TEST 4 İSLAM DÜŞÜNCESİNDE YORUMLAR ALEVİLİK-BEKTAŞİLİK İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR 4. “Ey huzura kavuşmuş insan! Sen ondan razı, o da senden razı olarak Rabb’ine dön. (Seçkin) kulları- 1. Alevi-Bektaşi geleneğinde önemli bir yeri olan cem, mın arasına katıl ve cennetime gir!” Allah’a (cc.) yönelmek için yapılan ibadetlerden bi- (Fecr Suresi, 27-30. Ayetler) ridir. Yapılan cemlerde insanların yüreklerinin Yüce Allah’ın (cc.) sevgisiyle dolması sağlanır. Toplan- Dedeler tarafından ceme başlamadan önce oku- mak, bir araya gelmek anlamına gelen cemde dik- nan Fecr suresinin ayetlerinde aşağıdakilerden kat edilen noktalardan biri de kulların aralarında olan hangisinin önemi üzerinde durulmaktadır? anlaşmazlıklara çözüm bulmaktır. Eğer kişiler ara- sında çözüm bulunmazsa bu kişiler meselelerini hal- A) Kardeşlik ledene kadar ceme alınmazlar. B) Razılık ve kul hakkı C) Dayanışma ve birlik Verilen metinden yola çıkılarak aşağıdaki yorum- D) Birlik ve beraberlik lardan hangisine ulaşılamaz? 5. Musahiplik (Yol kardeşliği) arapça bir kelime olup A) Cemin Alevi-Bektaşi geleneğinde önemli bir ye- \"arkadaşlık eden, sohbeti güzel olan\" anlamına ge- ri olduğuna lir. İki ailenin birbirlerine ölünceye kadar yol karde- şi olma sözü vermeleridir. Aileler anlaştıkları zaman B) Cemin toplanmak, bir araya gelmek anlamını ta- bu cem düzenlenir. Bu kavramın tarihsel çıkış nok- şıdığına tası hakkında Alevi kaynakları genel olarak Hz. Muhammed’in (sav.) Medine’ye hicretinden sonra C) Kişiler arasında çıkan sorunlara da çözüm bul- oluştuğu bilgisini verirler. Musahipliğin temeli Hz. maya çalışıldığına Muhammed (sav.) tarafından Medine’ye hicretten sonra atılmıştır. Buna göre Medineli (Ensar) ile Mek- D) Cemlerin sadece ibadet görevlerini gerçekleş- keli (Muhacir) kişiler kardeşlik sözü vererek kardeş tirmek için yapılan bir toplantı olduğuna oldular. 2. I II Zeka Küpü Yayınları Yukarıda anlatılan Musahiplik (Yol kardeşliği) Dardan indirme kavramı aşağıdaki ayetlerden hangisiyle temel- Düşkünlükten lendirilir ve desteklenir? kaldırma cemi cemi A) “Ey inananlar! Akidleri yerine getirin. İhramda Yapılan cem çeşitleri iken avlanmayı helâl görmeksizin, size bildirile- cek olanlar dışında, hayvanlar helâl kılındı. Al- III IV lah dilediği hükmü verir.” Abdal Musa Hac cemi (Mâide Suresi, 1. Ayet) cemi B) “Allah’ın size olan nimetini ve ‘İşittik, itaat ettik.’ Verilen şemanın doğru olabilmesi için hangi ku- dediğinizde sizi andına bağladığı sözünü anın.” tunun çıkartılması gerekmektedir? (Mâide Suresi, 7. Ayet) A) I B) II C) III D) IV C) “Doğrusu inanıp hicret edenler, Allah yolunda mallarıyla canlarıyla cihat edenler ve muhacir- 3. Aşağıdakilerin hangisi cem ve cemevleri ile ilgi- leri barındırıp onlara yardım edenler, işte bunlar li yanlış bir ifadedir? birbirinin dostudurlar.” (Enfâl Suresi, 72. Ayet) A) Cem, toplanmak anlamına gelirken cemevi ce- min yapıldığı, toplanılan yer anlamına gelir. D) “Ey insanoğlu! Sen Rabbine kavuşuncaya ka- dar çalışıp çabalarsın, sonunda O’na kavuşa- B) Cemde musikileri okuyan kişiye “Gözcü” denir. caksın.” C) Cemde kişiler aşk ile Allah’a (cc.) yönelir. (İnşikak Suresi, 6. Ayet) D) Cemi yöneten kişilere “Dede” denir. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 86 7. Sınıf
