หน่วยการเรียนที่ 2 โครงสร้างและหลักการทำงานของเครื่องยนต์เล็กแก๊สโซลีนและดีเซล

69 แผนการจัดการเรยี นรู้มงุ้ เน้นสมรรถนะ หน่วยท่ี 2 ช่ือหน่วย โครงสร้างและหลักการทำงานของเคร่ืองยนตเ์ ล็กแกส๊ สอนครัง้ ท่ี 3-8 โซลนี และดีเซล ชั่วโมงรวม 1-42 ชอ่ื เรอื ง โครงสรา้ งและหลักการทำงานของเคร่ืองยนต์เลก็ แก๊สโซลนี และดีเซล จำนวน 42 ช่ัวโมง หัวข้อเรื่อง 1.1 หลักการทำงานท่วั ไปของเคร่อื งยนต์ 1.2 เครื่องยนต์เล็กแกส๊ โซลีน 1.3 เคร่ืองยนต์เล็กดีเซล 1.4 ตารางสรุปเปรยี บเทยี บเครอื่ งยนตเ์ ลก็ แกส๊ โซลีนและดีเซล สาระสำคญั เครื่องยนต์เล็กแก๊สโซลีนและดีเซลได้มีบทบาทเป็นอย่างมากกับชีวิตประจำวันของคนเราเนื่องจาก เครื่องยนต์เล็กแก๊สโซลีนและดีเซลเป็นเครื่องยนต์ที่ใช้งานได้หลากหลายซึ่งเป็นเครื่องยนต์อเนกประสงค์ โดยเฉพาะได้ถูกนำมาใช้ทางด้านเกษตรกรรม เช่น รถไถนาเดินตาม เครื่องสูบน้ำ เครื่องพ่นยาปราบศัตรูพืช ท่ี ใชใ้ นปัจจุบัน ดงั นน้ั จงึ จำเปน็ ตอ้ งศกึ ษาโครงสรา้ งและหลักการทำงานของเคร่ืองยนต์ สมรรถนะหลกั สมรรถนะประจำหน่วย 1. ถอด ตรวจสภาพ และประกอบเครือ่ งยนต์เล็กแก๊สโซลีตามคู่มืออย่างถูกต้อง สมรรถนะย่อย (สมรรถนะการเรียนรู)้ สมรรถนะทั่วไป (ทฤษฎี) แสดงความรู้เกี่ยวกับ 1. ถอด ตรวจสภาพ และประกอบ เคร่ืองยนต์แกส๊ โซลนี ได้ตามค่มู ือ 2. ถอด ตรวจสภาพ และประกอบ เคร่ืองยนต์ดีเซลไดต้ ามคู่มอื สมรรถนะทีพ่ ึงประสงค์ (ทฤษฎี) อธบิ ายการ 1. ถอด ตรวจสภาพ และประกอบ เครื่องยนต์แก๊สโซลนี ได้ตามคมู่ ือ 2. ถอด ตรวจสภาพ และประกอบ เครื่องยนตด์ ีเซลไดต้ ามคมู่ อื สมรรถนะพงึ ประสงค์ (ปฏบิ ัต)ิ สามารถ 1. ถอด ตรวจสภาพ และประกอบ เครื่องยนต์แก๊สโซลนี ได้ตามคูม่ ือ 2. ถอด ตรวจสภาพ และประกอบ เครื่องยนต์ดีเซลไดต้ ามคู่มือ

70 แผนการจดั การเรียนรมู้ งุ้ เนน้ สมรรถนะ หน่วยท่ี 2 ชอื่ หน่วย โครงสร้างและหลกั การทำงานของเครื่องยนตเ์ ล็กแกส๊ สอนครั้งที่ 3-8 โซลนี และดีเซล ช่วั โมงรวม 1-42 ชือ่ เรอ่ื ง โครงสรา้ งและหลักการทำงานของเครอื่ งยนต์เลก็ แก๊สโซลนี และดเี ซล จำนวน 42 ช่ัวโมง กิจกรรมการเรียนการสอน ในการจัดการเรียนการสอนรายวิชางานเครื่องยนต์เล็กได้กำหนดกิจกรรมการเรียนการสอนให้ ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้โดยใช้วิธีการจัดการเรียนรู้ฐานสมรรถนะเชิงรุก ( Active Learning Competency Based) ด้านเทคนคิ การจดั การเรียนการสอนแบบ MAIP โดยมขี ้ันตอนในการดำเนนิ กจิ กรรมการเรียนการสอน ดงั น้ี กจิ กรรมการเรียนการสอน (สอนครัง้ ท่ี 3-5 ) เวลา 7 ชัว่ โมง/สปั ดาห์ 1. ผสู้ อนชแี้ จงรายละเอียดเกี่ยวกับจดุ ประสงค์รายวิชา สมรรถนะรายวิชา และคำอธบิ ายรายวชิ า การ วดั และประเมินผลการเรียนรายวชิ า คณุ ลกั ษณะอนั พึงประสงค์ของรายวชิ า และข้อตกลงในการจดั การเรยี น การสอนในรายวชิ า 2. ผู้สอนกลา่ วนำเกี่ยวกับงานถอดประกอบเคร่ืองยนต์เล็กแกส๊ โซลีน 3. ผู้สอนถ่ายทอดความรู้ใน เร่ือง งานถอดประกอบเคร่ืองยนต์เล็กแก๊สโซลีน 4. ผ้สู อนแสดงใบงานเรื่องงานถอดประกอบเคร่ืองยนตเ์ ล็กแกส๊ โซลนี และอธิบายข้นั ตอนวิธกี ารในการ ปฏิบตั งิ านตามใบงาน 5. ผสู้ อนให้ผเู้ รียนปฏบิ ัติงานตามใบงานเรื่องงานถอดประกอบเครอ่ื งยนต์เลก็ แก๊สโซลีน 6. ผสู้ อนประเมินผลการปฏิบัติงานของผเู้ รยี นและใหผ้ ู้เรียนสรุปสาระสำคญั ของเรื่องท่ีเรียนประจำ สัปดาห์ กจิ กรรมการเรียนการสอน (สอนครัง้ ที่ 6-8 ) เวลา 7 ชวั่ โมง/สปั ดาห์ 1. ผู้สอนชี้แจงรายละเอยี ดเกี่ยวกับจุดประสงคร์ ายวชิ า สมรรถนะรายวิชา และคำอธิบายรายวชิ า การ วดั และประเมินผลการเรียนรายวชิ า คุณลกั ษณะอันพงึ ประสงค์ของรายวชิ า และข้อตกลงในการจดั การเรียน การสอนในรายวชิ า 2. ผู้สอนกลา่ วนำเก่ียวกบั งานถอดประกอบเครื่องยนต์เล็กดีเซล 3. ผ้สู อนถ่ายทอดความรู้ใน เรอื่ ง งานถอดประกอบเครื่องยนต์เลก็ ดีเซล 4. ผู้สอนแสดงใบงานเร่ืองงานถอดประกอบเครื่องยนตเ์ ล็กดีเซลและอธิบายข้ันตอนวธิ ีการในการ ปฏบิ ัติงานตามใบงาน 5. ผู้สอนให้ผ้เู รียนปฏบิ ัตงิ านตามใบงานเรื่องงานถอดประกอบเครื่องยนต์เลก็ ดีเซล 6. ผ้สู อนประเมนิ ผลการปฏิบัตงิ านของผเู้ รียนและให้ผู้เรียนสรุปสาระสำคญั ของเร่ืองท่ีเรียนประจำ สปั ดาห์

71 แผนการจัดการเรียนรมู้ ุง้ เนน้ สมรรถนะ หน่วยที่ 2 สอนครงั้ ท่ี 3-8 ชอ่ื หน่วย โครงสร้างและหลักการทำงานของเคร่ืองยนตเ์ ลก็ แกส๊ ชว่ั โมงรวม 1-42 โซลีนและดีเซล ช่ือเร่ือง โครงสร้างและหลักการทำงานของเครอื่ งยนต์เลก็ แกส๊ โซลนี และดเี ซล จำนวน 42 ชั่วโมง ส่ือการสอน เกณฑ์ - ผา่ นเกณฑ์รอ้ ยละ 60 1.เอกสารประกอบการสอน - ผ่านเกณฑร์ ้อยละ 80 2.เอกสารประกอบการเรียน 3.สอื่ นำเสนอ PowerPoint งานทีม่ อบหมาย/กจิ กรรม ใหน้ กั เรียนทำแบบฝึกเสรมิ ทักษะตามใบงานท้ายหนว่ ยการเรียนที่ 2 การวดั และประเมนิ ผล วัดผล/ประเมินผล วธิ ีการ เครือ่ งมือ ๑.สมรรถนะทีพ่ ึง - ทำแบบฝกึ เสริมทักษะ - แบบฝกึ เสรมิ ทกั ษะ ประสงค์ ทา้ ยหนว่ ย ทา้ ยหน่วย ๒.คุณลักษณะอนั พึง - ประเมนิ คุณลักษณะ - แบบประเมนิ ประสงค์ (Attitude) อันพงึ ประสงค์ คณุ ลักษณะอันพึง ประสงค์

