สื่อประกอบการสอนงานอาชีพ (งานผ้า)

สอื่ ประกอบการสอน รายวิชา งานอาชพี รหสั ง๓๒๒๐๒ ชนั้ มัธยมศึกษาปที่ ๕ – ๖ ชอ่ื นางสาวทศั นวรรณ คานศวุ งค ตาํ แหนง ครูผสู อน กลมุ สาระการเรียนรู การงานอาชพี และเทคโนโลยี โรงเรียนราชประชานุเคราะห ๒๕ จงั หวดั แพร สาํ นักบรหิ ารงานการศึกษาพิเศษ สํานักงานคณะกรรมการการศกึ ษาขน้ั พ้นื ฐาน กระทรวงศึกษาธกิ าร

อปุ กรณท ี่ใชใ นการวดั

1.1 สายวัดตวั การใชง าน ใชใ นการวัดสัดสวนขนาดรูปราง เพื่อใชใ นการสรางแบบตัด ลกั ษณะ สายวดั ตวั โดยมาตรฐาน มขี นาดความยาว 150 ซ.ม หรือ 60 นิ้ว เปน เสน แบนๆ ทําดวยไฟเบอรกลาสเทป และทํา ดวยผาเทป บนสายวัดตัวจะมี 2 ดา น ดานหนึง่ มีหนว ยเปน หลกั น้วิ อีกดานหนึ่งเปน หลกั เซนตเิ มตรหรอื บางคร้งั อาจจะมที ้ัง หลกั นว้ิ และหลกั เซนตเิ มตรอยดู านเดยี วกนั แตอยคู นละขาง ดานปลายของสายวัดตัวจะหอ หุมดว ยโลหะท้งั 2 ดา น จะมีรูตา ไกก ลม ๆ เจาะไวใชสาํ หรับแขวน การเกบ็ ดูแลรักษา ไมใ ชส ายวัดแทนสายคาดเอว เพราะจะทาํ ใหส ายวัดบิดเบี้ยวเสยี รปู และควรเกบ็ รกั ษาโดยวิธกี ารแขวน เพราะจะทาํ ใหส ายวดั อยูสภาพเดิมไมเสยี รปู สะดวกตอการใชงาน

1.2 ไมบรรทัด การใชง าน ใชสําหรบั ขีดเสน ในการสรา งแบบ ลกั ษณะ ไมบรรทดั มาตรฐานมีขนาดความยาว 12 นว้ิ หรอื 30 เซนตเิ มตร ใชในงานสรางแบบใชโคง สวนตา งๆ แทนไมโคงได ไม บรรทัดขนาด 18 น้วิ หรอื 45 เซนติเมตร และขนาด 24 นว้ิ หรือ 60 เซนติเมตร ใชสาํ หรับตอ งการขีดเสนยาวๆท่ี ตอเนื่องกนั การเกบ็ ดูแลรักษา ควรเก็บโดยวิธีแขวน ถา เปน ไมบรรทดั พลาสตกิ ควรระวังไมใหเกดิ รอยขดู ขีดเพราะจะทําใหต วั เลขระยะ วัดเลือนหายไมสามารถอา นระยะวัดได

1.3 ไมฉ าก การใชงาน ใชส ําหรับสรางแบบจะไดส ัดสวนเกณฑตามมาตราสว นมมุ ฉาก ลักษณะ เปนรูปสามเหลยี่ ม ดา นหน่ึงทํามมุ ฉาก 90 องศา ดานตรงขางทํามุมแหลมใชล ากเสนต้ังฉากในงาน สรา งแบบเสื้อ ไมฉากมีขนาด 23 น้ิว คูณ 11 น้วิ มเี พียง 2 ดาน ดา นหนงึ่ สนั้ และอีกดา นหนงึ่ ยาว เปน รูปตัวแอล จะมีสดั สวนมาตราเกณฑ สดั สว นและวิธีคาํ นวณอยบู นไมฉ าก การเกบ็ ดูแลรักษา ควรเก็บโดยวิธแี ขวน ถาเปนไมบรรทัดพลาสตกิ ควรระวังอาจจะหักไดและระวงั ไมใ หเ กิดรอยขดู ขดี เพราะจะทําใหตัวเลขระยะวดั เลอื นหายไมสามารถอา นระยะวดั ได

