บทที่ 1

บทท่ี 1 ความรู้เก่ียวกับการจดั การ อ.นัยนา ก่งิ คา วิทยาลัยเทคนิคนา้ พอง

ความหมายและความแตกต่างของการจดั การ กับ การบริหาร • ร็อบบนิ ส์ และเคาล์เตอร์ ได้ให้ความหมายวา่ การจดั การ คือ กระบวนการในการ ประสานงาน กิจกรรมการดาเนินงานตา่ งๆขององค์การให้บรรลวุ ตั ถปุ ระสงค์อยา่ งมี ประสทิ ธิภาพ • ดบั บริน และไอร์แลนด์ ได้ให้คาจากดั ความวา่ การจดั การ หมายถงึ กระบวนการเพ่ือให้ บรรลผุ ลตามเปา้ หมายขององค์การโดยอาศยั ขนั้ ตอนการวางแผน การจดั องค์การ การนา และการควบคมุ • สรุป การจดั การ คือ การที่ผ้จู ดั การหรือนกั บริหารประสานกิจกรรมในองค์การตา่ งๆให้ ดาเนินไปด้วยกนั อยา่ งเหมาะสม เพื่อมงุ่ สเู่ ปา้ หมายตามท่ีองค์การกาหนดไว้โดยอาศยั กระบวนการทางการบริหาร ได้แก่ การวางแผน การจดั องค์การ การนา และการควบคมุ เพื่อให้การใช้ทรัพยากรขององค์การ คือ คน วสั ดอุ ปุ กรณ์ เงินทนุ และเทคโนโลยีสารสนเทศ ตลอดจนวธิ ีการจดั การท่ีเก่ียวข้องให้เป็นไปอยา่ งมีประสทิ ธิภาพและประสทิ ธิผล

ความหมายและความแตกต่างของการจดั การ กบั การบริหาร • การบริหาร เสนาะ ตเิ ยาว์ กลา่ ววา่ การบริหาร คือ กิจกรรมในการใช้ทรัพยากรของ องค์การให้บรรลวุ ตั ถปุ ระสงค์ขององค์การอยา่ งมีประสทิ ธิภาพและประสทิ ธิผล ตาม ความหมายดงั กลา่ ว การบริหาร ได้แก่ กิจกรรมในการวางแผน การจดั องค์การ การจงู ใจ และการควบคมุ ทรัพยากรบคุ คล รวมทงั้ ทรัพยากรวตั ถใุ ห้บรรลเุ ปา้ หมายขององค์การด้วยดี • การบริหารยงั มีอีกความหมายหน่ึง คือ การบริหารเป็นกระบวนการทางานร่วมกบั คน และโดยอาศยั คนเพื่อบรรลเุ ปา้ หมายขององ๕การภายใต้สภาพแวดล้อมท่ีเปล่ียนแปลงอยู่ ตลอดเวลา โดยสามารถแยกลกั ษณะการบริหารออกเป็น 5 อยา่ ง คอื 1. การทางานร่วมกบั คน 2. การมีเปา้ หมายร่วมกนั ขององค์การ 3. การสร้างความสมดลุ ระหวา่ งประสทิ ธิผลกบั ประสทิ ธิภาพ 4. การใช้ทรัพยากรที่มีอยจู่ ากดั ในโลกให้เกิดประโยชน์สงู สดุ 5. การบริหาร ต้องเผชิญกบั สภาพแวดล้อมท่ีเปลีย่ นแปลงอยตู่ ลอดเวลา

