วิชาสังคมศึกษา

สงั คมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม ศาสนาของเรา

พระพทุ ธศาสนาเปน็ มรดกทางวฒั นธรรม มรดกทางด้านจติ ใจ มรดกทางดา้ นรูปธรรม พระพทุ ธศาสนาเป็นหลักในการพฒั นาชาติไทย คนไทยนำหลกั ธรรมทำงพระพทุ ธศำสนำมำใช้ในกำรพฒั นำด้ำนกำยภำพและสิง่ แวดล้อม รวมถึงใช้พัฒนำดำ้ นจติ ใจ จึงสง่ ผลให้เกดิ กำรสร้ำงสรรคส์ ง่ิ ตำ่ ง ๆ ทนี่ ำควำมเจรญิ กำ้ วหน้ำมำสู่ประเทศ

หลักธรรมที่นำมำใชใ้ นกำรพฒั นำด้ำนจติ ใจ คอื โอวำท 3 ประกอบด้วย การไม่ทาความชว่ั การทาความดี การทาจิตใจใหผ้ ่องใสบริสทุ ธ์ิ ไมล่ ักขโมย มเี มตตำกรุณำต่อสตั ว์ สวดมนต์ ไหว้พระ ไม่รงั แกสตั ว์ ชว่ ยเหลอื ผอู้ ่ืน นง่ั สมำธิ

พระพุทธเจ้ำมีพระนำมเดิมวำ่ สิทธัตถะ เจำ้ ชำยสทิ ธัตถะทอดพระเนตร พระพุทธเจ้ำตรสั รู้ พระพุทธเจ้ำเสดจ็ สู่ ประสตู ิในวนั ข้ึน 15 คำ่ เดอื น 6 เหน็ เทวทตู 4 ซึง่ เปน็ สำเหตุ ในวันขนึ้ 15 คำ่ เดือน 6 กรุงกบลิ พสั ด์ุ เพือ่ แสดงธรรม กอ่ นพุทธศักรำช 80 ปี ใหต้ ดั สินพระทัยออกผนวช ขณะมพี ระชนมไ์ ด้ 35 พรรษำ ขณะมีพระชนม์ได้ 29 พรรษำ โปรดพระรำชบดิ ำ เจ้ำชำยสทิ ธตั ถะอภเิ ษกสมรส เจ้ำชำยสทิ ธัตถะทรง เมอื่ พระพุทธเจ้ำตรัสรแู้ ลว้ พระพุทธเจำ้ ทรงเผยแผ่ กับพระนำงยโสธรำหรอื พมิ พำ บำเพญ็ เพยี รทกุ รกริ ิยำ ไดแ้ สดงธรรมโปรดปัญจวัคคยี ์ พระพทุ ธศำสนำเปน็ เวลำ ขณะมพี ระชนม์ได้ 16 พรรษำ ทำใหโ้ กณฑญั ญะเห็นธรรม 45 ปี จึงปรนิ พิ พำน ใน เปน็ เวลำ 6 ปี และขอบวชเป็นพระสงฆ์รปู แรก วนั ขึ้น 15 คำ่ เดือน 6 ในพระพทุ ธศำสนำ ขณะมีพระชนมไ์ ด้ 80 พรรษำ

เปน็ คัมภรี ์ทำงพระพทุ ธศำสนำทมี่ คี วำมสำคญั มำก เพรำะเปน็ หลกั ฐำนทำงพระพุทธศำสนำ ทบี่ ันทึกคำสอน ของพระพทุ ธเจำ้ ไว้เป็นลำยลักษณ์อกั ษร เพ่ือใหพ้ ทุ ธศำสนกิ ชนไดศ้ ึกษำและนำไปปฏิบัติในชวี ติ ประจำวัน วินัยปิฎก หมวดวำ่ ดว้ ยระเบยี บวินัย มที ัง้ หมด 21,000 พระธรรมขันธ์ สุตตนั ตปิฎก หมวดท่วี ่ำด้วยพระธรรมเทศนำท่วั ๆ ไป มปี ระวตั ิ และท้องเร่อื งประกอบ มที งั้ หมด 21,000 พระธรรมขนั ธ์ อภิธรรมปฎิ ก หมวดทว่ี ่ำดว้ ยขอ้ ธรรมลว้ น ๆ ไม่มีประวัติ และทอ้ งเรื่องประกอบ มีทัง้ หมด 42,000 พระธรรมขันธ์