72 แผนการจดั การเรียนรทู้ ี่ 2 ช่ือวิชา งานเครอ่ื งยนตเ์ ล็ก เวลาเรยี นรวม 126 ช่ัวโมง ช่ือหน่วย โครงสรา้ งและหลักการทำงานของเคร่อื งยนต์เล็กแกส๊ โซลีนและดีเซล สอนครั้งท่ี 3-8 หนว่ ยที่ 2 โครงสร้างและสว่ นประกอบของเคร่ืองยนต์ จำนวน 42 ช่ัวโมง เน้ือหาสาระ เครื่องยนต์เล็กแก๊สโซลีนและดีเซลได้มีบทบาทเป็นอย่างมากกับชีวิตประจำวันของคนเราเนื่องจาก เคร่ืองยนต์เลก็ แกส๊ โซลีนและดเี ซลเปน็ เครอื่ งยนต์ท่ีใชง้ านได้หลากหลายซงึ่ เปน็ เครอ่ื งยนต์อเนกประสงคโ์ ดยเฉพาะ ได้ถูกนำมาใช้ทางด้านเกษตรกรรม เช่น รถไถนาเดินตาม เครื่องสูบน้ำ เครื่องพ่นยาปราบศัตรูพืช ที่ใช้ในปัจจุบนั ดังน้ันจึงจำเป็นตอ้ งศึกษาโครงสรา้ งและหลักการทำงานของเคร่ืองยนต์ 1.1 หลักการทำงานท่ัวไปของเคร่อื งยนต์ เครื่องยนต์ได้ถูกนำมาใช้เป็นเครื่องต้นกำลังที่นำไปใช้กับอุปกรณ์ต่าง ๆ ทั้งขนาดใหญ่และขนาดเล็ก หลักการทำงานของเคร่ืองยนต์เป็นเครื่องยนต์ประเภทสันดาปภายใน ที่ได้จากการเผาไหม้ของเชื้อเพลิงแล้วได้ กำลังงานออกมา การเผาไหม้จะเกิดขึ้นได้ต้องอาศัยส่วนผสมของอากาศ ความร้อนและน้ำมันเชื้อเพลิงมาคลุกเคล้าให้ เข้ากันซึ่งเป็นการเผาไหม้อยู่ในภายในกระบอกสูบของเครื่องยนต์เมื่อเกิดการเผาไหม้แก๊สจะขยายตัวดนั ลกู สูบให้ เคล่อื นท่ีลงและไดก้ ำลงั งานออกมาและถกู ถ่ายทอดผ่านชิ้นส่วนต่าง ๆ ของเครอื่ งยนตน์ ำออกไปใช้งาน 1.2 เคร่ืองยนตเ์ ลก็ แก๊สโซลนี หลกั การทำงานเคร่ืองยนตเ์ ล็กแก๊สโซลนี 4 จงั หวะ มีหลกั การทำงานแบง่ ตามจังหวะการทำงาน 1. จังหวะดูด จังหวะนี้เป็นจังหวะแรกของการทำงานของเครื่องยนต์วาล์วไอดีเปดิ ลูกสูบเลื่อนลงจาก จดุ ศนู ยต์ ายบนลงสู่ศนู ย์ตายล่างดดู เอาไอดีเขา้ มาในกระบอกสูบ ในขณะท่วี าล์วไอเสียปดิ 2. จังหวะอัด จังหวะนี้เป็นจังหวะที่สองของการทำงานของเครื่องยนต์ วาล์วไอดี วาล์วไอเสียปิด ลกู สบู เล่ือนขนึ้ จากจดุ ศูนย์ตายล่างสจู่ ุดศนู ยต์ ายบนเพือ่ อดั ไอดีให้มกี ำลังดนั สงู 3. จงั หวะระเบดิ จงั หวะน้เี ป็นจงั หวะที่สามของการทำงานของเคร่ืองยนต์ วาลว์ ไอดี วาล์วไอเสียปิดใน ขณะที่ลูกสูบอัดไอดีขึ้นก่อนที่ลูกสูบจะถึงจุดศูนย์ตายบนเล็กน้อยไอดีจะถูกจุดให้เกิดการเผาไหม้ด้วยประกายไฟ จากหัวเทยี นเกดิ การลกุ ไหม้อย่างรวดเร็วทำให้แรงดันและความร้อนเพ่มิ สูงขน้ึ และกำลงั งานจากการเผาไหม้จะดัน ให้ลูกสบู เล่ือนลง 4. จังหวะคาย จังหวะนี้เป็นจังหวะสุดท้ายของการทำงานของเครื่องยนต์ ก่อนที่ลูกสูบจะเลื่อนถึงจุด ศูนย์ตายล่างเพียงเล็กน้อยวาล์วไอเสียจะเปิดและเมื่อลูกสูบเริ่มเลื่อนขึ้นจากจุดศูนย์ตายล่างสู่จุดศูนย์ตายบน ลูกสูบก็จะขับไลไ่ อเสยี ออกจากกระบอกสูบของเครื่องยนต์

73 1.3 เครื่องยนต์เลก็ ดีเซล หลกั การทำงานของเคร่อื งยนต์เล็กดเี ซล 4 จงั หวะ มหี ลกั การทำงานแบ่งตามจงั หวะการทำงานดงั นี้ 1. จังหวะดูด จังหวะนี้เป็นจังหวะเริ่มต้นการทำงานของเครื่องยนต์วาล์วไอดีเปิด วาล์วไอเสียปิด ลูกสูบจะเคลื่อนท่ีจากจุดศนู ยต์ ายบนลงสู่ศูนย์ตายลา่ งดูดเอาอากาศเข้ามาในกระบอกสูบโดยผา่ นหม้อกรองอากาศ เมื่อลูกสูบเคลื่อนที่ถึงจุดศูนย์ตายล่างวาล์วไอดีจะปิดอากาศที่ถูกดูดเข้ามาจะถูกบรรจุอยู่ในกระบอกสูบจนเต็ม ส้ินสดุ การทำงานในจังหวะดดู 2. จังหวะอัด จังหวะนี้เปน็ การทำงานต่อจากจงั หวะดดู เม่ือลูกสูบเคลื่อนท่ีมาถึงจุดศนู ย์ตายล่าง เพลา ข้อเหวี่ยงจะหมุนให้ลูกสูบเลื่อนจากจุดศูนย์ตายล่างขึ้นสู่ศูนย์ตายบนวาล์วไอดีและวาล์วไอเสียจะปิดสนิทอัด อากาศใหม้ ีปรมิ าตรเลก็ ลงทำใหเ้ กดิ ความดนั และมคี วามรอ้ นสงู 3. จังหวะระเบิด จังหวะนี้จะทำงานต่อเนื่องจากจังหวะอัดวาล์วไอดีและวาล์วไอเสียยังปิดอยู่ เม่ือ ลูกสูบเคลื่อนที่ขึ้นก่อนถึงจุดศูนย์ตายบนเล็กน้อย หัวฉีดจะฉีดน้ำมันออกมาเป็นฝอยละอองกระทบกับอากาศท่ี ร้อนและมีกำลังดันสูง จึงทำให้เกิดการเผาไหม้อย่างรุนแรงในห้องเผาไหม้บนหัวลูกสูบดังนั้นลูกสูบจะถูกดันให้ เคล่ือนท่ลี งสศู่ นู ยต์ ายลา่ ง จังหวะน้เี รียกอีกอย่างหนงึ่ ว่าจังหวะงาน 4. จงั หวะคาย จังหวะนี้วาล์วไอเสียจะเปดิ ก่อนท่ีลูกสูบจะเคล่ือนที่ลงถึงจุดศนู ย์ตายลา่ งเล็กน้อย แก๊ส ไอเสียจะคายออกจากกระบอกสูบ ในขณะนี้เพลาข้อเหวี่ยงกย็ ังหมุนให้ลกู สบู เคลื่อนที่ขึ้นสู่จุดศูนยต์ ายบนเพ่ือขบั ไล่ไอเสียให้ออกจากกระบอกสูบ ก่อนที่ลูกสูบจะถึงจุดศูนย์ตายบนเพียงเลก็ น้อยวาล์วไอดีจะเปิดให้อากาศเข้ามา ในกระบอกสูบ ซึ่งในขณะนี้วาล์วไอเสียยังคงเปิดอยู่ทำให้อากาศซึ่งมีแรงดันสูงกว่าขับไล่ไอเสียออกจากกระบอก สูบ จะเห็นว่าจังหวะคายนี้วาล์วไอดีกำลังเปิดและวาล์วไอเสียกำลงั จะปิด จังหวะการเปิดและปิดของวาล์วแบบน้ี เรยี กวา่ ว่าจังหวะ “โอเวอร์แลป” เม่อื ลูกสบู เคล่ือนทีข่ ึ้นขับไล่ไอเสียออกหมดแลว้ ลูกสบู ก็จะเคลื่อนทลี่ งอากาศก็จะ ถูกดดู เขา้ มาในกระบอกสบู เหมือนเดิม เป็นการเริ่มตน้ การทำงานของเคร่ืองยนต์ ต่อไป สรุป การทำงานของเครื่องยนต์เล็กดีเซล 4 จังหวะ ลูกสูบเคลื่อนที่ลง 2 ครั้ง คือ ในจังหวะดูดและ จงั หวะระเบดิ ลูกสบู เคลอื่ นท่ขี น้ึ 2 ครง้ั คือ ในจงั หวะอัดและจงั หวะคาย รวมขนึ้ ลง 4 ครั้ง เพลาขอ้ เหว่ยี งหมุน 2 รอบ ไดง้ าน 1 ครง้ั การทำงานของเครอื่ งยนตแ์ บบนจ้ี ึงเรยี กวา่ เครือ่ งยนต์ 4 จังหวะ 1.4 ตารางสรปุ เปรียบเทยี บเครือ่ งยนตเ์ ล็กแก๊สโซลีนและดีเซล ลำดับ รายการ เคร่ืองยนตเ์ ลก็ แกส๊ โซลนี เครอ่ื งยนต์เล็กดีเซล นำ้ มนั ดีเซล (น้ำมันหนัก) 1 นำ้ มันเชือ้ เพลิง นำ้ มนั เบนซนิ (น้ำมนั เบา) 2 อตั ราส่วนการอัด ประมาณ 6 - 12 ต่อ 1 ประมาณ12–25 ต่อ1 3 แรงดันในกระบอกสบู ประมาณ 7 – 14 กก./ ซม.2 ประมาณ22–50 กก./ซม.2 4 ลักษณะห้องเผาไหม้ ไมม่ ีห้องเผาไหมช้ ่วย มหี ้องเผาไหมช้ ว่ ย 5 การสั่นและเสยี งดงั น้อย มาก 6 น้ำหนกั เคร่ืองยนต์ น้อย มาก

