E3 เครื่องมือวัดและทดสอบวงจรไฟฟ้า

เอกสารประกอบการสอน วิชา งานไฟฟา้ รถยนต์ รหสั วชิ า 2101-2005หลักสตู รประกาศนยี บตั รวชิ าชพี พทุ ธศักราช 2556 หนว่ ยที่ 3เร่ือง เคร่ืองมือวัดและทดสอบระบบไฟฟ้ารถยนต์ เรยี บเรียงโดย นายบญุ ลอื ยิง่ คานงึตาแหนง่ ครู วทิ ยฐานะชานาญการแผนกวชิ าชา่ งยนต์ วิทยาลัยเทคนคิ นครศรธี รรมราชสานกั งานคณะกรรมการการอาชีวศกึ ษา กระทรวงศกึ ษาธิการ

82ใบเนอ้ื หาหนว่ ยท่ี 3

83 รหัสวชิ า 2101-2005 ชอื่ วิชา งานไฟฟา้ รถยนต์ ใบเนอ้ื หา I.S. 3-01 ชอ่ื หน่วย เคร่ืองมือวดั และทดสอบระบบไฟฟ้ารถยนต์ สอนคร้งั ท่ี 3 จานวน 2 ชว่ั โมงสาระสาคัญจดุ ประสงค์การตรวจวัดอุปกรณแ์ ละวงจรไฟฟ้าในรถยนต์เพื่อ หาสาเหตปุ ญั หาข้อขดั ขอ้ งทีเ่ กิดข้ึนกับอปุ กรณ์และวงจรไฟฟ้ารถยนต์ สามารถตรวจวดั โดยใช้ มัลติมิเตอร์ หลอดไฟทดสอบ เครอ่ื งวิเคราะหส์ ภาพเครื่องยนต์ฯลฯ ดังนนั้ การเรียนรู้ถึงวธิ ใี ช้เครอ่ื งมือวัดและเครื่องมือทดสอบท่ถี ูกต้องจงึ มีความจาเป็นอย่างย่ิงสาระการเรียนรู้ 1. ชนดิ ของมัลติมเิ ตอร์ 2. สว่ นประกอบของมัลติมเิ ตอร์ 3. การใช้และการบารุงรักษามัลตมิ เิ ตอร์ 4. หลอดไฟทดสอบจุดประสงค์การเรยี นรู้ 1. บอกชนิดของมลั ตมิ ิเตอร์ได้ 2. บอกสว่ นประกอบของมลั ตมิ ิเตอร์แต่ละชนิดได้ 3. อธบิ ายวิธกี ารใช้และการบารงุ รกั ษามลั ติมเิ ตอรไ์ ด้ 4. อธิบายวิธีการใช้หลอดไฟทดสอบได้

84รหัสวชิ า 2101-2005 ช่ือวิชา งานไฟฟ้ารถยนต์ ใบเน้ือหา I.S. 3-02ชอ่ื หน่วย เครอ่ื งมือวดั และทดสอบระบบไฟฟ้ารถยนต์ สอนครัง้ ที่ 3 จานวน 2 ช่วั โมง1. ชนดิ ของมลั ตมิ เิ ตอร์มลั ติมิเตอร์สรา้ งข้ึนจากการรวม โวลตม์ ิเตอร์ แอมมิเตอร์ และโอห์มมเิ ตอร์เข้าดว้ ยกัน เรียกชอื่ ใหม่วา่VOM มิเตอร์ (Volt – Ohm - Milliammeter) หรือ มัลตมิ เิ ตอร์ การแสดงผลของมลั ติมิเตอร์ แบง่ ออกเปน็2 ชนดิ คอื แบบเข็ม (Analog) และแบบตวั เลข (Digital)การเลือกมัลติมิเตอร์ท่ีเหมาะสมมาใชง้ านตอ้ งทราบคุณสมบตั ิของมลั ตมิ เิ ตอรแ์ ตล่ ะชนดิ ก่อนใชง้ าน (ก) (ข) รปู ที่ 3.1 แสดง (ก) มลั ตมิ เิ ตอรแ์ บบเข็ม และ (ข) มัลติมเิ ตอรแ์ บบตัวเลข ทมี่ า : บญุ ลอื ย่งิ คานึง, 2557 มัลติมเิ ตอร์เปน็ เคร่ืองมือวัดทางไฟฟา้ ที่สามารถวัดปรมิ าณไฟฟ้าได้หลายปริมาณแตว่ ัดได้ทลี ะปรมิ าณโดยสามารถเลือกเป็น - โวลต์มิเตอร์ ใช้สาหรบั วัดแรงเคลอื่ นไฟฟา้ สามารถเลอื กไฟฟ้ากระแสตรง(DC)หรอื กระแสสลับ(AC) - แอมปม์ เิ ตอร์ ใชส้ าหรับวัดกระแสไฟฟ้ากระแสตรง - โอหม์ มิเตอร์ ใช้สาหรับวัดความตา้ นทานไฟฟ้า การขาดของตวั นาไฟฟ้า และการลดั วงจร นอกจากนีม้ ัลตมิ ิเตอรแ์ ต่ละชนดิ อาจมีความสามารถในการวัดเพิ่มเตมิ เชน่ - สเกล C (μf) ใชส้ าหรับวดั คา่ ความจขุ องตัวเกบ็ ประจุ - สเกล LI (μA, mA) ใชส้ าหรบั วดั คา่ กระแสภาระ (Load Current) หรอื LI ของอปุ กรณ์ - สเกล LV (V) ใชส้ าหรบั อา่ นคา่ แรงดนั ภาระ (Load Voltage) หรอื LV ของอุปกรณ์ - สเกล Iceo ใชส้ าหรบั วดั คา่ กระแสรว่ั ไหลระหว่างขา C และขา E ของทรานซสิ เตอร์

