เอกสารประกอบการสอนหน่วยที่ 7

หน่วยท่ี 7 ตลาดและปัญหาการตลาดสัตว์เศรษฐกจิ หวั ข้อเรื่อง 1. ความหมายของตลาดและการตลาด 2. ชนิดของการตลาด 3. ตลาดสตั วเ์ ศรษฐกิจ 4. ปัญหาการตลาดสัตวเ์ ศรษฐกิจ สัตวท์ ุกชนิดทุกประเภทเม่ือผา่ นขบวนการผลิตแลว้ ปลายทางสุดทา้ ยของผลผลิตน้นั ๆ ไม่ วา่ จะเป็ นสัตวม์ ีชีวิต หรือผลิตภณั ฑ์จากสัตวพ์ วก เน้ือ นม ไข่ จะตอ้ งเขา้ สู่ตลาดและการตลาด ดงั น้นั ตลาดจึงจดั เป็นหวั ใจสาคญั ของการเล้ียงสตั ว์ ผเู้ ล้ียงที่ดีจะตอ้ งศึกษาสภาวะการตลาดจนเขา้ ใจจึง เร่ิมดาเนินการเล้ียงสัตว์ เพราะถา้ หากเล้ียงสัตวไ์ ม่มีตลาดจาหน่ายหรือระบบการตลาดไม่ดี การ เล้ียงสัตวน์ ้นั อาจจะประสบความลม้ เหลวได้ 1. ความหมายของตลาด และการตลาด 1.1 ตลาด คือสถานท่ีท่ีผซู้ ้ือและผขู้ ายมาตกลงซ้ือขาย แลกเปล่ียนสินคา้ ซ่ึงกนั และกนั 1.2 การตลาด คือ การกระทากิจกรรมต่าง ๆ ในทางธุรกิจ ที่มีผลในการนาสินคา้ หรือบริการ จากผผู้ ลิตไปสู่ผบู้ ริโภค หรือผใู้ ชบ้ ริการน้นั ๆ โดยไดร้ ับความพอใจ ขณะเดียวกนั ก็บรรลุวตั ถุประ สงคข์ องกิจการ 2. ชนิดของตลาด 2.1 ตลาดขายปลกี มกั จะเป็ นตลาดที่มีขนาดเล็ก และการซ้ือขายทาในระดบั ถึงผู้ บริโภคโดยตรง ผซู้ ้ือซ่ึงอยู่ ในชุมชนน้ันอาจซ้ือจากเกษตรกรหรือจากพ่อค้าแม่ค้าในตลาดสด หรือตลาดท่ีไม่ได้จดั เป็ น ประจาวนั แต่จดั เป็ นแบบตลาดนดั ก็ได้ เกษตรกรที่นาสินคา้ มาขายปลีกเองก็มกั จะขายไดร้ าคาดี แตม่ กั เกิดปัญหาคือไม่คอ่ ยมีเวลามาคอยขายสินคา้ บอ่ ย ๆ ส่วนใหญ่เกษตรกรจึงรวบรวมสินคา้ ของ ตนแลว้ ขายส่งใหก้ บั ผซู้ ้ือในตลาดขายปลีกน้นั เอง

142 2.2 ตลาดขายส่ง เป็นตลาดที่เกษตรกรนาสินคา้ จานวนมากมาขายให้กบั พอ่ คา้ คนกลาง แลว้ พอ่ คา้ คนกลาง ก็ขายตอ่ ใหก้ บั ผซู้ ้ือ ซ่ึงจะนาไปขายส่ง หรือขายปลีกตอ่ ไป 2.3 ตลาดกลาง เป็ นตลาดท่ีทาการซ้ือขายโดยการประมูล เกษตรกรนาสินคา้ ของตนส่งให้ตลาด ตลาด แห่งน้นั กท็ าการประมลู ขายสินคา้ น้นั ๆ ใหแ้ ก่ผซู้ ้ือซ่ึงใหร้ าคาสูงท่ีสุด 2.4 ตลาดข้อตกลง เป็ นตลาดท่ีผูซ้ ้ือและผูข้ ายตกลงซ้ือขายสินคา้ กนั ไวล้ ่วง หน้าโดยยงั ไม่ถึงเวลาท่ีจะเก็บ เกี่ยวผลผลิต โดยพ่อคา้ อาจจะออกค่าใช้จ่ายเกี่ยวกบั ปัจจยั การผลิตบางส่วนให้กบั ผขู้ ายก่อนแลว้ ค่อยคิดหักยอ้ นหลงั เม่ือจาหน่ายผลผลิตได้ การซ้ือขายโดยวิธีน้ีผูผ้ ลิตมกั จะเสียเปรียบ เนื่องจาก พ่อคา้ ตีราคาปัจจยั ในการผลิตไวส้ ูง และตีราคาผลผลิตให้ต่า เพราะพ่อคา้ ตอ้ งคิดค่าเสี่ยงภยั และ ดอกเบ้ียรวมไปดว้ ย 2.5 ตลาดนายหน้า เป็ นตลาดของผขู้ ายขนาดใหญ่ระดบั ผขู้ ายส่งข้ึนไป ทาหนา้ ที่ซ้ือขายเหมือนตวั แทนของ โรงงานหรือบริษทั ผผู้ ลิต นายหนา้ มกั จะเป็นผทู้ ่ีรู้ภาวะข้ึนลงของราคาสินคา้ ไดด้ ี และช่วยทาใหก้ าร ซ้ือขายคล่องตวั ข้ึน 2.6 ตลาดข้อตกลงพเิ ศษ ตลาดชนิดน้ีประกอบไปดว้ ยบริษทั ขนาดใหญ่และเกษตรกรช้ันกลางข้ึนไป ซ่ึงมีทุนมี ความรู้ความชานาญพอสมควร บริษัทจะเป็ นผูค้ ้าประกันการลงทุนของเกษตรกรท่ีกู้เงินจาก สถาบนั การเงิน มาสร้างโรงเรือนหรือคอกเล้ียงสัตว์ เกษตรกรจะไดร้ ับปัจจยั การผลิตจากบริษทั เม่ือไดผ้ ลผลิตแลว้ ก็ส่งขายใหก้ บั บริษทั โดยตรงตามราคาที่ตกลงกนั

