2

พระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั พระบาทสมเดจ็ พระปรมินทรมหาภูมพิ ลอดุลยเดช เก่ียวกบั ศาสนาและศีลธรรม กรมการศาสนา กระทรวงวฒั นธรรม

พระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั พระบาทสมเดจ็ พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช เกยี่ วกบั ศาสนาและศีลธรรม กรมการศาสนา กระทรวงวัฒนธรรม

พระบรมราโชวาทและพระราชดำรัสพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดลุ ยเดชเกีย่ วกับศาสนาและศีลธรรมผจู้ ัดพมิ พ ์ กรมการศาสนา กระทรวงวัฒนธรรมจัดพิมพ์ พ.ศ. ๒๕๕๒จำนวนพมิ พ ์ ๑๕,๐๐๐ เล่มISBN : 978-974-9536-46-9ท่ปี รกึ ษา ๑. นายสด แดงเอียด อธิบดีกรมการศาสนา ๒. นายปกรณ์ ตันสกุล รองอธิบดีกรมการศาสนา ๓. นายกฤษศญพงษ์ ศิริ ผู้อำนวยการสำนักพัฒนาคุณธรรมจริยธรรม ๔. นายพิสิฐ เจริญสุข ผู้อำนวยการกองศาสนูปถัมภ์ ๕. นางสาวภัคสุจิ์ภรณ์ จิปิภพ เลขานุการกรมการศาสนาคณะทำงาน/รวบรวม ๑. นายปัญญา สละทองตรง นักวิชาการศาสนา ชำนาญการพิเศษ ๒. นายเอนก ขำทอง นักวิชาการศาสนา ชำนาญการพิเศษ ๓. นางสาวพิไล จิรไกรศิริ นักวิเคราะห์นโยบายและแผน ชำนาญการพิเศษ ๔. นางศรีนวล ลัภกิตโร นักวิชาการศาสนา ชำนาญการ ๕. นางสาวเต็มดวง ศิริรัตนเวคิน นักจัดการงานทั่วไป ชำนาญการ ๖. นางสาวอมรา ไหมพิมพ์ นักวิชาการศาสนา ชำนาญการ ๗. นางสาวรักชนก ษมาสิริ นักวิชาการศาสนา ชำนาญการ ๘. นายชนะกิจ คชชี นักวิชาการศาสนา ปฏิบัติการ ๙. นางสาวภคภรณ์ อมรรัตน์ นักวิชาการศาสนา ปฏิบัติการ ๑๐. นายธนพล พรมสุวงษ์ นักวิชาการศาสนา ปฏิบัติการ ๑๑. นายยอดชาย แสงศิริ นักวิชาการศาสนา ๑๒. นายวีระพงษ์ ฉัตรเวทิน นักวิชาการศาสนาออกแบบปก นายยงยุทธ สังคนาคินทร์ กรมศิลปากร กระทรวงวัฒนธรรมพมิ พท์ ี่ : โรงพิมพ์ชุมนุม หกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย จำกัด ๗๙ ถนนงามวงศ์วาน แขวงลาดยาว เขตจตุจักร กรุงเทพมหานคร ๑๐๙๐๐ โทร. ๐-๒๕๖๑-๔๕๖๗ โทร าร ๐-๒๕๗๙-๕๑๐๑

คำนำ ในโอกาสมหามงคลที่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงเจริญพระชนมพรรษา ๘๑ พรรษา ๕ ธันวาคม ๒๕๕๑ เป็นอภิลักขิตสมัยที่ประชาชนชาวไทยทุกหมู่เหล่ามีความปีติโสมนัสเป็นที่ยิ่ง และสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณเป็นล้นพ้นเมื่อวันมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษาเวียนมาบรรจบอีกวาระหนึ่ง เนื่องในโอกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา กรมการศาสนา กระทรวงวัฒนธรรมได้ขอพระราชทานพระบรมราชานุญาตเชิญพระบรมฉายาลักษณ์และภาพพระราชกรณียกิจและขอพระราชทานพระบรมราชานุญาตเชิญพระบรมราโชวาทและพระราชดำรัสพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชทรงพระราชทานในโอกาสต่าง ๆ เกี่ยวกับศาสนาและศีลธรรมจัดพิมพ์เพื่อเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เนื่องในโอกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๕ ธันวาคม ๒๕๕๑ เพื่อเชิญไปเผยแพร่แก่เด็ก เยาวชน สถานศึกษาหน่วยงาน และประชาชนทั่วไป ได้ศึกษาและน้อมนำไปประพฤติปฏิบัติในชีวิตประจำวันให้บังเกิดความสงบร่มเย็นในครอบครัว สังคม และประเทศชาติสืบไป (นายสด แดงเอียด) อธิบดีกรมการศาสนา