ความแตกต่างของการจดั การ กับ การบริหาร • จากความหมายของการจดั การ กบั การบริหาร จะเหน็ ว่า ทัง้ สองคานีม้ ีความหมาย เหมือนกัน คือ ทงั้ การจดั การและการบริหาร หมายถึง กจิ กรรมในการบริหาร ทรัพยากรและกิจการรายอ่ืนๆเพ่อื ให้บรรลุวัตถุประสงค์ท่ีกาหนดไว้ • องค์การต่างๆจึงใช้คาสองคานีส้ ลบั กนั ไปมา หรือใช้แทนกนั ได้ ความแตกต่างระหว่างคาว่า การจัดการ และคาว่า การบริหาร 1. การจดั การมกั ใช้ในวงการธุรกจิ หรือ 1. การบริหารมกั ใช้ในวงการสาธารณะหรือราชการ 2. การบริหารใช้กบั ผ้ปู ฏิบตั งิ านในระดบั สงู ขององค์การที่มี เอกชนเป็นหลกั หน้าท่ีในการกาหนดกรอบนโยบายและแผนต่างๆมกั เรียก คนเหล่านีว้ ่า ผ้บู ริหาร 2. การจดั การใช้กบั ผ้ปู ฏิบตั งิ านในระดบั บริหารรองลงมาท่ีมีหน้าท่ีในการนา นโยบายไปปฏิบตั มิ กั เรียกบคุ คล เหลา่ นีว้ า่ ผ้จู ดั การ

สรุป ทงั้ คาวา่ การจดั การ และการบริหารมีความหมายใกล้เคียงกนั ใช้แทนกนั ได้ หมายถึง กระบวนการในการนาทรัพยากรการบริหาร ได้แก่ คน วสั ดอุ ปุ กรณ์ เงนิ และเทคโนโลยี สารสนเทศ รวมทงั้ วธิ ีการจดั การท่ีเกี่ยวข้องให้เป็นไปอยา่ งมีประสทิ ธิภาพและประสทิ ธิผล บรรลวุ ตั ถปุ ระสงค์ตามขนั้ ตอนของการบริหาร คือ การวางแผน การจดั องค์การ การชีน้ า และ การควบคมุ ปัจจยั นาเข้า(input) กระบวนการ(process) ผลลัพธ์ท่ีได้ออกมา (output) • คน  การวางแผน • เงิน  การจดั องค์การ  สนิ ค้า • วตั ถดุ ิบ(วสั ดอุ ปุ กรณ์)  การชีน้ า  บริการ • วธิ ีการ  กาควบคมุ การย้อนกลบั (feedback)

6 ความสาคัญของการจดั การ 1. การจดั การเป็นสมองขององค์การ 2. การจดั การเป็นเทคนิควธิ ีการท่ีทาให้สมาชิกในองค์การเกิดจิตสานกึ ร่วมกนั ในการปฏิบตั งิ าน มี ความตงั้ ใจและเตม็ ใจที่จะชว่ ยให้องค์การประสบความสาเร็จ 3. การจดั การเป็นส่ิงทก่ี าหนดขอบเขตในการทางานของสมาชิกในองค์การไม่ให้มีความซา้ ซ้อน ก้าวก่ายงานกนั หากแตจ่ ะช่วยให้การปฏิบตั ิงานของสมาชิกในองค์การเป็นไปด้วยความราบร่ืน รวดเร็ว และมีประสิทธิภาพ 4. การจดั การเป็นการแสวงหาวธิ ีการท่ีดีท่ีสดุ ของการปฏิบตั ิงานในองค์การให้เกิดประสทิ ธิผลและ ประสิทธิภาพสงู สดุ

7 การจัดการเป็ นได้ทงั้ ศาสตร์และศลิ ป์ การจัดการเป็ นศาสตร์ในสังคมศาสตร์ ดังนี้ 1. การจดั การหรือการบริหารมีศัพท์เฉพาะของตัวเอง 2. การจัดการหรือการบริหารมีการจัดระบบระเบยี บความรู้ออกเป็ นหมวดหมู่ 3. การจัดการหรือการบริหาร มีวธิ ีการศกึ ษาค้นคว้าแสวงหาความรู้ใหม่ๆ ศึกษาได้จากตารา ทฤษฎี การค้นคว้าวจิ ัย และการทดลองปฏบิ ัตโิ ดยใช้ วธิ ีการทางสังคมศาสตร์ผสมกับวิทยาศาสตร์ เรียกว่า วทิ ยาการจัดการ การจดั การมลี ักษณะเป็ นศลิ ปะ การจัดการเป็ นวธิ ีการท่ผี ู้เช่ียวชาญ หรือนักบริหารนาเอาความรู้ หลักการ และทฤษฎีทางด้านบริหารจัดการมาประยุกต์ใช้ในการดาเนินการจัดการ ทรัพยากรมนุษย์ วัสดุอุปกรณ์ เงนิ ทุน และเทคโนโลยสี ารสนเทศท่เี ก่ียวข้องได้ อย่างเหมาะสมกับสถานการณ์และส่งิ แวดล้อม

