6. Sınıf Fen Soru Bankası

TEST 5 VÜCUDUMUZDAKİ SİSTEMLER VE SAĞLIĞI HORMONAL DEĞİŞİKLİKLERİN ERGENLİK Baraj Sorusu Büyüme hormonu İLE İLİŞKİSİ Ahmet 3. 1. Ergenliğin başlamasının sebebi daha önce kanda- ki oranı çok az olan eşeysel hormonların (erkekler- Veli de testosteron, kızlarda östrojen) artmasıdır. Cahit Eşeysel hormonlar 0 Kişiler II Yukarıda üç farklı kişiye ait vücutlarının salgıladığı büyüme hormonlarını gösteren grafik görülmekte- I Zaman dir. 0 Ahmet çok enerjik ve hareketli, Veli kendi kararları- Buna göre I ve II ile gösterilen zaman dilimleri nı alabilecek durumdadır. Cahit ise çok az hareket- kız ve erkekler için hangi yaşlar arası olabilir? li ve çeşitli hastalıklara sahiptir. I II Yaşlılıkta büyüme hormonları çok az salgı- A) 10 - 12 yaş 12 - 32 yaş lanmaktadır. B) 5 - 11 yaş 11 - 18 yaş C) 11 - 20 yaş 21 - 40 yaş Ahmet ergenlik döneminde olabilir. D) 5 - 15 yaş 15 - 20 yaş Zeka Küpü Yayınları Orta yaşlarda salgılanan büyüme hormonu 2. Ergenlik döneminde hormonal değişikliklerden do- ergenlik döneminden fazladır. layı kız ve erkeklerde bazı gelişmeler görülür. Çocukluk ve ergenlik döneminde sürekli ge- Bunlardan bir tanesi de büyüme hormonlarının bu lişmenin en büyük sebebi büyüme hormon- dönemde çok etkili olmasıdır. Özellikle kol, bacak, ları olabilir. parmak, burun gibi bazı organların diğer organlara göre biraz fazla büyümesi sakarlıklara sebep olmak- Buna göre Ahmet, Veli ve Cahit’e ait grafikle il- tadır. gili yapılabilecek tablodaki yorumlar doğru ise ✓, yanlış ise ✗ ile işaretlenirse aşağıdakilerden Zeynep de sakarlıklarından dolayı çevresi tarafın- hangisine ulaşılır? dan alaya alınmaktadır. Bu duruma çok üzülen Zey- nep bir uzmana danışmak istemiştir. A) B) 7 7 Buna göre uzman kişiyle Zeynep arasındaki ko- nuşmada aşağıdaki ifadelerden hangisinin geç- 73 mesi beklenmez? 77 33 A) Bu dönemdeki bireylerde bu durumun görülebi- C) D) leceği 3 3 3 3 B) Bu dönemi sağlıklı atlatmak için hobiler edinme- 7 3 si gerektiği 3 7 C) Hormonal değişimlerden dolayı hızlı bir büyüme sürecinde olduğu D) Bu sakarlıkların ömrü boyunca devam edip ka- lıcı olacağı Fen Bilimleri 108 6. Sınıf

VÜCUDUMUZDAKİ SİSTEMLER VE SAĞLIĞI 6 TEST ERGENLİĞE GEÇİŞTE OLUŞAN BEDENSEL VE 3. RUHSAL DEĞİŞİMLER Ergenlik döneminde eşey bezlerinin eşey 1. Ergenlik Dönemi hormonlarını üretmeye başlamasıyla er- gen bireyde fiziksel ve ruhsal değişimler Bedensel Değişimler Ruhsal Değişimler oluşmaya başlar. Çocuk kendini çevreye kabul ettirme mücadelesine girer, anne - babaya bağlılık duygusu azalır, herkes ve her şey hakkında peşin yargılara va- rabilir. Birbiriyle çelişkili ve asi davranışlar sergileyebilir. İyi ve kötüyü ayırt etmeyi öğrenir, kendini topluma faydalı olmaya hazırlar. Anne - babaların en çok dikkat etmesi gereken, çocuktaki bu ruhsal de- ğişmeye anlayışlı yaklaşmasıdır. Ses değişimi Hayal kurma Yukarıda ergenlikle ilgili yapılan konuşmada ve- Kimlik arayışı Kararsızlık rilen bilgilere dayanarak 14 yaşındaki Eren’de Boy uzaması Benmerkezcilik aşağıdaki davranışlardan hangisinin görülmesi Sivilce oluşumu Vücutta kıllanma beklenmez? Yukarıdaki özellikleri kavram haritasında ilgili A) Arkadaş gruplarına katılmaya çabalama yerlere yazarsak kaç tanesi bedensel, kaç tane- B) Aşırı ve ani öfkelenme si ruhsal değişim bölümünde yer alır? C) Popüler,medyatik kişileri örnek alma D) Takdir edilmeye ihtiyacı olmayan, özgüveni yük- Bedensel Değişim Ruhsal Değişim Zeka Küpü Yayınları A) 5 3 sek davranışlar gösterme B) 3 5 C) 4 4 Baraj Sorusu D) 2 6 4. Ergenlik değişim ve büyümek demektir. Ergenlik dö- 2. Erkekler Kızlar neminde birey hem bedensel, hem ruhsal, hem de toplumsal alanda değişir ve gelişir. Kızlarda genellik- nHl le 10, erkeklerde 12 yaş civarında başlayan ve gü- nümüzde 20’li yaşlara kadar uzayabilen bir dönem- Yukarıdaki şemada kızlarda ve erkeklerde görülen dir. Ancak kültürel, biyolojik ve bireysel farklılıklara bedensel değişimler görülmektedir. bağlı olarak daha erken ve daha geç yaşlarda da başladığı gözlenebilir. Ergenlik döneminde fizyolojik, Buna göre şemadaki H, n ve l ile gösterilen hormonal ve duygusal değişimler gözlenmektedir. kısımlara hangi seçenekteki özellikler yazılabilir? Ergenlerde meydana gelen bu değişimlere göre aşağıdakilerden hangisi doğru bir ifade değildir? nHl A) Ergenlik bedensel değişimlerle başlar ve erge- A) Sakal Boyun Duygusal nin gerçekçi bir şekilde kişiliğini bulmasına ka- oluşumu uzaması dalgalanma dar sürer. B) Sperm Kasların Yumurta B) Ergenlik döneminde ergen kendisini dünyanın üretimi gelişimi üretimi merkezinde gibi hissedebilir. C) Bıyık Ter salgısının Boyun C) Ergen bu dönemde geleceğiyle ilgili mantıklı ka- oluşumu artması uzaması rarlar alma olgunluğuna erişmiştir. D) Gırtlağın Sesin Sesin D) Ergen hem ailesinden uzaklaşma ve bağımsız- gelişmesi kalınlaşması incelmesi laşma isteği hem de onların desteğine ve sev- gisine ihtiyaç duyma ikilemi içindedir. 6. Sınıf 109 Fen Bilimleri

TEST 7 VÜCUDUMUZDAKİ SİSTEMLER VE SAĞLIĞI ERGENLİK DÖNEMİNİN SAĞLIKLI BİR ŞEKİLDE Baraj Sorusu GEÇİRİLEBİLMESİ İÇİN YAPILABİLECEKLER 3. 1. Ergenlik dönemindeki ruhsal değişimler bireyin ge- lecekteki yaşamını etkileyecek önemdedir. Ergenlik dönemindeki bedensel değişikliklerden do- layı kendini beğenmemeye başlayan Esin, içine ka- Bu dönemin sağlıklı atlatılması için mutlaka büyük- panık ve özgüvenini yitirmiş birey hâline gelmiştir. lerimizden yardım almalıyız. Problemlerimizi kendi arkadaş çevremizde çözmeye çalışmak çok sakın- Bunu gören ailesi bu duruma çözüm bulmak için calı olabilir. kızlarını kişisel gelişim uzmanına götürmüştür. Ergenlik döneminde ruhsal yönden gelişebilmek ve Kişisel Gelişim Aktivite Formu yetişkinliğe sağlıklı geçiş yapabilmek için yardım alabileceğimiz bazı kişiler aşağıda verilmiştir: Zeka Küpü Yayınları Sanatsal Uzman Uzun doğa faaliyetler psikoloğa yürüyüşü I. Anne veya baba yapmak yapmak gitmek II. Doktorlar III. Psikologlar IV. Öğretmenler Buna göre ergenlik döneminde olan bir bireyin çözemediği bir problemle ilgili sırayla hangi ki- şilere danışarak yardım alması en uygun olur? A) IV - I - II - III B) I - IV - III - II C) I - III - II - IV D) III - I - II - IV Dengeli ve Sosyal Sportif düzenli projelere faaliyetler katılmak yapmak beslenmek 2. Fatih; yüksek sesle müzik dinliyor, hiçbir sebep yok- Uzman yukarıdaki aktivite formunda Esin’in yapma- ken sıkılıyor, odasında saatlerce kendi kendine va- sı gereken bölmeleri 3 ile işaretlemiştir. kit geçiriyor. Fatih’in ergenlik döneminde olduğunu fark eden ailesi bu dönemi sağlıklı bir şekilde atlat- Buna göre formun işaretli hâli aşağıdakilerden ması için ............................................................... . hangisi olabilir? Buna göre verilen metin, A) B) 3 3 333 I. Fatih’i sosyal sorumluluk projelerinde görev al- maya yönlendirmeli. 33 33 II. Fatih’le empati kurarak ona bu dönemle ilgili bil- C) D) giler vermeli. 3 3 333 III. Fatih için kişisel gelişim uzmanından yardım al- 3 3 333 malı. IV. Fatih’i basket kulübüne yazdırmalı. ifadelerinden hangileriyle devam edebilir? A) I ve II B) I ve III C) II, III ve IV D) I, II, III ve IV Fen Bilimleri 110 6. Sınıf

VÜCUDUMUZDAKİ SİSTEMLER VE SAĞLIĞI 8 TEST DENETLEYİCİ VE DÜZENLEYİCİ SİSTEMLERİN Baraj Sorusu HABER DİĞER SİSTEMLERİN DÜZENLİ VE EŞ GÜDÜMLÜ 2. ÇALIŞMASINA OLAN ETKİSİ Çin’in Şandong eyaletinde yaşayan genç bir kadın, 1. Arabasıyla sabah okuluna doğru giden Akif Öğret- baş ağrısı ve mide bulantısı şikayetiyle gittiği hasta- men şekildeki kamyonun hızlıca kendi yoluna çıktı- nede doğuştan beyinciğinin olmadığını öğrendi. Dok- ğını görünce çok korkuyor ve aniden frene basıp torlar CAT (Bilgisayarlı tomografi) taraması gerçekleş- çarpmadan duruyor. tirdikten sonra beyinciğin olması gereken kısmın ta- mamen boş olduğunu ve söz konusu bölgenin beyni darbelere karşı koruyan sıvıyla dolu olduğunu gördü. Çinli doktorlar, beyincik olmadan yetişkin hayatın na- sıl sürdürüldüğüne dair bilgileri olmadığını, çünkü bu insanların genellikle genç yaşta öldüklerini ve eksikli- ğin ancak otopside ortaya çıktığını belirtti. (Normal insanda) (Hasta kadında) 24 yaşındaki kadın, doktorlara ömrü boyunca düzgün yürümekte zorlandığını söylerken, annesi de kızının ancak 6 yaşında anlaşılır bir şekilde konuşmaya baş- layabildiğini belirtti. Yaşadığı olaydan çok etkilenen Akif Öğretmen ba- Zeka Küpü Yayınları Yukarıdaki haberi sınıfta paylaşarak öğrencilerde şından geçenleri öğrencilerine anlatıyor. Daha son- merak uyandıran Selma Öğretmen beyinciğin insan ra ise sinir ve iç salgı sisteminin bu olaydan etkile- hayatına etkisiyle ilgili öğrencilerinden yorum yap- nen yapılarından bazılarını aşağıda karışık olarak malarını istemiştir. veriyor. Reha : Beyinciği olmayan insanlar hayati tehlike a. Kalp d. Sinir hücreleri altındadır. b. Omurilik e. Böbrek üstü bezi Serdar : Beyinciği olmayan insanlar sürekli baş ağ- rısı ve mide bulantısı çeker. c. Göz Can : Sonradan bir insanın beyinciği alınmak zo- Bu organların ilk etkileşim sırasını, olayın gerçek- runda kalınsaydı yürümesi ve konuşması leşme durumuna göre öğrencilerinden değerlendir- büyük oranda etkilenirdi. melerini istiyor. Mert : Beyinciği olmayan insanlar kolaylıkla tes- Erkan : 1 ve 2. etkilenen organlar sırayla göz ve pit edilebilir. omuriliktir. Yukarıdaki bilgilerden yola çıkılarak Selma Ela : 4 ve 5. etkilenen organlar sırayla böbrek Öğretmen’in öğrencilerinden hangisinin yoru- üstü bezleri ve kalptir. munun kesinlikle doğru olduğu söylenebilir? Melek : En son etkilenen organ omuriliktir. A) Reha ve Can B) Reha, Can ve Mert Cenk : 2. etkilenen organ böbrek üstü bezidir. C) Yalnız Can D) Serdar ve Mert Buna göre Akif Öğretmen’in bu değerlendirme- lerden hangilerini kabul etmesi beklenir? A) Erkan ve Ela B) Erkan, Ela ve Melek C) Ela, Melek ve Cenk D) Cenk ve Erkan 6. Sınıf 111 Fen Bilimleri