ที่ รล ๐๐๐๔.๓/๑๑๓๑ สำนักราชการเลขาธิการ พระบรมมหาราชวัง กทม. ๑๐๒๐๐ ๒๐ มกราคม ๒๕๕๑เรื่อง พระราชทานพระบรมราชานุญาตเรียน อธิบดีกรมการศาสนาอ้างถึง หนังสือ ที่ วธ ๐๓๐๓/๕๔๒๖ ลงวันที่ ๑๖ ธันวาคม ๒๕๕๑ ตามที่ท่านได้มีหนังสือขอให้นำความกราบบังคมทูลพระกรุณา ขอพระราชทานพระบรมราชานุญาตเชิญพระบรมฉายาลักษณ์ ภาพพระราชกรณียกิจ พระปฐมบรมราชโองการพระบรมราโชวาทและพระราชดำรัส คัดตัดตอน ตามสำเนาที่แนบไป ไปลงพิมพ์ในหนังสือพระบรมราโชวาทและพระราชดำรัสพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช เกี่ยวกับศาสนาและศีลธรรม จำนวน ๑๕,๐๐๐ เล่ม เพื่อมอบแก่หน่วยงานต่าง ๆ และประชาชนทั่วไปความแจ้งอยู่แล้วนั้น พระราชทานพระบรมราชานุญาต (นายประสพโชค อ่อนกอ) ผู้ช่วยราชเลขาธิการ ปฏิบัติราชการแทน ราชเลขาธิการกองข่าว โทร. ๐๒ ๒๒๐ ๗๒๐๐ ต่อ ๓๔๐๕ โทรสาร ๐๒ ๒๒๐ ๗๓๒๒ เว็บไซต์ : www.ohmpps.go.th

ที่ วธ ๐๓๐๓/๕๔๒๖ กรมการศาสนา ๖๖๖ ถนนบรมราชชนนี เขตบางพลัด กทม. ๑๐๗๐๐ ๑๖ ธันวาคม ๒๕๕๑เรื่อง ขอพระราชทานพระบรมราชานุญาตเรียน ราชเลขาธิการสิ่งที่ส่งมาด้วย ๑. สำเนาพระบรมราโชวาทและพระราชดำรัส คัดตัดตอน ๒. สำเนาพระบรมฉายาลักษณ์และภาพพระราชกรณียกิจ เนื่องในโอกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษาพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว๕ ธันวาคม ๒๕๕๑ กรมการศาสนาจะได้ดำเนินการรวบรวมพระบรมราโชวาทและพระราชดำรัสพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดชมหาราช ที่ทรงพระราชทานในโอกาสต่าง ๆเกี่ยวกับศาสนาและศีลธรรม จัดพิมพ์เพื่อเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เพื่อเชิญไปเผยแพร่แก่เด็ก เยาวชน สถานศึกษา หน่วยงานต่าง ๆ และประชาชนทั่วไป ได้สนใจศึกษาและน้อมนำไปประพฤติปฏิบัติ ในการนี้ กรมการศาสนา กระทรวงวัฒนธรรม มีความประสงค์จะขอพระราชทานพระบรมราชานุญาตเชิญพระบรมราโชวาทและพระราชดำรัส คัดตัดตอน และพระบรมฉายาลักษณ์และภาพพระราชกรณียกิจ ตามสำเนาสิ่งที่ส่งมาด้วย เพื่อเชิญลงพิมพ์ในหนังสือพระบรมราโชวาทและพระราชดำรัสพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดชมหาราชเกี่ยวกับศาสนาและศีลธรรม จึงเรียนมาเพื่อขอได้โปรดพิจารณา นำความกราบบังคมทูลพระกรุณาทราบฝ่าละอองธุลีพระบาทต่อไปด้วย จะขอบคุณยิ่ง ขอแสดงความนับถือ (นายสด แดงเอียด) อธิบดีกรมการศาสนาสำนักพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมโทร. ๐ ๒๔๒๒ ๘๘๑๒โทรสาร ๐ ๒๔๒๒ ๘๘๑๖





































































