152384_แผ่นดินไหวที่เกาะสุมาตรา

แผ่นดนิ ไหวที่เกาะสมุ าตรา 1 นางสาววิไลวรรณ รงุ่ เรือง เลขที่ 17 นางสาวณฐั ณชิ า ยาดี เลขที่ 29 โรงเรยี นปางศิลาทองศกึ ษา สำนกั งานเขตพ้ืนที่การศกึ ษามธั ยมศกึ ษาเขต 41 สำนักงานคณะกรรมการการศกึ ษาขนั้ พน้ื ฐาน กระทรวงศึกษาธกิ าร

2 รายงาน เรอ่ื ง แผน่ ดนิ ไหวท่ีเกาะสุมาตรา เสนอ ครูจริ ะวัฒน์ โรจนศลิ ป์ จัดทำโดย นางสาววิไลวรรณ รุ่งเรอื ง เลขที่ 17 นางสาวณฐั ณิชา ยาดี เลขที่ 29 ชน้ั มธั ยมศกึ ษาปที ่ี 5/1 รายงานเล่มนเ้ี ปน็ สว่ นหน่งึ ของวิชา ส32101 สังคมศึกษา 3 โรงเรียนปางศิลาทองศึกษา อำเภอปางศลิ าทอง จงั หวัดกำแพงเพชร สำนกั งานเขตพนื้ ทก่ี ารศกึ ษามธั ยมศึกษาเขต 41 กำแพงเพชร

3 คำนำ รายงานเล่มนี้จัดทำขึ้นเพื่อเป็นสื่อในการศึกษาในรายวิชาสังคมศึกษา 3 รายงานเล่มน้ีจะประกอบไป ด้วยเรื่องแผ่นดินไหวที่เกาะสุมาตรา รวมถึงสาเหตตุ ่างๆทเ่ี กิดข้ึน คณะผจู้ ัดทำหวังเป็นอย่างยิ่งวา่ รายงานเล่มนี้ จะสามารถเป็นสื่อการเรียนการสอนให้กับผู้ที่ศึกษาต่อได้เป็นอย่างดี และให้ผู้ศึกษาสามารถนำไปใช้ให้เกิด ประโยชนไ์ ด้เป็นอยา่ งย่งิ นางสาววิไลวรรณ รงุ่ เรอื ง นางสาวณฐั ณิชา ยาดี ผจู้ ัดทำ

สารบญั 4 เรอ่ื ง หน้า ปกนอก ปกใน 3 คำนำ 4 สารบัญ 5 ประวัตแิ ผน่ ดินไหวท่เี กาะสุมาตรา 6 ดา้ นธรณสี ณั ฐาน 7 แผน่ ดนิ ไหวขนาดใหญ่ (ขนาดเมกะทรัสต์) คร้งั อนื่ เกิดข้ึนใน ค.ศ. 1868 8 เหตุสนึ ามคิ รง้ั ใหญ่ของเอเชียเมือ่ ปี 2004 8 ความเสยี หายด้านชีวิตและทรัพยส์ ิน 9 ความเสยี หายดา้ นเศรษฐกจิ 10 ภาพประกอบความเสียหายทเ่ี กาะสุมาตรา 12 สรุป 13 บรรณานกุ รม

