai.or.th

ภาคกลาง ปัจจัยในการสร้างบ้าน ภาคกลางลักษณะภูมิภาคเป็นพื้นที่ราบลุ่ม มีแม่น้ำหลักสายใหญ่คือแม่น้ำเจ้าพระยา ซึ่งผู้คนในภาคกลางจะตั้งถิ่นฐานใกล้แม่น้ำ เพื่อใช้ในการประกอบอาชีพและการดำรงชีวิต เรือนไทยภาคกลาง ฉะนั้นแล้วลักษณะบ้านเรือนในภาคกลางที่เห็นได้ชัดที่สุดคือการทำใต้ถุนสูง ที่มา : https://www.jorakay.co.th การทำใต้ถุนสูงสามารถบ่งบอกถึงการประกอบอาชีพได้ การทำได้ใต้ถุนนอกจากป้องกันน้ำท่วมและสัตว์มีพิษ เช่นตะขาบ งู แมงป่องแล้ว ยังใช้เป็นที่เก็บของอาทิเช่เกวียน อุปกรณ์ทำการ เกษตรกรรม ยังใช้ทำการอุตสาหกรรมมือ เช่นการทอผ้า การทำ เสื่อ และยังสามารถใช้พื้นที่เลี้ยงสัตว์หรือนั่งเล่นได้ ที่มา : บ้านและสวน การทำระเบียงเว้นช่องโปร่ง เพื่อช่วยให้ลมพัดผ่านจากใต้ถุนขึ้น มาข้างบน สามารถมองลงมายังใต้ถุนชั้นล่างได้ สภาพอากาศร้อน อบอ้าวของภาคกลางจึงมักสร้างบ้านหลังคาสูง เพื่อถ่ายเทความร้อนออกจากตัวบ้าน และประโยชน์ใน ช่วงฤดูฝน ช่วยให้น้ำฝนไหลลงจากหลังคาได้เร็ว ความเชื่อในการสร้างบ้าน ไม้ที่ในการสร้างเรือน ไม้บางชนิดไม่นิยมใช้ทำเสาเรือน อาทิ ไม้ซาก ไม้กะเบา ไม้พยอม คำว่า ซาก บก เบา ยอม ถือว่าชื่อไม่เป็นมงคล ไม้ตะเคียนก็ห้าม เพราะมีน้ำมันมาก ถ้าใช้เป็นเสามักตกมันถือกันว่าเป็นอัปมงคล ไขราและกันสาด หลักในการสร้างบ้าน ที่มา : https://clib.psu.ac.th นิยมปลูกบ้านหันหน้าหรือหันด้านแคบของบ้านไปทางทิศตะวันออกเพื่อรับแดด ในขณะที่ด้านยาวก็จะ ได้รับลมและถ่ายเทอากาศมีการวางแปลนบ้านเป็นสี่เหลี่ยมผืนผ้า ส่วนชายคาบ้านมีลักษณะยื่นยาวออกไป เรียกว่าไขรา หรือกันสาด ช่วยป้องกันความร้อนและแสงแดดกล้า มุงหลังคามักใช้วัสดุที่หาได้ในท้องถิ่น เช่น หญ้าคา จาก แฝกหรือไม้ที่ตัดเป็นแผ่นเล็กๆ ที่นิยมกันมากคือกระเบื้องดินเผา ตัวบ้านก็ใช้ไม้สักและ ไผ่ในการสร้างบ้าน

