แผน 1

หนว่ ยการเรียนรู้ที่ 5 แผนการจัดการเรียนร้ทู ่ี 1 รายวชิ า วทิ ยาศาสตร์ รหัสวิชา ว21101 เรอ่ื ง แบบจำลองอนุภาคของสสารในแต่ละสถานะ ชั้นมธั ยมศกึ ษาปที ่ี 1 ภาคเรยี นท่ี 1 กลุ่มสาระการเรยี นรู้ วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี เวลา 2 ชั่วโมง ผสู้ อน นางสาวศศินา ม่อมทับคาง 1. มาตรฐานการเรยี นรู้ มาตรฐาน ว 2.1 เข้าใจสมบตั ขิ องสสาร องค์ประกอบของสสาร ความสมั พันธ์ระหว่างสมบัติของสสาร กับโครงสรา้ งและแรงยึดเหนี่ยวระหวา่ งอนุภาค หลักและธรรมชาติของการเปลี่ยนแปลงสถานะของสสาร การ เกิดสารละลาย และการเกิดปฏิกริ ิยาเคมี 2. ตัวชีว้ ัด อธิบายความสัมพันธ์ระหว่างพลังงานความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร โดยใช้หลักฐานเชิง ประจักษแ์ ละแบบจำลอง 3. จุดประสงคก์ ารเรยี นรู้ ดา้ นความรู้ (K) นักเรียนสามารถอธบิ ายการจัดเรียงอนุภาคของสสารแตล่ ะสถานะได้ ดา้ นทกั ษะกระบวนการคิด (P) นักเรยี นสามารถปฏิบตั กิ ิจกรรมสรา้ งแบบจำลองอนุภาคของสสารในแตล่ ะสถานะได้ ด้านคณุ ลกั ษณะ (A) ทำงานร่วมกับผูอ้ นื่ อยา่ งสรา้ งสรรค์ ยอมรบั ความคดิ เหน็ ของผอู้ ื่นได้ 4. สาระการเรียนรู้ การจัดเรียงอนุภาคของสาร สารหรือสิ่งต่าง ๆ ที่พบในชีวิตประจำวัน ปรากฎอยู่ในสถานะต่าง ๆ ขึน้ อยูก่ บั ชนิดของสารนั้น สารบางชนดิ มีสถานะเป็นของแข็งบางชนิดมสี ถานะเป็นของเหลว บางชนิดมีสถานะ เป็นแก๊สโดยการจัดเรียงอนุภาคของสารในสถานะของแข็ง ของเหลว และแกส๊ สรุปไดด้ งั นี้ 1. ของแข็ง สารที่มีสถานะเป็นของแข็ง อนุภาคที่ประกอบเป็นของแข็งจะเปน็ ระเบียบอยู่ในตำแหน่ง แน่นอนคงท่ี ไมเ่ คลือ่ นท่ีและมีช่องวา่ งระหว่างอนุภาคน้อยมาก จนถอื วา่ ไมม่ ชี ่องวา่ งระหว่างอนุภาคสารอื่นจึง แทรกเข้าไประหวา่ งอนภุ าคไมไ่ ด้ 2. ของเหลว สารที่มีสถานะเป็นของเหลว อนุภาคจะเรียงตวั อยา่ งมเี ปน็ ระเบียบ โดยทอ่ี นุภาคไม่ได้อยู่ ใกล้ชิดกันดังเช่น ของแข็ง ของเหลว สามารถไหลและเปลี่ยนแปลงรูปร่างได้ตามภาขนะที่บรรจุอย่างไรก็ตาม อนุภาคของของเหลวจะเกาะติดกันด้วยแรงดึงดูดที่แข็งมาก ทั้งนี้ของเหลวจึงมีลักษณะคล้ายกับของแข็ง ประการหนึง่ คือมปี รมิ าตรทีแ่ น่นอน 3. แกส๊ สารทมี่ สี ถานะเป็นแกส๊ อนภุ าคตา่ ง ๆ จะอยหู่ ่างกนั โดยมชี ่องวา่ งระหวา่ งอนุภาคมากอนุภาค ทั้งหลายจึงเคลื่อนที่ได้อย่างอิสระ และเคลื่อนที่ไปทุกทิศทุกทาง มีการปะทะกับอนุภาคอื่นแพร่กระจายไปได้ ไกล ๆ โดยรปู ร่างและปรมิ าตรจะไมแ่ น่นอน