TEST 9 VÜCUDUMUZDAKİ SİSTEMLER VE SAĞLIĞI DUYU ORGANLARINA AİT YAPILARI AÇIKLAR 2. 1. Duyu organları Algıladığı uyarı Işık enerjisi Koku molekülleri Tat molekülleri Ses enerjisi Yukarıdaki göz şeklinde , ve sembolleriy- le gösterilen göz kısımları şu şekilde tanımlanmış- Hissetme tır: (sert -yumuşak - sıcak - → Kornea olup ışığın göze girmesini ve kırılma- soğuk - basınç) sını sağlar. Yukarıda duyu organları ve algıladığı uyarılar veril- Zeka Küpü Yayınları → Göz merceği olup göze giren ışık miktarını miştir. Bu bilgilerden yararlanarak aşağıda verilen ayarlar. örnekleri hangi organların algılayabileceği buluna- caktır. → Sarı leke olup cismin ters görüntüsünün oluş- a. Yaklaşan tramvay kornası tuğu kısımdır. b. Fırından yeni çıkmış börek Tanımlanan bu sembollerden hangileri doğrudur? c. Ağızdaki yemek A) ve B) ve d. Koltuğa oturmak C) ve D) , ve e. Havada uçan kuş 3. Buna göre eşleştirmeler en uygun şekilde yapı- lırsa aşağıdakilerden hangisi doğru olabilir? A) a B) e bb cc da e d Yukarıda verilen görselde buruna ait bazı kısımlar , ve sembolleri ile gösterilmiştir. a D) C) c e Buna göre , ve sembolleriyle gösteri- Fen Bilimleri b len kısımların isimleri hangi seçenekte doğru ve- d e c rilmiştir? b a A) Sinüs Koku almaçları Sarı bölge B) Sinüs Burun boşluğu Sarı bölge C) Sarı bölge Koku almaçları Sinüs d D) Sarı bölge Burun boşluğu Koku almaçları 112 6. Sınıf

VÜCUDUMUZDAKİ SİSTEMLER VE SAĞLIĞI 9 TEST 4. Burun sağlığını korumak için, 7. I. Keskin kokulu maddeler yakından koklanma- malı Dilin üzerinde kabartılar şeklinde çok sayıda tat al- II. Uzayan burun kılları koparılmalı ma tomurcuğu vardır. Tat alma tomurcuğunun yapısında, III. Buruna yabancı cisimler sokulmamalı K. Duyu almaçları L. Sinirler yukarıdakilerden hangilerinin yapılması gerekir? M. Kaslar dokularından hangileri bulunur? A) I, II ve III B) I ve II C) II ve III D) I ve III 5. Yanda verilen dil görse- I A) K ve L B) K, L ve M linde işaretlenmiş kısım- II C) L ve M D) K ve M ların daha iyi algıladığı tatlar, aşağıdakilerden III hangisinde doğru veril- IV miştir? IV I II III Tuzlu Zeka Küpü Yayınları 8. 1 Solunum 5 Sinüs A) Acı Ekşi Tatlı Tatlı B) Acı Ekşi Tuzlu Acı C) Tatlı Tuzlu Ekşi Tuzlu D) Tatlı Ekşi Acı 2 Sarı nokta 6 İris 3 Üzengi 7 Nezle 4 Sarı bölge 8 Salyangoz 6. Yukarıdaki kutucuklarda numaraları verilen kav- ramlardan hangilerinin burun ile ilişkisi vardır? K A) 1 - 4 - 5 - 7 B) 1 - 2 - 3 - 5 L C) 1 - 2 - 5 - 7 D) 1 - 4 - 6 - 7 M 9. Tat alma organımızın besinlerin tadını iyi alabil- mesi için aşağıdakilerden hangisi kesinlikle ge- Yukarıda verilen deri şekline göre K, L ve M harf- rekmektedir? leriyle gösterilen kısımlarla ilgili, A) Besin maddelerinin tükürük sıvısı içinde çözün- I. K  Renkli hücre tabakası olup ten renginin mesi oluşmasını sağlar. B) Tat tomurcuklarının dilin ön bölümünde yoğun- II. L  Kan damarlarıdır. laşması III. M  Yağ tabakası olup, vücut ısısını korur. ifadelerinden hangileri doğrudur? C) Dil kaslarının çalışması D) Besinlerin dişler tarafından öğütülmesi A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) I, II ve III 6. Sınıf 113 Fen Bilimleri

TEST 9 VÜCUDUMUZDAKİ SİSTEMLER VE SAĞLIĞI 10. Baraj Sorusu 12. Cengiz, duyu organlarında algılamanın sırayla sol- dan sağa izlediği yolu gösteren bir tablo hazırlamak istemektedir. Tablonun oluşturulması için bazı do- ku ve organların isimlerini aşağıdaki gibi karışık şe- kilde vermiştir. Furkan : Elime sinek bile konsa hissediyorum. De- Duyu Algılamanın soldan sağa mek ki dokunma almaçlarý en üsttedir. organları izlediği yol Aslı : Öðretmenimiz tahtaya deriyi çizdi. Bence K H Beyin derinin bütün hücreleri canlýdır. L n Beyin Emel : Yanaklarý kýrmýzý olanlarýn kan damarlarý üst deridedir. M l Beyin Gürkan : Bence ter bezleri ve yağ bezleri alt deride • Koku tanecikleri • Burun boşluğu bulunur. Zeka Küpü Yayınları • Salyangoz • Duyu sinirleri Yukarýdaki öğrencilerden hangisi deri ile ilgili doðru bilgi vermiştir? • Kulak zarı • Saydam tabaka A) Aslı B) Gürkan • Ses dalgaları • Sarı bölge C) Emel D) Furkan • Sarı benek • Göz merceği 11. a • Koku sinirleri • Görme sinirleri b c Tabloda K, L ve M ile gösterilen duyu organları sırası ile ışık, ses ve koku ile ilgili duyu organ- larını temsil ettiğine göre H, n, l sembolleri- nin yerine gelmesi gereken ifadeler hangi seçe- nekte doğru verilmiştir? Yukarıda a, b ve c ile gösterilen gözün bölümleri ve- H n l rilmiştir. Kulak zarı Sarı benek A) Sarı bölge Salyangoz Sarı bölge Bu harfler sert tabaka, ağ tabaka, damar taba- B) Göz merceği Salyangoz Koku sinirleri kayı gösterdiğine göre, bu tabakaların gözün ya- C) Sarı benek Kulak zarı Sarı bölge pısında içten dışa doğru sıralanışı aşağıdakiler- D) Sarı benek den hangisinde doğru verilmiştir? A) Ağ tabaka - Sert tabaka - Damar tabaka B) Damar tabaka - Ağ tabaka - Sert tabaka C) Sert tabaka - Damar tabaka - Ağ tabaka D) Ağ tabaka - Damar tabaka - Sert tabaka Fen Bilimleri 114 6. Sınıf

VÜCUDUMUZDAKİ SİSTEMLER VE SAĞLIĞI 10 TEST KOKU VE TAT ALMA DUYULARI ARASINDAKİ İLİŞKİ Baraj Sorusu 1. Koku ve tat alma organlarının birlikte çalıştığını gös- 3. termek isteyen Lale, üç arkadaşıyla bir deney yap- maya karar vermiştir. Fen bilimleri öğretmeni duyu organları konusunu anlattıktan sonra iki öğrenci seçiyor. Öğrencilerin Tadına bakacakları besinleri süt, peynir ve sirke ola- birinin sadece gözünü göz bandı ile kapatıyor, di- rak seçmişlerdir. ğerinin ise gözünü göz bandı ile kapattıktan sonra burnuna mandal takıyor. Önceden hazırladığı so- Lale besinleri arkadaşlarına şu yöntemlerle tattır- ğan dilimlerini, patates dilimlerini ve elma dilimleri- mıştır. ni öğrencilere sırasıyla tattırıyor. Tattırdığı besinle- • Ceren'in gözlerini kapatıp sütü tattırmıştır. rin ne olduğunu soruyor. Sadece göz bandı takılı • Deniz'in burnunu kapatıp peyniri tattırmıştır. olan öğrenci soğanın, patatesin ve elmanın tadını • Selin'in göz ve burnunu kapatıp sirkeyi tattırmış- aldığı için hangi maddeler olduğunu söylüyor. An- cak hem göz bandı takılı hem de burnu mandalla tır. kapatılmış öğrenci soğanın, patatesin ve elmanın tadını almadığı için hangi maddeler olduğunu söy- Buna göre aşağıdaki besinlerden hangilerinin leyemiyor. tadı tam olarak algılanmıştır? Öğretmen öğrencilerinden neden sadece gözü ka- patılan öğrencinin bütün tatları algılayıp hem gözü A) Peynir ve sirke B) Sadece süt hem de burnu kapatılan öğrencinin tatları algılaya- C) Süt ve sirke D) Süt ve peynir madığını açıklayarak bu durum ile ilgili örnek ver- melerini istiyor. 2. Zeka Küpü Yayınları Buna göre aşağıdakilerden hangisi öğrencilerin verdiği doğru cevaplardan biri olabilir? Hipotez: Yemeğin tadının iyi alınabilmesi için burun ile dil birlikte çalışır. A) Dil ve deri uyum ve etkileşim içinde çalışır. Acı yediğimizde terlememiz buna örnek verilebilir. Yukarıda verilen hipotezi test etmek isteyen bir öğ- renci, önce arkadaşının burnuna mandal takıp ye- B) Dil ve göz reseptörleri birbirine bağlıdır ve etki- meği yediriyor. Daha sonra mandalı çıkartıp yeme- leşimli olarak çalışır. Mentollü sakız çiğnediği- ği yediriyor. mizde gözümüzün sulanması örnek verilebilir. Buna göre hipotezin doğru olabilmesi için arka- C) Dil ve göz birlikte uyum içinde çalışır. Limon daşında hangi durumu gözlemlemesi gerekir? gördüğümüzde ağzımızın sulanması örnek ve- rilebilir. A) Her iki durumda da yemeğin tadının algılanması B) Her iki durumda da yemeğin tadının algılanma- D) Dil ve burun birlikte uyum içinde etkileşimli ola- rak çalışır. Grip olduğumuzda yediğimiz besin- ması lerin tadını iyi algılayamamamız örnek verilebilir. C) Sadece burnunda mandal varken yemeğin ta- dının algılanması D) Sadece burnunda mandal yokken yemeğin ta- dının algılanması 6. Sınıf 115 Fen Bilimleri

