ชวนรู้จัก...ร่างกฎหมายการกระทำความผิดต่อเด็กผ่านสื่อออนไลน์

ชวนร้จู ัก...รา่ งกฎหมายการกระท�ำ ความผิดต่อเด็กผา่ นสื่อออนไลน์ “เด็็กและเยาวชน” ตกเป็็นเหยื่่�อของกระบวนการค้้ามนุุษย์์และถููก ละเมิิดสิิทธิิมนุุษยชนมากขึ้้�นทุุกวััน ประกอบกัับโลกในศตวรรษที่�่ 21 นี้้� เทคโนโลยีีและสัังคมออนไลน์์มีีบทบาทสำำ�คััญต่่อการเปลี่่�ยนแปลงความเป็็น อยู่่�ของคนในสัังคมจนกลายเป็็นส่่วนหนึ่�่งของชีีวิิตมนุุษย์์ ส่่งผลให้้การละเมิิด สิิทธิิเด็็กและการแสวงหาประโยชน์์ทางเพศต่่อเด็็กปรากฏให้้เห็็นมากขึ้ �นในรููป แบบออนไลน์์ ในหลายประเทศได้้มีีการออกกฎหมายเพื่่�อปกป้้องคุ้�มครองเด็็ก จากการถูกู ละเมิิดบนโลกออนไลน์์ สำ�ำ หรัับประเทศไทยนั้้น� นัับเป็น็ เรื่่อ� งน่า่ ยินิ ดีี ที่่ก� ำำ�ลังั มีีการผลักั ดััน “ร่า่ งบทบัญั ญัตั ิิว่่าด้้วยการกระทำำ�ความผิดิ ต่่อเด็็กผ่า่ นสื่อ่� ออนไลน์”์ ในวันั ที่่� 19 สิงิ หาคม 2563 ผู้�เขีียนได้ร้ ่ว่ มงาน สัมั มนาเชิงิ ปฏิิบัตั ิกิ าร เพื่่�อเพิ่่�มศัักยภาพการทำำ�งานและจััดทำำ�คู่�่มืือผู้้�บัังคัับใช้้กฎหมายในการดำำ�เนิิน Stand By Youth 1

ชวนรู้จกั ...รา่ งกฎหมายการกระท�ำ ความผิดตอ่ เดก็ ผ่านสื่อออนไลน์ คดีคี ้้ามนุษุ ย์์และการแสวงหาประโยชน์์ทางเพศเด็ก็ ออนไลน์์ จััดโดยสำำ�นักั งาน อัยั การสููงสุดุ ในฐานะผู้�สัังเกตการณ์์ (observer) และได้้มีีโอกาสพููดคุุยกัับ ดร.มาร์์ค เจริิญวงศ์์ ซึ่่�งเป็็นผู้้�มีีส่่วนสำำ�คััญในการยกร่่างฉบัับดัังกล่่าว สำำ�หรัับ บทความนี้้จ� ะพาผู้้�อ่่านไปทำ�ำ ความรู้�จักกัับร่า่ งกฎหมายฉบัับดังั กล่่าวมากยิ่่ง� ขึ้น� Q : แนะนำำ�ตััวหน่่อยครับั A: ผมชื่�่อ ดร.มาร์์ค เจริิญวงศ์์ อััยการจัังหวััดประจำ�ำ สำ�ำ นัักงานอััยการสููงสุุด ปัจั จุุบัันประจำำ�อยู่่�สำำ�นักั งานยุทุ ธศาสตร์์และฐานข้อ้ มููลคดีีค้้ามนุษุ ย์์ เนื่่อ� งด้ว้ ย สำ�ำ นักั งานอัยั การสููงสุดุ ต้อ้ งมีีการออกระเบีียบภายใน หรืืออนุบุ ัญั ญัตั ิเิ ป็น็ จำำ�นวน รายฉบัับ สำ�ำ นัักงานจึึงส่่งไปเรีียนหลัักสููตรการยกร่่างกฎหมายที่่�คณะกรรมการ กฤษฎีีกา ทำำ�ให้้มีีความรู้�ในการยกร่่างกฎหมายติิดปลายนวมมา เมื่่�อสำำ�เร็็จ การศึึกษาระดัับปริิญญาเอกจากประเทศอัังกฤษ ได้้รัับการติิดต่่อให้้มาช่่วย ยกร่่างบทบััญญััติิว่่าด้้วยการกระทำำ�ความผิิดต่่อเด็็กผ่่านสื่่�อออนไลน์์ จึึงมีี โอกาสเข้้ามาทำำ�งานเป็็นฝ่่ายเลขานุุการในทีีมร่่างกฎหมายที่่�กำำ�ลัังทำำ�อยู่่�ใน ปััจจุุบััน ข้้อดีีของการเป็็นทั้้�งผู้้�ร่่างกฎหมายและอััยการ คืือ เวลาเราร่่างมาเสร็็จ เรีียบร้้อย เราจะเห็็นข้้อจำำ�กััดในการนำ�ำ ไปใช้้จริิงในทางปฏิิบััติิ ในทีีมงานร่่าง กฎหมายเองก็็มีีคนที่่�มาจากหลายแวดวง ซึ่�่งมีีนัักกฎหมายน้้อยกว่่านัักสัังคม ด้้วยซ้ำ��ำ ไป บางคนถนััดทางด้้านเทคโนโลยีี บางคนเป็็นนัักสัังคมสงเคราะห์์ นัักสิิทธิิมนุุษยชน ฉะนั้้�น ในการยกร่่างทำำ�ให้้มีีประเด็็นน่่าสนใจที่่�ถููกนำำ�มา ถกในรููปแบบที่่�แตกต่่างกััน Stand By Youth 2

ชวนรจู้ กั ...รา่ งกฎหมายการกระทำ�ความผิดตอ่ เดก็ ผ่านสื่อออนไลน์ Q : อยากให้้เล่่าถึงึ สถานการณ์์การละเมิิดสิิทธิเิ ด็็กในประเทศไทยในช่่วงที่่�ผ่่าน มาโดยภาพรวมหน่่อยครับั A : ความรุุนแรงของการกระทำำ�ความผิิดออนไลน์์ในสัังคมไทยมีีมากขึ้ �น เรื่่�อย ๆ มีีสถิิติิที่่�น่่าสนใจหลาย ๆ เรื่่�อง เช่่นที่่�ผมทราบข้้อมููลจากสถิิติิแล้้ว รู้�สึ กสะเทืือนใจ ก็็คืือ เด็็กเคยเห็็นภาพโป๊๊ของเด็็กด้้วยกัันบนโลกออนไลน์์ กว่่า 80% มัันมีีสถิิติิทำำ�นองนี้้�เยอะแต่่สุุดท้้ายไม่่สามารถดำ�ำ เนิินคดีีได้้ จึึงเป็็น ประเด็็นที่�่ทำำ�ให้้หลายฝ่่ายเกิิดความกัังวล ในขณะเดีียวกัันก็็มีีการพููดคุุยเรื่�่อง ไม่่สมควรทางเพศ ไม่่ว่่าจะเป็็นผู้�ใหญ่่คุุยกัับเด็็กหรืือเด็็กคุุยกัันเอง อย่่างไร ก็ต็ าม คำ�ำ พิิพากษาฎีีกา ปีี 2540 วางบรรทัดั ฐานว่า่ การกระทำ�ำ ลัักษณะนี้้ไ� ม่ถ่ ืือ เป็น็ การกระทำ�ำ ที่เ่� ป็น็ การไม่ส่ มควรทางเพศจึึงไม่เ่ ป็น็ อนาจาร เมื่อ่� ไม่เ่ ป็น็ อนาจาร และไม่่มีีกฎหมายบอกว่่าการพููดคุุยเรื่่อ� งไม่่สมควรทางเพศเป็น็ ความผิดิ เวลา มีีคนเอาเรื่�่องมาแจ้้งความ ตำ�ำ รวจก็็ไม่่สามารถดำ�ำ เนิินการทางกฎหมายได้้ แต่่ ในต่่างประเทศมีีความผิิดฐานพููดคุุยเรื่่�องทางเพศที่่�ไม่่เหมาะสมผ่่านออนไลน์์ (online sexting) เพีียงแค่่ไปพููดคุุยเรื่�องทางเพศโดยปราศจากเหตุุอัันควรกัับ Stand By Youth 3