85รหสั วิชา 2101-2005 ช่อื วชิ า งานไฟฟา้ รถยนต์ ใบเน้ือหา I.S. 3-03ช่อื หน่วย เคร่ืองมือวดั และทดสอบระบบไฟฟา้ รถยนต์ สอนครง้ั ท่ี 3 จานวน 2 ชว่ั โมง- สเกล dB ใชส้ าหรับอา่ นคา่ ความดังของเสยี ง- สเกล HFE ใชส้ าหรับอ่านค่าอตั ราการขยายกระแสไฟฟา้ กระแสตรงของตัวทรานซสิ เตอร์2. ส่วนประกอบของมลั ติมเิ ตอร์ มัลติมเิ ตอร์แต่ละชนดิ แตล่ ะแบบแต่ละยหี่ ้อมีความแตกต่างกันในสว่ นของรายละเอียดของเคร่ือง เชน่ตาแหนง่ ของปุ่มปรับ สเกลหนา้ ปดั ส่วนวิธีการใช้งาน การวดั ค่าและการอ่านคา่ จะไม่แตกต่างกัน ดังนัน้ การทาความเข้าใจการใชง้ านเพียงรุ่นใดรุ่นหนง่ึ จะสามารถนาหลกั การไปใชง้ านได้กบั มลั ติมิเตอรร์ นุ่ อื่นๆ ได้ 2.1 ส่วนประกอบของมลั ติมิเตอร์แบบเข็ม มัลติมเิ ตอร์แบบเข็มทจี่ ะกล่าวในที่นีค้ ือ มัลติมิเตอร์แบบเขม็ ย่ีห้อ SUNWA รนุ่ YX-360TRFผ้ใู ช้งานควรศกึ ษาโครงสร้างและวิธกี ารใชง้ านให้เข้าใจก่อนการใชง้ าน เข็มชี้ หนา้ ปดั แสดงค่า ของมเิ ตอร์ ปรมิ าณการวัด ⑤ สกรปู รบั แต่ง ป่มุ ปรับเข็มชใ้ี ห้ชท้ี ต่ี าแหน่ง 0 Ω ADJ ดา้ นซ้ายมือสดุ สายวดั ของสเกลพอดี บวก(แดง) ลบ(ดา) สวิตชเ์ ลอื ก ยา่ นวัดรูปที่ 3.2 แสดงสว่ นประกอบของมลั ติมเิ ตอร์ SUNWA รุ่น YX-360TRF ท่ีมา : บุญลือ ยิง่ คานงึ , 2557

86รหัสวิชา 2101-2005 ชื่อวิชา งานไฟฟ้ารถยนต์ ใบเนอ้ื หา I.S. 3-04ช่อื หน่วย เครอื่ งมือวดั และทดสอบระบบไฟฟา้ รถยนต์ สอนครง้ั ที่ 3 จานวน 2 ช่ัวโมง2.2 ส่วนประกอบของมัลติมเิ ตอรแ์ บบตัวเลขมลั ตมิ เิ ตอร์แบบตวั เลข เป็นมัลติมเิ ตอร์อีกแบบหนง่ึ ท่ีใชก้ ารแสดงผลการวดั เปน็ ตัวเลขซ่ึงง่ายต่อการนาไปใช้ ช่วยใหก้ ารวดั คา่ การอา่ นค่ามีความถูกตอ้ งแม่นยามากข้ึน ชว่ ยแก้ความผดิ พลาดที่เกิดจากการอา่ นค่าผิดได้ เกดิ ความสะดวกในการใชง้ าน แต่ถา้ ทาการวัดหรือต่อผดิ ก็อาจทาใหม้ ลั ติมเิ ตอรช์ ารุดหรือเสียหายงา่ ยกว่ามลั ติมิเตอร์แบบเข็ม หนา้ จอ แสดงค่าการวัด สวติ ช์ เลอื กยา่ นวดัสายวัดขวั้ ลบ สายวัดขว้ั บวก รปู ที่ 3.3 แสดงส่วนประกอบของมัลตมิ ิเตอรแ์ บบตวั เลข ทีม่ า : บญุ ลอื ยิง่ คานงึ , 25573. การใช้และการบารุงรกั ษามัลติมิเตอร์ มลั ติมิเตอร์แบบเข็มและแบบตัวเลขสามารถวดั คา่ ปริมาณไฟฟา้ ได้หลายชนิด ซ่ึงวิธีการวดั ค่าปรมิ าณไฟฟา้ ต่าง ๆใช้หลักการวัดเชน่ เดียวกัน การใชม้ ลั ติมิเตอร์แบบเขม็ ให้ปรับตงั้ ค่าศูนยบ์ นสเกลวดั ก่อนใช้ ถา้ เขม็ ไม่ตรงหรือไม่ทบั บนเส้นสเกลให้ใชไ้ ขควงขนั สกรูปรบั ตาแหน่งเขม็ ชเี้ ลขศูนย์จนเขม็ วัดชที้ ับอยบู่ นเส้นซ้ายสุดของสเกล

