e-book หน่วยที่ 1 บัญชีเบื้องต้น

หลกั สูตร 2562 การบญั ชีเบ้ืองตน้ (20200 – 1002) โดย อ.พเิ ชษฐ์ หอมทอง แผนกวิชาการบญั ชี

บทท่ี 1 ความรู้พนื้ ฐานเกยี่ วกบั การบญั ชี การบัญชี (Accounting) หมายถึงศิลปะในการบนั ทึกเร่ืองราวตา่ งๆที่เกิดข้ึนจาแนกประเภทหมวดหมู่ วเิ คราะห์และสรุปผล ทางการเงินได้ วตั ถุประสงค์ของการบัญชี 1. เพื่อจดบนั ทึกรายการคา้ ตา่ ง ๆ ที่เกิดข้ึนของกิจการ โดยเรียงลาดบั เหตุการณ์ก่อนหลงั ตามระเบียบ ปละหลกั เกณฑ์ 2. สรุปผลการดาเนินงานตามระยะเวลาที่กาหนด 3. เพอื่ ใชเ้ ป็นหลกั ฐานในการอา้ งอิง 4. เพื่อใหท้ ราบฐานะการเงินของกิจการ 5. เพอื่ เป็ นเคร่ืองมือในการควบคุมและตรวจสอบ 6. เพ่ือเป็ นเคร่ืองมือในการวางแผนการดาเนินธุรกิจในอนาคต 7. เพอ่ื ใชเ้ ป็นรายงานต่อหน่วยงานของรฐบาลและบุคคลภายนอก เช่น นกั ลงทุน สถาบนั ประโยชน์ของการบัญชี 1. เป็นหลกั ฐานในการอา้ งอิงเพอื่ ประกอบผลการดาเนินงานของกิจการวา่ มีผลดีหรือผลเสียอยา่ ไร จาไดท้ าการปรับปรุง แกไ้ ขได้ 2. ช่วยใหท้ ราบผลการดาเนินงานของกิจการ ในรอบเวลาใดเวลาหน่ึงวา่ มีผลกาไรหรือขาดทุน อยา่ งไรบา้ ง 3. ช่วยใหท้ ราบฐานะการเงินของกิจการ ณ วนั ใดวนั หน่ึงวา่ มีสินทรัพย์ หน้ีสินและทุนเป็นจานวน เทา่ ใด 4. รวบรวมขอ้ มลู ในการวางแผนในอนาคตของกิจการ 5. ใชเ้ ป็นขอ้ มูลประกอบการตดั สินใจของฝ่ ายบริหารและบุคคลภายนอก 24

บทที่ 2 สินทรัพย์ หนีส้ ิน และส่วนของเจ้าของ ความหมายของสินทรัพย์ หน้ีสิน และส่วนของเจา้ ของ (ทุน) สินทรัพย์ หมายถึง ส่ิงที่มีมลู ค่าเป็นตวั เงินท่ีบุคคลหรือกิจการเป็ นเจา้ ของ แบง่ เป็นสินทรัพยท์ ่ีมี ตวั ตน และสินทรัพยท์ ่ีไมม่ ีตวั ตน เช่น เงินสด ค่าความนิยม ฯลฯ เป็นตน้ หน้ีสิน หมายถึง จานวนเงินที่บุคคลหรือกิจการมีภาระผกู พนั ที่จะตอ้ งจา่ ยใหใ้ นภายหนา้ เช่น เจา้ หน้ี เป็นตน้ ส่วนของเจา้ ของ (ทุน) หมายถึง สิทธิความเป็นเจา้ ของในสินทรัพยท์ ี่แทจ้ ริงหรือสินทรัพยส์ ุทธิ คือ สินทรัพยท์ ้งั หมด หกั หน้ีสินท้งั หมด สมการบัญชี สมการบญั ชี หมายถึง สมการท่ีวา่ ดว้ ยความเทา่ กนั ของหลกั การการบญั ชีท่ีวา่ สินทรัพย์ = หน้ีสิน + ส่วนของเจา้ ของ A = L + OE ( P) จะเห็นไดว้ า่ เป็นสมการที่แสดงความสัมพนั ธ์ระหวา่ งสินทรัพย์ หน้ีสิน และส่วนของเจา้ ของ (ทุน) ซ่ึง อาจเขียนเป็นสมการบญั ชีไดด้ งั น้ี กรณีที่ 1 ถา้ ไม่มีหน้ีสิน สมการบญั ชีจะเป็นดงั น้ี สินทรัพย์ = ส่วนของเจา้ ของ (ทุน) A = OE (P) กรณีที่ 2 ถา้ มีหน้ีสิน สมการบญั ชีจะเป็นดงั น้ี สินทรัพย์ = หน้ีสิน + ส่วนของเจา้ ของ (ทุน) A = L + OE (P) 25

