ธวัชชัย. ภูเขาไฟ

เร่ือง ภูเขาไฟ จดั ทาโดย สามเณร ธวชั ชยั แจ่มใส นาเสนอ อาจารยจ์ ุฑาทิพย์ แกว้ มณี กลุ่มสาระวิทยาศาสตร์ วิชาวิทยาศาสตร์ประจาปี การศึกษา2563 ภาคเรียนท่ี1 โรงเรียนพระปริยตั ิธรรมวดั สุวรรณรังสรรค์ อาเภอบา้ นฉาง จงั หวดั ระยอง

คานา  รายงานเล่มน้ีจดั ทาข้นึ เพอ่ื เป็ นส่วนหน่ึงของวชิ า วทิ ยาศาสตร์ ช้นั ม.6 เพอื่ ให้ได้ ศึกษาหาความรู้ในเร่ือง ภเู ขาไฟ และไดศ้ กึ ษาอยา่ งเขา้ ใจเพอื่ เป็ นประโยชน์กบั การ เรียน   ผจู้ ดั ทาหวงั วา่ รายงานเลม่ น้ีจะเป็ นประโยชนก์ บั ผอู้ า่ น หรือนกั เรียน นกั ศึกษา ที่กาลงั หาขอ้ มูลเรื่องน้ีอย่หู ากมขี อ้ แนะนาหรือขอ้ ผดิ พลาดประการใด ผจู้ ดั ทาขอนอ้ มรับไวแ้ ละขออภยั มาณ ท่นี ้ีดว้ ย

สารบญั หนา้ 3 เรื่อง. 4  ภเู ขาไฟ. 5  การแบง่ ประเภทภเู ขาไฟ 6  ภูเขาไฟแบบกรวยสูง (Steep cone) 7  กรวยภเู ขาไฟสลบั ช้ัน (Composite Cone Volcano) 8  ภเู ขาไฟรูปโล่ (Shield Volcano) 9  กรวยกรวดภูเขาไฟ (Cinder Cone) 10  ภูเขาไฟมีพลงั 11  ภูเขาไฟระเบดิ 12  ผลกระทบจากภูเขาไฟระเบดิ 13  ประโยชนข์ องการเกดิ ภเู ขาไฟ  อ้างอิง

ภูเขาไฟ  ภเู ขาไฟ เป็ นธรณีสณั ฐานท่หี ินหนืดปะทผุ า่ นข้ึนมายงั พ้นื ผวิ ของดาวเคราะห์ ภูเขาไฟ มกั เกิดข้ึนใกลก้ บั แนวรอยตอ่ ระหวา่ งแผน่ เปลอื กโลก อยา่ งไรกต็ าม ยงั มีภูเขาไฟที่ เป็ นขอ้ ยกเวน้ เรียกวา่ จุดร้อนภูเขาไฟ 3

การจาแนกภูเขาไฟตามรูปร่าง  ปกตจิ ะมีการจาแนกภเู ขาไฟตามรูปร่าง ตามส่วนประกอบที่ทาให้เกิด และชนิดของ การปะทุ โดยสรุปแลว้ เราจะจาแนกภเู ขาไฟได้ 4 ลกั ษณะ 4

ภูเขาไฟแบบกรวยสูง(Steep cone)  เกดิ จากลาวาที่มคี วามเป็ นกรด หรือ Acid lava cone รูปกรวยควา่ ของภเู ขา ไฟเกดิ จากการทบั ถมของลาวาทเ่ี ป็ นกรด เพราะประกอบดว้ ยธาตุซิลิกอนมากกว่าธาตุ อน่ื ๆ ลาวามคี วามเขม้ ขน้ และเหนียว จงึ ไหลและเคลื่อนตวั ไปอยา่ งชา้ ๆ แต่จะแข็งตวั เร็ว ทาให้ไหล่เขาชนั มาก ภเู ขาไฟแบบน้ีจะเกิดจากการระเบดิ อย่างรุนแรง 5