İSLAM DÜŞÜNCESİNDE YORUMLAR 4 TEST 6. “Ey Ali! Sen dünyada da ahirette de benim kardeşim- 8. sin.’’ (Hadis-i Şerif) Hz. Muhammed (sav.) Hz. Ali’yi bu sözleriyle ken- disine kardeş yapmıştır. Buna göre kardeşlik anlayışının Alevi-Bektaşi geleneğine yansıması seçeneklerden hangisiy- le ifade edilmektedir? A) Semah B) Dede C) Musahiplik D) Gülbank 7. Yaren, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersinin “Alevilik- Yukarıda verilen görsel Alevilik-Bektaşilik gele- Bektaşilikle İlgili Temel Kavram ve Erkânlar” konusuy- neğinin hangi ibadet biçimini yansıtmaktadır? la ilgili bir sunum hazırlayacaktır. Sunumuyla ilgili ba- zı başlıkları tablo halinde belirlemiş ve bir sunum A) Gülbank B) Semah planı hazırlamıştır. C) Lokma D) Dede 1. Dersin İlk 20 Dakikası İkrar Cemi Zeka Küpü Yayınları 9. Dört arkadaş “Alevi-Bektaşi Gelenekleri ve Erkân- ları” konusunu araştırmak için cemevine giderek 1. Dersin son 20 Dakikası Musahiplik orada karşılaştıkları dededen bu konuyla ilgili bilgi- ler almışlardır. Daha sonra öğrendikleri bilgileri kul- 2. Dersin İlk 20 Dakikası Razılık ve Kul lanarak sunum hazırlamaya başlayan öğrenciler su- Hakkının Sorulması numu hazırlarken bazı yanlışlıklar yapmışlardır. 2. Dersin Son 20 Dakikası Semah Ayça : Dede: Cemi yöneten kişiye denir ve onun en yakın yardımcısı da Rehber’dir. Bu başlıkları sırasıyla şu şekilde özetlemiştir: I. Alevi-Bektaşi cemlerinde ceme katılanların Metehan : Gözcü: Ceme katılanlara yardımcı olur. Allah’a (cc.) sevgi ve bağlılık duygusuyla onun Dedenin en yakın yardımcısıdır. Dede- güzel isimlerinden herhangi birini anarak ayak- nin olmadığı zamanlarda onun yerine ta dönmesine denir. cemleri idare eder. II. “Ey huzura kavuşmuş insan! Sen ondan razı, o da senden razı olarak Rabb’ine dön. (Seçkin) Helin : Semah: Alevi-Bektaşi cemlerinde ce- kullarımın arasına katıl ve cennetime gir!” me katılanların Allah’a (cc.) sevgi ve bağlılık duygusuyla onun güzel isimle- III. Medineli Müslümanlar nasıl evlerini, işlerini, tar- rinden herhangi birini anarak ayakta lalarını, bağ ve bahçelerini Mekke’den göç eden dönmesidir. Müslümanlarla paylaştılarsa musahipler de sa- hip olduklarını yol kardeşleriyle paylaşırlar. Yavuz : Mücahitlik: Alevilik-Bektaşilikte evli olan iki kişinin aileleriyle birlikte dedenin hu- IV. Alevilik-Bektaşilikte çok önem verilen Hızır oru- zurunda kurban keserek hayat boyu cu, Şubat ayının 13,14 ve 15. günlerinde tutulur. “yol kardeşi” olmaya söz vermelerinde denir. Yukarıda verilen bilgilere göre aşağıdaki yorum- lardan hangisi yanlıştır? Buna göre öğrencilerden hangileri yanlışlık yap- mıştır? A) I numaralı cümlede verilen bilgiyi 2. dersin son 20 dakikasında vermiştir. A) Yavuz B) Helin C) Metehan ve Yavuz D) Helin ve Ayça B) II numarada verilen ayeti 2. dersin ilk 20 daki- kasında okumuştur. C) III numaralı cümleyi, \"Musahiplik” hakkında bil- gi verirken açıklamıştır. D) IV numaralı cümlede verilen bilgiye sunumun başında yer vermiştir. 