7 วิธีการจดุ ระเบิด ประกายไฟจากหวั เทียน 74 8 ประสทิ ธภิ าพความร้อน ต่ำ 9 อัตราการสิ้นเปลอื งนำ้ มันเชอ้ื เพลงิ น้อย ความรอ้ นจากการอดั 10 ความต้องการกำลงั ติดเคร่ือง น้อย สูง 11 ราคาเครอ่ื งยนต์ ต่ำ มาก 12 ควันและกลิน่ ไอเสยี นอ้ ย มาก สูง มาก รายการเอกสารอา้ งอิงเพิ่มเตมิ - ข้อมูลเพิม่ เติมจากอนิ เตอรเ์ น็ต เรื่อง โครงสร้างและหลักการทำงานของเคร่ืองยนต์เล็กแก๊สโซลีนและ ดเี ซล - สือ่ มัลติมเี ดยี YouTube

75 ใบแบบฝึกหดั รหสั วชิ า 20101-2001 ชอื่ วิชา งานเครื่องยนตเ์ ลก็ ชื่อหน่วย โครงสร้างและหลักการทำงานของเครือ่ งยนตเ์ ล็กแกส๊ โซลนี และดีเซล หัวข้อเรือ่ ง/งาน โครงสร้างและหลักการทำงานของเครอื่ งยนตเ์ ลก็ แก๊สโซลีนและดีเซล เวลา 10 นาที ------------------------------ ตอนที่ 1 คำส่ัง จงบอกช่อื สว่ นประกอบของเคร่ืองยนตเ์ ล็กแก๊สโซลีนจากรูปที่กำหนดให้ 1. ………………………………………………………………. 2. ………………………………………………………………. 3. ………………………………………………………………. 4. ………………………………………………………………. 5. ………………………………………………………………. 6. ………………………………………………………………. 7. ………………………………………………………………. 8. ………………………………………………………………. 9. ………………………………………………………………. 10. ……………………………………………………………….

76 ใบเฉลยแบบฝึกหดั รหัสวิชา 20101-2001 ชื่อวิชา งานเคร่อื งยนต์เลก็ ชอ่ื หน่วย โครงสรา้ งและหลักการทำงานของเคร่อื งยนต์เล็กแก๊สโซลีนและดีเซล หวั ข้อเรอ่ื ง/งาน โครงสร้างและหลกั การทำงานของเครื่องยนต์เลก็ แก๊สโซลีนและดเี ซล เวลา 5 นาที ------------------------------ ตอนที่ 1 คำส่ัง จงบอกช่อื ส่วนประกอบของเคร่ืองยนต์เล็กแกส๊ โซลนี จากรปู ที่กำหนดให้ 1. เพลาข้อเหวยี่ ง 2. ชอ้ นวิดน้ำมันหลอ่ ล่ืน 3. เพลาลกู เบ้ียว 4. กา้ นสูบ 5. ลูกกระท้งุ 6. ลูกสบู 7. กา้ นกระทุ้ง 8. ฝาสบู 9. ลิน้ 10. กระเดื่องกดลน้ิ

77 แบบทดสอบ รหัสวิชา 20101-2001 ช่ือวิชา งานเครื่องยนต์เลก็ ชอ่ื หน่วย โครงสรา้ งและหลักการทำงานของเครื่องยนต์เล็กแกส๊ โซลนี และดีเซล หวั ข้อเรอ่ื ง/งาน โครงสรา้ งและหลกั การทำงานของเคร่ืองยนตเ์ ลก็ แก๊สโซลีนและดีเซล เวลา 30 นาที ------------------------------ คำสั่ง จงเลือกคำตอบทถ่ี ูกต้องที่สุด 1. โครงสรา้ งของเคร่ืองยนตเ์ ลก็ แกส๊ โซลีนและดเี ซลมีลักษณะอยา่ งไร ก. เครือ่ งยนต์เล็กแกส๊ โซลีนมนี ้ำหนักเบา ทำดว้ ยอะลูมิเนียม ข. เครอ่ื งยนตเ์ ล็กดเี ซลมีน้ำหนักมากทำด้วยเหลก็ หลอ่ ค. เสื้อสูบเครอื่ งยนตเ์ ล็กแกส๊ โซลีนและดีเซลทำเปน็ ครบี ง. ข้อ ก. และข้อ ข. ถกู 2. ชน้ิ ส่วนของเครื่องยนตอ์ ยู่กับทีห่ มายถึง ก. ชิ้นส่วนของเครอ่ื งยนตอ์ ยู่กบั ทม่ี ากกว่าเคลื่อนที่ ข. ชน้ิ ส่วนของเครื่องยนตท์ ี่มีน้ำหนกั มาก ค. ชิ้นส่วนอยกู่ ับที่ในขณะที่เครื่องยนตท์ ำงาน ง. ชน้ิ สว่ นทีเ่ คลอ่ื นท่นี ้อย 3. ช้นิ ส่วนของเครือ่ งยนตเ์ คลื่อนทห่ี มายถึง ก. ชิ้นส่วนของเคร่อื งยนต์เคล่ือนทีใ่ นขณะที่เครอื่ งยนต์ทำงาน ข. ชน้ิ สว่ นของเครอ่ื งยนต์ทม่ี นี ้ำหนกั น้อย ค. ช้ินสว่ นของเครอ่ื งยนต์ทีท่ ำงาน ง. ผิดหมดทกุ ขอ้ 4. ช้นิ ส่วนของเครื่องยนต์ท่เี คลอื่ นที่ขอ้ ใดถูกตอ้ ง ก. เพลาข้อเหวย่ี ง, ฝาสูบ ข. ลกู สูบ, เพลาลูกเบ้ยี ว ค. แหวนลูกสบู , เส้ือสูบ ง. วาล์ว, ปะเกน็ ฝาสูบ 5. ชิ้นส่วนของเครื่องยนต์ที่เป็นตัวสะสมแรงเฉื่อยของเครื่องยนต์ไว้เพื่อให้เพลาข้อเหวี่ยงหมุนในจังหวะต่อไปคือ อะไร ก. เพลาลกู เบี้ยว ข. เพลาข้อเหวย่ี ง ค. ลอ้ ชว่ ยแรง ง. ลูกสูบ

