งานนำเสนอ การศึกษา กฎประจำห้องเรียนและมารยาทออนไลน์ ภาพประกอบ คนเป็นภาพสี สีน้ำเงินและสีชมพู

ความฉลาด ทางดิจิทัล (DQ: DIGITAL INTELLIGENCE QUOTIENT)\"

จัดทําโดย นางสาว น้ำหวาน สาขา การศึกษาปฐมวัย ปี2ม.1รหัส015

คํานํา รายงานเล่มนี้จัดทําขึ้นมาเพ่ือเป็นส่วนหน่ึงของ วิชา นวัตกรรมและเทคโนโลยีสารสนเทศเพื่อ ให้ได้ศึกษา หาความรู้ เร่ือง ความฉลาดทาง ดิจิทัลรวมไปถึง ความหมายและความสําคัญ ของพลเมืองดิจิทัล ผู้จัดทําหวังว่ารายงานเล่มนี้ จะเป็นประโยชน์กับ ผู้อ่าน หรือนักศึกษาที่กํา ลังศึกษาเรื่องนี้อยู่ หากมี ข้อผิดพลาดประการ ใดผู้จัดทําขออภัยมา ณ ท่ีนี้ ดับเบิ้ลยู.บี. ยีทส์

สารบัญ ความหมายของความฉลาดทางดิจิทัล 1 ความหมายของพลเมืองดิจิทัล 3 ทักษะสําคัญ 8 ประการ 4 ความสําคัญของดิจิทัล 9 เอกลักษณ์พลเมืองดิจิทัล. 15 การบริหารจัดการเวลาบนโลกดิจิทัล 17 การจัดการกล่ันแกล้งบนไซเบอร์ 19 การจัดการความปลอดภัยบนระบบ เครือข่าย 21 การจัดการความเป็นส่วนตัว 23 การคิดอย่างมีวิจารณญาณ 25 ร่องรอยทางดิจิทัล 28 ความเห็นอกเห็นใจและสร้างสัมพันธภาพ ที่ดีกับผู้อื่นทางดิจิทัล 30 สรุปโดยรวม 32 บรรณานุกรม 33

ความฉลาดทาง ดิจิทัล ความฉลาดทางดิจิทัล (Digital Intelligence Quotient : DQ) คือ กลุ่มของความสามารถ ทางสังคม อารมณ์ และการรับรู้ ที่จะทําให้คนคนหนึ่งสามารถเผชิญกับความท้าทายบนเส้นทาง ของชีวิตในยุคดิจิทัล และสามารถปรับตัวให้เข้ากับชีวิตดิจิทัลได้ ความฉลาดทางดิจิทัล ครอบคลุมทั้งความรู้ ทักษะ ทัศนคติและ ค่านิยมที่จําเป็นต่อการใช้ชีวิตในฐานะสมาชิกของโลก ออนไลน์ กล่าวอีกนัยหนึ่งคือ ทักษะการใช้สื่อและการเข้าสังคมในโลก ออนไลน์



พลเมืองดิจิทัล จึงหมายถึง สมาชิกบนโลกออนไลน์ ที่ใช้เครือ ข่าย อินเทอร์เน็ต ซึ่งมีความหลากหลายทางเชื้อชาติ อายุ ภาษา และ วัฒนธรรม ดังนั้น พลเมืองดิจิทัลทุกคนจึงต้องมี ‘ความเป็นพลเมือง ดิจิทัล’ ที่มีความฉลาดทางดิจิทัลบนพื้น ฐานของความรับผิดชอบ การ มีจริยธรรม การมีส่วนร่วม ความเห็นอกเห็นใจและเคารพผู้อื่น โดย มุ่งเน้นความเป็นธรรม ในสังคม ปฏิบัติและรักษาไว้ซึ่งกฎเกณฑ์ เพื่อ สร้างความ สมดุลของการอยู่ร่วมกันอย่างมีความสุข การเป็นพลเมือง ดิจิทัลนั้น มีทักษะสําคัญ 8 ประการ ที่ควรบ่มเพาะให้ เกิดขึ้น กับพลเมืองดิจิทัลทุกคนในศตวรรษที่ 21 ดังนี้