กรวยภูเขาไฟสลบั ช้นั (Composite Cone Volcano)  เป็ นภูเขาไฟซ่งึ เกิดจากการสลบั หมนุ เวยี นของช้นั ลาวา และเศษหิน ภเู ขาไฟชนิดน้ี อาจจะดนั ลาวาไหลออกมาเป็ นเวลานาน และจะเปลย่ี นแปลงรูปแบบการประทอุ ยา่ ง กะทนั หัน ภูเขาไฟชนิดน้ีทีม่ ชี ่ือ เช่น ภเู ขาไฟฟูจิ (ญ่ปี ่ นุ ), ภูเขาไฟมายอน (ฟิลปิ ปิ นส)์ และ ภูเขาไฟเซนตเ์ ฮเลน (สหรัฐอเมริกา) 6

ภูเขาไฟรูปโล่ (Shield Volcano)  เป็ นภเู ขาไฟทม่ี ีขนาดใหญ่ โดยพ้นื ฐานแลว้ ภเู ขาไฟชนิดน้ีเกดิ จาก ลาวาชนิดบาซอลท์ ทีไ่ หลดว้ ยความหนืดตา่ ลาวาทีไ่ หลมาจากปล่องกลาง และไมก่ องสูงชนั เหมอื นภูเขา ไฟชนิดกรวยสลบั ช้นั ภูเขาไฟชนิดน้ีมกั จะเป็ นภเู ขาไฟที่ใหญ่ เชน่ ภูเขาไฟ Mauna Loa (ฮาวาย) 7

กรวยกรวดภูเขาไฟ (Cinder Cone)  ภเู ขาไฟชนิดน้ีจะสูงชนั มาก และเกิดจากลาวาทพี่ งุ่ ออกมาทบั ถมกนั ลาวาจะมคี วาม หนืดสูง การไหลไม่ตอ่ เนื่อง และมลี กั ษณะเป็ นลาวาลกู กลมๆ ทพี่ งุ่ ออกมาจากปล่อง เดีย่ ว และทบั ถมกนั บริเวณรอบปล่อง ทาใหภ้ เู ขาไฟชนิดน้ีไมค่ อ่ ยก่อใหเ้ กิดความ สูญเสียชวี ติ มากมาย 8

ภูเขาไฟมีพลงั  คือ ภเู ขาไฟทมี่ กี ารระเบดิ ค่อนขา้ งถี่ และอาจจะระเบดิ อกี โดยมีประวตั กิ ารระเบิดไม่ เกนิ 10,000 ปี ท่ผี า่ นมา ปัจจุบนั น้ีทว่ั โลกยงั ภเู ขาไฟที่มพี ลงั อยู่ประมาณ 1,300 ลูก เป็ นภูเขาไฟทเี่ คยมีประวตั ิถกู บนั ทกึ วา่ มกี ารระเบิดเกิดข้นึ จดั วา่ เป็ น ภูเขาไฟยงั มีพลงั อยู่ เช่น ภเู ขาไฟเอตนา(Mount Etna) ต้งั อยู่ในประเทศอิตาลี บนเกาะซิชลิ ี ห่างจากเมอื งกาตาเนียเพยี ง 29 กิโลเมตร เป็ นภูเขาไฟท่ียงั ไม่ดบั ท่สี ูง ที่สุดในทวปี ยุโรป มีความสูง 3,323 เมตร วดั ฐานโดยรอบได้ 150 กิโลเมตร บนยอดมหี ิมะปกคลุมปี ละเกา้ เดอื น 9