ชว่ั โมงท่ี 1 5. กิจกรรมการจดั การเรยี นรู้ ข้ันนำเขา้ ส่บู ทเรยี น 1) ครนู ำนักเรยี นเขา้ สูห่ นว่ ยท่ี 5 พลังงานความร้อนโดยอภิปรายเชื่อมโยงกบั เหตกุ ารณ์ใน ชีวิตประจำวันเช่นการเปลี่ยนสถานะ โดยอาจใช้คำถามว่าการเปลี่ยนสถานะมีอะไรบ้าง และเกี่ยวข้องกับ พลังงานความร้อนอย่างไร (แนวการตอบ ในระดับประถมศึกษานักเรียนได้เรียนรู้มาแล้วว่าสสารสามารถ เปลี่ยนจากสถานะหนึ่งเป็นอีกสถานะหนึ่งได้เมื่อได้รับหรือสูญเสียความร้อน) และเชื่อมโยงเข้าสู่บทเรียนโดย อาจใช้คำถามว่า พลังงานความร้อนเกี่ยวข้องกับการเปลี่ยนแปลงอื่น ๆ ของสสารอีกหรือไม่อย่างไร (แนวการ ตอบ ครูไม่บอกคำตอบให้นักเรียนเรียนรู้เองจากการเรียนในหน่วยนี้ และจะทบทวนนักเรียนอีกครั้งหลังจาก เรียนจบหน่วยน้ี) 2) ครูถามต่อการทำผลิตภัณฑ์จากแก้วให้มีรูปทรงต่าง ๆ เกี่ยวข้องกับพลังงานความร้อนหรือไม่ อย่างไร (แนวการตอบ นักเรียนตอบได้โดยใช้สำนวนภาษาของตนเองเช่น การทำผลิตภัณฑ์จากแก้วเกีย่ วขอ้ ง กบั พลงั งานความร้อน โดยใหค้ วามร้อนกบั แกว้ ในเตาหลอม ความรอ้ นจะทำใหแ้ ก้วหลอมเหลวจากนน้ั จึงขึ้นรูป แล้วนำแก้วท่ผี า่ นการข้ึนรูปไปอบเพือ่ ปรับลดอุณหภูมิลงอย่างชา้ ๆ จนกระทัง่ ถึงอณุ หภมู ปิ กติ) 3) ถา้ นักเรยี นตอ้ งการทราบวา่ สิ่งที่เหน็ ในภาพเป็นสารผสมหรอื สารบรสิ ทุ ธ์ิจะต้องทำอยา่ งไร (แนวการตอบุ นกั เรียนตอบตามความเขา้ ใจของตนเอง เช่น นำไปทดลอง นำไปแยกสาร หรืออนื่ ๆ) 4) ครูให้นักเรียนสังเกตภาพนำบทในหนังสือเรียนหรือภาพ เพิ่มเติมเกี่ยวกับการผลิตเหรียญกษาปณ์ พร้อมทั้งให้นักเรียนอ่านเนื้อทานำบท และร่วมกันอภิปรายเกี่ยวกับขั้นตอนการผลิตเหรียญกษาปณ์ว่า เกี่ยวขอ้ งกบั พลงั งานความร้อนอยา่ งไร โดยอาจใช้คำถามดงั ตอ่ ไปนี้ - ขั้นตอนการผลิตเหรียญกษาปณ์มีการเปลี่ยนสถานะของโลหะอย่างไรบ้าง (แนวการตอบ โลหะเกดิ การหลอมเหลว โดยลหะไดร้ บั ความร้อน ทำใหเ้ ปลยี่ นสถานะจากของแข็งเปน็ ของเหลวและโลหะเกิด การแขง็ ตวั โดยโลหะทอี่ ย่ใู นแม่พมิ พส์ ูญเสยี ความรอ้ น ทำใหเ้ ปลี่ยนสถานะจากของเหลวเป็นของแขง็ ) 5) ครูนำนกั เรยี นเขา้ สเู่ นอื้ หาการจัดเรียงอนุภาคแรงยดึ เหน่ียวระหว่างอนภุ าคของสารตา่ ง ๆ โดย ครูถามนักเรียนว่า แล้วหากอนุภาคของสารชนิดต่าง ๆ เมื่อโดยความร้อนแล้วจะมีการเปลี่ยนแปลง อยา่ งไร (แนวการตอบ คำตอบขึ้นอย่กู ับความร้เู ดมิ ของนักเรยี น) ขั้นสอน 1) ครูแจ้งวตั ถปุ ระสงคข์ องบทเรยี นและอภิปรายรว่ มกนั เพื่อใหน้ กั เรยี นทราบขอบเขตเนอ้ื หา