78 6. ชนิ้ ส่วนของเครอ่ื งยนต์ท่ีทำหน้าทปี่ ้องกนั กำลังอดั ร่ัวไหลในกระบอกสูบคืออะไร ก. ล้นิ ไอดี ข. ล้นิ ไอเสยี ค. ปะเก็นฝาสูบ ง. ลกู สบู 7. การทำงานของเคร่ืองยนต์นำ้ มันหล่อล่ืนลูกสูบจะขน้ึ ไปห้องเผาไหม้ไมไ่ ด้เพราะอะไร ก. แหวนอดั ปอ้ งกันไมใ่ ห้นำ้ มนั หลอ่ ล่ืนขึน้ ไป ข. นำ้ มนั หลอ่ ลื่นไหลกลบั โดยแรงดงึ ดดู ค. แหวนนำ้ มันป้องกันไม่ใหน้ ้ำมันหลอ่ ล่นื ขึ้นไป ง. แหวนอดั และแหวนน้ำมนั ปอ้ งกันไมใ่ ห้นำ้ มนั หล่อล่ืนขึน้ ไป 8. เพลาสมดุลที่ตดิ ตั้งในเครื่องยนตเ์ ลก็ ดีเซลทำหน้าทีอ่ ะไร ก. ลดอาการสั่นสะเทอื นของเครื่องยนต์ ข. ทำใหเ้ ครื่องยนต์แขง็ แรง ค. ประหยัดเชื้อเพลิง ง. ปอ้ งกนั กำลังอัดรวั่ ไหล 9. ครบี ของกระบอกสบู เคร่ืองยนตเ์ ล็กทำไว้เพือ่ อะไร ก. สวยงาม ข. นำ้ หนักเบา ค. ปอ้ งกนั ลูกสบู ตดิ ง. เพิม่ พืน้ ทร่ี ะบายความร้อน 10. ขนาดของหวั ลกู สบู เล็กกว่ากระโปรงลกู สบู เพราะอะไร ก. ใหล้ ูกสูบเคลือ่ นทสี่ ะดวก ข. ให้น้ำหนกั ลูกสบู เบา ค. ใหล้ ูกสูบขยายตัวเมื่อไดร้ ับความรอ้ น ง. ป้องกันลูกสูบติด 11. บา่ วาล์วเป็นท่ีน่ังของวาล์วให้หน้าวาล์วสมั ผัสกบั บ่าวาล์วใหส้ นทิ เพื่ออะไร ก. ป้องกนั การรว่ั ของไอดีและแก๊สในหอ้ งเผาไหม้ ข. ปอ้ งกันไมใ่ ห้น้ำหลอ่ เย็นไหลเข้าหอ้ งเผาไหม้ ค. ป้องกนั น้ำมนั เคร่ืองรัว่ ไหล ง. ปอ้ งกนั นำ้ มันเชอ้ื เพลิงร่วั ออกจากห้องเผาไหม้

79 12. กา้ นวิดนำ้ มันของเคร่อื งยนต์เล็กแกส๊ โซลนี ทำหน้าท่ีอะไร ก. ทำให้กา้ นสบู หล่อล่ืนดีข้นึ ข. ทำใหไ้ ม่ตอ้ งใช้ปมั๊ นำ้ มนั ค. วดิ สาดน้ำมนั หลอ่ ลน่ื ใหไ้ ปหล่อล่ืนชน้ิ สว่ นตา่ ง ๆ ของเครอื่ งยนต์ ง. ทำให้กา้ นสบู สมดลุ 13. กลไกลดกำลงั อดั ทำหนา้ ทอี่ ะไร ก. ยกวาล์วไอเสียใหเ้ ปดิ ในขณะทีด่ งึ เชือกสตาร์ตเคร่อื งยนต์ ข. ยกวาล์วไอดใี หเ้ ปดิ ในขณะทด่ี ึงเชือกสตาร์ตเคร่ืองยนต์ ค. ยกวาลว์ ไอดี ไอเสียให้เปิดในขณะท่ีดึงเชอื กสตารต์ เคร่ืองยนต์ ง. เปิดวาลว์ ค้างไว้ 14. เคร่อื งยนต์เล็กดเี ซล 4 จงั หวะ ทำงานครบรอบ 1 กลวัตร เพลาข้อเหวี่ยงจะหมุนกร่ี อบ ก. 1 รอบ ข. 2 รอบ ค. 3 รอบ ง. 4 รอบ 15. การทำงานของเคร่ืองยนต์เล็กดเี ซล 4 จงั หวะ หวั ฉีดจะฉีดน้ำมนั เชือ้ เพลิง ท่ตี ำแหนง่ ไหน ก. จุดศูนยต์ ายบน ข. จุดศนู ย์ตายลา่ ง ค. ก่อนจดุ ศูนย์ตายล่าง ง. ก่อนจดุ ศูนย์ตายบนเล็กน้อย 16. การทำงานของเคร่ืองยนตเ์ ล็กแก๊สโซลีน 2 จงั หวะ จงั หวะท่ีทำงานพร้อมกนั คือจังหวะ ก. จังหวะดดู และจังหวะคาย ข. จังหวะดดู และจงั หวะอัด ค. จงั หวะอัดและจังหวะระเบดิ ง. จังหวะอดั และจังหวะคาย 17. การบรรจุไอดีของเครอ่ื งยนต์เล็กแก๊สโซลีน 2 จังหวะจะถูกบรรจุท่สี ่วนใดของเครือ่ งยนต์ ก. กระบอกสูบ ข. หวั ลูกสบู ค. หอ้ งเพลาข้อเหวีย่ ง ง. ดา้ นข้างเสือ้ สบู

80 18. เคร่ืองยนตเ์ ลก็ แก๊สโซลนี 2 จังหวะ ลูกสบู เลอ่ื นขน้ึ จากจุดศนู ยต์ ายล่างสศู่ ูนยต์ ายบนเปน็ จังหวะ ก. ดดู ข. ดูด อัด ค. ระเบิด ง. ระเบดิ คาย 19. โอเวอร์แลปหมายถึง ก. วาล์วไอดปี ิด วาลว์ ไอเสยี ปดิ ข. วาลว์ ไอดเี ปดิ วาลว์ ไอเสยี ปดิ ค. วาลว์ ไอดีเปดิ วาลว์ ไอเสียเปดิ ง. วาลว์ ไอดปี ิด วาลว์ ไอเสียเปดิ 20. วาล์วไทม่ิงไดอะแกรมแสดงถึงการทำงานของ ก. จังหวะการเปิด ปดิ ของลิน้ ไอดี ข. จังหวะการเปิด ปดิ ของลิน้ ไอดีและไอเสีย ค. จังหวะการจดุ ระเบิด ง. จงั หวะการผสมเช้อื เพลิง 21. ไดอะแกรมการเปิด ปิดวาล์วของเครอ่ื งยนต์เล็กแก๊สโซลีน 4 จงั หวะ จะแสดงให้รวู้ า่ หวั เทยี นจะจดุ ร ะ เ บิ ด ตำแหนง่ ใด ก. หลังศนู ยต์ ายลา่ ง ข. ก่อนศนู ย์ตายล่าง ค. หลงั ศูนยต์ ายบน ง. ก่อนศูนย์ตายบน 22. ห้องเผาไหม้ของเคร่ืองยนต์เล็กดเี ซลมี 4 แบบ คอื ข้อใด ก. หอ้ งเผาไหมแ้ บบเปดิ ห้องเผาไหมช้ ่วย ห้องเผาไหม้แบบอากาศหมนุ วน ห้องเผาไหม้แบบเอนเนอจเี ซลล์ ข. ห้องเผาไหม้แบบปดิ ห้องเผาไหม้ชว่ ย หอ้ งเผาไหมแ้ บบอากาศหมนุ วน หอ้ งเผาไหมแ้ บบ เอนเนอจเี ซลล์ ค. ห้องเผาไหมแ้ บบปิด ห้องเผาไหมแ้ บบเปดิ หอ้ งเผาไหม้แบบอากาศหมุนวน หอ้ งเผาไหมแ้ บบ เอนเนอจีเซลล์ ง. หอ้ งเผาไหมเ้ ลก็ ห้องเผาไหม้ใหญ่ ห้องเผาไหม้แบบอากาศหมนุ วน หอ้ งเผาไหมแ้ บบ เอนเนอจเี ซลล์ 23. หอ้ งเผาไหมข้ องเคร่ืองยนต์เล็กดเี ซลนยิ มใช้ห้องเผาไหมแ้ บบใดมาก ก. หอ้ งเผาไหมแบบเปดิ ข. หอ้ งเผาไหม้ช่วย ค. หอ้ งเผาไหม้แบบอากาศหมุนวน ง. ห้องเผาไหมแบบเอนเนอจเี ซล