1.4 ไมโ คง 1) ไมโคง สว นสะโพก การใชงาน ใชโคง แนวสะโพกและแนวตะเข็บขา ง ลกั ษณะ เหมือนไมบรรทัดยาวขนาด 24 นิว้ เปน รปู โคง โคง ตรงชวงดา นบนของไมและมีความกวางกวาชว งปลาย มที ง้ั ชนดิ ที่ทําดวยไมและพลาสตกิ ตรงปลายมรี ูสาํ หรบั แขวน การเก็บดูแลรกั ษา ควรเก็บโดยวิธีแขวนถาเปนไมบ รรทดั พลาสติกควรระวงั ไมใหเ กิดรอยขูดขดี เพราะทาํ ใหตัวเลขระยะวดั เลือน หายไมส ามารถอา นระยะวัดได

2) ไมโคง เอนกประสงค การใชงาน ใชโคง สวนวงคอเสือ้ วงแขนเสื้อ แนวตะเขบ็ ขางของตัวเส้ือ กระโปรง กางเกงและแนวชายเส้อื การเก็บรักษา ควรเกบ็ รักษา โดยการแขวนจะทาํ ใหไมเปนรอย ตัวอกั ษรไมลบเลอื น

อปุ กรณท ี่ใชใ นการตดั

2.1 กรรไกรตดั ผา การใชง าน ใชส าํ หรบั ตัดผา ไมตดั วัสดอุ ยา งอ่นื ที่ไมใ ชผา และไมควรตดั ผา ซอนกันหลายชนั้ ขณะใชงานควรวางเบาๆ ระวัง ไมใหต กจะทาํ ใหไมค มคุณภาพของกรรไกรทาํ ดว ยเหล็กกลา มคี วามคมของกรรไกรจากโคนกรรไกรถึงปลายกรรไกร โดยทดลองตดั ผาแลว ผา จะขาดตลอด ไมม เี ศษดายติดทก่ี รรไกรแสดงวากรรไกรนัน้ คมจรงิ ขนาดของกรรไกรวัดความยาว เปน น้ิวมีขนาดความยาว 8 น้ิว ถึง 9 น้ิว ดามโคง ตัดไดเ ท่ียงกวา การเก็บดูแลรักษา หลงั จากใชงานควรปดฝุน ใชผา ชุบนา้ํ มนั เชด็ ทําความสะอาดปอ งกนั สนมิ เกบ็ ในกลอ งอุปกรณตดั เยบ็

2.3 กรรไกรตัดเสน ดาย การใชงาน ใชสําหรับตัดเศษดา ย ลกั ษณะ เปน เหล็กธรรมดาปลายกรรไกรแหลมคมดามกรรไกรจะจบั เปนแบบหนีบ เหมาะสาํ หรับใชตัดเสนดายหลงั จากเย็บ ตะเขบ็ ตา งๆเสร็จแลว การเก็บดูแลรักษา ใชแ ลว ควรเช็ด ทําความสะอาด ไมควรใหส มั ผสั ของเปยกช้ืนเพราะจะทาํ ใหเปนสนิมควรจดั เก็บใน กลองอุปกรณการตัดเย็บ

2.4 ที่เลาะผา การใชง าน ใชสําหรบั เลาะแนวตะเขบ็ ตางๆ ทตี่ อ งการแกไ ขหรอื เลาะดา ยเนา ลกั ษณะ ของทเี่ ลาะผา หนึง่ อนั จะมสี ว นที่ เปน ดา มทําดว ยพลาสติกหรอื ไม อีกสว นเปน ทเ่ี ลาะผาทําดว ยโลหะแบน การเก็บดูแลรกั ษา ไมค วรใหสมั ผสั ของเปยกชืน้ เพราะจะทาํ ใหเปนสนิมควรจัดเก็บในกลองอปุ กรณก ารตัดเยบ็

อปุ กรณท ี่ใชส าํ หรบั ทาํ เครื่องหมาย

3.1 กระดาษสรางแบบ การใชง าน ใชสาํ หรับสรางแบบตัด ลกั ษณะ เปน แผน ใหญเ นื้อกระดาษมคี วามเหนยี วใชสําหรับงานการสรางแบบกอ นทจ่ี ะนาํ ไปวางแบบตัดเสอ้ื ผาลงบน ผา อีกทีหน่ึง การเกบ็ ดูแลรกั ษา ควรเก็บในท่ีอากาศถา ยเทไดดี ไมเ ปยกช้นื วางกระดาษตามแนวนอนโดยทับซอนกนั และอยา ใหกระดาษถูก แสง เพราะ จะทาํ ใหกระดาษเหลืองกรอบ