ที่นักเรียนจะได้เรียนรู้ในบทเรียน รวมทั้งเป้าหมายการเรียนรู้และแนวทางการประเมิน ทั้งนี้ครูได้เตรียม อุปกรณ์ให้นักเรียนเพื่อได้ดำเนินกิจกรรม (นักเรียนจะได้เรียนรูเ้ กี่ยวกับแบบจำลองอนุภาคของสสารในแต่ละ สถานะความร้อนกับการเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิของสสาร ความร้อนกับการขยายตัวหรือหดตัวของสสารและ ความร้อนกับการเปลย่ี นสถานะของสสาร ให้นักเรยี นอ่านวิธีการดำเนินกิจกรรมในหนงั สือเรยี นและปฏิบัติ ให้ นักเรียนสังเกตภาพ 5.1 (อิงจากหนังสือวิทยาศาสตร์พื้นฐาน เล่ม 2สสวท.หน้าที่ 4) การระเหิดของไอโอดีน อ่านเนื้อหานำเรื่อง และรู้จักคำสำคัญ ทำกิจกรรมทบทวนความรู้ก่อนเรียนเพื่อประเมินความรู้พื้นฐานของ นักเรียนเกี่ยวกับสสารและสถานะของสสาร หากพบว่านักเรียนยังมีความรู้พื้นฐานไม่ถูกต้อง ครูควรทบทวน หรือแก้ไขความเข้าใจผิดของนักเรียน เพื่อให้นักเรียนมีความรู้พื้นฐานที่ถูกต้องและเพียงพอที่ จะเรียนเรื่อง แบบจำลองอนภุ าคของสสารในแต่ละสถานะต่อไป 2) ครูใหน้ กั เรียนนัง่ เป็นกลุม่ ตามท่ีได้จดั ไว้ โดยจะมีสมาชกิ กลุ่มอยูป่ ระมาณ 4- 5 คนต่อกลุม่

ทำกจิ กรรมท่ี 5.1 แบบจำลองอนภุ าคของสสารในแตล่ ะสถานะ 3) ครูให้นักเรียนปฏิบัติกิจกรรมท่ี 5.1 แบบจำลองอนุภาคของสสารในแตล่ ะสถานะ ขณะที่ ปฏิบัตกิ จิ กรรมครเู นน้ ยำ้ เรอื่ งการไม่เล่นกนั ขณะทำกิจกรรม 6. สอ่ื การเรยี นรู้ 1. หนงั สอื เรยี นวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ม.1 เล่ม 2 2. กจิ กรรมแบบจำลองอนุภาคของสสารในแตล่ ะสถานะ ช่ัวโมงท่ี 2 5. กจิ กรรมการจดั การเรยี นรู้ ข้นั สอน 1) ครูและ นักเรียนร่วมกันอภิปรายจากกิจกรรมที่ได้ดำเนินไปโดยใช้คำถามเพื่อกระตุ้นความคิดของ นักเรียนดังตอ่ ไปน้ี 1.1 กิจกรรมนี้เกี่ยวกับเรื่องอะไร (แนวการตอบ แบบจำลองอนุภาคของสสารในสถานะของแข็ง ของเหลว และแกส๊ ) 1.2 กจิ กรรมนีม้ จี ุดประสงค์อย่างไร (แนวการตอบ นักเรียนตอบตามความคดิ ของตังเอง) 1.3 วิธดี ำเนนิ กิจกรรมมขี ้นั ตอนโดยสรปุ อย่างไร (แนวการตอบ คาดคะเนและสรา้ งแบบจำลองอนุภาค ตามที่คาดคะเน รวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับแบบจำลองอนุภาค วิเคราะห์ข้อมูลที่รวบรวมได้และปรับแก้ แบบจำลองอนุภาคที่สร้างไวแ้ ละนำเสนอแบบจำลองอนุภาคทีป่ รับแกแ้ ลว้ ) 1.4 ขอ้ ควรระวังในการรวบรวมข้อมลู มีอะไรบา้ ง อะไรบ้าง (แนวการตอบ นกั เรียนควรรวบรวมข้อมูล จากสอื่ บนอินเทอรเ์ น็ตหรือแหล่งเรียนรอู้ ื่น ๆ ทีน่ า่ เชื่อถือ) 1.5 