87 รหสั วชิ า 2101-2005 ชอื่ วิชา งานไฟฟา้ รถยนต์ ใบเน้อื หา I.S. 3-05 ชอื่ หนว่ ย เคร่ืองมือวัดและทดสอบระบบไฟฟา้ รถยนต์ สอนครงั้ ท่ี 3 จานวน 2 ช่ัวโมง3.1 การวัดแรงเคลื่อนไฟฟ้ากระแสตรง (DCV)รูปท่ี 3.4 แสดงสวิตช์เลือกยา่ นวัดทีต่ าแหนง่ การวัดแรงเคล่อื นไฟฟา้ กระแสตรง (DCV) ท่มี า : บุญลือ ยงิ่ คานงึ , 2557 การใช้มัลตมิ ิเตอร์ SUNWA แบบเข็มรุน่ YX-360TRFวัดแรงเคลอ่ื นไฟฟ้ากระแสตรงใหห้ มนุ สวิตช์เลือกยา่ นวดั ไปทตี่ าแหน่ง การวัดแรงเคล่ือนไฟฟ้ากระแสตรง (DCV) เชน่ 0.1V, 0.25V, 2.5 V,10V, 50V,250V หรอื 1,000V กอ่ นทาการวัดจะต้องเลือกตาแหน่งท่ีต้องการวัดแรงเคล่ือนไฟฟา้ และตรวจสอบทศิ ทางการไหลของกระแสไฟฟ้าเสียกอ่ น ขั้นตอนการวัดมดี งั นี้ 3.1.1 ปรบั สวติ ช์เลอื กยา่ นวัดไปยา่ นท่เี หมาะสม (DCV) หากไม่ทราบแรงเคลื่อนไฟฟ้า ให้ปรับต้ังยา่ นวดั สงู ๆไวก้ ่อน เช่น ท่ี 1,000V + DCV - รูปท่ี 3.5 แสดงข้ันตอนการใช้มลั ติมเิ ตอรว์ ดั แรงเคลื่อนไฟฟ้ากระแสตรง ทมี่ า : บญุ ลอื ยง่ิ คานงึ , 2557

88 รหัสวิชา 2101-2005 ช่อื วชิ า งานไฟฟ้ารถยนต์ ใบเนอื้ หา I.S. 3-06 ชอื่ หนว่ ย เครือ่ งมือวดั และทดสอบระบบไฟฟ้ารถยนต์ สอนครง้ั ที่ 3 จานวน 2 ชัว่ โมง 3.1.2 นาสายวดั มิเตอรไ์ ปต่อขนานหรือต่อคร่อมกับวงจร โดยใชป้ ลายสายวดั สีแดงแตะกับจดุ ท่ีตอ้ งการวดั และต้องให้กระแสไฟฟ้าไหลเขา้ ทางขั้วบวก (+) ของมลั ตมิ ิเตอรเ์ สมอ ถ้าแตะสลับขว้ั เข็มวดั จะตีกลับต้องเอาสายวัดมเิ ตอร์ออกจากวงจรทนั ที จากน้ันทาการสลบั ปลายสายวัดใหถ้ กู ตอ้ ง 3.1.3 การอา่ นค่าแรงเคล่ือนไฟฟา้ ให้อ่านค่าจากสเกลสีดา (V-A) ทีอ่ ยู่ใตแ้ ถบเงนิ ซงึ่ มีค่าระบอุ ยู่ใต้สเกล 3 ช่วง คอื 0-250, 0-50 และ 0-10 ค่าท่ีอา่ นได้ตอ้ งสัมพันธ์กบั ช่วงการวัดที่ตัง้ ไว้ สเกล ท่ใี ช้อา่ นค่า รปู ท่ี 3.6 แสดงสเกลที่ใช้อา่ นคา่ แรงเคล่ือนไฟฟ้ากระแสตรง ท่มี า : บญุ ลอื ยง่ิ คานงึ , 2557ตารางที่ 3.1 การอา่ นค่าและการใช้สเกลยา่ นวัดแรงเคล่ือนไฟฟ้ากระแสตรงย่านตงั้ วัด สเกลใช้อา่ น การอา่ นค่า ค่าท่ีวดั ได้ 0-0.1V0.1V 0-10 ใช้ 0.01 คูณค่าที่อ่านได้ 0-0.25V 0-2.5V0.25V 0-250 ใช้ 0.001 คูณค่าที่อ่านได้ 0-10V 0-50V2.5V 0-250 ใช้ 0.01 คูณค่าที่อ่านได้ 0-250V 0-1,000V10V 0-10 อ่านโดยตรง50V 0-50 อา่ นโดยตรง250V 0-250 อา่ นโดยตรง1,000V 0-10 ใช้ 100 คณู คา่ ที่อ่านได้