3.2 ดินสอ การใชง าน ใชสําหรบั ขดี เสน หรือทาํ เคร่อื งหมายบนแบบตัด ควรเหลาดินสอใหแ หลมเพอ่ื ความคมชัดของเสน ไมควร ใชด นิ สอทีไ่ สออนจนเกินไป จะทาํ ใหทูเร็ว ดินสอทไี่ สแข็งเกินไปทําใหกระดาษสรางแบบขาดไดงา ยและมองไมชดั เจน ลกั ษณะ ดนิ สอทน่ี ํามาใชสว นใหญจะเปน ดนิ สอดํา HB สําหรับงานการสรา งแบบตัดเย็บเสื้อผา เครื่องแตงกาย และทํา เครอื่ งหมายของตําแหนง ในการวางแบบ การเก็บดูแลรักษา ควรจัดเก็บใสกลองอปุ กรณใหสะดวกตอ การใชง าน

3.3 ยางลบ การใชง าน ใชสําหรบั ลบเสน ดนิ สอทใ่ี ชใ นการสรางแบบตัด ยางลบทนี่ ํามาใชจ ะตอ งเปนยางลบท่ใี ชลบดนิ สอ ใชก บั งานการสรางแบบตดั ยางลบ ควรมีคณุ ภาพดี สามารถลบรอยดนิ สอไดสะอาด การเกบ็ ดูแลรกั ษา ควรจดั เก็บใสก ลองอปุ กรณก ารตัดเยบ็ ใหสะดวกตอการใชง าน

3.4 ชอลก ขดี ผา การใชง าน ใชท าํ เคร่อื งหมายบนผา ลกั ษณะ จะเปน รูปสามเหลี่ยม มีหลากสที ่นี าํ มาใชขดี เสนลงบนผา ไวทําเครอื่ งหมายบนผา ขีดแลวจะลบออกได ควรเลือกสี ของชอลก ขดี ผาใหเ หมาะสมกับสขี องผาจะทาํ ใหไ มเลอะเปอ นงายในขณะทีใ่ ชช อลก ควรมคี วามคม การเก็บดูแลรักษา ควรระวงั ไมใหต กเพราะจะทาํ ใหแ ตกหักได และจดั เกบ็ ใสกลอ งอุปกรณก ารตัดเยบ็

3.5 ลูกกลงิ้ การใชงาน ใชกดรอยเพ่อื ลอกเสนในข้ันตอนสรางแบบและกดรอยเสน ทจ่ี ะเย็บตะเขบ็ ลงบนผา ลกั ษณะ รปู แบบสวนรวมจะมดี านเปน ไม หรือพลาสตกิ สว นท่เี ปน ตัวกดรอยจะเปนโลหะ ใชสําหรับในการกลง้ิ กดรอย การเกบ็ ดูแลรกั ษา ควรเก็บในกลองอุปกรณการตัดเยบ็ ควรดแู ลรกั ษาไมใหสมั ผสั ความชนื้ เปยก เพราะจะทําใหลกู กล้งิ เปน สนมิ

3.6 กระดาษกดรอย การใชงาน ใชในการลอกลายจากแบบตัด โดยสอดไวระหวางผาแลวกดลูกกลิง้ ทับกระดาษ สีท่ีใชควรเลือกสีใกลเ คยี ง กบั ผา หรือสอี อนกวา การเก็บดูแลรักษา เพื่อใหกระดาษกดรอยใชงานไดย าวนาน ควรเก็บกระดาษ กดรอยโดยใชก ระดาษไขปดทบั ดานสี และ ใชกระดาษขาว A4 ปด ทับดานทเ่ี ปน สีขาว

