๒ เมษายน ๒๕๖๔

๒ เมษายน ๒๕๖๔ วันรักการอา่ น นทิ รรศการเฉลิมพระเกยี รติวันคลา้ ยวันพระราชสมภพสมเด็จพระกนิษฐาธริ าชเจา้ กรมสมเด็จ พระเทพรัตนราชสดุ าฯ สยามบรมราชกมุ ารี หอ้ งสุมดประชาชนอาเภอนาวงั กศน.อาเภอนาวงั จังหวดั หนองบัวลาภู

พระราชประวตั ิ สมเดจ็ พระกนิษฐาธริ าชเจา้ กรมสมเดจ็ พระเทพรตั นราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระ ราชสมภพเม่อื วันเสาร์ที่ 2 เมษายน พ.ศ. 2498 (ตรงกับวนั ข้ึน 10 ค่า เดือน 5 ปีมะแม สปั ตศก) ณ พระทน่ี งั่ อัมพรสถาน พระราชวังดสุ ติ เป็นสมเด็จพระเจา้ ลกู เธอพระองคท์ ี่ 3 ใน พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธเิ บศร มหาภูมพิ ลอดลุ ยเดชมหาราช และสมเดจ็ พระนางเจ้า สริ กิ ติ ิ์ พระบรมราชนิ ีนาถ พระบรมราชชนนีพันปหี ลวง โดยศาสตราจารย์ นายแพทย์ หมอ่ มหลวงเกษตร สนทิ วงศ์ เปน็ ผู้ถวายพระประสตู ิกาล และไดร้ ับการถวายพระนามจาก สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงวชริ ญาณวงศ์ ว่า สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจา้ ฟ้าสริ ินธรเทพ รตั นสดุ า กิตวิ ัฒนาดลุ โสภาคย์ พร้อมท้งั ประทานคา่ แปลว่า นางแก้ว อันหมายถึง หญิงผู้ ประเสรฐิ และมพี ระนามทขี่ ้าราชบรพิ าร เรียกทัว่ ไปว่า ทูลกระหม่อมน้อย

พระปรีชาสามารถ ด้านการประพนั ธ์ ด้านการประพนั ธ์ พระราชนพิ นธ์ทีท่ รงไว้มีจ่านวนมากมาย ทเี่ ป็นร้อยกรองนน้ั มบี ทร้อยกรอง พระราชนพิ นธค์ า่ ฉันทด์ ุษฎสี งั เวยและกาพย์ขบั ไม้ บทร้อยกรองเบด็ เตลด็ และบทรอ้ ยกรอง สา่ หรบั เนื้อเพลงทง้ั เพลงไทยและเพลงไทยสากล ท่ีเปน็ ร้อยแกว้ มที ั้งพระราชนพิ นธ์ด้าน วชิ าการ วรรณกรรมส่าหรบั เยาวชน และพระราชนพิ นธ์ทีท่ รงบันทกึ เรอ่ื งราวการเสดจ็ พระ ราชดา่ เนนิ ต่างประเทศแต่ละครง้ั นับตั้งแต่เลม่ แรกคือ”ย่าแดนมังกร”เมอื่ เสดจ็ ฯเยอื นประเทศ จนี ในปี ๒๕๒๔ เปน็ ต้นมา จนถงึ ปจั จบุ นั มีพระราชนพิ นธใ์ นลกั ษณะบันทกึ การเดนิ ทางยงั ตา่ ง แดนเช่นน้หี ลายสบิ เล่มแล้ว

โครงการในพระราชดา่ ริ ด้านเศรษฐกิจ ดา้ นเทคโนโลยีสารสนเทศ ดา้ นสุขภาพอนามยั ด้านทรพั ยากรธรรมชาติ ด้าน การศกึ ษา