ทักษะสำคัญ 8 ประการ 1. ทักษะในการรักษาอัตลักษณ์ที่ดีของตนเอง (Digital Citizen Identity) สามารถสร้างและบริหารจัดการอัตลักษณ์ที่ดีของตนเองไว้ได้อย่างดี ทั้งในโลกออนไลน์และโลกความจริงอัตลักษณ์ที่ดีคือการที่ผู้ใช้สื่อ ดิจิทัลสร้างภาพลักษณ์ในโลกออนไลน์ของตนเองในแง่บวกทั้งความ คิดความรู้สึกและการกระทําโดยมีวิจารณญานในการรับส่งข่าวสารและ แสดงความคิดเห็นมีความเห็นอกเห็นใจผู้ร่วมใช้งานในสังคมออนไลน์ และรู้จักรับผิดชอบต่อการกระทำไม่กระทำการที่ผิดกฎหมายและ จริยธรรมในโลกออนไลน์เช่นการละเมิดลิขสิทธิ์การกลั่นแกล้งหรือการ ใช้วาจาที่สร้างความเกลียดชังผู้อื่นทางสื่อออนไลน์



ทักษะสำคัญ 8 ประการ 2. ทักษะการคิดวิเคราะห์มีวิจารณญาณที่ดี (Critical Thinking) สามารถในการวิเคราะห์แยกแยะระหว่างข้อมูลที่ถูกต้องและ ข้อมูลที่ผิดข้อมูลที่มีเนื้อหาเป็นประโยชน์และข้อมูลที่เข้าข่าย อันตรายข้อมูลติดต่อทางออนไลน์ที่น่าตั้งข้อสงสัยและน่าเชื่อถือ ได้เมื่อใช้อินเทอร์เน็ตจะรู้ว่าเนื้อหาอะไรเป็นสาระมีประโยชน์รู้เท่า ทันสื่อและสารสนเทศสามารถวิเคราะห์และประเมินข้อมูลจาก แหล่งข้อมูลที่หลากหลายได้เข้าใจรูปแบบการหลอกลวงต่างๆใน โลกไซเบอร์เช่นข่าวปลอมเว็บปลอมภาพตัดต่อเป็นต้น



ทักษะสำคัญ 8 ประการ 3.ทักษะในการคิดวิเคราะห์มีวิจารณญาณที่ดี (Critical Thinking) ความสามารถในการวิเคราะห์แยกแยะระหว่างข้อมูลที่ถูกต้องและข้อมูล ที่ผิด พลเมืองดิจิทัล จึงต้องมีความรู้ความสามารถในการเข้าถึง ใช้ สร้างสรรค์ ประเมิน สังเคราะห์ ซึ่งจำเป็นต้องมีความรู้ด้านเทคนิคเพื่อ ใช้เครื่องมือดิจิทัล เช่น คอมพิวเตอร์ สมาร์ตโฟน แท็บเล็ต ได้อย่าง เชี่ยวชาญ รวมถึงมีทักษะในการรู้คิดขั้นสูง จัดประเภท วิเคราะห์ ตีความ และเข้าใจข้อมูลข่าวสาร มีความรู้และทักษะในสภาพแวดล้อม ดิจิทัล การรู้ดิจิทัลโดยมุ่งให้เป็นผู้ใช้ที่ดี

ทักษะสำคัญ 8 ประการ 4.ทักษะในการจัดสรรเวลาหน้าจอ (Screen Time Management) ทักษะในการบริหารเวลากับการใช้อุปกรณ์ยุคดิจิทัล รวมไปถึงการ ควบคุมเพื่อให้เกิดสมดุลระหว่างโลกออนไลน์และโลกภายนอก นับ เป็นอีกหนึ่งความสามารถที่บ่งบอกถึง ความเป็นพลเมืองดิจิทัล ได้ เป็นอย่างดี ทั้งความเครียดต่อสุขภาพจิตและเป็นสาเหตุก่อให้เกิด ความเจ็บป่วยทางกาย ซึ่งนำไปสู่การสูญเสียทรัพย์สินเพื่อใช้รักษา และเสียสุขภาพในระยะยาวโดยรู้เท่าไม่ถึงการณ์

