คู่มือเรียนรู้กัญชาสำหรับประชาชน

ตอนที่ 4 การเรยี นรกู้ ญั ชาและกญั ชง ส่อื อเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ การเข้ารับการ หนงั สอื อบรมสมั มนา ส่อื การศึกษาด้วยตนเอง วิธกี ารเรยี นรู้ สถาบนั การศึกษา สถาบนั การศกึ ษา ของรฐั เอกชน การเรียนร้ทู ว่ั ไป การเรยี นร้ทู ม่ี หี ลักสตู ร ส่อื ส่งิ พมิ พ์ การเรียนร้กู ญั ชาและกญั ชง หน่วยงานของเอกชน สถานท่ี แหล่งการเรียนรู้ หน่วยงานของรฐั กรณศี กึ ษา สถานพยาบาลท่เี ปิ ด ผู้รู้ ให้บรกิ ารคลนิ ิกกญั ชาทาง การแพทยท์ ้งั แผนปัจจุบนั บุคลากร ประชาชน ทางการแพทย์ และแพทยแ์ ผนไทย เรยี นรกู้ ญั ชาและกญั ชงอยา่ งชาญฉลาดสำหรบั ประชาชน 40

การเรียนรทู้ ว่ั ไป ปัจจุบันกัญชาและกัญชงถูกบัญญัติไว้ในกฎหมายว่าเป็น ยาเสพติดให้โทษ แต่ยังมีการแอบนำกัญชามาใช้รักษาโรคต่าง ๆ ตามความเชื่อและนำมาใช้โดยไม่ทราบแหล่งที่มา ใช้ในปริมาณที่ไม่ถูกต้อง ไม่มีการควบคุมคุณภาพและความปลอดภัย ทำให้ได้รับผลข้างเคียงจาก การใช้กัญชาและกัญชง ในปัจจุบันมีการผ่อนปรนให้มีการใช้กัญชา และกัญชงเพื่อวัตถุประสงค์ทางการแพทย์และการวิจัยทางวิทยาศาสตร์ จึงมีความจำเป็นที่คนไทยต้องมีความรู้ ความเข้าใจเกี่ยวกับกัญชาและ กัญชงอย่างถูกต้อง เพื่อสร้างภูมิคุ้มกันให้กับสังคมไทย หากต้องการ เรียนรูใ้ นเรอ่ื งกัญชาและกัญชง มีวิธีการเรียนรู้ ดังต่อไปน้ี วธิ กี ารเรยี นรู้ 1) ศึกษาค้นคว้าด้วยตนเอง โดยค้นคว้าจากแหล่งต่าง ๆ การจดบันทึก เพื่อให้การศึกษาค้นคว้านั้นได้เกิดความรู้ ความเข้าใจ ทส่ี มบูรณ์ และถูกตอ้ ง 2) การเขา้ รับการอบรม/สมั มนา หรอื การสนทนากลมุ่ แลกเปลี่ยน เรียนรู้ จากหน่วยงานของรัฐ หน่วยงานเอกชน เป็นการเติมเต็มหรือเกิด ประเด็นการเรียนรู้ต่อเนื่องในเรื่องของกัญชาและกัญชง ทั้งความรู้ทั่วไป ความรู้พื้นฐาน โทษและประโยชน์ กฎหมายที่ประชาชนจะได้จาก การเรยี นร้ใู นการอบรม 41 เรยี นรกู้ ญั ชาและกญั ชงอยา่ งชาญฉลาดสำหรบั ประชาชน

สอื่ ประชาชนสามารถเรียนรู้ได้จากสื่อต่าง ๆ แต่สื่อมีหลากหลาย จำเป็นต้องคัดเลือกหรือกลั่นกรอง สื่อที่เป็นทางการ แหล่งการพัฒนาส่ือ หน่วยงานที่ผลิต ระบุแหล่งผลิตที่ถูกต้องตามกฎหมาย สื่อมีหลายประเภท ดงั น้ี 1) หนังสือ เป็นหนังสือทางวิชาการ หนังสือแบบเรียน หนังสืออ่าน ท่ัวไป ทมี่ ีเนือ้ หาเก่ยี วกบั กญั ชาและกญั ชง ซง่ึ หนงั สือต้องมีการระบแุ หล่งทีม่ า ที่เชอื่ ถอื ได้ 2) สื่อสิ่งพิมพ์ เช่น หนังสือพิมพ์ วารสาร แผ่นพับ โปสเตอร์ ที่มีเนื้อหาเกี่ยวกับกัญชาและกัญชง ประชาชนสามารถเรียนรู้ข้อมูลและ ความเคลื่อนไหวที่ทันสมัย บทความเชิงวิชาการ เชิงวิพากษ์ และเสนอ ความคิดเห็น แนวคิด และช่องทางในการศึกษาเพิ่มเติมได้ หรือเป็นข้อมูล เชิงประชาสัมพันธ์เพิ่มเติมจากหน่วยงานที่จัดทำขึ้นหรือคำแนะนำที่แจ้งไว้ ในสื่อนน้ั ๆ 3) สื่ออิเล็กทรอนิกส์ ปัจจุบันสื่อออนไลน์มีอิทธิพลต่อสังคม อย่างมาก แต่ก็มีข้อควรระวังเพราะข้อมูลในสื่อออนไลน์ไม่ได้เป็นความจริง ทั้งหมด กระแสข้อมูลท่ีหลั่งไหลในสื่อออนไลน์มีมากมาย บางครั้งผู้ที่พบเหน็ เหตุการณ์เป็นผู้ที่โพสต์ภาพและถ่ายทอดประสบการณ์โดยตรง แต่บางครั้ง ก็อาจจะเป็นการสร้างเรื่องขึ้นมาและใช้ภาพเก่า หรือภาพตัดต่อเพื่อดึงดูด ความสนใจข้อมูลจริงหรือไม่จริง โดยไม่สนใจต่อผลกระทบที่ตามมา อาจเรียกไดว้ า่ ส่ือออนไลน์เป็นเหมือนดาบสองคมที่เราจะต้องรู้เทา่ ทนั เรยี นรกู้ ญั ชาและกญั ชงอยา่ งชาญฉลาดสำหรบั ประชาชน 42

