E-book 9

ช่อื วิทยาศาสตร์ Centella asiatica (L.) Urb. ชือ่ ท้องถ่ิน ผักหนอก (ภาคเหนือ), ผักแวน่ (ภาคใต้), กะโต่ ส่วนทใี่ ชเ้ ป็นยา ใบ ท้ังต้นสด เมลด็ สรรพคุณ ใบ - มสี าร Asiaticoside ทายาทาแก้แผลโรคเรื้อน ทง้ั ต้นสด - เปน็ ยาบารงุ กาลัง บารุงหวั ใจ แกอ้ ่อนเพลยี เมื่อยล้า - รกั ษาแผลไฟไหม้ นา้ รอ้ นลวก หรือมีการชอกช้าจากการ กระแทก แก้พิษงกู ดั - ปวดศรี ษะขา้ งเดียว - ขับปสั สาวะ - แก้เจบ็ คอ - เป็นยาห้ามเลือด สา่ แผลสด แก้โรคผิวหนงั - ลดความดนั แกช้ ้าใน เมลด็ - แก้บิด แก้ไข้ ปวดศรี ษะ วิธีและปริมาณท่ีใช้ : 1. ใช้เปน็ ยาแก้ปวดศรี ษะขา้ งเดียว ใชต้ น้ สดไม่จากดั รับประทาน หรือค้นั น้าจากตน้ สด รับประทาน ควรรบั ประทานติดต่อกัน 2-3 วนั

2. ใช้เปน็ ยาแกเ้ จ็บคอ ใชท้ ง้ั ต้นสด 10-20 กรมั หรอื 1 กามือ ตาคัน้ น้าเตมิ นา้ ส้มสายชู 1-3 ช้อนแกง จิบบอ่ ยๆ 3. เป็นยาลดความดนั โลหติ สูง ใชท้ ้ังตน้ สด 30-40 กรัม คั้นนา้ จากต้นสด เตมิ นา้ ตาลเลก็ นอ้ ย รับประทาน 5-7 วัน 4. ยาแกช้ ้าใน (พลัดตกหกล้ม) ใช้ตน้ สด 1 กามือ ล้างใหส้ ะอาด ตาคนั้ นา้ เตมิ น้าตาล เล็กนอ้ ย ดืม่ 1 ครั้ง รบั ประทานติดต่อกัน 5-6 วนั 5. เปน็ ยาถอนพิษรกั ษาแผลน้ารอ้ นลวก ใช้ท้งั ตน้ สด 2-3 ต้น ล้างใหส้ ะอาด ตาใหล้ ะเอยี ดพอกแผลไฟไหม้ ชว่ ยลดอาการปวดแสบปวดร้อน 6. เป็นยาหา้ มเลอื ด ใสแ่ ผลสด ใชใ้ บสด 20-30 ใบ ลา้ งใหส้ ะอาด ตาพอกแผลสด ชว่ ยห้ามเลอื ด และรักษาแผลให้หายเรว็ สภาพแวดลอ้ มทีเ่ หมาะสม 1. สภาพภูมอิ ากาศ 1.1 อณุ หภมู :ิ ร้อนช้ืน อุณหภมู ิประมาณ 25-30 °C 1.2 ความตอ้ งการแสง: ไม่ชอบแสงแดดจดั 1.3 ปริมาณน้าฝน: ปริมาณนา้ ฝนเฉล่ยี 1,200 –2,500 มิลลเิ มตร ตอ่ ปี 2. สภาพพ้ืนที่ พนื้ ทีด่ อน ไม่มีน้าขัง หรอื ควบคุมนา้ ไดด้ ี ไม่เหมาะกบั พื้นที่แห้งแลง้