งบดุล งบดุล หมายถึง งบที่แสดงฐานะทางการเงินของบุคคลหรือกิจการ ณ วนั ใดวนั หน่ึง วา่ มีสินทรัพย์ หน้ีสิน และส่วนของเจา้ ของอยเู่ ป็นจานวนเท่าใด ประเภทของงบดุล 1. งบดุลแบบบญั ชี ตวั อยา่ ง แบบฟอร์มของงบดุลแบบบญั ชี ข้นั ตอนในการจดั ทางบดุลแบบญั ชี มีดงั น้ี ข้นั ที่ 1 เขียนหวั งบดุล 3 บรรทดั บรรทดั ท่ี 1 เขียนช่ือกิจการ บรรทดั ที่ 2 เขียนคาวา่ “งบดุล” บรรทดั ที่ 3 เขียนวนั เดือน ปี ที่จดั ทางบดุล ข้นั ท่ี 2 ทางดา้ นซา้ ยมือใหเ้ ขียนราละเอียดของสินทรัพยแ์ สดงรายการตา่ งๆ ของ สินทรัพยท์ ่ีกิจการ มีอยู่ ข้นั ที่ 3 ทางดา้ นขวามือใหเ้ ขียนรายละเอียดของหน้ีสินและส่วนของเจา้ ของที่กิจการ มีอยู่ ข้นั ที่ 4 รวมยอดท้งั 2 ดา้ นใหเ้ ท่ากนั และอยใู่ นระดบั เดียวกนั 26

2. งบดุลแบบรายงาน ข้นั ตอนในการจดั ทางบดุลแบบรายงานมีดงั น้ี ข้นั ท่ี1 เขียนหวั งบดุล 3 บรรทดั บรรทดั ท่ี 1 เขียนช่ือกิจการ บรรทดั ที่ 2 เขียนคาวา่ “งบดุล” บรรทดั ท่ี 3 เขียนวนั เดือน ปี ที่จดั ทางบดุล ข้นั ท่ี 2 ตอนบนเขียนคาวา่ “สินทรัพย”์ และเขียนรายละเอียดต่างๆ ของสินทรัพยท์ ี่กิจการมี อยู่ แลว้ รวมยอดท้งั หมดของสินทรัพย์ ข้นั ที่ 3 เขียนคาวา่ “หน้ีสินและส่วนของเจา้ ของ” ตอ่ จากสินทรัพย์ ใหแ้ สดงรายการ ที่ เป็นหน้ีสินก่อนและตามดว้ ยรายการท่ีเป็ นส่วนของเจา้ ของแลว้ รวมยอด ท้งั หมดของหน้ีสินและส่วนของเจา้ ของซ่ึงจะมียอดเทา่ กบั สินทรัพย์ 27