5 ประวัตแิ ผ่นดนิ ไหวทเ่ี กาะสุมาตรา แผ่นดินไหวในมหาสมุทรอนิ เดีย พ.ศ. 2547 เป็นแผ่นดินไหวใต้ทะเล เกิดขึ้นเมื่อเวลา 07.58 น. ตาม เวลาในประเทศไทย 00:58 UTC เมื่อวันที่ 26 ธันวาคม พ.ศ. 2547 ค.ศ. 2004 ศูนย์กลางอยู่ลึกลงไปใน มหาสมุทรอินเดีย ใกล้ด้านตะวันตกของตอนเหนือเกาะสุมาตรา ประเทศอินโดนีเซีย แรงส่ันสะเทือนจาก แผน่ ดินไหว ทำให้เกดิ ความเสียหายบนเกาะสมุ าตรา และยงั รับรไู้ ด้ในภาคใต้ของประเทศไทย แผ่นดินไหวเกิดจากการยุบตัวของเปลือกโลกใต้มหาสมุทรอินเดีย กระตุ้นให้เกิดคล่ืนสึนามิสูงราว 30 เมตร เข้าท่วมทำลายบ้านเรือนตามแนวชายฝ่ังโดยรอบมหาสมุทรอินเดีย ประมาณการว่ามีผู้เสียชีวิตจาก แผ่นดินไหวคร้ังน้ีใน 14 ประเทศมากกว่า 230,000 - 280,000คนหรือมากกว่า 280,000 คน นับเป็นหนึ่งใน ภัยพิบัติทางธรรมชาติครง้ั ร้ายแรงท่ีสดุ ในประวัติศาสตร์ ประเทศที่ไดร้ ับความเสียหายมากที่สุดไดแ้ ก่ ประเทศ อินโดนเี ซีย รองลงมาคือประเทศศรีลังกา ประเทศอนิ เดีย และประเทศไทย ตามลำดับ ความรุนแรงของแผ่นดินไหวอยู่ระหว่างแมกนิจูด 9.1 ถึง 9.3 ตามมาตราโมเมนต์ ทำให้แผ่นดินไหว ครั้งน้ีนับเป็นแผ่นดินไหวท่ีมีความรุนแรงเป็นอันดับที่สามตามที่เคยวัดได้จากเครื่องวัดแผ่นดินไหว (Seismometer) นอกจากน้ียังถือว่าเป็นแผ่นดินไหวท่ีมีคาบเวลายาวนานท่ีสุด โดยการสังเกตคาบเวลาอยู่ที่ ประมาณ 8.3 ถึง 10 นาที ส่งผลให้แผน่ ดนิ ท่ัวทัง้ ผืนโลกเคล่ือนตวั ไปถึง 1 เซนติเมตร และยังเปน็ ตัวกระตุ้นให้ เกดิ แผ่นดินไหวในจดุ อื่น ๆ ของโลก แผน่ ดนิ ไหวถูกบันทกึ ครั้งแรกด้วยค่าความรนุ แรงแมกนิจดู 8.8 ต่อมาในเดอื นกมุ ภาพนั ธ์ พ.ศ. 2548 จึงไดป้ รับ เพิ่มเป็นแมกนิจูด 9.0 โดยศูนย์เตือนภัยสึนามิมหาสมุทรแปซิฟิกได้ยอมรับค่าใหม่นี้ ส่วนสำนักธรณีวิทยา สหรัฐอเมรกิ า (United States Geological Survey) ยังคงยดึ คา่ เดิมท่ีประมาณการไวท้ ี่แมกนจิ ูด 9.1 ดา้ นผล การศึกษาล่าสุดในปี พ.ศ. 2549 บ่งช้ีว่าความรุนแรงของแผ่นดินไหวมีค่าระหว่างแมกนิจูด 9.1–9.3 อย่างไรก็ ตาม ดอกเตอร์ฮโิ ระโอะ คะนะโมริ (Hiroo Kanamori) แหง่ สถาบนั เทคโนโลยีแคลิฟอรเ์ นยี แนะนำว่าแมกนิจูด 9.2 เหมาะสมทีจ่ ะใชเ้ ป็นคา่ ตวั แทนสำหรบั แผ่นดินไหวครั้งใหญค่ รัง้ น้ี จุดศูนย์กลางแผ่นดินไหวเกิดขนึ้ ใตม้ หาสมุทรอินเดีย ลึกลงไป 30 km (98,000 ft) จากระดับน้ำทะเล ห่างจาก เกาะซิเมอลูเอ ไปทางทิศเหนือประมาณ 160 km ซ่ึงตัวเกาะต้ังอยู่ห่างออกไปทางทิศตะวันตกของ เกาะสุมาตรา โดยรอยเล่ือนซุนดาเมกะทรัสต์ (Sunda megathrust) ได้เล่ือนตัวแตกออกยาวถึง 1,300 km (4,300,000 ft) ทำให้เกิดแผ่นดินไหวและตามด้วยคล่ืนสึนามิ ประชาชนในประเทศบังคลาเทศ อินเดีย มาเลเซีย พม่า ไทย สิงคโปร์ และมัลดีฟส์รับรู้ถึงแรงสั่นสะเทือนจากแผ่นดินไหว[14] จากนั้นรอยเล่ือนย่อย (Splay fault) จึงขยับตาม ทำให้พื้นทะเลเกิดรอยแตกยาวในเวลาไม่กี่วินาที และเกิดน้ำทะเลยกตัวสูงและ เพ่ิมความเร็ว แก่คลื่นให้มากขึ้น จากนั้นคล่ืนสึนามิได้เข้าทำลายเมืองล็อกนา (Lhoknga) ใกล้กับเมืองบัน ดาอาเจะฮ์ จนราบเปน็ หน้ากลอง