ดังนน้ั ขอ้ มูลท่ีเกยี่ วขอ้ งกับกญั ชาและกัญชงในส่ือออนไลน์ มีอยู่หลากหลายทั้งการสืบค้นข้อมูลทางอินเทอร์เน็ต (Internet) เฟซบุ๊ก (Facebook) ไลน์ (Line) และยูทูบ (YouTube) ข้อมูลเหล่านี้ ทำให้ประชาชนเข้าถึงได้ง่าย แต่ยังขาดการไตร่ตรองว่า ข้อมูลใดคือข้อมูลที่น่าเชื่อถือ จึงควรมีความรู้ในการแยกแยะข้อมูล ในทางระบบคอมพิวเตอร์ และตระหนักถึงความสำคัญของการแยกแยะ ข้อมูล ให้ประชาชนมีภูมิคุ้มกันในการค้นหาข้อมูลผ่านส่ือออนไลน์ หลกั การรูเ้ ท่าทนั ของสอ่ื ออนไลน์ มี 3 หลักการ ดงั นี้ หลักการท่ี 1 การค้นหาข้อมูลในสื่อออนไลน์ ให้ถามตัวเองทุกครั้งว่าข้อมูล ดังกล่าวมาจากไหน หากแหล่งข่าวหรือที่มาไม่น่าเชื่อถือ ข้อมูลในข่าว ก็ไม่นา่ เชือ่ ถือเช่นกัน อยา่ เช่อื สง่ิ ทีเ่ ห็นหรอื ได้ยินทุกครั้งจนกว่าะรู้ว่าท่ีมา ของแหล่งขา่ วที่นา่ เช่อื ถอื หลกั การที่ 2 การติดตามข่าวสารผ่านสื่อออนไลน์ในยุคปัจจุบันถือว่า สำคัญมาก เพราะเป็นช่องทางที่กระจายข่าวสารได้รวดเร็ว ตัวอย่างเช่น ทาง อินเทอร์เนต็ (Internet) เฟซบกุ๊ (Facebook) ไลน์ (Line) และยทู ูบ (YouTube) ขอใหใ้ ช้ความระมดั ระวัง และรอบคอบในการรบั ข้อมลู 43 เรยี นรกู้ ญั ชาและกญั ชงอยา่ งชาญฉลาดสำหรบั ประชาชน

หลกั การที่ 3 การตรวจสอบข้อมูลหลาย ๆ ทาง เชน่ การสำรวจข้อมูลจากกูเกิล (www.google.com) ดูที่มา ของแหล่งข้อมูล สืบค้นข้อมูลไปยังแหล่งอ้างอิงของข่าวที่มีระบุไว้ หรือ พิจารณาจากความเห็นของผู้อ่านรายอื่น สื่ออิเล็กทรอนิกส์มีเนื้อหา ที่ทันสมัย ทันต่อเหตุการณ์ในปัจจุบัน ค้นหาข้อมูลได้สะดวก รวดเร็ว ผ่านทางเครือข่ายอินเทอร์เน็ต ทำให้เกิดความเข้าใจ และความสนใจ มากกว่าสื่อการเรียนรู้แบบเก่า แต่ทุกวันนี้เต็มไปด้วยข่าวปลอม และ ประชาชนก็เข้าถึงช่องทางข่าวสารง่ายขึ้น “เมื่อได้รับข่าวสารใด ๆ โดยเฉพาะช่องทางไลน์ (Line) หรือเฟซบุ๊ก (Facebook) ที่ไม่มีการ อ้างอิงที่มาอย่างเป็นทางการ หรือมาจากสำนักข่าวหลักที่น่าเชื่อถือได้ อย่าด่วนแชร์เร็วเกินไป เพราะความปรารถนาดีของท่าน อาจกลายเป็น ผลเสียต่อผู้รับสารก็เป็นได้” การสืบค้นข้อมูลจากเว็บไซต์ที่น่าเชื่อถือ เช่น ข้อมูลจากกระทรวงสาธารณสุข (https://www.moph.go.th) สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) (www.fda.moph.go.th) กรมการแพทย์ (www.dms.moph.go.th) เป็นตน้ เรยี นรกู้ ญั ชาและกญั ชงอยา่ งชาญฉลาดสำหรบั ประชาชน 44