สารบัญ หน้า ๑. พระปฐมบรมราชโองการ ณ พระที่นั่งไพศาลทักษิณ ๑ วันศุกร์ ที่ ๕ พฤษภาคม ๒๔๙๓ ๒ ๒. พระราชดำรัส พระราชทานแก่ประชาราษฎร วันพฤหัสบดี ที่ ๑๘ ตุลาคม ๒๔๙๙ ๓ ๓. พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรและประกาศนียบัตร ของมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ๔ วันที่ ๒๑ พฤศจิกายน ๒๕๐๐ ๔. พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรของมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ๕ วันที่ ๑๘ กันยายน ๒๕๐๔ ๕. พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรแก่นิสิตและนักศึกษา ๖ วิทยาลัยวิชาการศึกษา วันพฤหัสบดี ที่ ๑๓ ธันวาคม ๒๕๐๕ ๖. พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรแก่นิสิตจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ๗ วันที่ ๒๕ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๐๖ ๗. พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตร ประกาศนียบัตร ๘ และอนุปริญญาบัตรแก่ผู้สำเร็จการศึกษาสาขาวิชาและวิชาต่าง ๆ ของมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ณ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ๙ วันพฤหัสบดี ที่ ๑๖ มกราคม ๒๕๑๒ ๘. พระราชดำรัส ในพิธีเปิดการประชุมการสังคมสงเคราะห์แห่งชาติ ครั้งที่ ๕ ณ ห้องประชุมศาลาสันติธรรม ๑๐ วันอาทิตย์ ที่ ๖ เมษายน ๒๕๑๒ ๙. พระบรมราโชวาท พระราชทานแก่คณะผู้บริหารงานเร่งรัดพัฒนาชนบท ระดับผู้ว่าราชการจังหวัด ณ พระที่นั่งอัมพรสถาน ๑๑ วันศุกร์ ที่ ๑๓ มิถุนายน ๒๕๑๒ ๑๐. พระบรมราโชวาท ในพิธีเปิดงานชุมนุมลูกเสือแห่งชาติ ครั้งที่ ๖ ๑๒ ณ ค่ายลูกเสือวชิราวุธ อำเภอศรีราชา จังหวัดชลบุรี วันพฤหัสบดี ที่ ๑๑ ธันวาคม ๒๕๑๒ ๑๑. พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตร และประกาศนียบัตรของวิทยาลัยวิชาการศึกษา ๑๓ ณ วิทยาลัยวิชาการศึกษา ถนนประสานมิตร วันศุกร์ ที่ ๑๒ ธันวาคม ๒๕๑๒ ๑๒. พระบรมราโชวาท ในการเปิดประชุมใหญ่ ครั้งที่ ๑๗ ของสมาคมพุทธศาสนา ทั่วราชอาณาจักร ณ ศาลาการเปรียญบนภูสิงห์ อำเภอสหัสขันธ์ จังหวัดกาฬสินธุ์ วันพุธ ที่ ๑๗ ธันวาคม ๒๕๑๒ ๑๓. พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ณ หอประชุมมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วันพฤหัสบดี ที่ ๑๖ กรกฎาคม ๒๕๑๓

สารบัญ (ตอ่ ) หน้า ๑๔. พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรและอนุปริญญาบัตร ของมหาวิทยาลัยศิลปากร ณ ท้องพระโรง วังท่าพระ ๑๔ วันจันทร์ ที่ ๑๒ ตุลาคม ๒๕๑๓ ๑๕. พระราชดำรัส พระราชทานในการเสด็จฯ พุทธสมาคมแห่งประเทศไทย ฯ วันพฤหัสบดี ที่ ๒๖ พฤศจิกายน ๒๕๑๓ ๑๕ ๑๖. พระราชดำรัส พระราชทานเพื่อเชิญไปอ่านในพิธีเปิดการประชุม ยุวพุทธิกสมาคมทั่วประเทศ ครั้งที่ ๑๒ ที่จังหวัดพระนครศรีอยุธยา วันเสาร์ ที่ ๑๒ ธันวาคม ๒๕๑๓ ๑๖ ๑๗. พระราชดำรัส ในการเปิดประชุมใหญ่ของสมาคมพุทธศาสนาทั่วราชอาณาจักร ครั้งที่ ๒๐ ณ พุทธสถาน จังหวัดเชียงใหม่ ๑๗ วันศุกร์ ที่ ๒๗ ตุลาคม ๒๕๑๕ ๑๘. พระราชดำรัส พระราชทานเพื่อเชิญไปอ่านในพิธีเปิดการประชุม ยุวพุทธิกสมาคมทั่วประเทศ ครั้งที่ ๑๓ ที่วิทยาลัยครนู ครปฐม จังหวัดนครปฐม ๑๘ วันศุกร์ ที่ ๑๓ เมษายน ๒๕๑๖ ๑๙. พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรของมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ณ หอประชุมมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ วันศุกร์ ที่ ๑๔ กันยายน ๒๕๑๖ ๑๙ ๒๐. กระแสพระบรมราโชวาท พระราชทานแก่นักเรียน นักศึกษา ครู และอาจารย์ ในโอกาสเข้าเฝ้าฯ ณ อาคารใหม่ สวนอัมพร ๒๐ วันเสาร์ ที่ ๒๗ ตุลาคม ๒๕๑๖ ๒๑. พระบรมราโชวาท พระราชทานเพื่อเชิญไปอ่านในโอกาสที่พุทธสมาคม แห่งประเทศไทยในพระบรมราชูปถัมภ์ และบรรดาพุทธสมาคม ในเครือทั่วราชอาณาจักร จะได้จัดให้มีการประชุมสมาคม พระพุทธศาสนาทั่วราชอาณาจักร ครั้งที่ ๒๒ ๒๑ ณ หอประชุมวัดโสธรฯ อำเภอเมือง จังหวัดฉะเชิงเทรา ระหว่างวันที่ ๗-๙ ธันวาคม ๒๕๑๗ ๒๒ ๒๒. พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรและอนุปริญญาบัตร ของจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ณ หอประชุมจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ๒๓ วันพฤหัสบดี ที่ ๑๐ กรกฎาคม ๒๕๑๘ ๒๓. พระราชดำรัส ในการเปิดประชุมใหญ่ของสมาคมพุทธศาสนาทั่วราชอาณาจักร ๒๔ ครั้งที่ ๒๓ ณ วิทยาลัยครูจันทบุรี อำเภอเมืองจันทบุรี จังหวัดจันทบุรี วันเสาร์ ที่ ๖ ธันวาคม ๒๕๑๘ ๒๔. พระราชดำรัส พระราชทานในพิธีพระราชทานธงประจำรุ่นลูกเสือชาวบ้าน จังหวัดชลบุรี ณ จิตตภาวันวิทยาลัย อำเภอบางละมุง จังหวัดชลบุรี ๒๕ วันอาทิตย์ ที่ ๒๓ พฤษภาคม ๒๕๑๙ ๒๕. พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรแก่นิสิตจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ณ หอประชุมจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย วันพฤหัสบดี ที่ ๘ กรกฎาคม ๒๕๑๙