7. Sınıf 87 Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi
TEST 4 İSLAM DÜŞÜNCESİNDE YORUMLAR 10. IV II III 1 4 3 I 2 I. Alevilik-Bektaşilikte çok önem verilen şubat ayının 13, 14 ve 15. günlerinde tutulan oruç II. Alevilik-Bektaşilikte Muharrem ayında tutulan oruç sonrasında yapılıp dağıtılan yemek III. Alevilik-Bektaşilikte yemekler sofraya gelmeden önce edilen dua IV. İlahiler eşliğinde manevi bir coşkuyla eller gökyüzüne uzatılarak ve Allah’ın (cc.) adı çokça zikredilerek yapı- lan ibadet Verilen bilgiler bulmacada numaralandırılmış yerlere yerleştirildiğinde boyalı kutularda yer alan harfler ile anlamlı bir kelime oluşmaktadır. Buna göre bu anlamlı kelime aşağıdakilerden hangisidir? A) SEMA B) ASIK C) UMRE D) LARE Baraj Sorusu Semada dervişler musiki eşliğinde bir ellerinin içini göğe diğerini yere doğru döndürürler. Ellerin bu du- ruşu; “Biz aracıyız, haktan aldığımızı halka dağıtırız.” şeklinde yorumlanır. 11. Evli olan iki kişinin aileleriyle birlikte dedenin huzurunda kurban keserek hayat boyu “yol kardeşi” ol- maya söz vermesine musahiplik denir. On iki hizmet, cem esnasında on iki kişi tarafından belirli bir düzen ve kurallar çerçevesinde yapılır. Ahmed b. Hanbel’in en ünlü eseri, binlerce hadisi içinde bulunduran “Müsned” adlı hadis kitabıdır. Pişirilen yemekler sofraya getirilmeden önce dedeye sunulur ve duası alınır. Getirilen bu yemeklere lokma denir. Yukarıda çeşitli mezheplerle ilgili bazı bilgiler verilmiştir. Buna göre numaralandırılmış cümlelerden hangileri Alevilik-Bektaşilik mezhebiyle ilgilidir? A) 1-3-4 B) 2-3-5 C) 2-4-5 D) 3-4-5 Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 88 7. Sınıf
BAŞARI ÖLÇME TESTİ 5 TEST 1. Serpil Hanım’ın 7. sınıfa giden Mete ve Mert adında ikiz çocukları vardır. Çocuklarının “Din Anlayışındaki Yorum Farklılıklarının Sebepleri” konusundan sözlüleri vardır. Ser- pil Hanım, onları çalıştırmak istemiş ve bu- nu yaparken de çocuklarının sıkılmaması için onlara farklı bir yöntem uygulamıştır. Bu yöntem de şu şekildedir: Mete ve Mert’e yandaki görseli göstererek bu görselden ne anladıklarını ne gördükle- rini bir kâğıda yazmalarını istemiştir. Mert : Uzak ülkelere giden büyük bir yol- cu gemisi limana demir atmış ve yolcularını bırakmış. Çok insan in- miş bu gemiden çünkü kıyıda ka- labalık var. Mete : Kıyıya demir atmış bir gemi. Boğaz turuna götürmek için yolcularını bekliyor. İnsanlar da gemiye doğru yürüyor. Yukarıda verilen görseli Mete ve Mert’in farklı yorumlamasının sebebi aşağıdakilerden hangisidir? A) Sosyal sebepler B) Coğrafi sebepler