TEST 11 VÜCUDUMUZDAKİ SİSTEMLER VE SAĞLIĞI GÖZ KUSURLARININ TEDAVİ YÖNTEMLERİ 3. 1. Göz kusuru Özellik ve tedavisi Gözü hareket ettiren kasların 1 Katarakt uyumsuzluğudur. Ameliyatla düzeltilir. Görüntünün sarı lekenin ar- Gökhan Bey, göz doktorunun gösterdiği test levha- 2 Hipermetrop kasında oluşmasıdır. Mercek- larındaki rakamları yanlış okumuş, doktor hastalığı- nın tedavisinin olmadığını söylemiştir. le tedavi edilir. Buna göre doktor, Gökhan Bey’e hangi göz ku- Göz merceğinin saydamlığı- suru tanısını koymuştur? 3 Renk körlüğü nı kaybetmesidir. Ameliyatla düzeltilir. Kırmızı ve yeşil renklerin bir- A) Miyop B) Hipermetrop 4 Şaşılık birinden ayırt edilememesi- C) Astigmatizm D) Renk körlüğü dir. Tedavisi yoktur. Baraj Sorusu Yukarıdaki tabloda 1, 2, 3 ve 4 numaraları ile gös- terilen göz kusurlarına ait bazı özellikler verilmiştir. 4. Göz polikliniğinde çalışan doktor Ceyda, hastaları- nı sırayla hemşiresi vasıtasıyla odasına çağırmak- Buna göre hangi numaralar ile gösterilen göz tadır. Koridorda bekleyen hastaları birçok göz ra- kusurları yer değiştirilirse tablo tamamen doğ- hatsızlığından şikayetçidir. ru yerleşmiş olur? Hastalarını sırayla muayene eden doktor gerekli tet- A) Şaşılık 1, katarakt 3, renk körlüğü 4’e getirilmeli. Zeka Küpü Yayınları kikleri yaptıktan sonra bazı hastalarına ameliyat olma- B) Katarak 3, renk körlüğü 1, hipermetrop 4, şaşı- sını, bazılarına gözlük takması gerektiğini ve bazıla- rına da tedavisinin mümkün olmadığını söylemiştir. lık 2’ye getirilmeli. C) Şaşılık 3, katarakt 4, renk körlüğü 1’e getirilmeli. Doktor muayene bittikten sonra hemşireden kata- D) Hipermetrop 4, şaşılık 1, renk körlüğü 2’ye ge- rakt ve şaşı olan hastalarına ameliyat randevusu vermesini, hipermetrop olan hastasına lensmetre tirilmeli. (Gözlük camlarının numarasını ölçen, cam odakla- rını belirleyen bir cihaz) cihazında numara verilme- 2. Burcu, uzağı net görememekte ve okulda öğretme- sini istemiştir. nin tahtaya yazdığı yazıları okuyamamaktadır. Hastalar Ceyda doktora muayene sırasında, Ceren, kitap okurken yazıları net görememekte ve okumakta zorlanmaktadır. Bu yüzden öğretmenin- Ayten : Kitabı uzaktan daha iyi okuyabiliyorum. den uyarı almaktadır. Nurten : Araba kullanırken trafik ışıklarındaki renk- Ahmet ise, istop oyununda yeşil renk bulması ge- lerde sorun yaşıyorum. rekirken, kırmızı renk bulduğu hâlde bu rengin ye- şil olduğunda ısrar etmekte ve arkadaşlarıyla tartış- Ahmet : Gözlerimde uyumsuzluk ve kaymalar oluyor. maktadır. Halil : Gözümde perde inmesi oluyor ve net gö- Burcu, Ceren ve Ahmet ile ilgili aşağıdakilerden remiyorum. hangisinde yanlış bir değerlendirme yapılmıştır? rahatsızlıklarını anlattığına göre hemşire hangi A) Burcu’da miyop göz kusuru vardır. Bir an önce hastalara ameliyat tarihi, hangilerine gözlük nu- gözlük kullanarak tedavi olmalıdır. marası vermiş olabilir? B) Ceren hipermetroptur. İnce kenarlı mercek kul- Ameliyat tarihi Gözlük numarası lanarak tedavi olmalıdır. verilen hastalar verilen hastalar A) Ayten ve Halil C) Ahmet’ in renk körlüğü kusuru vardır. Ameliyat Ahmet ile tedavi olmalıdır. B) Ahmet ve Halil Ayten ve Nurten D) Göz kusurları insanların sosyal ilişkilerini olum- C) Nurten suz etkileyebilir. Belirli aralıklarla göz kontrolü Halil ve Ahmet yaptırılmalıdır. D) Ahmet ve Halil Ayten Fen Bilimleri 116 6. Sınıf

VÜCUDUMUZDAKİ SİSTEMLER VE SAĞLIĞI 12 TEST GÖRME VE İŞİTME ENGELLİ BİREYLERİN Baraj Sorusu YAŞAMLARINI KOLAYLAŞTIRAN TEKNOLOJİLER 2. 1. Görme engelliler için bizim hiç düşünmeden yap- Levent Semra tığımız sıradan işler sorun hâline gelebiliyor. Ör- neğin, bir ilaç kutusunun üzerini okumak, kıyafet Ahmet’in arkadaşı Levent görme engelli, Semra ise seçmek ya da yaya geçidinden geçmek gibi. Gün- işitme engelli bir bireydir ve günlük hayatlarında bir- lük hayatın görme engelliler açısından yarattığı çok zorlukla karşılaşmaktadırlar. Arkadaşlarını çok bu tip sorunların üstesinden gelmek için geliştiri- seven Ahmet onların hayatını bir nebze de olsa ko- len Horus isimli bir cihaz, ne görüldüğünü tanım- laylaştırabilmek için araştırmalar yapar ve engelli bi- layarak taşıyıcısının “görmesine” yardımcı oluyor. reyler için birçok teknolojik aracın tasarlandığını gö- rür. Bulduğu araçlardan en kullanışlı olduğunu Türkiye’de doğan WeWalk projesi ise görme en- düşündüğü dört tanesini aşağıdaki gibi belirler. gelliler için hayati önem taşıyan beyaz baston tek- nolojiyle buluşturuluyor. Vestel ve YGA iş birliğiy- • Ürünün Adı : Dot Braille Akıllı Saat le düzenlenen Engelsiz Hackathon’da doğan bu fikir, Ar-Ge çalışmalarına devam edilerek artık Görevi : Akıllı telefona bağlanabilen DOT; gerçeğe dönüşme aşamasına geldi. Görme en- saati gösteriyor, sosyal medya uya- gellilerin hayatını kolaylaştıracak akıllı baston We- Zeka Küpü Yayınları rıları veriyor, mesaj veya arama gel- Walk yoldaki engelleri tanımlayıp cep telefonuy- diğini bildiriyor. Bunu hareketli 4 iğ- la iletişime geçmektedir. nesi ile harfleri oluşturarak gerçek- leştiriyor. Dot Braille Akıllı Saat, Braille alfabesini yenilikçi teknolojilerle birleştiriyor. Cannes Lions ve Lon- • Ürünün Adı : Horus don International Awards gibi yarışmalarda tasa- rım ve inovasyon dalında pek çok ödül alan akıl- Görevi : Kulağa takılan bu araç kişiye etrafın- lı saat, geleneksel Braille okuma cihazlarına daki cisimleri tanımlıyor. göre çok daha ekonomik ve taşınabilir bir alter- natif. • Ürünün Adı : WeWalk Yukarıda görme engelli bireylerin hayata daha ko- Görevi : Yürüme yolundaki engelleri algılayıp lay devam edebilmeleri için tasarlanan ürünler an- akıllı telefonla iletişim kuruyor. latılmıştır. • Ürünün Adı : Sound Shirt Buna göre ürünlerle ilgili aşağıdaki çıkarımlar- dan hangisi yapılamaz? Görevi : Sesleri tercüme ederek titreşimlere dönüştürüyor. Orkestranın çaldığı A) Türkiye’de geliştirilen WeWalk Projesi hem ül- her bir enstrüman giysiye bağlı bir kemizdeki hem de dünyadaki görme engelli bi- yazılım tarafından tercüme ediyor. reylerin yaşam kalitesini artırır. Buna göre Levent ve Semra için uygun olan ci- B) Dot Braille Akıllı Saat görme engelliler için günde- hazlar aşağıdakilerden hangisinde doğru veril- lik hayatı kolaylaştıran, onların yaşama daha faz- miştir? la katılmalarına yardımcı olan bir destek sunar. Levent Semra C) WeWalk sahip olduğu özellikler sayesinde kişi- nin önündeki ve yolu üzerindeki engelleri de al- A) Dot Braille - Horus WeWalk - Sound Shirt gılayabilir. B) Sound Shirt - Horus Dot Braille - WeWalk D) Horusun boyutunun büyük olması sesin daha net algılanarak kişinin iletişim kurmasına kolay- C) Dot Braille - WeWalk Sound Shirt - Horus lık sağlar. Sound Shirt D) Dot Braille - WeWalk - Horus 6. Sınıf 117 Fen Bilimleri

TEST 13 VÜCUDUMUZDAKİ SİSTEMLER VE SAĞLIĞI DUYU ORGANLARININ SAĞLIĞINI KORUMAK İÇİN 4. Arda : Burnumdaki kılları koparmıyorum ve her- ALINMASI GEREKEN TEDBİRLER hangi bir cisimle burnumu karıştırmıyorum. 1. Besinlerin tadını tam olarak algılayamama şikayeti Yavuz : Kulak kürdanı ile kulağımı karıştırmıyorum. ile doktora giden Sema’ya doktor, ağız sağlığına Kulağımı temiz tutuyorum. dikkat etmediğini söylüyor. Buna göre doktor Sema’ya, Eylül : Kötü koku ve mikropları uzaklaştırmak için I. Dişlerini düzenli fırçalamalısın. düzenli banyo yapıyorum. Sigara içilen yer- II. Alkol ve sigara kullanmamalısın. lerden uzak duruyorum. III. Çok sıcak ve soğuk yiyecekler tüketmemelisin. ifadelerinden hangilerini önerebilir? Yukarıda söylenen bilgiler değerlendirildiğinde Arda, Yavuz ve Eylül ile ilgili aşağıdakilerden A) I, II ve III B) I ve II hangisi söylenemez? C) I ve III D) II ve III A) Duyu organlarının sağlığını korumaya yönelik uyguladıkları yöntemleri söylemektedirler. 2. Gözünde kızarıklık ve kaşınma ile başlayan rahat- sızlığından dolayı doktora giden Can, doktoru tara- B) Eylül deri organının sağlığını korumak için yap- fından kontrol edildikten sonra gözünün mikrop kap- tıklarından bahsetmiştir. tığını öğrenmiştir. C) Her biri sağlık ve temizlik konusuna önem ver- Doktoru, ilaçla birlikte Can’ın göz sağlığının ko- mektedir. runması için, D) Arda söylediği önlemlere dikkat etmezse sesle- I. Başkalarına ait havluları kullanmamalısın. ri algılamakta sorun yaşayabilir. II. A vitamini içeren besinler tüketmelisin. III. Televizyonu uzun mesafeden izlememelisin. Zeka Küpü Yayınları Baraj Sorusu Koruma tavsiyelerinden hangilerini yapmış olabilir? Önlemleri 5. Duyu A) I ve II B) Yalnız II Organları a Sivri cisimlerle karıştırma- malıyız. C) I ve III D) I, II ve III 1 Deri 3. Çağla Öğretmen göz kusurları olan bazı öğrencile- 2 Dil b A vitamini içeren besinler rine kendi göz kusurlarına ait tedavi yöntemlerini tüketmeliyiz. sorup tahtaya çizdiği tabloya işaretliyor ve ardından bu göz kusurlarıyla ilgili diğer öğrencilerinden tah- 3 Kulak c Ağız ve diş sağlığımıza dik- minde bulunmalarını istiyor. kat etmeliyiz. Tedavi Şekilleri 4 Göz d Ezilme, kesilme ve aşırı sı- caktan korumalıyız. Mercekle Ameliyat Soner ✓ 5 Burun e Bilinmeyen kimyasalları Burak doğrudan koklamamalıyız. Bengü ✓ Can ✓ ✓ Yukarıdaki duyu organları ve bu organların ko- runması için alınacak önlemlerin doğru eşleşti- Buna göre hangi seçenekte verilen tahminler rilmesi hangi seçenekte verilmiştir? doğru olabilir? A) 1 2 3 4 5 B) 1 2 3 4 5 Soner Burak Bengü Can ebcda dcabe A) Şaşılık Hipermetrop Miyop Astigmat B) Hipermetrop Şaşılık Katarakt Miyop C) 1 2 3 4 5 D) 1 2 3 4 5 ceadb bcdae C) Miyop Astigmat Hipermetrop Şaşılık D) Astigmat Miyop Şaşılık Hipermetrop Fen Bilimleri 118 6. Sınıf