บทที่ 2 การวเิ คราะห์รายการค้า รายการคา้ หมายถึง การดาเนินงานในทางการคา้ ท่ีทาใหเ้ กิดการโอนเงินหรือส่ิงของ มีคา่ เป็นเงินระหวา่ งกิจการคา้ กบั บุคคลภายนอก เช่น นาเงินสดมาลงทุน ซ้ือสินคา้ เป็นเงินสด ซ้ือสินคา้ เป็นเงินเชื่อ เป็นตน้ ในการดาเนินธุรกิจยอ่ มมีรายการคา้ และเหตุการณ์ตา่ งๆ เกิดข้ึนตลอดเวลา รายการคา้ ที่เกิดข้ึนจะมีผลทาใหส้ ินทรัพย์ หน้ีสิน และส่วนของเจา้ ของเปลี่ยนแปลงไปในทางเพิ่มข้ึน หรือลดลงและเม่ือวเิ คราะห์รายการคา้ ไดถ้ ูกตอ้ งเรียบร้อยแลว้ จึงนาไปบนั ทึกลงสมุดบญั ชีต่างๆ หลกั ในการวเิ คราะห์รายการค้าข้นั ต้น 5 ประการ คอื 1. สินทรัพยเ์ พ่มิ (+) ส่วนของเจา้ ของเพม่ิ (+) 2. สินทรัพยล์ ด (-) ส่วนของเจา้ ของลด (-) 3. สินทรัพยอ์ ยา่ งหน่ึงเพม่ิ (+) สินทรัพยอ์ ีกอยา่ งหน่ึงลด (-) 4. สินทรัพยเ์ พิ่ม (+) หน้ีสินเพ่มิ (+) 5. สินทรัพยล์ ด (-) หน้ีสินลด (-) 28

ตวั อยา่ งการวเิ คราะห์รายการคา้ 1. นางสาวยอดมณีนาเงินสดมาลงทุนในร้าน “ยอดมณี บริการ” จานวนเงิน 40,000 บาท สินทรัพยเ์ พม่ิ (+) ส่วนของเจา้ ของเพม่ิ (+) เงินสด 40,000.- ทุน-นางสาวยอดมณี 40,000.- 2.ซ้ือวสั ดุในการใหบ้ ริการเป็ นเงินเช่ือจากร้านนานาภณั ฑ์ 8,000 บาท สินทรัพยเ์ พ่มิ (+) หน้ีสินเพิ่ม(+) วสั ดุ 8,000.- เจา้ หน้ี-ร้านานาภณั ฑ์ 8,000.- 3. ใหบ้ ริการเสริมสวยนางประภาศรี 2,000 บาท ยงั ไม่ไดร้ ับเงิน สินทรัพยเ์ พิม่ (+) ส่วนของเจา้ ของเพม่ิ (+) ลูกหน้ี-นางประภาศรี 2,000.- รายไดค้ ่าเสริมสวย 2,000.- การเพ่มิ ข้ึนและลดลงของสินทรัพย์ หน้ีสิน และส่วนของเจา้ ของมีผลทาใหส้ มการบญั ชีมี การเปล่ียนแปลง แตส่ ภาพความสมดุลของสมการบญั ชีไม่เปล่ียนแปลง ท้งั น้ีเน่ืองจาการวเิ คราะห์ รายการคา้ แต่ละรายการจะตอ้ งคานึงถึงผลกระทบอยา่ งนอ้ ย 2 ดา้ นเสมอ รายการคา้ ที่เกิดข้ึนจะนา ไปบนั ทึกบญั ชีในประเภทสินทรัพย์ หน้ีสิน และส่วนของเจา้ ของ ลกั ษณะของบญั ชีคูแ่ บ่งออกเป็น 2 ดา้ น คือ 1. ดา้ นซา้ ยของบญั ชี เรียกวา่ ดา้ นเดบิต (Debit = Dr.) 2. ดา้ นซา้ ยของบญั ชี เรียกวา่ ดา้ นเครดิต (Credit = Cr.) 29

หลกั การบนั ทึกบญั ชี 1. การบนั ทึกบญั ชีประเภทสินทรัพย์ สินทรัพยเ์ พิม่ บนั ทึกบญั ชี ดา้ นเดบิต (Dr.) สินทรัพยล์ ด บนั ทึกบญั ชี ดา้ นเครดิต (Cr.) 2. การบนั ทึกบญั ชีประเภทหน้ีสิน หน้ีสินเพม่ิ บนั ทึกบญั ชี ดา้ นเครดิต (Cr.) หน้ีสินลด บนั ทึกบญั ชีดา้ นเดบิต (Dr.) 3.การบนั ทึกบญั ชีประเภทส่วนของเจา้ ของ (ทุน) ส่วนของเจา้ ของ (ทุน) เพมิ่ บนั ทึกบญั ชี ดา้ นเครดิต (Cr.) ส่วนของเจา้ ของ (ทุน) ลด บนั ทึกบญั ชีดา้ นเดบิต (Dr.) 30