ตวั อยา่ งขอ้ มลู ทเ่ี กีย่ วขอ้ งกบั กญั ชาและกญั ชงผา่ นสอ่ื ออนไลน์ ตวั อยา่ งที่ 1 ขอ้ มลู ทางอนิ เทอร์เนต็ (Internet) สาวผสมเอง น้ำมนั กญั ชา “หยอดแลว้ ตาย” โดนแจง้ จบั พบเงินสดกว่า 3 ลา้ น ในวันที่ 20 กันยายน พ.ศ. 2562 เจ้าหน้าที่ตำรวจกองบังคับการ ตำรวจภูธรจังหวัดหนึ่งทางภาคเหนือ นำหมายศาลเข้าตรวจค้นและบุกจับ บัณฑิตสาวขายน้ำมันกัญชาออนไลน์ มีคนหลงเชื่อซื้อไปหยอดให้ญาติแล้ว ตาย ทราบว่าได้ซื้อน้ำมันกัญชาผ่านระบบออนไลน์มาจากหญิงสาวคนหนึ่ง ซึ่งนำมาโพสต์ขายผ่านทางระบบออนไลน์ ทำให้ญาติผู้ป่วยโรคมะเร็งหลงเช่ือ นำไปหยอดให้ผู้ป่วยจนเสียชีวิต ไม่สามารถรักษาโรคได้ตามที่มีการโฆษณา ชวนเช่ือ จึงได้เข้าแจ้งความ จากการสอบสวน เดิมยึดอาชีพขายถุงห่อมะม่วง ต่อมาได้ตรวจพบก้อนเนือ้ ที่ขาหนีบ จึงทดลองนำน้ำมันกญั ชามาหยอดรักษา แล้วดีข้ึน จึงสั่งน้ำมันกัญชามาจากประเทศลาวในราคาขวดละ 1 แสนบาท แล้วนำมาผสมกบั นำ้ มนั มะพรา้ ว ซง่ึ เปน็ สูตรท่คี ดิ ขึน้ เอง ก่อนที่จะนำมาบรรจุ ใส่ขวดขนาดเล็กขายตามไลน์กลุ่มผู้ปว่ ยโรคมะเร็ง ลูกค้าที่ป่วยเป็นโรคมะเร็ง ซื้อไปใช้ สามารถยื้อชีวิตได้หลายราย ซึ่งรายที่เสียชีวิตนั้น ตนไม่เชื่อว่า จะเสียชีวิตจากน้ำมันกัญชาที่ซื้อไป เบื้องต้นได้แจ้งข้อหามียาเสพติดให้โทษ ประเภท 5 เอาไว้ในครอบครอง และมีไว้จำหน่ายโดยไม่ได้รับอนุญาต ส่วนกรณีผู้ป่วยซื้อน้ำมันกัญชาไปใช้แล้วเสียชีวิต จะขยายผลโดยประสาน แพทย์มายืนยันอีกครั้งว่าผู้ป่วยเสียชีวิตด้วยสาเหตุจากการใช้น้ำมันกัญชา หรือไม่ หากแพทย์ยืนยันมาจะดำเนนิ การแจ้งข้อหาต่อไป ทม่ี าจาก : https://www.thairath.co.th/news/local/north/1665323 45 เรยี นรกู้ ญั ชาและกญั ชงอยา่ งชาญฉลาดสำหรบั ประชาชน

ตวั อยา่ งท่ี 2 ขอ้ มลู ทางเฟซบกุ๊ (Facebook) สาธารณสุขลงนามแก้ระเบียบรับรองหมอพื้นบ้าน พร้อมเซ็นประกาศ กระทรวงอกี 2 ฉบบั ทีแ่ กไ้ ขให้กัญชาปรงุ ยาได้ ด้านเลขาธิการคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) กลา่ ววา่ รฐั มนตรีวา่ การ กระทรวงสาธารณสุข ได้ลงนามในประกาศกระทรวงสาธารณสุขอีก 2 ฉบบั คือ ประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง กำหนดตำรับยาเสพติดให้โทษ ในประเภท 5 ที่มีกัญชาปรุงผสมอยู่ที่ให้เสพเพื่อรักษาโรคหรือการศึกษา วิจัยได้ (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2562 และประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง กำหนดผู้ประกอบวิชาชีพการแพทย์แผนไทยและหมอพื้นบ้านตามกฎหมาย ว่าด้วยวิชาชีพการแพทย์แผนไทย ที่จะสามารถปรุง หรือส่ังจ่ายตำรับยาที่มี กัญชาปรุงผสมอยู่ได้ (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2562 โดยประกาศกระทรวงทั้ง 2 ฉบบั เปน็ การแกไ้ ขจากเดมิ ที่กรมการแพทยแ์ ผนไทยและการแพทย์ทางเลอื ก กำหนดว่าในการทำยาของแพทยแ์ ผนไทยและหมอพนื้ บา้ น จะตอ้ งใช้วัตถุดบิ ที่เป็นเครื่องกัญชากลาง ซึ่งเจตนาจะมีหน่วยผลิตกลางจัดทำขึ้น เพื่อป้องกัน การนำไปใชผ้ ิดวัตถปุ ระสงค์ แต่ในข้อเท็จจริงหมอพื้นบา้ นและแพทย์แผนไทย ทจ่ี ะปรุงยาเฉพาะรายไม่ไดใ้ ช้เครือ่ งกัญชากลาง ต้องใช้พชื ใบสด ซึ่งรัฐมนตรี ฯ ได้ลงนามแก้ไขทั้ง 2 ประกาศที่จะทำให้แพทย์แผนไทยและหมอพื้นบ้าน สามารถใช้ยาได้โดยไม่ต้องใช้เครื่องกัญชากลาง ทั้งนี้ รัฐมนตรีฯ ได้ลงนาม ประกาศทั้ง 2 ฉบับแล้ว ซึ่งจะทำให้มีความสะดวก และใช้ได้ตามภูมิปัญญา ซึ่งได้ผ่านคณะกรรมการยาเสพติดฯ เมื่อประชุมคราวที่แล้ว ก็จะทำให้ การพัฒนาหมอพื้นบ้านและแพทย์แผนไทยในการปรุงเฉพาะรายจะดีขึ้น โดยจะมผี ลหลังประกาศในราชกิจจานเุ บกษาต่อไป ทม่ี าจาก : Facebook สำนักประชาสัมพนั ธ์เขต 1 46 เรยี นรกู้ ญั ชาและกญั ชงอยา่ งชาญฉลาดสำหรบั ประชาชน

