เคล็ดลับกล้วยๆ

เคล็ดลับ กเคล็ดลับล้ ย กลว้ ย ช่วยสุขภาพ กล้ ย กลว้ ยช่วยสุขภาพ กรมอนามัย กระทรวงสาธารณ1 สุข



ผมกินกล้วยน้ำว้ามา 15 ปี “ เชา้ 2 ผล เย็น 2 ผล “อารมณ์ดี สุขภาพแข็งแรง เช่ือว่าหลายๆ ท่านคงเคยได้ยินสรรพคุณของกล้วยน้ำว้ามาแล้วและ อาจจะเป็นผลไม้สุดโปรดของอีกหลายๆ ท่าน เราจึงได้ยกเรื่อง “กล้วยน้ำว้า” มาใหท้ ุกท่านได้ศกึ ษาเพื่อให้ทราบถงึ ประโยชน์มากข้ึน ครั้งน้ี เราได้รับเกียรติจาก ดร.นพ.พรเทพ ศิริวนารังสรรค์ อธิบดีกรมอนามัย ซ่ึงเป็นผู้เช่ียวชาญทางด้านกล้วยน้ำว้า มาให้ข้อมูลต่างๆ เกี่ยวกับกล้วยน้ำว้า ซ่ึงเริ่มแรกตัวท่านเคยเป็นโรคกระเพาะและพอได้ลองทาน กล้วยน้ำว้า ปรากฏว่าอาการก็ดีข้ึน เม่ือได้ศึกษาค้นคว้าไปได้สักระยะหน่ึงก็พบว่า กล้วยน้ำว้า เป็นผลไม้มหัศจรรย์ ที่มีคุณค่าทางโภชนาการและคุณประโยชน์ ที่หลากหลาย จึงอยากให้ทุกท่านลองทานกล้วยให้ติดเป็นนิสัยและอยากจะให้กล้วย กลายเป็นค่านิยมใหม่ท่ีคนไทยนิยมรับประทาน ท้ังเด็ก วัยรุ่น วัยทำงาน และผสู้ งู อายุ ดร.นพ.พรเทพ ศิริวนารังสรรค์

กล้วยน้ำว้าเป็นส่ิงสำคัญที่อยู่กับคนไทย ต้ังแต่บรรพบุรุษอย่างยาวนาน นับพันๆ ปี กล้วยเป็นส่วนหน่ึงในการดำเนินชีวิตประจำวัน ซ่ึงเป็นวัฒนธรรมที่เรา ผกู พนั กันต้ังแต่เกดิ จนตาย สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ เจ้าอาวาสวัดสุทัศนเทพวราราม ได้ให้มนต์วิเศษ เร่อื งกลว้ ยไว้วา่ “ปลูกกล้วย 10 รอ่ ง ดกี วา่ ขุดทอง 10 ป”ี หมายความว่า การปลกู กลว้ ยตอ้ งทำการยกร่อง หากมที ี่ 10 ไร่ ให้ยกร่องเปน็ 10 แถว แต่ละรอ่ งกว้าง 2 เมตร มีรอ่ งนำ้ อีกประมาณ 1 เมตร ให้นำ้ เข้าไปถึง แตล่ ะหลมุ ห่างกนั 2 เมตร รบั รองวา่ เกบ็ กล้วยขายได้กำไร อย่างน้อยวันละ 1,000 บาท แน่นอน ทา่ นได้กล่าวต่ออกี ว่า “เมอ่ื กอ่ นในสถานีอนามัยจะนิยมปลกู กล้วยเพอื่ ใชเ้ ก็บวัคซีน โดยตัดตน้ กลว้ ยใหเ้ หลอื โคนเล็กนอ้ ย แล้วขุดหลุม ไว้จะมีนำ้ ไหลออกมาจากหลมุ ซ่งึ มคี วามเยน็ ประมาณ 8 องศา เป็นน้ำท่ี ดดู มาจากใตด้ นิ และรากกล้วยซง่ึ สามารถเก็บวคั ซนี ได้” หนังสือเล่มนี้จัดทำเพื่อเผยแพร่ความรู้เกี่ยวกับกลว้ ยนำ้ วา้ ท้ังความรูท้ วั่ ไป, โภชนาการ และหวังว่าจะเป็นประโยชน์ต่อทุกท่านนะครับ...

คกวาลมรว้ เู้ รยอื่ งน..ำ้..วา้ กเคล็ดลับ ล้ ย กลว้ ย ช่วยสุขภาพ BANANA 5

ความเป็นมกาขลอ้วง ย กล้วยที่ปลูกกันอยู่ทุกวันนี้ ตามหลักฐานปรากฏว่า มีถ่ินกำเนิดอยู่เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ มีเอกสารกล่าวว่า คนแถบนี้ใช้ประโยชน์จากกล้วยกันมานานแล้ว แม้ว่า ประวัติความเป็นมาของกล้วยจะไม่แพร่หลายนัก แต่เป็น ท่ีรู้กันว่า กล้วยเป็นผลไม้ชนิดแรกท่ีคนเอเชียแถบร้อนช้ืน โดยเฉพาะในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ปลูกใช้เป็นอาหาร ก่อนรจู้ ักการด่ืมนม เกร็ดความรู้ กลว้ ย...กลว้ ย.... ในอินเดยี ไดร้ จู้ ักกลว้ ยมานานกวา่ สามพนั ปีมาแล้ว โดยมขี ้อความปรากฏตอนหนง่ึ ในมหากาพยร์ ามายณะกลา่ วว่า “ เม่ือนางเกาสุรยิ าได้ฟังวา่ พระรามมิได้มีการแต่งตงั้ ใหเ้ ปน็ กษัตริยแ์ ลว้ พระนางถงึ กับล้มราวกับต้นกล้วยถูกฟนั ดว้ ยคมมดี ” 6

กเคล็ดลับ ล้ ย กลว้ ย ความเป็นมาของกล้วยในประเทศไทย ช่วยสุขภาพ สำหรับความเป็นมาของกล้วยในประเทศไทย จากหลักฐานที่เก่าแก่ที่สุด คือ จดหมายเหตุของลาลูแบร์ ที่เขียนขึ้นในรัชสมัยของสมเด็จพระนารายณ์มหาราช จดหมายเหตุกล่าวถึงกล้วยงวงช้าง และกล้วยงาช้าง น่าจะหมายถึง กล้วยยักษ์ และกล้วยร้อยหวี ตามลำดับ อย่างไรก็ตาม เม่ือกล้วยมีกำเนิดอยู่ทางเอเชียตะวันออก เฉียงใต้ดังท่ีกล่าวแล้วนั้น จึงย่อมเชื่อได้ว่า มีการปลูกกล้วยในเมืองไทยมานานก่อนสมัย อาณาจักรศรีวิชัย (พ.ศ. 1200 โดยประมาณ) 7

กลว้ ยมากมายหลายพันธ์ุ ชนดิ พนั ธขุ์ องกล้วยมีอยมู่ ากมาย เชน่ กลว้ ยปา่ กล้วยไข่ กล้วยเล็บมือนาง กล้วยหอมเขียว หอมทอง กลว้ ยน้ำว้า นำ้ วา้ ค่อม กลว้ ยน้ำพดั กล้วยลงั กา กลว้ ยนำ้ กล้วยร้อยหวี กล้วยหักมุก กล้วยตานี กล้วยเทพรส เป็นต้น ปัจจุบันพันธุ์กล้วยที่สำคัญของไทย ได้แก่ กล้วยน้ำว้า ปลูกกันมากท่ีสุดในจังหวัดเลย หนองคาย และระนอง ตามลำดับ กล้วยหกั มกุ กลว้ ยตานี กล้วยเทพรส เกรด็ ความรู้ กล้วย...กลว้ ย.... นอกจากกล้วยนำ้ ว้าแล้ว กลว้ ยท่นี ิยมปลูกรองลงมาได้แก่ กลว้ ยไข่ ซ่งึ ปลกู กนั มากท่สี ุด ท่ีจังหวัดกำแพงเพชร ตาก และนครสวรรค์ 8