บทท่ี 4 การบันทึกรายการค้าลงในสมุดรายวนั ทัว่ ไป สมุดรายวนั ทว่ั ไป (General Journal) คือ สมุดท่ีใชบ้ นั ทึกรายการข้นั ตน้ ไดท้ ุกเร่ือง ในกรณีที่ กิจการมี สมุดรายวนั ทว่ั ไปเล่มเดียว หรือใชบ้ นั ทึกเฉพาะรายการที่ไมอ่ าจบนั ทึกในสมุดรายวนั เฉพาะ เล่มอ่ืนไดใ้ นกรณีที่กิจการน้นั มีสมุดรายวนั หลายเล่ม ซ่ึงการบนั ทึกบญั ชีจะทาต่อจาการวเิ คราะห์ รายการคา้ รายการเปิ ดบัญชีในสมุดรายวนั ทวั่ ไป รายการเปิ ดบญั ชี (Opening Entries) หมายถึงรายการแรกของการบนั ทึกบญั ชีในสมุดรายวนั ทวั่ ไป ซ่ึงจะบนั ทึกเมื่อมีการลงทุนคร้ังแรก และเริ่มระยะเวลาบญั ชีใหม่ การลงทุนคร้ังแรกมี 3 กรณี คือ 31

กรณี 1 นาเงินสดมาลงทุน ตัวอย่าง ม.ค.1 2546 นายเลิศนาเงินสดมาลงทุน 10,000 บาท กรณที ี่ 2 นาเงินสดและสินทรัพยอ์ ่ืนมาลงทุน ซ่ึงจะตอ้ งบนั ทึกรายการในสมุดรายวนั ทวั่ ไปแบบรวม (Compound Journal Entry) ตัวอย่าง วนั ที่ 1 มกราคม 2546 นายเลิศนาเงินสดมาลงทุน 10,000 บาท เงินฝากธนาคาร 5,000 บาท อาคาร 200,000 บาท 32

กรณที ี่ 3 นาเงินสด สินทรัพยอ์ ่ืน และหน้ีสินมาลงทุน การบนั ทึกรายการจะตอ้ งเขียนเงินสด สินทรัพย์ อ่ืนใหห้ มดก่อน ตอ่ ไปเขียนหน้ีสินแลว้ จึงเขียนทุน ตวั อย่าง วนั ที่ 1 มกราคม 2546 นายเลิศนาเงินสด 10,000 บาท เงินฝากธนาคาร 5,000 บาท อาคาร 200,000 บาท และรับโอนเจา้ หน้ีการคา้ 50,000 มาลงทุน เร่ิมรอบระยะเวลาบญั ชีใหม่ (งวดบัญชีใหม่) รอบระยะเวลาบญั ชี หมายถึง ช่วงระยะเวลาหน่ึงท่ีตอ้ งแสดลงผลการดาเนินงาน และฐานะการเงินของกิจการ ตามกฎหมายกาหนดรอบระยะเวลาบญั ชีใหม้ ีระยะเวลา 12 เดือน นบั ต้งั แต่วนั เริ่มกิจการหรือรอบระยะเวลาบญั ชีใหม่ ยกเวน้ รอบระยะเวลาบญั ชีเพิง่ เริ่มกิจการอาจไม่ ครบ 12 เดือนก็ได้ ตวั อยา่ งการบนั ทึกรายการคา้ ลงในสมุดรายวนั ทว่ั ไป การผ่านรายการไปยงั บญั ชีแยกประเภท สมุดบญั ชีแยกประเภท หมายถึง สมุดบนั ทึกรายการข้นั ปลายซ่ึงตอ่ จากการบนั ทึกในสมุด รายวนั ข้นั ตน้ และเป็นท่ีรวบรวมของบญั ชีแยกประเภทตา่ งๆ เป็นหมวดหมู่ไวใ้ นเล่มเดียวกนั สมุดบญั ชีแยกประเภทแบง่ เป็น 2 ชนิด คือ สมุดบญั ชีแยกประเภททว่ั ไป และสมุดบญั ชีแยก ประเภทยอ่ ย การท่ีจะทาการบนั ทึกรายการคา้ ในบญั ชีแยกประเภทตา่ งๆ ใหล้ ะเอียดและเป็นระเบียบเรียบร้อย 33