ศรัทธา 4 ควำมเชื่อที่ประกอบด้วยเหตผุ ล เช่อื ผลของกรรม เช่ือกรรม เชื่อว่ำทำกรรมเช่นใด ย่อมได้รบั ผลอยำ่ งนนั้ เช่ือวำ่ กรรมมีอยู่จรงิ เชื่อว่ำเมื่อทำอะไร เชอื่ พระปญั ญาและการตรสั รู้ของพระพทุ ธเจา้ โดยมเี จตนำที่ดีหรือไมด่ ี ยอ่ มเกิดกรรมดหี รือ กรรมช่วั ตำมเจตนำ เชอ่ื ว่ำพระธรรมคำสง่ั สอนของพระพทุ ธเจำ้ เป็นจรงิ แนน่ อน เช่ือว่าสัตวโลกมกี รรมเปน็ ของตน ตวั อยา่ งการกระทาที่ไมด่ ี ตอ้ งรบั ผดิ ชอบตอ่ กรรมทท่ี ำไว้ ตวั อยา่ งการกระทาทด่ี ี อำ่ นหนงั สอื ไดเ้ กรด A รังแกเพื่อน ถกู ครตู ำหนิ

อรยิ สัจ 4 ควำมจริงอันประเสริฐ ทุกข์ ควำมไม่สบำยกำย ควำมไม่สบำยใจ (ปญั หำ) สมทุ ยั ร้สู ึกอึดอดั /อว้ น สำเหตุท่ีทำให้เกิด ทำนอำหำรมำกไป มรรค ข้อปฏิบัตใิ หถ้ งึ ควำมดบั ทุกข์ นโิ รธ ควำมดับทกุ ข์ ออกกำลังกำย/ทำนอำหำรแตพ่ อดี หนุ่ ดี รำ่ งกำยแข็งแรง

ไตรสกิ ขา หลักปฏิบตั เิ พ่อื กำรดำเนนิ ชวี ิตท่ดี งี ำม ฝกึ จิตใจใหเ้ ขม้ แข็ง มสี ตริ ตู้ ัวอยเู่ สมอ ฝึกควำมประพฤตทิ ำงกำย ใหอ้ ยูใ่ นระเบยี บวนิ ัย ฝกึ ปญั ญำให้เกิดควำมรูแ้ จ้งเห็นจริง รู้ผดิ ร้ถู กู

หลกั ธรรมท่เี ป็นหัวใจสำคัญทำงพระพทุ ธศำสนำ 3 ประกำร การไม่ทาความชั่วท้ังปวง การทาความดีให้ถึงพร้อม การทาจติ ใจใหผ้ ่องใสบริสุทธ์ิ เบญจศีล เบญจธรรม กำรบรหิ ำรจิตและเจรญิ ปัญญำ อบำยมุข 4 บญุ กิริยำวัตถุ 3 กำรสวดมนต์แผ่เมตตำ อคติ 4 อทิ ธบิ ำท 4 ควำมกตญั ญูกตเวทีต่อพระพทุ ธศำสนำ มงคล 38

ข้อทคี่ วรละเวน้ 5 ประกำร เว้นจากการฆา่ สัตว์ เว้นจากการลักทรพั ย์ เว้นจากการประพฤตผิ ดิ ในกาม กำรกระทำ ผลกำรกระทำ กำรกระทำ ผลกำรกระทำ กำรกระทำ ผลกำรกระทำ เวน้ จากการพดู เทจ็ เวน้ จากการดืม่ สุราและเสพสารเสพติด กำรกระทำ ผลกำรกระทำ กำรกระทำ ผลกำรกระทำ

ทำงแห่งควำมเส่อื ม 4 ประกำร นักเลงสุรา คือ ชอบเสพติดของมนึ เมำ นักเลงผหู้ ญิง คือ ประพฤตติ นเป็นคนเจำ้ ชู้ คบคนช่วั เป็นมิตร คอื คบเพื่อนไมด่ ี นักเลงการพนนั คือ ชอบเล่นกำรพนนั เปน็ ประจำ

มเี มตตากรณุ า ข้อที่ควรประพฤติ 5 ประกำร มีความสารวมในกาม มีสมั มาอาชวี ะ มคี าสตั ย์ มสี ตสิ ัมปชัญญะ

