เกษตรอินทรีย์

คำนำ ก หนงั สือเล่มน้มี จี ัดทำขึ้นเพอื่ เป็นค่มู ือในกำรเรียนรู้ เก่ียวกับอดุลย์คลองหลวงฟำร์ม เห็ด ท่ีกลุ่มนักศึกษำคณะศิลปศำสตร์ สำขำกำรท่องเท่ียว มหำวิทยำลัยเทคโนโลยี รำชมงคลธัญบุรี จัดทำข้ึนให้กับ นำยอดุลย์ วิเชียรชัย ประธำนในพ้ืนท่ีชุมชน และ เจ้ำของพ้ืนที่อดุลย์คลองหกฟำร์มเห็ด ท่ีทำงกลุ่มนักศึกษำได้รับมอบหมำยงำนใน รำยวิชำ กำรจัดกำรท่องเท่ียวเชิงวัฒนธรรม และ อำจำรย์พนัส สืบยุบล ท่ีปรึกษำ รำยงำน และหนังสือเล่มน้ี ภำยในหนังสือเล่มน้ีจะประกอบไปด้วย หลักคำสอน และแนวทำงแก้ไขปัญหำ ตำ่ งๆของ พระบำทสมเด็จพระบรมชนกำธิเบศร มหำภูมิพลอดุลยเดชมหำรำช บรม นำถบพิตร นอกจำกนย้ี ังมี เคร่ืองจกั รสำน, ประเภทของต้นไม้ พืชพรรณ แต่ละชนิด รวมทั้งสรรคณุ ทำงด้ำนยำรกั ษำโรค และรับประทำนเปน็ อำหำรได้ สุดท้ำยนี้ทำงคณะผู้จัดทำขอขอบคุณ นำยอดุลย์ วิเชียรชัย และสมำชิกในพื้นท่ี ชุมชน และพื้นท่ีอดุลย์คลองหกฟำร์มเห็ด ท่ีให้กำรต้อนรับ และควำมร่วมมือเป็น อย่ำงดี ขอขอบคุณ อำจำรย์พนัส สืบยุบล ที่ปรึกษำรำยงำน และหนังสือเล่มนี้ ขอขอบคุณ ครอบครัว เพื่อน และทุกคนที่มีส่วนเก่ียวข้องกับกำรทำงำนครั้งนี้ หำก หนงั สอื เลม่ น้มี ีขอ้ มลู เนือ้ หำผิดพลำดประกำรใดทำงคณะผูจ้ ัดทำขออภยั มำ ณ ท่นี ี้ คณะผจู้ ัดทำ

เกษตรอินทรีย์ แนวคิดพ้ืนฐำนของเกษตรอินทรีย์คือ กำรทำกำรเกษตรแบบองค์รวม ซ่ึงแตกต่ำง อย่ำงมำกจำกระบบเกษตรแผนใหม่ท่ีมุ่งเน้นกำรใช้ปัจจัยกำรผลิตต่ำงๆ เพ่ือเพ่ิม ผลผลติ เฉพำะพืชที่ปลกู ซงึ่ เปน็ แนวคดิ แบบแยกส่วน เพรำะให้ควำมสนใจเฉพำะแต่ ผลผลิตของพชื หลักท่ปี ลกู โดยไม่ได้คำนึงถึงผลกระทบต่อทรัพยำกรกำรเกษตรหรือ นิเวศกำรเกษตร สำหรับเกษตรอินทรีย์ซ่ึงเป็นกำรเกษตรแบบองค์รวมจะให้ ควำมสำคัญกับกำร อนุรักษ์ทรัพยำกรธรรมชำติและระบบนิเวศกำรเกษตร โดยเฉพำะอย่ำงยิ่งกำรฟน้ื ฟคู วำมอดุ มสมบูรณ์ของดิน, กำรรักษำแหล่งน้ำให้สะอำด