ชวนรจู้ กั ...ร่างกฎหมายการกระท�ำ ความผดิ ต่อเด็กผา่ นสื่อออนไลน์ เด็ก็ ก็เ็ ป็น็ เรื่อ่� งที่ไ�่ ม่เ่ หมาะแล้ว้ และหากเวลาพููดคุยุ แล้ว้ มีีการบอกให้ถ้ อดเสื้้อ� ผ้า้ หรืือล่อ่ ลวงให้อ้ อกมาเจอ ลักั ษณะแบบนี้้� ในต่า่ งประเทศก็ม็ ีีการเอาผิดิ ในข้อ้ หา ล่อ่ ลวงผ่า่ นทางออนไลน์์ (online grooming) มันั จึึงเป็น็ การตัดั ไฟแต่ต่ ้น้ ลม ไม่่ให้้ ไหลไปสู่่�การอนาจารหรืือกระทำำ�ชำำ�เรา แต่่ของไทยเรากลัับบอกว่่า 2 เรื่่�องนี้้� (online sexting และ online grooming) ยัังไม่่เป็็นความผิิดตราบใดก็็ตาม ที่่�เด็็กยัังไม่่ถููกเเตะต้้องเรืือนร่่าง หากเป็็นเช่่นนี้้�แสดงว่่าโอกาสที่่�เด็็กจะถููก กระทำำ�นั้้�นมีีสููงมาก อยู่่�ที่่�ว่่าเด็็กจะถููกกอดจููบลููบคลำำ�หรืือจะโดนสอดใส่่ไป ตามแต่่สถานการณ์์ Q : ร่่างกฎหมายฉบัับนี้้� เริ่ม� ต้้นมาได้้อย่่างไร มีสี าระสำ�ำ คััญอย่่างไรบ้้าง และคิิด ว่่าจะแก้้ปััญหาได้้จริงิ หรืือไม่่ A : ร่่างกฎหมายนี้้�เกิิดขึ้�นมาจากคณะวิิจััยของ ดร.ศรีีดา ตัันทะอธิิพานิิช มีี สถิิติิของการกระทำำ�ในลัักษณะที่�่เป็็นการละเมิิดเด็็กผ่่านสื่�่อออนไลน์์เป็็นตััวตั้้�ง โดยทีีมร่า่ งกฎหมายนี้้�มีีคณะทำำ�วิิจััยคืือดร.ศรีีดา ซึ่�่งทำ�ำ วิิจัยั มาประมาณ 2-3 ปีี แล้้ว ต่่อมาเริ่�มมีีการพููดคุยุ กัันในวงผู้�ปฏิิบััติิการทางกฎหมาย ไม่ว่ ่า่ จะเป็น็ กรม สอบสวนคดีีพิิเศษ (DSI) กองบัังคัับการปราบปรามการกระทำำ�ความผิิดเกี่่�ยว กัับอาชญากรรมทางเทคโนโลยีี (ปอท.) ผู้�ปฎิิบััติิงานในหน่่วยงานเหล่่านี้้�ต่่าง ระส่ำ��ำ ระสายเนื่�่องจากในมุุมมองทางปฎิิบััติิมัันฟัังดููไม่่เข้้าท่่าหากว่่ามีีคนมาพููด คุยุ เรื่อ�่ งเพศทางไลน์ห์ รืือเฟสบุ๊๊ค� กับั ลููกเราจนถึึงขั้น� หลอกให้อ้ อกไปเพื่อ�่ จะมีีเพศ สัมั พันั ธ์์ แต่ด่ ันั มาบอกว่า่ ไม่ม่ ีีกฎหมายเอาผิดิ และยังั มีีกรณีีที่ผ่�ู้�กระทำำ�ความผิดิ ไปคุุกคาม (stalk) เด็็กผู้�หญิิงคนหนึ่�่ง แล้้วเด็็กใช้้อิินเทอร์์เน็็ตในโลกโซเชีียลไม่่ ค่่อยเป็็นจึึงเปิิดเป็็นสาธารณะ (public) ใครก็็เข้้าไปดููได้้ เธอนััดเพื่่�อนไปเที่�่ยว Stand By Youth 4

ชวนรจู้ ัก...ร่างกฎหมายการกระทำ�ความผดิ ต่อเด็กผ่านสื่อออนไลน์ กัันตอน 3 ทุ่�มแต่่เพราะเป็น็ คนนััดจึึงไปถึึงก่อ่ นเวลา ผู้�กระทำำ�ความผิดิ ไปดักั รอ แล้้วก็็จัับเธอข่่มขืืน อย่่างไรก็็ตามการกระทำ�ำ ที่่�เป็็นการคุุกคาม (stalking) ต้้อง มีีองค์ป์ ระกอบความผิิด ที่�่ไม่่ใช่แ่ ค่่การส่่องเฟซบุ๊๊ก� เพราะลำำ�พังั การส่อ่ งไม่ไ่ ด้ม้ ีี การกระทำำ�ความผิดิ อะไร