143 3. ตลาดสัตว์เศรษฐกจิ สัตวเ์ ศรษฐกิจแต่ละชนิด และประเภทมีระบบการตลาดท่ีแตกต่างกนั ไป สามารถที่จะแยก ระบบการตลาดของสตั วเ์ ศรษฐกิจ ออกไดด้ งั น้ี 3.1 ตลาดโคนม นา้ นม และผลติ ภณั ฑ์นม มี 2 ลกั ษณะคือตลาดโคนมแมพ่ นั ธุ์และตลาดน้านมและผลิตภณั ฑน์ ม 3.1.1 ตลาดโคนมแม่พนั ธ์ุหรือตลาดโคนมมชี ีวติ ส่วนใหญ่นิยมซ้ือขายโคนมเพศเมียมีอายุ ประมาณปี คร่ึง ผ่านการผสมพนั ธุ์และการอุม้ ท้องมาแล้วประมาณ 3 เดือน หากเป็ นโคนมท่ีมี ลกั ษณะเขา้ ตามรูปแบบโคนมท่ีดี ราคาเริ่มตน้ อาจจะสูงกวา่ 30,000 บาทต่อตวั แต่โดยทว่ั ไปข้ึนอยู่ กบั ความพอใจของผซู้ ้ือและผขู้ าย 3.1.2 ตลาดน้านมและผลติ ภัณฑ์นม ระบบตลาดน้านม เริ่มตน้ จากเม่ือผผู้ ลิตไดน้ ้านมดิบ จากแม่โคแลว้ จะนาน้านมดิบน้นั ไปส่งท่ีศูนยร์ วมน้านม ณ ศนู ยร์ วบรวมน้านมน้ีจะมีการตรวจสอบ คุณ ภาพน้านมเบ้ืองต้นเพื่อดูว่าน้านมมีคุณภาพผ่านตามเกณฑ์หรือไม่ เมื่อผ่านการตรวจสอบ เบ้ืองตน้ แลว้ ทางศูนยจ์ ะเก็บตวั อยา่ งน้านมดิบเอาไวต้ รวจสอบคุณภาพในห้องปฏิบตั ิการเพื่อนาไป ประกอบการใหร้ าคาต่อไป ศูนย์รวมนม ผู้ผลติ นา้ นมดบิ สหกรณ์ผ้เู ลยี้ งโคนม โรงงานแปรรูปนา้ นม ผ้คู ้าส่งผลติ ภัณฑ์นม ผ้คู ้าปลกี ผลติ ภัณฑ์นม ผ้บู ริโภค ภาพที่ 7.1 แผนภมู ิแสดงวถิ ีการตลาดน้านมและผลิตภณั ฑน์ ม ทม่ี า : จดั ทาโดยผเู้ ขียน, 2548.

144 เพราะฉะน้นั หากผผู้ ลิตสามารถผลิตน้านมไดค้ ุณภาพดี ราคาน้านมกจ็ ะสูงไปดว้ ย เมื่อผผู้ ลิตนา น้านมดิบส่งศูนยร์ วบรวมน้านมแลว้ ศูนยก์ ็จะนาน้านมดิบน้ันส่งโรงงานนมเพื่อเขา้ สู่ขบวนการ แปรรูปทาผลิตภณั ฑ์นมชนิดต่าง ๆ ผลิตภณั ฑ์นมที่ไดส้ ่วนใหญ่จะขายส่งให้ผูค้ า้ ส่งหรือตวั แทน เพอื่ นาผลิตภณั ฑไ์ ปสู่ร้านคา้ ปลีกขายใหแ้ ก่ผบู้ ริโภคต่อไป 3.2 ตลาดโคเนือ้ และกระบือ แบ่งกวา้ ง ๆ ได้ 2 ลกั ษณะ คือตลาดสตั วม์ ีชีวติ และตลาดเน้ือ 3.2.1 ตลาดโค กระบอื มีชีวติ ในปัจจุบนั กระทากนั ใน 2 ลกั ษณะ คือ 1) พ่อคา้ เขา้ ไปรับซ้ือโค กระบือถึงบา้ นผผู้ ลิต จะมีการตกลงราคาโดยประเมินจาก ลกั ษณะภายนอกแลว้ เสนอราคาหาความพอใจของท้งั สองฝ่ าย เม่ือรวบรวมโค กระบือได้แลว้ จะ นาไปจาหน่ายต่อให้กบั พอ่ คา้ ขายส่งเน้ือโค กระบือ ซ่ึงพ่อคา้ ในกลุ่มน้ีจะนาโค กระบือไปชาแหละ ส่งเน้ือจาหน่ายใหแ้ ก่พอ่ คา้ ปลีกหรือเขียงเพื่อจาหน่ายใหล้ ูกคา้ หรือผบู้ ริโภคต่อไป 2) ตลาดนัดโค กระบือ เป็ นสถานที่ท่ีผูซ้ ้ือและผูข้ ายมาพบปะและซ้ือขายกัน ณ สถานท่ีใดท่ีหน่ึงโดยกาหนดวนั เวลาที่แน่นอน สถานท่ีใช้เป็ นตลาดนดั โค กระบือตอ้ งคานึงถึง ความสะดวกในการคมนาคมและจะตอ้ งมีสถานท่ีกวา้ งขวางเพียงพอ จากการสารวจการจดั การ ตลาดนดั