โคก หนอง นา โมเดล

คำนำ ก หนงั สือเล่มน้มี จี ัดทำขึ้นเพอื่ เป็นค่มู ือในกำรเรียนรู้ เก่ียวกับอดุลย์คลองหลวงฟำร์ม เห็ด ท่ีกลุ่มนักศึกษำคณะศิลปศำสตร์ สำขำกำรท่องเท่ียว มหำวิทยำลัยเทคโนโลยี รำชมงคลธัญบุรี จัดทำข้ึนให้กับ นำยอดุลย์ วิเชียรชัย ประธำนในพ้ืนท่ีชุมชน และ เจ้ำของพ้ืนที่อดุลย์คลองหกฟำร์มเห็ด ท่ีทำงกลุ่มนักศึกษำได้รับมอบหมำยงำนใน รำยวิชำ กำรจัดกำรท่องเท่ียวเชิงวัฒนธรรม และ อำจำรย์พนัส สืบยุบล ท่ีปรึกษำ รำยงำน และหนังสือเล่มน้ี ภำยในหนังสือเล่มน้ีจะประกอบไปด้วย หลักคำสอน และแนวทำงแก้ไขปัญหำ ตำ่ งๆของ พระบำทสมเด็จพระบรมชนกำธิเบศร มหำภูมิพลอดุลยเดชมหำรำช บรม นำถบพิตร นอกจำกนย้ี ังมี เคร่ืองจกั รสำน, ประเภทของต้นไม้ พืชพรรณ แต่ละชนิด รวมทั้งสรรคณุ ทำงด้ำนยำรกั ษำโรค และรับประทำนเปน็ อำหำรได้ สุดท้ำยนี้ทำงคณะผู้จัดทำขอขอบคุณ นำยอดุลย์ วิเชียรชัย และสมำชิกในพื้นท่ี ชุมชน และพื้นท่ีอดุลย์คลองหกฟำร์มเห็ด ท่ีให้กำรต้อนรับ และควำมร่วมมือเป็น อย่ำงดี ขอขอบคุณ อำจำรย์พนัส สืบยุบล ที่ปรึกษำรำยงำน และหนังสือเล่มนี้ ขอขอบคุณ ครอบครัว เพื่อน และทุกคนที่มีส่วนเก่ียวข้องกับกำรทำงำนครั้งนี้ หำก หนงั สอื เลม่ น้มี ีขอ้ มลู เนือ้ หำผิดพลำดประกำรใดทำงคณะผูจ้ ัดทำขออภยั มำ ณ ท่นี ี้ คณะผจู้ ัดทำ

โคก หนอง นำ โมเดล โคก หนอง นำ โมเดล คือ กำรจัดกำรพื้นท่ีเหมำะกับพ้ืนที่กำรเกษตร ซ่ึงเป็นกำร ผสมผสำนเกษตรทฤษฎีใหม่ เข้ำกับภูมิปัญญำพื้นบ้ำนท่ีอยู่อย่ำงสอดคล้องกับ ธรรมชำตใิ นพ้ืนท่ีนนั้ ๆ โคก หนอง นำ โมเดล เปน็ กำรที่ใหธ้ รรมชำตจิ ดั กำรตวั มันเอง โดยมี มนุษยเ์ ป็นส่วนสง่ เสริมให้มันสำเร็จเร็วข้ึน อย่ำงเป็นระบบ ซ่ึงเป็นแนวทำงทำ เกษตรอินทรีย์และกำรสร้ำงชวี ิตทีย่ ั่งยนื หลมุ ขนมครกแบบพน้ื ทลี่ ุ่ม ( “โคก หนอง นำ โมเดล” ) โคก สรำ้ งโคกบนพน้ื ที่ของตนเอง จำกกำรนำดินที่ได้จำกกำรขุดหนอง นำมำถมเป็น โคกเพ่ือสร้ำงท่ีอยู่อำศัย ปลูกผัก เลี้ยงสัตว์ รวมทั้งปลูกต้นไม้ตำมแนวทำงศำสตร์ พระรำชำ คือ “ป่ำ 3 อย่ำง ประโยชน์ 4 อย่ำง” เพื่อพอกิน เพ่ือใช้สอยในครัวเรือน หรอื พอใช้ และเพ่ือสร้ำงที่อยู่อำศัยหรือพออยู่ จำกน้ันประโยชน์อย่ำงที่ 4 คือ ช่วย สร้ำงสมดุลระบบนิเวศ เพรำะใบไม้ท่ีร่วงหล่นจะช่วยปกคลุมหน้ำดิน ในขณะที่รำก จำนวนมำกช่วยดูดซบั น้ำฝน เพอ่ื กักเก็บนำ้ ไว้ใตโ้ คกเป็นนำ้ ใต้ดินเพิม่ ควำมชมุ่ ช้ืน

