. พลเมืองดิจิทัลและความฉลาดทางดิจิทัล

ชนั้ มัธยมศกึ ษาปี ท่ี 6/6 นางสาว ณฐั ภา อนิ ต๊ะปา สง่ คณุ ครู วชิ ยั สงิ ห์น้อย โรงเรียนสนั กาแพง

ความเป็นพลเมืองดิจิทลั (Digital Citizenship) เป็นพลเมืองที่มีความสามารถในการใชอ้ ินเทอร์เน็ต ในการบริหารจัดการ ควบคุม กากับตน รู้ผิดรู้ถูก และรู้เท่าทนั เป็ นบรรทัดฐานในการใช้ เทคโนโลยดี ิจิทลั อยา่ งเหมาะสม มีความรับผดิ ชอบ เรียนรู้ท่ีจะใชเ้ ทคโนโลยอี ยา่ งชาญฉลาด และ ปลอดภยั พลเมืองดิจิทลั จึงตอ้ งตระหนกั ถึงโอกาสและความเสี่ยงในโลกดิจิทลั เขา้ ใจถึงสิทธิและ ความรับผดิ ชอบในโลกออนไลน์ ความฉลาดทางดิจิทลั เป็ นผลจากศกึ ษาและพฒั นาของ DQ institute หน่วยงานท่ีเกิดจากความ ร่วมมือกนั ของภาครัฐและเอกชนทว่ั โลกประสานงานร่วมกบั เวิลด์อีโคโนมิกฟอรั่ม (World Economic Forum) ที่ม่งุ มนั่ ให้เด็ก ๆ ทกุ ประเทศได้รับการศึกษาด้านทกั ษะพลเมืองดิจิทลั ท่ีมีคณุ ภาพและใช้ชีวิต บนโลกออนไลน์อย่างปลอดภยั ด้วยความก้าวหน้าของเทคโนโลยีสมยั ใหม่ ความฉลาดทางดิจิทลั เป็ น กรอบแนวคิดท่ีครอบคลมุ ของความสามารถทางเทคนิคความรู้ความเข้าใจและความคิดทางสงั คมที่มี พืน้ ฐานอย่ใู นค่านิยมทางศีลธรรมที่ช่วยให้บคุ คลท่ีจะเผชิญกบั ความท้าทายทางดิจิทลั ความฉลาดทาง ดิจิทลั มีสามระดบั 8 ด้าน และ 24 สมรรถนะท่ีประกอบด้วย ความรู้ ทกั ษะ ทศั นคติและค่านิยม โดย บทความนีจ้ ะกล่าวถึงทกั ษะ 8 ด้านของความฉลาดดิจิทลั ในระดบั พลเมืองดิจิทลั ซ่ึงเป็ นความสามารถ ในการใช้เทคโนโลยีดิจิทลั และสอ่ื ในรูปแบบท่ีปลอดภยั รับผิดชอบ และมจี ริยธรรม ดงั นี ้

เอกลกั ษณ์พลเมืองดิจิทลั เป็ นความสามารถสร้ างและบริหารจัดการอตั ลกั ษณ์ท่ีดี ของตนเองไว้ได้อย่างดีทงั้ ในโลกออนไลน์และโลกความจริงอตั ลักษณ์ท่ีดีคือ การที่ ผู้ใช้สื่อดิจิทัลสร้ างภาพลักษณ์ในโลกออนไลน์ของตนเองในแง่บวก ทัง้ ความคิด ความรู้สึก และการกระทา โดยมีวิจารณญาณในการรับส่งข่าวสารและแสดงความ คิดเห็น มีความเห็นอกเห็นใจผู้ร่วมใช้งานในสงั คมออนไลน์ และรู้จกั รับผิดชอบต่อ การกระทา ไม่กระทาการท่ผี ิดกฎหมายและจริยธรรมในโลกออนไลน์ เช่น การละเมิด ลขิ สทิ ธิ์ การกลน่ั แกล้งหรือการใช้วาจาทีส่ ร้างความเกลียดชงั ผ้อู ่ืนทางสื่อออนไลน์