C) Kültürel sebepler D) İnsan yapısından kaynaklanan sebepler 2. YESEVİLİK KADİRİLİK 3. Müslümanlar arasında dini konularla ilgili farklı yo- NAKŞİBENDLİK MALİKİLİK rumların ortaya çıkmasının birçok sebebi vardır. HANBELİLİK EŞ’ARİLİK Bunların başında; insan unsuru, sosyal, kültürel ve coğrafi farklılıklar ile dini metinlerin yorumlanmasın- Yukarıda verilen şemada tasavvufi yorumların Zeka Küpü Yayınları daki farklılıklar gelmektedir. olduğu kutucuklar boyandığında oluşan görün- tü aşağıdakilerden hangisi olur? Buna göre aşağıdakilerden hangisi altı çizili ke- lime ile ilgili bir örnektir? A) B) A) Aynı kitabı okuyan kişilerin onun üzerine deği- C) D) şik yorumlar yapması ve farklı sonuçlar elde et- mesi B) Şehir ve köylerdeki dini hayat ve dini anlayışla- rın birbirinin aynı olmaması C) Toplumları derinden etkileyen savaş, doğal afet, siyasi ve ekonomik krizler sonucu insanların fark- lı bakış açılarına sahip olması D) Hz. Peygamber ve ilk dört halife dönemlerinde meydana gelen bazı olayların farklı şekillerde yorumlanması 7. Sınıf 89 Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi
TEST 5 BAŞARI ÖLÇME TESTİ 4. 5. Ahmet’in katıldığı “Din Anlayışındaki Yorum Farklı- lıklarının Sebepleri” konulu konferansın program Bizler gökkuşağındaki renkler gibi birbirimizden fark- akışı şu şekildedir: lı ve çok özeliz. Bunun farkında olmalı ve uyum için- de yaşamalıyız. İslam düşüncesinde ortaya çıkan I. Bölüm yorumlar da kendi içinde uyumlu ve özel olabilir. An- Coğrafi Sebepler cak bunlar Allah’ın (cc.) insanlığa rahmet olarak gön- derdiği Kur’an’ın ışığında birer zenginlik demektir. II. Bölüm Bu yorumlar ve mezhepler Kur’an’a bağlı kaldıkları İnsan Yapısından Kaynaklanan Sebepler ve onun ışığından faydalandıkları sürece bir gökku- şağı oluşturabilirler. III. Bölüm Buna göre aşağıda verilen ifadelerden hangisi Siyasi Sebepler bu paragraftaki düşünceye zıt düşmektedir? A) Dini anlayışlar insanların bulundukları ortama IV. Bölüm Dini Metinlerden Kaynaklanan Sebepler göre değişebilir. B) İnsanların bakış açısı zamanla gelişebilir. Zeka Küpü Yayınları Ahmet’in bu konferansta aldığı notlar aşağıda veril- C) Dini yorumlar, çağlara ve ortama göre dinin an- miştir. laşılma biçimlerini ortaya koyan bir zenginliktir. I. Çeşitli coğrafyalarda yaşayan Müslümanların D) Din anlayışındaki yorum farklılıkları düşünce ala- yaşam şekilleri ve ihtiyaçları da bulundukları böl- genin özel koşullarından etkilendi. nında durağanlığa neden olur. II. Köy yaşamı ile şehir yaşamının sosyal yapısı birbirine benzemez. Bundan dolayı da şehir ve köylerdeki dini hayat ve dini anlayışların birbiri- nin aynı olmaması doğaldır. III. Aynı resme bakan kişiler, birbirinden farklı duy- gular hissettiği gibi aynı kitabı okuyanlar, onun üzerine değişik yorumlar yapar ve farklı sonuç- lar elde ederler. IV. Peygamberimizin vefatından sonra siyasi konu- lar nedeniyle Müslümanlar arasında gruplaşma- lar ortaya