89 รหัสวิชา 2101-2005 ช่ือวชิ า งานไฟฟ้ารถยนต์ ใบเนือ้ หา I.S. 3-07 ชื่อหน่วย เครือ่ งมือวัดและทดสอบระบบไฟฟา้ รถยนต์ สอนครั้งที่ 3 จานวน 2 ชัว่ โมงตัวอยา่ งการอ่านค่าแรงเคลื่อนไฟฟา้ กระแสตรงรูปที่ 3.7 แสดงตวั อย่างการอ่านค่าแรงเคล่ือนไฟฟา้ กระแสตรง ทีม่ า : บญุ ลือ ยงิ่ คานึง, 2557ตารางท่ี 3.2 แสดงค่าแรงเคลือ่ นไฟฟ้ากระแสตรงที่อ่านได้ (จากรูปที่ 3.7)ย่านตั้งวัด ค่าท่ีอ่านได้0.1V 0.046 V0.25V 0.11 V2.5V 1.10 V10V 4.6 V50V 22 V250V 110 V1,000V 460 V

90รหัสวิชา 2101-2005 ชื่อวชิ า งานไฟฟา้ รถยนต์ ใบเนือ้ หา I.S. 3-08ชื่อหนว่ ย เครื่องมือวดั และทดสอบระบบไฟฟ้ารถยนต์ สอนครงั้ ท่ี 3 จานวน 2 ชวั่ โมง3.2 การวัดแรงเคล่ือนไฟฟ้ากระแสสลับ (ACV)การใชม้ ัลติมิเตอร์ SUNWA แบบเขม็ ร่นุ YX-360TRF วดั แรงเคลอ่ื นไฟฟา้ กระแสสลับ ใหห้ มนุสวิตช์เลอื กย่านวดั ไปทตี่ าแหน่งการวดั แรงเคล่ือนไฟฟา้ กระแสสลบั (ACV) เชน่ 10V, 50V, 250Vหรือ 750Vขน้ั ตอนการวดั มีดังนี้   ACV  รูปท่ี 3.8 แสดงข้นั ตอนการใช้มลั ตมิ เิ ตอร์วัดแรงเคล่อื นไฟฟา้ กระแสสลับ ที่มา : บุญลือ ยิง่ คานงึ , 2557 3.2.1 ปรับสวิตช์เลือกย่านวดั ไปย่านทเ่ี หมาะสม (ACV) หากไม่ทราบแรงเคลอ่ื นไฟฟา้ ให้ปรบั ต้งัยา่ นวดั สูงๆไว้กอ่ น เช่น ท่ี 750V 3.2.2 นาสายวัดมเิ ตอรไ์ ปต่อกับแหล่งจา่ ยไฟฟา้ โดยปลายสายวัดเส้นใดอยขู่ า้ งใดก็ได้ 3.2.3 การอ่านค่าแรงเคลื่อนไฟฟา้ ใหอ้ ่านคา่ จากสเกลสีแดง (AC 10 V) ท่ีอยใู่ ตแ้ ถบเงนิ ซึง่ มีคา่ระบอุ ย่ใู ต้สเกล 3 ชว่ ง คอื 0-250, 0-50 และ 0-10 ค่าท่ีอา่ นไดต้ ้องสมั พันธ์กบั ชว่ งการวัดทต่ี ั้งไว้รปู ท่ี 3.9 แสดงสวติ ช์เลือกย่านวัดอยู่ที่ตาแหน่งการวัดแรงเคลื่อนไฟฟา้ กระแสสลบั (ACV) ท่มี า : บุญลือ ยิ่งคานึง, 2557