8 แนวความคดิ ด้านการจดั การ • วัตถปุ ระสงค์ ประสิทธิภาพ = วธิ ีการ ประสิทธิผล = เป้าหมาย • กระบวนการ (Efficiency = means) (Effectiveness = ends) • การประสมประสาน • ประสทิ ธิภาพ การใช้ทรัพยากร การบรรลุเป้าหมาย • ประสทิ ธิผล (Resource usage) (Goal attainment) การสูญเสียต่า บรรลุเป้าหมายสูง low waste high attainment การสูญเสียทรัพยากรในระดับต่า แสดงว่า มปี ระสิทธิภาพสูง (low Resource waste = high Efficiency การบรรลุเป้าหมายสูงสุด แสดงว่า มีประสิทธิผลสูง High good attainment = high Effectivenes

Level of manager ผู้บริหารระดับสูง Top Manager ผู้บริหารระดบั กลาง MIddle Manager ผู้บริหารระดบั ต้น F i r s t - line M a n a g e r ผ้ปู ฏบิ ัตงิ าน Operation

การวางแผน (Planning) การนา หน้าท่หี รือกระบวนการ การจดั องค์การ (Leading) ทางการจดั การ (Organizing) (Mgt. Function or Process) การควบคุม (Controlling) รูป แสดงหน้าท่ีหรือกระบวนการทางการจัดการ

11 บทบาททางการจดั การ • จาแนกพฤตกิ รรมการจัดการแบ่งออกได้ 3 กลุ่ม ดงั นี้ 1. บทบาทด้านความสมั พนั ธ์ระหวา่ งบคุ คล(interpersonal roles) 2. บทบาทด้านข้อมลู ข่าวสาร(information roles) 3. บทบาทด้านการตดั สินใจ(decisional roles)

Managerial Conceptual Skill ทกั ษะทางด้านความคดิ Human Skill ทกั ษะทางด้านมนุษยสัมพันธ์ Technical Skill ทักษะทางด้านเทคนิค Managerial Skill vs. Level of Manager Conceptual Skill Human Skill Technical Skill Top Manager Middle Manager First-level Manager

13 แนวคดิ ทักษะการจัดการ เป็ นทกั ษะทางการบริหาร ประกอบด้วยทกั ษะที่สาคญั 3 ประการ คือ 3.1 ทกั ษะด้านเทคนิค Technical Skill มกั เป็นผ้บู ริหารระดบั ต้นต้องใช้ ทกั ษะด้านนีม้ าก 3.2 ทักษะด้านมนุษย์สัมพนั ธ์ Human Relation Skill รู้จกั คน เข้าใจคน ครองคนได้ “เกง่ คน”มีความจาเป็นสาหรับผ้บู ริหารทงั้ 3 ระดบั เทา่ ๆกนั 3.3 ทกั ษะด้านความคดิ Conceptual skill เป็นทกั ษะทีจ่ าเป็นที่สดุ สาหรับผ้บู ริหารระดบั สงู เหน็ ภาพรวม ตระหนกั และเข้าใจอยา่ งดีถงึ ภารกิจ และหน้าท่ีขององค์การ ตลอดจนแนวทางปฏิบตั ิ แก้ไขปรับปรุง “เกง่ คดิ

14