การบริหารจดั การเวลาบนโลกดิจิทลั เป็ นความสามารถควบคมุ ตนเอง ความสามารถใน การจัดสรรเวลาในการ ใช้ งานอุปกรณ์ดิจิทัลและอุปกรณ์เทคโนโลยีได้ อย่างมี ประสิทธิภาพ รวมถงึ การใช้งานสื่อสงั คม (Social Media) และเกม ออนไลน์ (Online Games) ด้วยความรับผิดชอบต่อตนเอง สามารถบริหารเวลาที่ใช้อปุ กรณ์ยคุ ดิจิทลั รวม ไปถึงการควบคุมเพื่อให้เกิดสมดุลระหว่างโลกออนไลน์ และโลกความเป็ นจริง อีกทัง้ ตระหนกั ถึงอนั ตราย และสขุ ภาพจากการใช้เวลาหน้าจอนานเกินไป และผลเสียของการ เสพตดิ สื่อดิจิทลั

การจดั การการกลนั่ แกล้งบนไซเบอร์ เป็นความสามารถในการป้ องกนั ตนเอง การมีภมู ิค้มุ กนั ในการ รับมือและจัดการกับ สถานการณ์การกล่ันแกล้งบนอินเทอร์เน็ตได้อย่างชาญฉลาด การใช้ อินเทอร์เน็ตเป็ นเคร่ืองมือหรือช่องทางเพื่อก่อให้เกิดการคกุ คามล่อลวงและการกลน่ั แกล้งบนโลก อินเทอร์เน็ตและส่ือสงั คมออนไลน์ โดยกล่มุ เป้ าหมายมกั จะเป็ นกล่มุ เด็กจนถึง เด็กวยั รุ่น การกลนั่ แกล้งบนโลกไซเบอร์คล้ายกันกับการกลนั่ แกล้งในรูปแบบอ่ืน หากแต่การกลน่ั แกล้งประเภทนีจ้ ะ กระทาผ่านส่ือออนไลน์หรือส่ือดิจิทัล เช่น การส่งข้อความทางโทรศัพท์ ผู้กลน่ั แกล้งอาจจะเป็ น เพ่ือนร่วมชนั ้ คนรู้จกั ในส่อื สงั คมออนไลน์ หรืออาจจะเป็นคนแปลกหน้าก็ได้ แตส่ ว่ นใหญ่ผ้ทู ี่กระทา จะรู้จกั ผ้ทู ่ีถกู กลนั่ แกล้งรูปแบบของการกลน่ั แกล้งมกั จะเป็ นการว่าร้าย ใส่ความ ข่ทู าร้าย หรือใช้ ถ้อยคาหยาบคาย การคกุ คามทางเพศผ่านส่ือออนไลน์ การแอบอ้างตวั ตนของผ้อู ื่น การแบลก็ เมล์ การหลอกลวง การสร้างกลมุ่ ในโซเชียลเพื่อโจมตีโดยเฉพาะ

การจัดการความปลอดภัยบนระบบเครือข่าย เป็ นความสามารถในการสารวจ ตรวจสอบ การป้ องกัน และ การรักษาความปลอดภัยของข้อมูลในระบบเครือข่าย ป้ องกันข้อมูลด้วยการสร้ างระบบความปลอดภัยท่ีเข้มแข็ง และป้ องกันการโจรกรรม ข้อมลู หรือการถกู โจมตอี อนไลน์ได้ มที กั ษะในการรักษาความปลอดภยั ของตนเองในโลก ออนไลน์การรักษาความปลอดภยั ของตนเองในโลกไซเบอร์ คือการปกป้ องอปุ กรณ์ดิจิทลั ข้อมลู ที่จดั เก็บและข้อมลู ส่วนตวั ไม่ให้เสียหาย สญู หาย หรือถกู โจรกรรมจากผ้ไู ม่หวงั ดี ในโลกไซเบอร์

) การจัดการความเป็ นส่วนตวั เป็ นความสามารถในการจัดการกับความเป็ นส่วนตวั ของ ตนเองและของผ้อู ื่น การใช้ข้อมลู ออนไลน์ร่วมกนั การแบ่งปันผ่านส่ือดิจิทลั ซงึ่ รวมถงึ การ บริหารจัดการ รู้จักป้ องกันข้อมูลส่วนบุคคลของตนเอง เช่น การแชร์ข้อมูลต่าง ๆ ด้วย เคร่ืองมือดิจิทลั การขโมยข้อมลู อตั ลกั ษณ์ เป็ นต้น โดยต้องมีความสามารถในการฝึ กฝน ใช้เครื่องมือ หรือวิธีการในการป้ องกันข้อมูลตนเองได้เป็ นอย่างดี รวมไปถึงปกปิ ดการ สืบค้นข้อมูลต่างๆ ในเว็บไซต์ เพ่ือรักษาความเป็ นส่วนตัวความเป็ นส่วนตัวในโลก ออนไลน์ คือสิทธิการปกป้ องข้อมลู ความส่วนตวั ในโลกออนไลน์ของผ้ใู ช้งานท่ีบคุ คลหรือ การบริหารจัดการข้อมูลส่วนตวั รวมถึงการใช้ดุลยพินิจปกป้ อง ข้อมูลส่วนบุคคลและ ข้อมลู ทเ่ี ป็นความลบั ของผ้อู ื่น