โครงการส่งเสริมสหกรณใ์ นโรงเรยี น สมเดจ็ พระเทพรัตนราชสุดาฯ พระราชทานพระราชดารเิ ก่ียวกบั การสง่ เสริมการสหกรณ์ โดยให้มี การปลกู ฝังความร้แู กเ่ ด็กนักเรียนและสง่ เสริมให้มีการตงั้ สหกรณข์ น้ึ ในชุมชนทีม่ คี วามพร้อม เป็น ที่มาของโครงการสง่ เสริมสหกรณใ์ นโรงเรียนตารวจตระเวนชายแดนนับแตป่ ี ๒๕๓๔ เป็นตน้ มา โครงการเทคโนโลยสี ารสนเทศเพ่อื การศกึ ษา ในวาระเฉลมิ ฉลองพระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยู่หัวภูมิพลอดุลยเดชทรงครองสิรริ าชสมบัติครบ ๕๐ ปีเมือ่ ปี ๒๕๓๘ รัฐบาลได้ประกาศให้เป็นปีแห่งเทคโนโลยีสารสนเทศไทย เปน็ การรว่ มเฉลมิ พระ เกียรติในฐานะทรงเปน็ พระมหากษัตรยิ ์นักพัฒนา-นักเทคโนโลยสี ารสนเทศไดท้ รงใช้เทคโนโลยี สารสนเทศในโครงการพฒั นาหลากหลายรูปแบบ สบื เน่อื งจากการดงั กลา่ วหนว่ ยงานภาครฐั คือ ศนู ยเ์ ทคโนโลยีอิเลก็ ทรอนกิ สแ์ ละคอมพิวเตอร์แหง่ ชาติ สานกั งานคณะกรรมการเทคโนโลยี สารสนเทศแห่งชาติ และสมาพันธ์เทคโนโลยสี ารสนเทศแห่งประเทศไทยจัดทาโครงการเทคโนโลยี สารสนเทศตามพระราชดาริสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯในอันท่จี ะนาเทคโนโลยสี ารสนเทศไปใช้ ในการพัฒนาประเทศ โดยเฉพาะอย่างยง่ิ เพ่ือเพิม่ คณุ ภาพชีวติ แกผ่ ้ดู ้อยโอกาสในสังคม โครงการเทคโนโลยีสารสนเทศเพอื่ คนพิการ เป็นการนาคอมพวิ เตอรม์ าช่วยพฒั นาการ ใช้ในการเรยี นการสอนและการดาเนินชวี ิตประจาวัน โครงการเทคโนโลยสี ารสนเทศเพื่อเดก็ ป่วย เปน็ สื่อช่วยใหเ้ ดก็ ทป่ี ว่ ยเร้ือรังตามโรงพยาบาลได้ เรยี นรู้ และพัฒนาทักษะให้ทันระดับการเรียนร้ขู องตน โครงการเกษตรเพ่ืออาหารกลางวัน เป็นโครงการทีม่ ุ่งส่งเสริมให้ครู ผ้ปู กครองและนักเรียนร่วมกนั ทาการเกษตรในโรงเรยี นแลว้ นา ผลผลติ ท่ไี ดม้ าประกอบเป็นอาหารกลางวัน โดยสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯพระราชทานเงนิ สง่ิ ของ พนั ธุพ์ ชื พนั ธ์ุสัตว์ วสั ดอุ ปุ กรณส์ าหรับการเกษตรและการครัวใหแ้ กโ่ รงเรียนในโครงการ โครงการนจ้ี ะช่วยให้เดก็ นักเรยี นมอี าหารกลางวนั ทมี่ ีคณุ ค่าทางโภชนาการรับประทานตลอดชว่ ง การศึกษาแล้ว ยังทาใหน้ ักเรียนมคี วามร้ดู ้านการเกษตรแผนใหม่ สามารถนาไปใช้ในชวี ติ ประจาวัน หรอื ประกอบอาชีพได้ต่อไปด้วย