91รหัสวิชา 2101-2005 ช่ือวิชา งานไฟฟา้ รถยนต์ ใบเนอื้ หา I.S. 3-09ชือ่ หนว่ ย เครอื่ งมือวดั และทดสอบระบบไฟฟา้ รถยนต์ สอนคร้ังท่ี 3 จานวน 2 ชัว่ โมง สเกล ทีใ่ ช้อ่านค่ารปู ท่ี 3.10 แสดงสเกลทีใ่ ช้อา่ นค่าแรงเคลื่อนไฟฟา้ กระแสสลับ ท่ีมา : บญุ ลือ ยิ่งคานงึ , 2557ตารางท่ี 3.3 การอ่านค่าและการใชส้ เกลย่านวัดแรงเคลื่อนไฟฟ้ากระแสสลับยา่ นต้งั วดั สเกลใชอ้ า่ น การอ่านคา่ ค่าที่วัดได้ 0-10V10V 0-10 อา่ นโดยตรง 0-50V 0-250V50V 0-50 อา่ นโดยตรง 0-750V250V 0-250 อา่ นโดยตรง750V 0-250 ใช้ 3.0 คณู คา่ ที่อา่ นได้ตวั อย่างการอา่ นค่าแรงเคล่ือนไฟฟ้ากระแสสลบัรูปที่ 3.11 แสดงตวั อย่างการอ่านค่าแรงเคล่ือนไฟฟา้ กระแสสลับ ทมี่ า : บุญลือ ยงิ่ คานึง, 2557

92 รหัสวิชา 2101-2005 ชอื่ วิชา งานไฟฟ้ารถยนต์ ใบเน้ือหา I.S. 3-10 ช่ือหนว่ ย เครือ่ งมือวัดและทดสอบระบบไฟฟ้ารถยนต์ สอนคร้ังที่ 3 จานวน 2 ชว่ั โมงตวั อยา่ งการอ่านค่าแรงเคล่ือนไฟฟา้ กระแสสลับตารางที่ 3.4 แสดงคา่ แรงเคลื่อนไฟฟ้ากระแสสลบั ทอ่ี า่ นได้ (จากรูปที่ 3.11)ย่านตั้งวัด ค่าทอ่ี ่านได้10V 2.80 V50V 15 V250V 70 V750V 210 V3.3 การวดั กระแสไฟฟา้ กระแสตรง (DCA)การใช้มลั ติมิเตอร์ SUNWA แบบเข็มร่นุ YX-360TRF วัดกระแสไฟฟ้ากระแสตรง ให้หมนุ สวิตช์เลอื กย่านวัดไปท่ีตาแหน่งการวัดกระแสไฟฟา้ กระแสตรง (DCA) เช่น 50 μA , 2.5 mA, 25 mA , 0.25 Aกอ่ นทาการวัดจะต้องเลือก ตาแหนง่ ที่ต้องการวัดกระแสไฟฟา้ และตรวจสอบทศิ ทางการไหลของกระแสเสยีกอ่ น ขนั้ ตอนการวัดกระแสไฟฟ้ากระแสตรงมีดงั นี้  DCA +  - ตดั วงจร รปู ท่ี 3.12 แสดงขั้นตอนการใช้มลั ตมิ ิเตอรว์ ัดกระแสไฟฟ้ากระแสตรง ทมี่ า : บุญลือ ยิง่ คานึง, 2557 3.3.1 ปรับสวิตช์เลอื กย่านวัดไปย่านที่เหมาะสม (DCA) หากไม่ทราบค่ากระแสไฟฟา้ ในวงจรให้ต้งั ช่วงการวดั ทีส่ งู ๆไว้ก่อน

93รหัสวชิ า 2101-2005 ชือ่ วิชา งานไฟฟา้ รถยนต์ ใบเนอ้ื หา I.S. 3-11ชอ่ื หนว่ ย เครือ่ งมือวัดและทดสอบระบบไฟฟ้ารถยนต์ สอนครง้ั ท่ี 3 จานวน 2 ชว่ั โมง รปู ที่ 3.13 แสดงสวติ ช์เลือกย่านวัด อยู่ท่ีตาแหน่งการวดั กระแสไฟฟา้ กระแสตรง (DCA) ทมี่ า : บุญลือ ยง่ิ คานงึ , 2557 3.3.2 ก่อนทาการวัดตอ้ งตดั การจา่ ยไฟให้กบั วงจรเสยี ก่อน จากนน้ั ให้นาสายวดั มเิ ตอรไ์ ปต่อแบบอนุกรม โดยใช้สายวดั แตะบริเวณที่ต้องการวดั และต้องใหก้ ระแสไฟฟ้าไหลเข้าทางสายบวก หากเขม็ วัดตเี กินสเกลให้รบี เอาสายวดั ออกจากวงจรทันที แล้วใหป้ รบั สวิตช์เลือกย่านวัดใหส้ งู ข้ึนก่อนปรบั สวิตช์เลอื กยา่ นวัดใหมต่ อ้ งเอาสายวดั ออกจากวงจรทุกคร้ังและต้องแน่ใจวา่ ค่าทจี่ ะวัดได้น้ันมีค่าไม่เกินช่วงการวดั ท่ีปรับตงั้ ใหม่ สเกลทใ่ี ช้ อ่านคา่ รูปท่ี 3.14 แสดงสเกลทใ่ี ช้อา่ นคา่ กระแสไฟฟ้ากระแสตรง ทมี่ า : บุญลือ ยงิ่ คานงึ , 2557