ทานมยั หลักแหง่ กำรทำควำมดี 3 ประกำร ภาวนามัย กำรทำบญุ ด้วยกำรแบง่ ปนั สลี มัย กำรทำบุญดว้ ยกำรฝกึ จิตใจ ส่ิงของของตนใหผ้ อู้ ่นื กำรทำบุญดว้ ยกำรประพฤตดิ ี ของตนเอง รกั ษำศลี

ฉันทาคติ โทสาคติ หมำยถงึ ลำเอยี งเพรำะรกั หมำยถึง ลำเอียงเพรำะโกรธหรอื เกลยี ด โมหาคติ ภยาคติ หมำยถึง ลำเอียงเพรำะควำมโง่เขลำ หมำยถงึ ลำเอียงเพรำะกลวั

หลักธรรมทช่ี ว่ ยให้ผปู้ ฏบิ ตั บิ รรลผุ ลสำเร็จในงำนท่ีทำ 4 ประกำร หมำยถึง พอใจในกำรทำงำน หมำยถงึ ควำมขยันหมนั่ เพยี ร หมำยถึง ควำมเอำใจใส่ในงำนทท่ี ำ หมำยถงึ รู้จกั ใช้ปญั ญำ ในกำรทำงำน ในกำรปรับปรงุ แก้ไขงำนทีท่ ำ จนประสบผลสำเรจ็

สำมำรถปฏบิ ตั ไิ ด้ ดงั นี้ ศึกษำควำมรู้เก่ยี วกบั หลกั ธรรม ปฏบิ ัติตำมหลกั ธรรม เพอ่ื ให้เกิดควำมเขำ้ ใจ และพธิ ีกรรมทำงศำสนำ ใหถ้ ูกตอ้ ง พระพทุ ธศำสนำอยำ่ งถูกตอ้ ง ช่วยกนั เผยแผ่ ปกป้องพระพทุ ธศำสนำ พระพุทธศำสนำ ทำนบุ ำรงุ พระพุทธศำสนำ ให้เจริญมั่นคง

คือ ธรรมทน่ี ำมำซ่ึงควำมสขุ ของชีวิต 38 ประกำร ในชนั้ น้เี รียน 3 ประกำร ดงั น้ี ใฝ่ร้ใู ฝ่เรียน (มงคลท่ี 7) หมำยถึง ตง้ั ใจศึกษำเล่ำเรียน การงานไม่อากลู (มงคลที่ 14) หมำยถึง กำรทำงำนให้เสรจ็ ไม่ค่งั คำ้ ง มีความอดทน (มงคลที่ 27) หมำยถงึ มคี วำมอดทนอดกลั้น

เรำควรฝกึ ทำสมำธิก่อนเข้ำเรียนหรือเข้ำนอน เพื่อให้จิตใจผอ่ งใสบรสิ ุทธิ์ เรียนดี หลับง่าย เข้าใจง่าย หลบั สนทิ สบาย สมองปลอดโปรง่ ต่นื เชา้ สมองปลอดโปรง่

เปน็ ข้อคิดสอนใจของพระพทุ ธศำสนำ พทุ ธศำสนสภุ ำษติ ท่คี วรศกึ ษำในช้ันนี้ วริ ิเยน ทกุ ขฺ มจเฺ จติ ปญญฺ า โลกสมฺ ิ ปชฺโชโต ควำมมำนะบำกบ่นั ช่วยให้เรำฝ่ำฟนั อุปสรรคตำ่ ง ๆ ได้ ปัญญำทำงโลก หมำยถึง กำรนำควำมรูม้ ำประดษิ ฐค์ ิดค้น ตัวอยำ่ ง หำกนักเรียนมีควำมเพยี รพยำยำมกส็ ำมำรถ สิ่งตำ่ งๆจนเกิดกำรสืบทอดต่อๆกันมำ มีอำชีพทีต่ ัวเองต้องกำรได้ ปญั ญำทำงธรรม หมำยถงึ ปญั ญำทท่ี ำให้เขำ้ ใจ ควำมเปน็ จรงิ ของชีวิต รูผ้ ดิ ชอบชั่วดี (เป็นปญั ญำท่ี พระพทุ ธศำสนำเนน้ ให้ควำมสำคัญ) ตัวอย่ำง กำรใชส้ ่ิงประดิษฐค์ ิดคน้ ส่งิ ต่ำง ๆ คิดค้น ตอ่ ยอด สบื ทอด พฒั นำ