โครงการอนุรักษท์ รพั ยากรธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดลอ้ ม ในคราวทส่ี มเดจ็ พระเทพรัตนราชสุดาฯเสด็จพระราชดาเนินทรงเยยี่ มโรงเรียนตารวจตระเวน ชายแดนบารุงท่ี ๑๐๗ บ้านห้วยจะค่าน ตาบลปิงโคง้ อาเภอเชียงดาว จังหวัดเชียงใหมเ่ มื่อปี ๒๕๓๐ มพี ระราชดารใิ ห้ปลกู ฝังการอนุรักษ์ทรพั ยากรธรรมชาติแกเ่ ดก็ นกั เรียน ทั้งยังมี พระราชดาริใหโ้ รงเรียนปลกู ตน้ สะเดา ซง่ึ นอกจากจะใหร้ ่มเงาและนาส่วนต่างๆมาประกอบอาหาร แลว้ ยงั สามารถนาเมลด็ มาใชป้ อ้ งกนั และกาจดั แมลงในผักได้โดยไม่มสี ารพิษตกคา้ งหรือมผี ล ทาลายสภาพแวดล้อมเชน่ สารเคมที ่วั ไปด้วย พระราชดาริในครั้งนั้นได้ขยายผลออกเปน็ โครงการ อนรุ ักษ์ทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสิ่งแวดล้อมอืน่ ๆอาทิ การส่งเสรมิ การปลูกหญ้าแฝก ทย่ี ึดเป็น แนวทางปฏิบตั ใิ นบรรดาโรงเรียนตารวจตระเวนชายแดนสบื มา โครงการสง่ เสรมิ คณุ ภาพการศึกษา เปน็ โครงการที่มุ่งพฒั นาคณุ ภาพการศกึ ษาของโรงเรยี นตารวจตระเวนชายแดนซ่งึ มกั ตั้งอยู่ในถิ่น ทุรกนั ดาร ด้วยการพัฒนาศักยภาพของครูซ่ึงเป็นตารวจตระเวนชายแดนให้ทาหน้าทีค่ รูได้อยา่ งมี ประสิทธิภาพ และพฒั นาการเรยี นการสอนภาคบงั คบั ให้ได้มาตรฐาน ให้นกั เรียนมีความพร้อมที่ จะศึกษาต่อในระดบั สูงข้ึนตอ่ ไป โครงการนกั เรยี นในพระราชานุเคราะห์ เปน็ โครงการทส่ี นบั สนุนใหน้ กั เรยี นยากจนในท้องถ่ินทุรกนั ดารได้มีโอกาสศึกษาตอ่ ตาม ความสามารถ โดยสมเด็จพระเทพรตั นราชสุดาฯทรงพระกรณุ าพระราชทานพระราชานุเคราะหใ์ ห้ นกั เรยี นเหลา่ นั้นได้มโี อกาสเล่าเรียน เพ่อื กลับไปพัฒนาท้องถิน่ ของตนให้เจริญก้าวหนา้ ต่อไป

พระราชนิพนธ์ เพลง หวนคิด (๒๕๑๐) จาใจจาจากเจ้า ไปไกล ตอ้ งคร่าครวญฤทยั รา่ ร้อง จาจรจากดวงใจ แสนโศกเศรา้ แฮ ดวงจิตคิดถึง น้อง แทบมว้ ยมรณา จาใจจากดวงใจ สดุ อาลยั หวนไหห้ า แสนเศรา้ เฝ้าโศกา โอแ้ กว้ ตาต้องลาไกล คิดถึงแตน่ วลน้อง ดวงจติ หมองเธอไปไหน ยามหา่ งรา้ งยาใจ ดวงหทยั แทบมว้ ยมรณ์ เพลง รกั ร้าง (๒๕๑๐) โอว้ า่ ความรกั เอย๋ ไม่ชนื่ เชย สมหทัย ยามรักร้างห่างไกล ดวงหทยั นอ้ งสดุ ตรม โอเ้ ราเคยชื่นชดิ ใน ดวงจติ มริ ะทม ยามห่างแสนระบม ไม่ภริ มย์ จติ อาลัย * ไยพี่น้มี าจาก ตอ้ งมาพราก นอ้ งไปไกล ชา่ งลมื เหมือนอุทัย มาห่างไกล ลืมนภา เมือ่ พีม่ าจากนอ้ ง ใจสุดหมอง เศร้าอุรา ยามนอ้ งห่าพี่มา ในวิญญาณ์ แสนจาบลั ย์ ใจนอ้ งยามนห้ี นา เหมือนทอ้ งฟา้ ไร้ดวงจันทร์ พห่ี นจี ากตัวฉัน ปล่อยให้ น้อง เฝ้าระทม * เพลง รกั (๒๕๑๐) รักทะเล อันกว้าง ใหญ่ไพศาล รักทอ้ งฟา้ โอฬาร สสี ดใส รักท้องทุ่ง ท้องนา ดังดวงใจ รักปา่ เขา ลาเนาไพร แสนสนุ ทร รกั พฤกษา รกุ ขชาติ ทด่ี าษปา่ รักปกั ษา ร้องกู่ บนสงิ ขร รกั อทุ ัย สว่าง กลางอัมพร รกั ทัง้ รัตตกิ ร ในนภดล รกั ดารา ส่องแสง สุกสวา่ ง รกั นา้ ค้าง อยา่ งมณี มีโภคผล รกั ทง้ั หมด ท้งั ส้นิ ที่ได้ยล รกั นวลนาง รักจน หมดสิ้นใจ เพลง ไปไกล (๒๕๑๐) จากไปไกลสดุ ไกล เธอไปไหน ไม่ใหเ้ ห็น ทนทกุ ข์ เฝา้ ลาเคญ็ มาเหินห่าง รักร้างรา สุดจุอาลัยจาก ยามต้องพราก ละเมอหา ยอดรักในวิญญาณ์ ฉันใฝ่หา เมอื่ ลาไกล ยามนอนกฝ็ นั คิด ในดวงจิต โศก โฉน เมอื่ ตื่น รา้ งยาใจ ดวงหทยั แสนจาบลั ย์

