สวนนางทองใบภรรยาหมอพอฟน ไดส ติก็รอ งไหโฮคลายคนบา ว่ิงไปทีท่ า น้าํ ลงไปประคองสามีทรี่ ัก เมือ่ รูวาสามี สดุ ทรี่ กั หมดลมไปกอ นแลว ไมมีโอกาสไดส ่ังเสียบุตรภรรยา กก็ อดศพผวั รกั รํ่าไหส ะอกึ สะอืน้ แทบจะขาดใจ ตายตามสามี ครน้ั จะอมุ ศพสามขี ึ้นจากนํา้ กอ็ ุม ไมไหว พวกคนงานกย็ ังอยูในปา เหลือแตล ูกกย็ งั ชวยเหลอื อะไร ไมได จําเปนตอ งหาเชอื กมาผกู ศพไวกบั เสาสะพานทา น้ํา เพราะเกรงวา เม่อื นา้ํ ขึ้นศพจะลอยไปไกล หรือจมหาง ออกออกไปจากทาน้ําจะลาํ บาก รบี ไปแจงความใหท างบา นเมอื งรบี มาชนั สูตรศพตามระเบยี บ นางทองใบน้ันคร้นั สามที ร่ี กั ไดส ้ินบุญไปแลว ทั้งตอ งสญู เสยี พ่ีชายของสามี ทงั้ ตวั กเ็ ปน หญงิ ทําอะไรไมถ ูกมีแต ความหวาดกลวั และเศรา โศกเสยี ใจอยางหนกั ย่งิ คิดก็ยง่ิ ใจหาย เพราะสามีตอ งมาตายลงสดๆ รอ นๆ ตวั กม็ แี ต ความวาเหวยงั ไมเ คยประสบกรรมหนกั เชน น้มี ากอนในชวี ิต จงึ ไมส ามารถจะอยใู นดงปาตามลาํ พงั หลานๆ ตอ ไปได จึงตดั สินใจนําศพสามพี รอ มดว ยพชี่ ายจัดการเผาอยางตามมตี ามเกดิ ใหเ สรจ็ สน้ิ ไปโดยเรว็ ในเขตท่ี กลางลานบา น มเี จา หนาท่มี ารบั รูในการเผาคร้งั นี้ดว ย เมอื่ เสร็จแลว ก็จดั แจงเกบ็ กระดกู หอผาขาวไว แลวมิไดรออยชู ารีบเกบ็ ขาวของเทา ทม่ี ีอยู พอจะนําตดิ ตัวไปได กพ็ าลูกๆ ลงแพแลวกร็ บี ลอ งแพไปตามลําน้ําแควเพอื่ กลับภมู ิลําเนาเดมิ แตเคราะหก รรมมไิ ดสิ้นสุดลงเพยี ง เทา นน้ั ไดติดตามสนองครอบครวั ของหมอชลอตอไป การลอ งแพน้ัน เปนการเสีย่ งอนั ตรายมาก หากไมช าํ นาญรอ งนาํ้ แลว อาจชนหนิ เกาะแกง ใตนา้ํ ทําใหแ พแตกได แพทน่ี างทองใบภรรยาของหมอชลอลอ งมากเ็ ชน กนั คนถอ แพคงไมชาํ นาญจงึ เกดิ ไปกระทบโขดหนิ ใตนํา้ จนแพ แตก พวกเด็กๆ ตอ งลอยคออยใู นนาํ้ แตเ คราะหดีทไ่ี ดม ีชาวบานชว ยกันไวท ัน จงึ ไมมีใครเปนอนั ตรายถึงแก ชีวติ เพราะพาเขา ฝง ได เคราะหก รรมมไิ ดห ยดุ ย้งั ไดติดตามซาํ้ เตมิ บุตรภรรยาหมอชลอ กวาจะกลบั มาถงึ ภูมิลําเนาเดมิ ท่ีบา นบางสําโรง อําเภอพรหมบุรี จังหวดั สิงหบรุ ี กไ็ ดรบั ความลําบากยากแคนแสนสาหสั เลือดตาแทบกระเด็นเปนเรอื่ งเศรา สลดใจเทา ท่เี คยไดยินมา เม่ือมาถงึ บานบางสาํ โรงแลว พวกญาติพ่ีนอ งก็พากนั มาเยย่ี มแสดงความเสยี ใจในการตายของหมอชลอ และ ความทุกขย ากลาํ บากของนางทองใบและลกู ๆ ในการเดินทางตองผจญชวี ติ แมๆ ลูกๆ พวกพีน่ อ งไดพ รอ มใจ กนั กาํ หนดวนั จดั การทาํ บญุ กระดกู เพอื่ อทุ ิศสวนกศุ ลใหหมอชลอกบั พชี่ าย เจา ภาพไดม านมิ นตใหอาตมาไปรว ม ในงานน้ี แตบ ังเอญิ รบั นิมนตทอี่ ื่นไวกอ นจงึ ไมไดไปในวนั งาน แตอาตมาก็ไดไ ปเทศนกอนงานสองวัน เพ่ือให ญาตโิ ยมทงั้ หลายไดท ราบถึงกรรมในอดตี ชาตนิ ้ันมจี รงิ สามารถจะกลับมาสนองในชาตนิ ้ีได ไมมปี ญหา ขอ ความใดๆ สงสัยอกี หลงั จากวนั ทอ่ี าตมาไปเทศนก อนวนั งานนน้ั ไดม ญี าตพิ ี่นอ งเพื่อนฝงู ผทู ่ีคนุ เคยไดพากันไปเย่ียม และซักถามถึง สาเหตุการตายของหมอชลอ ทาํ ใหน างทองใบระลกึ ถงึ สามคี ชู ีวติ ตอ งมาตายอยา งนา อเนจอนาถใจ กเ็ รม่ิ เสียใจ รอ งไหส ะอกึ สะอ้ืนปม วาชวี ิตจะจากรา งตามสามีไป 51
ผูที่ไดย ินไดฟงเหตุการณท่เี กิดข้นึ กบั หมอชลอจนทสี่ ุดกต็ องตายอยางนาสงสาร ที่ประสบโชครา ยเชน น้ีตา งก็ พลอยเศรา โศกสลดใจไปดวย และตา งกเ็ หน็ ใจนางทองใบทีร่ ักสามอี ยางสดุ ซึง้ เลาไปรอ งไหไ ปทามกลางหมู ญาตพิ นี่ อ งมติ รสหายผูคนุ เคย ซ่ึงบางคนกไ็ มส ามารถจะกล้นั นํา้ ตาไดก ็พลอยรอ งไหไ ปดว ย ความเศราเสียใจ หนกั จนทําใหน างทองใบสลบแนนง่ิ ไป หมูญาตติ อ งชวยกันแกไ ขใหรตู ัวขน้ึ มาแลว นางทองใบกม็ ไิ ดส รา งความเศราโศก ย่ิงนกึ ยง่ิ เสียใจรอ งไหร ําพันถงึ ความดีของหมอชลอผสู ามีมไิ ดห ยุด มไิ ดระงบั ความทกุ ขไวเ พราะขาดสตไิ ดปลอ ยตามอารมณ และในทส่ี ดุ ก็ เปน ลมสน้ิ สติไปอกี เพราะเสียใจมากเกนิ ไป แนน่ิงไปในทา มกลางลอ มรอบดวยญาติพ่ีนอ งเพอื่ นฝงู ตางพากนั ตกตะลงึ ชวยกันแกไขอกี ครง้ั หนง่ึ แตไ มม ใี ครสามารถทจ่ี ะชว ยอะไรได เพราะนางทองใบไดส ิ้นใจลงเพราะหวั ใจ วายเมอ่ื วันท่ี ๘ ตลุ าคม พ.ศ. ๒๕๐๔ ตองทิง้ ใหห ลานผจญชวี ิตอยใู นโลกตอ ไป หลงั จากนั้นไมนานกไ็ ดข าววา ทางเจา หนาท่ีตํารวจมิไดน ่ิงนอนใจ ทานผูกํากับ พันตาํ รวจเอกยงยุทธ เกษร มาลา ไดน าํ กําลงั ตาํ รวจหลายหนว ย ตดิ ตามเพือ่ จบั กมุ พวกโจรผูรา ยทท่ี ําการอุกอาจ เที่ยวปลนทําลายชวี ิต และทรพั ยสินของประชาชนชาวบา น ผลกรรมตามสนอง ตาํ รวจไดลอมไว เสือไมย อมมอบตวั และไดย งิ ตอสู เจาหนา ท่ี ท่ีสุด เสือสวัสด์ิ อุดม และเสือป ปย ะพันธ ซึ่งเปนหวั หนา โจรและรองหวั หนา โจรเปนผเู ขา ปลนและฆาพีช่ าย หมอชลอ และตอมากย็ งิ หมอชลออยางใจเยน็ กถ็ ูกกระสุนปน ของตํารวจตายตามกรรมท่ไี ดกอ ไว สว นสมุนโจร กย็ อมเขามอบตวั และถกู จบั รวม ๓๘ คน เม่อื เจาหนา ทไ่ี ตส วนแลวกฟ็ องลงโทษทางโรงศาลตอไป น่อี าตมากค็ ิดวา เปน ตัวอยางทม่ี ีผสู รา งบาปอยา งอนนั ตกรรมไวใ นอดตี ชาตแิ ลว ซง่ึ ไดต ามมาสนองในชาตนิ ้ี ขอใหญาติโยมทัง้ หลายพจิ ารณาดูวา ทกุ คนเกดิ มาใชหน้กี รรมไมว าจะเปนกรรมดหี รอื กรรมช่วั ยอ มตามสนอง เราอยเู สมอ ไมม ีใครหนพี น กรรมไปได ขอใหญาติโยมทงั้ หลายใชสติปญญาพจิ ารณาดเู ปนตัวอยางในเรอ่ื งนี้ เมื่อทา นพระครเู ลาเร่ืองนจี้ บลงแลว พวกเรากส็ นทนากบั ทา นอยพู กั หนึ่ง เห็นเวลาจะเทย่ี งคนื แลว เดอื น กําลังแจมฟา เรามองตากนั แลว พยักหนา ตางกก็ มลงกราบนมัสการลาทา นอาจารยพระครูภาวนาวสิ ทุ ธ์ิ เพอ่ื ทา นจะไดพักผอ นจําวดั เพราะรสู กึ วา ทานจะมแี ขกมาสนทนากบั ทา นตลอดเวลา เมือ่ เราขึน้ รถออกจากวดั อมั พวัน แลว มงุ กลบั จงั หวดั ลพบรุ ี ขากลับนี้แสงจนั ทรส วา งกระจายออกไปท่ัว เพราะ เปน เวลาเพยี งแรมหนึ่งคาํ่ แตพวกเรากน็ ั่งเงียบมไิ ดปริปากพดู อะไรเพราะทุกคนก็ใชหัวคดิ จะพดู ออกมาแตละ คาํ กม็ ักจะพูดถงึ เรื่องกรรมในอดตี ชาติ นอกจากเสยี งเครื่องยนตของรถ ซ่งึ กําลงั ผา นทงุ นาปา ดงริมเขาลําเนา ไพร ซง่ึ มีดวงจันทรส อ งกระจางอยกู ลางเวหาเพราะเวลากําลงั จะยา งเขาวนั ใหม ท่สี ดุ เราก็กลบั ถงึ ท่ีพกั ในคา ย ทหาร สงิ่ ทเ่ี ราไดความรใู นคืนน้นั ก็คือ “เร่ืองอดตี ชาติ” ไมม ีขอสงสัยอะไรเหลอื ไวเปนปญ หาอกี แลว หากจะมี เฉพาะบคุ คลทม่ี รี ะดบั จติ แตกตา งกนั เทา น้นั ผูเขยี นเรียบเรยี งเรื่องนข้ี ้ึนจากทา นผบู ันทกึ ซง่ึ เปน นายทหารผหู นึง่ ไดก รณุ าสงมาให หากทานผูอา นสงสัยเรือ่ ง อดีตชาติทีไ่ ดบรรยายมาน้ี ยังมสี ่ิงใดไมแจม แจง กไ็ ดก รณุ าถามไปทางทา นพระครูภาวนาวิสทุ ธ์ิ ทวี่ ัดอมั พวัน อําเภอพรหมบรุ ี จังหวดั สงิ หบ ุรี ทานคงจะไดข อ ความแจม แจง กวา น้ี ทา นอาจใหค วามรลู กึ ซึ้งกวา ทไ่ี ดบรรยาย 52
มา และขอกราบนมสั การขอบคณุ ทา นพระครภู าวนาวิสุทธิท์ ี่ไดกรุณาใหลงชอ่ื จริงไดท กุ ทาน และตาํ บลทีอ่ ยู อยา งแจมแจง เพ่อื คล่ีคลายทบี่ างทา นจะนึกสงสยั วาเรือ่ งจรงิ หรือเร่ืองแตง และคงหมดหนาที่ผเู ขยี นจะตอ ง คอยตอบคาํ ถาม และนบั วาเร่ืองนีค้ งจะเกดิ ประโยชนข น้ึ บางไมมากก็นอ ย ขอใหความดขี องเร่อื งทง้ั หมด อทุ ศิ ใหแกบ คุ คลทเ่ี กยี่ วของในเร่ืองที่ไดล วงลับไปแลวทุกทาน และผเู รียบเรียงจะ ลืมเสยี มไิ ดกค็ อื ขอขอบคณุ พันเอกวสันต พานิช และ พนั ตรีเทย่ี ง คนานุวตั ร ผูไดใหความกรุณาบนั ทกึ เรือ่ ง จากทานพระครูภาวนาวสิ ทุ ธิ์ ที่เกดิ แลวสง มา เพื่อจะไดเ กิดประโยชนส วนรวมตอไป. ....................................... 53