นักเรียนต้องรวบรวมข้อมูลอะไรบ้าง (แนวการตอบ นักเรียนต้องรวบรวมข้อมูลทั้งการจัดเรียง อนุภาค แรงยดึ เหนยี่ วระหว่างอนุภาคและการเคลื่อนท่ีของอนุภาคของสสารในแตล่ ะสถานะเพื่อนำมาปรับแก้ แบบจำลองอนุภาคทค่ี าดคะเนไว้ใหถ้ กู ต้อง) 1.6 จากนัน้ ครใู ห้ความรเู้ บอ้ื งต้น โดยใช้สอ่ื การเรียนรู้ Power point เร่ืองแบบจำลองอนุภาคของสาร ว่าอนุภาคของสาร คือ สารหรอื สิง่ ต่าง ๆ ท่พี บในชีวติ ประจำวัน ปรากฏอยูใ่ นสถานะต่าง ๆ ขนึ้ อยู่กับชนิดของ สารนั้น สารบางชนิดมีสถานะเป็นของแข็งบางชนดิ มสี ถานะเป็นของเหลว บางชนิดมีสถานะเป็นแก๊ส โดยการ จดั เรียงอนุภาคของสารในสถานะของแขง็ ของเหลว และแกส๊ สรุปไดด้ ังนี้ 1. ของแข็ง สารที่มีสถานะเป็นของแข็ง อนุภาคที่ประกอบเป็นของแข็งจะเปน็ ระเบียบอยู่ใน ตำแหน่งแน่นอนคงที่ ไม่เคลื่อนที่และมีช่องว่างระหว่างอนุภาคน้อยมาก จนถือว่าไม่มีช่องว่างระหว่างอนภุ าค สารอน่ื จึงแทรกเขา้ ไประหว่างอนภุ าคไมไ่ ด้ 2. ของเหลว สารที่มีสถานะเป็นของเหลว อนุภาคจะเรียงตัวอย่างมีเป็นระเบียบ โดยที่ อนภุ าคไม่ไดอ้ ยูใ่ กล้ชิดกันดังเชน่ ของแข็ง ของเหลว สามารถไหลและเปลีย่ นแปลงรปู ร่างได้ตามภาชนะท่ีบรรจุ อย่างไรก็ตามอนุภาคของของเหลวจะเกาะติดกันด้วยแรงดึงดูดที่แขง็ มาก ทั้งนี้ของเหลวจงึ มีลักษณะคลา้ ยกับ ของแขง็ ประการหน่งึ คือมปี รมิ าตรทแ่ี น่นอน

3. แก๊ส สารที่มีสถานะเป็นแก๊ส อนุภาคต่าง ๆ จะอยู่ห่างกัน โดยมีช่องว่างระหว่างอนุภาค มาก อนุภาคทั้งหลายจึงเคลื่อนที่ได้อย่างอิสระ และเคลื่อนที่ไปทุกทิศทุกทาง มีการปะทะกับอนุภาคอื่น แพรก่ ระจายไปได้ไกล ๆ โดยรูปรา่ งและปรมิ าตรจะไม่แน่นอน ขนั้ สรุป 1) นักเรียนและครูร่วมกันอภิปรายและสรุปดังนี้ อนุภาคของของแข็งจะสั่นอยู่กับที่และเรียงชิดกัน โดยมแี รงยืดเหน่ียวระหว่างอนภุ าคมากกวา่ ของเหลวและแก๊ส อนภุ าคของของเหลวอยใู่ กลก้ นั โดยมีแรงยึดเหนี่ยวระหวา่ งอนภุ าคนอ้ ยกว่าของแข็งแต่มากกว่าแก๊ส อนุภาคของของเหลวจึงเคลื่อนที่ได้แต่ไม่ เป็นอิสระโดยจะเคลื่อนที่ รอบ ๆอนุภาคใกล้เคียงอนุภาคของแก๊สอยู่ห่างกันมากโดยมีแรงยึดเหนี่ยวระหว่าง อนุภาคน้อยมาก อนุภาคจงึ เคล่ือนท่ไี ดอ้ ยา่ งอิสระทุกทศิ ทาง 2) ครูเชื่อมโยงความรู้จากการทำกิจกรรมและการอ่านเพิ่มเติมเพื่อให้ได้ข้อสรุปว่า เนื่องจากเราไม่ สามารถมองเห็นอนุภาคของสสารได้เราจึงเรียนรู้เกี่ยวกับการจัดเรียงอนุภาค แรงยึดเหนี่ยวระหว่างอนุภาค และการเคลื่อนที่ของอนุภาคของสสารโดยใช้แบบจำลอง