VÜCUDUMUZDAKİ SİSTEMLER VE SAĞLIĞI 14 TEST TÜRKİYE’DE EN SIK RASTLANAN 4. Öneriler ✓ SİSTEM HASTALIKLARI 1 Düzenli egzersiz yapmak 1. Her hücrenin, hayatı boyunca belli bir bölünme sa- 2 Aşırı karbonhidratlı yiyecek ve içecek tü- yısı vardır. Kanser hücreleri ise kontrolsüz bir şekil- ketmek de bölünerek çoğalır ve tümörleri oluşturur. Kanse- rin sebebi henüz kesin olarak bilinmemektedir. 3 Sigara ve alkol kullanmamak Kanser hastalığına yol açan faktörler iki grup altın- da toplanabilir. Biri aileden gelen kalıtsal özellikler 4 Yeterli ve dengeli beslenmek diğeri ise çevresel faktörlerdir. Yukarıdaki tabloda verilen önerilerden şeker hasta- Buna göre kansere sebep olan çevresel faktör- lığı riskini azaltıcı olanların karşısına  işareti ko- lere, nulacaktır. I. Sigara ve alkol kullanımı Buna göre tablonun doğru işaretlenmiş hâli han- gi seçenekte verilmiştir? II. Aşırı derecede röntgen ışınına maruz kalma A)   B) ✓   C) ✓   D) ✓ III. Katran, benzin, asbest gibi kimyasal maddeler ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ IV. Kötü beslenme alışkanlığı ✓ ✓ ✓ V. Hava kirliliği ifadelerinden hangileri örnek olarak verilebilir? A) I, II, IV B) II, III, IV, V 5. İç salgı Böbrek C) III, IV, V D) I, II, III, IV, V bezleri üstü Kişiler Pankreas Hipofiz Ali ✓ 2. Kalp pili, bazı kalp rahat- Zeka Küpü Yayınları Veli ✓ Buna göre, sızlıkları sonucunda has- tanın kalbine takılır. Böy- Selim ✓ lece kalbin pompalama görevini yerine getirmesi Sema ✓ sağlanır. Saadet ✓ I. Kanın zehirli gazlardan arındırılmasında Kendi yaşıtlarına göre farklı şikayetleri olan bir grup çocuk incelenmiştir. Bu çocuklarda yetersiz çalışan iç salgı bezleri tabloda işaretlenmiştir. II. Damar sertliğinin belirlenmesinde Buna göre bu çocuklardan hangilerine büyüme hormonu verilmelidir? III. Kanın kalpten diğer organlara gönderilmesinde IV. Damar tıkanıklığının temizlenmesinde A) Ali - Veli B) Veli - Saadet C) Selim - Sema D) Sema - Saadet ifadelerinden hangilerinde kalp pili etkilidir? A) I ve II B) Yalnız II Baraj Sorusu II III C) II, III ve IV D) Yalnız III 6. I 3. Dişte oluşan bir ihtihaplanma diğer sistemlerin olum- Kemiklere Kol ve bacaklara Kırık kemiğin suz etkilenmesine sebep olabilir. platin takılması protez takılması röntgenle tespiti Bunun nedeni hangi seçenekte doğru açıklanmıştır? Yukarıda verilen görsellerin hangilerinde destek A) İltihaplanmaya neden olan bakteri ve virüsler ve hareket sistemi ile ilgili teknolojik gelişme- dolaşım sistemi ile bütün vücuda yayılır. lerden yararlanılmıştır? B) İltihaplanmanın yarattığı acı hissi diğer organla- A) Yalnız I B) I ve II rı da etkiler. C) II ve III D) I, II ve III C) Diş beyine yakın olduğu için bütün organları etkiler. D) Dişte oluşan iltihap solunum sistemi ile bütün organlara taşınır. 6. Sınıf 119 Fen Bilimleri

TEST 15 VÜCUDUMUZDAKİ SİSTEMLER VE SAĞLIĞI BİLİNÇSİZ İLAÇ KULLANIMININ ZARARLARI Baraj Sorusu 1. 2. BİLİNÇSİZ ÇOK İLAÇ İLAÇ KULLANIMINA DEĞİL DİKKAT! DOĞRU İLAÇ İYİLEŞTİRİR Bilinçsiz ilaç kullanımı insan sağlığını olumsuz yön- Zeka Küpü Yayınları Doğru ilacın, uygun zamanda, uygun dozda kulla- de etkiler. Hatta bazı durumlarda telafisi mümkün nılmaması durumunda hem kişisel ve toplumsal sağ- olmayan sağlık problemlerine yol açabilecek ciddi lığa hem de ülke ekonomisine ciddi zarar verdiği sorunlar doğurabilir. Özellikle bilinçsizce alınan ağ- görülmüştür. rı kesicilerin yan etkilerinin olduğunu belirten dok- 2017’de bir hastanede 146 hasta ile yapılan araş- torlar “Başta midemiz olmak üzere farklı organlar- tırmada hastaların %64’ü evinde kullanılmamış ilaç- da istenmeyen durumlara yol açabilir. Bu durum ların olduğunu, %94’ü yarım kalmış ilaçların oldu- midesinde geçmişte herhangi bir rahatsızlığı olan ğunu, %54’ü hasta olmasa bile ilaç sakladığını ve hastalarda daha da ciddi problemlere yol açabilir. %74’ü hastalık belirtileri biter bitmez ilaç alımını bı- Midede özellikle kanamaya, ülsere ve şiddetli ağrı- raktığını söylemiştir. lara neden olabilir. Bunun dışında özellikle ağrı ke- Türkiye’de sağlık harcamalarının %60’ının ilaçlara siciler ve antibiyotikler karaciğer fonksiyonlarında gittiği düşünülürse büyük bir israfın olduğu görül- bozulma, karaciğer yetmezliğine kadar giden du- mektedir. rumların ortaya çıkmasına yol açabilir. Ayrıca bağır- Bu bilgiler ışığında sosyal sorumluluk projesi yürüt- sak sisteminde uzun süren, neredeyse iki ayı bula- mek isteyen sağlık bakanlığı yazılı ve görsel bası- bilen kanlı veya kansız kronik ishallere sebep na verilmek üzere bazı önleyici tedbir önerilerinden olabilir.” dedi. bahsetmiştir. Verilen bilgiler ışığında aşağıdaki çıkarımlardan İlaçların doğru kullanım şeklinin sürekli vur- hangisi yapılamaz? gulanması A) Antibiyotik tedavisine ihtiyacımız olduğunda, Tedavinin yarım kalmaması için ilaçların biti- doktora danışmadan daha önce kullandığımız rilmesi bir antibiyotik ilacı bile olsa kullanmamalıyız. Acil durumlar dahil ilaç stoğu yapılmaması B) Geçmişte herhangi bir hastalık öykümüz olma- Kullanılmayan ve yarım kalmış ilaçların ihti- sa da herhangi bir ilacı kullandığımızda yan et- ki oluşuyorsa doktorumuza bildirmeliyiz. yacı olan başkalarına verilmesi C) Şiddetli ağrı çektiğimizde reçetesiz ağrı kesici Buna göre yukarıdaki ifadelerden hangileri ba- kullanmamalıyız. kanlığın önerilerinden olabilir? D) İlaç kullanımı gerektiğinde eczacımızdan ilacın A) gerekliliği konusunda bilgi almalıyız. B) C) D) Fen Bilimleri 120 6. Sınıf

VÜCUDUMUZDAKİ SİSTEMLER VE SAĞLIĞI 16 TEST ALKOL VE SİGARA GİBİ ZARARLI ALIŞKANLIKLARIN 2. Her yıl 3,5 milyon İNSAN SAĞLIĞINA ETKİLERİ insan alkole bağlı nedenlerden ha- 1. yatını kaybediyor. Alkol tüm dünya- Türkiye’de her yıl 100 bin dolayında kişi ani ölüm da ölüm ve yara- nedeniyle yaşamını yitiriyor. Üstelik sadece hasta lanmaların üçün- ve ileri yaştaki insanlar da değil... Erkeklerin ani cü temel nedeni. ölüm riski ise kadınlara göre 3 kat fazla. Nedeni ise kalp damar hastalıkları. Ani ölüm, kişinin bilinen Ülkemizde 1920 kalp hastalığı olsun veya olmasın şikayetlerin baş- yılında kurulan lamasından bir saat içinde hayatını kaybetmesiyle ...s... sivil toplum örgütü, bir halk sağlık kuruluşu- sonuçlanıyor. Bu şikayetler çoğunlukla belli belir- dur. Alkol, sigara, uyuşturucu bağımlılıkları alanın- siz olmasına rağmen göğüs ağrısı, nefes darlığı, da çalışmalar yapmaktadır. Son yıllarda tüm dün- bayılma hissi ve iç huzursuzluğu şeklinde ortaya yada özellikle de gençleri tehdit eden bir bağımlılık çıkabiliyor. Bazen de ani ölüm hiçbir bulgu verme- türü olan teknoloji bağımlılığı da ...s... mücadele- den dakikalar içinde gerçekleşebiliyor. Ülkemizde si alanına girmiş bulunuyor. her yıl yaklaşık 80-100 bin kişinin ani ölüm nede- niyle yaşamını yitirdiğini söyleyen uzmanlar, yaşa- Verilen metinde boş bırakılan yerlerde s sem- mını kaybedenlerin büyük çoğunluğunun ne yaşlı bolü yerine seçeneklerden hangisi gelmelidir? ne de bilinen herhangi bir sağlık sorunu bulunan ki- şiler olduğunun altını çizdi. Ayrıca sigara, kolestrol A) KIZILAY B) YEŞİLAY ve yüksek tansiyondan uzak kalınması gerektiğini C) AKUT D) TEMA söyledi. Zeka Küpü Yayınları Baraj Sorusu Yukarıdaki bilgiler incelendiğinde kalp kriziyle il- gili aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır? 3. A) Kalpte hastalığa neden olan risk faktörleri kont- Yeterli oksijen alamama nede- rol edilirse kalp hastalıkları kısmen önlenebilir. niyle; astım, öksürük atakları ve göğüs ağrıları başlar. Akciğer B) Ani ölüm, ne kadar sinsi görünse de önlenebilir kanserine neden olur. bir sağlık sorunu olduğundan bunun için sigara, kolesterol ve yüksek tansiyondan uzak durmak Böbreklere zarar verir ve idrar ve önemlidir. yolu kanserine (prostat) yol açar. C) Risk altındaki hastaların düzenli kalp kontrolle- Ağız kokusu, diş eti hastalıkları Solunum Dolaşım rini yaptırmaları hayati önem taşır. ve diş çürümelerine sebep olur. Sindirim D) Kalp kriziyle meydana gelen ölümler çoğunluk- Kemik erimesine sebep olur. HarDeekstetek ve Boşaltım la elimizde olmayan sebeplerden dolayı gerçek- leşir. Damar tıkanıklıkları sorunu, tan- siyon yükselmesi ve kalp krizine sebep olur. Yukarıda sigaranın zehirli okları insan vücudunu he- def almıştır. Her bir ok insandaki bir yaşamsal sis- teme zarar vermektedir. Şekildeki insana yönelmiş okların doğrudan isa- bet etmediği sistem aşağıdakilerden hangisidir? A) Denetleyici ve Düzenleyici Sistem B) Solunum Sistemi C) Sindirim Sistemi D) Destek ve Hareket Sistemi 6. Sınıf 121 Fen Bilimleri

TEST17 VÜCUDUMUZDAKİ SİSTEMLER VE SAĞLIĞI İLK YARDIM İLE İLGİLİ TEMEL BİLGİLER Baraj Sorusu 1. 3. Haberlerde nefes borusuna yemek kaçtığı için ya- şamını yitiren bir kişiyi gören Zehra Öğretmen çok üzülür ve öğrencilerini bu konuda bilgilendirmeye karar verir. Bu amaçla ilk yardım sertifikası olan bir yetkiliyi sınıfına davet ederek aşağıdaki yöntemleri uygulamalı şekilde öğrencilerine anlatmasını sağlar. Herhangi bir kaza ya da hayati tehlike durumunda, Zeka Küpü Yayınları Bilinci açık bireyler için sağlık görevlileri tıbbi yardım sağlayıncaya kadar olay yerinde yapılan uygulamalara ilk yardım denir. 1 yaşın altındaki bilinci açık bebekler için Yöntemin bebekler ve yetişkinler için farklı şekilde uy- Aşağıdakilerden hangisi ilk yardım müdahale- gulandığını gören Zehra Öğretmen öğrencilerinden so- sinde yapılması gerekenlerden biri değildir? lunum sisteminde öğrendiklerinden de yararlanarak konu hakkındaki görüşlerini söylemelerini istemiştir. A) En hızlı şekilde gerekli yardım kuruluşlarına (112) Sena : Yöntemde kaburgalara baskı uygulana- haber vermek. rak göğüs kafesinin hacmi azaltılmıştır. B) Hasta veya yaralının korku ve endişelerini gider- Görkem : Gerekli olmadıkça bu yöntemi uygulamak mek. tehlikeli olabilir. C) Hasta veya yaralıyı hareket ettirmeden müda- Ersin : Küçük bebeklerde yer çekiminden yarar- hale yapmak. lanılması gerekir. D) Gerekli gördüğü ilaçları hasta veya yaralıya ver- Ceren : Yöntemle bireylerin nefes alması amaç- mek. lanmıştır. 2. İlk Yardım Temel Uygulamaları Yukarıdaki görüşleri dinleyen Zehra Öğretmen bir öğrencisinin görüşüyle ilgili düzeltme yapmıştır. Koruma Bildirme Kurtarma Buna göre Zehra Öğretmen’in yaptığı düzeltme seçeneklerden hangisinde verilmiştir? En hızlı şekilde Olay yerinde A) Yöntemle ilgili bir tehlike olmadığı için herkesin gerekli yardım hasta/yaralılara kuruluşlarına müdahele uygulayabileceği (112) haber etmek B) Kaburgalara uygulanan basıncın akciğerlerin vermek hacmini azalttığı I. Gaz varlığı söz konusu ise gerekli önlemleri al- C) Yöntemle bireylerin nefes vermesinin amaçlandığı mak D) Küçük bebeklerle birlikte yetişkinlerde de yer çe- II. Meraklı kişileri olay yerinden uzaklaştırmak kiminden faydalanıldığı III. Hasta veya yaralıları yerinden kımıldatmamak 6. Sınıf IV. Sigara içmemek, içilmesine izin vermemek V. Hasta veya yaralıların mevcut yöntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak Verilen kavram haritasında boş bırakılan kutu- cuğa yukarıdakilerden hangileri getirilebilir? A) I, II, III, IV B) II, III, IV, V C) I, III, IV D) I, II, III, IV, V Fen Bilimleri 122