ชวี ติ ของลงุ หวาน จากหนงั สอื กฎแหงกรรม ทําดไี ดด ี ทาํ ชว่ั ไดชัว่ เลม ๕ ............................................... ผมไดบันทกึ เร่อื งของชายสงู อายุผหู น่ึง อดีตทานเปน ขาราชการชน้ั โท ผมเรียกทา นผนู ีว้ าลงุ หวาน ปจจุบันนสี้ ังขารของลงุ หวานไมส มประกอบ ทพุ ลภาพ จะไปไหนมาไหนกต็ อ งใชไมเทา พยงุ รางเดนิ กะโผลก กะเผลก มอื ขวาใชก ารไมได ไมม ีแรง ผมไดม โี อกาสสนทนากบั ลงุ หวาน ถามถงึ สาเหตทุ ที่ า นไดเ กดิ ทพุ ลภาพ เพราะผมเหน็ แลว รสู กึ สงสารทท่ี า นตอง รบั การทรมานทงั้ รา งกายและจติ ใจ ผมอยากจะบันทกึ ชวี ิตเหตุการณทเี่ กดิ ข้นึ เพ่อื เปน ประโยชนแ กอ นุชนใน ปจจบุ นั และอนาคตสว นรวมตอ ไป ลงุ หวานทานก็ยนิ ดที จี่ ะเลา เร่อื งใหผ มฟง ถงึ สาเหตทุ ีร่ างกายไมสมประกอบ ในปจจบุ ันนวี้ า ... “กอนหนาลุงไดร ับราชการอยทู ีจ่ งั หวัดลาํ ปาง ตอ มาเมอ่ื พ.ศ.๒๕๐๗ ทางราชการมคี าํ สง่ั ยา ยลงใหไปรบั ราชการทจี่ ังหวัดปทมุ ธานี ตามปกตริ างกายของลงุ นนั้ สมบรู ณแ ข็งแรงไมคอยเจบ็ ไขไ ดปวย เมอ่ื ไดมาอยจู งั หวัด ปทุมธานไี ดไ มนานนกั คนื หนึ่งลุงไดน่งั ดโู ทรทศั น พรอ มทงั้ บตุ รภรรยา เวลานนั้ ประมาณ ๒๑.๐๐ น.เศษ นัง่ ดู อยดู ๆี ลงุ กเ็ กิดมอี าการปวดเมื่อยตามเนือ้ ตามตวั ตลอด ทั้งแขนและขา จงึ จดั แจงรีบลกุ ขนึ้ เขานอนกอ นภรรยา รูสกึ วาความปวดเมอื่ ยไดทรมานลงุ มาก เมอ่ื ประมาณตี ๓ ลงุ ตองลกุ ขึน้ เพราะปวดปส สาวะ จงึ เขา ไปหอ งน้ํา หอ งสว ม เมอ่ื ปส สาวะเสรจ็ แลวจะใชมอื ขวายกขนั น้าํ แตปรากฏวามือขวาชาจนไมมกี าํ ลังจะใชไดต อ ไป ตองใช มอื ซายแทน เมอื่ จะกา วขาออกจากหอ งนาํ้ กร็ สู ึกขาขวาหมดกาํ ลังลงอกี จงึ ตองใชมือซายเกาะไตขางขวาคอยๆ ลากขาขวาซึ่งหมดกาํ ลงั ไมม แี รง คอยๆ คบื เขาไปในหองนอนไดกต็ องหยุดหลายพกั หลายครง้ั ทง้ั ลงุ ก็ไมคอย อยากจะรบกวนลกู เมียในยามดกึ ซง่ึ เปนเวลาทพ่ี ักผอ นหลับนอน ลงุ ตองใชกาํ ลงั รา งกายเพยี งซีกซายอยางทลุ ักทุเล กวาจะถงึ ทนี่ อนไดก็หมดแรง เม่ือถงึ ทีน่ อนแลว รสู ึกปวด เมอ่ื ยทงั้ ตวั มากขึน้ ทง้ั อาเจียนออกมาหลายหน อาการเร่ิมทรุดอยางรวดเรว็ ปากกเ็ บย้ี วพูดจาไมช ดั นํา้ ลาย ไหลออกมาตลอดเวลา ภรรยาไดยนิ เสียงลุงอาเจยี นก็ตื่นจากท่ีนอนลกุ ขึน้ มาดู เหน็ อาการของลงุ ผิดปกตกิ ็ตกใจ ยามดึกคนื น้นั ลูกเมยี ผูค นในบา นตกใจตืน่ กนั หมดโกลาหลวนุ วายกนั ท้งั บา น รุงข้นึ แตเ ชากร็ บี ไปเชญิ นายแพทยป ระจาํ จงั หวัดมาตรวจดว น นายแพทยล งความเห็นวาใหร ีบสงโรงพยาบาล ประสาท พญาไท ในพระนคร ฉะนน้ั ลุงจงึ ถูกสงมารกั ษาท่โี รงพยาบาลประสาท พญาไททันที การเดนิ ทาง ตลอดเวลาลงุ ไดอาเจยี นหลายครง้ั แมจ ะถึงโรงพยาบาลนายแพทยรบี พาเขา หอ งตรวจ ลงุ กย็ งั อาเจียนไมห ยดุ เวลานัน้ ลงุ พูดอะไรไมไดเ พราะปากเบีย้ วบูด เมือ่ นายแพทยไ ดต รวจดอู ยา งละเอยี ดถถี่ ว นแลว ลงความเห็นวา ลงุ ไดเปนอัมพาต จงึ ตอ งใหพกั รักษาตวั อยูท โี่ รงพยาบาล ภรรยาของลงุ เปนเจา ของคนไขก ย็ อมใหอยู โรงพยาบาล การรักษาอยูในโรงพยาบาลนนั้ หมอไดฉดี ยาวนั หนง่ึ ประมาณ ๔-๕ เข็ม ลงุ ตองนอนรกั ษาตัวอยู โรงพยาบาล ๒ เดอื นเศษ เน้ือหนงั แทบจะหาท่วี างไมได 54
การรกั ษานอกจากฉีดยากนิ ยาแลว ยังมวี ิธตี รวจคล่ืนทางสมอง มสี ายไฟซ่งึ ปลายกดลงบนหวั แลว อกี ทางหนึ่งก็ เขาเคร่อื งวดั นอกจากตรวจวัดคล่นื ทางสมองแลว ยงั มีวิธีเจาะคอเปา ลมเขา ไปทางสมอง ในเวลากาํ ลงั เปาลม เขา ทางสองนั้นรสู กึ สบายและเบาหวั แตห มอตองคอยควบคมุ จับชพี จรดูการเตน ของหวั ใจตลอดเวลา มฉิ ะนั้น กลวั จะตกใจ ทําใหห ัวใจหยุดเตน คอยเรยี กชอ่ื ตลอดเวลา เมื่อไดนอนรกั ษาตวั อยโู รงพยาบาลไดส ามอาทิตย กน็ ึกถึงตวั เองเสมอวา ไดส รางกรรมทาํ ชั่วอะไรไว จงึ ตองมา ชดใชหนีก้ รรมถงึ ทรมานขนาดน้ี คนอนื่ ลงุ ก็ไมเ คยเหน็ ทกุ ขท รมานเหมือนลงุ เลย กรรมชั่วอนั ใดนะที่ตามสนอง ลงุ เชน น้ี ทาํ ใหล งุ นกึ คดิ ยอ นหลงั เมือ่ ลงุ ไดร บั ราชการอยูในจังหวัดลําปาง ลงุ ไมเ คยลมื เลย ลุงอยากจะเรมิ่ ตนเลาสาเหตุใหฟ ง บางทเี ร่ืองนจ้ี ะเปน ประโยชนบ างไมม ากก็นอ ย เพราะเวลาน้ลี งุ พิจารณาดรู ู วา มนษุ ยเ ราเกดิ มายอมจะมที ง้ั ความดแี ละความชัว่ อยเู บือ้ งหลงั ทีผ่ า นมาแลว ผิดแตว า ความดมี ากหรอื ช่ัวมาก เทา นน้ั หนีไมพ นกฎแหง กรรม เมื่อรูวาเรื่องของลุงนจี้ ะบันทกึ สง ไปให ท.เลยี งพิบลู ย เพอื่ เขาในชดุ กฎแหง กรรม ลุงกป็ ติยินดเี ลาความจรงิ ท้ังหมดใหฟ ง เพอื่ จะไดระบายความรสู กึ ของลุงออกมา จะไดน าํ เอาไปเรยี บเรยี งข้ึนเพ่อื ใหอ นชุ นรนุ หลงั จะไดม ี ตัวอยา ง เพราะลงุ เชื่อวา มนุษยเรานนั้ หากทาํ อะไรดว ยจติ ใจอาฆาตมาดรา ย พยาบาท ยอ มจะกอกรรมทางจติ เกดิ ผลขึน้ มาผลนัน้ กจ็ ะติดตามสนอง เพราะจติ โกรธแคน พยาบาทจติ มงุ ทําลายโดยเจตนา หากวาเราทาํ สงิ่ ใดลงไปโดยไมต้งั ใจ ไมมคี วามเจตนาพยาบาทโกรธแคนอาฆาต ลงุ เชอื่ แนจ ะไมเกดิ ผลกรรม ตามสนอง แมจ ะมกี รรมบาปกจ็ ะนอ ย นกี่ เ็ หน็ วา เปน ตนเหตุหน่ึง ที่ลงุ แนใ จวาไดรับกรรมตามสนองในปจ จบุ ัน นี้เกิดขนึ้ เพราะจติ พยาบาทโกรธแคน เปน ตน เหตุ ลงุ อยากใหค นรุน หลงั พจิ ารณาดูจะไดร ะงับความโกรธ ความ อาฆาต ความพยาบาท เพราะเรามีพลงั จิตเจตนาสรางกรรมข้ึนแลว ก็หนกี รรมทเี่ ราทํามาแลว ไมพ น ลุงเหน็ วา จะเปน กุศลจงึ ยินดจี ะเลาเรอ่ื งชีวิตของลงุ ใหฟง ลุงมภี ูมลิ ําเนาบานเกดิ ของลงุ เปนคนภาคกลาง เม่ือวัยหนมุ ก็เปน นักแสวงโชค เมอื่ พ.ศ. ๒๔๗๑ ลงุ ไดเ ดนิ ทาง ไปภาคเหนือ ไดเ ขาทาํ งานรบั ราชการในหนวยงานของรฐั บาลหลายแหง ตอมาก็ไดเขา รบั ราชการสงั กดั อยใู น กระทรวงการคลงั ลงุ เปนคนขยันในการงานตลอดทัง้ หนาทก่ี ารงานของลงุ ก็เรยี บรอยเปน ทถ่ี ูกใจ เปนทช่ี ่นื ชอบ ของผูบ งั คบั บญั ชา ตลอดจนผูร ว มงานทัว่ ไป เปนท่รี กั ใครนบั ถือของเพ่ือนฝงู เพราะลงุ ไมเ ปนคนเหน็ แกตัว ไม เอารดั เอาเปรยี บใคร เม่ือไดรบั ราชการสงั กัดกระทรวงการคลงั ทใี่ นจังหวัดลําปางได ๒ ป ลงุ กไ็ ดเ ลอ่ื นหนา ที่สงู ข้ึนตามลําดบั ในความ ดีความชอบ เปนโชคดีของลงุ หลังจากตาํ แหนง สงู ขึน้ ไมนาน ลุงก็ไดทาํ การสมรสกบั สตรสี าวสวยในเวลานั้นผู หนง่ึ ซงึ่ อยใู นจงั หวดั ลําปาง นับวา ลงุ มโี ชค ๒ ชัน้ เพราะไดเ ลื่อนตําแหนง และไดภ รรยาสาวสวย เมอื่ มคี รอบครวั แลว กเ็ ปน ธรรมดาทจ่ี ะตอ งหารายไดเพม่ิ เพ่ืออนาคตทจี่ ะตอ งเกิดบุตรตามมาภายหลงั เม่ือเพ่มิ สมาชกิ ในครอบครัว การใชจายกจ็ ะเพิ่มข้ึนเปนเงาตามตัวเปนธรรมดา เพ่อื ไมป ระมาทลุงจึงเตรียมรบั เหตุการณอนาคต ฉะนั้น ลุงจงึ คิดหารายไดเ พม่ิ โดยการลงทนุ ซื้อไกพันธด ีมาเลยี้ ง การเลีย้ งไกเ พอื่ คอยๆ จะได 55
ขยายกิจการออกไปใหมรี ายไดม ากยงิ่ ขน้ึ นอกจากจะเลยี้ งไกข ายไขแลว ก็ยังฟก ลูกไกขาย ตอ มากน็ บั วาเปน รายไดทง่ี ดงามพอดู ลุงกเ็ พลิดเพลนิ อยกู ับลูกไกทฟ่ี ก ขน้ึ ใหมๆ มากมาย พอเย็นกลับมาจากงานแลว ลงุ กไ็ ปขลุกอยใู นเลาไก วนั หยุดราชการลงุ กข็ ลกุ อยกู บั ไกตลอดเวลา ลงุ มองดูลกู ไก เล็กๆ ท่อี อกจากไขด วยความนยิ มชมช่นื บางครงั้ ภรรยากต็ อ งเอาอาหารเขาไปใหก นิ ในเลา ไกใตถ นุ เพราะลงุ เพลดิ เพลนิ สบายใจกบั ลกู ไกเ ล็กๆ นารกั นาเอน็ ดู ตลอดเวลาวา งไมไ ดไ ปไหนเลย มวั อยูกบั พวกไก จําไดเ วลา น้นั ภรรยาของลงุ ไดตัง้ ทอ งลกู คนแรกได ๒ เดือน ลงุ ก็มองเห็นอนาคตแจม ใสเพราะรายไดทางขายไกแ ละไข และลกู ไกทวีข้ึน วนั หนงึ่ ขณะทีร่ าชการหยดุ พกั เทย่ี ง ลงุ ไดกลบั มาถึงบานกจ็ ะตรงเขา ไปดพู วกไกในเลา ยังไมท นั เขา ไปก็เห็นแมว วง่ิ สวนทางออกมา เมื่อเขาไปกเ็ ห็นลูกไกห ายไปหลายตัว กน็ กึ ไดวาจะตองเปน แมวขโมยทมี่ ันยอ งขโมยลกู ไกไ ป กิน เมอ่ื คิดไดเ ชนน้ันก็นึกโกรธขึ้นมาทันที ความโกรธ ความแคนที่แมวตวั นน้ั มนั บงั อาจมาขโมยลกู ไกไป จงึ อาฆาตอยากจะฆามันใหตาย เม่ือความโกรธเชน น้ันก็ขึน้ ไปหยบิ ดาบบนบานลบั ใหค ม ตง้ั ใจจะฟนมันใหขาด สองทอน สมกับความโกรธความแคน ทม่ี ันขโมยลูกไก เมื่อกลับไปทํางานตอนบายความแคน ของลงุ คกุ รุนอยใู นใจ เรียกภรรยามาคอยเฝา อยาใหแ มวตวั น้นั เขา ไปกนิ ลกู ไกอ กี อยาทําอะไรมัน ขอเวลาใหล งุ กลบั จากงานมากอนแลวจะคิดบัญชีกบั มนั ใหถงึ ตายจงึ จะสมกบั ความแคน วันน้นั ตลอดเวลาบายไมเ ปนอนั ทาํ งาน คอยแตค ดิ จะหาทางจะกาํ จัดเจาแมวตัวนใ้ี หได เมอ่ื เยน็ กลบั มาถงึ บา นแลว พจิ ารณาทางหนีทไี ลวามนั เขามาทางใดและออกทางใด ลงุ ควรจะดกั อยูทีไ่ หนจึงจะ ฟน มนั ไดเ ต็มที่ เมอ่ื คิดหาทางหนที ไี ลเสร็จ ลงุ กซ็ มุ คอยทีอยคู ิดวา มนั ตอ งมาแน ลงุ กําดาบอยูในมอื แนน กดั ฟน แลวนกึ ในใจวา คราวนีแ้ ละอายแมวขโมยคงจะอยมู อื แน ลงุ คอยซมุ อยูไมนานัก เจา แมวขโมยก็ยอ งๆ มองซา ย มองขวา ลุงจะฟนมันก็คงไมถนัด เพราะมันอาจว่ิงหนีไป จงึ ตองปลอยใหมันเขา ไปในเลาไก แลวกแ็ อบมาทาง ชอ งทม่ี ันเขา เตรียมเง้อื ดาบไวคอยตง้ั ทา คอยฟน เม่ือเวลามนั ออกมา เพราะไมมที างอื่น มนั คงไมร อด สกั ครหู นงึ่ ก็ไดยินเสยี งลกู ไกร อ งกนั แซ ลุงยงิ่ เพม่ิ ความโกรธมากขน้ึ แตอ ดใจรอเวลาคอยจองอยา งไมกะพรบิ ตา แลว ก็มองเห็นแมวขโมย อายศัตรูตัวรา ยยอ งออกมา ในปากคาบลูกไกยงั ไมต ายสนทิ ตัง้ ทา จะว่ิงออกมาเหมอื น จะรวู ามีภยั อันตราย ลงุ เง้อื ดาบไวคอยทีอยแู ลว ความโกรธความแคน ตงั้ ใจเกนิ ไปวา จะฟน ใหส ุดแรงเกดิ ใหม ัน ขาดกลางสองทอ น เหน็ จะเปนการตงั้ ใจเกนิ ไป พอไดระยะดาบลงุ กฟ็ น ไปทนั ที แตแ มวขโมยตวั น้ีมนั อดทนวอ งไว เน้อื หนังมนั เหนยี วกวา แมวธรรมดา ลงุ ฟนไปเต็มแรงมันกระโดด ลงุ กเ็ พียงฟน พลาดไปถกู ตีนขวาของมันทงั้ สองขา งแตไ ม ขาด แตค งบาดเจบ็ มาก มนั ทนเกนิ แมวธรรมดา ท่สี ามารถกระโดดวิ่งหนีออกไปไดอยางวอ งไว แตเลือดสาด แดงไปตลอดทาง แตลุงยงั ไมห ายแคน โมโหตวั เองทฟี่ น ไมถ กู ตามตัว บงั เอญิ เวลามันมืดคาํ่ ไมสามารถจะ ตดิ ตามมนั ไปได ตง้ั แตวนั นัน้ เปนตนมากไ็ มเ ห็นแมวตัวนนั้ อีก ลุงคดิ วา มันคงตายเพราะบาดแผลฉกรรจส าหสั จากคมดาบท่ีลงุ ฟน ฉะนน้ั เรอ่ื งนเ้ี ห็นจะเปนเพราะอํานาจจิตทผี่ กู ใจเจ็บแคนเจาแมวตวั นั้น ดว ยความพยาบาทอาฆาต แม เหตุการณนีจ้ ะลว งเลยมาแลว ประมาณสามสบิ กวาป บาปกรรมอนั น้ีไดตดิ ตามมาสนอง ลุงฟน ถูกแถบดานขวา 56