çıkmıştır. Her grup kendi görüşünü desteklemek için ayet ve hadislere başvurmuş- tur. Ayet ve hadisleri de kendi siyasi görüşleri çerçevesinde yorumlamıştır. Verilen bilgilere göre Ahmet konferansın hangi bölümünde bulunmamıştır? A) I. B) II. C) III. D) IV. 6. Sınıfta öğrencilere “Sessiz Gemi adlı şiirde verilmek istenen mesaj nedir?” diye bir soru sorulduğunu düşünün. Daha sonra sınıfta bulunan öğrencilere konuyla ilgili bir kompozisyon yazdırılsın. Acaba yazılanlar arasında bir- birinin tıpa tıp aynı olan iki kompozisyon bulmak mümkün olur muydu? Aşağıdakilerden hangisi kompozisyonların birbirinden farklı olmasının nedenlerinden biri olamaz? A) Her öğrencinin algılama düzeyinin farklı olması B) Her öğrencinin karakterinin farklı olması C) Her öğrencinin duygusal ve mantıksal yönünün farklı olması D) Her öğrencinin fiziksel yapısının farklı olması Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 90 7. Sınıf
BAŞARI ÖLÇME TESTİ 5 TEST 7. 9. Sami Öğretmen, İslam düşüncesindeki yorum biçim- lerini anlattıktan sonra sınıfı üç gruba ayırmış ve her I Hanefilik II Malikilik III Şafiilik IV Hanbelilik gruptan bir yorumu sınıflandırmasını istemiştir. Muhammed Malik Numan Ahmed b.İdris eş-Şafii b. Sabit Gökkuşağı b. Enes Fıkhi b. Hanbel Tasavvufi Fıkhi Yorumlar Tasavufi Yorumlar Yorumlar Yorumlar İslam düşüncesindeki yorum biçimleri, kurucuları- İtikadi Yorumlar nın ve hangi başlık altında sınıflandırıldığının yazı- • lı olduğu 4 adet kart verilmiştir. • Eş’arilik Buna göre numaralandırılarak verilen kartlardan Sempatik hangilerinin içindeki bilgilerin doğru olduğu söy- lenebilir? Fıkhi Yorumlar • Hanefilik A) Yalnız I B) Yalnız II • Malikilik C) I ve IV D) II ve III • Şafiilik • 8. Aşağıdaki metinlerden hangisi İslam dinindeki yo- Zeka Küpü Yayınları rum farklılıklarının sebeplerinden herhangi biri ile ilişkilendirilemez? Güçlü A) Her Müslüman, dinimizin kaynağı olan Kur’an’ı Tasavvufi Yorumlar okuyup anlama imkanına sahiptir. Fakat oku- • Yesevilik duklarından hemen bir hüküm çıkarıp onu diğer • Kadirilik insanlara dayatmak yanlıştır. Kişinin Kur’an’dan • anladıkları, çıkardığı sonuçlar kişinin din anlayı- • Nakşibendilik şını yansıtır. • Alevi-Bektaşilik B) Her insan bir toplum içinde meydana gelir. İçin- Gökkuşağı, Sempatik ve Güçlü gruplarının doğ- de yaşadığı toplumun değerlerini, örf ve adetle- ru bir sınıflandırma yapabilmeleri için boşlukla- rini, yargılarını öğrenerek büyür. Zamanla bu de- ra aşağıdakilerden hangileri getirilmelidir? ğerleri, kültürel özellikleri iyice benimser. Kişilerin davranışları, düşünceleri, uygulamaları da için- Gökkuşağı Sempatik Güçlü de yaşadığı ortam ve kültürden etkilenir. A) Hanbelilik Mevlevilik Maturidilik B) Maturidilik Hanbelilik Mevlevilik C) Bir kitabı okuyan, bir filmi izleyen farklı insanla- C) Hanbelilik Maturidilik Mevlevilik rın o kitaba ve filme ilişkin değerlendirmeleri fark- D) Maturidilik Mevlevilik Hanbelilik lı olmaktadır. Bu