VÜCUDUMUZDAKİ SİSTEMLER VE SAĞLIĞI 18 TEST ORGAN BAĞIŞININ TOPLUMSAL DAYANIŞMA Baraj Sorusu AÇISINDAN ÖNEMİ 3. Okulda organ bağışı ile ilgili yapılan seminerden 1. Kişinin hayatta iken kendi iradesi sonra Gamze ve Engin’den annesi konuyla ilgili an- ladıklarını bir kâğıda özetlemelerini istemiştir. ile, ölümünden sonra doku ve organlarının başka insanların Gamze tedavisinde kullanılmasına izin • Akciğer, karaciğer, kalp, kornea, kalın bağır- vermesine organ nakli denir. sak bağış yapılabilen doku ve organlardır. • Bir kimse sağlığında bağışta bulunmamışsa DY eşi organlarını bağışlayabilir. Organ bağışında yaş Organ nakli canlı Engin sınırlaması yoktur. kişilerden alınan • Akli dengesi yerinde olan herkes organ ba- organlarla yapılamaz. ğışı yapabilir. • Bağışlanan organların hastalara naklinde kan DY DY ve doku uyumu şarttır. Kornea Böbrek Kalp Kornea Karaciğer Kendisi de bir doktor olan annesi, Gamze ve Engin’in yazdıklarını incelediğinde bazı yanlışlıkların oldu- Yukarıda verilen ifadeler doğru ise (D), yanlış ise Zeka Küpü Yayınları ğunu görmüş ve düzeltme yapabilmeleri için bazı (Y) olarak ilerlendiğinde ulaşılan organ ile ilgili hatırlatmalarda bulunarak bu kelimeleri semboller- verilen bilgi aşağıdakilerden hangisidir? le göstermiştir. A) Böbrek, Türkiye’de en fazla nakil bekleyen or- n 18 yaş üzeri gandır.  Kornea B) Son evre kalp yetmezliği olan hastaların yarısı 1 yıl içinde kaybedilir. l Yaşarken C) Kornea şeffaflığını kaybeder ve şekli bozulursa H Anne - babası nakil gerekir.  Kalın bağırsak D) Karaciğer nakli siroz hastalarına ve karaciğerin- de tümör olanlara yapılır. s Kan 2. Organ bağışındaki yetersizlikten dolayı Türkiye’de Gamze ve Engin’in düzeltmeleri doğru yapabil- her yıl yaklaşık beş bin hasta hayatını kaybediyor. meleri için ifadelerine aşağıdaki kelimelerden hangilerini ekleyip hangilerini çıkarması gerekir? Buna göre bir ülkede yeterince organ bağışının yapılmaması, Gamze Engin I. Nakil bekleyenlerin umudunun artmasına Ekleyecek Çıkaracak Ekleyecek Çıkaracak II. Hasta insanların kalıcı tedavisinin yapılamama- A) s u ln s sına III. Toplumsal dayanışmanın artmasına B) H u n s IV. Nakil bekleyenlerin yaşamını yitirmesine C)  n durumlarından hangilerinin oluşmasına neden olabilir? A) I ve III B) Yalnız II D) s  l s C) II ve IV D) I, II ve III 6. Sınıf 123 Fen Bilimleri

TEST19 BAŞARI ÖLÇME TESTİ 1. Merkezi sinir sistemine ait aşağıdaki şekilde 1, 2, 3 3. ve 4 ile belirtilen kısımlarda bazı organlar görülmek- tedir. 1 32 4 Zeka Küpü Yayınları Tatile gidecek olan Esra ve ailesi haberlerde duy- dukları İzmir’deki Hobbit Köyü’ne gitmeye karar ve- Buna göre numaralandırılmış organlardan han- rir. Esra köye girdiğinde bütün eşyaların küçük ve gisinin görevi yanlış olarak verilmiştir? köyde yaşayan insanların cüce olduğunu görür ve A) 1 → Duyu organlarından gelen bilgileri değer- şaşkınlıkla etrafına bakınır. Daha sonra bir cüceyle konuşan Esra “Hepiniz bu köyde mi doğdunuz?” di- lendirir. ye sorar. Cüce “Çevre illerde yaşayan cüce arkadaş- B) 2 → Hareketlerimizin dengeli olmasını sağlar. larımız ile birlikte devletin yardımıyla bu köyü son- C) 3 → Solunum, dolaşım, boşaltım ve sindirim sis- radan kurduk.” diye cevap verir. Esra cüceliğe neyin sebep olduğunu araştırmaya karar verir. temlerimizin çalışmalarını düzenler. D) 4 → Acıkma, susama, uyku gibi olayları düzenler. Buna göre Esra yaptığı araştırmalar sonucunda aşağıdaki bilgilerden hangisine ulaşmıştır? 2. A) Merkezi sinir sisteminden kaynaklanan bir so- Yukarıdaki şekilde beynin yapısı verilmiştir. rundur. Hipofiz bezinde salgılanan büyüme hor- monunun az salgılanmasından oluşur. Beyin ile ilgili, I. Duyu organlarından gelen mesajlar beyinde fark- B) Çevresel sinir sisteminden kaynaklanan bir so- lı bölgelerde değerlendirilir. rundur. Eşey bezlerinde salgılanan testosteron ve östrojen hormonunun az salgılanmasından II. İsteğimiz dışında çalışan iç organların kontrol oluşur. merkezi beyindir. C) İç salgı bezlerindeki hormonlardan kaynaklanan III. Beyin bilgi üretme ve problem çözmeyi sağlar. bir sorundur. Tiroit bezinde salgılanan büyüme hormonunun az salgılanmasından oluşur. ifadelerinden hangileri doğrudur? D) İç salgı bezlerindeki hormonlardan kaynaklanan A) Yalnız I B) II ve III bir sorundur. Hipofiz bezinde salgılanan büyü- C) I ve III D) I, II ve III me hormonunun az salgılanmasından oluşur. Fen Bilimleri 124 6. Sınıf

BAŞARI ÖLÇME TESTİ 19 TEST 4. Vücudumuzun dışarıdan gelen uyarılara karşı ani 6. Ayşegül sabah karnı açken hastanede kan tahlili ve istem dışı tepki göstermesine refleks denir. yaptırıyor ve kanındaki glukagon miktarının yüksek, insülin hormonu miktarının düşük olduğunu fark edi- Cengiz ortaokula giderken bisiklet yor. sürmeyi öğrenir ama liseye başla- yınca bisiklet sürmeyi bırakır. 10 yıl Buna göre Ayşegül’ün tahlile kadar geçirdiği sü- sonra turistik bir gezide bisiklet turu rede kanındaki şeker miktarının değişimi hangi yapmak için bindiği bisikleti hiç zor- grafikte doğru verilmiştir? lanmadan kullanır. A) Kan Şekeri B) Kan Şekeri Mehmet, annesinin yemek yaparken ocağın üzerinde pişmesi için bıraktı- Zaman Zaman ğı sıcak yemek tenceresine dokunur ve aniden elini çeker. C) Kan Şekeri D) Kan Şekeri Hakan, lunaparkta bindiği gondolda Zaman Zaman çok heyecanlanır ve bağırmaya başlar. Gondoldan indikten sonra, uzun süre bir daha binmeyeceğini söyler. Yukarıda Cengiz, Mehmet ve Hakan ile ilgili olay- Zeka Küpü Yayınları 7. Türkiye’de Ergen Profili 2008 Araştırması; Türkiye ların hangileri reflekse örnek olarak verilebilir? nüfusunun önemli bir kısmını oluşturan ergen nüfu- A) Yalnız Mehmet sunun güncel sorunlarını saptayıp çözüm önerileri B) Yalnız Hakan geliştirerek aile ve toplumun şekillenmesini amaç- C) Cengiz ve Mehmet lamaktadır. D) Cengiz, Mehmet ve Hakan Araştırma kapsamında aşağıdaki şu verilere ulaşıl- 5. mıştır: Ece, evden okula giderken aniden karşısına çıkan • Ergenlerin aile bireylerinde en iyi ilişkilerinin an- arabayı görünce, aşağıdaki değişimler ortaya çıkıyor. neleri ile olduğu • Kalp atışı hızlanıyor, terliyor. • Gözbebekleri büyüyor. • Boş vakitlerde birlikte zaman geçirilen ilk kişinin • Kan basıncı yükseliyor. anneler olduğu Ece’deki bu değişimlerin ortaya çıkmasında et- kili olan hormon hangi bezde salgılanır? • Ergenlerde küçük yaş gruplarındaki mutluluk dü- zeyinin biraz daha fazla olduğu Buna göre araştırmayla ilgili, I. Ergenin mutluluğunda ailenin rolü görülmüştür. II. Çocukluktaki mutluluk düzeyi ergenlerden daha fazladır. III. Çekirdek ve geleneksel ailelerdeki ergenler da- ha sağlıklı gelişirler. IV. Düzensiz ve parçalanmış ailelerde ergen ken- disini daha bağımsız hisseder. değerlendirmelerinden hangileri doğru olabilir? A) Pankreas bezi B) Eşeysel bezler A) I ve II B) I, II ve III C) Tiroit bezi D) Böbrek üstü bezi C) I ve III D) I, III ve IV 6. Sınıf 125 Fen Bilimleri