6 ด้านธรณีสัณฐาน อินโดนีเซียตอนเหนือและตะวันออกใกล้กับนิวกินีจะต้ังอยู่บนแนววงแหวนแห่งไฟแห่ง แปซิฟิก ส่วนตอนใต้พาดไปทางตะวันตกของประเทศเป็นแนวแผ่นดินไหวเรียกว่า แนวแอลไพด์ ผ่านเกาะ ตมิ อร์ โฟลเร็ซ บาหลี ชวา และเกาะสมุ าตรา แผนภูมวิ งกลม แสดงขนาดโมเมนตแ์ ผ่นดินไหวที่วดั ได้ท้งั หมดต้งั แตป่ ี ค.ศ. 1906–2005 เปรียบเทยี บกับ แผน่ ดินไหวขนาดใหญแ่ ตล่ ะครั้ง แผ่นดนิ ไหวในมหาสมุทรอนิ เดียแสดงสีน้ำเงินเข้ม แผ่นดินไหวใหญ่คร้ังน้ีเกิดข้ึนในเขตมุดตัวของเปลือกโลก ซึ่งเป็นแหล่งกำเนิดแผ่นดินไหวขนาด เมกะทรัสต์อยู่เสมอ มีค่าโมเมนต์แผ่นดินไหวสูงในระดับศตวรรษ โดยหากรวมค่าโมเมนต์แผ่นดินไหวทั้งหมด ที่ เกิดขึ้นในรอบ 100 ปี ตั้งแต่ ค.ศ. 1906 จนถึง 2005 แผ่นดินไหวที่อินโดนีเซียคร้ังนี้จะมีขนาดโมเมนต์ แผ่นดินไหวถึง 1 ใน 8 ของแผ่นดินไหวท้ังหมดดังกล่าว นอกจากน้ี หากรวมกับเหตุการณ์แผ่นดินไหวท่ี อะแลสกา ค.ศ. 1964 และทีช่ ิลี ค.ศ. 1960 จะมขี นาดโมเมนต์สูงถึงคร่งึ หน่ึงของแผน่ ดนิ ไหวท้งั หมดดังกล่าว หาก เทยี บกับแผน่ ดนิ ไหวที่เกดิ ข้ึนในซานฟรานซิสโกปี ค.ศ. 1906 กับแผ่นดินไหวครั้งน้ี ถือว่าครงั้ น้ันมีขนาดเล็กมาก หากแต่ครง้ั นั้นเกิดความเสียหายไม่แพก้ ัน นับตั้งแต่ ค.ศ. 1900 แผ่นดินไหวในครั้งนี้ถือว่ามีขนาดใหญ่เป็นอันดับ 3 รองจากแผ่นดินไหวในชิลี ค.ศ. 1960 (แมกนจิ ูด 9.5) และแผ่นดินไหวในอะแลสกา ค.ศ. 1964 (แมกนิจูด 9.2) นอกจากน้ีมอี กี เพียงสองคร้ังทีม่ ี ขนาดแมกนิจูด 9.0 ได้แก่ แผ่นดินไหวท่ีคาบสมุทรคัมชัตคา ทางตะวันออกของรัสเซีย เม่ือ ค.ศ. 1952 และ แผ่นดินไหวที่ญี่ปุ่น ค.ศ. 2011 เหตุการณ์แผ่นดินไหวดังกล่าวล้วนก่อให้เกิดคลื่นสึนามิในบริเวณมหาสมุทร แปซิฟิกแทบทั้งสิ้น ถึงกระน้ันกลับมีจำนวนผู้เสียชีวิตไม่มากอย่างมีนัยสำคัญ โดยสาเหตุหลักคือ ชายฝ่ังใกล้ ศนู ยก์ ลางแผ่นดินไหวมีประชากรอาศัยเบาบาง พนื้ ที่ท่ีมปี ระชากรอาศยั อยอู่ ย่างหนาแนน่ อย่หู ่างไกลจาก