โคกระบือทวั่ ประเทศ ของกลุ่มงานเศรษฐกิจการปศุสตั ว์ กองส่งเสริมปศุสตั ว์ กรมปศุสัตว์ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์พบวา่ ภาคท่ีมีตลาดนดั โคกระบือมากที่สุดคือภาคตะวนั ออกเฉียงเหนือ รองลงมาคือภาคเหนือ ส่วนภาคกลางและภาคใตม้ ีตลาดนดั โค กระบือนอ้ ยมาก 3.2.2 ตลาดเนือ้ โค กระบือ ในประเทศไทยพอจะแบ่งออกไดเ้ ป็น 3 ระดบั คือ 1) ตลาดช้นั สูง รับซ้ือเน้ือโคขุนคุณภาพสูง คือเน้ือที่ดีรับการขุนอย่างเต็มท่ีด้วย อาหารขน้ พลงั งานสูง เน้ือจะมีไขมนั แทรกและมีความนุ่มเป็ นพเิ ศษ เน้ือเหล่าน้ีนาไปทดแทนเน้ือโค ขนุ ซ่ึงสั่งมาจากต่างประเทศ 2) ตลาดช้นั กลาง เป็ นตลาดเน้ือโคขุนแต่คุณภาพซากยงั ไม่ถึงเน้ือในตลาดช้นั สูง เน้ือโคในตลาดช้นั น้ีราคาจะสูงกวา่ เน้ือโคในตลาดพ้ืนบา้ นทว่ั ไป แตต่ ลาดระดบั น้ียงั ไม่ไดร้ ับความ นิยมในประเทศไทย 3) ตลาดพ้ืนบา้ น รับซ้ือเน้ือโคทว่ั ไปไม่จาเป็ นตอ้ งขนุ ไม่จากดั พนั ธุ์และอายุ ตลาด ประเภทน้ีคอ่ นขา้ งจะไม่จากดั คุณสมบตั ิ แต่พอจะแยกไดเ้ ป็นสองประเภทดงั น้ีคือ (1) โคมนั คือโคเพศผูต้ อน สภาพอว้ น อายุมาก เพราะตอ้ งการให้มีไขมนั หุ้ม ซากหนาและมีสีเหลือง ผบู้ ริโภคนิยมนาเน้ือประเภทน้ีไปทาเน้ือยา่ งน้าตก หรือเน้ือสะเตะ๊ (2) โคลูกชิ้น คือโคเพศใดก็ได้ไม่จากดั ขนาดและสภาพ ต้องการซากท่ีไม่มี ไขมนั เน้ือประเภทน้ีถูกนาไปทาลูกชิ้นหรือผลิตภณั ฑต์ ่าง ๆ ก่อนจาหน่ายใหแ้ ก่ผบู้ ริโภค

145 เกษตรกรผู้เลยี้ ง ชาแหละขายในหมบู่ า้ น โคเนือ้ และกระบือ เม่ือเจา้ ของขาดแคลนหรือตอ้ งการใช้ ตลาดนัดโคกระบอื ในท้องถ่ิน เงินจะขายใหก้ าเพือ่ นบา้ น พอ่ คา้ รวบรวมโค-กระบือระดบั ต่าง ๆ ส่งออกตา่ งประเทศ ในทอ้ งถ่ินและต่างถิ่น โรงงานทากระดูกป่ น/โรงงานทากาว ส่งตลาดกรุงเทพ โรงงานฟอกหนงั สัตว์ ส่งโรงฆ่าสัตวต์ ลาดเทศบาล/องคก์ าร บริหารส่วนทอ้ งถ่ิน/โรงฆา่ สัตวเ์ ถื่อน ส่วนนอ้ ยนาไปแยกชิ้นส่วนแช่เยน็ ขายในซุปเปอร์มาร์เกต ภตั ตาคาร พอ่ คา้ รับเน้ือชาแหละขายส่ง ผลิตภณั ฑอ์ ่ืน ๆ พอ่ คา้ ปลีกเน้ือสตั ว(์ ลูกเขียง) ผู้บริโภคเนือ้ สัตว์ ภาพท่ี 7.2 แผนภมู ิแสดงวถิ ีการตลาดโคเน้ือและกระบือในประเทศไทย ทม่ี า : จีรสิทธ์ิ สงคป์ ระเสริฐ, 2531 3.3 ตลาดสุกร ในประเทศไทยสามารถแบง่ ตลาดสุกรออกไดด้ งั น้ี 3.3.1 ตลาดลูกสุกร หมายถึง ตลาดท่ีรับซ้ือลูกสุกร โดยทว่ั ไปแลว้ ลูกสุกรท่ีจาหน่ายจะมี ราคาท่ีน้าหนกั 12 กิโลกรัมเป็นพ้นื ฐาน น้าหนกั ท่ีเกิน 12 กิโลกรัมจะมีราคาต่อกิโลกรัมท่ีเพมิ่ ข้ึนอีก ตามสภาวะราคาลูกสุกรในช่วงน้นั ๆ 3.3.2 ตลาดสุกรขุน หมายถึง ตลาดท่ีรับซ้ือสุกรขุนมีชีวิตจากเกษตรกรแลว้ นาไปส่งเขา้ โรงฆ่าสัตว์ เพื่อชาแหละเป็ นซากสุกรต่อไป การรับซ้ือสุกรขุนมีชีวิตจะมีพ่อคา้ คนกลางมารับซ้ือ แลว้ นาไปขายต่อใหพ้ อ่ คา้ เขียงที่โรงฆ่าสตั ว์ หรือพอ่ คา้ เขียงออกมารับซ้ือแลว้ นาส่งโรงฆา่ สัตวเ์ อง