เพลง ไมล่ มื (๒๕๑๐) จะจากกนั แลว้ หนอ ขอลากอ่ น ต้องจาจร จากไป ใจคดิ ถึง แสนสงสาร นอ้ งเจา้ เฝ้าระพึง จิต คะนงึ ถึงกัน ทุกวันคนื แมย้ ามนอน กฝ็ นั ถวิลหา ในวิญญาณ์ อาลัย ใจสุดฝนื แสนเทวษ เหลอื ลา้ ทนกลา้ กลนื ทุกทุกคืน คะนงึ ถงึ เธอเอย เพลง หนาว (๒๕๑๐) โอเ้ หมนั ต์ น้ีหนา พาใจเศร้า สุดจะเหงา ในจิต คิดสงสยั โอ้นวลน้อง แกว้ ตา ยอดยาใจ เจา้ ทาไม จากพี่ มิคนื มา ยามลมหนาวพัดมา พาดวงจิต ใหห้ วนคดิ จติ คอย ละห้อยหา แสนจะเศร้า หนาว ใน ดวงชวี า หนาวกายา ไม่รา้ ว เท่าหนาวทรวง เพลง ส้มตา่ (๒๕๑๓) ต่อไปนจ้ี ะเลา่ ถึงอาหารอร่อย คือ สม้ ตากินบ่อย ๆ รสชาติแซบดี วิธีทาก็ง่ายจะบอกไดต้ ่อไปน้ี มัน เปน็ วธิ พี เิ ศษเหลอื หลาย ไปซือ้ มะละกอขนาดพอเหมาะๆ สบั ๆ เฉาะๆ ไม่ต้องมากมาย ตาพริกกับ กระเทียมยอดเยย่ี มกลน่ิ อาย มะนาว นา้ ปลา น้าตาลทราย นา้ ตาลปบี๊ ถ้ามี * ปรุงรสใหแ้ นห่ นอ ใส่ มะละกอลงไป ออ้ …อย่าลมื ใส่กุ้งแห้งปน่ ของดี มะเขือเทศเร็วเข้า เอาถั่วฝักยาวใสเ่ รว็ รี่ เสรจ็ สรรพ แลว้ ซยี กออกจากครวั กินกบั ข้าวเหนยี วเท่ยี วแจกให้ทั่ว กลนิ่ หอมยวนยวั่ น่าน้าลายไหล จดตารา จาสม้ ตาลาว เอาตารามา ใครหม่าเกินอัตราระวังทอ้ งจะพัง ขอแถมอกี นดิ แลว้ จะติดใจใหญ่ ไก่ยา่ ง ดว้ ยเปน็ ไรอรอ่ ยแนจ่ ริงเอย เพลง โลกปจั จุบัน (๒๕๑๔) โลกเราวันนี้ มกั มแี ปลกแปลก ผิดกับแรกแรก ท่โี ลกเกดิ มา ตีกรามบา้ นช่อง หอหอ้ งโสภา ตึกสูง เทียมฟ้า ปานแขง่ ดวงดาว นักปราชญ์ทั้งหลาย มากมายคิดแตง่ สรา้ งยานดดั แปลง ส่งขึ้นสหู่ าว เดินทางไปมา เวลาไมย่ าว เท่ยี วไปทุกคราว ไมม่ ที กุ ขท์ น การเจ็บการป่วย หมอช่วยใหห้ าย เจบ็ ปว่ ยโรครา้ ย ไมต่ ายทุกคน แพทย์เกง่ รักษา หยูกยาคิดคน้ คนป่วยช่วยชนม์ ให้ดลสขุ ี เคร่ือง เลน่ มากมาย หลากหลายบันเทิง ดนตรรี ่นื เริง ภาพยนตรก์ ็มี สาราญทกุ อยา่ ง อยา่ ร้างความดี คนเราเด๋ยี วนี้ ชักหลงมวั เมา