ของแมว แตล ุงก็เกดิ พกิ ารทางดานขวารางกายทงั้ แถบเชนเดียว กันกับทีล่ ุงไดท ํากบั แมวตัวน้ัน ดวยแรงอาํ นาจ จิตอาฆาตพยาบาท บาปกรรมจงึ ไดต ิดตามมาสนองลงุ ชวี ิตมนุษยเ ร่อื งกรรมดกี รรมชั่วเปนสง่ิ ลล้ี บั ลงุ แนใจวา ผูส รา งกรรมดีกรรมชั่วแลว ยอมจะหนไี มพ น กรรมท่ตี นสรางขึน้ นนั้ ตามมาสนอง ฉะนัน้ ลงุ จงึ อยากใหเ ร่ืองของลุงนเ้ี ปน ตวั อยา งอนชุ นรนุ ตอ ไป นําไปพิจารณาดู จะเห็นไดว าแรงอาํ นาจโกรธ แคน พยาบาทดวยพลงั จิต ทาํ ใหก อ เกิดกรรมตามสนอง เปน การจองเวรจองกรรมไมม สี ิ้นสดุ การกระทาํ เกดิ จากพลังอาํ นาจจิตน้นั มผี ลรายแรงจะฝงอยใู นความรสู กึ วันหนึง่ วันใดกจ็ ะแสดงผลออกมาตามสนอง ลงุ พอใจทเี่ ร่อื งของลงุ วนั หนงึ่ จะเปนประโยชนใ นสวนรวมบาง เพอื่ เตอื นใจผทู มี่ คี วามรสู ึกอยางลงุ จะไดม ี โอกาสดบั ความโกรธ ความแคน ความพยาบาท การฆา ฟน อยางเหย้ี มโหด ดุรา ยกจ็ ะบรรเทาลงบาง ฉะน้นั ลุง จงึ ยนิ ดีใหเ รอื่ งของลงุ แมจ ะเปน เรอื่ งเลก็ แตกเ็ กิดจากอาํ นาจจติ พยาบาท ลงุ ตองมาชดใชห น้ีกรรม ดังทลี่ ุงได บรรยายมาแลว เปนตวั อยา งตอ ไป ...” ขา พเจา ผเู ขียนและเรียบเรียงตามทผ่ี ูบันทกึ สง มาใหไดพจิ ารณาดูแลว จึงอยากจะอนุเคราะหเรอ่ื งของลงุ หวาน เขา ในชุดกฎแหงกรรม ตามทท่ี า นเจาของเรือ่ งมคี วามประสงค และในปจจุบนั นที้ า นกย็ งั มีชวี ิต หากทา นผูใด สนใจกส็ ามารถจะติดตอ กบั ทา นได ท่ีโรงงานสรุ าในจังหวดั นครราชสีมา ทา นทีไ่ ดอา นเรอ่ื งน้ีแลวคงไมอยากใหก รรมตามสนอง กต็ องใชหลักสจั ธรรมใชส ติปญ ญาไมป ระมาท เม่อื จะทํา สงิ่ ใดกค็ ดิ กอนจงึ ทาํ อยา ทาํ กอ นคดิ ตามอารมณ โทสะรุนแรงหุนหันพลนั แลน ยอ มจะเปนโทษมากกวาเปน คณุ เมอื่ จิตมคี วามอาฆาตมาดราย ยอ มจะกอกรรมตามสนองหนไี มพ น ทางพุทธศาสนา ทา นสอนใหก ําจัดความโลภ ความโกรธ ความหลง ฉะนนั้ หากจะฝกจิตพยายามทําลายความ โกรธใหส ูญส้นิ ไปจากความรสู กึ แมจะยงั ไมห มดส้ินลงในทนั ที ก็ขอใหม อี ารมณเ ยอื กเยน็ ลง ทาํ ใหโกรธยาก พอจะมสี ติไมป ระมาณรสู กึ ถงึ ผลกรรมจะตามสนองภายหลัง กรรมชั่วตามสนองไมเ กิดข้ึน จติ กส็ งบเพราะเปนผู มอี ารมณโ กรธยาก หากเร่ืองนจี้ ะเกดิ ประโยชนแกอ นชุ นและผูอา นตอ ไป และเปนบญุ กศุ ลขนึ้ ทางจิตใจ ทีส่ ามารถจะระงบั จติ ใจ ของผูทก่ี าํ ลงั จะโกรธแคน คดิ พยาบาทอาฆาตไดแลว ขา พเจา ผเู รียบเรยี งจากบนั ทกึ เรื่องน้ี ขอสงบจิตอธษิ ฐาน ขอใหกุศลผลบญุ ของเรือ่ งนจ้ี งบันดาลใหลงุ หวานหายจาก การรบั ทกุ ขท รมาน จงเกิดความสงบทางใจดว ยผล บญุ บารมขี องเรอ่ื งนเี้ ถดิ . ......................................... 57
คนด-ี คนชวั่ จากหนงั สอื กฎแหงกรรม ทาํ ดีไดด ี ทําช่วั ไดชวั่ เลม ๔ ........................................................ เย็นวันหนึง่ ขา พเจา ไดมโี อกาสไปในงานเล้ียงฉลองวันคลา ยวนั เกิด ครบหา รอบ ของทานผเู คยรักนบั ถือกันมาเกาแก มงี านในบรเิ วณเขตบานท่กี วา งขวางใหญโ ต สนามหญา ตดั เรยี บมองดคู ลายปลู าดดว ยพรมสี เขียวสดผืนใหญ รอบๆ สนามปลูกไมดอกออกดอกบานเต็มตนทวั่ ๆ ไป มีสตี า งๆ สวยสดงดงาม สว นไมใ บกจ็ ดั ไวเปนพวกเปน หมเู ปนกอเปนระเบียบ ระยะหา งกนั พองาม พวกสภุ าพสตรีเมอ่ื เขาในเขตบานไดเ ห็นไมดอกไมใ บ ก็ตองรองอุทานดว ยความตืน่ เตน วา “อยุ ! สวยงาม เหลือเกนิ แตสาํ หรบั ขา พเจาเหน็ แลวก็ทําใหเ พลดิ เพลินตาและสบายใจ อดนึกไมไดวา น่เี ปนการแสดงถึงความ ม่งั คงั่ ของเจาบา น ทส่ี ามารถจะเนรมิตใหเ ปนสวนสวรรคภ ายในเขตบานไดต ามใจชอบ เจา ของบานหรือ เจาภาพเวลานม้ี ีช่ือเสียงมีคนนบั หนา ถือตาผูหนง่ึ ในสงั คมเมอื งไทย แตเปนคนดเี สมอตน เสมอปลาย ไมเ คยลมื เพ่ือนฝงู เมือ่ ครง้ั วัยหนมุ ๆ เยน็ วนั นัน้ ขาพเจาไดพบเพอื่ นฝงู เกา แกห ลายทา น เราตางมีความยนิ ดี ชวนกันยกเกาอ้ีออกมานัง่ โคนตน ไม หา งไกลจากหมคู น เพอื่ หาโอกาสจะไดสนทนากนั อยา งเตม็ ที่ตามลาํ พังลว นแตพ วกเรา เพราะนานๆ จะมี โอกาสพบปะเพอื่ นเกา แกม ากคนพรอ มหนา กันสกั คร้ังหนงึ่ บางทา นไมไ ดพบกนั มาเปน เวลานานนบั สบิ ๆ ป บางทา นก็ไปเปนขุนนางอยูต า งจงั หวดั พอลาออกจากราชการแลว กถ็ ือโอกาสตง้ั รกรากครอบครัวอยูบานนอก ถือสนั โดษมักนอย นานๆ จะเขามาเมืองหลวงสกั คร้งั หนึ่ง ฉะนั้น เราจงึ มคี วามดใี จตางร้อื ฟน ชวี ิตเกา ๆ ขึน้ มาคุยกนั ใหมเ รยี กรองความสนทิ สนมเหมอื นคร้งั หนุมๆ ใครมี อะไรเรือ่ งเกา ๆ นึกไดก น็ ํามาเลาสกู ันฟง บางครง้ั ก็งดั เอาเรอื่ งเกา แกข าํ ขนั พอทจี่ ะทาํ ใหเ พื่อนๆ หัวเราะจนทอ ง คัดทองแขง็ ไอจามสําลักได เราก็ชว ยกันขุดข้ึนมาเลา ใหก นั ฟง มนั ทาํ ใหบ รรยากาศสดช่นื และกระชับ ความสัมพนั ธใหแ นบแนน เปน กนั เองยิง่ ขึ้น ในงานคนื นั้นเจาภาพไดจ ดั พณิ พาทยไ มน วมมาบรรเลงเพลงไทยเดิม มหี ญิงสาวใหญนักรอ งเสยี งไพเราะมารอ ง สงเสยี งจงึ ทมุ ๆ เยน็ ๆ นิ่มนวล ฟง แลว สบายใจ เหมาะสาํ หรบั พวกเราไมชอบเผด็ รอ นโลดโผน ผดิ กวา บางงานท่ี ขาพเจาเคยพบ เขาจัดดนตรสี มยั ใหมย งั ใชเ คร่ืองขยายเสียง มกี ลอง ฉาบ ดงั จนแสบแกวหู พูดคุยกนั ไมรเู รอ่ื ง แตก ย็ งั มีผอู ยากสนทนากับขา พเจา ทง้ั ๆ ทเี่ สียงดนตรกี ลบเสยี งพดู ขาพเจา ไดแ ตมองดปู ากคสู นทนาจะไดไ ม เกอ ตัวเรากไ็ มเ สียกริ ยิ าแสดงวา ตัง้ อกตงั้ ใจฟง แตค วามจรงิ ไมร ูว า เขาพดู เรอ่ื งอะไร ตอ เม่อื วงดนตรหี ยุดพักจึง บอกความจริงใหรวู า หูไมคอ ยดี เทาท่ีคุยใหฟ ง น้นั ไมร เู รอื่ งอะไรเลยเพราะไมได ยิน แลว เราก็หวั เราะกันอยาง ขบขัน ดนตรีสมัยใหมเ หมาะสมกบั หนมุ สาว สาํ หรับพวกนยิ มชอบเพลงชาติอน่ื เขามารอง นกึ วา ตัวเราเอง ถา ยังหนมุ ๆ ก็คงจะมคี วามรูสกึ เชนเดยี วกนั แตเมอ่ื มอี ายุแลว รสู กึ วา ไมม เี พลงและดนตรชี าตใิ ดดีกวาเพลงไทยเดมิ ซง่ึ มี 58
ความไพเราะน่มิ นวลออนหวาน เยน็ ซง้ึ เขา ถงึ ความรสู กึ ภายใน ดวยความละเอยี ดออ นในศลิ ปะการรอ งบรรยาย เนื้อเรื่องเหมอื นจะลอ งลอยไปตามเสยี งเพลงและเสียงดนตรบี รรเลง เหมาะสมกบั ชีวติ ไทยๆ คิดวา ผูม อี ายุคงจะ มคี วามคิดเหน็ เชน เดียวกบั ขาพเจา ที่ชอบเพลงนมิ่ นวลเยน็ ๆ ไมช อบเพลงทรี่ อนแรงแสบแกว หู เม่อื ถงึ เวลาหนงึ่ ทมุ ตรง เจาภาพไดเชญิ เล้ยี งอาหารแบบชวยตนเอง (บุฟเฟต) ดว ยการจัดตงั้ โตะ ยาวไวข า ง สนาม มมุ หนง่ึ เปนอาหารไทยๆ โตะ ยาวอีกโตะหนึง่ ตง้ั ไมหา งไกลกันนกั มอี าหารจีน และโตะ ยาวอีกโตะหนึง่ มี อาหารฝรง่ั ต้ังเรียง มชี อ งเดนิ ผานไดส ะดวกทกุ โตะ มีจานชามขนาดใหญใ สอ าหารเตม็ เรียงราย เพื่อจะใหผ มู าในงานเลอื กหารบั ประทานไดต ามความพอใจ สว นอกี มมุ หนง่ึ หางไกลพอสมควรอยโู ดดเดย่ี ว เปนโตะท่ีจัดอาหารอิสลาม และชาวไทยอิสลามคอยบริการตกั อาหาร ใหผ ูท่ตี อ งการ นอกนั้นอกี มุมหนง่ึ กม็ ีโตะผลไมแ ละของหวาน มบี ารเ ครอื่ งดื่มสรุ าไทยและตางประเทศ ทง้ั เบียร น้ําอัดลมตางๆ เปนทถ่ี ูกใจของนกั ดืม่ ท่วั ไป ขาพเจา เหน็ วาการเล้ียงแบบนีเ้ ปน ระเบยี บสะดวกดี เมือ่ ถงึ เวลาตา งกเ็ ขาไปตักอาหาร ใครตอ งการอาหารไทย จนี แขก ฝรงั่ เลือกไดตามโตะ มากนอ ยตามชอบใจ ใครจะมาชามาเรว็ อาหารเขามไี วค อยเพ่มิ เตมิ ตามโตะ เสมอ ผิดกับโตะจนี ซง่ึ จําเปน ตองไปนั่งรอคอยเกนิ เวลา บางงานกําหนดเวลาลงมอื รบั ประทาน ๑๘.๓๐ น. ไป น่งั คอยจน ๒๐.๐๐ น. กวาก็ยังรอตอ ไป บางทานไมม อี ะไรรองทอ งมาแตบาน เพราะเคยกนิ เวลา ๑๘.