ภูเขาไฟระเบิด 10  เป็ นภัยพิบตั ทิ างธรรมชาติที่ร้ายแรงอย่างหนึ่ง การระเบดิ ของภูเขาไฟ แสดงให้เห็นว่าใต้เปลือกโลก ลงไปมีความร้อนสะสมอย่มู าก ภเู ขาไฟเกดิ จากหินหนืดร้อน เหลว (แมกมา) ทอ่ี ย่ใู นส่วนลกึ ใต้ เปลอื กโลก เคลอื่ นตัวด้วยแรงดันออกมาสู่ผิวของเปลอื กโลก ทาให้มีการเปล่ียนแปลงทางกายภาพ และทางเคมีภายในเปลอื กโลกขึ้น อัตราความรุนแรง ของการระเบดิ ขึ้นอย่กู ับความรุนแรงของการ ระเบดิ ความดันของไอ และความหนืดของลาวา ถ้าลาวาข้นมาก ๆ อัตราความรุนแรงของการ ระเบดิ จะรุนแรงมากตามไปด้วย เวลาภเู ขาไฟระเบดิ มใิ ช่มแี ต่ลาวาทไ่ี หลออกมาเท่าน้ัน ยังมีไอน้า ก๊าซ ฝ่ ุนผงเถ้าถ่านต่าง ๆ ออกมาด้วย พวกไอน้าจะควบแน่นกลายเป็ นน้า นาเอาฝ่ ุนละอองเถ้าต่าง ๆ ทตี่ กลงมาด้วยกนั ไหลบ่ากลายเป็ นโคลนท่วมในบริเวณเชิงเขาตา่ ลงไป ย่ิงถ้าภูเขาไฟน้ันมีหิมะปก คลุมอยู่ มันจะละลายหิมะ นาโคลนมาเป็ นจานวนมากได้ ภูเขาไฟมักเกิดขึน้ ตามแนวขอบของแผ่น เปลอื กโลก ตามแนวเทอื กเขาริมฝั่งมหาสมุทรของทวีปต่าง ๆ รวมท้งั ในบริเวณหม่เู กาะใน มหาสมทุ ร บริเวณรอบ ๆ มหาสมุทรแปซิฟิ กจะมภี เู ขาไฟเป็ นจานวนมากตามแนวขอบของ มหาสมทุ รแปซิฟิ ก จนถกู ขนานนามว่าเป็ น “วงแหวนแห่งไฟ” (Ring of Fire) นอกจากนี้ก็มที ่มี หาสมุทรอนิ เดียทางตอนเหนือและพบเพียงเลก็ น้อยในทะเลแคริเบยี น ทะเลเมดิ เตอร์เรเนียน และบนเกาะไอซ์แลนด์

ผลกระทบจากภูเขาไฟระเบิด  แรงส่นั สะเทอื นทีส่ ั่นมาก ท้งั การเกิดแผน่ ดินไหวเตือน แผ่นดินไหวจริง และแผน่ ดินไหวติดตาม ประชาชนทต่ี ้งั ถิ่นฐานอยบู่ นเชิงภเู ขาไฟอาจหนีไมท่ นั เกิดความสูญเสียชีวิตและทรพั ยส์ ิน  การเคลื่อนที่ของลาวา อาจไหลออกมาจากปากปลอ่ งภเู ขาไฟเคลื่อนท่รี วดเร็วถึง 50 กิโลเมตรตอ่ ชวั่ โมง มนษุ ยแ์ ละสัตวอ์ าจหนีภยั ไมท่ นั เกิดความสูญเสียอยา่ งใหญห่ ลวง  เกิดเถา้ ภเู ขาไฟ ระเบดิ ข้ึนสู่บรรยากาศ ครอบคลุมอาณาบริเวณใกลภ้ เู ขาไฟ และลมอาจพดั พาไป ไกลจากแหล่งภเู ขาไฟระเบิดหลายพนั กิโลเมตร เชน่ ภเู ขาไฟพินาตโู บระเบิดทเ่ี กาะลซู อนประเทศ ฟิ ลิปปิ นส์ ฝ่ นุ ภเู ขาไฟยงั ตกทางจงั หวดั ภาคใตข้ องประเทศไทย เช่น จงั หวดั สงขลา นราธิวาส และ ปตั ตานี เกิดมลภาวะทางอากาศและแหลง่ น้ากินน้าใชข้ องประชาชน รวมทง้ั ฝ่ ุนภเู ขาไฟไดข้ ้ึนไปถึง บรรยากาศข้นั สตราโตสเฟี ยร์ ใชเ้ วลานานหลายปี ฝ่ ุนเหล่าน้นั ถึงจะตกลงบนพ้ืนโลกหมด  เกิดคล่ืนสึนามิ ขณะเกิดภเู ขาไฟระเบิด โดยเฉพาะภเู ขาไฟใตท้ อ้ งมหาสมทุ ร คลื่นน้ีจะโถมเขา้ หาฝ่ัง สูงกวา่ 30,000 เมตร  หลงั จากภเู ขาไฟระเบดิ เถา้ ภเู ขาไฟจะถลม่ ลงมา ทาใหพ้ ื้นทใี่ กลเ้ คียงถกู ทาลาย 11