สะดวกแก่การจดั ทารายงานเพอ่ื ประโยชน์ในการอา้ งอิงและคน้ หาภายหลงั น้นั ควรจดั ทาบญั ชีต่างๆให้ เป็นหมวดหมู่และกาหนดเลขที่สาหรับหมวดหมบู่ ญั ชีไวใ้ น ผงั บญั ชี ดงั น้ี 1. หมวดสินทรัพย์ เลขที่ 100 – 199 2. หมวดหน้ีสิน เลขที่ 200 – 299 3. หมวดส่วนของเจา้ ของ เลขที่ 300 – 399 4. หมวดรายได้ เลขที่ 400 – 499 5.หมวดค่าใชจ้ ่าย เลขท่ี 500 – 599 *การกาหนดเลขที่บญั ชีจะให้ตวั เลขก่ีหลกั กไ็ ดข้ ้ึนอยกู่ บั ขนาดของแต่ละกิจการ บทท่ี 5 การผ่ายรายการไปยงั บัญชีแยกประเภท 34

 เปิ ดบญั ชีแยกประเภท โดยเรียงลาดบั ตามเลขที่บญั ชีท่ีกาหนดไวใ้ นผงั บญั ชีของกิจการ  ผา่ ยรายการจากสมุดรายวนั ทวั่ ไป ตามลาดบั วนั ที่ท่ีเกิดรายการข้ึน โดยนาตวั เลขจากสมุด รายวนั ทว่ั ไปใส่ไวใ้ นบญั ชีแยกประเภท ถา้ ตวั เลขในสมุดรายวนั อยดู่ า้ นเดบิตก็ลงในบญั ชีแยก ประเภทดา้ นเดบิต ถา้ อยดู่ า้ นเครดิตกล็ งดา้ นเครดิต ในช่องรายการใหอ้ า้ งบญั ชีตรงขา้ ม 35

บทท่ี 6 งบทดลอง งบทดลอง คือ งบท่ีจดั ทาข้ึนเพื่อพสิ ูจนค์ วามถูกตอ้ งของการบนั ทึกบญั ชีในสมุดรายวนั ทว่ั ไป และผา่ นรายการไปสมุดแยกประเภททวั่ ไปตามระบบบญั ชีคู่ การจาทางบทดลองมากจาการหายอดคงเหลือในบญั ชีต่างๆ จากสมุดบญั ชีแยกประเภททวั่ ไป โดยจานวนเงินรวมทางดา้ นเดบิตและเครดิตในงบทดลองจะตอ้ งเทา่ กนั เสมอ 36

การหายอดคงเหลอื ของบญั ชีแยกประเภทด้วยดินสอดาเพือ่ จัดทางบทดลอง มีข้นั ตอนดงั น้ี 1. รวมยอดเงินท้งั หมดในช่องเดบิต แลว้ เขียนจานวนเงินดว้ ยดินสอดาในช่องเดบิตชิด กบั เส้นบรรทดั สุดทา้ ยตอ่ จากจานวนเงินของบญั ชีน้นั ๆ 2. รวมจานวนเงินท้งั หมดในช่องเครดิต แลว้ เขียนจานวนเงินดว้ ยดินสอดาในช่องเครดิตชิด กบั เส้นบรรทดั สุดทา้ ยตอ่ จากจานวนเงินของบญั ชีน้นั ๆ 3. หาผลต่างระหวา่ งจานวนเงินในช่องเดบิตและเครดิต ดงั น้ี 3.1 ถา้ ยอดรวมเดบิตมากกวา่ เครดิต ผลต่างท่ีเกิดข้ึนเรียกวา่ “ยอดเดบิต”ใหเ้ ขียนผลตา่ ง 37