กเคล็ดลับ ล้ ย กลว้ ย ช่วยสุขภาพ กล้วยน้ำว้า เป็นกล้วยชนิดที่นิยมปลูก เน่ืองจากกล้วยน้ำว้าคงความสดอยู่ได้หลายวัน และมีคุณค่า ทางอาหารมากมาย มีช่ือเรียกเป็นภาษาพ้ืนเมืองแตกต่างกัน ออกไปในแต่ละท้องถ่ินคือ ภาคเหนือ จะเรียกว่า กล้วยใต้ กล้วยมณีอ่อง กล้วยมะอ่องกระเหรี่ยง ที่แม่ฮ่องสอน เรียกว่า กล้วยสะถุย ท่ีจันทบุรี เรียกว่า กล้วยเจก ภาคกลาง ภาคใต้ และภาคอีสาน เรียกวา่ กลว้ ยนำ้ ว้า นอกจากจะรบั ประทานสดแลว้ ยงั สามารถนำมาแปรรปู โปรตีน เป็นกล้วยป้ิง กล้วยเช่ือม กล้วยบวชชี สามารถรับประทาน กรดอะมิโน เปน็ อาหารไดห้ ลายชนิด เหมาะสำหรับคนทกุ วยั เร่มิ ตง้ั แต่ทารก อายุ 6 เดือนเต็ม จนถงึ ผสู้ ูงอายุ 9

ลักษณะทั่วไปของกล้วยน้ำว้า กล้วยน้ำว้าจัดเป็นพืชลม้ ลกุ ลำต้นสูง ลำต้นที่อยู่พื้นดินมีรปู รา่ งกลม มกี าบใบห้มุ ซ้อนกัน ใบมีสเี ขียว ขนาดใหญ่ เรียกว่าใบตอง ส่วนก้านใบจะยาว ต้น ลำต้นสูงไม่เกิน 3.5 เมตร เส้นผ่าศูนย์กลาง 15 เซนติเมตร กาบลำต้นด้านนอกมีสีเขียวอ่อน มีประดำบา้ งเลก็ น้อย ใบ กา้ นใบมีร่องค่อนข้างแคบ เส้นกลางใบสีเขยี ว ดอก กา้ นชอ่ ดอกไมม่ ขี น ปลรี ปู ไขค่ อ่ นขา้ งปอ้ ม ปลายปา้ น ดา้ นนอกสแี ดงอมมว่ งมนี วลหนาดา้ นในสแี ดงเขม้ ผล เครอื หน่ึงมีประมาณ 7 - 10 หวี หวีหน่งึ มี 10 - 16 ผล ก้านผลยาว เปลอื กหนา สุกมสี เี หลืองเนอ้ื สีขาว รสหวาน ไสก้ ลางมสี เี หลอื ง ชมพหู รอื ขาว ทำใหแ้ บง่ ออกเปน็ กลว้ ยน้ำวา้ เหลือง กล้วยน้ำว้าแดง กล้วยน้ำว้าขาว เกรด็ ความรู้ กลว้ ย...กลว้ ย.... กล้วยน้ำวา้ จะชอบอากาศรอ้ นช้ืนและอบอุ่น อุณหภูมทิ ่เี หมาะสมไมค่ วรตำ่ กว่า 15 องศาเซลเซยี ส หรือสูงกว่า 35 องศาเซลเซยี ส 10

กเคล็ดลับ ล้ ย กลว้ ย ช่วยสุขภาพ วิธกี ารปลูก 1. ควรปลูกในทีท่ ม่ี แี สงแดดเขา้ ถึง 2. ขดุ หลมุ กว้าง 1 เมตร ยาว 1 เมตร และลึก 1 เมตร 3. นำมลู สตั ว์จำพวกเปด็ ไก่ ใส่ลงไปในก้นบ่อ ผสมกับดนิ 4. วางหน่อกล้วยลงในหลมุ โดยใหห้ น่อลึกลงไปประมาณคืบกว่าๆ 5. กลบดินทเี่ หลอื ลงในหลมุ 6. รดนำ้ ใหช้ ุม่ เทคนิคเพ่มิ เตมิ หากปลกู มากกวา่ 2 ตน้ ขน้ึ ไป ใหร้ ะยะหา่ งประมาณ 1 เมตร ระหวา่ งต้น และกลว้ ย 1 ต้น ควรจะมีหนอ่ กล้วย เพิ่มมาไม่เกนิ 3 หน่อ เพื่อไมใ่ หเ้ กิดการแยง่ อาหารกัน 11

การดแู ลรกั ษา ต้นกล้วยหนึ่งต้นสามารถให้ผลผลิตได้ 1 ครั้ง แล้วจะตาย พอตน้ แรกให้ผลเสร็จ เราต้องตดั ท้งิ แลว้ รอหน่อทแี่ ทงขึน้ มาใหมโ่ ต แต่ละหลุมท่ีปลูก ให้เก็บหน่อไว้ 4 หน่อ ลดหลั่นกันไปเร่ือยๆ จะได้ออกผลไล่กันได้เร่ือยๆ อย่าปลูกหน่อท่ีโตพร้อมๆ กัน เพราะจะแย่งอาหารกัน และห้ามปลูกในที่ร่ม เพราะต้นกล้วย หากไม่โดนแสงแดดจะตาย ควรปลูกในทสี่ ว่างๆ มีแสงแดดสอ่ งถงึ ระวังอย่าให้ดินแห้ง ต้องหมั่นรดน้ำ พรวนดิน ใส่ปุ๋ยสม่ำเสมอ 12

กเคล็ดลับ ล้ ย กลว้ ย ช่วยสุขภาพ การปฏบิ ตั ิหลังการเก็บเกย่ี ว หลังจากเก็บเกี่ยวแล้ว ต้องรีบแยกกล้วยออกจากเครือ เพราะถ้า กล้วยอยู่ในเครือจะไม่เหลือง แต่พอแยกกล้วยออกแล้ว จะมีการคลายน้ำ ทำใหก้ ลว้ ยเหลอื งสกุ พอแยกเปน็ ผลๆ จะใชเ้ วลา 3 วนั กลว้ ยจะเหลอื งพอดที าน แตห่ ากตัดแยกเป็นหวๆี จะใช้เวลา 5 วันจงึ จะสกุ พอดีทาน การเก็บเกยี่ ว การเก็บเก่ียวกล้วยพิจารณาจากการนับจำนวนวัน โดยเฉล่ียแล้ว ผลกล้วยจะ แก่เมื่อมีอายปุ ระมาณ 100 - 110 วัน หรือพจิ ารณาจากเหลย่ี มมมุ ของผล ผลแกจ่ ะมี ลักษณะค่อนข้างกลมไม่เป็นเหลี่ยม เก็บเกี่ยวโดยใช้มือข้างหนึ่งจับปลายเครือแล้วใช้มีด ตัดกา้ นเครือให้ขาดออก 13

เคล็ดลบั การเกบ็ 1. ฉกี วิธีเก็บกล้วยที่ดีที่สุด ก็คือ ให้แยกกล้วย โดยการแยกกลว้ ยออกเป็นผลๆ เริ่มตน้ จบั ทข่ี ้ัวแลว้ ดึงออก ออกเป็นผลๆ แล้วทิ้งไว้ให้กล้วยเหลือสีเขียวสัก ควรฉกี กล้วยตอนหา่ มๆ (มสี ว่ นที่เปน็ สเี หลือง 10 - 20 10 เปอรเ์ ซ็นต์ จากนั้นใหใ้ ชก้ ระดาษหอ่ ผลกล้วย เปอร์เซ็นตข์ องผล) ถา้ ซื้อสุกมากค็ วรฉกี แตไ่ ม่ควรจับท่ผี ล แช่ไว้ในตู้เย็นเพราะจะทำให้ไม่ดำและเน่าเสีย เพราะจะทำให้ช้ำ และเน่าได้ ส่ิงสำคัญคือห้ามให้กล้วยถูกกระแทก เพราะ หลงั จากที่ฉกี กลว้ ยออกเป็นผลแล้ววางทง้ิ ไวป้ ระมาณ เมื่อไหร่ที่กล้วยโดนกระแทกจะเกิดเป็นรอยช้ำ 10 - 15 นาที เพื่อใหย้ างเคลือบผิวรอยทฉี่ กี แหง้ สนทิ และจะเนา่ เสีย ชว่ ยชะลออายกุ ารสุกของกล้วย 2. ห่อ นำกล้วยแต่ละผลหอ่ ดว้ ยกระดาษ คร้งั ละไมเ่ กิน 1-2 ผล เพ่อื รักษาความชืน้ และปอ้ งกนั การสมั ผัสระหว่างผิวกลว้ ย กบั ความเยน็ รวมท้ังเพม่ิ ความสะดวก ในการหยบิ รับประทาน 14