ตวั อย่างที่ 3 ขอ้ มลู ทางไลน์ (Line) วนั ที่ 17 กนั ยายน 2562 ณ ศนู ยก์ ารเรยี นรวู้ จิ ยั และพัฒนาเมืองสมนุ ไพร ชมุ ชนหน่ึงในจงั หวดั อดุ รธานี เครือข่ายวิจัยและพัฒนากัญชาเพื่อประโยชน์แพทย์ไทย สมาพันธ์ วิจัยและพัฒนากัญชาเพื่อประโยชน์แพทย์ไทย เครือข่ายวิสาหกิจชุมชน ไทย นอกจากนั้นแล้วยังมีแพทย์แผนไทย หมอพื้นบ้าน และตัวแทน เกษตรกรกลุ่มวิสาหกิจชุมชนภาคอีสาน ร่วมประชุมหารือ “เตรียมการปลูก กญั ชงเพอ่ื เศรษฐกจิ ไทย” โดยใหม้ กี ารร่วมมือหลายฝ่ายภาคส่วนให้เกษตรกร สามารถปลูกกัญชงก่อน ในขณะที่กำลังรอกฎหมายลูกและนโยบายจาก กระทรวงสาธารณสุขใหช้ ัดเจนอกี คร้งั ในการ “ปลกู กัญชา” ทีม่ าจาก : Line today.line.me.th/article ตวั อยา่ งที่ 4 ขอ้ มูลทางยทู บู (YouTube) ทีม่ าจาก : ttps://www.youtube.com/watch?v=QZ1cP4_3As8 47 เรยี นรกู้ ญั ชาและกญั ชงอยา่ งชาญฉลาดสำหรบั ประชาชน

จากข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับกัญชาและกัญชงผ่านสื่อออนไลน์ มีทั้งข้อมูลทางอินเทอร์เน็ต (Internet) เฟซบุ๊ก (Facebook) ไลน์ (Line) และยูทูบ (YouTube) ข้อมูลเหล่านี้ทำให้ประชาชนเข้าถึง ได้ง่าย แต่ยังขาดการวิเคราะห์ว่าขอ้ มลู ใดมีความน่าเชือ่ ถือ จึงควร มีความรู้ ในการคิดวิเคราะห์ แยกแยะข้อมูลที่สืบค้นได้ผ่านส่ือ ออนไลน์ และตระหนักถึงความสำคญั ของการสง่ ตอ่ ขอ้ มลู ที่ถูกตอ้ ง กล่าวโดยสรุป การเรียนรู้ทั่วไปเกี่ยวกับกัญชาและกัญชง จะต้องเรียนรู้จากแหล่งข้อมูลที่น่าเชื่อถือ และมีการอ้างอิง แหล่งที่มาอย่างถกู ต้องและแน่นอน ในปัจจุบนั มกี ารนำเสนอขอ้ มูล เกี่ยวกับกญั ชาและกญั ชงไวอ้ ย่างมากมายผทู้ สี่ นใจจะศกึ ษาเกย่ี วกบั เรื่องนี้ต้องมีความพร้อมในด้านตนเอง ด้านสังคม ด้านวิชาการ เพื่อที่จะได้นำความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับกัญชาและกัญชงไปใช้ อยา่ งถกู ตอ้ ง เพ่ือเปน็ การสรา้ งภมู คิ มุ้ กนั ใหก้ บั ตนเองและสังคมไทย ตอ่ ไป เรยี นรกู้ ญั ชาและกญั ชงอยา่ งชาญฉลาดสำหรบั ประชาชน 48