146 3.3.3 ตลาดสุกรชาแหละ เป็ นตลาดที่จาหน่ายสุกรชาแหละ เช่น เน้ือแดง เน้ือสามช้นั ที่มี อยใู่ นตลาดทว่ั ไป บางคนจะเรียกพอ่ คา้ ที่ขายซากสุกรชาแหละในตลาดวา่ “พอ่ คา้ เขียง” ผ้รู วบรวมในเมอื ง ผู้เลยี้ งสุกร ผ้รู วบรวมในท้องถิ่น ผ้คู ้าส่ง โรงฆ่าสัตว์ ผ้คู ้าปลกี ผ้บู ริโภค ภาพที่ 7.3 แผนภูมิแสดงวถิ ีการตลาดสุกร ทม่ี า : จดั ทาโดยผเู้ ขียน, 2548. 3.4 ตลาดแพะ ตลาดแพะเป็ นตลาดท่ีไม่ค่อยแน่นอน เพราะผูเ้ ล้ียงส่วนใหญ่เล้ียงแพะเป็ นอาชีพเสริม เพ่ือบริโภคในครอบครัวไม่ค่อยขายแพะ หากจาเป็ นตอ้ งขายก็จะขายเมื่อแพะราคาดีดงั น้ันตลาด แพะจึงเป็ นตลาดท่ีผซู้ ้ือไม่ค่อยมีอานาจต่อรอง วิธีการซ้ือขายแพะท่ีนิยมทากนั ทว่ั ไปคือจะซ้ือขาย จากลกั ษณะภายนอก และชง่ั น้าหนกั เหมือนกบั สัตวช์ นิดอ่ืน ราคาซ้ือขายจะสูงหรือต่ามกั จะข้ึนอยู่ กบั ปัจจยั ตอ่ ไปน้ี 3.4.1 เพศ แพะเพศผจู้ ะแพงกวา่ เพศเมีย 3.4.2 อายุ แพะท่ีมีอายุมากจะมีขนาดและน้าหนกั มากกวา่ แพะอายุนอ้ ย การซ้ือขายแพะ ขนาดใหญ่จึงมีราคาสูงกวา่ แต่เน่ืองจากแพะโตเต็มวยั ช้า ดงั น้ันการซ้ือขายแพะที่มีอายุน้อยอาจมี ความคุม้ ทุนกวา่ กไ็ ด้ 3.4.3 ลกั ษณะ แพะท่ีมีรูปทรง ทา่ ทาง และลกั ษณะท่ีดีจะมีราคาดี 3.4.4 สุขภาพ แพะท่ีมีสุขภาพร่างกายสมบูรณ์จะมีราคาปกติ แต่แพะที่มีร่างกายไม่ค่อย สมบูรณ์จะขายไดใ้ นราคาต่าหรือขายไม่คอ่ ยได้ 3.4.5 เทศกาล ในบางเทศกาลของศาสนาอิสลาม แพะจะมีราคาสูง เช่นช่วงเลิกถือศีลอด

147 3.4.6 สถานทซี่ ื้อขาย แพะที่ขายในจงั หวดั ชายแดนเขตประเทศมาเลเซียมีราคาสูงกวา่ แพะ ในจงั หวดั อ่ืน จากประสบการณ์ของผเู้ รียบเรียงพบวา่ การซ้ือขายแพะในจงั หวดั ทางภาคใต้ นิยมซ้ือขาย แพะมีชีวิตโดยการชัง่ น้าหนกั โดยราคาจะเขยิบสูงข้ึนเร่ือย ๆ จากราคากิโลกรัมละ 40 บาทในปี 2534 เป็ นกิโลกรัมละ 60 บาทในปี 2536 เป็ นกิโลกรัมละ 80 บาทในปี 2538 และราคากิโลกรัมละ 100-120 บาทในปัจจุบนั 3.5 ตลาดไก่เนือ้ ระบบการตลาดไก่เน้ือในปัจจุบนั มี 2 ลกั ษณะ คือ 3.5.1 แบบอิสระ การตลาดแบบน้ีผูเ้ ล้ียงตอ้ งมีทุนเพียงพอในการซ้ือลูกไก่ อาหารและ เวชภณั ฑ์มาเล้ียงเองโดยไม่ข้ึนกบั บริษทั หรือตวั แทนจาหน่ายรายใด เมื่อถึงช่วงการจาหน่ายผเู้ ล้ียง สามารถจาหน่ายโดยอิสระ จาหน่ายใหก้ บั ใครก็ได้ เมื่อไดร้ าคาเป็นท่ีพอใจของผผู้ ลิต 3.5.2 แบบข้อตกลง การตลาดแบบน้ีจะมีการซ้ือขายที่แน่นอน เพราะผเู้ ล้ียงไดต้ กลงหรือ ทาสัญญาไวก้ ับบริษทั หรือตัวแทนจาหน่าย โดยอาจจะวางมัดจาบางส่วนหรือไม่ก็ได้แล้วแต่ ขอ้ ตกลง เมื่อเล้ียงไปจนถึงเวลาจาหน่ายเป็นหนา้ ท่ีของบริษทั หรือตวั แทนจาหน่ายตอ้ งมาจบั ไก่เพ่ือ ส่งตลาดต่อไป โรงฆ่าสัตว์ของบริษัท บริษทั ผู้ผลติ ลกู ไก่ ตัวแทนบริษัท และอาหารผู้เลยี้ ง ผู้เลยี้ งแบสุบกรข้อตกลง โรงฆ่าสัตว์ของตวั แทนบริษัท พเิ ศษ สัตว์ พ่อค้าคนกลาง พ่อค้าปลกี ผู้บริโภค ภาพที่ 7.4 แผนภูมิแสดงวถิ ีการตลาดไก่เน้ือแบบขอ้ ตกลง ทม่ี า : จดั ทาโดยผเู้ ขียน, 2548.