หนอง ขุดหนอง รูปร่ำงคดโค้งอิสระ ไม่เป็นส่ีเหลี่ยม เพื่อเก็บน้ำไว้ใช้ยำมหน้ำแล้ง หรือจำเป็น และสำมำรถใช้เป็นที่รองรับน้ำยำมน้ำท่วมหลำก และเป็นแหล่งที่อยู่ อำศัยของปลำ นำ ยกหัวคันนำให้กว้ำงและสูงอย่ำงน้อย 1 เมตร ธรรมชำติของข้ำวจะทะล่ึงน้ำไม่ จมน้ำตำย เพื่อเพมิ่ พืน้ ทีก่ กั เกบ็ นำ้ ไวใ้ นนำ ขดุ รอ่ งใกล้หัวคันนำ เป็นที่อยู่ของปลำ ปู ปั้นหัวคันนำให้มีควำมกว้ำงมำกพอที่จะปลูกต้นไม้ พืชผัก ให้มีรำกยึดเหนี่ยวคันนำ และเพ่มิ พนื้ ท่ีทำกิน คลองไส้ไก่ ช่วยระบำยน้ำรอบพื้นที่ โดยขุดให้มีลักษณะคดเคี้ยว เพ่ือให้น้ำไหลได้ ทั่วถึงตลอดทั้งพื้นที่เพ่ือใช้ทำกำรเกษตรและช่วยเพ่ิมควำมชุ่มชื้นให้กับผืนดิน และ ต้นไมโ้ ดยรอบ ฝำยชะลอน้ำ ช่วยชะลอและกักเกบ็ นำ้ จำกต้นนำ้ ไว้ในพื้นที่ เพ่ือไม่ให้น้ำหลำกลงมำ สร้ำงควำมเสียหำยกับพ้ืนที่ลุ่มด้ำนล่ำง และช่วยกักตะกอนดินไม่ให้ลงมำสะสมใน หนอง คลอง บึง หรือเข่ือน นอกจำกน้ัน สำหรับพ้ืนท่ีกลำงน้ำฝำยชะลอน้ำยังช่วย ยกระดับน้ำเพือ่ เกบ็ ไวใ้ นพืน้ ท่ีอีกด้วย

ด้วยรูปแบบ “โคก หนอง นำ โมเดล” น้ี หำกมีเกษตรกรมี พื้นที่รำยละ 10 ไร่ คิดเป็น 1 หลุมขนมครก จะสำมำรถเก็บ กักน้ำได้ปีละประมำณ 40,000 ลูกบำศก์เมตรต่อปีโดยเป็นน้ำ บ น ดิ น ป ร ะ ม ำ ณ 2 0 , 0 0 0 ลกู บำศก์เมตร เม่ือมีป่ำชุ่มช้ืนจะสำมำรถเก็บกักน้ำใต้ดินได้เพิ่มข้ึนอีก ถ้ำทุกคนในลุ่มน้ำป่ำสัก หรือ อย่ำงนอ้ ย 100,000 รำย ร่วมมอื ร่วมใจกนั สรำ้ ง 100,000 หลุมขนมครก จะสำมำรถเก็บ กักน้ำได้กว่ำส่ีพันล้ำนลูกบำศก์เมตรต่อปี คิดเป็นมำกกว่ำ 4 เท่ำของควำมจุเขื่อนป่ำสัก ชลสิทธ์ิ จะสำมำรถแก้ไขปัญหำน้ำท่วมได้และท่ีสำคัญคือมีน้ำเก็บไว้ใช้ยำมหน้ำแล้ง สำมำรถปลูกพืชพันธุ์ได้ตลอดปี มีพอกิน พออยู่ พอใช้ เกิดทั้ง “ประโยชน์ตน และ ประโยชนท์ ำ่ น” ในเวลำเดียวกนั