49 เรยี นรกู้ ญั ชาและกญั ชงอยา่ งชาญฉลาดสำหรบั ประชาชน

เรยี นรกู้ ญั ชาและกญั ชงอยา่ งชาญฉลาดสำหรบั ประชาชน 50

51 เรยี นรกู้ ญั ชาและกญั ชงอยา่ งชาญฉลาดสำหรบั ประชาชน

เรยี นรกู้ ญั ชาและกญั ชงอยา่ งชาญฉลาดสำหรบั ประชาชน 52

53 เรยี นรกู้ ญั ชาและกญั ชงอยา่ งชาญฉลาดสำหรบั ประชาชน

เรยี นรกู้ ญั ชาและกญั ชงอยา่ งชาญฉลาดสำหรบั ประชาชน 54

55 เรยี นรกู้ ญั ชาและกญั ชงอยา่ งชาญฉลาดสำหรบั ประชาชน

กรณศี กึ ษา จังหวัดชลบุรี ลงนามบันทึกข้อตกลง MOU การปลูกกัญชาเพื่อวิจัย สวนนงนชุ พทั ยาร่วมกับกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทยท์ างเลือก กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือกและสวนนงนุช พัทยา ลงนามบันทึกข้อตกลงความร่วมมือโครงการวิจัยและพัฒนา สายพันธุ์กัญชาและกัญชงเพื่อใช้ประโยชน์ทางการแพทย์ พร้อมเปิด โอกาสให้ผู้เชี่ยวชาญ ประชาชน นักท่องเที่ยว ได้มาศึกษาเพื่อใช้ ประโยชน์ทางการแพทย์ ความร่วมมือในการศึกษาในครั้งนี้ ทางกรมการแพทย์แผนไทย และการแพทย์ทางเลอื ก ไดร้ ว่ มกบั สวนนงนชุ พทั ยา โดยจะมีนำสายพันธุ์ กัญชากัญชงต่าง ๆ จากพันธุ์ในประเทศและต่างประเทศมาปลูก เพื่อนำมาเป็นวัตถุดิบในการศึกษาและนำมาวิจัยในทางการแพทย์ เพื่อผลิตตำรับยาแผนไทยที่มีกัญชาและกัญชงปรุงผสมอยู่ จาก ผู้เชี่ยวชาญและแพทย์ เพื่อต่อยอดการศึกษาในการพัฒนายาแผนไทย ท่มี กี ัญชาและกญั ชงปรุงผสมอยู่เพือ่ บำบดั รักษาโรค นอกจากนี้แล้ว ยังเปิดโอกาสให้นักท่องเที่ยวและคนภายนอก สามารถได้รับชมอาคารโครงการวิจยั น้ี ได้เพอ่ื เปน็ แหล่งเรียนรอู้ ีกด้วย https://thainews.prd.go.th/th/news/detail/TCATG200808131444148 เรยี นรกู้ ญั ชาและกญั ชงอยา่ งชาญฉลาดสำหรบั ประชาชน 56

ใยกญั ชง มหัศจรรย์เสน้ ใยแหง่ สายวัฒนธรรมชาวเขาเผา่ ม้ง สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิตติ์ พระบรมราชินีนาถ ในรัชกาลที่ 9 เสด็จพระราชดำเนินเยี่ยมราษฎรในพื้นที่ภาคเหนือ ทรงผลักดันให้ มีการศึกษาและส่งเสริมให้เกษตรกรชาวไทยภูเขาได้ปลูกกัญชง เพื่อใช้ ในครัวเรือนและจำหน่ายเป็นอาชีพเสริม สร้างรายได้จากงานหัตถกรรม มูลนิธิโครงการหลวงและสถาบันวิจัยและพัฒนาพื้นที่สูง (องค์การ มหาชน) จงึ ไดศ้ กึ ษาวิจยั สายพนั ธกุ์ ัญชงท่มี ีสารเสพติดตำ่ จนสามารถขึ้น ทะเบียนรับรองพันธุ์และทดลองปลูกกัญชงในพื้นที่ 5 จังหวัดภาคเหนือ ได้แก่ เชยี งใหม่ เชียงราย นา่ น ตาก และเพชรบรูณ์ เมื่อศูนย์ศิลปาชีพได้มีการส่งเสริมงานหัตถกรรมที่ถักทอผ้าจาก ใยกัญชง โดยจัดสรรงบประมาณรวมทั้งจัดอบรมให้ความรู้ในการพัฒนา ผลิตภัณฑ์ผ้าใยกัญชง พัฒนาเครื่องมือในการลอกเปลือกกญั ชงออกจาก ลำต้น เพื่อลดขั้นตอน ลดระยะเวลาการผลิต และพัฒนาผืนผ้าทอให้ มลี วดลายทเ่ี กไ๋ ก๋หลากหลายกว่าเดมิ http://www.culture.go.th/culture_th/mobile_detail.php?cid=11&nid=4303 57 เรยี นรกู้ ญั ชาและกญั ชงอยา่ งชาญฉลาดสำหรบั ประชาชน

คำถามนมี้ คี ำตอบ ถาม หากต้องการเรียนรู้เรือ่ งกัญชาและกญั ชง เราจะเรียนรูไ้ ดจ้ ากแหล่งเรียนร้ใู ดบา้ ง ตอบ สามารถเรียนรู้ได้จากแหล่งเรียนรู้ต่าง ๆ เช่น หนังสือ วารสาร สื่อออนไลน์ ไลน์ เฟซบุ๊ก ยูทูบ แต่ต้องพิจารณาแหล่งที่มา ที่น่าเชื่อถือ จากสถาบันการศึกษาของรัฐและเอกชน กรมการ แพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก มูลนิธิโรงพยาบาล เจ้าพระยาอภัยภูเบศรฯ มลู นิธิขวญั ขา้ ว ภมู ิภูเบศร เป็นตน้ เรยี นรกู้ ญั ชาและกญั ชงอยา่ งชาญฉลาดสำหรบั ประชาชน 58