๐๐ น. ก็ หิวจนทนไมไหว คอ ยๆ เลยี่ งแอบกลบั ไปกอนทจี่ ะยกอาหารมาต้งั โตะกม็ ี นเ่ี พราะแขกพวกเราสวนมากมัวโอเอจ นเคยตวั ทําใหพวกชาวตางประเทศทเี่ ชญิ เขามาตรงเวลาตอ งนงั่ คอย คง จะนึกวางานเล้ียงของคนไทยคนจีน นด่ี ูไมมรี ะเบียบเลย โดยมารยาทแลว เขากไ็ มก ลาติไมบ น ตอ หนา แตลบั หลงั เขาอาจไปพูดไปเลาสกู ันฟง นกึ แลวก็นาละอายใจทส่ี ดุ สงั คมของเราคงจะเห็นวาเปน เรื่องธรรมดาไม สาํ คัญ จึงมิไดช ว ยกันปรับปรงุ แกไ ขใหดีข้ึน ปลอ ยใหเปนอยอู ยา งนต้ี ลอดมา เราควรจะมองเหน็ เปนเรอ่ื งสําคัญมาก ถา เราคิดพจิ ารณาดูใหด ีแลว ยอ มจะมองเห็นความเสียหายมากมาย เกีย่ วกับวฒั นธรรมเปนประการแรก ถูกหาวาไมซ ่ือตรงตอเวลา ท้งั พวกเรากช็ อบเชญิ ชาวตางประเทศใหเ ขามา เหน็ แบบอยา งทไ่ี มด ี เขาก็อาจจะตาํ หนิวาคนไทยชอบโอเ อไ มตรงเวลาแบบน้ี งานไหนกง็ านนัน้ เกดิ จนเปน นิสยั ทําใหเ สียหายสวนรวม ไมอ ยากนกึ วามันเสียหายมากเพยี งไร ขา พเจาเคยพบเคยเห็นบางงานท่ีเลีย้ งโตะจนี เหน็ แขกรบั เขญิ มาลา ชา เกนิ กําหนดเวลาอาหาร ๑๙.๐๐ นกึ วาจะ ลงมอื ทานก็ ๒๐.๐๐ น. กวา ก็นับวา เกินเวลามากแลว แตแ ขกบางคนบางพวกยงั มาเลยเวลา ๒๑.๐๐ น. เมอ่ื การเลีย้ งจวนจะสุดสิ้นลงแลว แขกพวกน้นั ก็มายืนชะเงอ มองหาโตะวา ง ทําใหเจาภาพลาํ บากใจ หากหาโตะ สาํ รองไดไ มมีปญ หาอะไร ถา จํากดั ไมมโี ตะ สํารองไวเ จา ภาพก็ไมสบายใจ แมแ ขกจะมาผดิ เวลามากไมน กึ ถึงอก ผจู ดั งาน ทําความยุงยากใหแกเ จาภาพไมมากกน็ อยทุกรายไป เร่อื งนห้ี ากไมแ กไขใหม รี ะเบียบก็จะเปนอยา งนี้ ตลอดไปไมส นิ้ สดุ อยา เหน็ เปนสงิ่ ไมส ําคัญ 59
ปจจุบันนี้เราติดตอกบั ชาวตา งประเทศมาก ฉะน้นั ในสง่ิ เล็กๆ นอยๆ น้ี ไมค วรจะใหตางชาตเิ ขา ใจผดิ วา เปน นสิ ัยของคนไทย หากสงั คมรว มใจชวยกนั แกไขก็คงไมยากนกั เพียงแตในบัตรเชญิ ตอนทา ยระบลุ งไปวา “อาหารตรงเวลา หากผใู ดขดั ของมาไมไ ดโปรดตอบ” ผูรบั เชญิ กค็ งตรงเวลา แลว เจาภาพทกุ รายกต็ องปฏิบตั ิใหต รงเวลา เปนระเบียบชวยกนั รกั ษาความเท่ียงตรง สังคมชว ยกนั ดดั นสิ ัยคนโอเ อใหเปนคนตรงเวลา เมื่อทกุ คนปฏบิ ตั กิ เ็ หมอื นกนั ทกุ งาน ไมชา กจ็ ะเปนระเบียบ เดยี วกนั พวกเจาภาพกจ็ ะประหยัดคา อาหารลงไปอีกมาก เมอ่ื รจู าํ นวนแขกแนนอน ขาพเจาฝากขอ คดิ นไี้ วใหอนชุ นนาํ ไปพิจารณาเพ่อื ปรบั ปรงุ สงั คม ท่จี ะทําใหเ จา ภาพและผทู ี่รบั เชญิ มคี วาม สบายใจข้ึนทกุ ฝา ย หากยคุ ปจ จบุ ันแกไ ขไมได หวังวา อนาคตคงจะเกดิ ผลบา ง คืนน้นั เราไดรับความสนกุ สนานในหมเู พื่อนเกา ซง่ึ บางทานกย็ ังเปน ขาราชการ และบางทา นกเ็ ปนนกั การคา และกฎหมายนกั ปกครอง อาหารแบบชวยตวั เอง ทําใหพวกเรารวมพวกนง่ั สนทนากันเปน หมูและไดเ ลอื ก อาหารท่ีถกู ปากถูกรสนิยม ผสมที่ไดคยุ กบั เพ่ือนเกา ๆ อยางออกรสสนกุ สนาน ทาํ ใหเ จรญิ อาหารมากกวา ธรรมดา และทําใหเพือ่ นๆ ไดม ีโอกาสปลอ ยอารมณคล่คี ลายความเครง เครยี ด เกิดความครื้นเครงร่นื เรงิ ทาํ ให ชวี ิตสดช่ืนแจมใสข้ึน เราตางก็มคี วามพอใจทมี่ ีโอกาสพบกัน ในโลกน้ไี มม สี ่ิงใดแนน อน ทกุ อยางยอ มจะเปลีย่ นแปลงไปไดอยา งนึกไมถ งึ และไมรตู ัว ปญหาชีวิตเกิดขึ้นไดไม วาเวลาใด จะรายแรงใหญโตหรือเล็กนอ ยแลวแตเ หตกุ ารณ และผแู กปญ หาจะปฏบิ ตั คิ นื นนั้ ทามกลางการ สนทนากนั อยา งสนกุ สนานรน่ื เริงสรวลเสเฮฮา ก็มีคนรับใชจ ากบนตกึ ใหญ เทีย่ วตามหาตัวเพอ่ื นผูห นงึ่ ในพวกเรา แทนทจ่ี ะรองเรียกทางขยายเสียงเชนงาน อืน่ ๆ เหน็ จะเปน เพราะเพ่อื นผูน ี้คนุ เคยกบั ครอบครวั เจา บานมาก คนในบานทุกคนรูจกั ดแี ละรวู า เรามา รวมกลมุ อยทู ี่ไหน เม่ือหาผตู อ งการพบคนรบั ใชผนู ้นั กบ็ อกวา “มผี ขู อพูดโทรศพั ทด ว ย” เพ่ือนผูถกู ตามตัวหันมาขอโทษพวกเพอื่ นๆ ไปพูดโทรศัพทแ ลวจะรบี กลับมาคยุ กันใหส นกุ ใหม แลว กเ็ ดินตาม คนรับใชหายข้ึนไปบนตกึ สกั พกั ใหญก ็เหน็ เดนิ กลบั มา มสี หี นา บึง้ แสดงอารมณอ อกซึ่งความขง้ึ เครยี ด ดวงตา แข็งกรา วกดั กรามนนู ดวยความโกรธ มองเห็นกร็ วู า กาํ ลังมเี รอื่ งกระทบกระเทอื นใจ ทาํ ใหเ กดิ โทสะจัด แตเมือ่ ไดเ ดนิ เขา มาในหมเู พื่อนฝูง ก็รสู กึ วา ไดพ ยายามระงบั ความรูส กึ ภายใน ใหเขา สูค วามเปนปกติ เมอ่ื ไดม า นงั่ ลงระหวางเพอื่ นฝงู แลว ก็ยงั ไมพ ดู อะไร เหน็ จะแคน จนพูดไมออก ทาํ ใหเ พอ่ื นๆ มองเห็นไดชัดถึงกริ ิยาท่ี ผิดปกติ แตแ ลว กม็ ีเพ่ือนผหู น่ึงอดรนทนความน่ิงของเพอ่ื นไมไ หว จงึ เอยถามขน้ึ วา “ถาทางบา นมเี ร่อื งอะไร สาํ คัญ หรอื แมบ านรเู รือ่ งเราไปโดดรม ไวทีไ่ หนกระมงั จงึ ไดแ สดงกริ ยิ าไมส บายใจ” เพอ่ื นผกู ําลงั อยใู นอารมณไ มปกติ ไดพ ยายามขม ความรสู ึกระงับอารมณเ ขา สูความสงบ แลวพูดข้ึนอยาง ระมัดระวังวา “มันไมใชเ รอื่ งภายในครอบครัว มันเปน ปญ หานอกบาน ผมเปน คนโชคราย พบแตค นใจชั่วจติ ทราม เหน็ แกต วั คอยเบยี ดเบียน ผมหนไี มพ น คนใจบาป ไมม ีศลี ธรรม มันคอยขม เหงนาํ้ ใจ เหน็ จะสุดขดี ของ ความอดทนเสียแลว ” 60
เม่ือเพื่อนพดู มาถงึ เพยี งน้แี ลว ก็รูสกึ วาความกดดันอัดไวภ ายในกําลังจะระเบดิ ออกมาภายนอก เสียงพดู เรม่ิ จะ สั่น โทสะกาํ ลงั จะเรม่ิ พงุ ออกมาอกี เพอื่ นหยุดพูดพกั หนึ่งกําลงั ระงบั ตอสกู ับความรสู ึกอันแรงใหส งบลง พวก เพ่ือนๆ ตา งกน็ งิ่ หยดุ พดู เลน เยาแหยส นกุ สนานเชน เมอ่ื ครู เพราะตา งกร็ วู า มันไมใ ชเ วลาจะพดู เลนสนกุ สนาน ในเวลาเพือ่ นกําลงั ทุกขเ ชนนี้ เพือ่ นทกุ คนกก็ ําลังคอยฟง เรื่องราวเหตกุ ารณข องเพอ่ื นที่เกดิ ขึ้น แตเพอื่ นผนู น้ั ได พยายามขม ความรสู กึ ระงับเปนปกติแลว กพ็ ดู ขึ้นอยา งรตู ัวเสยี ใจวา “ผมตอ งขอโทษทเี่ ผลอเอาเร่อื งสว นตัวมา ทําลายความรสู ึกของเพื่อนที่กําลงั มคี วามสนกุ สนาน ซงึ่ นานๆ จะไดรวมกนั เชน น้สี ักครง้ั หน่ึง ผมไมรจู ะขอโทษ อยา งไรดี และขอใหเ พ่อื นๆ จงสนกุ สนานกันตอไปใหเ ต็มที่ ผมจะตอ งลากลับบานกอ นละ ขนื อยูเพ่ือนๆ กค็ ง หมดสนกุ แน” เสยี งเพอ่ื นหลายคนตา งไมย อมใหกลบั เพอื่ นผหู นง่ึ พดู ขึ้นวา “ถา ไมเปน ความลบั จะตองปดบงั แลว ขอใหพวก เราเพื่อนฝงู ไดร บั รูไวดว ย เพื่อหากหนักเบากจ็ ะชว ยแบง ภาระ หากจะมีทางชวยเหลอื แนะนําไดบ า งกจ็ ะ ชว ยกันคดิ หลายหวั ดีกวา หัวเดยี ว สาํ หรับเพอ่ื นฝงู ทด่ี เี มอื่ เพอื่ นเดือดรอนก็ควรเห็นใจ ถา ชวยกันไดกต็ อ งชว ย” เพอื่ นผูนนั้ น่ังนึกเพื่อตดั สนิ ใจอยูครหู นึง่ จึงพูดข้นึ วา “ขอบใจเพือ่ นฝงู ที่เห็นใจ ผมออกจะเปน คนเห็นแกตัวสัก หนอย นานๆ จะไดพ บกัน มีโอกาสพอพบกนั กท็ าํ ใหเ พื่อนๆ พลอยไดรบั ความไมสบายใจไปกบั ผมดว ย” แตเราเพอ่ื นทกุ คนในทนี่ น้ั ตา งกเ็ ห็นอกเห็นใจ ตางก็คะย้นั คะยอใหเลาถงึ ตน เหตุทาํ ใหเ กดิ ความไมส บายใจ แต แลว เพ่อื นผูนน้ั ขม ความรสู ึกจนปกติ แลว เรมิ่ เลา นบั แตต น ขา พเจา ไดพ ยายามเรียบเรยี งลําดบั ขน้ึ จากคําบอก เลา ของเพือ่ นวา ... ในยคุ ปจ จบุ นั นใ้ี ครๆ กเ็ ห็นวา บา นเมอื งกาํ ลงั เจริญรุงเรอื ง โลกกําลงั กาวหนาทางวิทยาศาสตร ประเทศเราได เจรญิ ทางวตั ถอุ ยา งผิดหูผิดตา ตึกรามบา นชองโรงแรมกาํ ลงั จะแขง ขันกันกอสรา งในดา นความสูง ความใหญโต ความสวยงาม ถนนขยายมากมายเปน ถนนชนั้ ดีชั้นหนงึ่ ตัดผานจังหวดั ติดตอแทบจะทัว่ ประเทศ มพี ลเมอื ง มากมายในกรุงเทพฯ มผี คู นแออดั ยดั เยยี ดกันอยทู ่ัวทุกแหง มีรถยนตวิ่งตดิ ตอไมขาดระยะนี่เปน ความเจรญิ ทางวตั ถทุ ่มี องเหน็ ได แตทางดา นศลี ธรรมของมนุษยเสอ่ื มทรามลง คนโลภคนเหน็ แกต ัวมากขน้ึ คอยหาโอกาสกอบโกยไมร จู กั อมิ่ ไม รจู ักพอ ทางอาชพี การงานของผมไดปฏบิ ตั ิหนา ท่ตี งั้ แตหนมุ จนแกดว ยความซือ่ สัตยสจุ รติ ตลอดมา ไมเ คยมี ความมวั หมองเลย แตก ระนั้นกย็ งั มคี นอจิ ฉาคอยปด แขงปด ขา หวังจะชว งชิงตาํ แหนง หนาทอี่ ยางหมดยางอาย พวกจติ ทรามไดพ ยายามเจาะจงวิ่งเตนเสนอตัวขอตําแหนง ของผมตอผมู ีอํานาจสงู แตเจานายชั้นผใู หญท า นยงั ทรงไวซ ่งึ ความเท่ียงธรรม พจิ ารณามองเห็นตัวตนของผูเสนอวา เปน ผูเ ห็นแกป ระโยชนส ว นตวั มากกวา ประโยชนส วนรวม และหาความคดิ มไิ ด เร่อื งจงึ ระงับลงดว ยความไมส มหวัง พรอ มกบั คําตาํ หนขิ องผใู หญ อนั คนดีมคี วามรไู มส นใจในตาํ แหนง แตต าํ แหนง หนาท่ีวง่ิ มาหาทา นเอง หากพอใจทา นกร็ ับหากไมพ อใจก็ไมร บั เพราะทานถือวางานทีท่ าํ น้ันตองนําความเจริญมาสูชาติบา นเมอื งสว นรวม มิใชเปนความเจรญิ สวนตวั ซึง่ ทา น จะตอ งรับผดิ ชอบ ช่อื เสียงความดีของทานเปนประกนั ทา นเหลานีค้ วรยกยอ งเคารพ เพราะเปนผทู ซ่ี ่ือสัตย สจุ ริตเทีย่ งตรงตอหนาท่ี นน่ั แหละครบั มนุษยในยคุ นม้ี ที ้ังคนดคี นชว่ั 61