สารบัญ (ต่อ) หน้า ๒๖. พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรแก่นิสิตจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ณ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ๒๖ วันเสาร์ ที่ ๑๐ กรกฎาคม ๒๕๑๙ ๒๗. พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรแก่ผู้สำเร็จการศึกษา ของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ๒๗ ณ หอประชุมมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วันศุกร์ ที่ ๑๖ กรกฎาคม ๒๕๑๙ ๒๘. พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรของมหาวิทยาลัยรามคำแหง ๒๘ ณ อาคารใหม่ สวนอัมพร วันศุกร์ ที่ ๘ กรกฎาคม ๒๕๒๐ ๒๙. พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตร ประกาศนียบัตร และอนุปริญญาบัตรของมหาวิทยาลัยศิลปากร ๒๙ ณ หอประชุมมหาวิทยาลัยศิลปากร วันอังคาร ที่ ๑๒ กรกฎาคม ๒๕๒๐ ๓๐. พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรแก่ผู้สำเร็จการศึกษา ๓๐ จากมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ณ สวนอัมพร วันพุธ ที่ ๒๐ มิถุนายน ๒๕๒๒ ๓๑. พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรแก่ผู้สำเร็จการศึกษา ๓๑ จากมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ณ สวนอัมพร วันพฤหัสบดี ที่ ๒๑ มิถุนายน ๒๕๒๒ ๓๒ ๓๒. พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรแก่ผู้สำเร็จการศึกษา จากมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ณ สวนอัมพร ๓๓ วันศุกร์ ที่ ๒๒ มิถุนายน ๒๕๒๒ ๓๓. พระบรมราโชวาท พระราชทานแก่คณะครูและนักเรียนที่ได้รับพระราชทานรางวัล ณ พระตำหนักจิตรลดารโหฐาน ๓๔ วันพุธ ที่ ๑๑ กรกฎาคม ๒๕๒๒ ๓๔. พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรแก่นิสิตจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ๓๕ ณ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย วันพฤหัสบดี ที่ ๑๒ กรกฎาคม ๒๕๒๒ ๓๕. พระราชดำรัส ในโอกาสที่คณะผู้อำนวยการและอาจารย์ใหญ่จากโรงเรียนต่าง ๆ ๓๖ ในเขตอำเภอดุสิต “กลุ่มจิตรลดา” เข้าเฝ้าฯ ทลู เกล้าฯ ถวายเงิน โดยเสด็จพระราชกุศลตามพระราชอัธยาศัย ณ พระตำหนักจิตรลดารโหฐาน วันอังคาร ที่ ๑๘ มีนาคม ๒๕๒๓ ๓๖. พระราชดำรัส พระราชทานแก่คณะครูและนักเรียนโรงเรียนจิตรลดา ณ ห้องประชุมโรงเรียนจิตรลดา วันพฤหัสบดี ที่ ๒๗ มีนาคม ๒๕๒๓