กเคล็ดลับ ล้ ย กลว้ ย ช่วยสุขภาพ 3. เกบ็ นำผลกล้วยที่หอ่ แล้วเก็บใส่ถงุ พลาสตกิ มัดปากถุงพอหลวมๆ นำเข้าเกบ็ ในตู้เย็น หากเก็บไวใ้ นช่องเกบ็ ผักผลไม้ จะชว่ ยยดื อายกุ ารเกบ็ ให้นานยง่ิ ขน้ึ 4. กิน แกะถงุ หยบิ ออกตามปรมิ าณท่ตี อ้ งการจะรบั ประทาน แนะนำให้ทานเช้า และ เย็น มอ้ื ละ 1 - 2 ผล 15

การเลอื กกลว้ ยนำ้ ว้า 1. ควรเลือกกล้วยที่มีลกั ษณะผลกลมๆ ไม่มีเหลี่ยม 2. ผิวสีเขยี ว ไมส่ กุ มาก ผิวเนยี น ผลไม่ใหญม่ าก ไม่มแี ผล 3. ใหน้ ับจำนวนกลว้ ยในแต่ละหวี ถ้าไดป้ ระมาณ 13 - 15 ผล แสดงว่าเป็นกลว้ ยกลางเครือ เป็นกลว้ ยทีจ่ ะมอี าหารไปเลย้ี งมาก ทำใหม้ สี ารอาหารตา่ งๆ ที่มีประโยชนม์ ากกวา่ จงึ แนะนำให้เลือกกลว้ ยกลางเครอื 4. ไมซ่ อื้ กล้วยท่ีสุกงอม จะทำให้เน่าเรว็ 16

กสลารว้ พยดั ปนระำ้โยวชนา้ ์ กเคล็ดลับ ล้ ย กลว้ ย VITAMIN ช่วยสุขภาพ 17

ประโยชน์จากการบริโภคกล้วยนำ้ วา้ กลว้ ยน้ำว้ามีสารอาหารหลากหลายชนิด ทั้งพลังงาน คารโ์ บไฮเดรต โปรตีน วิตามินและแร่ธาตุ เป็นอาหารท่ีทานได้ทุกวัย เร่ิมต้ังแต่วัยทารก อายุ 6 เดือนเตม็ เดก็ ปฐมวยั นักเรยี น วัยรนุ่ ผใู้ หญ่ และผู้สงู อายุ เกรด็ ความรู้ กลว้ ย...กลว้ ย.... การปลกู กล้วยแตล่ ะหลุม ควรห่างกนั 2 เมตร เพราะใบจะขยายออกไป 1 เมตร จะได้ไมบ่ ังแดดกนั 18

กเคล็ดลับ ล้ ย กลว้ ย ช่วยสุขภาพ ระบบขบั ถา่ ยดขี ้นึ หากรบั ประทานกลว้ ยเปน็ ประจำ จะทำใหร้ ะบบขบั ถา่ ยดขี นึ้ ชว่ ยแกป้ ญั หาโรคทอ้ งผกู และปอ้ งกันโรครดิ สดี วงทวารได้ ทอ้ งเสยี กช็ ่วยได้ หากท้องเสียก็ให้ทานกล้วยดิบ โดยการนำกล้วยดิบ มาบดเป็นผงๆ และทาน จะช่วยสมานแผลในลำไส้และ โรคกระเพาะดว้ ย เพราะกล้วยมรี สฝาดสมาน 19

ชว่ ยเรื่อง มะเร็งลำไสข้ น้ั แรก ๆ สว่ นคนทเี่ ปน็ มะเรง็ สำไสข้ น้ั แรกๆ ทช่ี อบรบั ประทานแตเ่ นอื้ สตั ว์ ให้ลดทานเนื้อสัตว์แล้วหันมาทานผักผลไม้แทน โดยเฉพาะกล้วยน้ำว้า เพราะเนื้อของกล้วยมีความอ่อนน่ิมพอดี เป็นผลไม้ท่ีทานได้ง่ายๆ ไม่ยุ่งยากสำหรับผู้ที่มีปัญหาเร่ืองโรคระบบทางเดินอาหาร และกล้วย ยังมีสภาพเป็นกลางไม่เป็นกรด ทำให้ลดการระคายเคือง และยังไป เคลอื บผนงั ลำไส้ 20

กเคล็ดลับ ล้ ย กลว้ ย ช่วยสุขภาพ กล้วยน้ำว้า ยังสามารถป้องกันการเป็นเบาหวานและ ควบคุมน้ำหนักได้ เมื่อทานในปริมาณที่เพียงพอ เพราะกล้วยน้ำว้า 1 ผล มนี ำ้ ตาลประมาณ 3 - 5 กรมั หากรบั ประทานในปรมิ าณทพี่ อเหมาะ จะทำใหส้ ามารถควบคมุ น้ำหนักได้ 21

ทานแลว้ อารมณ์ดี มคี วามสุข กล้วยน้ำว้า มีโพแทสเซียม ซึ่งเป็นสารอาหารสำคัญ ท่ีช่วยให้การ เต้นของหวั ใจเปน็ ปกติ การส่งออกซิเจนไปยงั สมอง และปรับสมดลุ น้ำ และแร่ธาตุ ในรา่ งกาย เวลาเกดิ อารมณเ์ ครยี ด และทำใหร้ ะดบั โพแทสเซยี มในรา่ งกายของเรา ลดลง แตเ่ มอ่ื รบั ประทานกลว้ ยนำ้ วา้ เขา้ ไป โพแทสเซยี มจะชว่ ยใหเ้ กดิ ความสมดลุ อีกท้ังกล้วยน้ำว้ามีสารท่ีเรียกว่า ทริปโตเฟน (Tryptophan) ที่เป็น สารต้ังตน้ ของฮอรโ์ มนเซโรโทนิน ทีห่ ลัง่ ออกมาแล้วจะทำใหม้ ีความสุข เกร็ดความรู้ กล้วย...กล้วย.... ระมัดระวังศตั รพู ืช เชน่ ดว้ งงวงกลว้ ย ดว้ งเจาะลำต้น หรือหนอนมว้ นใบกลว้ ย 22

กเคล็ดลับ ล้ ย กลว้ ย ช่วยสุขภาพ การใชป้ ระโยชน์ในชวี ติ ประจำวัน ในชีวิตประจำวัน ส่วนใหญ่เราจะใช้ใบตองในการห่อผักสดและอาหาร เนอ่ื งจากใบตองสดมคี วามชน้ื ดงั นนั้ เมอื่ ใชห้ อ่ ผกั สดหรอื อาหาร ความชนื้ จะชว่ ยรกั ษาผกั หรอื อาหารให้สดอยู่เสมอ นอกจากนี้ใบตองยังทนทานต่อความเย็นและความร้อน ดังนั้นเม่ือนำใบตอง ห่ออาหารแล้วเอาไปปิ้ง น่ึง ต้ม ใบตองก็จะไม่สลายหรือละลายเหมือนเช่นพลาสติก และนอกจากจะทนความรอ้ นได้แลว้ ยงั ทำใหเ้ กดิ ความหอมของใบตองอีกดว้ ย ในสมยั โบราณ เม่ือยงั ใชเ้ ตารีดทีเ่ ปน็ เตาถ่าน หากเตารอ้ นมากไป ก็เอามารีดบนใบตองสด ก่อนนำไปรีดบนผ้า เพราะใบตองมีสารจำพวก ขีผ้ งึ้ หมุ้ อยู่ ขผ้ี ึง้ จะช่วยเคลือบเตารดี ทำให้รีดผา้ ไม่ติด 23

ใบตองแหง้ ใบตองแห้ง นำมาใช้ทำกระทงเพ่ือใส่อาหาร ห่อกะละแม โดยใบตองแห้ง ก็จะมีกลิ่นหอมเช่นกัน นอกจากนี้ใบตองแห้งยังนำไปใช้ในงานศิลปกรรมไทย ได้อีกหลายอย่าง เช่น นำไปทำ รักสมุก ในงานของช่างเขียน ช่างปั้น ช่างแกะ และช่างหุ่น เพราะรักสมุกใบตองแห้ง ช่วยในการเคลือบและปกป้อง เน้ือไม้ ขัดแต่งง่าย เมื่อแห้งผิวเป็นมัน น้ำหนักเบา เหมาะในการทำหัวโขน และการลงรักปดิ ทอง 24