อนุภาคของของแข็งจะสั่นอยู่กับที่และเรียงชิดกัน โดยมีแรงยึดเหนี่ยวระหว่างอนุภาคมากกว่าของเหลวและแก๊สจึงทำให้ของแข็งมีรูปร่างและปริมาตรคงท่ี อนภุ าคของของเหลวอยู่ใกล้กนั โดยแรงยึดเหนยี่ วระหวา่ งอนุภาคน้อยกว่าของแข็งแตม่ ากกว่าแก๊สอนุภาคของ ของเหลวจึงเคลื่อนท่ีได้แต่ไม่เป็นอิสระ โดยจะเคลอ่ื นทีร่ อบ ๆ อนภุ าคใกล้เคียง ทำให้ของเหลวมีรูปร่างไม่คงที่ โดยจะเปลี่ยนแปลงตามรูปร่างของภาชนะที่บรรจุแต่มีปรมิ าตรคงทีอ่ นุภาคของแก๊สอยู่ห่างกันมากโดยแรงยึด เหนี่ยวระหว่างอนุภาคน้อยมากอนุภาคจงึ เคลื่อนที่ไดอ้ ย่างอิสระทุกทิศทาง ทำให้แก๊สมีรูปร่างและปริมาตรไม่ คงท่ี เปลยี่ นแปลงตามรูปรา่ งและขนาดของภาชนะ 3) ครูใหต้ วั แทนกลุม่ ของนักเรยี นแตล่ ะกลุ่มออกมาแสดงความร้สู ึกในการปฏิบัตกิ จิ กรรม 6. สือ่ การเรียนรู้ 1. หนงั สอื เรียนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ม.1 เล่ม 2 2. ผลงานจากกิจกรรมแบบจำลองอนภุ าคของสสารในแต่ละสถานะ 7. การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู้ รายการวดั วิธีวัด เครือ่ งมือ เกณฑ์การประเมนิ 7.1 การประเมินระหวา่ ง - ตรวจใบงาน เรือ่ ง - แบบประเมินชิน้ งาน/ รอ้ ยละ 60 ผ่านเกณฑ์ การจัดกจิ กรรม แบบจำลองอนภุ าค ภาระงานรวบยอด 1) แบบจำลองอนุภาค ของสสาร ระดบั คุณภาพ 2 ของสสาร - แบบประเมิน ผา่ นเกณฑ์ - ประเมินการ การปฏิบัตกิ าร ระดับคุณภาพ 2 2) การปฏิบตั กิ าร ปฏบิ ัติการ ผ่านเกณฑ์

3) พฤติกรรมการทำงาน - สงั เกตพฤติกรรม - แบบสงั เกตพฤตกิ รรม ระดบั คุณภาพ 2 รายบคุ คล การทำงาน การทำงานรายบุคคล ผา่ นเกณฑ์ รายบคุ คล 4) พฤติกรรมการทำงาน - แบบสงั เกตพฤตกิ รรม ระดบั คุณภาพ 2 รายกลมุ่ - สังเกตพฤติกรรม การทำงานกล่มุ ผา่ นเกณฑ์ การทำงานกลุ่ม ระดบั คุณภาพ 2 5) คุณลักษณะอันพงึ - แบบประเมิน ผา่ นเกณฑ์ ประสงค์ - สงั เกตความมีวนิ ยั คุณลกั ษณะ ใฝ่เรียนรู้ และม่งุ มนั่ อนั พึงประสงค์ ในการทำงาน

บนั ทกึ หลงั การสอน ผลการสอน - นกั เรยี นสามารถปฏิบตั กิ จิ กรรมสร้างแบบจำลองอนุภาคของสสารในแต่ละสถานะได้ - นักเรียนสามารถอธบิ ายการจดั เรยี งอนภุ าคของสสารได้ ปัญหา / อุปสรรค นักเรียนไมส่ ามารถสรา้ งแบบจำลองของอนุภาคได้ทนั เวลาทีก่ ำหนด ข้อเสนอแนะ/แนวทางแก้ปัญหา มอบหมายใหน้ ักเรยี นนำไปศึกษานอกห้องเรยี น ลงชอ่ื .................................................ผู้สอน (………………………………………) ลงชือ่ ............................................ครูพเ่ี ลยี้ ง (………………………………………)