อปุ กรณใ นการเยบ็

4.1 เขม็ มอื การใชง าน ใชส ําหรบั เนา สอย เยบ็ ตดิ เครอ่ื งเกาะเกยี่ ว ถกั รังดมุ มีขนาดท่แี ตกตา งกันตาม ลักษณะ ของงาน ทน่ี ํามาใชตามเบอรดงั นี้ คือ 1) ใชสาํ หรบั งานสอย และเนาเสือ้ ผา ใชเ ข็มมือขนาดเบอร 7 ถงึ 9 2) ใชส าํ หรับงานถกั รงั กระดมุ ติดเม็ดกระดุม ใชเ ขม็ มอื ขนาดเบอร 5 ถึง 6 การเกบ็ ดูแลรักษา หลงั จากการใชง านควรเชด็ ดว ยนาํ้ มนั อยาใหเ ปอนเหง่อื หอ กระดาษใสก ลองอุปกรณการตัดเยบ็

4.2 เขม็ จักร การใชง าน ใชสําหรับเย็บผา โดยมขี นาดทแี่ ตกตา งกนั ตามลกั ษณะของงาน ทน่ี ํามาใชต ามเบอร ท่ีสมั พันธกบั ผา จะแบงตาม ประเภทของจกั ร ดงั นี้ คือ 1) เขม็ จกั รแบบธรรมดา จะมีสัญลักษณ คอื HA ตอดว ยขนาดเบอรเขม็ จกั ร ผา บาง ใชขนาดเข็มจักรเบอร 9 ถงึ 13 ผา หนา ใชขนาดเขม็ จักรเบอร 14 ถงึ 18 ผา มใี ยสังเคราะหส งู จะเยบ็ ยาก ใชเ ข็มจกั รที่มีโคนเขม็ ทีเ่ ปน สที องเรียกวาเข็มทอง 2)เขม็ จักรแบบอุตสาหกรรม จะมีสัญลักษณ คือ DB ตอดวยขนาดเบอรเขม็ จักรผาบาง ใชขนาดเข็มจกั ร เบอร 11 ถึง 14 ผา หนา ใชข นาดเขม็ จกั รเบอร 16 ถงึ 18 3) เข็มจกั รพันริม จะมสี ัญลักษณ คอื DC ตอดว ยขนาดเบอรเข็มจกั ร การเก็บดูแลรกั ษา หลังจากการใชเ ข็มจกั รควรเชด็ ดว ยนาํ้ มันอยาใหเปอ นเหงื่อหอ กระดาษใสกลองอุปกรณการตดั เย็บ

4.3 เขม็ หมุดการใชงาน ใชสําหรบั กลดั ผา เพือ่ เตรยี ม การเนาและกลดั แบบตดั ควรเลือกเขม็ หมดุ ท่มี ีปลายแหลมคม หัวเขม็ หุมดว ยพลาสตกิ ใสหรอื หวั เข็มแบบ หัวมุก ใชต ิดกบั งานวางแบบตดั เยบ็ สามารถใชแ ทนการเนาได การเก็บดแู ลรักษา ควรเกบ็ ใสกลองเขม็ หมดุ หรือปกไวบนหมอนเขม็

4.4 หมอนเข็ม การใชง าน ใชป ก เข็มชนดิ ตางๆ ชว ยใหห ยบิ ใช ไดงาย ไสห มอนเข็มใชผ ม ขนสัตว หรอื กาก กาแฟ ผสมเศษเทียนไข เพื่อ ปองกนั เข็ม เปน สนิม การเก็บดูแลรักษา ระวงั อยาใหถ กู น้ํา เมอื่ ใชเ สร็จแลว จึงควรเก็บใสกลองเครือ่ งมอื หรือตอู ุปกรณ ใหเรยี บรอย

4.5 ท่ีสนเข็ม การใชงาน ใชสําหรบั สนเข็ม ลกั ษณะ เปน โลหะแผน บางๆ มกี านลวดเสนเล็กๆ งอเปนวงรี ไวส นเข็มเกาะเกี่ยวเสนดา ย การเก็บดูแลรักษา เมือ่ ใชเ สรจ็ แลว จึงควรเกบ็ ใสก ลองเครอื่ งมอื หรือตูอปุ กรณใหเ รยี บรอ ย

4.6 ดา ยเนา การใชงาน ใชส ําหรับเนาเพอ่ื การลองตวั ดา ยเนาจะมีความเปอย ซง่ึ งายตอ การเลาะออกเมอ่ื เย็บตะเข็บ การเกบ็ ดูแลรักษา กอ นการเก็บหลอดดา ยควรนําปลายดา ยสอดไวใ นรอยบากหรอื ทเ่ี ก็บดาย ถาหลอดดายแบบไมมีรอยบาก ใชเ ทปใสปด ปลายดา ยใหติดกบั หลอดดา ย ควรเก็บดายในกลอ งอปุ กรณก ารตดั เยบ็ หรอื ในลน้ิ ชักจกั ร