กเคล็ดลับ ล้ ย กลว้ ย ช่วยสุขภาพ กาบกล้วย ใช้ในศิลปะการแทงหยวกไว้ที่เชิงตะกอนเวลาเผาศพ ส่วนใหญ่ใช้กาบกล้วยตานี เพราะกาบกล้วยตานีขาวสะอาด ทำให้หยวกที่แทงมีลวดลายสวยงาม งานแทงหยวกเป็น งานท่ตี ้องทำหลายคนแล้วเอามาประกอบกัน โดยชา่ งผูท้ ำตอ้ งสลักเป็นลายไทยต่างๆ นอกจากน้ีกาบกล้วยยังนำมาฉีกเป็นเส้นใหญ่ๆ ใช้มัดผักเป็นกำๆ เช่น ชะอม ตำลึง เพ่ือให้ความชื้นกับผัก เพราะกาบกล้วยมีน้ำอยู่มาก ถ้าฉีกเป็นเส้นเล็กๆ ก็ใช้มัด ของแทนเชอื กได้ กาบกล้วยเม่ือแห้งอาจนำมาทำเป็นเชือกกล้วย สำหรับผูกของและสานทำเป็น ภาชนะรองของ หรือสานเป็นกระเป๋าสุภาพสตรี นอกจากนี้ใยของกาบกล้วยยังนำมาใช้ ทอผ้าไดด้ ้วยเช่นกัน 25

ตน้ กลว้ ย ตน้ กลว้ ยทหี่ น่ั เปน็ ทอ่ นๆอาจใชเ้ ปน็ ทนุ่ ลอยนำ้ ใหเ้ ดก็ ๆ ใช้หัดว่ายน้ำ หรือนำมาทำเป็นแพสำหรับตั้งส่ิงของให้ ลอยอย่ใู นนำ้ 26

กเคล็ดลับ ล้ ย กลว้ ย ช่วยสุขภาพ ก้านกลว้ ย ก้านกล้วย เมื่อเอาแผ่นใบออก แกนกลางหรือ เสน้ กลางใบ อาจนำมาใชม้ ดั ของ หรอื นำมาทำของเลน่ เดก็ ๆ ได้ เช่น ทำเป็นม้าก้านกล้วย และปืนก้านกล้วย ซ่ึงเป็นของเล่น ของเด็กไทยในสมยั กอ่ น 27

การใช้ประโยชนใ์ น พิธีกรรมตา่ งๆ ในการปลูกบ้าน เมื่อมีพิธีทำขวัญยกเสาเอก จะใช้หน่อกล้วยผูกมัดไว้ท่ีปลายเสา รว่ มกบั ตน้ ออ้ ย และเมอ่ื เสรจ็ พธิ ี กจ็ ะมกี ารลาตน้ กลว้ ยและตน้ ออ้ ยนนั้ นำมาปลกู ไวใ้ นบรเิ วณบา้ น จากน้ันประมาณ 1 ปี หรอื เม่ือปลกู บา้ นเสร็จแลว้ พรอ้ มอยู่อาศยั กม็ กี ลว้ ยไว้กินพอดี ในพิธที ำขวญั เด็ก เม่ือเดก็ อายุได้ 1 เดอื น กับ 1 วัน มกี ารทำขวญั เด็กและโกนผมไฟ จะมีกล้วย 1 หวี เปน็ สว่ นประกอบในพิธดี ว้ ย ในพิธแี ตง่ งาน มักมตี น้ กล้วยและต้นอ้อยในขบวนขนั หมาก พรอ้ มทัง้ มีขนมกล้วย และ กล้วยทง้ั หวี เปน็ การเซ่นไหวเ้ ทวดาและบรรพบุรษุ ในงานศพ ในสมัยโบราณ มกี ารนำใบตองมารองศพ กอ่ นนำศพวางลงในโลง ในพิธที างศาสนา เชน่ การเทศน์มหาชาติ และการทอดกฐิน 28

กเคล็ดลับ ล้ ย กลว้ ย ช่วยสุขภาพ กคลณุ คว้ า่ ทยางนโภำช้ นวากา้าร 29

โปรตีน วิตามนิ กล้วย เป็นอาหารทีม่ คี ณุ ค่าทางโภชนาการสงู มสี ารอาหาร เกือบครบทกุ ชนดิ ทร่ี า่ งกายตอ้ งการ คอื มพี ลงั งาน คารโ์ บไฮเดรต โปรตนี วติ ามนิ แร่ธาตุและน้ำ โดยเฉพาะกล้วยน้ำว้าเป็นผลไม้ท่ีมีคุณค่าทางโภชนาการสูง มีคุณสมบัติที่ย่อยง่าย กล้วย แร่ธาตุและน้ำ กลว้ ยเป็นแหลง่ พลงั งานสำรองช้ันดี ในกลว้ ย 1 ผล สามารถ คารโ์ บไฮเดรต ให้พลังงานได้ 59 แคลอรี กล้วยประกอบด้วย คาร์โบไฮเดรต รวมไปถึงใยอาหาร โปรตนี ยงั อดุ มดว้ ย วติ ามนิ และแรธ่ าตุ เปน็ แหลง่ โพแทสเซยี ม ฟอสฟอรสั วติ ามนิ เอ กลมุ่ วติ ามนิ บี และซี มปี รมิ าณไขมนั และ โซเดยี มตำ่ ดงั นน้ั ถา้ หากหวิ กส็ ามารถทานกลว้ ยรองทอ้ งได้ ทกุ สว่ นของกลว้ ยใชป้ ระโยชนไ์ ดท้ ง้ั หมด 30

กเคล็ดลับ ล้ ย กลว้ ย ช่วยสุขภาพ กลว้ ยดบิ จนถงึ หา่ ม มคี ุณสมบตั เิ ปน็ แปง้ พลังงานต่ำ หรือแป้งที่ ทนตอ่ การยอ่ ยดว้ ยเอนไซม์ (resistant starch) สงู การบรโิ ภคกลว้ ยเปน็ ประจำนน้ั ถือเป็นทางเลือกท่ีดีต่อสุขภาพ เพราะมีอัตราการย่อยท่ีช้ากว่าแป้งอ่ืนๆ และ การเปลี่ยนแปลงแป้งเป็นน้ำตาลอย่างช้าๆ จะได้ช่วยลดอัตราการดูดซึมและ การเปล่ียนเป็นพลังงาน ทำให้ร่างกายได้รับพลังงานท่ีต่ำลง นอกจากน้ี รซี สิ แทนตส์ ตารช์ ของกลว้ ยยังมีคุณสมบัติเป็นพรีไบโอติก (Prebiotic) ซ่ึงเป็น อาหารท่ีดีสำหรับจุลินทรีย์กลุ่มท่ีดีในลำไส้ เป็นผลให้การทำงานของระบบ ทางเดินอาหารเป็นปกติดี จึงสามารถช่วยลดอัตราเสี่ยงต่อโรคในระบบ ทางเดินอาหาร 31

กล้วยน้ำว้า ยังเป็นผลไม้ท่ีเหมาะสำหรับผู้ที่เป็นโรคเกี่ยวกับ ทางเดินอาหาร และท้องเสียบ่อยเพราะสามารถช่วยลดแก๊สใน กระเพาะอาหารได้ กล้วยดบิ จะมีแป้งมากแต่เมอ่ื สุกแป้งจะเปลี่ยนเปน็ น้ำตาล ดังนั้นหากท้องเดิน การกินกล้วยดิบ จะช่วยทำให้ อาการท้องเดินหยุดได้ กล้วยน้ำว้าดิบ และห่ามมสี ารแทนนิน มีฤทธฝิ์ าดสมาน รักษาอาการท้องเสียท่ีไมร่ นุ แรงได้ โดยกินคร้ังละครง่ึ ผล หรอื 1 ผล อาการทอ้ งเสยี จะทเุ ลาลง นอกจากนี้จากการศึกษาวิจัย ยงั พบวา่ มผี ลในการรกั ษาโรคกระเพาะได้อีกด้วย เกรด็ ความรู้ กล้วย...กล้วย.... ในสมัยก่อน จะใหห้ น่อกลว้ ยในงานแตง่ และนำไปปลูก กล้วยจะออกลกู ประมาณหนงึ่ ปี ซึ่งจะตรงกบั ช่วงเวลาที่ลกู คลอดพอดี 32

