วรรณกรรมท้องถิ่นของภาคกลาง

วรรณกรรมทอ้ งถนิ่ เรื่อง วรรณกรรมท้องถ่ินภาคกลาง จดั ทาโดย นางสาวศุภรัตน์ พวงสวสั ดิ์ เลขท่ี 1 นางสาวรกั ษ์เกล้า จึงแยม้ ปน่ิ เลขท่ี 5 นางสาวเบญจวรรณ ยาหยี เลขท่ี 7 ระดบั ช้ัน ประกาศนยี บตั รวิชาชีพช้ันสูง แผนกวชิ า การจดั การ เสนอ คณุ ครูปรดี ีณฐั นครแพง รายงานน้เี ปน็ สว่ นหน่งึ ของการเรยี นวชิ าทักษะภาไทยเชิงวิชาชพี ภาคเรียนที่ 1 ปีการศกึ ษา 2563 วทิ ยาลยั บรหิ ารธรุ กิจและการทอ่ งเทยี่ วกรุงเทพ

คานา รายงานฉบับน้ีเป็นสว่ นหนึ่งของวชิ าภาษาไทยเชงิ วิชาชพี ระดบั ประกาศนียบัตรวิชาชีพชัน้ สูงปที ี่ ๑ โดยมีจดุ ประสงคเ์ พ่อื ศึกษาความรู้ที่ไดจ้ าก เรอื่ งวรรณกรรมท้องถน่ิ ของภาคกลาง ซ่ึงรายงานน้มี เี นอ้ื หาความรเู้ ก่ียวกับ ความหมาย ลกั ษณะและประเภทของวรรณกรรมทอ้ งถน่ิ ของภาคกลาง ท่ีอย่กู ับ คนไทยมาอย่างยาวนานและเพอ่ื เป็นการอนุรักษส์ ืบทอดวรรณกรรมไทยให้แก่ เยาวชนรุน่ ใหมอ่ กี ดว้ ย ผจู้ ดั ทาได้เลอื กหวั ขอ้ นี้ในการทารายงาน เนื่องมาจากเป็นเรื่องท่ีน่าสนใจ และ ตอ้ งขอขอบคุณอาจารย์ปรดี ณี ัฐ นครแพง คณะผ้จู ัดทาตลอดจนผู้ให้ ความรแู้ ละแนวทางการศกึ ษา หวังว่ารายงานฉบบั นี้จะให้ความรู้ และเป็น ประโยชน์แก่ผ้อู ่านทุก ๆ ทา่ น หากมขี อ้ เสนอแนะประการใด ผจู้ ัดทาขอรับไว้ ด้วยความขอบพระคณุ ย่ิง รกั ษเ์ กล้า จึงแย้มปน่ิ ผจู้ ดั ทา

สารบัญ หนา้ เรอ่ื ง ก ข คานา ๑ สารบัญ ๒ ความหมายของวรรณกรรมท้องถิ่น ๓ วรรณกรรมประเภทกลอนสวด ๔ วรรณกรรมประเภทบทละครนอก ๕ วรรณกรรมประเภทกลอนนิทาน ๖ วรรณกรรมประเภทกลอนแหล่ ๗-๙ บรรณานุกรม ภาคผนวก