เพลง ปิตุเรศมารดร (๒๕๑๕) ปติ ุเรศมารดาใหก้ าเนดิ แสนประเสรฐิ กวา่ ใครในทิศา ท่านถนอมกลอ่ มเกล้ยี งเลย้ี งลูกมา บุตรธิดา ควรจาราลกึ คุณ เมือ่ ทา่ นแกเ่ ฒ่าแกช่ ราอย่าทง้ิ ทอด เพราะท่านเลยี้ งเรารอด ท้งั นาหนนุ หวงั ลูกยา เปน็ ผูส้ บื สกุล จะหาใครการุญเท่าไม่มี ท่านรักใคร่ในบตุ รสดุ สวาท ให้โอกาส ศึกษามีศกั ดิ์ศรี เมอื่ ลกู รกั สบสขุ สดุ เปรมปรีด์ ด้วยอารี สดุ แสนท้ังหว่ งใย บญุ คุณท่านนัน้ มมี ากลน้ เหลือ ลูกท่ีเชือ่ ท่าน ชีวิตจิตแจม่ ใส ท่านเมตตาเรามาจนเจรญิ วัย ไดอ้ าศยั ท่านสขุ ทุกทิวา เพลง อาทร (๒๕๑๗) หอมกล่ินดอกไมช้ ายป่า ดึกแลว้ หนา เรไรไม่ส่งเสยี ง สายลมอ่อน พัดอยูเ่ ป็นคู่เคยี ง พฤกษาเยงราย ประดับ รับราตรี ใจมนษุ ย์ บางครั้งชา่ งสบั สน เคยกงั วล บางครั้งยงั คดิ หนี อุปสรรคดังศิลา กนั้ วารี หรอื ความดียุติธรรม์ นน้ั คอื เงา แต่มีคนมากระตนุ้ รนุ ให้สู้ เราจึงรู้สกึ กาย หายเงยี บเหงา มองดู แลว้ แววตา อาทรเรา ทย่ี ังเขลาไมร่ ู้ธรรม ประจาใจ จนั ทรา…จะลว่ งเลยลับฟ้า หรอื ไฉน วานคน บอก ทีเ่ ราเฝ้าห่วงใย คูน่ ริ ันดร์ เพลง นกขมิ้น (๒๕๑๗) โอ้นกขมน้ิ สเี หลอื งออ่ น ถงึ ยามคา่ เจ้าจะจร นอนรงั ไหน ทอ้ งทงุ่ นาสุมทมุ พ่มุ ไมไ้ พร ไดอ้ าศยั พกั นอน แต่กอ่ นมา คา่ นี้ เชิญเจ้า ปักษามาสู่เหย้า จะคอยเฝ้าถนอมกลอ่ มรกั ษา จงมาเปน็ เพอ่ื นเลน่ เจรจา ให้ตวั ขา้ หายเหงาเศร้าดวงมาน หรอื เจา้ มคี ูช่ มภริ มย์ชิด ขอมิง่ มิตร เฉลยคาทรี่ า่ ขาน ข้าจะ ได้ตดั อคั คที ่ีเผาลาญ มิใหผ้ ลาญ จนชอกช้า ระกาทรวง เพลง ฟังเพลงกวี (๒๕๓๒) ขอเชิญฟังบทกวี ที่ในสวนหลวง ชมพรรณพฤกษ์ ท้งั ปวง พวงบปุ ผา ยามสายัณห์พระพายชายพัด พา ช่นื อุรา ฟงั เสียงเพลงบรรเลง บาเรอ มธุรสพจนารถประกาศขบั โสตสดับ หลงใหลจนใจเผลอ หลงว่าครู่ ดซู คี ่า เสียแลว้ เออ ได้เจอะเจอ สังสรรค์ ไม่ทนั นาน ถงึ ลาแลว้ ขออย่าให้ลาไปลับ วนั หน้ากลบั ตามสัญญาท่ีว่าขาน ร่วมบารุง สวนหลวง ด้วยดวงมาน ขอทุกท่าน สขุ สม อารมณ์ปอง

พระฉายาลกั ษณ์ เม่ือทรงพระเยาว์ ทรงฉายพระรปู รว่ มกนั เสด็จเยอื นปกั กิ่ง ทรงเปน็ หว่ งสขุ ภาพอนามยั ประชาชน

ด่าเนนิ ตามรอยพระบาท โครงการเกษตรเพอ่ื อาหารกลางวัน ด่าเนินตามรอยพ่อ รางวลั แมก็ ไซไซสาขาพฒั นาชุมชน