กเคล็ดลับ ล้ ย กลว้ ย ช่วยสุขภาพ กล้วยสกุ ประกอบด้วยโปรตนี ทมี่ ีกรดอะมิโนทีจ่ ำเป็นสำหรบั เด็กโดยเฉพาะ มกี รดอะมโิ นทม่ี ชี อ่ื วา่ อารจ์ นิ นิ (arginine) และ ฮสิ ตดิ นี (histidine) ซง่ึ กรดอะมโิ นทง้ั 2 ตวั น้ี เปน็ กรดอะมโิ นทจี่ ำเปน็ ต่อการเจริญเติบโตของทารก และยังมี กรดอะมโิ นจำเปน็ ทส่ี ำคญั อกี ตวั หนง่ึ คอื ทรปิ โตเฟน (tryptophan) เมอ่ื สารนเ้ี ขา้ ไปในรา่ งกายจะถกู เปลย่ี นเปน็ เซอโรโทนนิ (serotonin) เป็นทร่ี ู้จกั กนั ดีว่าชว่ ยผอ่ นคลายปรับอารมณใ์ ห้ดขี ้นึ ได้ คือทำใหเ้ รา ร้สู กึ มีความสุขเพ่มิ ขึน้ นนั่ เอง เม่ือรับประทานแลว้ กจ็ ะกลืนลงกระเพาะง่าย ดว้ ยเหตทุ ่ีกล้วยกลนื ลงกระเพาะได้ง่ายทำให้บางคนไม่ค่อยเค้ียวกล้วย ซึ่งเปน็ วธิ ีการทผี่ ิด การรับประทานกล้วยจำเปน็ ต้องเคี้ยวใหล้ ะเอยี ด เพราะกลว้ ยมแี ปง้ รอ้ ยละ 20 – 25 ของเนื้อกล้วย ถา้ เคี้ยวไม่ละเอยี ด น้ำยอ่ ยในกระเพาะต้องทำงานหนักหากยอ่ ยไมท่ นั ทำให้ท้องอืด 33

กล้วยน้ำว้า ยังเป็นแหล่งของโพแทสเซียม ซึ่งเป็น แร่ธาตุชนิดหนึ่งที่มีความจำเป็นต่อร่างกาย โดยมีบทบาทสำคัญ ในการชว่ ยใหก้ ารทำงานของระบบตา่ งๆ ในรา่ งกายเปน็ ปกติ เชน่ ระบบประสาทและกลา้ มเนอื้ โพแทสเซยี มชว่ ยรกั ษาสมดลุ แรธ่ าตุ และสมดุลของกรด – ด่าง ในร่างกาย ป้องกันภาวะกรดเกิน ในกระเพาะอาหาร (hyperacidity) และยังชว่ ยควบคุมความดัน โลหติ ทส่ี งู และลดความเสยี่ งของโรคหวั ใจและหลอดเลอื ดอกี ดว้ ย และโรคไมต่ ดิ ตอ่ เรอ้ื รงั ชนดิ อนื่ ๆ ลดความเสย่ี งของภาวะการอดุ ตนั ของเส้นโลหิตท่ีไปเลี้ยงสมอง (Stroke) 34

กเคล็ดลับ ล้ ย กลว้ ย ช่วยสุขภาพ กล้วยนำ้ ว้า มแี คลเซยี ม ฟอสฟอรัส ชว่ ยบำรุง กระดูก ฟนั และเหงือกใหแ้ ขง็ แรง มีวิตามินซชี ว่ ยใหผ้ วิ พรรณดี และสามารถ รกั ษาโรคเลอื ดออกตามไรฟนั ในเด็กเล็กได้ กล้วยน้ำว้าห่ามและสุก มีธาตุเหล็ก ช่วยสร้างเม็ดเลือดแดง ป้องกันโรคโลหติ จาง กล้วยน้ำว้า ก็มีวิตามินเออยู่ด้วย แม้จะไม่มากเท่า วิตามินเอท่ีได้จากมะละกอหรือมะม่วงสุก แต่ก็มีวิตามินเอมากกว่า ผลไมอ้ กี หลายๆ ชนดิ กล้วยน้ำว้า มีเบต้าแคโรทีน และมีวิตามินอยู่เกือบ ครบทุกชนิด ทั้งวิตามินบี 1 วิตามินบี 2 วิตามินบี 3 นอกจากนก้ี ลว้ ยนำ้ วา้ มใี ยอาหาร ชว่ ยใหร้ ะบบขบั ถา่ ยคลอ่ งขน้ึ กนิ กลว้ ยนำ้ วา้ สกุ จะชว่ ยระบายทอ้ ง นอกจากนชี้ ว่ ยลดอาการเจบ็ คอ เจบ็ หน้าอกทม่ี อี าการไอแห้งร่วมดว้ ย ลดกลน่ิ ปากและผวิ พรรณดี 35

คณุ ค่าทางโภชนาการของกล้วยน้ำว้า ปริมาณตวั อยา่ ง พลังงาน คารโ์ บ นำ้ ตาล ใยอาหาร โปรตีน ไขมัน แคลเซียม เหล็ก โปแตสเซียม แมกนเี ซยี ม ฟอส วติ ามิน ซี vit E ชนิด ปริมาณ นน. (กโิ ล ไฮเดรต (ก.) (ก.) (ก.) (ก.) (มก.) (มก.) (มก.) (มก.) ฟอรัส เอ เบตา บี 1 บี 2 บี 3 (มก.) (มก.) อาหาร (ผล) (ก.) แคลอร)ี (ก.) (มก.) (มคก. แคโรทีน (มก.) (มก.) (มก.) 11 - อาร์อ)ี (มก.) 4 - กล้วยนำ้ วา้ 100 148 35.4 22 2.3 1.1 0.2 7 0.8 320 - 43 9 54 0.04 0.02 1.4 กล้วยนำ้ วา้ 1 40 59 14.2 9 0.9 0.4 0.08 2.8 0.3 128 - 17 3.6 22 0.016 0.008 0.56 กล้วยน้ำว้ามีคณุ ค่าอาหารสูง เพยี ง 1 ผลให้พลังงานถงึ 59 กโิ ลแคลอรี 1 ส่วน = 1 ผลเลก็ = น้ำหนักสว่ นทีก่ ินได้ 40 กรมั ปริมาณท่ีแนะนำต่อวนั ตามธงโภชนาการ ควรรับประทานใหไ้ ด้ 3 - 5 ผลตอ่ วนั เกร็ดความรู้ กล้วย...กล้วย.... ลองใช้ด้านในของเปลือกกล้วยทาบรเิ วณทถี่ กู ยุงกัด เพราะเปลอื กกลว้ ยสามารถแกเ้ มด็ ผ่ืนคนั ที่เกดิ จากยุงกัดได้ 36

กลเมว้ น.ูย..นำ้ วา้ กเคล็ดลับ ล้ ย กลว้ ย ช่วยสุขภาพ 37

เมนูกลว้ ย กลว้ ย ในต้นกล้วยต้นหนึ่ง สามารถนำผลิตภัณฑ์จากต้นมาปรุงเป็นอาหาร ได้หลากหลายชนิด นับเป็นภูมิปัญญาของคนไทยท่ีดัดแปลงอาหารจากวัตถุดิบ ทม่ี อี ยใู่ นทอ้ งถน่ิ มาแปรรปู เปน็ ทง้ั อาหารคาว อาหารหวาน จากหวั ปลี หยวกกลว้ ย รวมทัง้ ผลกลว้ ยดบิ และสุก มาปรุงอาหาร ดังนี้ 38