ทักษะสำคัญ 8 ประการ 5.ทักษะในการรับมือกับการคุกคามทางโลกออนไลน์ (Cyberbullying Management) จากข้อมูลทางสถิติล่าสุด สถานการณ์ในเรื่อง Cyber bullying ใน ไทย มีค่าเฉลี่ยการกลั่นแกล้งบนโลกออนไลน์ในรูปแบบต่างๆ ที่สูงกว่า ค่าเฉลี่ยโลกอยู่ที่ 47% และเกิดในรูปแบบที่หลากหลาย อาทิ การด่าทอ กันด้วยข้อความหยาบคาย การตัดต่อภาพ สร้างข้อมูลเท็จ รวมไปถึง การตั้งกลุ่มออนไลน์กีดกันเพื่อนออกจากกลุ่ม ฯลฯ ดังนั้น ว่าที่พลเมือง ดิจิทัลทุกคน เพื่อป้องกันตนเองและคนรอบข้างจากการคุกคามทางโลก ออนไลน์ให้ได้

ทักษะสำคัญ 8 ประการ 6.ทักษะในการบริหารจัดการข้อมูลที่ผู้ใช้งานทิ้งไว้บนโลกออนไลน์ (Digital Footprints) มีรายงานการศึกษาวิจัยยืนยันว่า คนรุ่น Baby Boomer คือ กลุ่ม Aging ที่เกิดตั้งแต่ปี พ.ศ. 2487 – 2505 มักจะใช้งานอุปกรณ์ คอมพิวเตอร์หรือโทรศัพท์เคลื่อนที่ของผู้อื่น ไม่ลบรหัสผ่านหรือ ประวัติการใช้งานถึง 47% ซึ่งเสี่ยงมากที่จะถูกผู้อื่นสวมสิทธิ ขโมยตัว ตนบนโลกออนไลน์ และเข้าถึงข้อมูลส่วนบุคคลได้อย่างง่ายดาย ดังนั้น ความเป็นพลเมืองดิจิทัล จึงต้องมีทักษะความสามารถที่จะเข้าใจ ธรรมชาติของการใช้ชีวิตในโลกดิจิทัล ว่าจะหลงเหลือร่องรอยข้อมูล ทิ้งไว้เสมอ รวมไปถึงต้องเข้าใจผลลัพธ์ที่อาจเกิดขึ้น

ทักษะสำคัญ 8 ประการ 7.ทักษะในการรักษาความปลอดภัยของตนเองในโลกออนไลน์ (Cybersecurity Management) ความสามารถในการป้องกันข้อมูลด้วยการสร้างระบบความ ปลอดภัยที่เข้มแข็งและป้องกันการโจรกรรมข้อมูลไม่ให้เกิดขึ้นได้ ถ้าต้องทำธุรกรรมกับธนาคารหรือซื้อสินค้าออนไลน์ เช่น ซื้อเสื้อผ้า ชุดเดรส เป็นต้น ควรเปลี่ยนรหัสบ่อยๆ และควรหลีกเลี่ยงการใช้ คอมพิวเตอร์สาธารณะ และหากสงสัยว่าข้อมูลถูกนำไปใช้หรือ สูญหาย ควรรีบแจ้งความและแจ้งหน่วยงานที่เกี่ยวข้องทันที

ทักษะสำคัญ 8 ประการ 8.ทักษะในการใช้เทคโนโลยีอย่างมีจริยธรรม (Digital Empathy) ความสามารถในการเห็นอกเห็นใจและสร้างความสัมพันธ์ที่ดีกับผู้อื่น บนโลกออนไลน์ พลเมืองดิจิทัลที่ดีจะต้องรู้ถึงคุณค่าและจริยธรรม จากการใช้เทคโนโลยี ต้องตระหนักถึงผลพวงทางสังคม การเมือง เศรษฐกิจ และวัฒนธรรม ที่เกิดจากการใช้อินเทอร์เน็ต การกดไลก์ กดแชร์ ข้อมูล ข่าวสาร ออนไลน์ รวมถึงรู้จักสิทธิและความรับผิด ชอบออนไลน์ อาทิ เสรีภาพในการพูด การเคารพทรัพย์สินทาง ปัญญาของผู้อื่น และการปกป้องตนเองและชุมชนจากความเสี่ยง ออนไลน์ เช่น การกลั่นแกล้งออนไลน์ ภาพลามกอนาจารเด็ก สแปม เป็นต้น