สารบัญ (ตอ่ ) หน้า ๓๗. พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรของมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ ประจำปีการศึกษา ๒๕๒๒ ณ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ ๓๗ วิทยาเขตปัตตานี วันพฤหัสบดี ที่ ๑๑ กันยายน ๒๕๒๓ ๓๘. พระราชดำรัส พระราชทานเพื่อเชิญไปอ่านในวันฉลองครบรอบ ๓๐ ปี ๓๘ และเปิดประชุมใหญ่ ครั้งที่ ๑๓ ขององค์การพุทธศาสนิกสัมพันธ์ แห่งโลก ณ ตึกรัฐสภา กรุงเทพมหานคร วันเสาร์ ที่ ๒๒ พฤศจิกายน ๒๕๒๓ ๓๙. พระราชดำรัส พระราชทานแก่คณะบุคคลที่เข้าเฝ้าฯ ถวายพระพรชัยมงคล ๓๙ เนื่องในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา ณ ศาลาดุสิดาลัย วันพฤหัสบดี ที่ ๔ ธันวาคม ๒๕๒๓ ๔๐. พระบรมราโชวาท พระราชทานเพื่อเชิญไปอ่านในการเปิดประชุมใหญ่ ของสมาคมพุทธศาสนาทั่วราชอาณาจักร ครั้งที่ ๒๘ ๔๐ วันเสาร์ ที่ ๖ ธันวาคม ๒๕๒๓ ๔๑. พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรของมหาวิทยาลัยรามคำแหง ณ อาคารใหม่ สวนอัมพร ๔๑ วันเสาร์ ที่ ๑๔ มีนาคม ๒๕๒๔ ๔๒. พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรของมหาวิทยาลัยรามคำแหง ณ อาคารใหม่ สวนอัมพร ๔๒ วันจันทร์ ที่ ๑๖ มีนาคม ๒๕๒๔ ๔๓. พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานกระบี่ และปริญญาบัตร แก่ผู้สำเร็จการศึกษา จากโรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้า โรงเรียนนายเรือ และโรงเรียนนายเรืออากาศ ๔๓ วันพุธ ที่ ๒๕ มีนาคม ๒๕๒๔ ๔๔. พระบรมราโชวาท พระราชทานเพื่อเชิญไปอ่านในพิธีเปิดการประชุม ยุวพุทธิกสมาคมทั่วประเทศ ครั้งที่ ๑๖ ณ วัดคีรีวงศ์ อำเภอเมือง จังหวัดนครสวรรค์ ๔๔ วันเสาร์ ที่ ๓๐ พฤษภาคม ๒๕๒๔ ๔๕. พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรแก่ผู้สำเร็จการศึกษา จากวิทยาลัยเทคโนโลยีและอาชีวศึกษา ๔๕ ณ อาคารใหม่ สวนอัมพร วันพุธ ที่ ๒๙ กรกฎาคม ๒๕๒๔ ๔๖. พระบรมราโชวาท พระราชทานเพื่อเชิญไปอ่านในการเปิดประชุมใหญ่ ของสมาคมพุทธศาสนาทั่วราชอาณาจักร ครั้งที่ ๒๙ ๔๖ วันเสาร์ ที่ ๑๙ ธันวาคม ๒๕๒๔ ๔๗. พระราชดำรัส พระราชทานเพื่อเชิญไปอ่านในพิธีเปิดสัมมนา ของสภายุวพุทธิกสมาคมแห่งชาติฯ ในโอกาสสมโภชกรุงรัตนโกสินทร์ ๒๐๐ ปี ณ ศาลาธรรมชินราชปัญจบพิธ วัดเบญจมบพิธฯ ๔๗ วันเสาร์ ที่ ๑๓ มีนาคม ๒๕๒๕

สารบญั (ตอ่ ) หน้า ๔๘. พระราชดำรัส ในพระราชพิธีบวงสรวงสมเด็จพระบรู พมหากษัตริยาธิราชเจ้า ณ ท้องสนามหลวง ๔๘ วันจันทร์ ที่ ๕ เมษายน พุทธศักราช ๒๕๒๕ ๔๙. พระราชดำรัส สำหรับอัญเชิญไปอ่านในพิธีเปิดการสัมมนาผู้นำศาสนา ในโอกาสสมโภชกรุงรัตนโกสินทร์ ๒๐๐ ปี ณ หอประชุมเล็ก มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ วันเสาร์ ที่ ๑๐ เมษายน ๒๕๒๕ ๔๙ ๕๐. พระบรมราโชวาท พระราชทานเพื่อเชิญไปอ่านในการเปิดประชุมใหญ่ ของสมาคมพุทธศาสนาทั่วราชอาณาจักร ครั้งที่ ๓๐ วันเสาร์ ที่ ๒๕ ธันวาคม ๒๕๒๕ ๕๑. พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรแก่ผู้สำเร็จการศึกษา ๕๐ ประจำปีการศึกษา ๒๕๒๕ ณ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ วันพฤหัสบดี ที่ ๔ สิงหาคม ๒๕๒๖ ๕๒. พระราชดำรัส ในการเสด็จออกมหาสมาคมในงานพระราชพิธีเฉลิมพระชนมพรรษา พุทธศักราช ๒๕๒๖ ๕๑ วันจันทร์ ที่ ๕ ธันวาคม ๒๕๒๖ ๕๓. พระบรมราโชวาท พระราชทานเพื่อเชิญไปอ่านในการเปิดประชุมใหญ่ ๕๒ ของสมาคมพุทธศาสนาทั่วราชอาณาจักร ครั้งที่ ๓๑ วันที่ ๑๖-๑๘ ธันวาคม ๒๕๒๖ ๕๔. พระราชดำรัส ในโอกาสที่สมเด็จพระสันตะปาปา จอห์น พอล ที่ ๒ เข้าเฝ้าในโอกาสที่เสด็จมาเยือนประเทศไทย ๕๓ ณ พระที่นั่งจักรีมหาปราสาท วันพฤหัสบดี ที่ ๑๐ พฤษภาคม ๒๕๒๗ ๕๕. พระบรมราโชวาท ในพิธีปฏิญาณตนและสวนสนาม เนื่องในงานวันคล้ายวันสถาปนา คณะลกู เสือแห่งชาติ ณ สนามศุภชลาศัย สนามกีฬาแห่งชาติ ๕๔ วันอาทิตย์ ที่ ๑ กรกฎาคม ๒๕๒๗ ๕๖. พระบรมราโชวาท พระราชทานเพื่อเชิญไปอ่านในการเปิดประชุมใหญ่ ของสมาคมพุทธศาสนาทั่วราชอาณาจักร ครั้งที่ ๓๒ ๕๕ ณ หอประชุมศรีเทพ โรงเรียนป่าไม้ จังหวัดแพร่ วันเสาร์ ที่ ๒๐ ตุลาคม ๒๕๒๗ ๕๗. พระราชดำรัส พระราชทานแก่ประชาชนชาวไทยในโอกาสขึ้นปีใหม่ พุทธศักราช ๒๕๒๘ วันจันทร์ ที่ ๓๑ ธันวาคม ๒๕๒๗ ๕๖ ๕๘. พระบรมราโชวาท พระราชทานแก่ข้าราชการพลเรือน เนื่องในวันข้าราชการพลเรือน วันจันทร์ ที่ ๑ เมษายน ๒๕๒๘ ๕๗ ๕๙. พระบรมราโชวาท พระราชทานเพื่อเชิญไปอ่านในการเปิดประชุมใหญ่ ของสมาคมพุทธศาสนาทั่วราชอาณาจักร ครั้งที่ ๓๓ ณ ตึกธรรมวิจัย วัดราษฎร์บูรณะคุณาราม (เขาสุกิม) จังหวัดจันทบุรี ๕๘ วันศุกร์ ที่ ๗ มิถุนายน ๒๕๒๘ ๕๙