3. สภาพดิน 3.1 โครงสร้างของดิน – ดินรว่ นปนทราย ช้นื แฉะ 3.2 ปริมารอนิ ทรยี วัตถุ – มอี ินทรียวัตถุอุดมสมบรู ณ์ 3.3 ลักษณะของดิน – เปน็ ดนิ มคี วามช่มุ ช้นื มาก ระบายน้า 4. ธาตุอาหาร – ตอ้ งการธาตุไนโตรเจนคอ่ นขา้ งมาก เพอื่ ใหม้ ีใบมากขนึ้ 5. สภาพน้า – มคี วามสะอาด ไมม่ สี ารอินทรยี ์และสารอนินทรียท์ เี่ ป็นพิษ ปนเป้อื น ไม่มีโลหะหนกั ปนเป้อื น การปลูก การเตรียมดนิ * ไถพรวนใหด้ นิ ร่วนซยุ แล้ว ตากแดดท้ิงไว้ 10 วัน * ในกรณีทมี่ ีวชั พชื มาก ให้ไถพรวนซา้ อกี ครงั้ หนึง่ * ปรับปรุงดนิ ดว้ ยปยุ๋ อินทรีย์ การเตรยี มพนั ธุ์ * ปักชา โดยใชไ้ หล ตัดแยกไหลที่มตี ้นอ่อนและรากนดิ หนอ่ ย * รดนา้ ใหช้ มุ่ พอ * ท่ีเพาะชา ควรอยู่ในที่ร่ม ไมค่ วรตากแดดตลอดท้งั วัน * ประมาณ 20 – 30 วนั กล้าชาน่าจะพร้อมย้ายปลูก การปลกู * ขดุ หลมุ ปลกู ตืน้ ๆ ระยะ 15 x 15 ซม. * ใชส้ แลน 50% คลมุ แปลง ซ่ึงจะทาใหบ้ ัวบกอวบน้า เหมาะ สาหรับขายเป็นผักสด แตต่ ้องระวัง เพราะอาจเกิดปญั หาโคนเน่าได้ * ในกรณปี ลูกเพอ่ื ขายเปน็ สมนุ ไพรแห้ง อาจปลกู กลางแจ้ง (ซึ่งตน้ จะสน้ั กว่าปลกู ในร่ม) เพราะจะใช้เวลาอบแห้งสั้นกวา่ และไดน้ า้ หนกั ดี

* หม่นั รดน้า ใหแ้ ปลงชุ่มช้นื การปฏบิ ัติดแู ลรักษา การใหป้ ยุ๋ * หลังจากย้ายปลูกประมาณ 30 วนั อาจใส่ปยุ๋ อนิ ทรยี เ์ พมิ่ โดยเฉพาะปุย๋ ที่มไี นโตรเจน * หลกี เล่ียงป๋ยุ มลู ไก่ เพราะมคี วามเส่ียงโลหะหนักปนเป้ือน การให้น้า ใหน้ ้าบวั บกทกุ วนั เชา้ -เยน็ ใหช้ ุ่ม เพ่ือให้แปลงชมุ่ ชืน้ ตลอด การก้าจัดวชั พชื ในชว่ งระยะแรก ควรกาจัดวัชพืชด้วยการถอนทุก 14 วนั จน บวั บกโตข้นึ คลุมแปลง โรคและแมลงศัตรู * โรคโคนเนา่ รากเน่าของบวั บก ใหใ้ ชเ้ ชอ้ื ไตรโคเดอร์มาฉีดพ่นใน แปลง * หนอนกินใบ ถา้ พบจานวนไม่มาก เกบ็ ตัวออกไปทาลาย การเก็บเกีย่ ว หลังจากปลกู ประมาณ 60-90 วัน เร่ิมเกบ็ เกี่ยวได้ ใช้เสยี มเหล็กขดุ เซาะบรเิ วณใตร้ าก การปฏิบัตหิ ลงั การเกบ็ เกี่ยว * นาตน้ บวั บกออกมาลา้ งน้า ทาความสะอาดเศษดนิ เกบ็ ใบเหลือง เศษวชั พชื อื่นๆ ทีป่ ะปนมา ใช้มดี ตัดแต่งตน้ * นาไปผง่ึ ลมให้แห้ง ใชเ้ วลาประมาณ 3 วัน * บัวบกสด 10 กิโลกรัม เมื่อตากแหง้ จะเหลือนา้ หนักประมาณ 1 กิโลกรมั

ทมี่ า http://www.rspg.or.th/plants_data/herbs/herbs_03_4.htm https://www.greennet.or.th/centella/ .