การเบียดเบยี นของมนษุ ยใ จช่ัวในยุคน้ี ไมส นใจวา ใครจะไดร บั ความเดือดรอ นอยา งไร อยากจะสรางความมง่ั คงั่ แกต ัวเองบนเลอื ดเนือ้ ผอู ่นื เหตนุ ผี้ มจงึ รสู กึ เบอ่ื ชีวติ ในเมืองหลวง เพือ่ ความเจรญิ รุงเรอื งของตกึ รามบา นชอง ถนนหนทางทจ่ี อแจไปดวยยวดยานอยางคับคั่ง อบุ ัตเิ หตเุ กดิ ข้ึนในทอ งถนนทําลายชีวิตมนษุ ยไ มเวนแตล ะวนั เบ่อื มนุษยท ่ีเหน็ แกตัว คอยเบียดเบยี น โลภไมมสี ้ินสดุ จึงอยากจะไปใหห างไกลในชวี ิตเปนชาวไรช าวดง ผมจงึ ตดั สินใจออกจากงาน จะไปอยูตามปา ตามดงทเี่ ราแกแ ลว หาความสขุ ความสงบไป วนั หนงึ่ ๆ ผมจงึ ไปหา ซ้ือที่ทม่ี ีผจู บั จองทําไรไวแลว รวบรวมไดหลายแปลง ผมจะใชชวี ิตในบ้นั ปลายหาความเงียบสงัดถอื ความ สนั โดษ ผมจึงใหผ ดู แู ลจัดการใหล ูกจางปลกู พืช และลงไมย นื ตน ไวกอ น เมือ่ ถงึ เวลาผมกจ็ ะไปอยูใชช วี ติ งายๆ นึกวา มันลําบากกาย เพราะความสะดวกสบายมันคงไมเ หมอื นอยใู นเมอื ง หลวง แตม ันสบายทางใจใชไ ดแมม นั จะไกลมดไกลหมออยบู า งกไ็ มเ ดอื ดรอน เมอื่ พดู ถงึ ความตายเมือ่ ถงึ เวลาจะ อยูที่ไหนมันกต็ าย ผมไมค อยจะวิตกทกุ ขรอนอะไร ผมจะปรับปรงุ ตัวเองใหก นิ งา ยอยงู า ย เขา กับความเปนอยู ชนบทตามปาตามดง ท่หี างไกลความเจรญิ แตทุกอยางทผี่ มตง้ั ใจทาํ ทาจะเกดิ อปุ สรรคเสยี แลว สมกบั พระทา นวาในโลกน้ไี มม ีอะไรแนน อน ยอมจะ เปล่ยี นแปลงได เรือ่ งของผมกเ็ ชน เดยี วกัน คือ เมอ่ื ครนู ท้ี ีผ่ มไปรบั โทรศัพท ทางบา นไดโ ทรมาบอกวา ผจู ัดการ ไรไ ดโ ทรศัพทท างไกลมาบอกวา เจา ของทีม่ ไี รต ดิ ตอกับไรของผม มนั ไดใหคนมารกุ ล้ําในเขตของผม ซาํ้ รายมนั ยงั ใหคนตดั ไมย นื ตน ฟน พชื ทป่ี ลกู ไว ซง่ึ กาํ ลงั จะเติบโตใหผ ลอยแู ลว พวกทไ่ี รคอยวา ผมจะสงั่ ใหจัดการอยางไร พอผมไดย ินรเู รอ่ื งเทา น้นั เลอื ด มนั ฉดี ขึน้ หนารอ นผาวทันที ผมโกรธจนตัวสน่ั ใจส่ันขาดสตยิ ับยัง้ ลืมอะไรทงั้ หมดมแี ตค วามโกรธแคน โชคดที ี่ ผมอยไู กลกบั ทเี่ กดิ เหตุ หากวา อยูใกลผ มจะแลน ไปถึงตัวอายคนใจชัว่ ส่งั สอนมนั ดวยเลอื ด เสร็จแลวก็ไมแ นใจวา จะมีอะไรเกิดขนึ้ ภายหลัง ชะตาชีวิตจะเปลยี่ นแปลงไปอยางไรก็ไมแ นถ ึงผมมีอายุมาก แตผ มยังอยูในกเิ ลสตณั หา ผมตงั้ ใจจะ หนไี ปอยูป าแลวก็ยังไมพ นคนใจช่วั เมอ่ื เหน็ วามนั ขมเหงรังแกอยางไมเ ปนธรรม แลว เหลอื ความอดทนก็ตอง ระเบิดโทสะ จิตเกิดอกุศลขน้ึ มา อยากลา งกนั ดว ยชีวิต มันถงึ จะสมกบั ความแคนความเจบ็ ใจ ผมรสู ึกวาดวง ชะตาของผมนีไ้ มพ น มนุษยใ จทราม พวกเปนภยั ของสงั คมไมใ ชม ีแตในเมอื งใหญ ทปี่ า ดงมันยงั ตามไปรงั ควาน เหน็ จะเปนกรรมของผมอดีตชาติตดิ ตามมาจงึ คอยจองลา ง พบแตม นษุ ยท่เี ปน มารสังคมคอยเบยี ดเบียนอยู เสมอ พวกเพอื่ นๆ ไดฟงทราบเหตกุ ารณท เี่ กดิ ขน้ึ กบั เพื่อนแลวกร็ สู ึกเศรา ใจ มีเพอื่ นกาํ ลงั เมาและมทุ ะลุเกิด ความเจ็บแคนแทนเพอื่ น พดู ออกมาดว ยความเมาวา “น่ีมนั ดถู กู ขมเหงเกยี รตลิ ูกผชู าย มนั ตอ งลางกนั ดวย เลือด ไมต อ งกลัวมัน พวกเราชวยกัน ตอ งเอามันเลยจะเฉยไมได ตองส่งั สอนมนั เสยี บา ง มันรายมาเรากร็ าย ตอบไป ถูกไหมพวกเรา” แตก็ไมมเี สยี งสนับสนนุ ทาํ ใหเ พอื่ นข้ีเมาเพมิ่ ความโกรธยงิ่ ขึ้น หาวาพวกเราไมเ จบ็ รอ นแทนเพอ่ื นจงึ พากนั นงิ่ เพราะกลัว แตพวกเราไมไ ดออกความเหน็ อะไร นงั่ ฟง ดวยความอดทน แมจ ะถูก บรภิ าษใสห นา พวกเราไดยนิ ไดฟ ง คนเมาพูดแลว ก็เศรา ใจ เพราะเห็นวาความทกุ ขข องเพือ่ นเหมอื นไฟสมุ อยใู น อก แทนที่เราจะชว ยกันเอาความเยน็ เขาดับดวยสตแิ ละเหตผุ ล นี่กลบั ไปยใุ สไ ฟเพื่อความโกรธแคน ใหมากขนึ้ เทา กบั เอานาํ้ มันไปราดบนกองไฟ 62
แตกเ็ ปนธรรมดาของคนสว นมากที่ดม่ื เมาไปแลว ก็พดู อะไรออกมาโดยขาดสติขาดความระมดั ระวังไมใช ความคิด และไมส นใจวา จะเกิดความเสียหายรายแรงแกใ คร นีก่ ็เปนสาเหตตุ นเรือ่ งใหเกดิ ความไมส งบข้ึนจาก คนเมา ทาํ ใหเ กดิ การฆาตกรรมหรอื ทํารา ยกนั ถึงเลอื ดตกยางออก บางรายก็ถงึ แกชวี ติ เปนขาวประจําอยเู สมอ ตนเหตุเกิดข้ึนจากความเมาสว นมาก ขาพเจา นัง่ ฟง อยดู ว ยใจไมสบายตอ คาํ ยุยงสง เสรมิ ใหเ กิดการกอ เวรข้ึน ยอมจะหนกี ารลา งกนั ดว ยเลอื ดไปไมได การจองเวรแลว ก็คอยจองลางกันไมสน้ิ สดุ ขาพเจา นง่ิ ฟงดเู หตกุ ารณด ว ยความสงบ เพราะไมรจู ะทําอยางไร มเี พ่อื นทง้ั รุน อาวโุ สและท่อี อนวัยกวาตา งก็ หันมามองดขู าพเจา เชิงขอความเห็นวา จะทําอยา งไรดี จะปลอ ยใหค นเมามาพลา มเปนภยั อยา งนต้ี อไปหรอื ขาพเจา กไ็ ดแตส น่ั หัว เพราะรตู ัวดีวา ไมส ามารถจะพดู อะไรกบั คนเมาใหร เู รือ่ ง เปนเวลาหนาสิ่วหนาขวานใน เมื่อยังมคี นขเี้ มากําลงั สาํ แดงความเกงกลา มีความคิดเห็นอนั ตรงกันขา มกับความสงบของเรา เพราะเพ่ือนขเ้ี มาคนนีผ้ ดิ กบั คนอนื่ ด้อื ดงึ ถอื ดีวา ตวั เปน ผใู หญเอาความคิดของตัวฝายเดยี ววา ถกู ไมยอมฟง เหตผุ ลของใครทงั้ หมด เวลาเมามากๆ ความคดิ เหมอื นทารก พดู วนไปเวยี นมาตองการใหค นอ่ืนคลอยตาม เหน็ พวกเราน่งิ ไมเ ขาดวยกแ็ สดงกิรยิ าไมพ อใจ เอะอะทําทา จะอาละวาดหาวา ไมร ักเพ่อื นฝงู ไมเ จ็บรอ นแทนกนั ใช คําพดู หยาบๆ เคราะหดที ี่พวกเราออกมาหางจากหมูคน แมจ ะพดู ดังไปบา งก็ไมเ ปนทรี่ บกวนรําคาญแกผ อู น่ื นอกจากพวกเรา กนั เอง ปลอ ยใหคนเมาพดู พลา มคนเดียว เรานงั่ ฟง ดวยความสงบ เสยี งเพอ่ื นทเ่ี มาพดู อยา งไมพอใจทไี่ มมใี คร สนับสนนุ เห็นดวยกันแกวา “น่ีคณุ อยาไปเชื่อพวกนี้ ลว นแตแกศลี ธรรมทงั้ นน้ั คงแนะนําใหใชอ หงิ สาแบบแขก แลวก็โดนเจกแดงรกุ แดน เขา ไป ทนไมไหวก็ตองจบั อาวุธเขา ตอสเู พอ่ื ปอ งกันดนิ แดน มตี วั อยางเกดิ ในเมอื งแขกแลว เห็นไหม เรามาตอ ง ดซู ิ เวลานเี้ ราอยาคดิ วา เอาความดชี นะความชวั่ เลยไมม ีหวงั หรอก มนั ลาสมัยแลว เชื่อผมเถิด อยา คดิ วาผมพดู เพราะเมา แตผมไมเมา” เพื่อนผอู าวโุ สผูหนงึ่ ทนฟง ไมไ หว จงึ พดู โตต อบขนึ้ วา “แขกกบั เจก มนั คนละอยา ง เจก แดงใครกร็ ูวา เปน พวกไม มศี าสนา ไมมศี ลี ธรรม มีแตค วามอสัตย มแี ตค วามหลอกลวงเหมอื นอสรพิษทค่ี อยขบกัดไมวา ใครจะ เปน มติ ร หรือศัตรู ไมเ คยเปนมติ รจรงิ จงั กบั ใคร เปน พวกหนา ไหวห ลงั หลอก ใครหลงใหลเชอ่ื พวกนกี้ ถ็ ูกพาไปตกนรก มนั ผดิ กบั เหตุการณทเ่ี กิดขึน้ กบั เพอ่ื นของเรา เพราะพวกเรายงั มีศาสนายังมีศลี ธรรม มีองคพระมหากษัตรยิ เปน ประมขุ ของชาติ และยังมรี ัฐบาลปกครองบา นเมอื งยงั มขี อ่ื มแี ป เราอยูในแผนดนิ ไทยจะเปรียบเทยี บแขก กบั เจกแดงไมได ” เพอ่ื นคนเมาแสดงกริ ิยาโกรธมากทม่ี คี นมาขัดความเห็นของตัว ขาพเจา มองเหน็ เพ่อื นผเู ปนเจาทกุ ขมีความ อดทน ขมจติ ของตนไมย อมคลอ ยตามความเหน็ ของคนเมา ขา พเจาก็คอ ยเบาใจคดิ วาเพอื่ นท่ีดียอมคอย ปองกันเพอ่ื นเมอ่ื มภี ยั แนะทางท่ีถกู และเกิดประโยชนทางศลี ธรรม ไมใ ชยุยงชกั นําใหป ระกอบกรรมชั่วใหเ หน็ ผิดเปน ชอบ 63