สารบัญ (ตอ่ ) หน้า ๖๐. พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรแก่ผู้สำเร็จการศึกษา จากมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ณ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ๖๐ วันพฤหัสบดี ที่ ๒๕ กรกฎาคม ๒๕๒๘ ๖๑. พระราชดำรัส พระราชทานแก่คณะบุคคลต่าง ๆ ที่เข้าเฝ้าฯ ถวายพระพรชัยมงคล ในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา ณ ศาลาดุสิดาลัย ๖๑ วันพุธ ที่ ๔ ธันวาคม ๒๕๒๘ ๖๒. พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานกระบี่และปริญญาบัตรแก่ว่าที่ร้อยตำรวจตรี ที่สำเร็จการศึกษาชั้นสูงสุดจากโรงเรียนนายร้อยตำรวจ ประจำปีการศึกษา ๒๕๒๘ พระราชทานประกาศนียบัตรกับเข็มพิทักษ์ชนาธิปัตย์ ๖๒ แก่ผู้สำเร็จการศึกษาอบรมหลักสตู รการบริหารงาน ตำรวจชั้นสงู รุ่นที่ ๒ พระราชทานประกาศนียบัตรกับเข็มสันติพิทักษ์ แก่ผู้สำเร็จการศึกษาอบรมหลักสูตรผู้กำกับการ รุ่นที่ ๗ ๖๓ และพระราชทานประกาศนียบัตรกับเข็มพิทักษาธิปัตย์ แก่ผู้สำเร็จการศึกษาอบรมหลักสตู รฝ่ายอำนวยการตำรวจ ชุดที่ ๘ ๖๔ ณ อาคารใหม่ สวนอัมพร วันจันทร์ ที่ ๑๐ มีนาคม ๒๕๒๙ ๖๓. พระราชดำรัส พระราชทานแก่คณะบุคคลต่าง ๆ ที่เข้าเฝ้าฯ ถวายพระพรชัยมงคล ในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา ณ ศาลาดุสิดาลัย ๖๕ วันพฤหัสบดี ที่ ๔ ธันวาคม ๒๕๒๙ ๖๔. พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรกิตติมศักดิ์ และพระราชทานปริญญาบัตรแก่ผู้ที่สำเร็จการศึกษา ๖๖ ของมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ณ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ วันเสาร์ ที่ ๒๔ มกราคม ๒๕๓๐ ๖๕. พระบรมราโชวาท พระราชทานเพื่อเชิญไปอ่านในพิธีเปิด ๖๗ การประชุมยุวพุทธิกสมาคมทั่วประเทศ ครั้งที่ ๑๘ ๖๘ ณ สถาบันพัฒนาข้าราชการพลเรือน สำนักงาน ก.พ. วันเสาร์ ที่ ๓๑ มกราคม ๒๕๓๐ ๖๖. พระบรมราโชวาท พระราชทานแก่ข้าราชการพลเรือน เนื่องในวันข้าราชการพลเรือน ๖๙ วันพุธ ที่ ๑ เมษายน พุทธศักราช ๒๕๓๐ ๖๗. พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรแก่นิสิตจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ณ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย วันเสาร์ ที่ ๑๘ กรกฎาคม ๒๕๓๐ ๖๘. พระบรมราโชวาท พระราชทานเพื่อเชิญลงพิมพ์ในหนังสือวันเด็ก ปีพุทธศักราช ๒๕๓๑ ๖๙. พระบรมราโชวาท พระราชทานแก่ข้าราชการพลเรือน เนื่องในวันข้าราชการพลเรือน วันศุกร์ ที่ ๑ เมษายน ๒๕๓๑