7 ศูนย์กลางแผ่นดินไหวเหล่านั้นมาก รวมถึงความมีประสิทธิภาพของระบบสาธารณูปโภคและระบบ เตือนภยั เช่น ในกรณีของประเทศญ่ีปนุ่ เปน็ ต้น แผ่นดินไหวขนาดใหญ่ขนาดเมกะทรัสต์ คร้ังอ่ืน เกิดขึ้นใน ค.ศ. 1868 ในประเทศเปรู แผ่นเปลือกโลก นาสกาและแผ่นอเมริกาใต้ ค.ศ. 1827 ในโคลอมเบีย แผ่นนาสกาและแผน่ อเมริกาใต้ ค.ศ. 1812 ในเวเนซูเอลา แผ่นแคริบเบียนและแผ่นอเมริกาใต้ และแผ่นดินไหวคาสคาเดีย ค.ศ. 1700 ทางตะวันตก เฉียงเหนือของ อเมริกาแผ่นฮวนเดอฟูกาและแผ่นอเมริกาเหนือ ทั้งหมดท่ีกล่าวมาน้ีคาดว่ามีความรุนแรงมากกว่าแมกนิจูด 9 แต่ไม่มตี วั เลขชดั เจนถึงขนาดท่ีแทจ้ รงิ ในขณะน้นั กอ่ นและหลังสนึ ามิ ทงั้ น้ี อนิ โดนีเซยี ถือเปน็ สถานที่ตอ้ งเผชญิ กับภัยธรรมชาตจิ ากใต้พื้นพภิ พอย่บู ่อยครงั้ ไม่ว่าจะเปน็ แผ่นดินไหว ภเู ขาไฟระเบิด หรือ สนึ ามิ เนือ่ งจากท่ตี ั้งทางภมู ศิ าสตร์อยู่บนแนววงแหวนแห่งไฟ (Ring of Fire) ซ่งึ เป็นรอยตอ่ ระหว่างแผ่นเปลอื กโลกที่มีการเคลือ่ นไหวอยู่ตลอดเวลา