ความสำคัญ เทคโนโลยีให้โอกาสในการมีส่วนร่วมในชนิดใหม่ของการเรียนรู้ ชุมชน สังคม และกิจกรรมการทำงาน ทุกคนจะต้องมีความรู้ ดิจิทัลเพื่อใช้ประโยชน์สูงสุด จากโอกาสเหล่านี้ หลักฐานที่แสดง ให้เห็นว่าในขณะที่ เยาวชนคนหนุ่มสาว รู้สึกมั่นใจเกี่ยวกับการใช้ เทคโนโลยีนี้ ไม่ได้เป็นสิ่งบ่งบอกถึงสมรรถนะหรือความสามารถ ที่แท้จริง ในด้านทักษะการคิดวิจารณญาณ เช่น ความ ตระหนัก ถึงกลยุทธ์ทางการค้าหรืออคติจากสื่อต่างๆ ตลอดจนความ ปลอดภัยในการใช้งาน

การพัฒนาการเรียนรู้ดิจิทัลเป็นเรื่องเกี่ยวกับ การเปลี่ยนแปลง ธรรมชาติของความรู้ความเข้าใจ ครูทุกคนสามารถนำเสนอมุมมอง ที่แตกต่างกันในเรื่องวิธีการ ที่เทคโนโลยีสามารถเพิ่มคุณค่าในการ เรียนของผู้เรียน นอกจากนี้ยังช่วยให้ออนไลน์อย่างปลอดภัยหากผู้เรียน มีความ สามารถในการตัดสินใจที่เหมาะสมและมีข้อมูล เกี่ยวกับการใช้ เทคโนโลยีที่จะส่งผลกระทบ ต่อ การศึกษาตลอดชีวิต รวมถึงชีวิต การทำงานในอนาคต

เอกลักษณ์พลเมืองดิจิทัล (Digital Citizen Identity)

เอกลักษณ์พลเมืองดิจิทัล (Digital Citizen Identity) เอกลักษณ์พลเมืองดิจิทัล เป็นความสามารถ สร้างและบริหารจัดการอัตลักษณ์ที่ดีของตนเองไว้ได้ อย่างดีทั้งในโลกออนไลน์และโลกความจริงอัตลักษณ์ที่ดี คือ การที่ผู้ใช้สื่อดิจิทัลสร้างภาพลักษณ์ในโลกออนไลน์ ของตนเองในแง่บวก ทั้งความคิดความรู้สึก และการกระ ทำ โดยมีวิจารณญาณในการรับส่งข่าวสารและแสดง ความคิดเห็น มีความเห็นอกเห็นใจผู้ร่วมใช้งานในสังคม ออนไลน์ และรู้จักรับผิดชอบต่อการกระทำ ไม่กระทำการที่ ผิดกฎหมายและจริยธรรมในโลกออนไลน์ เช่น การละเมิด ลิขสิทธิ์ การกลั่นแกล้งหรือการใช้วาจาที่สร้างความ เกลียดชังผู้อื่นทางสื่อออนไลน์

การบริหารจัดการเวลาบนโลกดิจิทัล (Screen Time Management)

การบริหารจัดการเวลาบนโลกดิจิทัล (Screen Time Management) การบริหารจัดการเวลาบนโลกดิจิทัล เป็นความ สามารถควบคุมตนเอง ความสามารถในการจัดสรรเวลาใน การ ใช้งานอุปกรณ์ดิจิทัลและอุปกรณ์เทคโนโลยีได้อย่างมี ประสิทธิภาพ รวมถึงการใช้งานสื่อสังคม (Social Media) และเกม ออนไลน์ (Online Games) ด้วยความรับผิดชอบต่อ ตนเอง สามารถบริหารเวลาที่ใช้อุปกรณ์ยุคดิจิทัล รวมไปถึง การควบคุมเพื่อให้เกิดสมดุลระหว่างโลกออนไลน์ และโลก ความเป็นจริง อีกทั้งตระหนักถึงอันตราย และสุขภาพจากการ ใช้เวลาหน้าจอนานเกินไป และผลเสียของการเสพติดสื่อดิจิทัล

การจัดการการกลัน่ แกล้งบนไซเบอร์ (Cyberbullying Management)