สารบัญ (ตอ่ ) หน้า ๗๐. พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรของมหาวิทยาลัยมหิดล ณ อาคารใหม่ สวนอัมพร ๗๐ วันพฤหัสบดี ที่ ๓๐ มิถุนายน ๒๕๓๑ ๗๑. พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรแก่บัณฑิตมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ณ อาคารจักรพันธ์เพ็ญศิริ ๗๑ วันพุธ ที่ ๖ กรกฎาคม ๒๕๓๑ ๗๒. พระบรมราโชวาท สำหรับเชิญไปอ่านเนื่องในการเปิดประชุมใหญ่ ของสมาคมพุทธศาสนาทั่วราชอาณาจักร ครั้งที่ ๓๕ ณ ศนู ย์การบินทหารบก จังหวัดลพบุรี ระหว่างวันที่ ๕-๘ พฤศจิกายน ๒๕๓๑ ๗๒ ๗๓. พระบรมราโชวาท ในพิธีเปิดพระบรมราชานุสาวรีย์ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ณ โรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้า จังหวัดนครนายก วันอังคาร ที่ ๒๗ ธันวาคม ๒๕๓๑ ๗๓ ๗๔. พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานกระบี่และปริญญาบัตรแก่ว่าที่ร้อยตำรวจตรี ที่สำเร็จการศึกษาชั้นสูงสุดจากโรงเรียนนายร้อยตำรวจ ประจำปีการศึกษา ๒๕๓๑ พระราชทานประกาศนียบัตรเข็มพิทักษ์ชนาธิปัตย์ แก่ผู้สำเร็จการศึกษาอบรมหลักสตู รการบริหารงาน ตำรวจชั้นสูง รุ่นที่ ๖, ๗ พระราชทานประกาศนียบัตรกับเข็มสันติพิทักษ์ ๗๔ แก่ผู้สำเร็จการศึกษาอบรมหลักสูตรผู้กำกับการ รุ่น ๑๒, ๑๓ และพระราชทานประกาศนียบัตรกับเข็มพิทักษาธิปัตย์ แก่ผู้สำเร็จการศึกษาอบรมหลักสูตร ฝ่ายอำนวยการตำรวจ รุ่นที่ ๑๑ ๗๕ ณ อาคารใหม่ สวนอัมพร วันอังคาร ที่ ๑๘ เมษายน ๒๕๓๒ ๗๕. พระราชดำรัส ในพิธีทลู เกล้าฯ ถวายปริญญาดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ ๗๖ ของ ๕ สถาบัน ณ ศาลาดุสิดาลัย พระราชวังดุสิต วันอังคาร ที่ ๓ ตุลาคม ๒๕๓๒ ๗๖. พระบรมราโชวาท สำหรับเชิญไปอ่านเนื่องในการเปิดประชุมใหญ่ของ ๗๗ สมาคมพุทธศาสนาทั่วราชอาณาจักร ครั้งที่ ๓๖ ณ พุทธสถาน อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่ ระหว่างวันที่ ๑๘-๒๑ พฤศจิกายน ๒๕๓๒ ๗๗. พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรของจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ณ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย วันศุกร์ ที่ ๑๓ กรกฎาคม ๒๕๓๓

สารบญั (ต่อ) หน้า ๗๘. พระราชดำรัส ในโอกาสที่นายกรัฐมนตรี นำคณะรัฐมนตรีเฝ้าฯ ถวายสัตย์ปฏิญาณตนก่อนเข้ารับหน้าที่ ณ พระตำหนักจิตรลดารโหฐาน ๗๘ วันอาทิตย์ ที่ ๑๖ ธันวาคม ๒๕๓๓ ๗๙. พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรแก่ผู้สำเร็จการศึกษา จากมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ประจำปีการศึกษา ๒๕๓๒ ณ หอประชุมใหญ่ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ๗๙ วันพฤหัสบดี ที่ ๒ สิงหาคม ๒๕๓๓ ๘๐. พระราชดำรัส ในโอกาสที่นายกรัฐมนตรี นำคณะรัฐมนตรีเฝ้าฯ ถวายสัตย์ปฏิญาณตนก่อนเข้ารับหน้าที่ ณ พระตำหนักจิตรลดารโหฐาน ๘๐ วันพุธ ที่ ๒๙ สิงหาคม ๒๕๓๓ ๘๑. พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรของมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ครั้งที่ ๒๖ ณ ศาลาอ่างแก้ว มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ๘๑ วันศุกร์ ที่ ๒๔ มกราคม ๒๕๓๕ ๘๒. พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรแก่บัณฑิต จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ณ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย วันเสาร์ ที่ ๑๑ กรกฎาคม ๒๕๓๕ ๘๒ ๘๓. พระราชดำรัส พระราชทานแก่ประชาชนชาวไทยในโอกาสวันขึ้นปีใหม่ พุทธศักราช ๒๕๓๖ ๘๓ วันพฤหัสบดี ที่ ๓๑ ธันวาคม ๒๕๓๕ ๘๔. พระราชดำรัส พระราชทานแก่คณะบุคคลต่าง ๆ ที่เข้าเฝ้าฯ ถวายชัยมงคล ในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา ณ ศาลาดุสิดาลัย สวนจิตรลดา พระราชวังดุสิต ๘๔ วันเสาร์ ที่ ๔ ธันวาคม ๒๕๓๖ ๘๕. พระบรมราโชวาท พระราชทานเพื่อเชิญไปอ่านในพิธีเปิด การประชุมยุวพุทธิกสมาคมทั่วประเทศ ครั้งที่ ๑๙ ณ วัดอัมพวัน อำเภอพรหมบุรี จังหวัดสิงห์บุรี ๘๕ วันจันทร์ ที่ ๒๖ ธันวาคม ๒๕๓๗ ๘๖. พระบรมราโชวาท เพื่อเชิญไปอ่านในพิธีเปิดการประชุมสมาคมพุทธศาสนา ๘๖ ทั่วราชอาณาจักร ครั้งที่ ๓๙ เรื่อง “พระพุทธศาสนา ในสังคมยุคโลกาภิวัตน์” ณ หอประชุมพุทธมณฑล จังหวัดนครปฐม วันศุกร์ ที่ ๑๕ ธันวาคม ๒๕๓๘ ๘๗ ๘๗. พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรของมหาวิทยาลัยมหิดล ณ อาคารใหม่ สวนอัมพร วันศุกร์ ที่ ๕ กรกฎาคม ๒๕๓๙ ๘๘. พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรของมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ๘๘ ณ หอประชุมมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ วันพฤหัสบดี ที่ ๑ สิงหาคม ๒๕๓๙