สรปุ สาระสำคญั การเรียนรู้กญั ชาและกญั ชงมอี ยู่ 3 วธิ ี คอื 1. การเรียนรทู้ วั่ ไป ได้แก่ วธิ กี ารเรยี นรดู้ ว้ ยการศกึ ษาดว้ ย ตนเอง การเข้ารับการอบรมสัมมนา เรียนรู้จากสื่อหนังสือ สื่อสง่ิ พิมพ์และส่ืออเิ ลก็ ทรอนิกส์ 2. การเรียนรู้ที่มีหลักสูตร จากสถาบันการศึกษาของรัฐ สถาบนั การศึกษาของเอกชน และ กศน. 3. การเรียนรู้จากแหล่งเรียนรู้ ประเภทสถานท่ี บุคคล และสถานพยาบาลที่เปิดให้บริการคลินิกกัญชาทางการแพทย์ แผนปจั จุบัน และแพทยแ์ ผนไทย ซึ่งการเรียนรู้ทั้งหลายควรศึกษาจากแหล่งเรียนรู้หรือ แหล่งที่มาที่น่าเชื่อถือ เช่น ข้อมูลจากกระทรวงสาธารณสุข กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทยท์ างเลือก เป็นต้น 59 เรยี นรกู้ ญั ชาและกญั ชงอยา่ งชาญฉลาดสำหรบั ประชาชน

บรรณานกุ รม กรมทรพั ยส์ นิ ทางปัญญา. )ม.ป.ป.) กฎหมายทรพั ยส์ นิ ทางปญั ญาไทย. สบื ค้นจาก https://www.ipthailand.go.th/th/dip-law-2/category/acts.html (สืบคน้ เม่ือ 28 สิงหาคม 2563) คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามยาเสพติด, สำนกั งาน. (ป.ม.ท.) กฎหมายเกย่ี วกบั กญั ชา. สืบคน้ จาก https://www.tci-thaijo.org/. (สบื ค้นเมือ่ 28 สิงหาคม 2563) คณะกรรมการอาหารและยา, สำนกั งาน. กองควบคุมวัตถุเสพตดิ . (2562) กฎหมายสำคญั / กฎหมาย ออกใหม่ พระราชบญั ญตั วิ ตั ถทุ อี่ อกฤทธต์ิ อ่ จติ และประสาท พ.ศ. 2559. สบื คน้ จาก http://www.fda.moph.go.th/sites/Narcotics/SitePages/AllNewlaw.aspx# และ http://www.fda.moph.go.th/sites/Narcotics/SitePages/Psychotropic.aspx (สบื คน้ เมอ่ื 28 สิงหาคม 2563) ธนทั เทพ เธยี รประสทิ ธิ.์ (2562, กรกฎาคม – ธันวาคม). “กฎหมายที่เกยี่ วกับการควบคมุ พชื กัญชา,” บทเรยี นจากตา่ งแดน. 8(2) : 45-64 สาธารณสุข, กระทรวง กรมการแพทย์. (2562) คำแนะนำการใชก้ ญั ชาทางการแพทย.์ สบื ค้นจาก http://www.dms.moph.go.th/dms2559/download/Final_Guidance.pdf (สบื ค้นเมื่อ 28 สิงหาคม 2563) สาธารณสขุ , กระทรวง. (2562) ประกาศกำหนดตำรบั ยาเสพตดิ ใหโ้ ทษในประเภท 5 ทมี่ กี ญั ชา ปรงุ ผสมอยู่ ทใ่ี หเ้ สพเพอื่ รกั ษาโรคหรอื การศกึ ษาวจิ ยั ได้. กรงุ เทพฯ : กรมการแพทย์ ส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยกรุงเทพมหานคร, สำนักงาน สำนักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ. (2562) หนังสือเรียนสาระทักษะการดำเนนิ ชีวิต รายวิชา ทช33098 กัญชาและกญั ชงศกึ ษา เพอื่ ใชเ้ ปน็ ยาอย่างชาญฉลาด ระดับมัธยมศกึ ษาตอนปลาย. กรุงเทพฯ : บรษิ ัท เอกพมิ พ์ไท จำกดั เรยี นรกู้ ญั ชาและกญั ชงอยา่ งชาญฉลาดสำหรบั ประชาชน 60