TEST 19 BAŞARI ÖLÇME TESTİ 8. Vücudumuzda bulunan duyu organları ile duyu al- 10. maçlarının yoğun olarak bulunduğu kısımlar eşleş- tirilecektir. K L Duyu almaçlarının yoğun olarak bulunduğu kısım Duyu organları I Sarı bölge II Sarı leke III Salyangoz Deri IV Yukarıda verilen deri şekline göre K ve L harfle- riyle gösterilen kısımlar ile ilgili, Buna göre tabloda I, II, III ve IV numaralı bölüm- lere aşağıdaki kavramlardan hangisi getirilirse • K, kan damarlarını ve kıl köklerini bulundurur. eşleştirme yanlış olur? • L, ısı kaybını önleyen yağ tabakası bulundurur. • K, derinin rengini belirleyen hücreleri bulundurur. Bölüm Kavram • L, ölü hücrelerden oluşmuştur. numarası ifadelerinden kaç tanesi doğrudur? A) I Burun B) II Göz C) III Kulak A) 4  B) 3  C) 2  D) 1 D) IV Tat alma tomurcuğu 9. Ali ve Ayşe adlı öğrenciler tat alma olayının aşama- Zeka Küpü Yayınları 11. Kemik erimesi (osteoporoz) kemiklerin gözenekli larıyla ilgili olarak aşağıdaki etkinlikleri yapıyorlar. hâle gelmesi olarak bilinir. 50 yaşından sonra ke- mik yoğunlukları azalmaya başlamaktadır. Bundan 1. Etkinlik: Ucuna steril pamuk sarılı bir kürdan, tuz dolayı yapıcı onarıcı ve mineral takviyeli besinler tü- çözeltisine batırılıp dilin uç kısmına dokunduru- ketilmelidir. luyor. Ağız her seferinde su ile çalkalandıktan sonra bu işlem, dilin ön-yan, arka-yan ve arka- Aşağıda kemik erimesi olan bir hastaya ait kemik orta bölgelerine de uygulanıyor. dokusu ile sağlıklı insanların kemik dokusunun şek- li görülmektedir. 1. Sonuç: Öğrenci en iyi tadı dilinin ön-yan kısmıy- la aldığını belirtiyor. Sağlıklı kemik Kemik erimesi 2. Etkinlik: Beş farklı derişimde şeker çözeltisi ha- Kemik erimesinin belirtileri genellikle şunlardır: zırlanıyor. Dilin tatlıya duyarlı bölgesine en dü- • Sırt, bel ve boyun ağrısı şük derişimli çözeltiden bir damla damlatılıyor. • Boy kısalması Ağız her seferinde su ile çalkalandıktan sonra bu • Öne eğik ve kambur vücut işlem diğer şeker çözeltileri ile de tekrarlanıyor. Buna göre kemik erimesi belirtilerinin erken yaş- 2. Sonuç: Öğrenci ilk çözeltinin tadını alamadığı- larda görülmemesi için aşağıdakilerden hangi- nı, diğerlerinin tadını alabildiğini belirtiyor. si yapılması gerekenlerden değildir? Bu etkinliklerden, A) Süt ve süt ürünleri tüketmek B) İlerlemiş yaşına rağmen uygun egzersizler yapmak l. Bir maddenin tadının alınabilmesi için suda çö- C) Düşük kalorili yiyecek ve içecek tüketmek zünmesi gereklidir. D) Güneşli havalarda vücudun güneş görmesini ll. Tat alma almaçları çabuk yorulmaktadır. sağlamak lll. Dilde farklı tatlara duyarlı özelleşmiş bölgeler bulunmaktadır. lV. Tat alma almaçlarının uyarılabilmesi için sınır değeri bulunmaktadır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) ll ve lV B) ll ve lll C) lll ve lV D) l ve lll Fen Bilimleri 126 6. Sınıf

BAŞARI ÖLÇME TESTİ 19 TEST 12. Aşağıda vücudumuzdaki sistemlerde görülen bazı 13. hastalıkların teşhis ve tedavisi için yardımcı bilgiler verilmiştir. Devlik Diyabet Cücelik 3 Hastalık a İshal 1 b Böbrek yetmezliği c Grip Guatr Katarakt d Sarılık 2 4 Bilgi Zatürre Ülser 5 6 Süzme cisimciklerinin yeterli olmamasından K dolayı kanın yeterince süzülememesi duru- mudur. L Kalın bağırsakta suyun yeterince emileme- mesi durumudur. M Kandaki vücuda renk veren maddelerin de- Romatizma Böbrek ğişerek deri rengini değiştirmesi durumudur. 7 taşı Virüs kaynaklı bir hastalıktır. Halsizlik, öksür- 8 N me ve yüksek ateş görülen bulaşıcı bir has- Yukarıda vücudumuzdaki sistemlerde görülen has- talıktır. talıklar numaralı balonlara yazılmıştır. Tedaviye Yardımcı Zeka Küpü Yayınları Bu hastalıkların oluştuğu sistemlerin isimleri dart 1 Diyaliz ve çok sulu gıda tüketmemeli. oklarının bulunduğu kutuların üzerine yazılmıştır. 2 İstirahat etmeli, bol vitaminli gıdalar tüketmeli. 3 Doktor kontrolünde ilaç tedavisi ve erken teşhis Solunum Denetleyici ve 4 Bol su ve sulu gıda tüketilmeli. Sistemi Düzenleyici Sistem Yukarıda isimleri verilen hastalıkların hastalık - bilgi Boşaltım - tedavi eşleştirmesi yapılacaktır. Bu amaçla aşağı- Sistemi da bir sıralama yapılmıştır. Dart oklarıyla ilgili hastalık balonları patlatılmaya ça- Hastalık Tedaviye lışılırsa her bir balon için solunum sistemi oku 10 Bilgi yardımcı puan, denetleyici ve düzenleyici sistem oku 15 puan ve boşaltım sistemi oku 20 puan olacaktır. cL2 Her sisteme ait dart oku farklı renkte olduğuna bK1 göre balonlar dart oklarıyla patlatıldıktan sonra her bir ok kaç puan toplamıştır? dM3 aN4 Buna göre yukarıda hangi hastalıklarla ilgili eş- A) 20 45 40 leştirme doğru yapılmıştır? B) 10 45 20 C) 30 30 40 A) Böbrek yetmezliği - Grip D) 10 30 20 B) İshal - Sarılık C) Sarılık - Böbrek yetmezliği Fen Bilimleri D) Grip - İshal 6. Sınıf 127

TEST 1 ELEKTRİĞİN İLETİMİ MADDELERİN ELEKTRİĞİ İLETME 3. DURUMLARINA GÖRE SINIFLANDIRILMASI X Y Z 1. Bazı maddeler elektrik enerjisini iletirken, bazı mad- +– +– +– deler iletmez. Üzerinden elektrik enerjisinin geçişi- ne izin veren maddelere iletken, elektrik enerjisini I II III iletmeyen maddelere ise yalıtkan madde denir. Şekilde X, Y ve Z cisimleriyle tamamlanmış devre- Elektrik Enerjisi ler verilmiştir. İletir İletmez Bu devrelerden I ve III’teki ampul yanmazken, II’deki ampul yandığına göre X, Y ve Z cisimle- rinin iletken - yalıtkan durumları hangi seçenek- te doğru verilmiştir? Katı Sıvı Gaz Katı İletken Yalıtkan ab cd A) X, Y Z B) Y Yukarıdaki kavram haritasında a, b, c ve d kutu- C) X, Z X, Z D) Z Y ları içine yazılabilecek ifadeler hangi seçenekte- X, Y ki gibi olabilir? ab c d A) Bakır Tuzlu su Kuru hava Porselen B) Demir Çelik Nemli hava Alüminyum C) Çelik Altın Kuru hava Bakır Zeka Küpü Yayınları D) Porselen Tuzlu su Nemli hava Seramik 4. Özge, aşağıda verilen devreyi kurarak test uçları arasına tablodaki maddeleri yerleştiriyor. Ampulün ışık verme durumunu 3 işareti ile belirliyor. 2. Test uçları +– Yukarıdaki devre sýrasýyla aþaðýdaki cisimlerle ta- Madde Ampul ışık Ampul ışık mamlanmaktadýr. vermedi verdi Tahta 3 1. Seramik bardak cetvel 3 3 2. Demir kaþýk Cam 3 bardak 3. Kurþun kalem ucu Plastik Bu iþlemler sonunda ampulün ýþýk verip verme- oyuncak me durumu hangi seçenekteki gibi olur? Demir çubuk 1. İşlem 2. İşlem 3. İşlem Buna göre Özge, hangi maddenin durumunu A) Işık verir Işık vermez Işık verir B) Işık vermez Işık verir yanlış işaretlemiştir? C) Işık vermez Işık verir Işık vermez D) Işık verir Işık verir Işık vermez Işık vermez A) Tahta cetvel B) Plastik oyuncak C) Cam bardak D) Demir çubuk Fen Bilimleri 128 6. Sınıf

ELEKTRİĞİN İLETİMİ 1 TEST 5. Derya Hanım, “İletken ve Yalıtkan Maddeler” konusunu anlattıktan sonra öğrencilerinin konu ile ilgili hipotez oluş- turmalarını ve bu hipotezi test edecek deneyler tasarlamalarını istiyor. Esra : İletken maddeler elektriği iletirken yalıtkan maddeler elektriği iletmez mi? +– +– İletken Yalıtkan Gözlem : Elektrik devresinin açık uçları arasına demir bir çivi ve tahta kaşık bağlanır. Ampullerin ışık verme du- rumlarına bakılır. Sonuç : Demir, iletken olduğu için ampul ışık verirken tahta yalıtkan olduğu için ampul ışık vermez. Deniz : Saf suya tuz ilave edilirse iletken hâle getirilebilir mi ? Saf su Tuzlu su Gözlem : Saf su ile bir elektrik devresi hazırlanır. Ampulün ışık verme durumu gözlemlenir. Saf suyun içine tuz atılır ve ampulün ışık verme durumu gözlemlenir. Sonuç : Saf su elektriği iletmez bu nedenle ampul ışık vermez. Ancak saf suya tuz atılırsa iletkenlik kazanır ve ampul ışık verir. Mert : Bütün metaller elektriği iletir mi? +– +– Gözlem : Farklı uzunlukta iki demir çubuk elektrik devresine sırasıyla bağlanır. Ampullerin ışık verme durumuna bakılır. Sonuç : Uzun demirin bulunduğu devredeki ampulün parlaklığı kısa demirin bulunduğu devredeki ampulün par- laklığına göre daha azdır ama ampul ışık verir. Bu nedenle bütün metaller elektriği iletir. Öğrencilerin yaptığı etkinlikler yukarıdaki gibi olduğuna göre hangi öğrencilerin yaptığı etkinlik amacına uygundur? A) Esra ve Deniz B) Esra ve Mert C) Deniz ve Mert D) Esra, Deniz ve Mert 6. Sınıf 129 Fen Bilimleri

TEST 1 ELEKTRİĞİN İLETİMİ 6. 8. 1 2 3 4 Demir Tahta Asitli su Saf su +– Plastik +– Bakır 5 6 7 8 I. devre çubuk II. devre çubuk Alüminyum Şekerli su Kauçuk Musluk suyu Yukarıda verilen I ve II nolu devrelerden, Yukarıda numaralandırılmış kutucuklarda bazı mad- deler verilmiştir. • I. devredeki ampulün ışık vermediği • II. devredeki ampulün ise ışık verdiği Bu numaralar kullanılarak aşağıdaki sorular ce- vaplandırıldığında hangi sorunun cevabı 4 ve 6 gözlemleniyor. olur? Buna göre bu deney sonucunda aşağıdaki so- A) Hangi kutucuktaki maddeler iletken sıvılara ör- rulardan hangisine cevap verilemez? nek verilebilir? A) Plastik yalıtkan mıdır? B) Hangi kutucuktaki maddeler iletken katılara ör- B) Bakır iletken midir? nek verilebilir? C) Yalıtkanlar elektriği iletir mi? D) Tüm metaller elektriği iletir mi? C) Hangi kutucuktaki maddeler yalıtkan sıvılara ör- nek verilebilir? D) Hangi kutucuktaki maddeler yalıtkan katılara ör- nek verilebilir? 7. 1 2 3 4 Zeka Küpü Yayınları Baraj Sorusu 9. Porselen Gümüş Plastik Sirke fincan yüzük tarak Cam Bakır çubuk çubuk 5 67 8 I II Demir Kauçuk çubuk çubuk Tuzlu su Yaş tahta Cam vazo Altın kolye Yukarıdaki tabloda numaralandırılmış kutucuk- III IV lardan hangilerinde yalıtkan, hangilerinde ilet- ken maddeler bulunmaktadır? Bir öğrenci bazı maddelerin elektrik enerjisini iletti- ğini bazılarının ise iletmediğini ispat etmek istiyor. İletken maddeler Yalıtkan maddeler A) 2, 4, 5, 6, 8 1, 3, 7 Buna göre öğrenci yukarıda verilen devrelerden B) 1, 5, 6 hangilerini kullanırsa amacına ulaşamaz? C) 2, 3, 5, 7 2, 3, 4, 7, 8 D) 4, 6, 7, 8 1, 4, 6, 8 A) I ve II B) II ve IV 1, 2, 3, 5 C) I ve IV D) I ve III Fen Bilimleri 130 6. Sınıf