กเคล็ดลับ ล้ ย กลว้ ย ช่วยสุขภาพ อาหารคาว แกงกล้วยดบิ สว่ นผสม ปรมิ าณ กล้วยนำ้ ว้าดิบ 40 กรัม เน้อื หมู 2 ชอ้ นกนิ ขา้ ว ชะอมเดด็ 3 ชอ้ นกินข้าว ชะพลูหั่นหยาบ 3 ช้อนกินขา้ ว หอมแดงซอย 1 ช้อนกินข้าว วธิ ีทำ พริกข้ีหนูแห้ง 5 เมด็ 1. ปอกเปลือกกลว้ ยออก หั่นบางๆ แชใ่ นนำ้ ผสมเกลือ โขลกเครื่องแกง กระเทยี ม 1 ชอ้ นชา รวมกันใหล้ ะเอยี ด หอมแดง 1 ช้อนชา 2. ควั่ เคร่ืองแกงให้หอม ใส่นำ้ พอเดือดใสห่ มูสามชั้น ต้มใหห้ มสู ุก ข่าห่ัน 1 ช้อนกินข้าว 3. ใสก่ ล้วย ตม้ ประมาณ 10 นาที จนกล้วยสุก ตะไคร้ซอย 1 ชอ้ นกนิ ข้าว 4. ใสห่ อมแดงซอย ใสผ่ ักชะอม ใบชะพลู พอเดอื ด ปดิ ไฟ กะป ิ 21 ช้อนชา ปเกลลาอื ร้าต้มสกุ 21 ชอ้ นกินขา้ ว คณุ คา่ ทางโภชนาการ สตู รตอ่ 1 คน พลังงาน คาร์โบไฮเดรต โปรตนี ไขมนั โซเดียม แคลเซยี ม (กโิ ลแคลอร)ี (กรมั ) (กรมั ) (กรมั ) (มลิ ลิกรมั ) (มิลลกิ รมั ) 170 25 13 2 334 160 39

ส้มตำกลว้ ย ส่วนผสม ปรมิ าณ พรกิ ขี้หนสู วน 1 ช้อนชา กระเทยี มปอก 1 ชอ้ นชา กลว้ ยน้ำวา้ ดบิ ปอกเปลอื ก 40 กรัม มะเขอื เหลอื งใช้แตเ่ ปลือก 2 ลกู ปเู คม็ ลา้ งน้ำเดือด 2 ตวั นำ้ ปลา 1 ชอ้ นชา นำ้ ตาลป๊บี 2 ช้อนชา นำ้ มะนาว 2 ช้อนกินข้าว นำ้ มะขามเปยี กค้นั ข้น 1 ช้อนโตะ๊ นำ้ ปลาร้าตม้ สกุ 1 ช้อนโตะ๊ วิธีทำ โขลกพริกกับกระเทียมให้แหลก ใส่กล้วย มะเขือเหลืองลงโขลกให้นิ่ม ใส่ปูเค็มลงโขลก ปรงุ รสด้วยน้ำปลา นำ้ ตาล นำ้ มะนาว นำ้ มะขาม น้ำปลารา้ เคลา้ ใหเ้ ข้ากัน ปรุงรสใหเ้ ปร้ียวนำ คุณค่าทางโภชนาการ สูตรต่อ 1 คน รบั ประทานกบั ขา้ วเหนยี วนงึ่ ไกย่ า่ ง ผกั สดตา่ งๆ เชน่ ผกั บงุ้ ไทย ใบชะพลู ใบทองหลาง กะหลำ่ ปลี ถ่วั ฝกั ยาว พลงั งาน คาร์โบไฮเดรต โปรตนี ไขมนั โซเดยี ม แคลเซียม (กโิ ลแคลอร)ี (กรมั ) (กรัม) (กรมั ) (มลิ ลกิ รมั ) (มิลลกิ รัม) 85 20 1.2 0 465 27 40

กเคล็ดลับ ล้ ย กลว้ ย ช่วยสุขภาพ ย ำหวั ปลี ส่วนผสม ปริมาณ หวั ปลเี ผา 1 หัว น้ำพริกเผา 1 ชอ้ นกนิ ข้าว กงุ้ สดแกะแล้วนง่ึ 1 ช้อนกินข้าว ไกฉ่ กี ใช้เฉพาะเน้อื หน้าอก 1 ชอ้ นกินข้าว หวั หอมซอย 1 ชอ้ นกินข้าว กระเทียมซอยแลว้ เจยี ว 1 ชอ้ นกินขา้ ว นำ้ ปลา 1 ชอ้ นชา วธิ ีทำ 1. ทำความสะอาดหวั ปลดี ว้ ยนำ้ สะอาด หลงั จากนน้ั นำไปเผาไฟพอดวู า่ มกี ลน่ิ หอม นำ้ ตาลป๊บี 2 ชอ้ นชา 2 นำหวั ปลหี ลังจากเผาไฟมาแกะเปลือกออก ใหเ้ อาเฉพาะสว่ นทอ่ี อ่ นๆ เท่าน้นั น้ำมะนาว 1 ชอ้ นกนิ ข้าว พริกขห้ี นูหนั่ ซอย 1 ช้อนชา เพราะสว่ นท่ีแกๆ่ อาจจะทำใหเ้ หนียวและมยี าง 3. นำมาหน่ั เป็น 2 ท่อน แลว้ จงึ หน่ั ตามยาวเป็นชนิ้ ๆ ใสถ่ ้วยเตรียมไว้ 4. นำเนอ้ื ก้งุ เนือ้ ไก่ ใสร่ วมกัน แล้วจึงปรงุ รสด้วยนำ้ พริกเผา น้ำมะนาว นำ้ ปลา คณุ ค่าทางโภชนาการ สตู รต่อ 1 คน (โมซลิ8เล2ดกิ 1ยีนรม มั ำ้ ) ต าลแ(ปมคิลี๊บล6ลเ3กิซแรยี ลัมม)้วคนใหผค้เขกัล้าชกุ กีในั5พห.ร้เขอ้ เ้ามมก่ือเันสสติร่วฟ์กั นใผสส่จมานเขโ้ารกยันกดระีแเลท้วยี จมึงเใจสีย่หวัวหปอลมีทเี่แจกยี วะเพตรริกียแมดไวง้ ไขมัน พลังงาน คารโ์ บไฮเดรต โปรตนี (กิโลแคลอร)ี (กรัม) (กรมั ) (กรมั ) 160 22 9 4 41

ยำกลว้ ย สว่ นผสม ปริมาณ กล้วยดิบ 40 กรัม เนอ้ื กุ้ง 1 ช้อนกินข้าว ใบมะกรดู 1 ชอ้ นกินข้าว ตะไคร้ซอย 1 ช้อนกนิ ขา้ ว มะพร้าวควั่ 1 ช้อนชา นำ้ พริกเผา 1 ช้อนกินข้าว นำ้ มะนาว 1 ชอ้ นกินขา้ ว น้ำปลา 1 ช้อนชา วธิ ที ำ นำ้ ตาลปี๊บ 2 ชอ้ นชา 1. นำกล้วยดิบท้ังผลไปต้มให้สุก นำข้ึนมาปอกเปลือกหั่นเป็นชิ้นเล็กๆ ใสถ่ ้วยพักไว้ น้ำก้งุ สดทล่ี วกแล้วมาสับพอหยาบๆ ใส่ถว้ ยพกั ไว้ 2. ทำน้ำยำด้วยการผสมน้ำพริก มะนาว น้ำปลา น้ำตาลป๊ีบคลุกเคล้า คุณคา่ ทางโภชนาการ สตู รตอ่ 1 คน ใหเ้ ขา้ กัน ใสม่ ะพรา้ วคั่วคนให้เขา้ กัน 3. นำกล้วยและกุ้งท่ีพักไว้มาใส่ในชามน้ำยำ คลุกเคล้า พลังงาน คารโ์ บไฮเดรต โปรตีน ไขมนั โซเดียม แคลเซยี ม ให้เข้าเนื้อท่ัวกัน เสร็จแล้วตักใส่จาน ก่อนเสิร์ฟโรยด้วย (กิโลแคลอรี) (กรมั ) (กรัม) (กรมั ) (มลิ ลกิ รัม) (มิลลกิ รัม) ตะไคร้ซอยและใบมะกรูด 181 20 5 9 814 157 42