บรรณานกุ รม (ตอ่ ) ภาพโทษต่อรา่ งกาย จาก https://www.pinterest.com/pin/662451426423670995/ (สบื คน้ เมอื่ 28 สิงหาคม 2563) ภาพโทษตอ่ สังคม โทษทางเศรษฐกิจและความมั่นคง จาก http://www.tobefriend.in.th/ dataservice/files/ds2-manualAndTech/manual/8.ร้ทู นั ยาบา้ .pdf (สบื ค้นเมอ่ื 28 สงิ หาคม 2563) ภาพด้านการแพทย์ จาก https://th.pngtree.com/free-png-vectors/ทางการแพทย์ (สบื ค้นเมื่อ 28 สิงหาคม 2563) ภาพดา้ นการใช้ในอตุ สาหกรรมและเชงิ พาณิชย์ จาก https://www.pinterest.com/pin/595530750697457730/ https://pngtree.com/so/cookie และ http://www.culture.go.th/culture_th/ewt_news.php?nid=4303&file name=index (สืบคน้ เม่ือ 28 สิงหาคม 2563) ภาพดา้ นการใชส้ ำหรบั สัตว์ จาก https://www.thaipng.com/png-yo6cm5/ (สบื ค้นเมื่อ 28 สิงหาคม 2563) ภาพดา้ นนันทนาการ จาก https://www.pinterest.com/pin/807059195716186326/ (สบื ค้นเม่อื 28 สิงหาคม 2563) ภาพความผดิ โดยตรง จาก https://lifestyle.campus-star.com/knowledge/140358.html และ https://www.pinterest.com/pin/382594930842870873/ (สบื ค้นเม่อื 28 สิงหาคม 2563) ภาพความผดิ ทางออ้ ม จาก https://pixabay.com/th/vectors/ขวด -ยาเมด็ -ยา-ตามใบสง่ั แพทย์-309391/ https://thai.alibaba.com/wholesale/ขายสง่ -ยา-แคปซูล-สมี ว่ ง.html https://th.pngtree.com/free-png-vectors/โรงงาน (สืบคน้ เมื่อ 28 สงิ หาคม 2563) 61 เรยี นรกู้ ญั ชาและกญั ชงอยา่ งชาญฉลาดสำหรบั ประชาชน

บรรณานกุ รม (ตอ่ ) ภาพใครมสี ทิ ธิปลูกและขายกญั ชา จาก http://110.78.164.65/ https://th.pngtree.com/free-png-vectors/โรงเรยี น https://www.freepik.com/vectors/illustrations https://th.pngtree.com/free-png-vectors/ทางการแพทย์ https://www.airportthai.co.th/th/โรคกบั การเดนิ ทางทางอาก-2/ (สืบคน้ เมื่อ 28 สงิ หาคม 2563) ภาพชอ่ ดอกกัญชา จาก https://www.bangkokbiznews.com/news/detail/860439 (สบื คน้ เมอื่ 28 สงิ หาคม 2563) ภาพใบกัญชา จาก https://pngtree.com/freepng/green-marijuana_3715749.html และ http://www.ej.eric.chula.ac.th/content/6131/256 (สืบค้นเมื่อ 28 สิงหาคม 2563) ภาพปก จาก https://region3.prd.go.th/topic/news/1128 http://www.culture.go.th/culture_th/ewt_news.php?nid=4303&file name=index https://www.mkh.go.th/th/?p=13549 http://neurothai.org/media/news_file/340-Handout-Kanista- 20191212074110.pdf https://pixabay.com/th/images/search/กญั ชา/ (สืบค้นเมือ่ 28 สงิ หาคม 2563) ภาพพืน้ หลงั จาก https://pixabay.com/th/images/search/กญั ชา/ (สืบค้นเม่อื 28 สงิ หาคม 2563) เรยี นรกู้ ญั ชาและกญั ชงอยา่ งชาญฉลาดสำหรบั ประชาชน 62

ทป่ี รกึ ษา คณะผจู้ ดั ทำ 1. ดร.ปาน กิมปี 2. ดร.จรุ ญั ญา อ่อนลอ้ ม นักวจิ ยั อสิ ระ ทปี่ รกึ ษามลู นิธิโรงพยาบาลเจา้ พระยาอภัยภเู บศร 3. ดร.ธนทั เทพ เธียรประสทิ ธิ์ ในพระอปุ ถมั ภ์ สมเด็จพระเจา้ ภคนิ เี ธอ เจ้าฟ้าเพชรรตั นราชสดุ า สริ ิโสภาพัณณวดี 4. ดร.ชูศกั ด์ิ เออื้ งโชคชัย อาจารยป์ ระจำคณะนติ ศิ าสตร์ สถาบันบณั ฑติ พฒั นบริหารศาสตร์ 5. ดร.ปรเมศวร์ ศริ ริ ตั น์ อาจารย์ประจำคณะศกึ ษาศาสตร์ มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร์ คณะผจู้ ดั ทำ ผู้อำนวยการ สำนกั งาน กศน. กทม. นางวันเพญ็ แจ่มอนงค์ นางสาวนภาภคั รุ่งชว่ ง ผอู้ ำนวยการ กศน.เขตคลองสามวา นางเบญจพร จัน่ เจริญ ผู้อำนวยการ กศน.เขตบางแค นางอำพรศิลป์ ลมิ าภิรักษ์ ผู้อำนวยการ กศน.เขตบางรกั นางสาวจิราภรณ์ ตนั ติถาวร ผู้อำนวยการ กศน.เขตประเวศ นางสาวบุสรา นลิ เตะ๊ ผู้อำนวยการ กศน.เขตบางกอกใหญ่ นางสาวชลดา อมั ภรตั น์ ผอู้ ำนวยการ กศน.เขตบางบอน นายนิวัฒน์ จนั ทร์เทศ ผอู้ ำนวยการ กศน.เขตสะพานสูง นายกฤษณา เทพเมือง ครู กศน.เขตจอมทอง นางสาวเยาวภา บุญญาธกิ าร ครู กศน.เขตบางกอกใหญ่ นายลือชา แจ่มนยิ ม ครู กศน.เขตห้วยขวาง นางมณฑาทพิ ย์ จันทรเ์ พญ็ ครู กศน.เขตทวีวฒั นา ครผู ู้ช่วย กศน.เขตบางบอน 63 เรยี นรกู้ ญั ชาและกญั ชงอยา่ งชาญฉลาดสำหรบั ประชาชน