วรรณกรรมท้องถนิ่ วรรณกรรมท้องถ่นิ หมายถึง ผลผลิตทีเ่ กิดจากภูมปิ ญั ญาของ ชาวบ้านทีส่ รา้ งสรรคข์ ้ึนในรูปแบบตา่ งๆ เช่น เพลง นิทาน ตานาน สภุ าษิต เพ่อื สร้างความบนั เทงิ ให้สงั คมในทอ้ งถ่ิน และเสนอแง่คดิ คติ สอนใจในการดาเนนิ ชวี ิต การศกึ ษาวรรณกรรมพืน้ บ้านจะช่วยให้เขา้ ใจวถิ ี ชีวิต คา่ นิยม และความเชื่อของบรรพบุรษุ ซง่ึ เปน็ รากฐานการศกึ ษา ความคดิ และพฤตกิ รรมของคนรุ่นปจั จุบัน ลกั ษณะเฉพาะของวรรณกรรมท้องถน่ิ ๑. เป็นมรดกทางวฒั นธรรมทสี่ ืบทอดกันมาจากมขุ ปาฐะ คอื เป็นการเล่า สืบต่อกันมาจากปากต่อปากและแพรห่ ลายกนั อยูใ่ นกล่มุ ชนทอ้ งถิ่น ๒. เปน็ แหล่งข้อมลู ทบี่ ันทกึ ข้อมูลดา้ นขนบธรรมเนยี มประเพณขี องกลุ่ม ชนท้องถ่ิน อันเป็นแบบฉบบั ใหค้ นยุคตอ่ มาเช่ือถอื และปฏิบตั ติ าม ๓. มกั ไมป่ รากฏชอื่ ผูแ้ ตง่ เพราะเปน็ เรอื่ งที่บอกเล่าสบื ตอ่ กันมาจากปาก ต่อปาก ๔. ใชภ้ าษาท้องถิน่ ลกั ษณะถอ้ ยคาเป็นคางา่ ยๆ สอื่ ความหมาย ตรงไปตรงมา ๕. สนองความต้องการของกล่มุ ชนในท้องถน่ิ เชน่ เพ่ือความบันเทิง เพอื่ อธบิ ายส่ิงทีค่ นในสมัยน้นั ยงั ไม่เข้าใจ เพอื่ สอนจรยิ ธรรมขนบธรรมเนียม ประเภทของวรรณกรรมท้องถิ่น แบง่ เปน็ ๔ ประเภท ตามการแบ่งเขต ภูมภิ าคดงั น้ี ภาคกลาง ภาคเหนือ ภาคใตแ้ ละภาคอีสาน

วรรณกรรมประเภทกลอนสวด วรรณกรรมท่ีประพันธ์ด้วยกาพย์ยานี กาพย์ฉบัง และกาพย์ สุรางคนางค์ การสวดหนังสือ คือ การอ่านวรรณกรรมเป็นทานองต่างๆ สวดโอ้เอ้วิหารราย หรือโอ้เอ้ศาลาราย สวดมาลัย สวดคฤหัสถ์ นอกจาก ผู้ฟงั จะไดร้ บั ความเพลดิ เพลินบันเทิงใจแล้ว ยงั ไดค้ ติธรรมเป็นแนวทางใน การดาเนนิ ชีวติ ท่ีดีประเพณีการสวดหนงั สือนิยมปฏิบัติในวดั มีการสวดใน ครัวเรือนบ้าง เพ่ือเป็นกิจกรรมบันเทิงยามว่าง ได้แก่ สังข์ศิลป์ชัยกลอน สวด สบุ นิ กลอนสวด ปลาบทู่ อง โสนนอ้ ยเรอื นงาม เปน็ ต้น

วรรณกรรมประเภทกลอนบทละครนอก เปน็ กลอนทเ่ี ลือกประพนั ธ์เป็นตอนๆ เพ่ือใช้เป็นบทละครตอน หนงึ่ ๆ จะเลือกเนื้อเรอ่ื งตอนท่ีสนุกสนานจากวรรณกรรมท้องถน่ิ มาทาบท ละคร จึงพบต้นฉบบั เปน็ ตอนๆ ไมจ่ บเรอ่ื งบริบรู ณ์ ละครนอกเป็นการ แสดงของชาวบา้ นทน่ี ยิ มกนั ในสมัยกรุงศรอี ยุธยาถึงรัตนโกสนิ ทร์ตอนต้น ลักษณะบทประพนั ธไ์ ม่เคร่งครดั ฉนั ทลกั ษณ์ ใชส้ านวนโวหารเรียบงา่ ย ฉบับชาวบ้านและไมน่ ยิ มใช้ราชาศพั ท์ วรรณกรรมทอ้ งถิน่ ภาคกลาง ประเภทกลอนบทละครนอก ได้แก่ เร่ืองพิกุลทอง โม่งป่า มณีพิชัย โค บตุ ร ไชยเชษฐ์ พระรถ–เมรี สังข์ทอง มโนหร์ า เป็นตน้

วรรณกรรมประเภทกลอนนิทาน วรรณกรรมประเภทกลอนนทิ านต่างจากวรรณกรรมประเภทกลอน บทละครนอกเพราะนิยมประพนั ธ์จนจบเรอ่ื งบรบิ ูรณ์ ในสมยั ทีก่ ิจการโรง พมิ พ์เจริญรงุ่ เรอื ง ในรชั กาลพระบาทสมเดจ็ พระจลุ จอมเกลา้ เจา้ อยหู่ ัว และพระบาทสมเดจ็ พระมงกุฎเกล้าเจา้ อยหู่ ัว การพิมพ์กลอนนิทาน ออกจาหนา่ ยได้รบั ความสนใจจากผูอ้ ่านอยา่ งยิ่ง ประชาชนนยิ มซือ้ กลอน นิทานมาอา่ นสู่กันฟงั ในครัวเรือน ได้แก่ โสนน้อยเรือนงาม ปลาบู่ทอง นางสบิ สอง โคบุตร จนั ทโครพ การะเกด โม่งปา่ พิกุลทอง มณีพิชยั เป็น ต้น