94รหัสวิชา 2101-2005 ชื่อวิชา งานไฟฟ้ารถยนต์ ใบเนอ้ื หา I.S. 3-12ช่ือหน่วย เครอ่ื งมือวดั และทดสอบระบบไฟฟ้ารถยนต์ สอนครง้ั ที่ 3 จานวน 2 ชวั่ โมง3.3.3 การอา่ นคา่ กระแสไฟฟ้า ใหอ้ ่านคา่ จากสเกลสีดา (V-A) ท่อี ยู่ใต้แถบเงนิ ซงึ่ มีคา่ ระบอุ ยใู่ ต้สเกล 3 ช่วง คอื 0-250, 0-50 และ 0-10 ค่าทอี่ ่านไดต้ ้องสัมพันธ์กับช่วงการวดั ที่ต้ังไว้ตัวอยา่ งการอา่ นค่ากระแสไฟฟ้ากระแสตรงรูปท่ี 3.15 แสดงตัวอย่างการอ่านคา่ กระแสไฟฟ้ากระแสตรง ท่ีมา : บุญลอื ย่งิ คานึง, 2557ตารางที่ 3.5 แสดงคา่ กระแสไฟฟา้ กระแสตรงท่ีอ่านได้ (จากรปู ที่ 3.15)ยา่ นต้ังวดั คา่ ท่ีอ่านได้50A 37 A2.5mA 1.85 mA25mA 18.5 mA0.25A (250mA) 0.185 A (185 mA) 3.4 การวัดคา่ ความต้านทาน (Ω) การใช้มลั ติมิเตอร์ SUNWA แบบเข็มรุ่น YX-360TRF วัดคา่ ความตา้ นทาน ให้หมนุ สวติ ช์เลือกย่านวดั ไปท่ตี าแหน่งการวัดความตา้ นทาน (Ω) เชน่ X1 Ω, X10 Ω, X100 Ω, X1 KΩ, X10 KΩ ขัน้ ตอนการวดั มีดังนี้

95รหัสวชิ า 2101-2005 ชอ่ื วชิ า งานไฟฟ้ารถยนต์ ใบเนื้อหา I.S. 3-13ช่อื หน่วย เคร่อื งมือวัดและทดสอบระบบไฟฟ้ารถยนต์ สอนครง้ั ท่ี 3 จานวน 2 ชั่วโมง Ω  รปู ที่ 3.16 แสดงขั้นตอนการใชม้ ลั ติมเิ ตอร์วัดค่าความต้านทาน ทม่ี า : บุญลือ ยง่ิ คานึง, 2557 3.4.1 ปรับเลอื กยา่ นวัดค่าความต้านทานโดยหมนุ สวิตช์บนตัวมิเตอรไ์ ปทต่ี าแหน่งการวัดความตา้ นทานไฟฟ้า (Ω) เช่น X1 Ω, X10 Ω, X100 Ω, X1 KΩ หรือ X10 KΩ รูปที่ 3.17 แสดงสวติ ช์เลอื กย่านวดั ทต่ี าแหน่งการวัดค่าความตา้ นทาน (Ω) ท่มี า : บุญลือ ยงิ่ คานงึ , 2557 3.4.2 นาสายวัดบวกและลบมาแตะกนั แลว้ หมุนปมุ่ ปรบั 0 Ω ADJ ให้เข็มชตี้ าแหน่ง 0 Ω เพอื่ใหก้ ารวดั มีความเทยี่ งตรง อย่างไรกต็ ามการปรับตง้ั จะตอ้ งกระทาทุกครงั้ เม่ือมีการเปลี่ยนค่าความตา้ นทานใหม่