คณะผจู้ ดั ทำ (ตอ่ ) นายเอกชัย เอกวนาการ ครูผู้ช่วย กศน.เขตสะพานสงู นายชาลี ศรบี วั เผื่อน ครูผู้ช่วย กศน.เขตยานนาวา นางสาวอารี หอมชะเอม ครผู ู้ช่วย กศน.เขตบางรัก นางสาวนิตยา คำเลิศ ครอู าสาสมคั รการศึกษานอกโรงเรยี น กศน.เขตจอมทอง นางสาววรี ินทร์ วงศป์ ระชารัตน์ ครูอาสาสมัครการศกึ ษานอกโรงเรยี น กศน.เขตบางกอกใหญ่ นางสาวยพุ ิน ดำดนิ ครู กศน.ตำบล กศน.เขตคลองสามวา นางสาวองิ อร เอกนลิ ครู กศน.ตำบล กศน.เขตจอมทอง นายนพวงศ์ ดาวัลย์ ครู กศน.ตำบล กศน.เขตบางกอกใหญ่ นางสาวจันจริ า ศริ ิวาลย์ ครู กศน.ตำบล กศน.เขตบางรกั นางสาวปทติ ตา วิรยิ ะธรรม ครู กศน.ตำบล กศน.เขตบางแค นางสาวพนดั ดา จเู ปีย ครู กศน.ตำบล กศน.เขตประเวศ นางผกามาศ เรอื งจิรัษเฐยี ร ครู กศน.ตำบล กศน.เขตราษฎรบ์ รู ณะ นางสาวทรายเพช็ ร อไุ รพงษ์ ครู กศน.ตำบล กศน.เขตราษฎร์บรู ณะ นางสาวอมั รา เงินโพธิ์ ครู กศน.ตำบล กศน.เขตราษฎรบ์ รู ณะ นายเกริกเกยี รติ อง้ิ รตั น์ ครู ศรช. กศน.เขตคลองสามวา นายวิทยา เจือจนั ทร์ ครู ศรช. กศน.เขตจอมทอง นางสาวพชั จฑุ า นรนิ ทร ครู ศรช. กศน.เขตจอมทอง นายณดล จารยิ พานชิ ครู ศรช. กศน.เขตบางบอน นางทศั นีย์ นิวาศะบตุ ร นกั วิชาการศึกษาชำนาญการ สำนกั งาน กศน.กทม. นางสาวนนลนีย์ ประภสั รส์ ินธร นักวชิ าการศกึ ษา สำนักงาน กศน.กทม. นางสาวสุดารตั น์ อมรเสถยี รชยั นักจัดการงานทัว่ ไป สำนักงาน กศน.กทม. เรยี นรกู้ ญั ชาและกญั ชงอยา่ งชาญฉลาดสำหรบั ประชาชน 64

บรรณาธกิ าร เภสชั กรหญิง ดร.สภุ าภรณ์ ปิตพิ ร เภสัชกรเชยี่ วชาญ หวั หนา้ กลมุ่ งานเภสัชกรรม ผชู้ ว่ ยผูอ้ ำนวยการด้านการแพทยแ์ ผนไทย ดร.จรุ ญั ญา อ่อนล้อม และการแพทย์ทางเลอื ก โรงพยาบาลเจา้ พระยา อภัยภเู บศร ดร.ธนัทเทพ เธียรประสทิ ธ์ิ ที่ปรกึ ษามูลนธิ ิโรงพยาบาลเจา้ พระยาอภัยภเู บศร ดร.ปรเมศวร์ ศิรริ ตั น์ ในพระอปุ ถมั ภ์ สมเดจ็ พระเจ้าภคนิ เี ธอ นางภคภคั ร แก้วมศี รี เจ้าฟ้าเพชรรตั นราชสดุ า สริ ิโสภาพณั ณวดี นายบญุ เลศิ ตองตดิ รัมย์ อาจารย์ประจำคณะนติ ศิ าสตร์ นางทศั นีย์ นิวาศะบตุ ร สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ นางสาวนนลนีย์ ประภสั รส์ นิ ธร ผู้อำนวยการสำนกั งาน กศน.กทม. รองผอู้ ำนวยการสำนักงาน กศน.กทม. รองผอู้ ำนวยการสำนักงาน กศน.กทม. นักวชิ าการศึกษาชำนาญการ สำนักงาน กศน.กทม. นักวชิ าการศกึ ษา สำนกั งาน กศน.กทม. 65 เรยี นรกู้ ญั ชาและกญั ชงอยา่ งชาญฉลาดสำหรบั ประชาชน

เรยี นรกู้ ญั ชาและกญั ชงอยา่ งชาญฉลาดสำหรบั ประชาชน 66