ประโยชน์ของการเกดิ ภูเขาไฟ  แผ่นดนิ ขยายกว้างขนึ้ หรือสูงขนึ้  เกดิ เกาะใหม่ภายหลังท่เี กดิ การปะทุใต้ทะเล  ดนิ ทีเ่ กิดจากภเู ขาไฟระเบิดจะอุดมสมบูรณ์ด้วยแร่ธาตตุ ่างๆ  เป็ นแหล่งเกิดนา้ พรุ ้อน  การระเบดิ ของภเู ขาไฟช่วยปรับระดบั ของเปลอื กโลกให้อย่ใู นภาวะสมดลุ  การเคลื่อนทีข่ องลาวาจากการระเบิดของภเู ขาไฟ ทาให้หินอัคนแี ละหินชั้น ซ่ึงอย่ใู ต้ทล่ี าวาไหลผ่าน เกิดการแปรสภาพ เป็ นหินแปรทีแ่ ข็งแกร่งขนึ้  แหล่ งภเู ขาไฟระเบดิ ทาให้เกดิ แหล่งแร่ทสี่ าคัญขนึ้ เช่น เพชร เหล็กและธาตอุ น่ื ๆ อีกมากมาย  แหล่ งภเู ขาไฟระเบดิ จะเป็ นแหล่งดินดีทเี่ หมาะแก่การเพาะปลูก เช่น ดินทีอ่ าเภอท่าใหม่ จังหวัดจันทบุรี เป็ นต้น  แหล่ งภเู ขาไฟ เป็ นแหล่งท่องเทยี่ วทสี่ าคญั เช่น อุทยานแห่งชาติฮาวาย ในอเมรกิ า หรือแหล่งภกู ระโดง ภอู ังคาร ใน จังหวัดบุรรี มั ย์ของไทย เป็ นต้น  ฝ่ นุ เถ้าภเู ขาไฟทลี่ ่องลอยอย่ใู นชั้นสเตรโตสเฟี ยร์ ทาให้บรรยากาศโลกเยน็ ลง ปรับระดับอุณหภูมิของบรรยากาศชั้นโทร โพสเฟี ยร์ของโลกที่กาลังร้อนขนึ้ 12

อา้ งอิง http://www.rmutphysics.com/charud/naturemystery/sci3/volcano/p2.htm http://e-book.ram.edu/e-book/g/GE410/chapter7.pdf http://www.rmutphysics.com/charud/naturemystery/sci3/volcano/p5.htm http://www.ambilacuk.com/safesurvival/volcano.html http://www.ambilacuk.com/safesurvival/volcano.html http://www.ambilacuk.com/safesurvival/volcano.html http://www.ambilacuk.com/safesurvival/volcano.html ปลอ่ งภูเขาไฟลาปาง จงั หวดั ลาปาง ข้ึนเขาสวายไหว้ 9 สง่ิ ศกั ด์ิสิทธ์ิเมืองสุรินทร์ 13