96รหสั วิชา 2101-2005 ชื่อวิชา งานไฟฟ้ารถยนต์ ใบเนอ้ื หา I.S. 3-14ชือ่ หนว่ ย เครอื่ งมือวดั และทดสอบระบบไฟฟ้ารถยนต์ สอนครง้ั ท่ี 3 จานวน 2 ชั่วโมง 3.4.3 ทาการวัดค่าความต้านทานโดยนาสายวัดทง้ั สองวดั ครอ่ มกับอปุ กรณท์ ี่วดั โดยต่อขนานกบั อปุ กรณ์ท่ีต้องการวัด และจะตอ้ งไม่มกี ระแสไฟฟา้ ไหลในวงจรทท่ี าการวดั และห้ามจบั ปลายสายวัดส่วนท่เี ป็นตวั นาทง้ั 2 สาย เพราะจะทาให้คา่ ท่ีวัดไดต้ า่ กวา่ คา่ จรงิ แต่ถ้าจับพียงเส้นเดยี วสามารถทาได้ 3.4.4 การอ่านคา่ ความตา้ นทาน ใหอ้ ่านคา่ จากสเกลสีแดง (Ω) ที่อย่บู นสุดของสเกล ค่าที่อา่ นไดไ้ มค่ วรเกนิ ก่งึ กลางของสเกล (นับจากตาแหนง่ 0 Ω) และตอ้ งสัมพนั ธ์กับชว่ งการวัดท่ีต้ังไว้ สเกลทใี่ ช้อา่ นคา่ ตาแหนง่ 0 Ω รูปท่ี 3.18 แสดงสเกลท่ีใช้อ่านคา่ ความตา้ นทาน ทม่ี า : บุญลอื ยิง่ คานงึ , 2557ตารางท่ี 3.6 การอ่านค่าและการใช้สเกลยา่ นวดั คา่ ความต้านทานย่านตงั้ วดั สเกลใชอ้ า่ น การอา่ นคา่ คา่ ทีว่ ัดได้ X1 0- อา่ นโดยตรง 0-2 KΩ X10 ใช้ 10 คูณคา่ ทอ่ี ่านได้ 0-20 KΩ X100 ใช้ 100 คณู ค่าท่ีอ่านได้ 0-200 KΩ X1K ใช้ 1,000 คูณค่าท่ีอา่ นได้ 0-2,000 KΩ (0-2 MΩ)

97 รหัสวชิ า 2101-2005 ชื่อวิชา งานไฟฟา้ รถยนต์ ใบเนอ้ื หา I.S. 3-15 ชือ่ หนว่ ย เครื่องมือวัดและทดสอบระบบไฟฟ้ารถยนต์ สอนครั้งที่ 3 จานวน 2 ช่ัวโมงตวั อยา่ งการอา่ นค่าความตา้ นทานรปู ที่ 3.19 แสดงตัวอย่างการอ่านคา่ ความตา้ นทาน ทมี่ า : บญุ ลือ ยง่ิ คานงึ , 2557ตารางท่ี 3.7 แสดงคา่ ความต้านทานทอี่ า่ นได้ (จากรูปท่ี 3.19) ค่าท่ีอ่านได้ ย่านตัง้ วดั 1.6 Ω X1 16 Ω X10 160 Ω X100 X1K 1600 Ω หรือ 1.6 kΩ การบารงุ รกั ษามัลติมเิ ตอร์แบบเข็ม กอ่ นใช้มลั ติมเิ ตอร์ทาการวดั ทุกครัง้ ใหด้ ูเขม็ ของมัลติมิเตอร์ โดยเข็มของมัลติมิเตอร์ต้องชอ้ี ยใู่ นตาแหนง่ “0” ทางดา้ นซ้ายสุดของสเกลหน้าปัด หากไม่ตรงจะทาให้การอ่านค่าจากการวัดผดิ พลาด จะต้องทาการปรับเขม็ ของมัลติมเิ ตอร์โดยใช้ไขควงปากแบนหมนุ สกรปู รบั เข็มจนกระท่งั ช้เี ลข “0” พอดี จงึ จะนามัลติมิเตอร์ไปวัดค่าต่างๆ ได้ เนื่องจากมลั ติมเิ ตอรเ์ ป็นเครื่องมือวดั ไฟฟา้ อิเล็กทรอนิกส์ซง่ึ คอ่ นข้างจะบอบบางจึงจาเปน็ ตอ้ งระมัดระวังก่อนและหลังการใช้งาน เพื่อป้องกันความเสยี หายอันเกดิ ข้ึนจากความไม่รอบคอบหรือรเู้ ทา่ ไม่ถึงการณ์ซ่ึงพอสรปุ ได้ดงั น้ี 1. หลังเลกิ ใชม้ ลั ตมิ เิ ตอร์แล้วตอ้ งหมุนสวติ ช์เลือกย่านวดั ไปทตี่ าแหน่ง OFF หรือ ACV1000 2. ทกุ ครัง้ ที่วัดค่าความต้านทานจะตอ้ งแน่ใจว่าไม่มีกระแสในวงจร