8 เม่ือเดือนสิงหาคมท่ีผ่านมา เกิดเหตุแผ่นดินไหวหลายระลอกบนเกาะลอมบอกของอินโดนีเซยี ซึ่งคร่าชีวิตผู้คน นบั ร้อย ครง้ั รนุ แรงที่สุดเมอ่ื วนั ที่ 5 ส.ค. เป็นเหตุให้มผี ู้เสียชีวติ 460 คน เหตุสึนามิคร้ังใหญ่ของเอเชียเม่ือปี 2004 ซ่ึงเกิดจากแผ่นดินไหวใกล้กับเกาะสุมาตรา ทำให้มีผู้เสียชีวิตไป 226,000 คนในหลายประเทศแถบมหาสมุทรอินเดยี เฉพาะทอี่ ินโดนีเซยี มผี ู้เสยี ชวี ติ 120,000 คน ความเสียหายดา้ นชวี ิตและทรพั ย์สิน ข้อมูล ณ วันที่ 10 มกราคม พ.ศ. 2548 มีจำนวนผู้เสยี ชวี ติ ผูบ้ าดเจบ็ และผู้สูญหาย ในประเทศไทย มจี ำนวน ทั้งหมด 5,309 คน ผู้สูญหายจำนวนท้ังหมด 3,370 คน ต่อมาได้มีการรับแจ้งจากญาติพ่ีน้องของผู้ประสบภัย ภายหลังการเกิดเหตุ จำนวนดังกล่าวน้ีลดลงเพราะได้พบผู้ที่รับแจ้งว่าสูญหายบางคนแล้ว นอกจากนี้ยังมีการ ค้นพบศพผู้เสียชีวิตเพิ่มข้ึน รวมทั้งมีการตรวจสอบเอกลักษณ์ของศพท่ีเก็บรักษาไว้เพื่อให้ทราบว่าเป็นผู้ใด ในรายงานของกระทรวงมหาดไทยท่ีเสนอต่อคณะรฐั มนตรีเมื่อวันที่ 5 เมษายน พ.ศ. 2548 เหตกุ ารณ์ในครัง้ น้ี ยงั ทำให้ คุณพุ่ม เจนเซน พระราชนดั ดาใน พระบาทสมเด็จพระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช พระโอรสใน ทูลกระหม่อมหญิงอุบลรัตนราชกัญญา สิริวัฒนาพรรณวดี ถึงแก่อนิจกรรมด้วย น อกจากมีผู้เสียชีวิต ผู้บาดเจ็บ และผู้สูญหายเป็นจำนวนมากแล้ว ยังมีความเสียหายในด้านทรัพย์สิน ได้แก่ บ้านเรือนของราษฎร โรงแรม บังกะโล โฮมสเตย์ เกสต์เฮาส์ ร้านค้า ร้านอาหาร ทรัพย์สินส่วนตัวของนักท่องเที่ยว ยานพาหนะ ตลอดจนระบบสาธารณูปโภคตา่ ง ๆ อาทิ ไฟฟา้ ประปา โทรศัพท์ ถนน เป็นมลู ค่ากวา่ พันลา้ นบาท

9 ความเสียหายด้านเศรษฐกิจ ด้านเศรษฐกิจที่ได้รับผลกระทบมากที่สุด คือ อุตสาหกรรมการท่องเท่ียว โดยจังหวัดที่ได้รับผลกระทบมาก ที่สุด คือ จังหวัดภูเก็ต พังงา และกระบี่ ซึ่งเป็นจังหวัดท่ีมีจำนวนนักท่องเท่ียวเสียชีวิต และบาดเจ็บมากท่ีสุด มแี หลง่ ทอ่ งเท่ยี วไดร้ บั ความเสียหายมาก จำนวน 8 แหง่ คือ เกาะสมิ ิลนั อำเภอตะก่ัวป่า จังหวดั พงั งา หาดราไวย์ ตำบลราไวย์ อำเภอเมืองฯ จังหวัดภเู กต็ หาดกะรน ตำบลกะรน อำเภอเมืองฯ จงั หวดั ภูเก็ต หาดกมลา ตำบลกมลา อำเภอกะทู้ จงั หวัดภูเก็ต หาดปา่ ตอง ตำบลป่าตอง อำเภอกะทู้ จงั หวดั ภูเก็ต เกาะพีพี ตำบลอ่าวนาง อำเภอเมือง จงั หวดั กระบี่ บา้ นหาดทรายขาว อำเภอสุขสำราญ จงั หวัดระนอง