ลงในช่องรายการดา้ นเดบิต 3.2 ถา้ ยอดรวมเครดิตมากกวา่ เดบิต ผลต่างที่เกิดข้ึนเรียกวา่ “ยอดเครดิต” ใหเ้ ขียนผลตา่ งลงในช่องรายการดา้ นเครดิต 3.3 ถา้ ในบญั ชีแยกประเภทมีเพียงรายการเดียวหรือดา้ นเดียว ใหถ้ ือวา่ รายการน้นั เป็นยอดคงเหลือ ข้นั ตอนการจัดทางบทดลอง 1. เขียนรูปแบบที่จะใชใ้ นการจดั ทางบทดลองและเขียนหวั งบทดลอง 2. หายอดคงเหลือในบญั ชีแยกประเภททว่ั ไปดว้ ยดินสอดา 3. นายอดคงเหลือของบญั ชีแยกประเภททวั่ ไปมาใส่ในรูปแบบของงบทดลอง โดยเขียน ช่ือบญั ชีและเลขท่ีบญั ชีเรียงตามหมวด คือ สินทรัพย์ หน้ีสิน ส่วนของเจา้ ของ รายได้ และคา่ ใชจ้ ่าย และใส่จานวนเงินตามยอดคงเหลือของแตล่ ะบญั ชี 4. บญั ชี 5 หมวดแสดงยอดดงั น้ี หมวดที่ 1 สินทรัพย์ จะมียอดคงเหลือดา้ น เดบิต หมวดท่ี 2 หน้ีสิน จะมียอดคงเหลือดา้ น เครดิต หมวดที่ 3 ส่วนของเจา้ ของ จะมียอดคงเหลือดา้ น เครดิต หมวดที่ 4 รายได้ จะมียอดคงเหลือดา้ น เครดิต หมวดที่ 5 ค่าใชจ้ ่าย จะมียอดคงเหลือดา้ น เดบิต 5. รวมจานวนเงินช่องเดบิตและเครดิต ยอดรวมของท้งั 2 ดา้ นตอ้ งเท่ากนั ก็แสดงวา่ การ บนั ทึกบญั ชีแยกประเภททวั่ ไปถูกตอ้ งตามระบบบญั ชีคู่ บท่ี 7 กระดาษทาการ กระดาษทาการเป็นกระดาษท่ีจดั ทาข้ึนเพ่อื เป็นเครื่องมือในการจดั ทางบการเงินไดส้ ะดวก และ รวดเร็ว โดนนารายการบญั ชีจากงบทดลองมาจาแนกรายการวา่ รายการใดที่จะนาไปใชใ้ นการ คานวณหากาไรขาดทุนกจ็ ะนาไปไวใ้ นช่องงบกาไรขาดทุน และรายการใดที่จะนาไปแสดงฐานะทาง การเงินของกิจการกจ็ ะนาไปไวใ้ นช่องงบดุล กระดาษทาการไมใ่ ช่เป็นการบนั ทึกบญั ชีและไมไ่ ดเ้ ป็นส่วนหน่ึงของงบการเงิน ดงั น้นั กิจการจะทา 38

กระดาษทาการหรือไมท่ ากไ็ ด้ โดยทวั่ ไปแลว้ จะมีหลายชนิด เช่น ชนิด 6 ช่อง ชนิด 8 ช่อง และชนิด 10 ช่อง เป็นตน้ ข้ึนอยกู่ บั ประโยชนแ์ ละวตั ถุประสงคท์ ี่ตอ้ งการใชก้ ระดาษทาการ ข้นั ตอนในการจัดทากระดาษทาการ 6 ช่อง  เขียนหวั กระดาษทาการ 3 บรรทดั  นางบทดลองมาแสดงไวใ้ นกระดาษทาการ 6 ช่อง  ผา่ นรายการจากงบทดลองไปใส่งบกาไรขาดทุนและงบดุล  รวมยอดงบกาไรขาดทุนและงบดุล  หาผลตา่ งของยอดรวม ในดา้ นงบกาไรขาดทุนถา้ เครดิตมากกวา่ ดา้ นเดบิตถือเป็ นกาไรสุทธิ แลว้ นายอดไปใส่ในงบดุลดา้ นเครดิต ถา้ ดา้ นเดบิตของงบกาไรขาดทุนมากกวา่ ดา้ นเครดิตถือ วา่ ขาดทุนสุทธิ นายอดขาดทุนไปใส่งบดุลดา้ นเดบิต  รวมยอดเงินในช่องงบกาไรขาดทุน และงบดุลใหเ้ ทา่ กนั บทที่ 8 งบการเงนิ งบการเงนิ คือ รายงานทางการเงินข้นั สุดทา้ ยของขบวนการทางบญั ชี เพ่ือใหเ้ ป็นส่ือแสดงขอ้ มูล ทางการเงินของกิจการเพ่อื สรุปผลการดาเนินงานของกิจการตามงวดบญั ชีและตามฐานะการเงิน ของกิจการวา่ มีรายการสินทรัพย์ หน้ีสิน และส่วนของเจา้ ของเท่าไหร่ การแสดงงบการเงินโดยทวั่ ไปแบ่งเป็น 39