ฤดูในภาคใต้มีเพียงฤดูร้อนและฤดูฝนเท่านั้น จึงทำให้ทรงหลังคาเรือนไทย ภาคใต้ ภาคใต้ต้องยกสูงเพื่อระบายความร้อนและให้น้ำฝนไหลเทสะดวกประกอบกับ ภาคใต้มีประชากรชาวไทยพุทธ ชาวไทยมุสลิมและชาวไทยเชื้อสายจีนอยู่ทำให้ ปัจจัยในการสร้างบ้าน ได้รับอิทธิพลจากแถบประเทศเพื่อบ้าน โดยแยกเป็น2ประเภท เรือนไทยแบบมุสลิมภาคใต้ เป็นเรือนไม้ ใต้ถุนสูง มีหลังคา 3 แบบ เรียกว่า ปั้นหยา มนิลา และจั่ว รูปแบบที่พบส่วนใหญ่เป็นแบบปั้นหยา ภายในเรือนมัก จะเปิดโล่งต่อเนื่องถึงกันหมด กั้นเพียงห้องนอน พื้นที่ใต้หลังคาปีกนกที่ยื่นยาว ออกมาเป็นส่วนแรกของการเข้าสู่ตัวเรือน เข้าไปเป็นส่วนโถง ในบริเวณนี้จะ มีการกั้นเป็นห้องนอนและห้องละหมาดไว้บริเวณกลางเรือน ท้ายเรือนเป็น ส่วนครัว และยังเป็นส่วนของผู้หญิงโดยเฉพาะ คนภายนอกหรือผู้ชายจะไม่รุก ล้ำเข้าไป รวมถึงยังมีบันไดขึ้น ลงทางด้านหลังเฉพาะของผู้หญิง ซึ่งการสร้าง บ้านก็มีการแทรกความเชื่อทางศาสนา โดยจะแยกพื้นที่หญิงชาย ที่มา : บ้านและสวน ที่มา : บ้านและสวน เรือนไทยแบบชาวพุทธเป็นเรือนไม้ใต้ถุนสูงหลังคาใหญ่เป็นทรงปั้นหยา และจั่วภายในมักจะกั้นห้องอย่างมิดชิด โดยจะแบ่งเป็นห้องนอนมีโถงเชื่อมต่อ ทำหน้าที่เป็นส่วนนั่งเล่นและรับแขก ส่วนครัวจะอยู่ด้านหลัง องค์ประกอบ เหล่านี้เป็นเพียงส่วนหนึ่งของเรือนพื้นถิ่นที่พบในไทย เพราะยังมีเรือนพื้นถิ่น รูปแบบอื่นที่แตกต่างกันไปตามอิทธิพลที่ไม่เหมือนกันในแต่ละจังหวัดแต่การ อยู่ภายใต้พื้นที่มรสุมที่คล้ายกันจึงมีจุดสังเกตได้ชัดคือเป็นเรือนยกใต้ถุนสูง หลังคาทรงจั่ว ชายคายื่นยาว มีพื้นที่ข้างนอก รวมถึงนิยมสร้างด้วยไม้และ ไม้ไผ่เพราะในพื้นที่มีป่าไม้เป็นวัตถุดิบใกล้ตัวจึงนำมาใช้ประโยชน์ ความเชื่อในการสร้างบ้าน ความเชื่อก็จะมีทั้งศาสนาพุทธและมุสลิม ของชาวมุสลิมเช่นเดือนรอมฎอน เชื่อกันว่าถ้าสร้างเรือนในเดือนนี้จะมีโชคลาภและ ความรู้ความสามารถเพิ่มมากขึ้น สำหรับทิศทางของเรือนชาวมุสลิมเชื่อกันว่าไม่ควรสร้างขวางดวงตะวัน เพราะจะทำให้ผู้อาศัย หลับนอนมีอนามัยไม่ดีทางที่ดีที่สุดคือหันหน้าบ้านไปทางทิศตะวันออกให้หลังบ้านอยู่ทางทิศตะวันตก ส่วนห้องนอนต้องอยู่ทางทิศ ตะวันตกบางบ้านนิยมสร้างเรือนข้าว โดยเชื่อว่าเรือนข้าวมีความสำคัญต่อครอบครัวเพราะเป็นเครื่องบ่งบอกฐานะความมั่นคงของ เจ้าบ้าน ชาวพุทธมีความเชื่อการปลูกเรือนแต่ก่อนมีคติถือกันว่า ถ้าหันข้างเรือนไปทางทิศตะวันออกหรือตกไม่ดี คนอยู่จะไม่มีสุข มักเป็นเหตุให้เสียตา เพราะไปขวางหน้าตะวัน ถ้าจะปลูกเรือนหันข้างเรือนไปทางทิศเหนือหรือทิศใต้จึงจะเป็นมงคล หลักในการสร้างบ้าน บ้านเรือนในภาคใต้ใช้ไม้ในการก่อสร้างรูปทรงของเรือน เป็นเรือนไม้ใต้ถุนสูงประมาณคนก้มตัวลอดผ่านได้ เสาทุกต้นไม่ฝังลงดิน เพราะว่าดินมีชื้นทำให้เสาผุเร็ว โดยจะตั้งอยู่บนแผ่นปูนหรือแผ่นหินเรียบ ๆ ที่ฝังอยู่ในดินให้โผล่ขึ้นมาจากพื้นดินไม่ประมาณ ๑ ฟุต เพื่อกันมิให้ปลวกกัดตีนเสาและกันเสาผุจากความชื้นของดิน ตีนเสาตอนล่างห่างจากพื้นดิน ประมาณ ๑-๒ ฟุต จะมีไม้ร้อยทะลุเสา ทุกต้นตามความยาวของตัวเรือนทั้ง ๓ แถว เพื่อทำหน้าที่ยึดโครงสร้างของเรือนให้แข็งแรงมากขึ้น

อ้างอิง https://th.wikipedia.org https://www.baanlaesuan.com https://www.jorakay.co.th https://clib.psu.ac.th http://www.openbase.in.th