จึึงต้อ้ งมาไล่อ่ งค์ป์ ระกอบว่า่ แบบไหนเป็น็ การคุกุ คาม เป็็นการก่่อกวนความเป็็นส่่วนตััว ซึ่่�งทางเราก็็จะใส่่ไว้้ในกฎหมายเพื่่�อความ ชััดเจน ร่า่ งกฎหมายฉบับั บนี้้ม� ีีสาระสำำ�คัญั ที่เ�่ กี่ย่� วข้อ้ งกับั เรื่อ�่ งการกระทำ�ำ ความผิดิ ต่อ่ เด็ก็ ผ่า่ นสื่�อ่ ออนไลน์อ์ ยู่�่ 5 เรื่�อ่ งหลััก ๆ ได้้แก่่ 1.การกระทำ�ำ ที่�่เป็็นการสื่�่อสารเรื่�องทางเพศโดยปราศจากเหตุุอัันควรกัับ บุคุ คลที่่�อายุไุ ม่่เกิิน 18 ปีี (online sexting) 2.การล่่อลวงเด็็กและเยาวชนที่�่เป็็นการกระทำำ�ผ่่านอุุปกรณ์์โทรคมนาคม (online grooming) 3.การทำ�ำ ให้้เสีียชื่�่อเสีียงโดยนำำ�ความอัับอายในเรื่�องทางเพศมาเป็็นตััว บังั คับั ให้ม้ ีีเพศสััมพัันธ์์ (sextortion) 4.การกระทำำ�ที่เ่� ป็น็ การคุกุ คาม (stalking) 5.การระรานออนไลน์์ (cyber bullying) โดยสามเรื่อ�่ งแรกจะถูกู แทรกไว้้ ในประมวลกฎหมายอาญาในลักั ษณะ 9 ความ ผิิดเกี่่�ยวกัับเพศ และอีีกสองเรื่�องจะอยู่่�ในลัักษณะ 11 หมวด 1 ความผิิดต่่อ เสรีีภาพ แม้ส้ าระสำำ�คััญจะเกี่ย�่ วกับั 5 ข้้อหานี้้� แต่่จริิง ๆ แล้้วมีีการออกกฎหมาย ฉบับั นี้้ม� า 20 มาตรา ซึ่ง่� เป็น็ เรื่อ่� งเกี่ย�่ วพันั ที่ส่� ามารถทำ�ำ ให้ก้ ารดำ�ำ เนินิ คดีีในข้อ้ หา ประเภทดัังกล่่าวมีีความเหมาะสมและมีีประสิิทธิิภาพมากขึ้�น อีีกทั้้�งกฎหมาย ฉบับั นี้้ย� ังั สอดคล้อ้ งกับั มาตรฐานในอนุสุ ัญั ญาว่า่ ด้ว้ ยสิทิ ธิเิ ด็ก็ ข้อ้ 16 (Convent- tion on the Rights of the Child, Article 16) เกี่�่ยวกับั การคุ้�มครองความเป็็น Stand By Youth 5

ชวนรจู้ ัก...ร่างกฎหมายการกระท�ำ ความผิดตอ่ เดก็ ผา่ นสื่อออนไลน์ ส่ว่ นตัวั (Right to privacy) และยังั สอดรับั กับั รัฐั ธรรมนููญแห่ง่ ราชอาณาจักั รไทย พุทุ ธศักั ราช 2560 ด้้วย เช่น่ การคุ้�มครองเรื่�อ่ ง stalking ที่ไ่� ปคุ้�มครองสิิทธิคิ วาม เป็็นอยู่�่ ส่ว่ นตััวซึ่ง่� ตรงกับั มาตรา 32 ในรััฐธรรมนููญ ส่่วนคำ�ำ ถามที่ว�่ ่่ากฎหมายฉบัับบี้้�จะใช้ไ้ ด้จ้ ริงิ หรืือไม่่นั้้�น หากไปศึึกษาวิชิ า นิิติิมนุุษยวิิทยา (Legal Anthropology) เราจะรู้�ได้้ว่่า เครื่่�องมืือทางกฎหมาย ไม่่ใช่่ยาวิิเศษ มัันไม่่สามารถไปแก้้ปััญหาได้้ทุุกเรื่�่อง ยกตััวอย่่างเช่่น การกลั่่�น แกล้้ง (bullying) ประเทศอังั กฤษไม่่ได้ใ้ ห้บ้ ทนิิยามศััพท์์ด้ว้ ยซ้ำำ��ว่่า “bully” แปล ว่า่ อะไร ไม่เ่ คยมีีคำ�ำ นิยิ ามและ ไม่เ่ คยมีีการกำำ�หนดโทษเรื่อ่� ง bully ไว้ใ้ นกฎหมาย แต่ป่ ระเทศอังั กฤษป็น็ ต้น้ แบบที่ด�่ ีีมากในการแก้ป้ ัญั หาเรื่อ� ง bully ในอังั กฤษจะมีี แบ่ง่ เป็น็ การกลั่่น� แกล้ง้ ในโรงเรีียน (School Bullying) ซึ่ง�่ ใช้ว้ ิธิ ีีจัดั การปัญั หาโดย นำำ�กระบวนการการศึึกษาเข้า้ มาใช้้ และการกลั่่น� แกล้ง้ ในที่ท�่ ำ�ำ งาน (Workplace Bullying) ที่แ�่ ก้ป้ ัญั หาโดยให้ห้ น่ว่ ยงานและบริษิ ัทั ช่ว่ ยกันั สอดส่อ่ งดููแลสะท้อ้ นให้้ เห็็นว่่าการแก้้ปัญั หาการกลั่่น� แกล้้ง (bullying) ต้อ้ งมาจากหลาย ๆศาสตร์แ์ ล้ว้ มาร่ว่ มกัันแก้้ปัญั หา การกำำ�หนดโทษสููง ๆ เข้้าไว้้อาจไม่ใ่ ช่ท่ างออกที่�ด่ ีีเสมอไป ในทางทฤษฎีีมีีการอธิิบายว่่า การกำำ�หนดโทษมีีผลอย่่างยิ่ �งต่่อพฤติิกรรมของ Stand By Youth 6

ชวนรจู้ กั ...ร่างกฎหมายการกระทำ�ความผดิ ต่อเดก็ ผา่ นสื่อออนไลน์ ของผู้�กระทำ�ำ ความผิดิ เวลาจะเขีียนกฎหมายหรืือกำำ�หนดโทษในเรื่อ�่ งใดเรื่อ�่ งหนึ่ง�่ จำ�ำ เป็น็ ต้อ้ งคิดิ ให้ถ้ ีีถ้ว้ นรอบด้า้ นเสีียก่อ่ น ไม่ใ่ ช่แ่ ค่เ่ อามันั ส์เ์ ฉย ๆ มิเิ ช่น่ นั้้น� จะเกิดิ ผลร้้ายมากกว่่าผลดีี ดัังนั้้�น กฎหมายอย่่างเดีียวไม่่พอ ผมคิิดว่่าเราจำำ�เป็็นจะต้้องอาศััยความ ร่่วมมืือจากส่่วนอื่่�นมาด้้วย เช่่น ภาคประชาสัังคม ภาคการศึึกษาควรจะต้้องมีี บทบาทเป็น็ ตัวั ขับั เคลื่อ่� นสำำ�คัญั ในการกระตุ้�น สร้า้ งจิติ สำำ�นึึก และให้ค้ วามรู้�ก่อน แล้ว้ กฎหมายค่อ่ ยเอาไปใช้เ้ ป็น็ ด่า่ นสุดุ ท้า้ ยในกรณีีที่ช�่ ่อ่ งทางอื่น�่ แก้ไ้ ขอะไรไม่ไ่ ด้้ กล่่าวคืือ ให้ก้ ฎหมายเป็น็ เครื่อ�่ งมืือชนิิดสุุดท้้าย (last priority) ที่่�จะนำ�ำ ไปใช้้ แต่่ จำำ�เป็็นต้อ้ งมีี เพราะหากไม่ม่ ีี แล้ว้ มีีการกระทำ�ำ ความผิดิ เกิิดขึ้น� เราก็ท็ ำ�ำ อะไรไม่่ ได้้เลยดั่่ง� ที่เ่� คยปรากฏกันั ในอดีีต Q : ตอนนี้้�ดำ�ำ เนิินการไปถึงึ ขั้�น้ ตอนไหนแล้้วครับั A : ในส่่วนของขั้ �นตอนการยกร่่างนั้้�น รััฐธรรมนููญ มาตรา 77 วรรคสอง กำำ�หนดว่่า ก่่อนการตรากฎหมายทุุกฉบัับ รััฐพึึงจััดให้้มีีการรัับฟัังความคิิดเห็็น ของผู้�เกี่่�ยวข้้อง วิิเคราะห์์ ผลกระทบที่่�อาจเกิิดขึ้ �นจากกฎหมายอย่่างรอบด้้าน และเป็็นระบบ รวมทั้้�งเปิิดเผยผลการรัับฟัังความคิิดเห็็น และการวิิเคราะห์์นั้้�น ต่่อประชาชน และนํํามาประกอบการพิิจารณาในกระบวนการตรากฎหมาย ทุุกขั้ �นตอน ขณะนี้้� ร่่างกฎหมายฉบัับนี้้�ดำำ�เนิินมาถึึงขั้ �นตอนที่่�มีีกฎหมายแล้้ว ได้้มีีการรัับฟัังความคิิดเห็็นไปแล้้วเมื่่�อเดืือนพฤษภาคม ปีี 2562 เป็็นครั้�งแรก (ประมาณ 52 คน ทั้้�งหมดเป็็นผู้�เชี่่�ยวชาญที่่�มาจากหลายสาขาแขนง อาทิิ แพทย์์ นัักจิิตวิิทยา ตำำ�รวจ และผู้�ที่่�ทำำ�งานในภาคการศึึกษา) และครั้�งที่่�สอง เมื่่�อปลายปีี 2562 (ประมาณร้้อยกว่่าคน มีีทั้้�งผู้�เชี่่�ยวชาญและประชาชน) Stand By Youth 7

ชวนรูจ้ ัก...รา่ งกฎหมายการกระทำ�ความผดิ ต่อเด็กผ่านสื่อออนไลน์ ในรอบนี้้�มีีเสีียงเด็็กมาร่่วมสะท้้อนเและให้้ความเห็็นว่่าเห็็นด้้วยกัับบทบััญญััติิ ในร่่างนี้้�หรืือไม่่ ซึ่�่งเป็็นประโยชน์์มากเพราะในท้้ายที่�่สุุดกฎหมายฉบัับนี้้�จะเป็็น กฎหมายที่ก�่ ระทบกับั ตััวเด็ก็ เอง หลังั จากนั้้น� มาเจอ COVID-19 ก็ห็ ยุุดนิ่่�งไปพััก หนึ่ง�่ จนถึึงตอนนี้้ห� ลังั จากรับั ฟังั ความเห็น็ 2 รอบ เราถึึงนำำ�มาเสนอคณะใหญ่ซ่ ึ่ง่� ตอนนี้้เ� ห็็นชอบในหลัักการแล้้ว แต่่ก็ม็ ีีบางประเด็็นที่�่เสนอคณะย่่อยเพื่อ่� ไปปรัับ แก้้ ซึ่่�งได้้มีีการแก้้ไขเรีียบร้้อยแล้้ว หากผ่่านการนำ�ำ เสนอคณะใหญ่่ในวัันที่�่ 26 สิงิ หาคม 2563 เราจะฟังั ความคิดิ เห็น็ รอบที่ส่� าม แต่ร่ ัฐั ธรรมนููญบอกว่า่ กฎหมาย จะเสนอได้้ ต้้องผ่่านการรัับฟัังความคิิดเห็็นทั้้�งทางออนไลน์์และออฟไลน์์ เรา เคยทำ�ำ มาเฉพาะทางออฟไลน์์มา 2 ครั้�ง หนนี้้�เราจะ จััดเสวนาเปิดิ เวทีีปกติไิ ด้อ้ ีีก 1 ครั้ง� และจะมีีการเปิดิ รับั ฟังั ความคิดิ เห็น็ ออนไลน์ด์ ้ว้ ยซึ่ง�่ น่า่ จะเกิดิ ขึ้น� ในระยะ เวลาไม่น่ านนี้้� ผมอยากให้ก้ ฎหมายเรื่อ่� งนี้้ต� ้อ้ งคลอดให้เ้ ร็ว็ ที่ส่� ุดุ เพื่อ�่ ที่จ�่ ะไม่ท่ ำำ�ให้้ เด็ก็ ได้ร้ ัับผลกระทบในลักั ษณะแบบนี้้โ� ดยที่่�ไม่่มีีกฎหมายออกมาคุ้�มครองเขา จะเห็็นได้้ว่่า เราเราพยายามดึึงผู้้�มีีส่่วนได้้เสีีย (stakeholders) คนที่่�เขา มาเกี่�่ยวข้้องกัับเรื่่�องนี้้�ทั้้�งหมด ไม่่ใช่่เฉพาะคนในกระบวนการยุุติิธรรม แต่่รวม ถึึงคนในภาคสัังคม คนในภาคการศึึกษา คนที่่�มีีโอกาสที่่�จะเป็็นผู้�กระทำ�ำ ความ ผิิดหรืือแม้้กระทั่่�งคนที่่�มีีโอกาสเป็็นเหยื่่�ออย่่างตััวเด็็กเอง เพราะเราต้้องการที่่� จะป้อ้ งกันั ไม่ใ่ ห้เ้ ขาเป็น็ เหยื่อ่� และในขณะเดีียวกันั ป้อ้ งกันั ไม่ใ่ ห้เ้ ขาเป็น็ ผู้�กระทำำ� ความผิิดในอนาคตได้้ อย่่างไรก็็ตาม มีีการถกเถีียงกัันอยู่่�ว่่าควรบััญญััติิไว้้ในไหน ผมกัับ อ.