What is Human Rights? อะไรหรือคือสิทธิมนุษยชน

1 What is human rights ? อะไรหรอื คือสทิ ธมิ นษุ ยชน - อติรุจ ดอื เระ -

อะไรหรือคอื สิทธมิ นุษยชน What is human rights ? อะไรหรือคอื สิทธิมนุษยชน “สิิทธิิมนุุษยชน” มิิใช่่สิ่่�งแปลกใหม่่ที่�่เพิ่่�งจะถููกให้้ความสำำ�คััญ หากแต่่ พลเมืืองโลกล้้วนรู้ �จักมัักคุ้ �นและให้้คุุณค่่ามาหลายทศวรรษ การประท้้วงเพื่่�อ ทวงคืืนสิิทธิิมนุุษยธรรมก็็เป็็นประจัักษ์์หลัักฐานให้้เห็็นชััดเจนแล้้วว่่าชนในทุุก ภููมิิภาคต่่างตระหนัักรู้้�ถึึงสิิทธิิมนุุษยชนโดยทั่่�วกััน ทั้้�งนี้้�เพื่่�อทำำ�ความเข้้าใจถึึง ความเกี่ย�่ วกับั สิทิ ธิมิ นุษุ ยชนอย่า่ งชัดั เจนมากขึ้น� ประการแรกเราควรเริ่ม� ต้น้ ด้ว้ ย การทำ�ำ ความเข้้าใจถึงึ นิิยามและประเภทต่่าง ๆ ของสิิทธิมิ นุุษยชนเสีียก่่อน Stand By Youth 1

อะไรหรือคอื สทิ ธิมนุษยชน [1] นิยาม สำ�ำ หรับั นิยิ ามอาจเข้า้ ใจได้ว้ ่า่ “สิทิ ธิมิ นุษุ ยชนเป็น็ สิ่่ง� จำ�ำ เป็น็ สำำ�หรับั ทุกุ คนที่�่ ต้อ้ งได้ร้ ับั ในฐานะที่เ่� ป็น็ คน เพื่่อ� ทำำ�ให้ค้ น ๆ นั้้น� มีีชีีวิติ อยู่�รอดได้แ้ ละมีีการพัฒั นา สิิทธิมิ นุุษยชนจึงึ มีี 2 ระดัับ ระดัับแรกเป็น็ สิิทธิิที่�ต่ ิดิ ตััวมาแต่่กำ�ำ เนิดิ อาทิ ิ สิิทธิิ ในชีีวิิต สิิทธิิในความเชื่อ� มโนธรรมหรือื ลัทั ธิิศาสนา เป็น็ ต้้นระดับั ที่ส�่ องเป็น็ สิทิ ธิิ ที่ต�่ ้อ้ งได้ร้ ับั การรับั รองในรูปู ของกฎหมายหรือื ต้อ้ งได้ร้ ับั การคุ้�มครองจากรัฐั อาทิิ การได้้รับั สัญั ชาติิ การได้ร้ ัับความคุ้�มครองแรงงาน การมีีงานทำำ� สิทิ ธิิของเด็็ก หรืือผู้้�พิิการ เป็็นต้้น ขณะที่่�ปฏิิญญาสากลว่่าด้้วยสิิทธิิมนุุษยชนได้้อธิิบายถึึง คำำ�ว่่าสิิทธิิมนุุษยชนไว้้ว่่า “โดยที่่�การยอมรัับนัับถืือเกีียรติิศัักดิ์์�ประจำ�ำ ตััว และ สิิทธิิเท่่าเทีียมกัันและโอนมิิได้้ของบรรดาสมาชิิกทั้้�งหลายแห่่งครอบครััวมนุุษย ชนเป็น็ หลักั การพื้้�นฐานแห่ง่ อิิสรภาพความยุุติิธรรมและสัันติิภาพโลก”1 1กรมสง่ เสริมสิทธิและเสรีภาพ , “ชดุ ความรู้ สิทธมิ นษุ ยชน สิทธิและเสรีภาพตามรฐั ธรรมนญู ......” , http://www.rlpd.go.th/rlpdnew/images/ rlpd_1/HRC/nhr.pdf, (16 สิงหาคม , 2563). Stand By Youth 2