การคิดอย่างมีวิจารณญาณ หมายถึง ความสามารถในการตดั สินของบุคคลว่าควรเชื่อ ไม่ควรเช่ือ ควรทา หรือไม่ควรทาบนความคิดเชิงเหตุและผล มีความสามารถในการ วิเคราะห์แยกแยะระหว่างข้อมลู ท่ถี กู ต้องและข้อมลู ทีผ่ ิด ข้อมลู ทีม่ ีเนือ้ หาเป็ นประโยชน์ และข้อมลู ที่เข้าข่ายอนั ตราย ข้อมลู ติดต่อทางออนไลน์ทนี่ ่าตงั้ ข้อสงสยั และน่าเช่ือถือได้ เมื่อใช้อินเทอร์เน็ต ทราบว่าเนือ้ หาใดมีประโยชน์ รู้เท่าทนั ส่ือและสารสนเทศ สามารถ วิเคราะห์และประเมิน ข้อมูลจากแหล่งข้อมูลท่ีหลากหลายได้ เข้าใจรูปแบบการ หลอกลวงตา่ ง ๆ ในสื่อดิจิทลั เช่น ข่าวปลอม เว็บไซต์ปลอม ภาพตดั ต่อ ข้อมลู อนั ที่เท็จ เป็ นต้น

ร่องรอยทางดิจิทลั เป็ นความสามารถในการเข้าใจธรรมชาติของการใช้ชีวิตในโลกดิจิทลั วา่ จะหลงเหลือร่องรอยข้อมลู ทิง้ ไว้เสมอ ร่องรอยทางดิจิทลั อาจจะส่งผลกระทบในชีวิตจริง ทเี่ กิดจากร่องรอยทางดิจิทลั เข้าใจผลลพั ธ์ทอี่ าจเกิดขนึ ้ เพ่ือนามาใช้ในการจดั การกบั ชีวติ บท โลกดิจิทลั ด้วยความรับผิดชอบ ข้อมูลร่องรอยทางดิจิทัล เช่น การลงทะเบียน อีเมล การ โพสต์ข้อความหรือรูปภาพ ไฟล์งานต่าง ๆ เมื่อถูกส่งเข้าโลกอินเทอร์เน็ตแล้ว จะทิง้ ร่องรอย ข้อมลู ส่วนตวั ของผ้ใู ช้งานไว้ ให้ผ้อู ื่นสามารถติดตามได้ และจะเป็ นข้อมลู ที่ระบุตวั บุคคลได้ อย่างงา่ ยดาย

8.ความเหน็ อกเห็นใจและสร้างสมั พนั ธภาพที่ดีกบั ผ้อู ่นื ทางดิจิทลั (Digital Empathy) ความเห็นอกเห็นใจและสร้ างสัมพันธภาพท่ีดีกับผู้อ่ืนทางดิจิทัล เป็ น ความสามารถในการเข้าใจผ้อู ื่น การตอบสนองความต้องการของผ้อู ่ืน การแสดง ความเห็นใจและการแสดงนา้ ใจต่อผู้อ่ืนบนโลกดิจิทัลได้อย่างเหมาะสม มี ปฏสิ มั พนั ธ์อนั ดีต่อคนรอบข้าง ไมว่ า่ พอ่ แม่ ครู เพ่ือนทงั ้ ในโลกออนไลน์และในชวี ิต จริง ไม่ด่วนตัดสินผู้อื่นจากข้ อมูลออนไลน์แต่เพียงอย่างเดียว และจะเป็ น กระบอกเสยี งให้ผ้ทู ่ีต้องการความช่วยเหลอื ในโลกออนไลน์