148 3.6 ตลาดไก่ไข่ โดยทว่ั ไปตลาดไก่ไข่จะเนน้ ไปในส่วนของตลาดไข่ไก่เป็ นส่วนใหญ่ เพราะผูเ้ ล้ียงไก่ไข่ เล้ียงเพ่ือผลิตไข่จาหน่าย ส่วนตวั ไก่ท่ีไม่สามารถให้ไข่ไดแ้ ลว้ นาส่งตลาดจดั เป็ นผลพลอยไดจ้ าก การเล้ียงไก่ไข่เสียมากกวา่ ตลาดไข่ไก่ในปัจจุบนั ก็เหมือนตลาดผลิตผลจากสัตวอ์ ื่น กล่าวคือเร่ิม จากพอ่ คา้ รวบรวมทอ้ งถ่ินรวบรวมไข่แลว้ นาไปขายตอ่ ใหพ้ ่อคา้ ปลีกหรือผบู้ ริโภคโดย ตรง 3.7 ตลาดห่านเนือ้ ตลาดห่านเน้ือมีอยู่ตลอดปี สาหรับนาไปปรุงอาหารตามภตั ตาคาร ส่วนมากใช้ทาห่าน พะโลซ้ ่ึงเป็ นที่นิยมมากท้งั ในกลุ่มคนจีนและคนไทย บางคร้ังก็นาห่านรุ่นไปใชท้ าอาหารแบบเป็ ด ปักก่ิง แต่ในปัจจุบนั ราคาเป็ ดไม่แพงเหมือนในอดีตทาให้ความตอ้ งการห่านของตลาดในเวลาปกติ มีนอ้ ย ซ่ึงผเู้ ล้ียงจะตอ้ งศึกษาตลาดในแต่ละทอ้ งที่ดูเสียก่อนวา่ ตลาดมีความตอ้ งการมากนอ้ ยแคไ่ หน และในแต่ละฤดูกาลเป็ นอย่างไร ช่วงท่ีตลาดมีความต้องการห่านมากปี ละ 2 คร้ังคือในระหว่าง เทศกาลสารทจีนและเทศกาลตรุษจีน เป็นเวลาที่ห่านมีราคาดีที่สุด 3.8 ตลาดนกกระทา การตลาดนกกระทาสามารถแยกออกไดเ้ ป็น 2 ลกั ษณะ คือ 3.8.1 ตลาดขายปลกี ลกั ษณะการขายแบบน้ีมกั จะเกิดในฟาร์มเล้ียงนกกระทาขนาดเล็ก หรือฟาร์มท่ีอยใู่ กลต้ วั เมืองใหญ่ ใกลแ้ หล่งชุมชนหรืออยใู่ กลถ้ นนใหญ่ เพราะสามารถจะขายใหก้ บั ผบู้ ริโภคไดโ้ ดยตรง และขายไดร้ าคาสูง 3.8.2 ตลาดขายส่ง การขายส่งทาได้โดยการนาไข่ไปขายให้กบั ร้านคา้ ขายปลีก ร้านคา้ ขายส่ง หรือร้านรวบรวมไข่ในทอ้ งถ่ิน หรืออาจจะนาไปขายให้กบั พ่อคา้ คนกลางก็ได้ สาหรับบาง ทอ้ งที่พอ่ คา้ จะเขา้ ไปรับซ้ือไข่ถึงฟาร์ม การขายแบบน้ีจะไดร้ าคาต่ากวา่ การขายปลีก

149 4. ปัญหาการตลาดสัตว์เศรษฐกจิ ปัญหาการตลาดสัตวเ์ ศรษฐกิจท่ีพบมากในปัจจุบนั พบกบั สัตวส์ องชนิดคือไก่และสุกร ส่วน สตั วช์ นิดอ่ืน ๆ ก็มีปัญหาบา้ งแตพ่ บนอ้ ยกวา่ สัตวส์ องชนิดแรก อยา่ งไรก็ตามพอจะประมวลปัญหา ของการตลาดสตั วเ์ ศรษฐกิจและผลผลิตไดด้ งั น้ีคือ 4.1 ปัญหาการตลาดโคนม นา้ นมและผลติ ภัณฑ์นม ปัญหาตลาดโคนมไม่ค่อยพบบ่อยนกั เพราะราคาโคนมในประเทศไทยยงั มีราคาอยใู่ นข้นั ดี ส่วนน้านมและผลิตภณั ฑ์นมน้ันมีปัญหาอยู่หลายประการสาเหตุใหญ่ ๆ จะมาจากเร่ืองของ คุณภาพน้านมดิบเนื่องจากเกษตรกรยงั ขาดความรู้เร่ืองการจดั การโคนมที่ถูกตอ้ ง อีกอยา่ งหน่ึงก็คือ ตน้ ทุนการผลิตท่ีสูงกวา่ ในหลาย ๆ ประเทศเม่ือนาน้านมดิบไปแปรรูปเป็นผลิตภณั ฑแ์ ลว้ จะทาให้มี ราคาค่อนขา้ งสูง ซ่ึงผบู้ ริโภคท่ีมีรายไดน้ ้อยไม่สามารถซ้ือมาบริโภคไดจ้ ึงเป็ นหนา้ ท่ีของรัฐบาลท่ี จะตอ้ งเขา้ มาดูแลและให้ความช่วยเหลือเพ่ือทาให้อาชีพการเล้ียงโคนมเป็ นอาชีพที่มน่ั คงต่อไป สาหรับปัญหาตลาดนมและผลิตภณั ฑน์ มมีดงั ต่อไปน้ี 4.1.1 ปัญหาการตลาดภายในประเทศ 1) นมพร้อมดื่มที่ผลิตจากน้านมดิบที่ผลิตไดภ้ ายในประเทศมีตน้ ทุนท่ีสูงกวา่ นมท่ี ผลิตจากหางนมผงที่ส่ังนาเขา้ จากต่างประเทศ โรงงานแปรรูปนมจึงไม่นิยมใชน้ ้านมดิบไปแปรรูป