10 ภาพประกอบความเสียหายแผน่ ดินไหวทเี่ กาะสมุ าตรา ภาพที่ 1 ภาพท่ี 2

11 ภาพที่ 3 ภาพท่ี 4

12 สรุป นับตั้งแต่ ค.ศ. 1900 แผ่นดินไหวในคร้ังน้ีถือว่ามีขนาดใหญ่เป็นอันดับ 3 รองจากแผ่นดินไหวใน ชิลี ค.ศ. 1960 (แมกนิจูด 9.5) และแผ่นดินไหวในอะแลสกา ค.ศ. 1964 (แมกนิจูด 9.2) นอกจากน้ีมีอีกเพียง สองคร้ังที่มีขนาดแมกนิจูด 9.0 ได้แก่ แผ่นดินไหวท่ีคาบสมุทรคัมชัตคา ทางตะวันออกของรัสเซีย เม่ือ ค.ศ. 1952 และแผ่นดินไหวที่ญ่ีปุ่น ค.ศ. 2011 เหตุการณ์แผ่นดินไหวดังกล่าวล้วนก่อให้เกิดคลื่นสึนามิใน บรเิ วณมหาสมุทรแปซิฟกิ แทบทั้งสน้ิ ถึงกระนั้นกลับมีจำนวนผู้เสียชีวติ ไม่มากอยา่ งมีนยั สำคัญ โดยสาเหตุหลัก คือ ชายฝ่ังใกล้ศูนย์กลางแผ่นดินไหวมีประชากรอาศัยเบาบาง พื้นที่ท่ีมีประชากรอาศัยอยู่อย่างหนาแน่นอยู่ หา่ งไกลจากศนู ย์กลางแผน่ ดนิ ไหวเหล่านัน้ มาก รวมถึงความมปี ระสิทธภิ าพของระบบสาธารณูปโภคและระบบ เตือนภัย เชน่ ในกรณีของประเทศญีป่ ุ่น เปน็ ตน้ ขอ้ มูล ณ วันที่ 10 มกราคม พ.ศ. 2548 มีจำนวนผู้เสียชีวิต ผู้บาดเจ็บ และผู้สูญหาย ในประเทศไทย มีจำนวนท้ังหมด 5,309 คน ผู้สูญหายจำนวนทั้งหมด 3,370 คน ต่อมาได้มีการรับแจ้งจากญาติพ่ีน้องของ ผู้ประสบภัยภายหลังการเกิดเหตุ จำนวนดังกล่าวน้ีลดลงเพราะได้พบผู้ท่ีรับแจ้งว่าสูญหายบางคนแล้ว นอกจากนี้ยังมีการค้นพบศพผู้เสียชีวิตเพ่ิมขึ้น รวมท้ังมีการตรวจสอบเอกลักษณ์ของศพที่เก็บรักษาไว้เพื่อให้ ทราบว่าเป็นผู้ใด ในรายงานของกระทรวงมหาดไทยท่ีเสนอต่อคณะรัฐมนตรีเมื่อวันท่ี 5 เมษายน พ.ศ. 2548 เหตุการณ์ในคร้ังนี้ยังทำให้ คุณพุ่ม เจนเซน พระราชนัดดาใน พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพล อดุลยเดช พระโอรสใน ทูลกระหม่อมหญิงอุบลรัตนราชกัญญา สิริวัฒนาพรรณวดี ถึงแก่อนิจกรรมด้วย นอกจากมีผู้เสียชีวิต ผู้บาดเจ็บ และผู้สูญหายเป็นจำนวนมากแล้ว ยังมีความเสียหายในด้านทรัพย์สิน ได้แก่ บ้านเรือนของราษฎร โรงแรม บังกะโล โฮมสเตย์ เกสต์เฮาส์ ร้านค้า ร้านอาหาร ทรัพย์สินส่วนตัวของ นักท่องเที่ยว ยานพาหนะ ตลอดจนระบบสาธารณูปโภคต่าง ๆ อาทิ ไฟฟ้า ประปา โทรศัพท์ ถนน เป็นมูลค่า กวา่ พนั ลา้ นบาท

13 บรรณานุกรม แผ่นดนิ ไหว เข้าถงึ ได้ที่ https://www.bbc.com/thai/international-45690431 วนั ที่ 22 ตลุ าคม 2563 แผ่นดนิ ไหว เขา้ ถึงได้ท่ี https://sites.google.com/a/pua.ac.th/20402/phay-phibati-su-na-mi วนั ที่ 22 ตุลาคม 2563

14