แตก ็นา ภมู ิใจท่ีคืนนน้ั มเี พื่อนทเี่ ปนมิตรแทอยหู ลายคน ท่ีคอยหาโอกาสช้แี จงชว ยเหลอื ดวยเหตผุ ล หลังจากมี เพื่อนผหู วังดเี ห็นคนเมาชักจะไปกันใหญ กไ็ ดค นแอบไปกระซบิ กบั ภรรยาของแกทมี่ าดว ยกัน แตแยกไปอยอู ีก ทางหนง่ึ มาชว ยพาตัวกลบั บานบรรยากาศกเ็ ขาสสู ภาพปกติ แมยงั มบี างทานมอี าการมึนเมาก็ไมเ ปนภัย เพราะไดแ ตน ัง่ ทําตาปรอื เมาไปแลว ไมป รปิ ากพูดกบั ใคร เปน นสิ ัย จึงไมเ ปนภยั เพอ่ื นทมี่ อี าวโุ สพรอมทง้ั พวกเราผูรกั ษาความสงบเห็นพอ งตองกนั วา อนั แรกเราขอใหเ พ่ือนผมู ี ความแคนสาเหตุจากถกู รกุ ลํ้าทด่ี ิน ขอใหทําใจใหส งบดบั ความโกรธใหห าย ทาํ ใจใหเ ปนปกติ สิง่ จําเปนทเ่ี รา จะตอ งทาํ คือไปพบกบั เจาของทดี่ ิน ท่มี ีเขตตดิ ตอขางเคยี งผูเปนตน เหตุรุกราน ขอทราบเหตผุ ลใหแนช ดั กอน เพราะเราเปน ชาตไิ ทยดว ยกนั ไมใ ชแ ขกกับเจกท่พี ดู กันไมร เู รอื่ งใหห ายสงสัย ถาเขา ใจผดิ กป็ รบั ความเขา ใจใหถกู ตองเสยี ใหม อยา มวั คิดเดาเหตกุ ารณที่เกิดข้ึนเปนเครอ่ื งตดั สนิ เดาเอาเอง อยาเช่อื คนของเราฝายเดียวโดยไมฟ ง เหตผุ ลทางอ่ืน จะเกดิ ความเสียใจภายหลงั เพราะตางฝายคงมเี หตผุ ล ดวยกนั ฟง ๆ ดูแลวเหมอื นจะมีเลศนยั แอบแฝงอยเู บอื้ งหลงั เพราะไดพ จิ ารณาการตดั ตนไมและฟนพืชเปน การ กระทาํ ของคนมจี ติ ใจปาเถื่อน ท้งั ไดท ราบวา เจา ของที่ดินใกลเคียงกบั เพอ่ื นผูนี้ ตา งกไ็ มเ คยพบปะรจู กั หนา มา กอน ผูท ี่มที ดี่ ินตดิ ตออยใู กลเ คียงกนั ไมน าจะมากอ ศตั รูทาํ ใหเ ปนไมเ บอ่ื ไมเ มาเชน นเี้ ลย สงสัยวา จะมกี ารเขา ใจ ผดิ ทัง้ สองฝาย เพื่อนผมู ีทกุ ขเ กิดมีความสนใจในคําพูด และคาํ แนะนําของเพื่อนๆ จึงพดู ขึน้ วา “ตามท่ีเพอ่ื นฝงู ไดพากนั ขบคดิ แกป ญ หาในทางสนั ตินัน้ ผมรสู กึ ไดสติ สมกับแมบ า นหวงั ไว พูดมาในทาง โทรศัพทบ อกวา คนื นีท้ ่ีบา นงานคงจะไดพบเพอื่ นฝงู เกาๆ มากคนดวยกนั คงจะชวยขบคิดแกปญหาใหลลุ วงไป ดวยดี เมอ่ื ฟง เหตผุ ลทําใหผ มนกึ ไดและเชอ่ื อยเู สมอวา การเอาความดชี นะความช่ัวน้นั เปน การชนะจิตใจดว ย ศีลธรรม เปนการชนะบรสิ ทุ ธิ์ สะอาดทงั้ สองฝาย ดบั ความพยาบาทอาฆาต ไมกอกรรมจองเวรกันตอ ไป ผดิ กับ ความมงุ หวังเขารายมาเรากร็ ายตอบไป เอาความชว่ั ชนะความชวั่ เอาความโกรธแคน เปน แรงดัน อนาคตที่จะ มงุ หวงั ก็คงจะตอ งอบั ลง การลางแคน ไมวา แพห รือชนะ ยอ มจะกอ เวรกอ กรรมไมมที ส่ี ิน้ สดุ ผมจะทําตาม คําแนะนาํ ของเพ่อื น เอาความดีชนะความชัว่ ตอ ไปนขี้ ออยา ไดเ ปนหวงเพราะผมมาไดค ิด เมือ่ เพื่อนๆ ชี้แจง ดว ยความหวังดเี มือ่ ครูนเี้ อง” พวกเราอยูในท่นี น้ั ตา งก็พากนั ดีใจท่เี หน็ เพือ่ นไดส ตริ สู กึ ผิดชอบช่วั ดีแลว พวกเราไดแ ตภาวนา ขอใหเหตกุ ารณ ของเพ่อื นคลคี่ ลายไปในทางดี เราก็คอยฟงขาวดว ยความกระวนกระวาย ขอใหเ ปน ขาวดี หรอื เรื่องราย กลายเปน ดี คืนนัน้ เมอื่ กลับถึงบา นแลว ขาพเจา ก็อดนกึ เปน หวงเพอ่ื นไมได หากเพอ่ื นไดปฏิบตั ติ ามคําแนะนํา เพ่ือนทห่ี วงั ดแี ลว เหตรุ า ยกค็ งกลายเปน ดี ขา พเจานกึ แตในแงดกี ส็ บายใจ คืนนนั้ ทาํ ใหขา พเจาหวนนกึ ถงึ เมือ่ ครงั้ ไปในงานทําบญุ ทว่ี ัดตะเคยี นทอง จ.นครนายก ครั้งนั้นสุภาพสตรผี ูห นงึ่ ไดเ ลา เร่อื งการถกู บุกรกุ ท่ีดินของผูใกลเ คียงผหู นงึ่ เกือบจะเปน เร่ืองพิพาทใหญโ ตข้ึน สภุ าพสตรผี ูน ้นั เห็นการ เอาเปรียบขาดมนษุ ยธรรมการรกุ ลา้ํ ที่ดนิ มากเกินไป 64
จงึ ขอใหเ จา พนกั งานท่ดี ินมาทาํ การวดั สอบเขต คิดวาคราวนี้คงจะเกิดโตเ ถียงกันอยางรุนแรง ผูบกุ รุกคงไมยอม งา ยๆ ตามนสิ ยั ของมนษุ ยผ ูเหน็ แกต วั ชอบเบยี ดเบียนเอารดั เอาเปรยี บผูอน่ื แมตนเองจะมงั่ มมี ากมายเปนผูมี ชื่อเสยี ง กย็ งั โลภอยากไดของผอู ่ืนอยา งไมร ูจักพอ ครัน้ ถึงกําหนดทาํ รงั วดั เจาหนาทมี่ าพรอ มแลว ทา นผนู ้นั กม็ าถงึ คดิ ลว งหนาไวแ ลว วา จะตอ งมเี รอ่ื งโตเ ถียงกัน อยา งหนา ดาํ หนาแดงถึงพริก ถึงขิง ตองเกิดความชงิ ชังกันจนไมอ ยากมองหนากัน และจะตองเปนไมเ บอื่ ไมเ มา ตลอดไป เพราะทา นวาสงิ่ ใดในโลกไมม ีอะไรแนนอน เหตกุ ารณก ลบั ตรงกันขา ม เพราะทานผนู ัน้ ไดใชค ําพดู สุภาพเรียบรอ ยผิดกนั เปนคนละคน ซ่ึงวันนัน้ ไดพูดกบั สตรีผนู ั้นวา “ทีข่ องคุณเดนิ ในเขตของผมเทาใด ขอใหค ณุ จดั การใหถ กู ตอ งตามแตความเหน็ ของคุณวา สมควร ผมจะลงชอ่ื รบั รองตามความเห็นของคุณวา ถกู ตองไวก อ น ผมมธี ุระดวนจะรบี ไปหลอพระพทุ ธรปู องคใหญ แลว กจ็ ะเอา รายการรังวดั มาลงนามรับรองไวก อนวาถูกตอ ง” ทาํ ใหสภุ าพสตรผี นู ั้นตกตะลึง ไมเ คยนึกฝน วาทานผนู เี้ ปลย่ี นจิตใจไดร วดเร็วเชน นี้ ตอ จากนัน้ มากม็ ีขาววา ทาน ผนู ไ้ี ดบ รจิ าคเงนิ ชวยการกศุ ลมากมาย ทานผนู นั้ ไดทําบญุ และสรา งถาวรวตั ถุเปน สาธารณประโยชนเปน การ ใหญ เปน ผมู ชี ื่อเสยี งผหู นึง่ ในการทําบุญสรางกุศล ตอ มามชี ่อื วา เปน ผทู ํานุบํารงุ พระบวรพทุ ธศาสนาผหู นงึ่ ใน ประเทศไทย อกี เรอื่ งหนึง่ คุณนายเปน สภุ าพสตรี เจาของสวนกลวยหอมมบี รเิ วณกวา งขวาง และมสี วนละมดุ ซงึ่ อยหู า งไกล กนั คนละแหง สวนนี้อยูใ นจงั หวัดธนบุรี คุณนายตองปกครองดูแลสวนอันมบี รเิ วณกวางใหญโตเชน นี้ยอ มจะไม ท่ัวถึง ทงั้ ยงั ไปรับราชการอยตู า งจงั หวดั ฉะนน้ั ปรากฏวากลว ยหอมท่ีออกเครอื ถกู ขโมยตัดไปเปนประจํา สวนทางสวนละมดุ นน้ั ลูกยงั ดบิ ยงั ออ นไมท นั จะแกกถ็ กู เกบ็ เอาไป สุภาพสตรผี นู ัน้ มศี ลี ธรรมจงึ นงิ่ เงยี บเหมอื น ไมม อี ะไรเกดิ ขนึ้ มิไดต ีโพยตพี ายแสดงความโกรธแคน ตะโกนแชงดาคนทม่ี าลกั ขโมยของในสวนเหมอื น ชาวสวนบางคน ตอมากลวยหอมไดห ายไปหลายเครอื คณุ นายจึงไดเ ขียนหนงั สอื ปกติดไวต อนท่ีกลว ยถกู ตดั ไป มใี จความวา “ฉันทราบแลว วาใครเปน ผูตดั กลว ยไป แตฉ นั ไมเอาเรือ่ ง จะตดั ไปกนิ บา งฉนั กไ็ มวา อะไร และฉันก็ไมใชค นใจไม ไสร ะกํา ฉะนนั้ ฉันอนญุ าตใหต ัดไปกินไดตามความประสงค” หลงั จากปดประกาศ ตอ มาก็ปรากฏวากลวยหอมทหี่ ายไปนน้ั ไดก ลบั มาอยทู ่ตี รงปายหนังสือพรอ มกบั มหี นังสอื เขียนไวท ใี่ บตองแหง มใี จความวา “คุณนายที่เคารพ ผมไมทราบวา คุณนายเปน คนใจดอี ยางน้ี ความดีของ คุณนายทาํ ใหผ มรสู กึ ตัว ผมขอนํากลว ยทผ่ี มตดั ไปวันกอ นนน้ั มาคืนให แลว ผมขอกราบขอบพระคณุ ผมจะไม รบกวนอกี ” สวนทางสวนละมดุ นัน้ คณุ นายกเ็ ขียนหนังสอื ปก ไวว า “ละมุดน้ีฉนั อนญุ าตใหเ ก็บกนิ ได แตข อไวใ หลูกมนั โต และแกส กุ เสยี กอ น เพราะเมอ่ื เกบ็ ไปดิบๆ ลกู ยงั ไมโ ตยงั ไมแ กมันก็บม ไมส กุ กนิ ไมได เสียของเปลาๆ ขอใหเ กบ็ เอาไปกนิ เมอ่ื ผลมันแกมันสกุ เถิด” 65
นบั แตน้นั มาเวลาเกือบสองปแลว ท้ังกลวยหอมและละมุดไมไดห ายอีกเลย เรอ่ื งนี้คณุ หมอไดนาํ มาเลา ใหฟง ขาพเจา กอ็ ดอนโุ มทนาไมไ ด คนเราถาไดร ูนิสัยใจคอ เขา ใจกนั ดแี ลวก็ยอมจะเกรงความดี วิถชี วี ติ ของมนษุ ยทุก แงทุกมมุ มเี หตุการณเกดิ ขึน้ แปลกๆ แตการชนะความชั่วดว ยความดี ยอมไมม กี ารกอ เวรกอกรรมเปนชยั ชนะ แบบพระ ทาํ ใหส บายใจอยา งไมมศี ตั รู หลงั จากการกนิ เลย้ี งในคืนนน้ั แลว ตอ มาประมาณ ๑ เดอื น ขาพเจาไดร ับจดหมายทางไปรษณยี เปด ออกอาน แลว ทําใหขาพเจา ดใี จ เพราะกาํ ลงั รอคอยขา วดวยความรอ นใจ และไมนกึ วาจะไดร ับขาวทางจดหมาย คดิ วาคง จะไดรับขาวบอกเลา จากเพ่ือนมากกวา ใจความในจดหมายตอนหน่งึ วา “ผมไมท ราบวาจะขอบคุณพวกเพอื่ นๆ ท่หี วังดีตอผมในคืนวันนั้นอยา งไร ใหถ กู กบั ความรสู กึ จากใจจรงิ ซึ่ง บดั น้เี รอ่ื งการรกุ ลาํ้ ท่ดี นิ ของผมลงเอยกันอยา งเรียบรอยและงดงาม กเ็ พราะทําตามคาํ แนะนําของเพอื่ นๆ จงึ เกิดผลดี แรกตงั้ ใจวา จะมาขอบคณุ ดวยตนเอง แตม านึกดวู า ขอบคุณดวยปากแลว จะลาชา ไป ผมจึงจดหมาย มากอ นถงึ เพอื่ นทกุ คน ขอใหร วู าทุกอยางเรยี บรอยเพียงเทา น้กี อน แลว ภายหลังผมจะหาเวลาเชิญรบั ประทาน อาหารแลว เลาเรอ่ื งปลกี ยอ ยใหฟ ง อีก” หลงั จากวนั ที่ขา พเจาไดร บั จดหมายของเพื่อน ตอ จากนั้นมาไมนานนัก เพือ่ นกไ็ ดต ดิ ตอนดั หมายใหเราไปรวม รบั ประทานอาหารกลางวันท่ภี ตั ตาคารแหงหนงึ่ แมว ันนั้นจะมเี พ่ือนมาไมพ รอมหนา กนั เหมอื นคนื งานเลยี้ งวนั เกดิ ทีบ่ านเพ่อื น เพราะมบี างทา นอยูตา งจงั หวัด และบางทา นตดิ ราชการ แตเ ราก็มหี ลายทาน อยากรผู ลงานที่ไดออกความเห็นแนะนาํ ไปใหปฏิบัติในคนื นนั้ วา จะเกดิ ผลอยางไร เพยี ง วนั น้นั พวกเราตา งเจรญิ อาหารแลว ยงั ไดเรยี กรอ งความสนกุ สนานสนิทสนมทช่ี ะงกั ลงในคนื เล้ียงวันเกิดน้นั กลบั คนื มาอีกครง้ั หนง่ึ เมื่อไดฟงเหตุผลเรอื่ งของเพอื่ นลลุ วงไปในทางดอี ยางนกึ ไมถ ึง เพอ่ื นเลา วา “หลงั จากผมไดกลบั จากงานเลีย้ ง เม่ือกลับไปถงึ บา นคนื น้ัน แรกๆ ผมตอ งใชความคดิ หนัก มีความกงั วลและ หนกั ใจเรือ่ งทเี่ กดิ ขึน้ ผมรวู าเพ่ือนๆ ตา งก็แสดงความวิตกกงั วลเปนหวงดวยกัน กลวั ผมจะขาดสติทําสงิ่ ท่ีไม ควรทําลงไป ผมรูไดด ว ยกริ ยิ าทา ทางสหี นาของเพือ่ นไดด ี ผมนึกภมู ิใจทม่ี เี พ่อื นผหู วงั ดที ่คี อยชวยเหลือแนะนํา ปญ หาทยี่ ากกส็ ามารถใหงา ยเขา เรอ่ื งใหญก ็กลายเปนเร่ืองเลก็ และเพ่ือนทกุ คนลว นแตเคยผา นชีวิตมามาก และคงผา นปญ หายากๆ มาไมนอ ย ทําใหผ มสบายใจเม่อื คดิ ถงึ เพอ่ื นดๆี ยงั สงสยั ตัวเองวาหากคืนน้นั ผมไมได รบั คําแนะนําจากเพ่ือนๆ แลว ความรูส กึ ทางอารมณท ง้ั เจบ็ ทงั้ แคนความโกรธความพยาบาท ผมคงจะขาดสติ ทาํ อะไรโงๆ ลงไป เรอ่ื งมนั คงลุกลามใหญโ ตและคงไมจบลงงา ยๆ ผมคงจะไดร บั กรรมของการทําครง้ั น้ี อยาง นอยแบกความทกุ ขค วามแคน ความโกรธไวในใจไมม ีวันสิ้นสดุ เพราะผมจะตอ งเกิดศตั รคู อยพยาบาทจองเวร จองลางกนั ตอ ไป คนเราเวลาโกรธไมทนั คดิ วา จะมอี ะไรเกิดติดตามมาภายหลงั มีแตค วามแคน คดิ แตจะคอยมงุ ทาํ ลายฝายตรงขา มแกเ ผ็ดใหห าย เหมอื นสาดน้ํารดกัน ยอ มจะเปยกดว ยกนั ท้ังสองฝาย ไมว า ฝายแพห รอื ชนะ ยอ มจะกอ เวรกนั ตอไปไมส ้ิน เวลาโกรธเหมอื นคนบา คิดแตวา จะเปนอะไรก็เปน กัน ใครจะกลวั ใคร ถามคี นอายุเทา กับมาโหมแรง ราดนํ้ามัน ใสกองไฟ ฉะนั้น เมอื่ ผมไดย ินเพอื่ นขี้เมาพูดแนะนาํ กเ็ กดิ มีจติ ใจดุเดอื ดเหมือนไฟ จจี้ ุดแผลทง้ั เจบ็ ทง้ั รอ นขน้ึ มา แตเ มอ่ื ไดย นิ พวกเพอ่ื นๆ พดู เขา หลกั มีเหตุผลเหมือนเอานํ้าเย็นมาดับ 66