การจัดการการกลั่นแกล้งบนไซเบอร์ (Cyberbullying Management) การจัดการการกลั่นแกล้งบนไซเบอร์ เป็นความสามารถใน การป้องกันตนเอง การมีภูมิคุ้มกันในการรับมือและ จัดการกับ สถานการณ์การกลั่นแกล้งบนอินเทอร์เน็ตได้ อย่างชาญฉลาด การใช้อินเทอร์เน็ตเป็นเครื่องมือหรือ ช่องทางเพื่อก่อให้เกิดการคุกคามล่อลวงและการกลั่น แกล้งบนโลกอินเทอร์เน็ตและสื่อสังคมออนไลน์ โดยกลุ่ม เป้าหมายมักจะเป็นกลุ่มเด็กจนถึง เด็กวัยรุ่น การกลั่น แกล้งบนโลกไซเบอร์คล้ายกันกับการกลั่นแกล้งในรูปแบบ อื่น หากแต่การกลั่นแกล้งประเภทนี้จะกระทำผ่านสื่อ ออนไลน์หรือสื่อดิจิทัล เช่น การส่งข้อความทางโทรศัพท์ ผู้กลั่นแกล้งอาจจะเป็นเพื่อนร่วมชั้น

การจัดการความปลอดภยั บนระบบ เครือข่าย (Cybersecurity Management)

การจัดการความปลอดภัยบนระบบเครือข่าย (Cybersecurity Management) การจัดการความปลอดภัยบนระบบเครือข่าย เป็นความ สามารถในการสำรวจ ตรวจสอบ การป้องกัน และ การรักษา ความปลอดภัยของข้อมูลในระบบเครือข่าย ป้องกันข้อมูลด้วยการ สร้างระบบความปลอดภัยที่เข้มแข็ง และป้องกันการโจรกรรม ข้อมูลหรือการถูกโจมตีออนไลน์ได้ มีทักษะในการรักษาความ ปลอดภัยของตนเองในโลกออนไลน์การรักษาความปลอดภัยของ ตนเองในโลกไซเบอร์ คือการปกป้องอุปกรณ์ดิจิทัลข้อมูลที่จัด เก็บและข้อมูลส่วนตัวไม่ให้เสียหาย สูญหาย หรือถูกโจรกรรมจาก ผู้ไม่หวังดีในโลกไซเบอร์

การจัดการความเป็นส่วนตัว (Privacy Management)

การจัดการความเป็นส่วนตัว เป็นความสามารถใน การจัดการกับความเป็นส่วนตัวของตนเองและ ของผู้อื่น การใช้ข้อมูลออนไลน์ร่วมกัน การแบ่ง ปันผ่านสื่อดิจิทัล ซึ่งรวมถึงการบริหารจัดการ รู้จักป้องกันข้อมูลส่วนบุคคลของตนเอง เช่น การแชร์ข้อมูลต่าง ๆ ด้วยเครื่องมือดิจิทัล การ ขโมยข้อมูลอัตลักษณ์ เป็นต้น

การคิดอย่างมีวิจารณญาณ (Critical Thinking)

การคิดอย่างมีวิจารณญาณ หมายถึง ความสามารถในการตัดสินของบุคคลว่า ควรเชื่อ ไม่ควรเชื่อ ควรทำ หรือไม่ควรทำ บนความคิดเชิงเหตุและผล มีความ สามารถในการวิเคราะห์แยกแยะระหว่าง ข้อมูลที่ถูกต้องและข้อมูลที่ผิด

ร่องรอยทางดิจิทัล (Digital Footprints)

ร่องรอยทางดิจิทัล เป็นความสามารถในการเข้าใจธรรมชาติ ของการใช้ชีวิตในโลกดิจิทัลว่าจะหลงเหลือร่องรอยข้อมูลทิ้ง ไว้เสมอ ร่องรอยทางดิจิทัล อาจจะส่งผลกระทบในชีวิตจริง ที่ เกิดจากร่องรอยทางดิจิทัลเข้าใจผลลัพธ์ที่อาจเกิดขึ้น เพื่อนำ มาใช้ในการจัดการกับชีวิตบทโลกดิจิทัลด้วยความรับผิดชอบ ข้อมูลร่องรอยทางดิจิทัล เช่น การลงทะเบียน อีเมล การ โพสต์ข้อความหรือรูปภาพ ไฟล์งานต่าง ๆ