กเคล็ดลับ ล้ ย กลว้ ย ช่วยสุขภาพ ท อดมนั หัวปลี ส่วนผสม ปริมาณ หัวปลีออ่ นซอยละเอียด 40 กรมั ไขไ่ ก ่ 1 ฟอง หมสู บั 2 ช้อนกนิ ขา้ ว แป้งสาล ี 21 ถ้วย นำ้ พรกิ แกงเผด็ 1 ชอ้ นกนิ ข้าว ใบกระเพรา 2 ช้อนกนิ ข้าว วิธีทำ ใบมะกรูดหนั่ ฝอย 1 ช้อนชา 1. แกะเปลือกหัวปลีออกให้เหลือส่วนท่ีมีสีขาว ผ่าครึ่งตามยาวแล้วหั่น น้ำมันพชื 1 ถว้ ยตวง ตามขวางให้ขนาดเทา่ กนั นำไปแชน่ ำ้ ทีผ่ สมมะนาว 2. ผสมแปง้ ไข่ น้ำพรกิ ให้เข้ากนั ใบมะกรดู หน่ั ฝอย หวั ปลี แล้วนำคลุกเคล้า กับแปง้ ใหเ้ ขา้ กัน 3. ต้ังกระทะท่มี ีนำ้ มันบนไฟกลางจนน้ำมนั รอ้ น ตักหวั ปลี คณุ คา่ ทางโภชนาการ สตู รตอ่ 1 คน พลงั งาน คารโ์ บไฮเดรต โปรตนี ไขมัน โซเดียม แคลเซยี ม ลงทอดใช้ทัพพีทำเป็นแผ่นกลม ลงทอดจนสุก ตักขึ้น (กโิ ลแคลอร)ี (กรมั ) (กรัม) (กรมั ) (มิลลิกรมั ) (มิลลกิ รัม) สะเดด็ น้ำมนั 4. เสิรฟ์ ทอดมนั หวั ปลีพร้อมอาจาดแตงกวา 231 8 14 20 735 140 43

แกงหยวกกลว้ ยใสว่ ้นุ เสน้ ส่วนผสม ปริมาณ หยวกกลว้ ย 60 กรมั (1 ถว้ ยตวง) ผักชี 1 กรัม (1 ตน้ ) ว้นุ เสน้ แช่นำ้ 35 กกรรมั มั ((141 ถ้วยตวง) ตน้ หอมตดั เปน็ ท่อน 1 ต้น) น้ำมนั พืช 5 กรัม (1 ช้อนชา) หมูแดง 40 กรัม (2 ช้อนโต๊ะ) ใบชะอม 15 กรมั (3 ยอด) สว่ นผสมเคร่ืองแกง พริกแห้ง 5 กรมั (3 เมด็ ) หอมแดง 5 กรัม (2 หวั ) กระเทียม 5 กรมั (2 กลีบ) กะป ิ 5 กรัม (1 ชอ้ นชา) วิธีทำ 1. โขลกเครื่องแกงทง้ั หมดให้ละเอยี ด คุณค่าทางโภชนาการ สูตรต่อ 1 คน 2. ผดั เคร่ืองแกงกับนำ้ มนั จนมีกลิ่นหอม ใส่หมผู ดั ให้เข้ากัน เตมิ น้ำซุป พลงั งาน คาร์โบไฮเดรต โปรตีน ไขมัน โซเดยี ม แคลเซยี ม 3. ใสห่ ยวกกล้วย ตม้ จนนิ่ม (กิโลแคลอร)ี (กรัม) (กรมั ) (กรมั ) (มิลลกิ รัม) (มิลลกิ รมั ) 4. พอเดือดใส่วุ้นเส้น 5. ใสใ่ บชะอม ปดิ ไฟโรยดว้ ยตน้ หอม ผักชี 132.9 18.35 10.61 1.91 443 55.0 44

กเคล็ดลับ ล้ ย กลว้ ย ช่วยสุขภาพ อาหารหวาน กลว้ ยบวชชี ส่วนผสม ปริมาณ กลว้ ยนำ้ ว้า 1 หวี วธิ ที ำ หางกะทิ 3 ถ้วยตวง 1. นำกล้วยไปน่ึงในน้ำเดือดประมาณ 3-5 นาที หรือน่ึงจนกระทั่ง ใบเตย 2-3 ใบ ผิวกล้วยเร่ิมแตกออก จึงปิดไฟและนำออกมาปอกเปลือกและห่ันครึ่งผล น้ำตาลปีบ๊ 2 ช้อนกนิ ข้าว จากนน้ั จึงหั่นเปน็ ช้ินเล็กๆ น้ำตาลทราย 2 ชอ้ นกินข้าว เกลอื 18 ชอ้ นชา 2. นำหางกะทิไปต้มในหมอ้ และใส่ใบเตยลงไปดว้ ย เมอ่ื เดือดแลว้ จึงใส่ กล้วยท่หี ่นั ไว้แล้วลงไป ตามด้วยน้ำตาลป๊บี น้ำตาลทรายขาวและเกลอื นดิ หน่อย คุณคา่ ทางโภชนาการสตู รตอ่ 1 คน 3. เม่ือกะทเิ ริม่ เดอื ดอีกคร้งั จงึ ใส่หัวกะทิลงไป และปลอ่ ยทง้ิ ไวใ้ ห้เดอื ด อีกประมาณ 3 นาที ถ้าต้องการให้น้ำข้นเหนียวก็ให้ใส่แป้งมันลงไปประมาณ 1 ชอ้ นชาและคนให้ละลายทัว่ พลงั งาน คาร์โบไฮเดรต โปรตีน ไขมัน โซเดียม แคลเซยี ม 4. อย่าต้มนานจนเกินไปเพราะจะทำให้กล้วยเละ (กิโลแคลอร)ี (กรมั ) (กรัม) (กรมั ) (มิลลิกรัม) (มิลลิกรัม) กล้วยควรจะยงั แข็งนดิ หน่อยจากนน้ั ตกั ใสจ่ านและเสริ ฟ์ ทันที สูตรน้ีทำขนมกลว้ ยบวชชี เสริ ฟ์ ได้ 7 คน 157 27 1.7 5.4 81 13 (1 หนว่ ยบริโภคเท่ากับ 50 กรมั ) 45

ขนมกลว้ ย สว่ นผสม ปริมาณ กล้วยน้ำวา้ ปอกเปลอื กและบดใหเ้ ละ 100 กรมั แปง้ ข้าวเจา้ 1 ช้อนกนิ ขา้ ว แปง้ มัน 1 ช้อนชา น้ำตาล 2 ชอ้ นชา เกลือ 811 ช้อนชา วธิ ที ำ เนือ้ มะพรา้ วขดู ช้อนกนิ ขา้ ว 1. ผสมแป้งข้าวเจ้า แป้งมัน น้ำตาลทราย เกลือ กะทิค้ันน้ำ นวดเข้า น้ำกะท ิ 1 ช้อนกินขา้ ว ด้วยกนั คุณค่าทางโภชนาการต่อ 4 ช้นิ 2. เติมกล้วยบดทั้ง 2 ชนิด นวดให้เข้ากันอีกครั้ง เติมมะพร้าว พลังงาน คาร์โบไฮเดรต โปรตีน ไขมนั โซเดยี ม แคลเซยี ม ขดู ขาวผสมให้เข้ากัน (กิโลแคลอร)ี (กรัม) (กรัม) (กรมั ) (มลิ ลกิ รัม) (มิลลิกรมั ) 3. เทใส่กระทงหรือถ้วยตะไล ประมาณ 1 ช้อนโต๊ะ แล้วนำไปนึ่ง ในนำ้ เดือดประมาณ 20 – 25 นาที 80 16 0.66 1.32 113 2.89 สูตรนี้ทำขนมกล้วยได้ 14 ช้ิน 1 ช้ินมีน้ำหนักประมาณ 15 กรัม เสริ ์ฟได้ 3 คน (1 หน่วยบริโภคเท่ากบั 4 ชิน้ ) 46