เป็นผลิตภณั ฑเ์ พราะไม่คุม้ ทุน 2) ไม่สามารถนากฎหมายที่เกี่ยวขอ้ งมาใช้ในการแก้ปัญหาตลาดนมได้อย่างมี ประสิทธิภาพ 3) ขาดระเบียบและหลกั การในการปรับปรุงพนั ธุ์โคนม ทาให้ปริมาณน้านมท่ีแม่ โคผลิตเฉล่ียตอ่ ตวั ยงั ค่อนขา้ งต่า เมื่อเทียบกบั ค่าเฉลี่ยการใหน้ มตามมาตรฐานสายพนั ธุ์น้นั ๆ 4.1.2 ปัญหาการตลาดต่างประเทศ ปัญหาตลาดต่างประเทศคือตน้ ทุนการผลิตของประเทศไทยสูงไม่สามารถแข่งขนั ดา้ นราคากบั ประเทศอื่นซ่ึงเป็นผผู้ ลิตและผสู้ ่งออกน้านมและผลิตภณั ฑน์ มได้ 4.2 ปัญหาการตลาดโคเนือ้ และกระบือในประเทศไทย การตลาดโคกระบือของเกษตรกรไทยจากอดีตถึงปัจจุบนั ยงั คงทากนั ในลกั ษณะเดิม คือ เกษตรกรรายยอ่ ยรอให้พอ่ คา้ ไปซ้ือถึงบา้ นหรือไร่นา หรือเกษตรกรนาโคกระบือ มาขายที่ตลาดนดั โคกระบือซ่ึงพ่อคา้ รับซ้ือจะไปรวมตวั กนั อยทู่ ่ีนน่ั ดงั น้ันปัญหาของการตลาดโค กระบือจึงอยู่ที่ เกษตรกรผเู้ ล้ียงและพอ่ คา้ ที่รับซ้ือ ซ่ึงสามารถแบง่ ปัญหาไดด้ งั น้ี

150 4.2.1 ปัญหาการตลาดภายในประเทศ 1) การขาดเงินทุนหมุนเวยี นสาหรับการซ้ือขายโคและกระบือ เพราะมีราคาสูงมาก 2) ความไมส่ ะดวกและไมเ่ ป็นธรรมในการขนส่งสตั วม์ ีชีวติ ซ่ึงพอ่ คา้ มกั จะตอ้ งเสีย เงินให้แก่เจา้ หน้าท่ี นอกเหนือจากที่ให้ค่าธรรมเนียมตามกฎหมาย พ่อคา้ จึงผลกั ภาระของตน้ ทุน ส่วนเกินน้ีใหแ้ ก่ผบู้ ริโภค 3) ปัญหาการผูกขาด การกีดกนั พ่อคา้ ต่างถ่ินไม่ให้มาจาหน่ายเน้ือโคกระบือใน ทอ้ งถิ่น ทาใหไ้ ม่มีการแขง่ ขนั ดา้ นราคา ผบู้ ริโภคจึงเสียเปรียบ 4) การลักลอบส่งออกตามบริเวณชายแดน ทาให้เกิดความเสียหายแก่ตลาด ต่างประเทศ โคกระบือท่ีผิดกฎหมายจะมีราคาถูกกวา่ และทาให้การปราบปรามโรคปากและเทา้ เป่ื อยไม่ไดผ้ ล 5) ระบบตลาดโคกระบือในประเทศขาดเสถียรภาพ และราคาท่ีผเู้ ล้ียงไดร้ ับไม่ทา ใหเ้ กิดแรงจูงใจในการปรับปรุงผลผลิต 4.2.2 ปัญหาการตลาดต่างประเทศ 1) ตลาดต่างประเทศตอ้ งการกระบือมากกวา่ โค เพราะกระบือมีขนาดใหญ่กวา่ โค แต่เสียค่าใชจ้ า่ ยในการขนส่งเป็นรายตวั 2) ปัญหาเก่ียวกบั โรงฆ่าสัตวท์ ่ีไม่ไดม้ าตรฐาน ถูกตอ้ งตามกฎหมายและโภชนาการ ทาใหเ้ กิดความไมม่ น่ั ใจในคุณภาพของสินคา้ ซ่ึงปัจจุบนั ทางรัฐบาลไดพ้ ยายามแกไ้ ขอยู่ 3) ปัญหาโรคระบาดในประเทศ โดยเฉพาะโรคปากและเทา้ เป่ื อย โรคแอนแทรกซ์ ทาใหห้ ลายประเทศท่ีเป็นคูค่ า้ ระงบั การซ้ือ 4) ปัญหาการขนส่ง ซ่ึงปกติจะส่งออกเป็ นสัตวม์ ีชีวิต ทาให้เกิดความ ไม่สะดวก และเสียคา่ ใชจ้ า่ ยสูง 4.3 ปัญหาการตลาดสุกร ปัญหาการตลาดสุกรสามารถสรุปไดด้ งั น้ี 4.3.1 ปัญหาการตลาดภายในประเทศ 1) ระบบการตลาดไม่มีประสิทธิภาพ เกษตรกรรายยอ่ ยยงั ถูกเอาเปรียบจากพ่อคา้ คนกลาง 2) เกษตรกรขาดความรู้เร่ืองการตลาดจึงมกั จะถูกกดราคารับซ้ือสุกร 3) ราคาสุกรไม่แน่นอน ผนั ผวนไปตามปริมาณการผลิตเวลาใดที่สุกรมีราคาดี เกษตรกรจะเล้ียงกนั มากจนทาใหล้ น้ ตลาดราคาสุกรจะตกลงบางคร้ังทาใหผ้ เู้ ล้ียงบางคนขาดทุนได้ 4) การลกั ลอบฆ่าสุกรเถ่ือน ทาใหไ้ ดเ้ น้ือคุณภาพต่า ไมส่ ะอาด และปลอดภยั