81 24. การเผาไหม้ในหอ้ งเผาไหมช้ ว่ ยของเครอ่ื งยนต์เล็กดเี ซลมีการเผาไหมอ้ ยา่ งไร ก. เผาไหมพ้ ร้อมกันทั้งสองห้อง ข. เผาไหมใ้ นห้องเผาไหม้ใหญ่กอ่ น ค. เผาไหมใ้ นห้องเผาไหม้ช่วยก่อน ง. เผาไหมน้ อกห้องเผาไหม้ใหญ่ 25. ห้องเผาไหม้เครื่องยนต์เล็กดีเซลที่ออกแบบให้มีห้องเผาไหม้อยู่ตรงกลางของหัวลูกสูบเพื่อให้อากาศ ทถ่ี ูกอดั ตัวหมนุ วนได้ดีคือ ก. หอ้ งเผาไหมแ้ บบเปดิ ข. หอ้ เผาไหม้ช่วย ค. หอ้ เผาไหม้แบบอากาศหมุนวน ง. หอ้ งเผาไหมแ้ บบเอนเนอจเี ซลล์

82 ใบงานท่ี 4 รหัสวิชา 20101-2001 ชือ่ วชิ า งานเคร่อื งยนตเ์ ล็ก ชอ่ื หน่วย โครงสรา้ งและหลักการทำงานของเคร่ืองยนตเ์ ล็กแก๊สโซลีนและดีเซล หัวข้อเรอ่ื ง/งาน งานถอดประกอบเคร่ืองยนต์เล็กแก๊สโซลีน เวลา 18 ชั่วโมง ------------------------------ จดุ ประสงค์เชิงพฤติกรรม 1. ปฏบิ ัตงิ านถอดประกอบเครอ่ื งยนต์ 1.1 ถอดประกอบชิน้ สว่ นเครื่องยนต์เลก็ แกส๊ โซลนี 4 จงั หวะได้อย่างถกู ต้อง 1.2 ตรวจสอบสภาพชน้ิ ส่วนเคร่อื งยนตเ์ ล็กแก๊สโซลีน 4 จงั หวะได้อย่างถูกต้อง สมรรถนะ 1. ถอด ตรวจสภาพ และประกอบเครอ่ื งยนต์เล็กแกส๊ โซลตี ามคูม่ ืออย่างถูกต้อง ครภุ ัณฑ์ / เครอื่ งมือ / วัสดุฝึก / อปุ กรณ์ 1. เครอ่ื งยนต์เล็กแก๊สโซลนี 2. ไมโครมเิ ตอร์ 3. เครอื่ งมือประจำตวั ช่างยนต์ 4. เวอรเ์ นยี รค์ ารล์ ปิ เปอร์ 5. ถาดรองน้ำมนั เครื่อง 6. ฟลิ เลอรเ์ กจ 7. ช้ันวางของ 8. เครื่องมือบดวาล์ว 9. ตวั กดสปรงิ วาล์ว 10. เกจวคั วามโตของกระบอกสูบ ลำดบั ข้นั ตอนในการปฏบิ ัติงาน คำสง่ั ให้นักเรียนฝึกปฏิบัติการใช้งานเคร่ืองมือแต่ละชนดิ ใหถ้ กู ต้อง 1. เตรยี มเครื่องมือ-วัสดแุ ละอปุ กรณ์ 2. ถอดชดุ ท่อไอเสยี โดยใชป้ ระแจ แหวนคลายน๊อตยดึ รูปท่ี 1 แสดงการถอดชดุ ท่อไอเสยี

83 3. ถอดชุดกรองอากาศ โดยคลายน๊อตหาง ปลา เปดิ ฝาครอบก่อน จากน้นั จึงยกหม้อกรองอากาศออก รปู ท่ี 2 แสดงการถอดชดุ กรองอากาศ 4. ปิดกอ๊ กน้ำมัน ถอดถังน้ำมันออก รปู ท่ี 3 แสดงการปดิ กอ๊ กน้ำมัน 5. ถอดฝาครอบพร้อมชุดสตารต์ รูปท่ี 4 แสดงการถอดฝาครอบพรอ้ มชุดสตารต์

84 6. ถอดชุดคาร์บูเรเตอร์ รูปที่ 5 แสดงการถอดชุดคาร์บูเรเตอร์ และฝาครอบลูกกระท้งุ ล้ิน 7. ถอดฝาสบู ด้วยประแจบล็อก และฝาครอบลกู กระทงุ้ ลน้ิ รูปท่ี 6 แสดงการถอดฝาสบู ดว้ ยประแจบลอ็ ก 8. ถอดชดุ ลนิ้ ด้วยเครื่องมือพเิ ศษ รูปท่ี 7 แสดงการถอดชดุ ลนิ้ ดว้ ยเครอื่ งมือพิเศษ

85 9. ถอดฝาครอบด้านหลงั รูปท่ี 8 แสดงการถอดฝาครอบด้านหลัง 10. ทำเครื่องหมายที่ประกับก้านสูบ พรอ้ ม ถอดประกับกา้ นสูบ รปู ที่ 9 แสดงการทำเครื่องหมายที่ประกับกา้ นสบู พร้อม ถอดประกบั กา้ นสูบ

86 รปู ที่ 10 แสดงการถอดชดุ ลกู สูบและกา้ นสบู 11. ถอดแหวนลูกสูบด้วยเคร่ืองมือพเิ ศษ รปู ท่ี 11 แสดงการถอดแหวนลูกสูบด้วยเคร่ืองมอื พิเศษ 12. ถอดปร้นิ ล็อค และถอดสลกั ลูกสูบ รูปท่ี 12 แสดงการถอดปริ้นล็อค และถอดสลักลูกสบู 13. แยกลกู สูบและกา้ นสบู ออกจากกนั รปู ที่ 13 แสดงการแยกลูกสูบและกา้ นสบู ออกจากกนั 14. ทำความสะอาดชนิ้ ส่วนและจัดเรียง ตามลำดับการถอด

87 การตรวจสอบ 15. ตรวจสอบฝาสูบ ตรวจรอยแตก, รอยร้าวฝาสูบ รปู ท่ี 14 แสดงการตรวจสอบฝาสบู ตรวจรอยแตก, รอยร้าวฝาสูบ 16. ตรวจสอบความโกง่ ของฝาสูบ รปู ที่ 15 แสดงการตรวจสอบความโกง่ ของฝาสบู 17. ตรวจสอบความยาวของสปริงลิ้น รูปที่ 16 แสดงการตรวจสอบความยาวของสปรงิ ล้ิน 18. ตรวจสอบความเอียงของสปริงลิน้ รปู ท่ี 17 แสดงการตรวจสอบความเอียงของสปริงลิ้น

88 19. ตรวจสอบความแข็งแรงของสปริงลิ้น รปู ที่ 18 แสดงการตรวจสอบความแข็งแรงของสปรงิ ลน้ิ 20. ตรวจสอบความโตของก้านล้ิน รูปท่ี 19 แสดงการตรวจสอบความโตของก้านลิ้น 21. ตรวจสอบการคดงอของก้านล้ิน รูปท่ี 20 แสดงการตรวจสอบการคดงอของกา้ นลิ้น 22. ตรวจสอบหน้าสัมผัสของบา่ ล้ิน รปู ที่ 21 แสดงการตรวจสอบหนา้ สัมผัสของบา่ ล้ิน

89 23. ตรวจสอบความกวา้ งของบ่าลิน้ - ใช้เวอรเ์ นยี คาร์ลปิ เปอร์วดั ความกวา้ งของ บ่าล้ิน รูปท่ี 22 แสดงการตรวจสอบความกวา้ งของบา่ ลนิ้ 24. ตรวจสอบความกวา้ งของช่องปลอกก้านลิ้น รปู ที่ 23 แสดงการตรวจสอบความกวา้ งของช่องปลอกกา้ นลิ้น 25. ตรวจสอบขนาดของลกู สบู รูปที่ 24 แสดงการตรวจสอบขนาดของลกู สูบ 26. ตรวจสอบความกว้างของช่องสลกั ลูกสบู รปู ท่ี 25 แสดงการตรวจสอบความกว้างของช่องสลักลกู สูบ

90 27. ตรวจสอบขนาดของสลกั ลูกสูบ รปู ที่ 26 แสดงการตรวจสอบขนาดของสลักลกู สบู 28. ตรวจสอบความหนาของแหวนลกู สบู รปู ท่ี 27 แสดงการตรวจสอบความหนาของแหวนลูกสบู 29. ตรวจวัดระยะหา่ งปากแหวนลกู สบู - ใส่แหวนลูกสบู เข้าไปภายในกระบอกสบู แลว้ จงึ ทำการวัดปากแหวน ดว้ ยฟลิ เลอร์เกจ รปู ที่ 28 แสดงการตรวจวดั ระยะหา่ งปากแหวนลูกสบู 30. ตรวจสอบระยะห่างแหวนกับร่องแหวน - ใหป้ ระกอบแหวนเขา้ ตำแหนง่ เดมิ ทุกตัว แลว้ จงึ วัดระยะห่าง รูปท่ี 29 แสดงการตรวจสอบระยะหา่ งแหวนกบั รอ่ งแหวน

91 31. ตรวจสอบขนาดของกระบอกสบู รปู ท่ี 30 แสดงการตรวจสอบขนาดของกระบอกสบู 32. ตรวจสอบขนาดของบูชก้านสูบตวั บน รูปที่ 31 แสดงการตรวจสอบขนาดของบชู กา้ นสูบตวั บน การบรกิ าร 33. ฝาสบู หากฝาสบู โก่งมากกว่าค่าจำกัดการซ่อม ใหท้ ำการเลี่ยนใหม่ ถา้ โก่งไมเ่ กินคา่ จำกัดการซอ่ ม ปรับ ผิวหนา้ ด้วยกระดาษทราย เบอร์ 200 และเบอร์ 400 บนแท่นระดับ รปู ที่ 32 แสดงการบรกิ ารฝาสูบ 34. 35. การปาดบา่ ลนิ้ - ปาดบ่าล้นิ โดยใช้คตั เตอร์ 90 % - ปาดคร้งั ที่ 2 ด้วยตวั ปาดเรียบ - ใช้ตวั ปาด 90 องศา แต่งอีกครั้ง

92 รูปท่ี 33 แสดงการปาดบา่ ลิ้น 35. การบดล้นิ - ใชก้ ากเพชรทาบางๆ ทีบ่ ่าลิ้นหมุนให้รอบ และบดลิ้นให้หน้าเรยี บ - เมอ่ื บดเสร็จแล้ว เชด็ และล้างให้สะอาด รปู ที่ 34 แสดงการบดล้ิน การประกอบ 36. ประกอบลกู สูบเข้าก้านสบู รูปท่ี 35 แสดงการประกอบลูกสูบเขา้ ก้านสบู 37. ประกอบสลักลกู สูบและปร้ินลอ็ ค รูปที่ 36 แสดงการประกอบสลักลกู สบู และปรน้ิ ล็อค

93 38. ประกอบแหวนลูกสูบ จดั ปากแหวนแต่ละตวั ทำมุมกนั 120˚ อย่าให้ตรงกบั ปากแหวนกวาดน้ำมนั รปู ท่ี 37 แสดงการประกอบแหวนลูกสบู 39. ประกอบชุดลูกสูบและก้านสูบ รปู ที่ 38 แสดงการประกอบชุดลูกสบู และก้านสบู 40. จัดเครือ่ งหมายที่เฟอื ง เพลาข้อเหวย่ี งให้ตรง กับเคร่ืองหมายทเ่ี ฟืองของเพลาลกู เบยี้ ว รปู ท่ี 39 แสดงการจัดเคร่ืองหมายท่ีเฟือง เพลาข้อเหว่ยี ง 41. ประกอบฝาครอบด้านหลงั รปู ที่ 40 แสดงการประกอบฝาครอบด้านหลัง

94 42. ประกอบชุดลิน้ รปู ที่ 41 แสดงการประกอบชุดล้ิน 43. ประกอบฝาสูบ รปู ที่ 42 แสดงการประกอบฝาสบู 44. ประกอบชดุ คาร์บเู รเตอร์ รปู ท่ี 43 แสดงการประกอบชุดคาร์บูเรเตอร์ 45. ประกอบถงั น้ำมนั และทอ่ น้ำมนั เช้อื เพลิง รูปที่ 44 แสดงการประกอบถังน้ำมันและท่อน้ำมนั เชอื้ เพลงิ

95 46. ประกอบฝาครอบพร้อมชดุ สตาร์ต รูปท่ี 45 แสดงการประกอบฝาครอบพร้อมชดุ สตารต์ 47. ประกอบชุดกรองอากาศ รปู ที่ 46 แสดงการประกอบชุดกรองอากาศ 48. ประกอบชดุ ทอ่ ไอเสีย รปู ท่ี 47 แสดงการประกอบชุดท่อไอเสยี 49. สตาร์ตเครอื่ งยนตท์ ดสอบ 50. เกบ็ ทำความสะอาดเคร่ืองมือ-อปุ กรณ์ และ พื้นที่ปฏิบัตงิ าน

96 แบบวิเคราะห์ การประเมินผลตามสภาพจรงิ หนว่ ยท่.ี ..................ชือ่ หน่วย................................................................ชื่อเรอ่ื ง ........................... ลำดบั หัวข้อที่ประเมิน เกณฑก์ ารใหค้ ะแนน 1 การเตรยี มเคร่ืองมือ วัสดุ อุปกรณ์อย่างครบถ้วน 3 = ปฏิบตั ิอยา่ งสม่ำเสมอโดยไมต่ ้องมีการ 2 การเลือกใช้อุปกรณ์เครื่องมือทีเ่ หมาะสมกับงาน ชี้นำหรอื ตักเตือน 3 ลำดับขั้นตอนในการปฏิบตั ิงาน 2 = ปฏบิ ตั ิงานในบางครง้ั จากการเชญิ ชวน 4 การตรวจสอบช้นิ งานอยา่ งถูกวิธี ตักเตอื น หรือช้ีนำ 5 ความปลอดภยั ในการปฏิบตั ิงาน 1 = ว่ากลา่ วหรือตักเตอื นถงึ จะ ปฏิบัตหิ รือ 6 ระยะเวลาในการปฏิบตั งิ าน มกั จะปฏิบัติในทางท่ผี ดิ ในบางคร้ัง 7 การจัดเกบ็ และบำรุงรักษาอปุ กรณเ์ คร่ืองมือ 0 = บงั คบั ว่ากลา่ วหรือตักเตือน และ 8 การทำความสะอาดสถานที่ ปฏิบัติ ในทางทีผ่ ิดทุกครง้ั

97 แบบตรวจผลงาน รหัส.....20101-2101........วิชา งานเครือ่ งยนตเ์ ล็ก หนว่ ยที่.........................ชอ่ื หนว่ ย.........................................................ชอื่ เรอื่ ง ....................................... วันท.่ี ...........เดือน............................พ.ศ................ เวลา................น. ถึง เวลา................น. ช่ือ – นามสกลุ นักเรียน หรือ กลุ่มนกั เรยี น..........................................ชน้ั ...................แผนก................ ข้อท่ี รายการประเมนิ /หัวข้อประเมิน ระดบั คะแนน 3210 1 การเตรยี มเคร่ืองมือ วัสดุ อปุ กรณอ์ ย่างครบถว้ น 2 การเลือกใชอ้ ุปกรณเ์ ครื่องมือท่ีเหมาะสมกับงาน 3 ล าดับขั้นตอนในการปฏิบตั ิงาน 4 การตรวจสอบช้ินงานอย่างถูกวิธี 5 ความปลอดภยั ในการปฏบิ ตั ิงาน 6 ระยะเวลาในการปฏิบตั งิ าน 7 การจดั เก็บและบ ารงุ รกั ษาอุปกรณ์เคร่ืองมือ 8 การท าความสะอาดสถานท รวม รวมทั้งหมด (.............................................................) ผ้ปู ระเมนิ หมายเหตุ เกณฑก์ ารประเมิน 17 – 24 คะแนน = ดมี าก 13 – 16 คะแนน = ดี 9 – 12 คะแนน = พอใช้ 0 – 8 คะแนน = ปรับปรุง

98 ใบงานท่ี 5 รหัสวชิ า 20101-2001 ช่ือวิชา งานเครอื่ งยนต์เล็ก ช่ือหน่วย โครงสร้างและหลักการทำงานของเครอ่ื งยนตเ์ ล็กแกส๊ โซลนี และดีเซล หวั ข้อเร่อื ง/งาน งานถอดประกอบเคร่ืองยนต์เลก็ ดีเซล เวลา 21 ช่ัวโมง ------------------------------ จุดประสงค์เชงิ พฤตกิ รรม 1. ปฏบิ ัตงิ านถอดประกอบเครอ่ื งยนต์ 1.1 ถอดประกอบช้นิ สว่ นเคร่ืองยนต์เล็กดเี ซล 4 จงั หวะได้อยา่ งถูกต้อง 1.2 ตรวจสอบสภาพชน้ิ ส่วนเคร่อื งยนตเ์ ล็กดีเซล 4 จังหวะไดอ้ ย่างถกู ต้อง สมรรถนะ 1. ถอด ตรวจสภาพ และประกอบเคร่ืองยนต์เล็กดเี ซลตามค่มู อื ได้อย่างถูกต้อง ครุภัณฑ์ / เครื่องมอื / วัสดุฝึก / อปุ กรณ์ 1. เครือ่ งยนตเ์ ล็กดีเซล 2. ไมโครมิเตอร์ 3. เครื่องมือประจ าตวั ช่างยนต์ 4. เวอรเ์ นียร์คาร์ลปิ เปอร์ 5. ถาดรองน้ำมนั เคร่ือง 6. ฟลิ เลอร์เกจ 7. เครอื่ งมือบดวาลว์ 8. ตวั กดสปรงิ วาลว์ 9. เกจวัดความโตของกระบอกสูบ 10. ช้ันวางของ ลำดบั ขน้ั ตอนในการปฏิบตั ิงาน คำสง่ั ใหน้ กั เรยี นฝกึ ปฏบิ ตั กิ ารใช้งานเครื่องมือแต่ละชนิดใหถ้ ูกต้อง 1. เตรยี มเคร่อื งมือ-วัสดุและอุปกรณ์ 2. ถ่ายนำ้ ระบายความร้อน โดยปิดก๊อก ถ่ายนำ้ ใต้ฝาสูบ รูปที่ 1 แสดงการถา่ ยน้ำระบายความรอ้ น