 งบกาไรขาดทุน (Profit and Loss Statement)  งบดุล (Balance Sheet) งบกาไรขาดทุนและงบดุลน้นั สามารถจดั ทาได้ 2 รูปแบบ คือ แบบบญั ชี (Account Form) และแบบ รายงาน (Report Form) ข้นั ตอนการจัดทางบการเงิน  บรรทดั แรกเขียน “ช่ือกิจการ”  บรรทดั ท่ีสองจะตอ้ งระบุช่ืองบวา่ เป็น “งบกาไรขาดทุน” หรือ “งบดุล”  บรรทดั ที่สาม แสดงรอบระยะเวลา หรือวนั ที่จดั ทางบ ถา้ เป็นงบกาไรขาดทุน จะแสดงเป็นรอบระยะเวลาหรือเป็นงวดเวลา เช่น สาหรับ 1 ปี สิ้นสุดวนั ท่ี 31 ธนั วาคม 2545 ถา้ เป็นงบดุล จะแสดงวนั ท่ีที่จดั ทา โดยระบุวนั ใดวนั หน่ึง บทท่ี 9 การปิ ดบัญชี การบิดบญั ชี (Closing Entry) หมายถึง การทาใหย้ อดรวมของดา้ นเดบิตเท่ากบั ยอดรวมของดา้ น เครดิตของแต่ละหมวดบญั ชี เช่น บญั ชีแยกประเภทมียอดคงเหลือดา้ นเดบิตจะตอ้ งบนั ทึกดา้ นเครดิต ดว้ ยจานวนเงินท่ีมียอดคงเหลือ หรือถา้ มียอดคงเหลือทางดา้ นเครดิตในบญั ชีแยกประเภท เมื่อตอ้ งการ 40

ปิ ดบญั ชีในแยกประเภทก็ตอ้ งนะยอดคงเหลือไปปิ ดดา้ นเดบิต ข้นั ตอนการปิ ดบญั ชี  ปิ ดบญั ชีรายไดท้ ุกบญั ชีเขา้ บญั ชีกาไรขาดทุน โดย เดบิต รายได.้ ..... XX เครดิต กาไรขาดทุน XX  ปิ ดบญั ชีค่าใชจ้ ่ายทุกบญั ชีเขา้ บญั ชีกาไรขาดทุน โดย เดบิต กาไรขาดทุน XX เครดิต ค่าใชจ้ า่ ย..... XX  ปิ ดบญั ชีกาไรขาดทุนเขา้ บญั ชีส่วนของเจา้ ของ กรณี กาไร (รายไดม้ ากกวา่ ค่าใชจ้ ่าย) เดบิต กาไรขาดทุน XX เครดิต ทุน.... XX กรณี ขาดทุน (รายไดน้ อ้ ยกวา่ ค่าใชจ้ า่ ย) เดบิต ทุน.... XX เครดิต กาไรขาดทุน XX  ในกรณีที่มีเงินถอนหรือถอนใชส้ ่วนตวั โดย เดบิต ทุน.... XX เครดิต ถอนใชส้ ่วนตวั XX การปิ ดบญั ชีหมวดสินทรัพย์ หน้ีสิน และส่วนของเจา้ ของ (ทุน) จะตอ้ งปิ ดโดยการหายอดคงเหลือยก ไปงวดหนา้ และเมื่อเริ่มระยะเวลาบญั ชีใหมจ่ ะตอ้ งบนั ทึกรายการปิ ดบญั ชียอดยกมา ส่วนบญั ชีถอนใช้ ส่วนตวั มียอดคงเหลือดา้ นเดบิตผดิ เขา้ บญั ชีทุน งบทดลองหลงั ปิ ดบญั ชี จะแสดงบญั ชีเฉพาะหมวดบญั ชีสินทรัพย์ หน้ีสิน และทุนเทา่ น้นั 41