ความเห็นอกเห็นใจและสร้าง สัมพันธภาพที่ดีกับผู้อื่นทางดิจิทัล (Digital Empathy)

ความเห็นอกเห็นใจและสร้างสัมพันธภาพที่ดีกับผู้อื่นทางดิจิทัล เป็นความสามารถในการเข้าใจผู้อื่น การตอบสนองความ ต้องการของผู้อื่น การแสดง ความเห็นใจและการแสดงน้ำใจ ต่อผู้อื่นบนโลกดิจิทัลได้อย่างเหมาะสม มีปฏิสัมพันธ์อันดีต่อ คนรอบข้าง ไม่ว่าพ่อแม่ ครู เพื่อนทั้งในโลกออนไลน์และใน ชีวิตจริง ไม่ด่วนตัดสินผู้อื่นจากข้อมูลออนไลน์แต่เพียงอย่าง เดียว

สรุป จะเห็นว่าความฉลาดดิจิทัลในระดับพลเมืองดิจิทัลเป็นทักษะที่สำคัญ สำหรับนักเรียน และบุคคลทั่วไปในการสื่อสารในโลกออนไลน์เป็นอย่าง ยิ่ง ทั้งเอกลักษณ์พลเมืองดิจิทัล การบริหารจัดการเวลาบนโลกดิจิทัล การจัดการการกลั่นแกล้งบนไซเบอร์ การจัดการความปลอดภัยบนระบบ เครือข่าย การจัดการความเป็นส่วนตัว การคิดอย่างมีวิจารณญาณ ร่อง รอยทางดิจิทัล ความเห็นอกเห็นใจและสร้างสัมพันธภาพที่ดีกับผู้อื่น ทางดิจิทัล หากบุคคลมีทักษะและความสามารถทั้ง 8 ประการจะทำให้ บุคคลนั้นมีความสามารถในการใช้อินเทอร์เน็ตในการบริหารจัดการ ควบคุม กำกับตน รู้ผิดรู้ถูก และรู้เท่าทัน เป็นบรรทัดฐานในการใช้ เทคโนโลยีดิจิทัลอย่างเหมาะสม เรียนรู้ที่จะใช้เทคโนโลยีอย่างชาญ ฉลาด และปลอดภัย

บรรณานุกรม อ้างอิงมากจากแหล่งที่มา สถาบันสื่อเด็กและเยาวชน. (2561). การจัดทํา Fact Sheet ความฉลาดทางดิจิทัล '(Digital Intelligence: DQ) และการศึกษาการรังแกกันบนโลก ไซเบอร์ของวัยรุ่น. กรุงเทพมหานคร: สถาบันสื่อเด็กและเยาวชน Yuhyun Park. (2016). 8 digital skills we must teach our children. Retrieved March 8, 2017, https://www.weforum.org/agenda/2016/06/8-digital- skills-we-must-teach our-children Yuhyun Park. (2016). 8 digital life skills all children need-and a plan for teaching them. Retrieved Janury 22, 2019 from https://www.weforum.org/agenda/2016/09/8-digitallife- skills-all-children-need-and-a-plan-for-teaching them? utm_content = buffer4422b & utm_medium = social & utm_source = facebook.com & utm_campaign = buffer. Project DQ. (2017). Digital Intelligence (DQ). Retrieved Janury 22, 2019 from https://www.projectdq.org สถาบันสื่อเด็กและเยาวชน. (2561), ความ ฉลาดทางดิจิตอล (Digital Intelligence: DQ) และการศึกษาการรังแกกันบนโลกไซเบอร์ของวัยรุ่น. สืบค้นเมื่อ 21 เมษายน 2562, จาก http://cclickthailand.com/contents/research/A2- final.pdf. สถาบันสื่อเด็กและเยาวชน. (2552). การพัฒนาพลเมือง MILD จุดเน้นตามช่วงวัย. สืบค้น เมื่อ 21 เมษายน 2562 จาก http://cclickthailand.com/ ชุดความรู้สําหรับครู / ความรู้การพัฒนา พลเมือง -midl- จุดเน้นตามช่วงวัยปณิตาวรรณพิรุณ. (2560). \"ความฉลาดทางงดิจิทัล,” พัฒนา เทคนิคศึกษา. 29 (102), 12-20