99 3. ถ่ายนำ้ มนั เคร่ือง รปู ท่ี 2 แสดงการถา่ ยน้ำมันเคร่ือง 4. ปิดกอ๊ กน้ำมนั เช้ือเพลงิ ทีช่ ุดกรองน้ำมัน โดยยกขึ้น รูปที่ 3 แสดงการปิดก๊อกน้ำมันเช้ือเพลิงทชี่ ุดกรองน้ำมนั 5. ถอดชุดกรองอากาศ รปู ท่ี 4 แสดงการถอดชดุ กรองอากาศ 6. ถอดท่อไอเสีย รูปที่ 5 แสดงการถอดทอ่ ไอเสีย

100 7. ถอดท่อน้ำมันแรงดนั ท่ีเขา้ หวั ฉดี รูปที่ 6 แสดงการถอดทอ่ น้ำมันแรงดันท่เี ข้าหัวฉีด 8. ถอดหัวฉีด รูปท่ี 7 แสดงการถอดหวั ฉดี 9. ถอดฝาครอบล้ิน รูปที่ 8 แสดงการถอดฝาครอบลิ้น 10. ถอดเพลากระเด่ืองกดล้นิ รปู ที่ 9 แสดงการถอดเพลากระเด่อื งกดล้ิน

101 11. ดึงกา้ นส่งลนิ้ ออก จากนน้ั คลายน๊อตยดึ พลเู ลย์ ปรับความตงึ สายพาน รูปท่ี 10 แสดงการคลายนอ๊ ตยดึ พลูเลย์ ปรบั ความตงึ สายพาน 12. ถอดฝาสูบออก โดยคลายน๊อต สลบั กนั กบั ตวั ตรงขา้ ม รูปที่ 11 แสดงการถอดฝาสูบออก 13. ถอดปั๊มน้ำมนั เชอื้ เพลงิ รปู ท่ี 12 แสดงการถอดป๊มั น้ำมนั เช้ือเพลิง 14. ถอดชุดกรองน้ำมนั เชอื้ เพลิง รปู ท่ี 13 แสดงการถอดชดุ กรองนำ้ มนั เชื้อเพลงิ

102 15. ถอดฝาครอบห้องเฟอื ง รปู ท่ี 13 แสดงการถอดฝาครอบหอ้ งเฟือง 16. ถอดฝาครอบเฟอื ง และถอดเฟอื งสะพานออก รปู ท่ี 14 แสดงการถอดฝาครอบเฟือง และถอดเฟืองสะพานออก 17. ถอดเพลาถ่วงสมดลุ รูปท่ี 15 แสดงการถอดเพลาถว่ งสมดุล 18. ใหล้ ูกสบู อยู่ศนู ย์ล่าง คลายนอตกา้ นสบู ออก แล้ว ถอดฝาครอบก้านสบู ออก รูปท่ี 16 แสดงตำแหน่งลกู สูบ

103 19. ดนั ลูกสบู ใหข้ ้นึ ศูนยต์ ายบนด้วยดา้ มค้อน ดึง ลูกสูบออก พร้อมทัง้ แบรงิ่ ก้านสบู ทางดา้ นฝาสบู รปู ท่ี 17 แสดงการลูกสูบ 20. ถอดล้อช่วยแรงออก ดว้ ยประแจนอตลอ้ ช่วย แรงและค้อน รปู ที่ 18 แสดงการถอดล้อชว่ ยแรงออก 21. ถอดสายพานพัดลมหม้อน้า และฝาครอบลูกปืนเพลาข้อเหวีย่ ง รูปท่ี 19 แสดงการถอดสายพัดลมหม้อน้า และฝาครอบลูกปืนเพลาข้อเหว่ยี ง 22. ถอดชดุ เพลาข้อเหว่ยี งออก รูปที่ 20 แสดงการถอดชดุ เพลาขอ้ เหวีย่ งออก

104 23. ถอดเพลาราวล้ิน 23.1 ถอดสกรยู ึดเหล็กบังคับเพลาราวล้ิน 23.2 ดึงเพลาราวลิน้ ออก รปู ท่ี 21 แสดงการถอดเพลาราวล้ินและลกู กระทงุ้ ล้นิ 24. ถอดลูกกระทุ้งลิ้น รปู ที่ 22 แสดงการถอดลกู กระทุ้งลิ้น 25. ถอดปลอกสูบออก รปู ท่ี 23 แสดงการถอดปลอกสบู 26. ถอดหม้อน้ำออก รูปที่ 24 แสดงการถอดชุหม้อน้ำ

105 27. ถอดถงั น้ำมันเชื้อเพลงิ ออก รปู ที่ 25 แสดงการถอดถงั น้ำมนั เชอ้ื เพลิง 28. ถอดชดุ หม้อน้ำออก รปู ท่ี 25 แสดงการถอดชดุ หม้อนำ้ การตรวจสอบ 1. ตรวจสอบหน้าสมั ผัสของบ่าล้ิน รูปท่ี 26 แสดงการตรวจสอบรอยแตกรา้ วฝาสบู 2. ตรวจสอบความโกง่ ของฝาสบู รูปที่ 27 แสดงการตรวจสอบความโกง่ ของฝาสูบ

106 3. ตรวจสอบความยาวของสปรงิ ลนิ้ รูปที่ 28 แสดงการตรวจสอบความยาวของสปริงล้นิ 4. ตรวจสอบความเอยี งของสปริงลนิ้ รปู ที่ 29 แสดงการตรวจสอบความเอยี งของสปรงิ ล้นิ 5. ตรวจสอบความแข็งแรงของสปริงลิน้ รปู ท่ี 30 แสดงการตรวจสอบความแขง็ แรงของสปรงิ ล้ิน 6. ตรวจสอบความโตของก้านลิน้ รูปท่ี 31 แสดงการตรวจสอบความโตของก้านลิ้น 7. ตรวจสอบการคดงอของกา้ นล้ิน รปู ที่ 32 แสดงการตรวจสอบการคดงอของกา้ นล้ิน

107 8. ตรวจสอบหนา้ สัมผสั ของบ่าล้ิน รูปที่ 33 แสดงการตรวจสอบหนา้ สมั ผัสของบา่ ล้นิ 9. ตรวจสอบความกวา้ งของบ่าล้ิน - ใช้เวอร์เนยี คารล์ ิปเปอร์วัดความกวา้ งของ บา่ ล้ิน รปู ท่ี 34 แสดงการตรวจสอบความกวา้ งของบ่าลนิ้ 10. ตรวจสอบขนาดของลูกสูบ รูปท่ี 35 แสดงการตรวจสอบขนาดของลูกสบู 11. ตรวจสอบความกว้างของช่องสลักลูกสบู รปู ท่ี 36 แสดงการตรวจสอบความกว้างของช่องสลักลกู สูบ 12. ตรวจสอบขนาดของสลกั ลกู สูบ รปู ท่ี 37 แสดงการตรวจสอบขนาดของสลักลกู สบู

108 13. ตรวจสอบความหนาของแหวนลูกสบู รูปท่ี 38 แสดงการตรวจสอบความหนาของแหวนลกู สบู 14. ตรวจวดั ระยะหา่ งปากแหวนลูกสบู - ใส่แหวนลูกสูบเขา้ ไปภายในกระบอกสูบ แล้วจึงทำการวดั ปากแหวน ด้วยฟลิ เลอร์เกจ รูปท่ี 39 แสดงการตรวจวัดระยะห่างปากแหวนลกู สบู 15. ตรวจสอบระยะหา่ งแหวนกบั ร่องแหวน - ใหป้ ระกอบแหวนเข้าตำแหน่งเดิมทุกตัว แลว้ จึงวดั ระยะห่าง รปู ท่ี 40 แสดงการตรวจสอบระยะหา่ งแหวนกับร่องแหวน 16. ตรวจสอบขนาดของกระบอกสบู รูปท่ี 41 แสดงการตรวจสอบขนาดของกระบอกสูบ 17. ตรวจสอบขนาดของบูชกา้ นสูบตัวบน รูปที่ 42 แสดงการตรวจสอบขนาดของบชู ก้านสูบตวั บน