ขนมกลว้ ยฉาบ กเคล็ดลับ ล้ ย กลว้ ย ช่วยสุขภาพ สว่ นผสม ปริมาณ กล้วยนำ้ ว้าดิบ 1 หวี นำ้ มันพืช 2 ถว้ ยตวง น้ำตาลทราย 2 ถ้วยตวง เนก้ำลสอื ะปอน่าด 221 ช้อนชา ถ้วยตวง วธิ ที ำ 1. ปอกเปลือกกล้วยดบิ ดว้ ยมดี ปอกเปลอื ก (มีดสองคม) 2. นำกลว้ ยทป่ี อกเปลอื กใหห้ มดทง้ั หวี ลา้ ง และแชไ่ วใ้ นนำ้ สะอาด ตง้ั พกั ไว้ 3. ต้ังกระทะให้ร้อนเติมน้ำมันพืชลงในกระทะ พอน้ำมันร้อน จึงฝานเนื้อกล้วยดิบเป็นแผ่นบางๆ ตามความยาวของผล (ดว้ ยมดี สองคม) ใส่ลงทอดในนำ้ มันทันที เมอ่ื กล้วยลอยตัวขน้ึ มาบนผิวน้ำมนั (ประมาณ 20 - 30 วินาที) ให้หมั่นคนและพลกิ ชน้ิ กล้วย กลับใหถ้ กู นำ้ มนั เพื่อความร้อนสม่ำเสมอท่ัวกันทุกช้นิ จนเหลอื งดีแลว้ ตกั ขน้ึ ให้สะเด็ดน้ำมัน 4. เทนำ้ มันออกจากกระทะใหห้ มด ต้ังไฟเบาๆ ใสน่ ้ำตาล น้ำ และเกลอื ลงในกระทะนั้น ต้มจนน้ำตาลละลายและเคย่ี วตอ่ อกี ครู่ จนน้ำตาลเหนยี ว คณุ คา่ ทางโภชนาการตอ่ 50 กรัม 5. ใส่กล้วยท่ีทอดไว้ ลงในกระทะน้ำเชื่อมทันทีที่ยกลง จากเตา เคล้าเบาๆ ให้น้ำเชื่อมจับช้ินกล้วยให้ทั่วถึง พักไว้ พลังงาน คารโ์ บไฮเดรต โปรตนี ไขมนั โซเดียม แคลเซียม จนเย็นสนิทและน้ำเช่ือมแห้งสนิทด้วย จึงเก็บใส่ขวดโหล (กิโลแคลอรี) (กรมั ) (กรมั ) (กรมั ) (มลิ ลกิ รมั ) (มลิ ลิกรมั ) หรือภาชนะฝาปดิ สนทิ 190 34 0.7 6 78 4 สตู รน้ีทำกล้วยฉาบได้ เสิรฟ์ ได้ 10 คน (1 หน่วยบริโภคเทา่ กบั 50 กรัม) 47

กล้วยแขกทอด ส่วนผสม ปริมาณ กลว้ ยน้ำว้าหา่ ม 1 หวี แป้งสาล ี 1 ถ้วยตวง เกลือ 12 ชอ้ นชา ผงฟู 1 ชอ้ นชา นำ้ ตาลปี๊บ 12 ถว้ ยตวง หวั กระทิ 3-521 ถว้ ยตวง วิธที ำ ใบเตยหอม ใบ 1. นำกลว้ ยมาปอกเปลอื กและหน่ั ตามยาวเปน็ ชนิ้ บางๆหนง่ึ ผลควรหนั่ น้ำมันพืช 2 ถว้ ยตวง ใหไ้ ดอ้ ยา่ งน้อย 3 ชน้ิ งาขาวค่ัว ปริมาณตามความชอบ 2. นำแป้งข้าวเจ้า, แป้งสาลี, เกลือ, ผงฟู, น้ำตาลปี๊บ, งาขาว น้ำปูนใสและหัวกะทิ ผสมเข้าด้วยกันในชามขนาดใหญ่ คนจนแป้งและ น้ำตาลละลายดี สว่ นผสมทง้ั หมดเขา้ กนั เป็นเนอื้ เดียว คุณค่าทางโภชนาการต่อ 50 กรัม 3. ใสน่ ำ้ มนั ลงในกระทะ และนำไปตง้ั บนไฟคอ่ นขา้ งแรง รอจนนำ้ มนั เดอื ด จึงใสใ่ บเตยลงไปทอดก่อนให้นำ้ มนั หอม พลังงาน คารโ์ บไฮเดรต โปรตนี ไขมนั โซเดยี ม แคลเซยี ม 4. นำกล้วยท่ีหั่นเตรียมไว้ในข้ันตอนที่หน่ึงชุบแป้งแล้ว (กิโลแคลอรี) (กรัม) (กรมั ) (กรมั ) นำไปลงทอดจนเหลืองสกุ และกรอบ จึงตักออกมาสะเดด็ นำ้ มัน (มลิ ลกิ รมั ) (มลิ ลิกรมั ) 155 26 19 10 78 10 5. เรยี งจดั ใส่จานและเสริ ฟ์ เปน็ ของว่างทานเลน่ 48

กเคล็ดลับ ล้ ย กลว้ ย ช่วยสุขภาพ กลว้ ยนำ้ วา้ เช่อื ม ส่วนผสม ปรมิ าณ กล้วยนำ้ วา้ เปลอื กสกี ระดงั งา 30 กรมั ใบเตยหอม 2-3 ใบ น้ำตาลทรายขาว 1 ช้อนกินขา้ ว นำ้ ตาลปี๊บ 1 ช้อนกินขา้ ว น้ำตาลทรายแดง 1 ช้อนชา นเก้ำลมอื ะน(เาลวก็ น(เ้อลย็ก)น ้อย) 181 ช้อนชา เสี้ยว วธิ ที ำ น้ำสะอาด 1 ถ้วยตวง 1. นำกล้วยทหี่ ั่นแล้วลงแชน่ ำ้ ปนู ใส ประมาณ 15 นาที ระหวา่ งน้ี นำ้ ปูนใส ก็เค่ียวน้ำเช่ือมไว้รอ โดยใช้น้ำตาลกับน้ำในสัดส่วนท่เี ท่ากัน ใส่ใบเตย ตง้ั ไฟพอเดอื ดกห็ รไ่ี ฟลงใหเ้ หลอื แคไ่ ฟกลาง 2. ใสก่ ลว้ ยลงในนำ้ เชอ่ื ม เคย่ี วไฟกลางไปเรอ่ื ยๆ ประมาณ 45 นาที คุณค่าทางโภชนาการ สตู รต่อ 1 คน กลบั กลว้ ยบ้างจะได้สุกทัว่ กนั 3. พอกล้วยเริม่ ฉ่ำน้ำเช่อื ม โรยน้ำตาลอกี 2 - 3 ช้อนโต๊ะ พลังงาน คารโ์ บไฮเดรต โปรตีน ไขมัน โซเดียม แคลเซยี ม ลงไป น้ำตาลที่ใส่จะทำให้กล้วยรัดตัวยิ่งขึ้น และทำให้ (กโิ ลแคลอร)ี (กรมั ) (กรมั ) (กรัม) (มิลลิกรัม) (มิลลกิ รัม) เป็นเงานา่ ทาน เคี่ยวตอ่ อีก 10 นาที ก็ปิดไฟได้ 194 48 0.31 0.05 390 13 49

คณะผจู้ ดั ทำ อธบิ ดกี รมอนามยั รองอธบิ ดีกรมอนามยั ท่ปี รึกษา รองอธบิ ดกี รมอนามยั ดร.นพ.พรเทพ ศริ วิ นารงั สรรค์ รองอธบิ ดกี รมอนามัย นพ.ณรงค์ สายวงศ์ รองอธิบดกี รมอนามยั นพ.ณัฐพร วงษศ์ ุทธภิ ากร ทพ.สธุ า เจยี รมณโี ชตชิ ัย นักวิชาการสาธารณสขุ ทรงคณุ วฒุ ิ (ดา้ นโภชนาการ) นายพษิ ณุ แสนประเสริฐ ผูอ้ ำนวยการสำนกั สื่อสารและตอบโต้ความเสี่ยง นักประชาสัมพนั ธช์ ำนาญการ กองบรรณาธิการ นกั ประชาสัมพันธช์ ำนาญการ นกั ประชาสัมพนั ธ์ชำนาญการ นางสุจิตต์ สาลพี นั ธ ์ นายช่างศลิ ปช์ ำนาญงาน นางสชุ าดา สารบุญ นักนเิ ทศศิลป์ นางศภุ รัตน์ อสวุ พงษพ์ ัฒนา นกั โภชนาการปฏบิ ัตกิ าร นายสมเกยี รติ ปฏิรพ นกั โภชนาการปฏบิ ัติการ นายคมั ภีร์ งานด ี นักโภชนาการ นายพงษ์ศักดิ์ เทศน์ธรรม นายนพรัตน์ อินทร์ทิม นายปิยะ ปุริโส นางสาวทพิ รดี คงสุวรรณ นางสาวนาตยา อังคนาวิน ช่ือหนังสอื เคล็ดลับกล้วย...กล้วย ชว่ ยสขุ ภาพ ISBN 978-616-11-2619-3 จดั พิมพ์โดย สำนกั ส่อื สารและตอบโตค้ วามเสยี่ ง กรมอนามัย พมิ พท์ ่ี ชุมนุมสหกรณก์ ารเกษตรแห่งประเทศไทย จำกัด พมิ พค์ รั้งที่ 1/2558 จำนวน 28,000 เล่ม 50