ปกป้้อง ศรีีสนิิท เห็็นด้้วยในทางเดีียวกัันว่่าควรใส่่ไว้้ในประมวลกฎหมาย อาญา เพราะจะมีีข้้อดีีคืือ นัักเรีียน นัักศึึกษาจะได้้เรีียน ผู้�ที่่�เรีียนเนติิบััณฑิิตก็็ ต้อ้ งได้ศ้ ึึกษา ผู้้�พิิพากษา อัยั การ เวลาจะสอบก็ต็ ้้องได้ใ้ ช้้ นั่่�นหมายความว่่าคน Stand By Youth 8

ชวนรจู้ กั ...รา่ งกฎหมายการกระท�ำ ความผดิ ตอ่ เด็กผา่ นสื่อออนไลน์ ที่อ�่ ยู่ห่� น้า้ งานที่จ�่ ะทำ�ำ งานในกระบวนการยุตุ ิธิ รรมจะได้เ้ รีียนกันั ถ้ว้ นหน้า้ แต่ห่ าก ไปใส่ใ่ นพระราชบััญญััติิ น้อ้ ยคนเท่่านั้้น� ที่�จ่ ะเข้้าถึึงและศึึกษาอย่า่ งจริิงจังั แล้ว้ อ.ปกป้้อง ได้ต้ ั้้�งประเด็น็ ว่า่ กฎหมายในรััฐธรรมนููญฉบับั นี้้บ� อกถึึง พรบ.กิิโยตินิ ที่เ�่ รีียกเป็็นชื่อ�่ เล่น่ ๆ กันั โดยมีีหลักั ว่่า กฎหมายใดก็แ็ ล้้วแต่่ที่ไ่� ม่ม่ ีีการใช้ม้ าเป็็น เวลา 2 ปีี สามารถที่่จ� ะไม่บ่ ังั คับั ใช้้ได้้ ฉะนั้้�นเกิดิ สมมติิพ.ร.บ.ฉบับั นี้้�ออกมาแล้ว้ 2 ปีี ปรากฏว่่าไม่่มีีใครใช้้ สุุดท้้ายก็็ยกเลิิกได้้ แต่่หากเราไปแก้้ในประมวล กฎหมายอาญา มัันก็็จะไปอยู่�่ในประมวลกฎหมายอาญา พ.ร.บ.กิิโยติินไม่่มีี ทางทำำ�อะไรประมวลกฎหมายอาญาได้้อยู่่�แล้ว้ เพราะเชื่อ�่ ว่า่ หากประชาชนรู้�ว่า มีีกฎหมายนี้้�อยู่�่ จะต้้องมีีการบัังคัับใช้อ้ ย่่างแน่น่ อน เพราะฉะนั้้�นผมจึึงเห็น็ ด้้วย กับั แนวทางนี้้� เหตุผุ ลอีีกประการหนึ่�ง่ คืือ บ้า้ นเราไม่่ได้้มีีแนวคิิด (concept) เหมืือนต่า่ ง ประเทศในหลายประเทศที่ม่� ีีกฎหมายว่า่ ด้ว้ ยการกระทำ�ำ ความผิดิ ต่อ่ เด็ก็ (Crime Against Children Act) โดยตรง แต่ใ่ นประเทศไทย การกระทำำ�อะไรก็็แล้้วแต่่ที่่� เกี่�่ยวกัับการกระทำำ�ความผิิดต่่อเด็็ก เราใส่่ในประมวลกฎหมายอาญาหมดเลย มาตั้้�งแต่ต่ อนต้้น แล้้วกรณีีที่เ่� หตุฉุ กรรจ์์ กล่่าวคืือ มีีเหตุเุ พิ่่ม� โทษให้ห้ นัักขึ้�นหาก ไปกระทำำ�ต่่อเด็็กที่�่อายุุน้้อยลดหลั่่�นลงมา หากวัันดีีคืืนดีีจะให้้มีี พ.ร.บ.