อะไรหรอื คอื สทิ ธมิ นุษยชน [2] ประเภท สิทิ ธิิมนุษุ ยชนสามารถจำำ�แนกได้เ้ ป็น็ 5 ประเภท ได้้แก่่ 1) สิิทธิิพลเมือื ง ได้แ้ ก่่ สิทิ ธิิในชีีวิติ และร่่างกาย เสรีีภาพและความมั่่น� คงในชีีวิติ ไม่่ถููกทรมาน ทำ�ำ ร้้ายหรืือฆ่่า สิิทธิิในการได้้รัับสััญชาติิ การนัับถืือศาสนา รวมไปถึึงสิิทธิิ ในกระบวนการยุุติิธรรม 2) สิิทธิิทางการเมืือง ได้้แก่่ สิิทธิิในการเลืือกวิิถีี ชีีวิิตของตนทั้้�งการเมืือง เศรษฐกิิจ สัังคมและวััฒนธรรม รวมถึึงการจััดการ ทรััพยากรธรรมชาติิ เสรีีภาพในการแสดงความคิิดเห็็นและการแสดงออก การ มีีเสรีีภาพในการชุมุ นุมุ โดยสงบและการเลือื กตั้้ง� อย่า่ งเสรีี 3) สิทิ ธิทิ างเศรษฐกิจิ ได้้แก่่ สิิทธิิในการมีีงานทำ�ำ ได้้เลืือกงานอย่่างอิิสระและได้้รัับค่่าจ้้างอย่่างเป็็น ธรรม สิิทธิิในการเป็น็ เจ้้าของทรัพั ย์์สิิน 4) สิิทธิิทางสังั คม ได้้แก่ ่ สิิทธิิในการได้้ รัับการศึึกษา การได้้รัับหลัักประกัันด้้านสุุขภาพ ตลอดรวมถึึงการมีีเสรีีภาพใน การเลืือกคู่�ครองและครอบครััว 5) สิทิ ธิิทางวัฒั นธรรม ได้้เเก่่ การมีีเสรีีภาพใน การใช้้ภาษาท้้องถิ่ �นของตน สิิทธิิในการเป็็นอยู่� การแต่่งกาย การกิิน และการ แสดงออกตามวัฒั นธรรมประเพณีีท้อ้ งถิ่น� หรือื ความเชื่อ� ทางศาสนา รวมถึึงการ พัักผ่อ่ นหย่อ่ นใจด้้านศิิลปะบัันเทิิงโดยมิิมีีใครมาบังั คัับ Stand By Youth 3

อะไรหรอื คอื สิทธมิ นุษยชน อย่่างไรก็็ดีีแต่่ไหนแต่่ไรมาตั้้�งแต่่อดีีตตราบจนถึึงปััจจุุบัันอาจกล่่าวได้้ ว่่าสิิทธิิมนุุษยชนเป็็นสิ่่�งที่�่ถููกละเมิิด กดทัับ และฉุุดกระชากอยู่�เสมอ กล่่าวคืือ บุคุ คลหรือื บางกลุ่�มบุคุ คลที่ต�่ ั้้ง� ตนเป็น็ ผู้้�ถืออภิสิ ิทิ ธิ์เ� หนือื กว่า่ มีีอำำ�นาจบารมีี หรือื ทรััพย์์สิินมากกว่่า ก็็มัักจะฉกฉวยความได้เ้ ปรีียบเพื่่�อกดขี่่ข� ่่มเหง ล่่วงละเมิดิ ต่่อ ผู้้�ที่อ� ่อ่ นแอกว่า่ ในสังั คม พฤติกิ ารณ์ด์ ังั กล่า่ วอาจอ้า้ งอิงิ ไปถึงึ ทฤษฎีีวิวิ ัฒั นาการ ของชาร์ล์ ดาร์ว์ ินิ ที่ก�่ ล่า่ วถึงึ การคัดั สรรโดยธรรมชาติิ ผู้้�ที่แ� ข็ง็ แกร่ง่ จะอยู่�รอดและ ผู้้�อ่อนแอจะล้ม้ หายตายจากไป สำำ�หรัับผู้�เ้ ขีียนแล้้วระอิดิ ระอาต่อ่ คำ�ำ อ้า้ งถึึงข้า้ ง ต้น้ ไม่น่ ้อ้ ย เนื่่อ� งจากแลเห็น็ ว่า่ เป็น็ การอธิบิ ายเหตุผุ ลประกอบที่ป่� ราศจากความ เห็็นอกเห็็นใจและขาดจิิตวิิญญาณของความเป็็นมนุุษยธรรม เพราะโลกของ ความเป็็นจริิงมนุุษย์์ซึ่�่งมีีสติิปััญญารู้้�คิิด สามารถพิินิิจ และใช้้วิิจารณญาณใน การเลืือกหรืือไม่่เลืือกกระทำำ�สิ่่�งใดสิ่่�งหนึ่่�งได้้นั้้�นย่่อมแยกแยะว่่าประการใดบ้้าง ที่่�จะละเมิิดหรืือสร้้างความเดืือดร้้อนแก่่ชีีวิิตอื่่�น การละเมิิดสิิทธิิมนุุษยชนจึึงมิิ ควรมีีคำ�ำ อธิิบายสวยหรููใด ๆ มากไปกว่่าการกระทำำ�ที่่�เห็็นแก่่ประโยชน์์ส่่วนตน เป็น็ สำ�ำ คัญั Stand By Youth 4