และกำรฟื้นฟูควำมหลำกหลำยทำงชีวภำพของฟำร์ม ทั้งน้ีเพรำะแนวทำงเกษตร อินทรยี อ์ ำศัยกลไกและกระบวนกำรของระบบนเิ วศในกำรทำ กำรผลิต จำกเหตุผลที่ได้กล่ำวมำแล้วข้ำงต้น เกษตรอินทรีย์จึงปฏิเสธกำรใช้สำรเคมีกำจัด ศัตรูพืชและปุ๋ยเคมี เนื่องจำกสำรเคมีกำรเกษตรเหล่ำนี้มีผลกระทบต่อกลไกและ กระบวนกำรของระบบนเิ วศ นอกเหนอื จำกกำรปฏิเสธกำรใช้สำรเคมกี ำรเกษตรแล้ว เกษตรอินทรีย์ยังให้ควำมสำคัญกับกำรสร้ำงสมดุลของวงจรของธำตุอำหำร, กำรประหยัดพลังงำน, กำรอนุรักษ์ระบบนิเวศกำรเกษตร และกำรฟื้นฟูควำม หลำกหลำยทำงชีวภำพ ซ่ึงถือได้ว่ำเกษตรอินทรีย์เป็นกำรบริหำรจัดกำรฟำร์มเชิง บวก (positive management)

และกำรจัดกำรเชิงบวกน้ีเองที่ทำให้เกษตรอินทรีย์แตกต่ำงอย่ำงสำคัญจำกกำร เกษตรท่ีไม่ใช้สำรเคมีแบบปล่อยปะละเลย (ที่มักอ้ำงว่ำ เป็นกำรเกษตรตำมแบบ ธรรมชำติ) หรอื เกษตรปลอดสำรเคมแี ละเกษตรไรส้ ำรพิษทเ่ี ฟือ่ งฟูในบ้ำนเรำมำนำน หลำยปี เนื่องจำกเกษตรอินทรีย์เป็นกำรเกษตรท่ีให้ควำมสำคัญกับกำร ทำฟำร์มเชิง สร้ำงสรรค์ (เพ่ืออนุรักษ์และฟื้นฟูระบบนิเวศกำรเกษตรในไร่นำ) ดังน้ันเกษตรกรที่ หันมำทำเกษตรอินทรีย์จึงจำเป็นต้องพัฒนำกำรเรียนรู้เก่ียว กับธรรมชำติและกำร บริหำรจัดกำรฟำร์มของตนเพิ่มข้ึนด้วย ผลที่ตำมมำก็คือเกษตรอินทรีย์จึงเป็น แนวทำงกำรเกษตรท่ีตั้งอยู่บนกระบวนกำร แห่งกำรเรียนรู้และภูมิ ปัญญำ เพรำะเกษตรกรตอ้ งสังเกต, ศึกษำ, วิเครำะห์-สังเครำะห์ และสรุปบทเรียนเกี่ยวกับ กำรทำกำรเกษตรของฟำรม์ ตนเอง ซึ่งจะมีเงอื่ นไขทงั้ ทำงกำยภำพ (เช่น ลกั ษณะของ ดิน ภมู อิ ำกำศ และภูมินิเวศ) รวมถงึ เศรษฐกิจ-สังคมที่แตกต่ำงจำกพ้ืนที่อื่น เพ่ือคัด สรรและพัฒนำแนวทำงเกษตรอินทรีย์ท่ีเฉพำะและเหมำะสมกับฟำร์มของ ตัวเอง อย่ำงแทจ้ รงิ หลักกำรของ \"เกษตรอนิ ทรีย์“ เกษตรอินทรีย์ให้ควำมสำคัญสูงสุดต่อ ”ดิน” เนื่องจำกดินเป็นรำกฐำนของทุกส่ิง โฮวำรด์ ผ้บู กุ เบิกเกษตรอินทรียย์ ุคใหม่ ไดว้ ำงหลกั