เกี่�่ยว กัับการกระทำ�ำ ความผิิดต่่อเด็็กผ่่านสื่่�อออนไลน์์แยกออกมาต่่างหาก ผมมองว่่า โครงสร้้างมัันไม่่ไปในทางเดีียวกััน พ.ร.บ.เกี่่�ยวกัับเด็็กที่่�ประเทศไทยเรามีี คืือ พรบ.คุ้�มครองเด็็ก พ.ศ.2546 ที่่�ไม่่ได้้กล่่าวถึึงเรื่�่องการกระทำ�ำ ความผิิดต่่อเด็็ก มีีแต่เ่ รื่�อ่ งของการสงเคราะห์์เด็็ก การช่ว่ ยเหลืือเด็ก็ เพราะฉะนั้้น� เวลาที่จ่� ะดููว่า่ ควรบัญั ญัตั ิไิ ปไว้ท้ ี่ไ่� หน เราควรจะต้อ้ งดููโครงสร้า้ งหลักั ของกฎหมายด้ว้ ย มิฉิ ะนั้้น� แล้ว้ มันั จะดููประดัักประเดิดิ Stand By Youth 9

ชวนร้จู ัก...รา่ งกฎหมายการกระท�ำ ความผดิ ต่อเดก็ ผา่ นสื่อออนไลน์ Q : อยากฝากอะไรถึึงเยาวชนในการใช้้สื่อ่� ออนไลน์บ์ ้้างครับั A: พี่�่มัักจะเทีียบให้้เห็็นว่่า การใช้้อุุปกรณ์์อิิเล็็กทรอนิิกส์์มัันเหมืือนกัับการ ที่�่คุุณใช้้มีีด มีีดมัันทำำ�ได้้หลายอย่่างเลย มัันบาดมืือคุุณก็็ได้้ มัันเอาไปแทงคน เพื่�่อช่่วยคนอื่่�นก็็ได้้ มัันเอาไปทำำ�ร้้ายคนอื่่�นก็็ได้้ เพราะฉะนั้้�นทุุกครั้�งที่�่จะใช้้โลก ออนไลน์์ ให้ต้ ระหนักั อยู่เ่� สมอว่า่ มันั เป็น็ ดั่่ง� วัตั ถุมุ ีีคม ซึ่ง่� มันั สามารถทำ�ำ ร้า้ ยได้แ้ ม้้ กระทั่่�งตััวเองหรืือบุุคคลอื่่�น เพราะฉะนั้้�นเวลาใช้้ จงใช้้มัันด้้วยความระมััดระวััง ใช้้มัันอย่่างฉลาด เพราะถ้้าคุุณใช้้มัันอย่่างเป็็นประโยชน์์ มัันสร้้างประโยชน์์ได้้ อย่่างมหาศาล เพราะมีีดก็็ใช้้ทำ�ำ มาหากิินได้้ สามารถนำ�ำ มาแกะสลัักได้้ แต่่หาก คุณุ ใช้ม้ ีีดในทางที่ไ่� ม่ด่ ีี มันั ไม่ไ่ ด้บ้ าดเฉพาะคนอื่น�่ เพราะว่า่ แม้ค้ ุณุ จะไปทิ่่ม� แทง คนอื่�่นได้้ แต่ม่ ีีดด้้ามนั้้น� สามารถกลัับมาทิ่่ม� แทงคุณุ ได้เ้ ช่่นกันั เพราะเวลาที่่ค� ุณุ โพสต์์อะไรลงบนโลกออนไลน์์ มัันสามารถสืืบทราบได้ห้ มดว่่าใครเป็น็ คนโพสต์์ โพสต์เ์ วลาใด ณ จุดุ ไหน เขาก็ต็ ามหาคุณุ ได้อ้ ยู่�่ ดีี เพราะฉะนั้้น� ถ้า้ ให้เ้ ตืือนก็อ็ ยาก จะบอกว่า่ “ทุกุ ครั้ง�้ ที่จ่� ะใช้อ้ ุปุ กรณ์อ์ ิเิ ล็ก็ ทรอนิกิ ส์ห์ รือื ผ่า่ นโลกออนไลน์์ ให้้ คิดิ ว่า่ มัันเป็น็ มีีดซึ่ง่� สามารถทำำ�ร้า้ ยได้ท้ ั้ง�้ ตนเองและคนอื่่น� จงใช้อ้ ย่า่ งระวััง” Stand By Youth 10

ชวนรู้จัก...รา่ งกฎหมายการกระท�ำ ความผิดต่อเด็กผา่ นสื่อออนไลน์ ขอความกรณุ ากรอกแบบสอบถามหลงั การอา่ นด้วยนะครับ https://forms.gle/1sXHFtqJ3uDvSv4i7 Stand By Youth 11