บัวหลวง

คำนำ ก หนงั สือเล่มน้มี จี ัดทำขึ้นเพอื่ เป็นค่มู ือในกำรเรียนรู้ เก่ียวกับอดุลย์คลองหลวงฟำร์ม เห็ด ท่ีกลุ่มนักศึกษำคณะศิลปศำสตร์ สำขำกำรท่องเท่ียว มหำวิทยำลัยเทคโนโลยี รำชมงคลธัญบุรี จัดทำข้ึนให้กับ นำยอดุลย์ วิเชียรชัย ประธำนในพ้ืนท่ีชุมชน และ เจ้ำของพ้ืนที่อดุลย์คลองหกฟำร์มเห็ด ท่ีทำงกลุ่มนักศึกษำได้รับมอบหมำยงำนใน รำยวิชำ กำรจัดกำรท่องเท่ียวเชิงวัฒนธรรม และ อำจำรย์พนัส สืบยุบล ท่ีปรึกษำ รำยงำน และหนังสือเล่มน้ี ภำยในหนังสือเล่มน้ีจะประกอบไปด้วย หลักคำสอน และแนวทำงแก้ไขปัญหำ ตำ่ งๆของ พระบำทสมเด็จพระบรมชนกำธิเบศร มหำภูมิพลอดุลยเดชมหำรำช บรม นำถบพิตร นอกจำกนย้ี ังมี เคร่ืองจกั รสำน, ประเภทของต้นไม้ พืชพรรณ แต่ละชนิด รวมทั้งสรรคณุ ทำงด้ำนยำรกั ษำโรค และรับประทำนเปน็ อำหำรได้ สุดท้ำยนี้ทำงคณะผู้จัดทำขอขอบคุณ นำยอดุลย์ วิเชียรชัย และสมำชิกในพื้นท่ี ชุมชน และพื้นท่ีอดุลย์คลองหกฟำร์มเห็ด ท่ีให้กำรต้อนรับ และควำมร่วมมือเป็น อย่ำงดี ขอขอบคุณ อำจำรย์พนัส สืบยุบล ที่ปรึกษำรำยงำน และหนังสือเล่มนี้ ขอขอบคุณ ครอบครัว เพื่อน และทุกคนที่มีส่วนเก่ียวข้องกับกำรทำงำนครั้งนี้ หำก หนงั สอื เลม่ น้มี ีขอ้ มลู เนือ้ หำผิดพลำดประกำรใดทำงคณะผูจ้ ัดทำขออภยั มำ ณ ท่นี ี้ คณะผจู้ ัดทำ

บัวหลวง ชื่อวทิ ยำศำสตร์ : Nelumbo nucifera Gaertn. ชื่อเรียกอ่ืน : บุณฑริก ปุณฑริก ปทุม ปัทมำ โกกระณต สัตตบุษย์ บัวฉัตรขำว สัตตบงกช บัวฉตั รชมพู โช้ค บัวอุบล ชอื่ วงศ์ : NELUMBONACEAE ลักษณะ : พืชน้ำอำยุหลำยปี ลำต้นเป็นเหง้ำใต้ดิน หรือเป็นไหลเหนือดินนำมำ รับประทำนได้ เรียกว่ำ “รำกบัว” ใบ ใบเด่ียวแตกจำกข้อของลำต้น ใบรูปกลมใหญ่ เส้นผ่ำนศูนย์กลำง 15-40 ซม. ขอบใบเรียบและเปน็ คลื่น สีเขียว มีนวลเคลอื บทำให้ไม่เปียกน้ำ กำ้ นใบและกำ้ นดอก กลมเรยี วแข็งมหี นำมเลก็ ๆ ชูข้นึ เหนอื น้ำ มีเส้นใยสีขำว ดอก ดอกเดีย่ วออกจำกขอ้ ของเหง้ำใตด้ ิน ท่บี รเิ วณซอกใบ กลีบเล้ียงขนำดเล็ก 4-5 กลีบ กลีบดอกจำนวนมำกเรียงซ้อนกันหลำยชั้น สีขำว หรือสีชมพู เกสรเพศผู้สี เหลืองจำนวนมำก บำงคร้ังเปลี่ยนไปเป็นกลีบดอกทำให้กลีบดอกซ้อนกันแน่น ฐำนรองดอกบวมขยำยใหญเ่ รยี กวำ่ “ฝักบวั ” ผล ผลกล่มุ ประกอบด้วยผลย่อยจำนวนมำก เจริญอยูภ่ ำยในฝกั บวั ภำยในผลย่อย มเี มล็ดขนำดใหญ่ ใบเล้ียงหนำนำมำรบั ประทำนได้ เรยี กว่ำ “เมด็ บัว”