กำรสำคัญไว้ 7 ประกำร คือ 1. สุขภำพทีด่ เี ป็นสิทธขิ ้นั พื้นฐำนของสิง่ มีชีวิตทั้งปวงทอี่ ุบัตขิ ้ึนมำบนโลก 2. สุขภำพท่ดี ตี ำมกฎขอ้ ท่หี น่ึง ตอ้ งใช้กับท้ัง ดิน พืช สัตว์ และมนุษย์ โดยสุขภำพที่ ดีของสิ่งมชี ีวิตดงั กลำ่ วจะเชื่อมโยงประสำนสมั พนั ธด์ ุจสำยโซ่ เส้นเดียวกัน 3. ควำมอ่อนแอและผลกระทบทเ่ี กดิ ขน้ึ กบั ดิน จะส่งผลกระทบต่อห่วงโซ่ที่อยู่สูงกว่ำ จนกระทง่ั ถึงมนุษย์ซ่ึงยนื อยู่บนสุดของหว่ งโซแ่ หง่ ควำมสัมพันธ์

4. ปัญหำกำรระบำดของโรคแมลงท้ังในกำรปลูกพืชและเลี้ยงสัตว์ในระบบ เกษตรกรรมสมยั ใหมน่ ้นั คือปญั หำในห่วงโซ่ทีส่ องและสำม (พชื -สตั ว์) 5. ปัญหำเรื่องสุขภำพของคนในสังคมสมัยใหม่เป็นผลต่อเนื่องมำจำกปัญหำควำม ลม้ เหลวทเ่ี กดิ ข้นึ ในห่วงโซท่ ี่สองและสำม 6. สขุ ภำพทไ่ี ม่ดีของพืช สัตว์และมนุษย์เป็นผลต่อเน่ืองมำจำกสุขภำพที่ไม่ดีของดิน กำรแก้ปญั หำเรื่องสขุ ภำพโดยกำรพัฒนำยำ และคดิ ค้นวธิ กี ำรรักษำโรคต่ำงๆ ไม่อำจ ทำใหส้ ขุ ภำพดขี ึน้ ได้ถ้ำละเลยควำมอดุ มสมบูรณ์ของดนิ 7. กำรปรับเปล่ียนกำรพัฒนำที่ถูกต้องจึงต้องสำนึกในปัญหำที่เกิดขึ้น ยอมรับกฎ และบทบำทอันซับซ้อนของธรรมชำติ โดยกำรคืนทุกสิ่งท่ีเหลือจำกกำรใช้ประโยชน์ ให้กบั ผนื ดินผสมผสำนกำรปลูกพืช และเล้ียงสัตว์ และไม่กระทำกำรใดๆ ที่เป็นกำร รบกวนต่อกระบวนกำรสะสมธำตุอำหำรท่ีดำเนินกำรโดยส่ิงมีชีวิติเล็กๆ ซ่ึงอำศัย ในดิน ดงั นั้น มโนทัศนข์ องดินในหมู่นกั เกษตรอนิ ทรีย์จงึ เปน็ คนละแบบกบั ท่ีนกั เกษตรเคมี เขำ้ ใจ นักเกษตรอินทรีย์เช่ือว่ำดินใต้ฝ่ำเท้ำของมนุษย์น้ันมีชีวิต ควำมอุดมสมบูรณ์ ของดินมิได้เป็นภำพของดินซ่ึงมีแร่ธำตุท่ีพืชต้องกำรไม่กี่ ชนิด แต่เป็นดินที่มีควำม อุดมสมบูรณ์ของสิง่ มชี วี ติ เล็กๆ ในดินเป็นจำนวนมำก กำรใช้ปุ๋ยเคมีเพียงอย่ำงเดียว เพ่อื ผลิตอำหำรจะทำใหส้ มดลุ ของธำตุอำหำรรอง เสียไป และจะมผี ลตอ่ คณุ ภำพของ อำหำรน้ันในทส่ี ดุ