สารบญั (ตอ่ ) หน้า ๘๙. พระราชดำรัส พระราชทานแก่คณะบุคคลต่าง ๆ ที่เข้าเฝ้าฯ ถวายชัยมงคล เนื่องในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา ณ ศาลาดุสิดาลัย ๘๙ วันพฤหัสบดี ที่ ๔ ธันวาคม ๒๕๒๙ ๙๐. พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรของมหาวิทยาลัยขอนแก่น ณ มหาวิทยาลัยขอนแก่น วันพฤหัสบดี ที่ ๑๘ ธันวาคม ๒๕๔๐ ๙๐ ๙๑. พระราชดำรัส พระราชทานแก่คณะบุคคลต่าง ๆ เข้าเฝ้าฯ ถวายชัยมงคล เนื่องในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา ณ ศาลาดุสิดาลัย สวนจิตรลดาฯ พระราชวังดุสิต วันศุกร์ ที่ ๔ ธันวาคม ๒๕๔๑ ๙๒. พระราชดำรัส พระราชทานแก่ประชาชนชาวไทยในโอกาสขึ้นปีใหม่ พุทธศักราช ๒๕๔๖ ๙๑ วันอังคาร ที่ ๓๑ ธันวาคม ๒๕๔๕ ๙๓. พระราชดำรัส พระราชทานแก่ประชาชนชาวไทยในโอกาสขึ้นปีใหม่ พุทธศักราช ๒๕๔๘ ๙๒ วันศุกร์ ที่ ๓๑ ธันวาคม ๒๕๔๗ ๙๔. พระราชดำรัส พระราชทานแก่ประชาชนชาวไทยในโอกาสขึ้นปีใหม่ ๙๓ พุทธศักราช ๒๕๔๙ วันเสาร์ ที่ ๓๑ ธันวาคม ๒๕๔๘ ๙๕. พระบรมราโชวาท พระราชทานแก่ข้าราชการพลเรือน เนื่องในวันข้าราชการพลเรือน ๙๔ วันเสาร์ ที่ ๑ เมษายน ๒๕๔๙ ๙๖. พระราชดำรัส ในพิธีถวายพระพรชัยมงคล ณ พระที่นั่งอนันตสมาคม วันจันทร์ ที่ ๑๒ มิถุนายน ๒๕๔๙ ๙๕ ๙๗. พระราชดำรัส พระราชทานแก่ประชาชนชาวไทยในโอกาสขึ้นปีใหม่ พุทธศักราช ๒๕๕๐ วันอาทิตย์ ที่ ๓๑ ธันวาคม ๒๕๔๙ ๙๖ ๙๘. พระบรมราโชวาท พระราชทานแก่ข้าราชการพลเรือน เนื่องในวันข้าราชการพลเรือน วันอาทิตย์ ที่ ๑ เมษายน ๒๕๕๐ ๙๗ ๙๙. พระบรมราโชวาท พิธีพระราชทานปริญญาบัตร วุฒิบัตร ประกาศนียบัตร เข็มวิทยาฐานะแก่ผู้ทรงคุณวุฒิและผู้สำเร็จการศึกษา จากวิทยาลัยป้องกันราชอาณาจักร วิทยาลัยเสนาธิการทหาร ๙๘ วิทยาลัยการทัพบก วิทยาลัยการทัพเรือ วิทยาลัยการทัพอากาศ โรงเรียนเสนาธิการทหารบก โรงเรียนเสนาธิการทหารเรือ โรงเรียนเสนาธิการทหารอากาศ ณ ศาลาดุสิดาลัย วันพฤหัสบดี ที่ ๑๐ พฤษภาคม ๒๕๕๐ ๙๙