ELEKTRİĞİN İLETİMİ 2 TEST MADDELERİN İLETKENLİK VE YALITKANLIKLARINA 4. İnsan vücudu iyi bir iletkendir. Bu nedenle bir elekt- GÖRE GÜNLÜK YAŞAMDA KULLANILMASI rikli aleti prize sokarken iletken tele dokunulursa elektrik çarpabilir. Kabloların içindeki iletken tellerin 1. Teknik alanda ve günlük yaşantıda kolaylık sağlayan plastikle kaplanmış olması, elektriğin insan vücudu- elektrik ile çalışan makine, alet ve araçların yapısın- na geçmesini önlemektedir. da iletken ve yalıtkan maddeler birlikte kullanılır. Yukarıdaki bilgiye göre seçeneklerden hangisi- ne cevap verilemez? Su ısıtıcısı A) İnsan vücudu elektriği iletir mi? B) Bakır yalıtkan maddelere örnek verilebilir mi? II C) Plastik yalıtkan bir madde midir? Kablo D) Yalıtkanlar bizi elektrik enerjisinin yol açacağı tehlikelere karşı korur mu? III Rezistans Baraj Sorusu I 5. İletken ve yalıtkan maddeler hayatımızı kolaylaştı- Fiş ran birçok cihaz ve eşyada kullanılmaktadır. Aşağı- da bu duruma bazı örnekler verilmiştir. Yukarıdaki araçla ilgili verilen ifadelerden han- gisi yanlıştır? A) I. kısım yalıtkan madde ile kaplıdır. B) II. kısım iletken madde ile kaplıdır. C) Bu araç elektrik enerjisini ısı enerjisine dönüştürür. D) III. kısım iletken metalden yapılmıştır. 2. Y X Zeka Küpü Yayınları Elektrik işlerinde kullanılan kontrol kaleminin X ve Y ile gösterilen kısımlarında hangi seçenek- te verilen maddelerin kullanılması uygun olmaz? YX Kablo Ampul Akü A) Plastik Demir B) Bakır Demir C) Kauçuk Bakır D) Plastik Alüminyum Pense Priz 3. I II III IV Priz Anahtar Tencere Kablo Verilen örneklerle ilgili, kulpu I. Aküde hem katı hem sıvı iletkeni kullanılmıştır. II. Prizde sadece katı yalıtkanı kullanılmıştır. Yapımında yalıtım malzemesi kullanılan günlük ha- III. Pense ve ampulde hem katı iletkeni hem katı yalıt- yattaki bazı aletler yukarıda verilmiştir. kanı kullanılmıştır. Buna göre hangisindeki yalıtım malzemesinin IV. Kabloda birden fazla katı yalıtkanı kullanılmıştır. kullanım amacı diğerlerinden farklıdır? ifadelerinden hangileri doğrudur? A) I ve II B) II ve IV C) I, III ve IV D) II, III ve IV A) I  B) II  C) III  D) IV 6. Sınıf 131 Fen Bilimleri

TEST 3 ELEKTRİĞİN İLETİMİ BİR ELEKTRİK DEVRESİNDE AMPULÜN 3. İletken telin kalınlığı arttıkça üzerinden daha faz- PARLAKLIĞININ BAĞLI OLDUĞU DEĞİŞKENLER la elektrik enerjisi geçer. 1. Bir elektrik devresinde iletkenin cinsi ampul par- KL laklığını etkiler. Elektrik enerjisinin iletiminin ko- lay olduğu iletken tel ampulün parlak ışık verme- S 2S sini sağlar. M Bakır tel Demir tel I II 3S Gümüş tel Zeka Küpü Yayınları Yukarıda özdeş pil ve ampullerle hazırlanan devre- III lerde bağlantı kablolarının uçlarına uzunlukları ve dik kesit alanları verilen bakır çubuklar bağlanarak Gümüş elektriği bakırdan, bakır da demirden daha K, L ve M ampullerinin parlaklıkları gözlemleniyor. iyi iletir. Buna göre yukarıdaki devrelerde ampul parlak- Buna göre, lıkları arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisin- I. K, L’den daha parlak yanar. deki gibidir? (Kullanılan piller ve ampuller özdeştir.) II. K, M’den daha parlak yanar. A) I > II > III B) I > III > II III. L, M’den daha parlak yanar. C) II > III > I D) III > I > II IV. M, K’den daha parlak yanar. 2. İletken telin uzunluğu az olursa üzerinden geçen ifadelerinden hangileri doğrudur? elektrik enerjisine daha az zorluk gösterir. A) I ve II B) III ve IV XY C) Yalnız III D) Yalnız IV 4. K L 2L 4L I II Z M L III Özdeş piller ve ampuller kullanılarak oluşturulan yu- Şekildeki devrelerde kullanılan piller ve ampuller öz- karıdaki devrelerde kullanılan bakır tellerin kesit deştir. alanları aynı, uzunlukları ise farklıdır. Devrelerdeki ampullerin parlaklıkları arasındaki Buna göre ampullerin parlaklıkları arasındaki ilişki I > II > III olduğuna göre K, L ve M tellerinin ilişki hangi seçenekteki gibi olur? elektriği en iyi iletenden en az iletene doğru sı- ralanışı aşağıdakilerden hangisidir? A) X > Y > Z B) Y > Z > X A) K > L > M B) M > L > K C) Z > X > Y D) Z > Y > X C) L > M > K D) K > M > L Fen Bilimleri 132 6. Sınıf

ELEKTRİĞİN İLETİMİ 3 TEST 5. 8. Şekildeki elektrik devresinde açık olan uçların X arasına uzunlukları ve dik kesit alanları belirti- Y len aşağıdaki bakır tellerden hangisi bağlanırsa ampul daha parlak yanar? Bir öğrenci şekildeki elektrik devresinde X ve Y uç- ları arasına bakır bir çubuk yerleştiriyor. Daha son- A) 2L 2S B) L ra X ve Y uçlarını çubuk üzerinde ileri geri hareket 2L 2S ettiriyor. C) L Bunun sonucunda ampul parlaklığının değişti- ğini gözlemlediğine göre aşağıdaki sonuçlardan S D) S hangisine ulaşabilir? A) Bir iletkenin direnci iletkenin cinsine bağlıdır. B) Bir iletkenin direnci, iletkenin uzunluğuna bağlıdır. C) Bir iletkenin direnci, iletkenin dik kesit alanına bağlıdır. D) Bir iletkenin direnci, devredeki pil sayısına bağ- lıdır. 6. Zeka Küpü Yayınları Baraj Sorusu 2 Demir 9. +– 25 cm demir tel Yukarıdaki elektrik devresinde ampul parlaklığı- 1 nı artırmak için aşağıdakilerden hangisinin ya- Kesit = S pılması uygun olmaz? +– A) Devreye bir pil daha bağlamak 75 cm bakır tel 4 B) Demir telin kesit alanını artırmak C) Demir telin boyunu kısaltmak Kesit = S D) Devreye bir ampul daha bağlamak 3 7. Şekildeki devrede am- +– +– pul parlaklığını artırmak isteyen bir öğrenci aşa- 25 cm bakır tel 75 cm bakır tel ğıdakilerden hangisini Kesit = S Kesit = 2S yapmalıdır? Gümüş Demir Yukarıdaki devrelerde kullanılan tellerin uzunlukla- tel tel rı ve kesitleri verilmiştir. + – Buna göre direncin iletkenin dik kesit alanına bağlı olduğunu ispatlamaya çalışan bir öğrenci A) Pilin kutuplarını ters hangi düzenekleri kullanmalıdır? çevirerek bağlamalı. (Piller ve ampuller özdeştir.) B) Daha uzun demir tel kullanmalı. A) 1 ve 2 B) 1 ve 4 C) Daha kısa gümüş tel kullanmalı. C) 2 ve 3 D) 3 ve 4 D) Ampulü demir tel ile pil arasına bağlamalı. 6. Sınıf 133 Fen Bilimleri

TEST 4 ELEKTRİĞİN İLETİMİ ELEKTRİKSEL DİRENÇ 3. I II 1. Bir elektrik devresinde bütün devre elemanları, III elektrik enerjisinin iletimine karşı az ya da çok zorluk gösterir. Maddelerin elektrik enerjisinin ile- timine karşı gösterdikleri zorluk elektriksel direnç olarak adlandırılır. Melek : Bir telin direnci telin uzunluğu ile doğru oran- tılı mıdır? Burak : Bir ampulün parlaklığı devredeki direnç art- Yukarıdaki elektrik devrelerinde kullanılan piller ve tıkça artar mı? ampuller özdeştir. Aşağıda K, L ve M ampullerinin parlaklıkları ✓ işareti ile belirtilmiştir. Tamer : Bir devredeki direnç artarsa devreden ge- çen elektrik enerjisi azalır mı? Ampul Parlak Çok Parlak Az Parlak K✓ Yukarıda Fen Bilimleri dersinde öğrencilerin öğret- L✓ mene sordukları sorular verilmiştir. M✓ Buna göre öğretmen öğrencilerin sordukları so- rulara hangi seçenekte belirtilen cevapları verir? Melek Burak Tamer Zeka Küpü Yayınları Buna göre K, L ve M ampullerinin I, II ve III nu- A) Evet Hayır Evet maralı ampuller ile eşleştirilmesi hangi seçenek- B) Hayır Evet Hayır te doğru verilmiştir? C) Evet Hayır Hayır D) Hayır Hayır Evet K LM A) III II I B) II I III C) I III II 2. I II III D) I II III +– +– +– Şekildeki üç devrede ampullerin parlaklık değişimi- 4. ni incelemek isteyen bir gözlemci, kontrollü bir de- ney gerçekleştirmiştir. 2l S Demir çubuk Bu deneydeki bağımlı, bağımsız ve kontrollü de- ğişkenler hangi seçenekte doğru verilmiştir? Yukarıdaki devrede bulunan demir çubuğun ye- Bağımlı Bağımsız Kontrollü rine uzunluğu 2 l, dik kesit alanı 4S olan demir Değişken Değişken Değişken çubuk yerleştirildiğinde devredeki direnç ve ampul parlaklığı için hangi seçenekte verilen ifa- A) Ampul Pil sayısı Direnç deler doğrudur? parlaklığı B) Pil sayısı Ampul Direnç Direnç Ampul parlaklığı sayısı A) Artar Değişmez C) Ampul Pil sayısı B) Azalır Azalır parlaklığı Direnç Ampul sayısı C) Azalır Değişmez D) Azalır Artar D) Direnç Ampul Pil sayısı parlaklığı Fen Bilimleri 134 6. Sınıf

ELEKTRİĞİN İLETİMİ 4 TEST 5. İletken bir telin direnci; telin boyu ile doğru, telin dik 8. Kesiti Uzunluğu kesit alanı ile ters orantılıdır. İletken Tel 2S 2L K 2S 3L Buna göre aşağıda aynı metalden yapılmış tel- L S 3L lerden hangisinin direnci en küçüktür? M 2L L S A) S B) 2L L C) 2S D) 2S Yukarıda aynı maddeden yapılmış K, L ve M iletken tellerinin kesitleri ve uzunlukları verilmiştir. Buna göre bu tellerin dirençleri arasındaki iliş- ki aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? 6. A) K > L > M B) K = L = M C) M > L > K D) L > K > M Bakır S 2L Zeka Küpü Yayınları Baraj Sorusu K L M Şekilde verilen elektrik devresindeki bakır çu- 9. buğun yerine aşağıdakilerden hangisi konulur- sa ampulün daha parlak yanması beklenir? A) 3L S B) L Bakır S Cam 3L S D) 2L 2S C) Bakır Plastik 7. Plastik Alüminyum 2S Yukarıdaki elektrik devrelerinde piller ve ampuller I. l 2S II. özdeştir. l Buna göre K, L ve M ampullerinin parlaklıkları- nı gösteren grafik aşağıdakilerden hangisi ola- bilir? A) Parlaklık B) Parlaklık Demir Alüminyum III. S IV. S l l Ampul Ampul Yukarıda uzunlukları, dik kesit alanları ve cinsleri K LM KLM belirtilen tellerden hangi ikisi kullanılırsa “Bir ilet- C) Parlaklık D) Parlaklık kenin direnci telin cinsine bağlı mıdır?” sorusuna ce- vap verilebilir? A) I ve III B) II ve III K LM Ampul K L M Ampul C) III ve IV D) I ve IV 6. Sınıf 135 Fen Bilimleri