อะไรหรือคือสิทธมิ นษุ ยชน [3] ปจั จัยทีส่ ่งผลตอ่ การละเมดิ สทิ ธิมนุษยชน หากพิจิ ารณาถึงึ แก่น่ แกนของการละเมิดิ สิทิ ธิมิ นุษุ ยชนอย่า่ งรอบด้า้ นแล้ว้ จะพบว่่ามีีปััจจัยั เกื้้อ� หนุุนที่�่สำำ�คัญั 4 ประการ ได้แ้ ก่่ 1) กฎหมาย กล่า่ วคืือใน สัังคมที่�่กฎหมายกะพร่่องกะแพร่่งไม่่บััญญััติิอย่่างชััดเจนถึึงการรองรัับประเด็็น สิิทธิิมนุุษยชน ย่่อมเป็็นไปได้้ว่่าชนผู้้�อันธพาลทั้้�งที่่�ปรากฏกายในรููปชายฉกรรจ์์ ข้า้ ราชการคอปกขาว หรือื นักั ธุุรกิิจสวมสููทต่่างก็ส็ ามารถใช้้ช่อ่ งโหว่่อัันอำ�ำ นวย ทางกฎหมายละเมิิดผู้้�อื่น� ได้เ้ สมอ 2) ความยุุติิธรรม อัันเป็็นส่่วนต่อ่ ขยายภาย หลัังการบััญญััติิกฎหมาย กล่่าวคืือ ในสัังคมที่่�ความยุุติิธรรมบกพร่่องหรืือผู้้�ใช้้ อำำ�นาจศาลเอีียงข้า้ งก็ย็ ่อ่ มเป็น็ ที่น่� ่า่ กังั วลว่า่ จะเปิดิ ช่อ่ งว่า่ งให้ป้ ัญั หาการละเมิดิ สิิทธิิมนุุษยชนเรื้�อรััง โดยเฉพาะกัับคนมีีฐานะหรืือมีีอำ�ำ นาจบาตรใหญ่่ย่่อมเหิิม เกริิมมิิเกรงกลััวโทษทััณฑ์์ และอาจหาญที่�่จะเดิินหน้้าละเมิิดสิิทธิิของผู้้�อื่�นต่่อ ไป 3) ความรู้�ความเข้้าใจเกี่�่ยวกัับสิิทธิิมนุุยชน ประการนี้้�เป็็นสิ่่�งสำ�ำ คััญอย่่าง ยิ่ �งเพราะสัังคมที่�่ผู้้�คนมีีความรู้�ความเข้้าใจเรื่�องสิิทธิิมนุุษยชนย่่อมตระหนัักรู้�อยู่� เสมอว่่าสิ่่�งใดบ้้างที่�่เป็็นภััยคุุกคามต่่อสิิทธิิของตน การประท้้วง เรีียกร้้องและ ถามหาความเป็น็ ธรรมจะปรากฏขึ้้น� โดยวิจิ ารณญาณของประชาชนเองโดยทันั ทีี กลับั กัันหากประชาชนขาดความรู้�ความเข้้าใจประเด็็นสิทิ ธิมิ นุษุ ยชน เมื่่อ� มีีสิ่่ง� ใดมากระทบหรือื ละเมิดิ ต่อ่ สิทิ ธิขิ องตนก็ย็ ่อ่ มเพิกิ เฉยหรือื บางครั้ง� แทบจะไม่ไ่ ด้รู้้� ร้้อนรู้�หนาว และเมื่่อ� รู้้�ตััวอีีกทีีก็ส็ ายเกินิ จะทัักท้ว้ งสิทิ ธิิของตนเสีียแล้ว้ 4) ความ Stand By Youth 5