ผมกลบั ไดส ติขึ้นมา นึกถึงเรอ่ื ง “ความสงสาร” ทเ่ี คยอา น ผมจงึ ตงั้ จติ ใหค วามสงสารแผเมตตาแกค นที่รุกลํ้า ทดี่ นิ ซ่งึ ผมยงั ไมเ คยรูจกั เหน็ หนามากอน จะเปน ใครกช็ างเมอ่ื เขาไดม ามีความพวั พนั ในชีวติ นําความเดือดรอ น มาสูผมแลว ผมกค็ วรระงบั ใจใหป กติ โดยไมโกรธตอบ ใชก ารแผเ มตตาใหค วามสงสาร จิตใจกห็ มดความ ฟงุ ซานกงั วล ความโกรธความเจ็บแคน กค็ อ ยๆ หายไป ผมกเ็ รม่ิ ตน ทําตามคาํ แนะนาํ ของเพ่อื นๆ ผมรบี จัดการสืบหาเจา ของท่ีดินไรข า งเคยี งกบั ไรของผมอยางเงยี บๆ ไมอยากใหใ ครรเู รอื่ ง การสืบหาทางหอทะเบยี นจงั หวดั เพอื่ รทู ด่ี ินใกลเคียง ไมยากนัก ทสี่ ดุ ผมกร็ วู า เจาของ ทด่ี นิ รายนบี้ า นอยใู นจังหวัดพระนคร เชน เดียวกบั ผม และยังทราบวาเจาของที่ดนิ ไมเ คยเดินทางไปทไ่ี ร เชน เดยี วกนั ผมจงึ นกึ แนใ จวา เรอื่ งท่เี กดิ ข้นึ รายดคี รงั้ น้ี เจา ของท่ีดนิ คงจะไมรูไมเ หน็ เปน ใจดวย เพราะผมได ทราบวา เจา ของไรท ี่ดินรายน้ี เปน ผทู มี่ ีคนรกั ใครน บั ถอื วา เปนคนทม่ี ีจติ ใจเทีย่ งธรรม เปน คนใจบุญ เคยสราง บญุ กุศลมากมาย นกึ เสยี ใจวา ผมควรจะไปทาํ ความรูจ กั ไวกอน กค็ งไมมเี ร่อื งเชน นเ้ี กดิ ขน้ึ เปน แน เม่ือทราบทอ่ี ยขู องทา นเจา ของ ท่ีดนิ ท่ที าํ ไร ซงึ่ ผมไดร บั รแู ลวผมก็ตรงเขาไปหา ซงึ่ ทานผนู น้ั ก็อยใู นกรงุ เทพฯ ครงั้ แรกทา นใหก ารตอ นรับผม เปนอยา งดี เพราะยงั ไมร วู า ผมเปนใครมาหา และมีธรุ ะดวยเรอ่ื งอะไร แตพอรเู รอื่ งวาผมเปน เจาของทีด่ นิ มไี รเ ขตติดตอกบั ทด่ี ินของทา นเทานน้ั ก็เปลยี่ นสหี นา บึง้ ตงึ แสดงกริ ิยา รงั เกยี จวาไมเ ปนมติ ร ทาํ ทาโกรธขึ้นมาทันที จะลุกหนีไปใหพ น พลางพดู อยางโกรธไมมหี างเสยี งวา “คณุ รกุ ล้ําทด่ี ินผมตดั ตนไมของผมยังไมพอใจอกี หรือ จะเอาอะไรกบั ผมอกี ละ ผมไมม ีเวลาจะพดู กบั คณุ อกี ” เม่ือไดย ินคําพูดผมกช็ ะงกั นึกวาคําพดู เหลานคี้ วรจะเปนผมพดู แตผ มก็ไมม เี วลาคดิ ไดแ ตขอรอ งใหท านอดทน ฟงผมใหค วามแจมแจงเสียกอน ใหส มกบั ผมไดอ ุตสาหส บื หามาจนพบบา น ผมนกึ วาเราคงมอี ะไรเขาใจผดิ กนั ขน้ึ เปนแน ผมหรือคุณทรี่ ุกล้าํ ทดี่ ินกนั แน เมอ่ื มสี ิง่ ใดผิดถูกจะไดปรบั ความเขา ใจใหเ รยี บรอย โดยสนั ติ เพราะตอ ไปเราก็จะไดเ ปน เพอ่ื นบา นใกลเ คียงกัน หากท่ีดนิ ของทานรกุ ลาํ้ มาในที่ดินของผมจริงเทา ใดผมยนิ ดี คนื ให ขอเพยี งใหผ มไดร บั ความยตุ ธิ รรม ใหไ ดร บั ความสงบสขุ ในบนั้ ปลายของชวี ิต ที่ผมตอ งหนีความแออดั ของเมืองทม่ี ีท้ังคนดแี ละคนชว่ั และผมไมถือวา ท่ดี ินและพืชไรเปนสมบตั ิอะไรแนนอน คดิ วาเปนเพยี งทีพ่ กั อาศัยเม่ือเวลามชี ีวิตอยู ผมมอี ายมุ ามากแลว ความตายก็ใกลเ ขา มา ตายไปจะเอาที่ดินตดิ ตัวไปไมไ ด แลวจะ ยึดถอื เปน สมบตั อิ ะไรจริงจงั ทานผูนน้ั น่งั นงิ่ อยา งเสียไมไ ด ฟงผมพูดกริ ยิ าทา ทางสงบขึน้ ความโกรธ ความรงั เกยี จกค็ อยนอยลง ผมจงึ เรมิ่ เรื่องการบุกรุกท่ดี ินตามท่ีผจู ัดการไรของผมไดร ายงานสง ขาวมาตลอด จนครั้งหลงั ไดท ราบวาตดั พชื และทาํ ลาย ไมย นื ตน เสยี หาย 67
ทา นผูน้นั ฟง ผมเลาแลว กต็ ะลงึ อา ปากคา ง เหมอื นถูกผหี ลอกกลางวัน เพราะทา นรสู ึกวาฝายผมตา งหากทรี่ กุ ลํา้ ทด่ี ินและตัดตนไม เมอ่ื รเู รือ่ งกันดีแลว ความบึ้งตงึ ทา ทางแสดงความรงั เกียจในตวั ผมกห็ ายหมดสิน้ ไป เพราะ เราเขาใจกนั ดแี ลว มัวหลงโกรธกนั ทงั้ สองฝา ย เพราะเขา ใจผดิ ทานผูนัน้ เลา วา เมอ่ื ทา นไดร บั รายงานจากผูจดั การไรก ห็ ลงโกรธเจบ็ ใจจนนอนไมห ลบั คิดวา จะจัดการอา ยคนท่ี รกุ ลาํ้ ที่ดนิ ของทานอยา งหมน่ิ เกยี รติ แมจ ะฉบิ หายขายตนกย็ อมทุมเท ตลอดจนทาํ ลายชีวติ ผม ทานก็บอกวา ทาํ ไดเ พราะโกรธ ความจรงิ ทา นเจา ของทดี่ ินติดตอ กบั เขตของผมนน้ั เปน คนมนี สิ ยั ดี มีศีลธรรม แตค วามโกรธความแคน ความ เจ็บใจ ถาไดไปตง้ั อยใู นตัวผูใดแลวก็อาจทาํ ลายไดท ุกสง่ิ เพราะขาดสติ เมอ่ื เราไดติดตอ รเู รื่องกันดแี ลว เราก็ปด เปน ความลบั ไดพ ยายามสง คนท่ีไวใจไดทัง้ สองฝา ยออกไปสบื ลบั ๆ ทั้งสง ใหค นงานเขามาชว ยทาํ งานในบา น กรงุ เทพฯ แลว กส็ อบสวนครัง้ ละคน เรากไ็ ดความวา ผจู ดั การดแู ลไรซ ึ่งเราไดจัดสง ไปจากกรงุ เทพฯ ดว ยกันทง้ั สองฝาย สาํ หรบั ของทานผนู ้นั กเ็ ปนหลานหา งๆ ของ ภรรยา สวนทางผมกเ็ ปนญาตเิ ก่ียวทางคณุ แม ทง้ั สองเกดิ ไปขัดใจกันขึน้ เพราะตางก็อยใู นวยั หนมุ ไปชอบพอ รักใครกบั หญงิ งามบานปา คนเดยี วกัน จงึ ตางกไ็ ปอวดมง่ั มีเปน เศรษฐีกบั ผหู ญิง ตา งกช็ ิงดชี ิงเดน ทาํ ใหก อเปนศัตรูกันขนึ้ มา ตางกค็ อยทาํ ลายพืชผลซงึ่ กนั และกนั เราตา งก็ทราบแนชดั วาเปน การทําของคนโงๆ ทีอ่ วดฉลาด ไมน ึกวาวนั หนึง่ ขา งหนา เจาของทั้งสองฝา ยคงจะมผี ูรคู วามจรงิ ตลอดหญงิ ที่ตน รกั ท่ตี นอวดไวร คู วามจรงิ แลว เรอื่ งจะลงเอยกนั ดว ยความเศรา และความอับอาย เพราะไมมีความจริงดัง อวดอาง เราตา งกเ็ รียกผจู ดั การดูแลไร ผอู วดกบั หญงิ วา เปนเจาของไรใ หก ลบั กรงุ เทพฯ แลวสอบสวนกร็ บั สารภาพวา เทา ทเี่ รารับรูมาเปน ความจรงิ ทกุ อยา ง และตา งกส็ ํานกึ ความผิดของตน เราจงึ ไดส ง ผทู ซ่ี ือ่ สตั ยไ วใจไดไปแทน ดวยเรอ่ื งมนั กย็ ุติลงโดยดอี ยางนแ้ี หละครบั แตผ มกด็ ใี จมาก เพราะเม่อื เราไปอยูไ ร เรากไ็ ดเ พือ่ นบา นที่ดี ส่งิ สาํ คญั กค็ อื เรามหี ัวอกอันเดียวกนั เพราะเราตา งกอ็ ยากจะหนีความจอแจวนุ วายอัดแอในเมอื งหลวงไปอยูต าม ดงตามปา หาความสงบในบนั้ ปลายของชีวิตเชน เดียวกัน เร่อื งนีเ้ ปนบทเรียนสําหรบั ผมู อี ารมณร อนแรง หเู บา เชือ่ คนงาย ตน่ื ตมู ขาดสติ มีความประมาทจะเปน ทางนาํ ตวั เองไปสคู วามยอ ยยบั หากใชเหตผุ ลขม จิตใหสงบ แลว ใชสติปญ ญาหาความจริงจากตน เหตุ เมื่อรูแลวเราก็ สามารถแกค วามรา ยใหกลายเปนดไี ด. ........................................ 68
เดก็ ขา งถนน จากหนงั สอื กฎแหง กรรม ทําดไี ดดี ทําช่วั ไดช่วั เลม ๒ ..................................................... คืนวันหนง่ึ เมือ่ พ.ศ. ๒๕๐๔ ขา พเจา ไดไปในงานศพภรรยาของเพือ่ น ท่ีคนุ เคยรักใครนบั ถอื กันมาก คืนน้ันมีสวดอภธิ รรมหนาศพ เจาภาพไดต้งั ศพไวทบ่ี า น ขา พเจา ไปถงึ กอนพระสงฆจ ะมาสวดพระอภิธรรม หลงั จากนําดอกไมสดและธูปเทียน เขาไปทําความเคารพศพตามประเพณแี ลว ก็ออกมาน่งั สนทนากบั เจา ภาพ และเพอ่ื นๆ สว นมากเปนผทู ี่คุนเคยกนั มากอนที่ชานบาน ซง่ึ เจาภาพจดั เกา อ้ีไวสาํ หรบั แขก จากน้นั แขกซ่งึ จะ มาเย่ยี มศพ และฟง สวดพระอภิธรรม ตางก็แตง กายไวทุกข คอยทยอยกันเขา มาในบานทง้ั ชายและหญงิ บางก็ มพี วงหรดี บางก็มีชอ ดอกไมสด บางทา นก็มพี วงมาลัยมาดว ย เพ่อื นขาพเจาผเู ปน เจาภาพกลุ กี ุจอออกไป ตอ นรบั และนาํ ไปหองตัง้ ศพเพื่อทาํ ความเคารพ ขา พเจากําลังนงั่ คยุ กบั เพอื่ นสามสค่ี น ดว ยเรอ่ื งชีวิตเกาๆ พอดเี ห็นเจาภาพนาํ ชายผหู นงึ่ อายุลวงเขา ปจ ฉมิ วยั แลว แตยังแข็งแรงทา ทางสงา และแสดงวาเปน ผูมใี จดีเดนิ เขา มา ขา พเจาไดยินแตหางเสียงเจา ภาพแตไ กล บอกวา “โนน เดย๋ี วผมจะแนะนําให” ขาพเจามองดดู วยความสงสัย ไมชา เจา ภาพไดน าํ ชายผนู ัน้ เดินเขามาทขี่ าพเจานง่ั อยู และแนะนําข้นึ วา “ทานผนู ้ีอยากพบอยากรจู ัก เพราะสนใจในหนงั สอื ” ขา พเจา กลาวขอบคุณทานผูน้ัน เจา ภาพไดแนะนําใหร จู ักทว่ั กนั และเชญิ ใหทา นนง่ั รว มสนทนากบั ขาพเจาและ เพ่อื นๆ ถึงเร่ืองตางๆ รสู ึกวาเราเขา ใจและสนิทสนมกนั อยา งรวดเรว็ หลงั จากไดส นทนากันนานพอควรแลว ทานผูน้นั กเ็ อย ขึ้นวา “ผมมเี รอ่ื งแปลก และเปน คติอยเู รอื่ งหนง่ึ แทบไมน า เชอ่ื แตผมไดป ระสบมาดวยตนเอง จึงอยากจะพบคุณ เพือ่ เลาเรือ่ งนีใ้ หคุณฟง ครั้งแรกผมต้งั ใจจดบันทกึ แลวสง ไปใหคณุ แตพอจะเริ่มลงมอื เขียนไมรจู ะเรม่ิ ตน อยางไร บงั เอญิ ไดพบคณุ ในงานน้ี ผมดใี จมาก เพราะผมจะไดม โี อกาสถา ยทอดเรือ่ งนี้ใหค ณุ ไป เพราะมนั อัดอยู กับผมมานานแลว ตง้ั แตไดอ า นหนังสอื ของคณุ ผมจงึ คดิ ไดวา เรอ่ื งของผมถาไมม อบใหคุณมนั จะไมเ กิด ประโยชนอ ะไรขนึ้ ” ความจรงิ เร่อื งน้มี ันเกิดขน้ึ มานานแลว คือ วันหน่ึงผมไปหาเพ่อื นทบ่ี างลาํ พู ประตูใหม ดว ยธรุ ะบางอยาง ขา กลับเดินมาทางสะพานผา นฟา พอขึ้นสะพานไดพบเด็กชายขายสลากกินแบง รัฐบาล กําลงั ชสู ลากรอ งขายวา “เหลอื ใบเดยี วครบั ใบเดยี วๆ ๆ ครับ” พอผมเหน็ เด็กจึงเกิดนึกขึน้ ไดวา ตอนจวนสวา ง คนื นน้ั ผมเกดิ ฝนวา ผมไดพบพระสงฆอ งคห นึง่ ขณะกําลังเดิน ไปที่แหงหนึง่ พระองคน ้ันครองจวี รเรียบรอ ยเปนสงา นา เคารพนับถือ และมเี ด็กคนหนงึ่ เดนิ ตามหลังมาดว ย ทานเดินตรงเขา มาหาผม ในฝน น้ันผมยกมอื ขนึ้ ไหวทําความเคารพ ตามมารยาทของชาวพทุ ธ เพราะในทน่ี นั้ ไม 69