วทิ ยาลยั เทคนิคนา้ พอง ข้อสอบหลกั สูตรเทียบโอนประสบการณ์ รุ่นที่ 5 ปี การศึกษา 2553 ช่ือนกั เรียน................................................................................................. ตอนที่ 1 จานวน 10 ขอ้ ๆ ละ 5 คะแนน รวม 50 คะแนน 1. การบญั ชีหมายถึงอะไร Accouting Accountance 42

Basic of accounting Account 2. เครื่องมือท่ีทาใหท้ ราบฐานะทางการเงินของกิจการคือขอ้ ใด งบการเงิน งบกาไรขาดทุน งบดุล การวบรวมขอ้ มูลทางบญั ชี 3. ร้านอารียก์ ารคา้ มีสินทรัพยค์ ือ เงินสด 20,000 บาท อุปกรณ์ 10,000 บาท อาคาร 200,000 บาท เจา้ หน้ี 5,000 บาท ส่วนของเจา้ ของ (ทุน) คือขอ้ ใด 250,000 บาท 235,000 บาท 225,000 บาท 230,000 บาท 4. ขอ้ ใดไม่ใช่รายการคา้ รับชาระหน้ี จ่ายค่าน้า – ค่าไฟ ตรวจสอบราคาสินคา้ รับเงินค่าบริการ 5. การจดั หมวดหม่บู ญั ชีไดแ้ ก่ สินทรัพย์ หน้ีสิน และส่วนของเจา้ ของ สินทรัพย์ หน้ีสิน รายได้ และค่าใชจ้ ่าย 43

สินทรัพย์ และส่วนของเจา้ ของ สินทรัพย์ หน้ีสิน ส่วนของเจา้ ของ รายได้ และค่า ใชจ้ ่าย 6. ผงั บญั ชีจดั ทาข้ึนเพ่ือ สะดวกต่อการอา้ งอิง เตามหลกั การบญั ชี เปิ ดรายการบญั ชี ถูกทุกขอ้ 7. ถา้ ยอดเครดิตมีจานวนมากวา่ ดา้ นเดบิตในกระดาษทาการของงบกาไรขาดทุน ขอ้ ใด ถกู ตอ้ ง กาไรสุทธิ ขาดทุนสุทธิ ยอดดุลเดบิต ยอดดุลเครดิต 8. การปิ ดบญั ชีรายไดข้ อ้ ใดถูกตอ้ ง เดบิตรายได้ เครดิตค่าใชจ้ า่ ย เดบิตรายได้ เครดิตกาไรขาดทุน เดบิตกาไรขาดทุน เครดิตรายได้ เดบิตทุน เครดิตรายได้ 9. งบทดลองหลงั ปิ ดบญั ชีจะแสดงเฉพาะ สินทรัพย์ รายไดแ้ ละค่าใชจ้ ่าย 44

หน้ีสินและทุน ขอ้ ก. และ ค. ถกู 10. เครื่องมือท่ีทาใหท้ ราบผลการดาเนินงานของกิจการคือขอ้ ใด งบการเงิน งบกาไรขาดทุน งบดุล การรวบรวมขอ้ มลู ทางบญั ชี ตอนที่ 2 จานวน 5 ข้อๆ ละ 10 คะแนน รวม 50 คะแนน 1.จงใหค้ วามหมายของการบญั ชี ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. 45

2.จงบอกวตั ถุประสงคข์ องการทาบญั ชี ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ............................................................ 3.การบญั ชีมีประโยชนอ์ ยา่ งไรบา้ ง ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................ 4.จงอธิบายความหมายของสินทรัพยใ์ นทางบญั ชี ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. 5.ใหน้ กั เรียนสมมติงบดุลมา 1 ตวั อยา่ ง ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. 46

................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. 47