TEST 5 ELEKTRİĞİN İLETİMİ AMPULÜN İÇİNDEKİ TELİN DİRENCİ 3. K L 1. Bir öğrenci özdeş teller ve piller kullanarak oluştur- Ampulün iç kısmında farklı noktalara bağlı, duğu elektrik devrelerinde K ampulünün L ampu- kalınca bakır teller ve bu bakır tellerin üst lünden daha parlak yandığını gözlemliyor. kısmında da sarmal şekilde kıvrılmış ince bir tel vardır. Direnci çok büyük olan bu tele Buna göre öğrenci aşağıdaki çıkarımlardan han- flaman denir. Flaman çoğunlukla tungsten gisini yapabilir? adı verilen ince metalden yapılır. Tungsten telinin sarmal yapıda olmasının sebebi daha A) Ampul devrede direnç oluşturur. uzun telin ampule sığmasını sağlamaktır. B) Devredeki ampul sayısı arttıkça parlaklık artar. C) Ampulün parlaklığı telin direncine göre değişir. Buna göre flamanın ince ve uzun tungsten me- D) Ampul parlaklığı devredeki pil sayısına bağlı de- talinden yapılmasının sebebi aşağıdakilerden hangisidir? ğildir. A) Ampulün daha uzun süre yanmasını sağlamak B) Ampulün kısa sürede patlamasını önlemek C) Flamanın direncinin çok küçük olmasını sağlamak D) Flamanın direncinin çok büyük olmasını sağlamak Baraj Sorusu K L 4. 2. Cam Zeka Küpü Yayınları +– K +– İletken tel Tungsten 1 2 flaman K cinsi ampul L cinsi ampul K olan devre Gaz olan devre Cam +– muhafaza 3 Duy K cinsi ampul bağlantısı olan devre Yukarıda bir ampulün yapısı görülmektedir. Yukarıda özdeş pil ve iletken teller ile kurulmuş üç Ampulün parlaklığını artırmak isteyen bir araş- devre görülmektedir. tırmacı, Bu devrelerle ilgili, I. Tungsten flaman telin uzunluğunu artırmak I. 1. devredeki ampul ile 2. devredeki ampulün par- II. Direnci, tungsten telinden daha düşük bakır bir laklıklarını kıyaslayamayız. tel kullanmak II. 1. devredeki ampul 3. devredeki ampullerden III. İletken tel yerine yalıtkan tel kullanmak daha parlak yanar. Çünkü her bir ampulün di- renci olduğundan 3. devrede direnç artmıştır. IV. Ampul içine gaz olarak hava doldurmak III. 2. devredeki ampul 3. devredeki ampullerden uygulamalarından hangilerini yaparsa amacına daha parlak yanar. ulaşır? ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II A) I ve II B) II ve III C) II, III ve IV D) II ve IV C) I ve III D) I, II ve III Fen Bilimleri 136 6. Sınıf

BAŞARI ÖLÇME TESTİ 6 TEST 1. Esma, Sevinç ve Arzu adlı üç arkadaş üzerinde ilet- 3. ken ve yalıtkan maddelerin yazdığı çarkıfelek oyu- nunu oynuyorlar. X K +– L 12 1 11 Tahta 2 Cam Bakır Saf su 10 Kâğıt Demir 3 9 Kauçuk kalKeurmşuucnu PlastikLastik 4 Şekildeki devrede K - L noktaları arası A, B ve C ci- Vİnüscaundu 5 simleri ile tamamlandığında ampulün A ve B cisim- Çelik lerinde ışık verdiği, C cisminde ise ışık vermediği 8 gözlemleniyor. 76 Buna göre A, B ve C cisimleri hangi seçenekte verilenler olabilir? AB C Oyunun kuralı: Oyuncu çarkıfeleği art arda 4 defa A) Plastik tel Tahta çubuk Gümüş tel döndürür, hangi sayı üzerinde durursa oyuncu o sa- yıdaki iletken ya da yalıtkan maddeye göre puan alır. B) Gümüş tel Bakır tel Plastik tel Oyunun puan sistemi; İletken maddeler için 10 pu- C) Tahta çubuk Gümüş tel Porselen çubuk an yalıtkan maddeler için 5 puan kazanılır. D) Bakır tel Porselen çubuk Gümüş tel Esma çarkıfeleği döndürdüğünde, çarkıfelek sıra- sıyla 8, 2, 6 ve 12’de duruyor. Zeka Küpü Yayınları 4. Ali ile Burak, fen bilimleri öğretmeninin verdiği ödevi yapmak için devre elemanlarının yazılı olduğu bir lis- Sevinç çarkıfeleği döndürdüğünde, çarkıfelek sıra- te hazırlamıştır. Babası elektrikçiden gerekli malze- sıyla 4, 3, 1 ve 9’da duruyor. meleri almak ister. Listede bakır telden 2 m yazma- sına rağmen elektrikçide 1 m bakır tel kalmıştır. 1 m Arzu çarkıfeleği döndürdüğünde, çarkıfelek sırasıy- bakır telin yetmeyeceğini düşünüp aynı incelikte 1 m la 5, 1, 6 ve 7’de duruyor. de demir tel alır. İki kardeşten biri 1 m bakır tel ile, diğeri ise 1 m demir tel ile devrelerini kurar. Fakat Buna göre bu oyunda Esma, Sevinç ve Arzu’nun devreyi kurduklarında kullandıkları pil ve ampuller aldığı puanlar hangi seçenekte doğru verilmiştir? özdeş ve aynı sayıda olmasına rağmen Ali’nin dev- resindeki ampulün daha parlak yandığını gözlem- A) Esma 30 B) Esma 35 lerler. Sevinç 35 Sevinç 25 Arzu 25 Arzu 30 Buna göre aşağıdakilerden hangisi ampullerden birinin daha parlak yanmasının sebebi olabilir? C) Esma 30 D) Esma 35 Sevinç 20 Sevinç 35 A) Kullanılan tellerin cinsinin farklı olması parlaklı- Arzu 25 Arzu 20 ğın farklı olmasını sağlamıştır. 2. Bakır 2S B) Deney esnasında tellerden birinde kopma mey- dana gelmiş ve parlaklık bu durumdan etkilen- L miştir. “Bir iletkenin direnci iletkenin cinsine bağlıdır.” hi- C) Deneyde kullanılan iletkenlerin uzunlukları fark- potezini test etmek isteyen bir öğrenci yukarıda lı olduğu için parlaklıkları da aynı miktarda ol- uzunluğu (L) ve kesit alanı (2S) verilen iletken mamıştır. ile aşağıdakilerden hangisini karşılaştırmalıdır? D) Deneyde kullanılan iletkenlerin kesit alanları fark- A) Demir 2S B) Bakır S lı olduğu için parlaklıkları da aynı miktarda ol- D) L 2S mamıştır. L C ) Demir S Bakır 2L L/2 6. Sınıf 137 Fen Bilimleri

TEST 6 BAŞARI ÖLÇME TESTİ 5. –+ X –+ Y 7. X Altın çubuk Cam çubuk Y Bakır çubuk Z Demir çubuk T Limonlu su Saf su M Z –+ +–N KL Tuzlu su Yukarıda verilen devrede K - L ve M - N uçları X, Y, Z ve T çubuklarından hangi ikisi ile tamamla- Özdeş ampul ve piller ile yukarıda kurulmuş olan nırsa lamba ışık vermez? elektrik devrelerinde hangi ampuller ışık verir? A) X ile Z B) Z ile T A) X ve Y B) Y ve Z C) X ile Y D) X ile T C) X ve Z D) X, Y ve Z 6. Zeka Küpü Yayınları X 8. Ampul parlaklığı ? Y +– Şekildeki devrede X ve Y uçları arasına aşağıda a b c Madde uzunlukları, kesit alanları ve cinsleri verilen teller bağlanarak ampul parlaklığı gözlemleniyor. 2L L L 2S 2S S Bakır 2S Bakır S 2L L 12 3 Demir Demir 2S Şekildeki devrede tellerin uçlarına aynı maddeden 2S 2L yapılmış 1, 2 ve 3 numaralı iletken maddeleri yer- leştirilmiştir. Grafikte bu numaralar a, b ve c harfle- L ri ile ifade edilerek devrede oluşturduğu parlaklıkla- rı gösterilmiştir. Buna göre, I. Bir telin direnci telin cinsine bağlı mıdır? Buna göre a, b ve c maddelerinin 1, 2 ve 3 nu- II. Bir telin direnci telin boyuna bağlı mıdır? maralı iletkenlerle doğru eşleştirilmesi hangi se- III. Bir telin direnci telin kesit alanına bağlı mıdır? çenekte verilmiştir? sorularından hangilerine cevap verilebilir? abc A) I ve II B) I ve III A) 1 2 3 C) II ve III D) I, II ve III B) 3 2 1 C) 1 3 2 D) 2 3 1 Fen Bilimleri 138 6. Sınıf

BAŞARI ÖLÇME TESTİ 6 TEST 9. Akın, babasına ait dirençölçer ile aşağıda gösteri- 10. len farklı ebatlardaki demir tellerin dirençlerini ölç- meye çalışmaktadır. X Y K 1 mm Şekildeki devrede bulunan ampulün daha par- 10 cm 2 mm lak yanmasını isteyen bir öğrenci, I. X - Y arasındaki çubuğun uzunluğunu artırmalıdır. L II. X - Y arasındaki çubuğun kesit alanını artırmalıdır. 10 cm III. Devreye bir pil daha bağlamalıdır. IV. Devreye bir ampul daha bağlamalıdır. M 1 mm değişikliklerinden hangilerini yapmalıdır? 20 cm 4 mm A) I ve III B) I ve IV N 20 cm C) II ve III D) II ve IV 11. K L 20 cm kalın tel 08 –+ Zeka Küpü Yayınları Yukarıdaki şemada K - L noktaları arasındaki ba- kır tel yerine aşağıda verilenlerden hangisi ko- nulduğunda lambanın parlaklığı değişmeyebi- lir? (Tüm teller bakırdır.) A) B) 20 cm ince tel 20 cm kalın tel 10 cm 1 mm C) D) 25 cm ince tel 50 cm kalın tel Şekilde dirençölçere bağlı olan telin direnç değeri 12. S 2S göstergede görüldüğü gibidir. Kl L 2l Akın dirençölçerde K, L, M ve N tellerinden bazıla- 2S rını kullanarak değişiklik yaptığında sırayla göster- Ml ge önce 4 birim sağa sonra 6 birim sola gidiyor. En son yaptığı değişiklikle de 2 birim sağa gidiyor. Akın, dirençölçerde direnç değerlerini bu şekil- de gözlemlediğine göre K, L, M ve N tellerinden sırayla hangilerini kullanmış olabilir? Önce Sonra En son Özdeş ampul ve pillerle kurulmuş yukarıdaki elektrik A) N L M devrelerinde ampul parlaklıkları aynıdır. B) M L K C) L M K Buna göre K, L ve M tellerinin hangileri aynı cins D) M N L olabilir? A) K ve L B) K ve M C) L ve M D) K, L ve M 6. Sınıf 139 Fen Bilimleri

TEST 6 BAŞARI ÖLÇME TESTİ 13. Kalınlık Boy M 16. Aşağıda ampulün parlaklığının dirence bağlı deği- K şimini göstermek için basit bir devre ile farklı cins ve ebatlarda iletken teller verilmiştir. Y L X Z 10 cm Demir tel 1 mm çap Yukarıda verilen grafikte aynı maddeden yapılan di- rençlere ait kalınlık ve uzunluk değerleri verilmiştir. Buna göre direnç değeri en büyük olan iletke- nin boyu ve kalınlığı aşağıdakilerden hangisi gi- bi olmalıdır? A) K – X B) L – Y 10 cm 2 mm çap C) M – Z D) M – Y K Gümüş tel 14. Bağımlı değişken: Lamba parlaklığı 10 cm 1 mm çap Bağımsız değişken: Bağlantı kablosunun boyu L Bakır tel Kontrol edilen değişken: Pil sayısı, lamba sayısı 20 cm 0,5 mm çap Yukarıdaki değişkenler kullanılarak yapılan bir M Demir tel deney hangi hipotezi test eder? Zeka Küpü Yayınları Teller elektrik devresine ayrı ayrı takılarak ampul- A) Lamba parlaklığı pil sayısına bağlıdır. deki parlaklıklar not edilmiş ve bir grafik hazırlan- B) Lamba parlaklığı bağlantı kablosunun boyuna mıştır. bağlıdır. Ampul parlaklığı C) Bağlantı kablosunun boyu pil sayısına bağlıdır. D) Lamba parlaklığı lamba sayısına bağlıdır. 15. S = 150 mm2 III II Zaman I 2m Metallerin elektrik akımına karşı göstermiş olduğu zorluk sıralaması, Demir > Bakır > Gümüş şeklin- Yukarıda kesit alanı ve uzunluğu verilen iletken te- dedir. lin direnci bilinmektedir. Ampulün başlangıçtaki parlaklığı taralı alandaki Buna göre aynı maddeden yapılmış aşağıdaki gibi olduğuna göre parlaklığın zamanla grafikte- tellerden hangisinin direnci yukarıdaki telin di- ki gibi değişebilmesi için I, II ve III zaman dilim- rencinin yarısıdır? lerinde K, L ve M tellerinden hangileri takılmış olabilir? A) S = 75 mm2 B) S = 150 mm2 2m 1m I II III A) K L M B) S = 150 mm2 D) S = 75 mm2 B) L M K 0,5 m 4m C) M K L D) M L K Fen Bilimleri 140 6. Sınıf