4.7 ดายเย็บ การใชงาน ใชเ ย็บผา เย็บประกอบชน้ิ สว นของเสื้อผา ใหต ิดกนั ควรเลอื กสดี า ยใหเ หมาะกับผา ดายใชเย็บผา ทั่วๆ ไป คือ เบอร 60 การเกบ็ ดูแลรกั ษา กอ นการเกบ็ หลอดดา ยควรนาํ ปลายดายสอดไวใ นรอยบากหรือทเี่ ก็บดา ยถา หลอดดา ยแบบไมมีรอยบาก ใชเ ทปใสปด ปลายดา ยใหตดิ กับหลอดดา ย ควรเกบ็ ดา ยในกลองอปุ กรณการตดั เย็บหรอื ในลน้ิ ชักจกั ร

อปุ กรณท ี่ใชใ นการรดี

5.1 เตารดี ธรรมดา การใชงาน ใชรดี ผาใหเ รยี บกอ นเย็บ ในขณะเยบ็ เพอื่ ใหต ะเข็บสวยงามไมย น รั้ง ทาํ ใหง านดสู วยงามประณตี กอนรดี ใหป รับปมุ ท่ีหนาปด เลือกอุณหภูมิใหเหมาะกบั ผา แตล ะชนดิ การเกบ็ ดูแลรักษา หลังการใชควรงานเลอ่ื นปุมมาทีอ่ ณุ หภูมติ ่ําสดุ ดึงปลั๊ก

5.2 เตารีดไอนาํ้ การใชง าน ใชร ดี ผาใหเ รียบ มีไอนํ้าในตวั เตารีด วธิ กี ารใชก อ นรดี ใหปรบั ปุม ท่ีหนา ปด เลือกอุณหภมู ิใหเหมาะกบั ผาแต ละชนิด เตารดี ไอน้าํ ควรทาํ ตามคาํ แนะนาํ ทบี่ อกไวอ ายุการใชง านของเตารดี ไอนํา้ จะทนถาใชนํ้าสะอาดหลังการใชงานควรเท นํ้าในเตารีดออกใหห มด การเกบ็ ดูแลรกั ษา หลังการใชค วรงานเล่อื นปุมมาทอ่ี ณุ หภูมติ ่าํ สดุ ดงึ ปลกั๊ ออกเทน้ําในเตารีดออกใหหมด การเก็บดูแลรักษา ควรสวมผา รองรีดกนั เปอนซึ่งสามารถเปลย่ี นไดงาย ไมควรวางเตารีดบนทร่ี องรดี โดยตรงหลงั การใชง าน ควรพบั เก็บใหเ รยี บรอย

5.3 ที่รองรดี การใชง าน ใชรองรดี ในขณะรีด ไมค วรวางเตารดี ไวบ นผา รองรดี นานๆเพราะจะทําใหผ ารองรีดไหม

5.4 ทีร่ องรดี แขนเสื้อ การใชงาน ใชส ําหรบั รองรดี แขนเสื้อสตรีแขนเส้ือสูท ตะเข็บวงแขนเสื้อและสวนที่ แคบๆสวนโคง สวนเวา แขน เสอ้ื จะทาํ ใหร ีดเขา ถึงตะเขบ็ ตามรูปรา ง รีดเรยี บงา ยข้นึ การเกบ็ ดูแลรักษา ควรสวมผารองรีดกนั เปอ นซึง่ สามารถเปลี่ยนไดงา ย ไมค วรวางเตารดี บนทรี่ องรีดโดยตรงหลังการใชง าน ควรพับเก็บใหเ รียบรอย

5.5 กระบอกฉดี น้ํา การใชง าน ใชฉ ีดนํา้ ขณะรดี ผาเพอ่ื ใหผ า รีดเรยี บงา ยขึน้ การเก็บดูแลรักษา ใชแลวควรหมนุ ปุมปด ไวปอ งกันนา้ํ ซึมออกมา ควรจดั เกบ็ เขา ท่ีใหเ รียบรอ ย