durum dini konularda da aynı- dır. İnsanlar, dinimizin temel kaynaklarını yorumlarken birbirlerinden farklı görüş ve dü- şünceler ileri sürmektedir. D) Sevgili Peygamberimizin vefatından sonra dev- let başkanlığı seçimi, yöneticilerin atanması ve siyasi konular nedeniyle Müslümanlar arasında gruplaşmalar ortaya çıkmıştır. Her grup kendi görüşünü desteklemek için ayet ve hadislere başvurmuştur. Ayet ve hadisleri de kendi siyasi görüşleri çerçevesinde yorumlamıştır. 7. Sınıf 91 Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi
TEST 5 BAŞARI ÖLÇME TESTİ 10. Fıkhi Yorumlar Ebu Hanife’nin görüşleri etrafında oluşan mezhep fıkıh ekolüdür. Asıl adı Numan bin Sabit olan Ebu I Hanife, Kûfe’de doğmuş, önceleri kelam ilminde meşhur olduktan sonra fıkıh öğrenimini tamamlamış- tır. Hanefilik, günümüzde Türkiye, Balkanlar, Kafkasya, Türkistan, Afganistan, Pakistan, Bangladeş ve Hindistan’da yaygındır. Malik bin Enes’in görüşleri etrafında oluşan fıkıh mezhebidir. Malik bin Enes Medine’de doğmuştur. II Medine’de fıkıh ve hadis öğrenimini tamamlamıştır. Daha sonra hadiste otorite olmuş ve İslam dünyası- nın en meşhur hadis kaynaklarından “El-Muvatta”yı hazırlamıştır. Maliki mezhebi bazı Kuzey ve Batı Af- rika ülkelerinde yaygındır. Ahmed bin Hanbel’in görüşleri etrafında oluşan fıkıh mezhebidir. Hanbelilik mezhebinin ilk imamı olan Ah- III med bin Hanbel Bağdat’ta doğmuştur. Çok iyi bir öğrenim görmüş, ilim uğrunda birçok seyahat yapmıştır. Binlerce hadisi içinde bulunduran “Müsned”i en ünlü eseridir. Suudi Arabistan’da yaygındır. IV … Fıkhi yorumları sınıflandırdığımızda aşağıdaki seçeneklerden hangisi IV numaralı yere getirilebilir? A) Horasan ve civarında yaşayan Türkler, İslamiyet’i kabul ettikleri sırada Hz. Peygamber ve ehli beytine yani Hz. Ali, Hz. Fatıma, Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin’e derin bir sevgi ile onlara taraftar oldular. B) Muhammed el-Maturidi’nin görüşleri etrafında oluşmuştur. Kurucusu İmam Maturidi, Türkistan’daki Semerkant şehrinin Maturid köyünde doğmuştur. En meşhur eseri Kitabu’t-Tevhit’tir. C) İmam Şafii’nin görüşleri etrafında oluşan mezheptir. İmam Şafii Filistin’in Gazze şehrinde doğmuştur. Eğitimi- ne küçük yaşta Mekke’de başlamıştır. Şafii mezhebi Mısır’da, Anadolu’nun doğu tarafında, Kafkasya, Filistin, Malaya ve Endonezya adalarında yayılmıştır. D) Hasan el-Eş’ari’nin görüşleri etrafında oluşan mezheptir. Eş’arilik, kelam mezheplerinin en önemli temsilci- lerindendir. Bu mezhep Irak ve Suriye’de daha sonra Nizamiye Medreseleri sayesinde geniş bir alana yayıl- mıştır. 11. Ülkemizde farklı dinlere ait ibadet yerlerinin bir arada bulunması seçeneklerden hangisini kanıtlamaktadır? A) Din ve vicdan hürriyettine sahip olduğumuzu B) Ülkemizin demokratik bir devlet olduğunu C) Ülkemizde birçok farklı mezhebin yaygın olduğunu D) Ülkemizin nüfusunun çok olduğunu Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 92 7. Sınıf
Search