อะไรหรือคอื สิทธมิ นุษยชน เหลื่่�อมล้ำ�ำ� ประการนี้้�เป็็นปััญหาเชิิงโครงสร้้างที่�่ค่่อนข้้างจะยุ่�งเหยิิงและซัับซ้้อน พอสมควร เนื่่อ� งจากความเหลื่่�อมล้ำำ��ที่�ห่ นึ่่�งมีีผลให้เ้ กิดิ ความเหลื่่อ� มล้ำ��ำ ที่่�สองต่่อ กัันเป็็นทอด ๆ และความเหลื่่�อมล้ำ�ำ� ทั้้�งหลายทั้้�งปวงก็็เป็็นเสมืือนต้้นธารสำ�ำ คััญ ที่่�ทำำ�ให้้การละเมิิดสิิทธิมิ นุุษยชนปรากฏอยู่�ในสังั คม [4] แนวทางปกป้องจากการละเมดิ สทิ ธมิ นุษยชน การปกป้อ้ งการละเมิดิ สิทิ ธิมิ นุษุ ยชนอาจกระทำ�ำ ได้ท้ั้้ง� ทางตรงและทางอ้อ้ ม สำำ�หรับั ผู้เ้� ขีียนเสนอแนะ 4 แนวทาง ดังั นี้้� 1) การเสริมิ สร้้างเสรีีประชาธิปิ ไตย ให้ม้ ีีความเข้ม้ แข็ง็ ในสังั คม เพื่่อ� ลดทอนอำ�ำ นาจไม่ช่ อบที่ใ�่ ช้บ้ ังั คับั โดยมิชิ อบและ การละเมิิดสิิทธิิประชาชนบ่่อยครั้�ง 2) การยกเครื่�องกระบวนการยุุติิธรรมให้้มีี ความโปร่ง่ ใส ตรวจสอบได้้ และเข้า้ ถึงึ ง่า่ ยขึ้น� 3) การเสริมิ สร้า้ งความรู้�เรื่อ� งสิทิ ธิิ มนุษุ ยชนให้ช้ าวบ้า้ นในชุมุ ชนและเยาวชนเกิดิ ความเข้า้ ใจและตระหนักั รู้�มากยิ่ง� ขึ้น� โดยอาจจำำ�เป็น็ ต้อ้ งอาศัยั นักั วิชิ าการในพื้้น� ที่เ่� ริ่ม� ต้น้ สร้า้ งสังั คมแห่ง่ การเรีียน รู้�เรื่อ� งดังั กล่า่ วขึ้น� ตลอดรวมไปถึงึ หลักั สูตู รการศึกึ ษาของกระทรวงศึกึ ษาธิกิ ารก็็ ควรปรัับให้้เรื่�องสิิทธิิมนุุษยชนเป็็นเรื่�องสำำ�คััญ อาจจะมีีห้้องเรีียนหรืือคาบเรีียน เกี่�ย่ วกัับสิิทธิมิ นุุษยชนไปเลยด้ว้ ยซ้ำ�ำ� 4) หากถูกู ละเมิิดสิทิ ธิิก็จ็ ะต้อ้ งติดิ ต่อ่ หรืือ ร้้องเรีียนไปยังั หน่ว่ ยงานที่�เ่ กี่�ย่ วข้อ้ ง เช่่น สำำ�นัักงานคณะกรรมการสิทิ ธิิมนุษุ ชน แห่่งชาติิ สมาคมสิทิ ธิิเสรีีภาพประชาชน เป็็นต้้น Stand By Youth 6

อะไรหรือคือสทิ ธมิ นุษยชน ที่่�กล่่าวทั้้�งหมดข้้างต้้นเป็็นเพีียงความเข้้าใจพื้้�นฐานว่่าด้้วยเรื่ �องสิิทธิิมนุุษยชน หากต้้องการทำำ�ความเข้้าใจกว้้างขวางหรืือลงลึึกรายละเอีียดมากขึ้�น สามารถ ศึึกษาได้้จากปฏิิญาสากลว่่าด้้วยสิิทธิิมนุุษยชนและสนธิิสััญญาสิิทธิิมนุุษยชน อีีกกว่า่ 9 ฉบัับ .................................. ขอความกรุณากรอกแบบสอบถามหลังการอา่ นด้วยนะครบั https://forms.gle/1sXHFtqJ3uDvSv4i7 Stand By Youth 7