151 4.3.2 ปัญหาการตลาดต่างประเทศ 1) ประเทศไทยมีจานวนการผลิตสุกรไมแ่ น่นอน ตน้ ทุนการผลิตสูง 2) ระบบการขนส่งมีตน้ ทุนสูง 3) ขาดแคลนโรงฆ่าสตั วท์ ี่ไดม้ าตรฐานและทนั สมยั 4) มีโรคระบาด เช่น โรคปากและเท้าเปื่ อย ซ่ึงเป็ นปัญหาต่อการเล้ียงและการ ส่งออกเน้ือสุกรมาก 5) การใชส้ ารเคมีในวงจรการผลิต เช่น สารเร่งเน้ือแดง 6) การแข่งขนั จากประเทศคู่แข่งทางการคา้ เช่น มาเลเซีย อินโดนีเซีย และจีน ท่ีมี ตน้ ทุนการผลิตต่ากวา่ ประเทศไทย 7) ยงั ไม่มีการควบคุมมาตรฐานการผลิตสุกรอยา่ งจริงจงั 4.4 ปัญหาการตลาดไก่เนือ้ ปัญหาการตลาดไก่เน้ือมีท้งั ปัญหาภายในและต่างประเทศ 4.4.1 ปัญหาการตลาดไก่เนือ้ ภายในประเทศ ได้แก่ 1) ผปู้ ระกอบการรายใหญ่มีการแข่งขนั กนั มาก 2) เกษตรกรขาดความรู้ความเขา้ ใจเก่ียวกบั สภาวะของตลาด มกั จะทาการเล้ียงเม่ือ เห็นวา่ ราคาไก่สูงข้ึนซ่ึงอาจเกิดภาวะไก่ลน้ ตลาดได้ 3) ปัญหาโรคระบาดใหม่ ๆ เช่นโรคไขห้ วดั นก 4.4.2 ปัญหาการตลาดไก่เนือ้ ต่างประเทศ ปัญหาส่วนใหญ่อยทู่ ี่คุณภาพของเน้ือไก่จะเนน้ ไปที่การ ตกคา้ งของสารเคมีในเน้ือ ไก่และเช้ือโรคที่ปนเป้ื อนมากบั เน้ือไก่เป็นสาคญั 4.5 ปัญหาการตลาดไข่ไก่ การตลาดไข่ไก่ในประเทศไทยน้ันผูก้ าหนดราคาไม่ใช่เกษตรกรผูเ้ ล้ียงสัตวป์ ี กแต่เป็ น พอ่ คา้ คนกลาง ดงั น้นั บางช่วงเวลาราคาไข่ท่ีเกษตรกรจาหน่ายจึงไม่คุม้ กบั ค่าอาหารและแรงงานใน การเล้ียง การกาหนดราคาจะถูกกาหนดโดยความตอ้ งการผลผลิตและผลผลิตท่ีออกสู่ตลาดเป็นหลกั แตไ่ มถ่ ูกกาหนดโดยตน้ ทุนการผลิตที่แทจ้ ริง สาหรับปัญหาการตลาดไขม่ ีดงั ตอ่ ไปน้ี 4.5.1 ปัญหาตลาดภายในประเทศ 1) เกษตรกรขาดความเขา้ ใจในเรื่องตลาดเกือบท้งั หมด จะใชร้ าคาตลาดเป็ นเกณฑ์ ในการขยายกาลงั การผลิต

152 2) ปัญหาการผลิต การตลาดไข่ไก่ตอ้ งอาศยั ตลาดในประเทศเป็ นหลกั เม่ือใดที่ ผลผลิตมีมากเกินความตอ้ งการของผบู้ ริโภคทาใหร้ าคาตกต่า 3) เกษตรกรผูผ้ ลิตไม่สามารถรวมตวั กนั ได้ จึงขาดพลงั ในการต่อรองราคาทาให้ เสียเปรียบพอ่ คา้ อยเู่ สมอ 4) ปัจจยั อื่น ๆ ที่มีผลกระทบต่อราคา เช่น การปิ ดภาคเรียน ฤดูท่ีมีผลไมอ้ อกมาก เป็ นตน้ 4.5.2 ปัญหาตลาดต่างประเทศ 1) ตน้ ทุนการผลิตสูง ทาใหร้ าคาขายสูงไม่สามารถสู้คูแ่ ขง่ ขนั ได้ 2) ตลาดตา่ งประเทศอยใู่ นวงจากดั 3) การแขง่ ขนั การคา้ ระหวา่ งผสู้ ่งออกมีการแขง่ ขนั ตดั ราคากนั เองทาใหข้ าดทุน 4.6 ปัญหาการตลาดโดยรวมและแนวทางการแก้ปัญหาตลาดสัตว์เศรษฐกจิ 4.6.1 ปัญหาจากพ่อค้าคนกลาง พ่อคา้ คนกลางนับเป็ นปัญหาที่ยงั แกไ้ ม่ได้ เพราะพ่อคา้ คนกลางมีส่วนในการเป็ น ตวั เช่ือมระหวา่ งผผู้ ลิตกบั ผบู้ ริโภค ซ่ึงเป็นธรรมดาที่จะตอ้ งคิดกาไรจากการบริการน้นั ๆ แต่ปัญหา ท่ีพบจากพอ่ คา้ คนกลางส่วนใหญ่ เช่นเอากาไรเกินควร โกงตาชงั่ ไม่ตีราคาสินคา้ ตามคุณภาพ รวม หวั กนั กดราคา ตดั ทอนน้าหนกั สัตวอ์ ยา่ งไร้เหตุผล และซ้ือสัตวด์ ว้ ยเงินเช่ือเป็นตน้ แนวทางการแก้ปัญหา สามารถทาไดโ้ ดยส่งเสริมให้ผูผ้ ลิตดาเนินการจาหน่ายถึงมือผูบ้ ริโภคดว้ ยตนเอง โดยให้ผูผ้ ลิตรวมกนั เป็ นกลุ่มเกษตรกร หรือจดั ต้งั เป็ นสหกรณ์ แลว้ ดาเนินการซ้ือขายเองโดยไม่ ตอ้ งผา่ นพอ่ คา้ คนกลาง หรือราชการตอ้ งกาหนดราคากลางในการซ้ือขายไวไ้ มใ่ ช่ใหพ้ ่อคา้ คนกลาง กาหนดราคาเอง 4.6.2 ปัญหาการผลติ ปศุสัตว์อย่างอสิ ระ อาชีพการเล้ียงสัตวเ์ ป็ นอาชีพอิสระ ใครจะผลิตสตั วอ์ อกมาเท่าใด ในเวลาไหนก็ได้ รัฐบาลยงั ไม่มีขอ้ จากดั ทาให้ในบางช่วงปศุสัตว์ มีมากจนเกินความตอ้ งการของผูบ้ ริโภค และใน ทานองเดียวกนั ในบางช่วงปศุสัตวม์ ีไม่เพียงพอแก่ความตอ้ งการของผบู้ ริโภคมีผลให้ราคาปศุสัตว์ ในทอ้ งตลาดลดลงและสูงข้ึนตามปริมาณสัตวท์ ่ีออกสู่ตลาดไปดว้ ย จากกรณีดงั กล่าวผเู้ ล้ียงรายยอ่ ย จะประสบกบั การขาดทุน เพราะเกษตรกรผูเ้ ล้ียงรายยอ่ ยส่วนใหญ่จะลงทุนสูงกว่าผเู้ ล้ียงรายใหญ่ หรือบริษทั ซ่ึงสามารถผลิตพนั ธุ์ และอาหารไดเ้ อง

153 แนวทางการแก้ปัญหา รัฐบาลควรเขา้ มาควบคุมปริมาณการผลิตอยา่ ให้ผลผลิตท่ีออกมาลน้ ตลาด พร้อม กับประกันราคาผลผลิตทางด้านปศุสัตว์ และควรจดั อบรมให้มีความรู้แก่ผูผ้ ลิตปศุสัตว์อย่าง สม่าเสมอ 4.6.3 ปัญหาเร่ืองโรคระบาด โรคระบาดท่ีเกิดข้ึนในสัตวม์ ีท้งั โรคเก่าท่ียงั ป้ องกนั ควบคุมไดไ้ ม่เด็ดขาดเช่นโรค ปากและเทา้ เปื่ อยในสัตวก์ ีบคู่ และโรคใหม่ที่เกิดข้ึนจากการวิวฒั นาการของเช้ือโรคเช่นโรคไขห้ วดั นกซ่ึงแพร่ระบาดในสัตว์ปี กล้วนเป็ นปัญหาท่ีสาคญั ยิ่งของผูผ้ ลิตสัตว์เพราะโรคจะทาให้วิถี การตลาดสัตวเ์ ศรษฐกิจเปลี่ยนแปลงไป แนวทางการแก้ปัญหา 1) รัฐบาลตอ้ งเร่งแกป้ ัญหาโรคระบาดที่สาคญั ในสัตวโ์ ดยเร็ว โดยรัฐบาลตอ้ งเร่ง สนบั สนุน ส่งเสริมการวเิ คราะห์วจิ ยั เพือ่ หาวธิ ีการป้ องกนั และควบคุมโรคอยา่ งเดด็ ขาดเฉียบพลนั 2) ทางราชการตอ้ งควบคุมเกษตรกรผเู้ ล้ียงสัตวใ์ หป้ ฏิบตั ิตามมาตรฐานฟาร์ม 4.6.4 ปัญหาค่าขนส่ง น้ ามันเช้ือเพลิง เป็ นปัจจัยสาคัญที่ทาให้ค่าขนส่งสูงหรือต่า ทาให้เกิดวิกฤต การตลาดคือเกษตรกรผผู้ ลิตขายไดใ้ นราคาต่าแตใ่ นทางตรงกนั ขา้ มผบู้ ริโภคตอ้ งซ้ือในราคาสูง แนวทางการแก้ปัญหา พฒั นาการขนส่งใหป้ ระหยดั และรวดเร็ว 4.6.5 ปัญหาคุณภาพผลผลติ ไม่ได้มาตรฐานสากล ปัญหาคุณภาพผลผลิตไม่ไดม้ าตรฐานสากล น่าจะเกิดจากสองสาเหตุคือการผลิต ไม่ไดค้ ุณภาพและการฆา่ ชาแหละไมถ่ ูกสุขลกั ษณะ แนวทางการแก้ปัญหา 1) ควบคุมการผลิตใหเ้ ป็นไปตามมาตรฐานฟาร์ม 2) พฒั นาข้นั ตอนและวธิ ีการชาแหละใหถ้ ูกตอ้ ง สะอาด และปลอดภยั 3) สนบั สนุนใหเ้ ทศบาล และองคก์ ารบริหารส่วนทอ้ งถิ่นจดั สร้างโรงฆา่ สัตวใ์ หไ้ ด้ มาตรฐานตามมาตรฐานที่กรมปศุสตั ว์ กาหนด

ตลาดนดั โค 154 กระบอื ใน ท้องถิ่น สรุป ตลาดเป็ นสิ่งที่ผูเ้ ล้ียงสัตวต์ อ้ งคานึงถึงเป็ นอนั ดบั แรกก่อนตดั สินใจวา่ จะเล้ียงสัตวช์ นิดใด ประเภทไหน จานวนเท่าใด และควรเล้ียงในช่วงใด เพราะหากวางแผนเร่ืองตลาดผดิ พลาด ยอ่ มทา ใหก้ ารเล้ียงสัตวน์ ้นั ๆ ประสบกบั ภาวะขาดทุนได้