กำรกระจำยพนั ธ์ุ : ไหล โดยกำรแยกกอ หรือกำรแยกเหงำ้ เป็นวิธที ี่เหมำะสำหรบั บวั ในเขตร้อนคือบัวหลวง จะสร้ำงไหลจำกเหง้ำ (รำก) ของต้นแม่แล้วงอกไปเป็นต้น ใหม่ สำมำรถขยำยพันธุ์โดยกำรตัดเหง้ำ ให้มีควำมยำวประมำณ 2-3 ข้อ มีตำ ประมำณ 3 ตำ ต้นออ่ นจะขน้ึ จำกตำ และเจรญิ เป็นต้นใหม่ ประโยชน์ : ไมป้ ระดับ ก้ำนใบและก้ำนดอก ทำกระดำษ และเส้นใยใช้ทำไส้ตะเกียง บชู ำพระ, เปลือกเมล็ดบวั แหง้ และฝกั แก่ทำปยุ๋ , เครื่องสำอำง, สมุนไพร, บริโภค ซ่ึง สรรพคุณทำงยำรำกบัว นำไปต้มกับน้ำตำลกรวด แก้ร้อนใน ชำวอินเดีย จะให้เด็ก ด่ืมน้ำรำกบัว เพื่อระงับอำกำรท้องร่วง, สำยบัว กินเพื่อแก้อำกำรท้องร่วง, ใบบัว นำมำหน่ั ฝอย ๆ ชงดื่มแทนน้ำชำ ช่วยแก้ร้อนในกระหำยน้ำได้เป็นอย่ำงดี, เกสรบัว ส่วนของเกสรสีเหลือง สำมำรถใช้เข้ำเคร่ืองยำทั้งไทยและจีน โดยเฉพำะยำลม ยำ หอม ยำบำรุงหัวใจ และยำขับปัสสำวะ, ดีบัว เป็นส่วนของต้นอ่อนที่อยู่ภำยในเม็ด บัว มีรสขมจัด สำมำรถนำมำเป็นส่วนผสมของยำโบรำณ มีฤทธ์ิขยำยหลอดเลือดที่ ไปเลี้ยงกลำ้ มเน้ือหัวใจได้ ควำมมงคล : บัวหลวง นับว่ำเป็นสัญลักษณ์แห่งควำมดีงำมในทำงพระพุทธศำสนำ ซ่งึ นับตง้ั แตอ่ ดตี จนถงึ ปจั จุบันคนไทยก็ยังนิยมนำดอกบัวหลวงมำใช้บูชำพระ ยำกที่ จะหำไม้ดอกชนิดอ่ืนมำทดแทนได้ ซ่ึงบัวที่นิยมนำมำไหว้พระนั่นก็คือ บัวหลวง นอกจำกดอกท่มี ีคณุ คำ่ แลว้ สว่ นอ่ืนๆของบวั หลวงกม็ ีคุณค่ำไมแ่ พด้ อก ซึ่งแต่ละส่วน ก็ลว้ นแลว้ แต่มีประโยชน์ทง้ั สิ้น