109 18. ตรวจสอบความเรยี บของเส้อื สบู รปู ท่ี 43 แสดงการตรวจสอบความเรียบของเสื้อสูบ 19. ตรวจสอบขนาดข้อก้านสูบ รปู ท่ี 44 แสดงการตรวจสอบขนาดข้อก้านสูบ 20. ตรวจสอบระยะรุนด้านข้างของก้านสูบ รปู ท่ี 45 แสดงการตรวจสอบระยะรนุ ดา้ นข้างของก้านสบู 21. ตรวจสอบระยะรนุ ของเพลาข้อเหว่ยี ง รูปที่ 46 แสดงการตรวจสอบระยะรุนเพลาข้อเหว่ียง 22. ตรวจสอบการสึกหรอของหน้าฟนั เฟืองและวดั ช่องวา่ งของฟนั เฟืองท่ีขบกันดว้ ยเสน้ ตะก่ัว รูปที่ 47 แสดงการตรวจสอบการสกึ หรอหน้าฟนั เฟือง

110 การประกอบ 23. ตดิ ตงั้ หม้อน้ำและหมอ้ น้ำสำรอง รูปท่ี 48 แสดงการติดต้งั หม้อนำ้ และหม้อนำ้ สำรอง 24. ประกอบถงั นำ้ มนั เชอ้ื เพลิง รูปที่ 49 แสดงการประกอบถังนำ้ มนั เชื้อเพลิง 25. ประกอบชดุ พดั ลมหมอ้ น้ำและการต่อสายไฟ รูปท่ี 50 แสดงการประกอบชุดพัดลมหม้อนำ้ และการต่อสายไฟ 26. ประกอบปลอกสูบเขา้ เส้ือสูบ รปู ที่ 51 แสดงการประกอบปลอกสบู เขา้ เสื้อสูบ

111 27. ใส่ลกู กระทุ้งล้ินไอดีไอเสีย รปู ท่ี 52 แสดงการประกอบลูกกระทงุ้ ลน้ิ ไอดีไอเสยี 28. ประกอบเพลาลูกเบีย้ ว รูปที่ 52 แสดงการประกอบเพลาลกู เบีย้ ว 29. ประกอบชดุ เพลาข้อเหวย่ี งส่งั เกตหุ ัวลกู ศรหนั ไปทางลูกสูบ รปู ที่ 53 แสดงการประกอบชุดเพลาข้อเหวี่ยง 30. ประกอบลอ้ ชว่ ยแรงออก ด้วยประแจนอตล้อ ชว่ ยแรงและค้อน รปู ที่ 54 แสดงการประกอบล้อช่วยแรง

112 31. ประกอบเพลาถว่ งสมดลุ และเพลาลกู เบย้ี ว รปู ที่ 55 แสดงการประกอบเพลาถว่ งสมดลุ และเพลาลกู เบี้ยว 32. ประกอบลกู สูบเข้ากระบอกสูบ ดว้ ยเคร่อื งมือ รดั แหวนลูกสบู รูปท่ี 56 แสดงลูกสบู 33. ให้ลูกสบู อยศู่ นู ยล์ ่าง ขันนอตกา้ นสบู และปะกบั กา้ นสบู แลว้ ประกอบฝาครอบก้านสบู รปู ท่ี 57 แสดงตำแหน่งลกู สูบ 34. การประกอบเพลาถว่ งสมดลุ ทงั้ สองเพลา จดั ตำแหน่งเฟืองทงั้ สองให้ตรง รปู ที่ 58 แสดงการประกอบเพลาถ่วงสมดลุ

113 35. ประกอบเฟืองสะพาน รูปที่ 59 แสดงการประกอบเฟอื งสะพาน 36. ประกอบฝาครอบเกยี ร์ รูปที่ 60 แสดงการประกอบฝาครอบเกยี ร์ 37. ประกอบฝาครอบหอ้ งเฟือง รูปที่ 61 แสดงการประกอบฝาครอบห้องเฟือง 38. ประกอบฝาดา้ นหลงั เสื้อสบู รูปท่ี 62 แสดงการประกอบฝาดา้ นหลงั เสอื้ สูบ

114 39. ประกอบป๊ัมนำ้ มนั เชื้อเพลิง รูปท่ี 63 แสดงการประกอบปั๊มน้ำมันเชื้อเพลงิ 40. ประกอบชดุ ฝาสูบ รูปที่ 64 แสดงการประกอบชุดฝาสบู 41. ใสก่ ้านกระทุ้งลิน้ และประกอบชดุ กระเด่ืองกดลนิ้ ปรับตั้งล้นิ ไอดี-ไอเสีย รูปท่ี 65 แสดงการใสก่ ้านกระทงุ้ ลนิ้ และประกอบชดุ กระเดอ่ื งกดล้ิน 42. ประกอบฝาครอบวาล์ว รปู ที่ 66 แสดงการประกอบฝาครอบวาลว์

115 43. ประกอบหัวฉดี และทอ่ น้ำมนั แรงดันสูงท่เี ข้าหวั ฉีด รปู ที่ 67 แสดงการประกอบหัวฉดี และท่อน้ำมันแรงดันสงู 44. ประกอบท่อไอเสยี รปู ท่ี 68 แสดงการประกอบท่อไอเสีย 45. ประกอบชุดกรองอากาศ รปู ที่ 69 แสดงการประกอบชุดกรองอากาศ 46. สตาร์ตเครอ่ื งยนต์ทดสอบ 47. เกบ็ ทำความสะอาดเคร่ืองมือ-อปุ กรณ์ และพนื้ ท่ี ปฏิบัตงิ าน https://www.youtube.com/watch?v=u76YzdlUPE4&t=1s

116 แบบวเิ คราะห์ การประเมนิ ผลตามสภาพจรงิ หน่วยที.่ ..................ช่ือหน่วย................................................................ชือ่ เร่อื ง ........................... ลำดบั หวั ข้อท่ีประเมิน เกณฑก์ ารให้คะแนน 1 การเตรียมเคร่ืองมอื วสั ดุ อปุ กรณอ์ ย่างครบถว้ น 3 = ปฏิบัติอย่างสม่ำเสมอโดยไมต่ ้องมีการ 2 การเลอื กใช้อปุ กรณ์เครื่องมือท่ีเหมาะสมกบั งาน ชี้นำหรอื ตกั เตือน 3 ลำดบั ขัน้ ตอนในการปฏิบตั ิงาน 2 = ปฏิบัติงานในบางคร้งั จากการเชิญชวน 4 การตรวจสอบช้ินงานอย่างถูกวธิ ี ตักเตอื น หรือชนี้ ำ 5 ความปลอดภัยในการปฏิบัติงาน 1 = ว่ากล่าวหรอื ตักเตือนถึงจะ ปฏิบัตหิ รอื 6 ระยะเวลาในการปฏบิ ัตงิ าน มกั จะปฏบิ ัติในทางที่ผิด ในบางครั้ง 7 การจัดเก็บและบำรงุ รักษาอปุ กรณ์เครื่องมือ 0 = บังคบั ว่ากลา่ วหรือตักเตือน และ 8 การทำความสะอาดสถานท่ี ปฏบิ ตั ิ ในทางที่ผิดทุกครัง้

117 แบบตรวจผลงาน รหัส.....20101-2101........วิชา งานเครอื่ งยนตเ์ ล็ก หนว่ ยที.่ ........................ช่ือหนว่ ย.........................................................ชอื่ เรอื่ ง ....................................... วนั ที่............เดือน............................พ.ศ................ เวลา................น. ถงึ เวลา................น. ช่อื – นามสกลุ นกั เรียน หรือ กลุ่มนกั เรียน..........................................ช้ัน...................แผนก................ ข้อที่ รายการประเมิน/หัวข้อประเมนิ ระดับคะแนน 3210 1 การเตรียมเครื่องมอื วัสดุ อปุ กรณอ์ ย่างครบถ้วน 2 การเลอื กใช้อุปกรณ์เครื่องมือที่เหมาะสมกับงาน 3 ล าดบั ขั้นตอนในการปฏบิ ัตงิ าน 4 การตรวจสอบชิ้นงานอยา่ งถูกวิธี 5 ความปลอดภยั ในการปฏบิ ัตงิ าน 6 ระยะเวลาในการปฏบิ ัตงิ าน 7 การจดั เก็บและบ ารงุ รกั ษาอุปกรณเ์ ครื่องมือ 8 การท าความสะอาดสถานท รวม รวมทั้งหมด (.............................................................) ผปู้ ระเมิน หมายเหตุ เกณฑ์การประเมิน 17 – 24 คะแนน = ดีมาก 13 – 16 คะแนน = ดี 9 – 12 คะแนน = พอใช้ 0 – 8 คะแนน = ปรับปรงุ