วรรณกรรมประเภทกลอนแหล่ กลอนแหล่ คือ การนาเน้ือเรอื่ งตอนใดตอนหนง่ึ ในมหาเวสสนั ดร ชาดก มาประพันธ์เปน็ รปู แบบกลอนแหล่ เรยี กวา่ แหล่ใน หรือนาบาง ตอนของนทิ านพืน้ บ้านมาประพนั ธเ์ รยี กว่าแหลน่ อก นอกจากนี้ยังมกี าร ประพนั ธก์ ลอนแหล่ประเภทเบด็ เตลด็ เชน่ กลอนแหลบ่ ายศรี กลอนแหล่ ใหพ้ ร กลอนแหล่ทาขวัญนาค การแหล่เป็นการขับลานาชนดิ หน่ึงที่ อนุญาตให้พระภิกษเุ ป็นผู้ขับลานาไดโ้ ดยไม่ถือวา่ ผิดศีลเพราะเน้ือหาการ แหล่มาจากชาดก การแหล่มลี กั ษณะการเอ้อื นและใชเ้ สยี งสงู ตา่ คล้ายกับ การอ่านทานองเสนาะ ภิกษนุ กั แหล่ทม่ี ีความสามารถมักจะใช้ปฏภิ าณดน้ กลอนสด จงึ มีเนื้อเรอ่ื งบางตอนท่ีออกนอกชาดกบา้ ง

บรรณานุกรม บ้านจอมยุทธ/สร้างเมื่อ สิงหาคม 2543/ความหมายวรรณกรรมทอ้ งถ่นิ /สบื ค้นเมื่อวันที่ 12/10/2563/จาก https://www.baanjomyut.com/library_7/local_literature/01.html?fbclid=IwAR1WoD 7R6T3YDp9N1NGNhfw1p5-7C6ohPpBWUxs12TLP15bvNEhu0ZnHmdY บ้านจอมยทุ ธ/สรา้ งเม่ือ สิงหาคม 2543/วรรณกรรมประเภทกลอนสวด/สืบคน้ เมอ่ื วันที่ 12/10/2563/จาก https://www.baanjomyut.com/library_7/local_literature/01.html?fbclid=IwAR1WoD 7R6T3YDp9N1NGNhfw1p5-7C6ohPpBWUxs12TLP15bvNEhu0ZnHmdY บา้ นจอมยทุ ธ/สรา้ งเมือ่ สิงหาคม 2543/วรรณกรรมประเภทกลอนบทละครนอก/สบื คน้ เมื่อวันที่ 12/10/2563/จาก https://www.baanjomyut.com/library_7/local_literature/01.html?fbclid=IwA R1WoD7R6T3YDp9N1NGNhfw1p5-7C6ohPpBWUxs12TLP15bvNEhu0ZnHmdY บา้ นจอมยุทธ/สรา้ งเมือ่ สงิ หาคม 2543/วรรณกรรมประเภทกลอนนทิ าน/สืบค้นเมอ่ื วันที่ 12/10/2563/จาก https://www.baanjomyut.com/library_7/local_literature/01.html?fbclid=IwAR1WoD 7R6T3YDp9N1NGNhfw1p5-7C6ohPpBWUxs12TLP15bvNEhu0ZnHmdY บ้านจอมยทุ ธ/สรา้ งเมอ่ื สงิ หาคม 2543/วรรณกรรมประเภทกลอนแหล่/สบื ค้นเมื่อวันท่ี 12/10/2563/จาก https://www.baanjomyut.com/library_7/local_literature/01.html?fbclid=IwAR1WoD 7R6T3YDp9N1NGNhfw1p5-7C6ohPpBWUxs12TLP15bvNEhu0ZnHmdY

ภาคผนวก

ภาพท่ี ๑ ประเภทบทละครนอกเร่อื งพกิ ุลทอง ภาพที่ ๒ ประเภทกลอนนิทาน เรอ่ื งปลาบู่ทอง

ภาพท่ี ๓ ประเภทบทละครนอก เรือ่ ง พระรถ-เมรี ภาพที่ ๔ ประเภทกลอนแหล่ พระเวสสนั ดร