98รหสั วิชา 2101-2005 ช่ือวชิ า งานไฟฟ้ารถยนต์ ใบเน้ือหา I.S. 3-16ชื่อหน่วย เคร่ืองมือวดั และทดสอบระบบไฟฟ้ารถยนต์ สอนคร้ังที่ 3 จานวน 2 ชวั่ โมง 3. การวดั แรงเคลอ่ื นไฟฟา้ เพ่ือป้องกนั ความเสียหายควรเลอื กสเกลในตาแหนง่ ท่สี ูงไวก้ ่อน 4. เลอื กสเกลในการวดั ให้ถูกตอ้ งตามความต้องการก่อนทาการวดั ค่านั้นๆ 5. ระวงั อยา่ ให้มลั ตมิ ิเตอร์กระแทกกบั พ้นื หรือตกหลน่ จากทสี่ ูง 6. หากแบตเตอร่ีหมดอายุหรืออ่อนกาลังตอ้ งเปล่ียนใหม่ เพ่ือป้องกันความผิดพลาดในการอา่ นคา่ ที่วัดไดแ้ ละหากไม่ใชม้ ลั ติมเิ ตอรเ์ ป็นเวลานานควรถอดแบตเตอรีอ่ อก 7. ควรเก็บมลั ตมิ ิเตอร์ในที่อุณหภูมิไมส่ งู ไมเ่ ก็บมลั ติมิเตอรป์ ะปนกับเครอ่ื งมืออ่นื หา้ มหยอดน้ามนัทุกชนิดลงในมลั ติมเิ ตอร์4. หลอดไฟทดสอบ หลอดไฟทดสอบ (Test Lamp) ใชส้ าหรับทดสอบว่ามกี ระแสไฟในวงจรไฟฟา้ หรือไม่เป็นวธิ ีท่ีเร็วและงา่ ยสาหรับตรวจสอบกระแสไฟฟา้ หรือการไหลตอ่ เนื่องของกระแสไฟฟา้ โดยต่อปลายสายข้างหนงึ่ ของหลอดไฟทดสอบลงกราวด์ สว่ นปลายอกี ขา้ งหนง่ึ แตะกบั ส่วนใดสว่ นหนงึ่ ของวงจร หากหลอดไฟทดสอบติดสวา่ งแสดงวา่ บริเวณนนั้ มีกระแสไฟฟา้ หลอดไฟทดสอบมี 2 แบบ คอื หลอดไฟทดสอบแบบใชไ้ ฟในวงจรซึ่งใช้กนั มากกับการซอ่ มรถยนต์ และ หลอดไฟทดสอบแบบใช้ไฟในตัวเอง IG TURN HAZA 1AM1 Ignition Switch หลอดไฟทดสอบBattery รูปที่ 3.20 แสดงการทดสอบวงจรไฟฟ้าด้วยหลอดไฟทดสอบ ที่มา : บญุ ลือ ย่ิงคานึง, 2557

99รหสั วิชา 2101-2005 ช่ือวชิ า งานไฟฟ้ารถยนต์ ใบเนือ้ หา I.S. 3-17ชื่อหนว่ ย เครอ่ื งมือวัดและทดสอบระบบไฟฟา้ รถยนต์ สอนคร้ังท่ี 3 จานวน 2 ช่วั โมงสรุป มลั ตมิ ิเตอรเ์ ปน็ มเิ ตอร์ใช้สาหรบั วัดปริมาณไฟฟ้าได้หลายชนดิ เช่น แรงดันไฟฟ้า กระแสไฟฟ้า ความตา้ นทานไฟฟ้า ถกู สร้างข้ึนเพื่ออานวยความสะดวกต่อผู้ใช้ มลั ติมเิ ตอร์แบง่ ออกเป็น 2 ชนดิ คอื แบบเข็ม (Analog) และแบบตวั เลข (Digital) สว่ นประกอบของมลั ติมเิ ตอร์แต่ละชนิดแต่ละยี่ห้อมีความแตกตา่ งกันในสว่ นของรายละเอยี ด เช่น ตาแหน่งของปุ่มปรบั สเกลหนา้ ปัด ส่วนวธิ ีการใชง้ าน การวัดคา่ และการอา่ นคา่ จะไม่แตกต่างกัน มลั ตมิ ิเตอร์แบบเข็มและแบบตัวเลขสามารถวดั คา่ ปริมาณไฟฟ้าไดห้ ลายชนดิ ซ่ึงวิธกี ารวัดคา่ ปรมิ าณไฟฟ้าตา่ งๆ ใชห้ ลกั การวดั เชน่ เดียวกัน การใช้และการบารุงรักษามัลตมิ ิเตอร์เป็นส่งิ ทม่ี ีความจาเป็น และต้องระมดั ระวังก่อนและหลังการใช้งานเนอ่ื งจากมัลติมิเตอร์เป็นเคร่ืองมือวัดไฟฟา้ อเิ ล็กทรอนิกสซ์ ง่ึ คอ่ นขา้ งจะบอบบาง หลอดไฟทดสอบใช้สาหรับทดสอบว่ามกี ระแสไฟในวงจรไฟฟ้าหรือไม่ เป็นวิธที ่ีเร็วและง่ายสาหรบัตรวจสอบกระแสไฟฟา้ หรือการไหลตอ่ เน่ืองของกระแสไฟฟ้า