มีคนอน่ื นอกจากพระสงฆ ผมและเด็กอกี คนหนง่ึ เทา นั้น ผมถามทา นวา “ทานจะไปไหนครบั ” ทา นยิ้มแลว ตอบวา “อาตมาจะมาหาคณุ ” ผมสงสัยจึงถามทานวา “มสี ง่ิ ใดทก่ี ระผมพอจะรบั ใชทานได ผมยินดี” กอ นทจี่ ะพดู ทานไดเหลยี วหลงั ไปดเู ดก็ แลว หนั มาพดู วา “อาตมาเอาเด็กมาให” พอทานพดู จบเดก็ ก็เดินตรงมาหนา ผม แลว ทาํ ทาจะกม ลงกราบ ผมรีบกอดเดก็ น้ันไว ดวยความเอน็ ดกู อนท่เี ด็ก จะกมลง แลวพดู วา “หนูมาอยกู บั ฉันเถิด” ยงั ไมท นั ทเ่ี ดก็ จะพดู อะไร ผมกต็ กใจตืน่ เพราะนาฬกิ าปลกุ เกดิ รัวดังขนึ้ มองดูนาฬกิ าตหี าคร่ึง ผมตนื่ ขน้ึ กค็ ดิ วาเปน ความฝนทแ่ี ปลกประหลาดมาก เปน ความฝน สนั้ ๆ ทจ่ี ําไดตดิ หูตดิ ตา ถา หากผมมีภรรยา ไมตองสงสยั วา ความฝนน้ีตอ งมีความหมายวา ผมจะไดบตุ รเปน ชายแน แตภรรยาผมไดถ งึ แกกรรมไปนานแลว และผมกไ็ ดรบั สญั ญากับเธอ กอนทเี่ ธอจะหมดลม ดว ยความรกั และสงสารในความเปน หวงของเธอ กลัวทรัพยส นิ ทตี่ กทอด มาถึงผมจะถูกภรรยาใหมผลาญ ผมจึงรบั ปากวา ผมจะไมม ภี รรยาใหมอ กี ในชาตนิ ี้ เพือ่ เธอจะไดห มดความเปน หว ง ฉะนน้ั การทจี่ ะไดบตุ รชายตามความฝน เปน อันหมดหวงั ไมตองคิดตอ ไป แตพอเห็นเด็กชายขายสลากกนิ แบง จงึ นกึ ได ผมจึงตกลงใจซ้อื สลากใบน้นั แลวเขยี นลงไปในตน ขว้ั วา “เดก็ ให ลาภ” เมื่อผมฉีกสลากออกจากตน ข้ัว แลวก็หยิบเงินใหเ ด็กคนขาย เมอื่ เดก็ รบั เงินแลวกพ็ ดู วา “ขอใหคุณโชคดี นะครบั ” ผมนกึ เอ็นดจู งึ พูดขึ้นมาวา “ถา ฉันถกู จะใหร างวลั เธอ แตจ ะพบเธอไดท ไี่ หนละ” เดก็ ยิ้มแลวก็ตอบวา “ผมอยูแถวบางลําพูและสะพานผา นฟา น่แี หละครับ” ตอ จากน้ันผมไมไ ดส นใจอกี เพราะตามปกตินานๆ ผมจงึ จะไดซ ้อื สลากกินแบง รฐั บาลสกั ครั้งหนึ่ง บางครง้ั เมอื่ ออกสลากแลวผมกล็ มื ตรวจ ทง้ิ ไวตัง้ สองเดอื นจึงไดตรวจ แตไมเคยถกู เลย ครัง้ น้นั ในวนั ออกสลากผมไดย นิ ขา ง บา นเขาเปด วิทยุฟงผลการออกสลาก ผอู า นประกาศตัวเลขเสรจ็ แลวกป็ ระกาศชื่อผถู กู บังเอิญผมไดย ินแตช่อื ผู ถกู วา “เดก็ ใหลาภ” ผมกเ็ กิดดีใจข้นึ มา แตเลขท่ีออกนนั้ ผมไมไดสนใจฟง แตแ รก จงึ ไมทราบวาตรงกนั กับเลข หมายฉบบั ของผมหรือไม เกรงวาตนข้วั จะไปลงพองกบั ใครเขา เพราะไมไ ดลงชื่อจรงิ ตอมาเม่ือไดส อบกับหนงั สอื พิมพอกี ครง้ั หนงึ่ จงึ ไดแ นใจวา ไดถ ูกรางวลั ทีส่ ามในงวดนั้น ผมรสู กึ ตืน่ เตน และดใี จ มาก เพราะยงั ไมเ คยถกู มากอ น เวลานนั้ การออกสลากยงั ทํากันทศ่ี าลากลาง ขางกระทรวงมหาดไทย และ เดอื นหนง่ึ ออกเพียงสามครง้ั หลงั จากไดร ับเงนิ รางวลั ตามสลากที่ถูกตอ งแลว ผมกเ็ ทยี่ วตามหาเด็กขายสลากกินแบง คนน้นั ซ่งึ ผมไดส ัญญา ไวว าจะใหรางวัล แตผ มยังสงสยั วา จะจาํ เคา หนาเดก็ นัน้ ไดแ มน ยาํ หรอื ไม คดิ วา หากไดเ หน็ หนาอกี ครง้ั หนง่ึ คง จาํ ได เดินหาแถวบางลาํ พแู ละสะพานผานฟาหลายเท่ยี วก็ไมพ บเดก็ คนนัน้ ตอ มาอีกสองวันผมไดไ ปหาอีกกค็ ง ไมพ บเดก็ อกี ตามเคย วนั หลงั น้ีผมไดต้ังใจไววา จะไปเทยี่ วคนหาทางเขาดินบาง หลงั จากเม่อื หาทางบางลาํ พู และผานฟา ไมพ บแลว ผมจงึ เดินไปทางลานพระบรมรปู ทรงมา หนา พระทีน่ ั่งอนนั ตสมาคม พอถงึ ส่แี ยกมุมขวา ทจ่ี ะเขาสวนสัตวเขาดินวนา กไ็ ดพ บเด็กชายอายปุ ระมาณคงไมเ กิน ๑๐ ขวบยนื รองไห ยกมือข้ึนเช็ดนาํ้ ตาท่ี 70
ไหลออกมา หา งออกไปมเี ดก็ ชายอายุประมาณ ๑๒–๑๓ ขวบ ใชเ ทา เข่ยี กระตกิ ทก่ี ลงิ้ อยตู รงหนา ไปมา เสียงที่ พดู อะไรกันผมอยหู า งไมท นั ไดยนิ เมื่อเขา ไปใกลจ งึ ไดยนิ แตเ สยี งของเดก็ ทเ่ี ลก็ กวา รอ งไหพลางพูดวา “ถือวา โตกวาชอบรังแกเด็ก แลว ยังไมพ อ ยังเตะกระตกิ หวานเยน็ เขาแตก” แลวสง เสยี งรอ งไห หา งออกไปมกี รรมกรสองสามคนทาํ ความสะอาดสถานที่แถวนน้ั หยดุ มองดูเพราะเสียงรอ งไหของเดก็ ผมจงึ เดนิ ไปดูแลว ถามวา “เกิดเรอ่ื งอะไรขนึ้ หนถู ึงไดร อ งไหเ สยี อกเสยี ใจอยา งน”้ี เด็กรอ งไหพ ลางบอกวา “เขารังแกผมครบั เขาถือวาตัวโตกวา” ส่งิ ทท่ี ําใหเ กิดเอ็นดเู ด็กคนน้นั กเ็ พราะแมแ กจะโกรธแคนถงึ กับรอ งไห แกกไ็ มกลาวคาํ หยาบออกมาจากปาก ซึง่ ผดิ กบั เดก็ บางคน ถาโกรธถงึ กบั รอ งไหก ม็ ักจะใชวาจาหยาบดาออกมาเพือ่ ใหแคน ผมจงึ ถามวา “ใครทํา กระตกิ แตกละ หน”ู เดก็ คนเล็กช้มี อื ไปทางเดก็ ทโ่ี ตกวา ซง่ึ กาํ ลงั จะเดินออกจากทน่ี นั้ ไป ดวยทา ทางหยงิ่ ยโส ตามนิสยั คนพาล “เขาถอื วาตัวโตกวา รังแกผมยังไมพ อ ยังเตะกระตกิ น้าํ แขง็ ใสห วานเย็นของผมแตก แลว ยังเอาตนี เขีย่ เลน ผม จงึ แคนใจ เสียใจ เพราะผมไมร วู า จะไปพดู กับเจาของกระตกิ หวานเยน็ เขาวา อยา งไรดี เขาเคยชมวา ผมเปนคน ดี ไมเ กเรเหมือนเดก็ อ่นื ผมอายเขา ไมร จู ะมองหนาเขาอยา งไร จะซอ้ื กระตกิ ใชเ ขาก็ไมม เี งนิ ผมรบั หวานเยน็ เขามายังขายไมไดถึงบาท กระติกกแ็ ตก หวานเยน็ กเ็ สียหมด น่ีผมก็คงตองถกู ดุดาท่ที ําใหเขาขาดทุน และเขา คงไมวา ผมเปน คนดอี ีกแลว คงไมใ หผมรบั มาขายตอไป เขาคงไมร ูหรอกครบั วาผมไมไ ดทํา ผมบอกเขาคงไม เชอื่ ” ผมไดย ินเดก็ พูดแลวก็ใหน กึ สงสาร เพราะแกพูดอยางซอ่ื ๆ มองดหู นา ก็รสู ึกวา จะเคยเห็นมากอน ผมจงึ ถามแก วา “หนไู ปทําอะไรใหเขาโกรธละ เขาจงึ ไดร ังแกถึงกบั เตะกระติกหวานเยน็ ของหนแู ตก” เดก็ ใชห ลงั มอื ปาด น้าํ ตาจนแหงแลว จงึ พดู วา “ผมไมไ ดทําไมเขาหรอก ผมก็ไมเคยรจู ักเขามากอน ทีแรกเขาเขา มาชวนผมเลนทายหวั ทายกอนเอาตงั กัน ผม บอกวาผมไมมตี งั เขาบอกวาตงั ขายหวานเย็นไงละ ผมกบ็ อกวา ตังขายหวานเย็นไมใชข องผม เปนเจาของหวาน เยน็ เขา ถาขายหมดก็เอาไปสง เขา แลวเขาก็คดิ เปอรเ ซน็ ตใหท ีหลัง เขาวา ผมไอโ ง หกั คา เปอรเ ซน็ ตไ วก อนซวี ะ ถาเอง็ ไมอ ยากเลนปน แปะหวั กอน ก็มาเลนทายเลขทา ยรถยนตก ไ็ ด เอาไหมละ ผมบอกวา ผมเลน ไมเ ปนและไม อยากเลน เพราะยายผมสอนไววา อยา เลนการพนนั เพราะการพนนั ทกุ อยางมนั ไมด ี มันเปน ของชั่วรา ย ถาใครเหน็ เขา เลน กันท่ไี หนกอ็ ยาไปดูเขา หลกี ไปใหไกล มันมีแตโทษไมม ีคณุ ถาตาํ รวจมาจับกจ็ ะพลอยถกู จบั ไปดว ย เขาเห็น วาผมไมย อมเลนดว ยกโ็ กรธ พดู วา อา ยนี่ยายสอนนกั กจู ะเตะมึง ดซู ิวา ยายมึงจะสอนวา ยังไงอกี วาแลว เขาก็ เตะผม ผมกําลงั ถอื กระติกนา้ํ แขง็ ใสห วานเย็นอยู ผมก็ยกขนึ้ รับปด ปอ งกนั แตแลวกระติกในมอื ผมกก็ ระเด็น หลดุ จากมือ เพราะถูกเทาเขาเตะระเบิดแตกกระจาย และเขาก็ใชเ ทาเตะเขยี่ เลน แลว กห็ ัวเราะอยา งชอบใจ สว นผมตกใจ ผมมีสตางคเอาไปใหย ายใชก เ็ พราะอาศยั ทผ่ี มไดขายหวานเย็น” เด็กพดู แลว ก็นํา้ ตาไหลออกมา อีก ผมนกึ สงสารจงึ ถามวา “บานหนอู ยทู ี่ไหนละ เหน็ หนพู ดู ถึงแตย าย ไมเ หน็ พูดถงึ พอแม” 71
เด็กตอบวา “ผมไมมบี า น พอ แมก ต็ ายหมด ผมอยกู ับยายๆ ผมถือศลี อาศยั อยูกบั แมชีในวดั ” ผมไดย ินเชนนั้น กเ็ กดิ นกึ ไดวา ความฝนของผม บังเอญิ เดก็ มรี ปู รางสงู ตา่ํ ทาทางมาตรงกนั กบั เดก็ คนนี้ จงึ คิดวา เด็กคนที่ผมฝน กม็ สี วนชวยใหถ ูกรางวลั เพราะถา ผมไมฝ น กค็ งไมซ ้อื สลากกนิ แบง ฉะน้ัน เดก็ คนนี้สมควรมีสว น รับรางวัลดว ย สว นเด็กคนขายทผี่ มสญั ญาจะใหร างวลั นัน้ เมอ่ื ตามตัวพบคอ ยใหค ราวหลงั เมอื่ คิดเชน น้นั ผมก็ หยบิ เงนิ ออกมาจากกระเปา พลางพูดวา “หนไู มตองเสียใจ หยุดรอ งไหไ ดแลว ฉันจะชวย เอาน่หี นฉู นั ใหเ งินเธอแปดสบิ บาท เอาไปซ้ือกระตกิ ใหเ ขา” พดู แลวก็ยนื่ ธนบตั รใหเด็กผนู น้ั แลว พูดตอไปวา “เอาแกว ใสในกระติกที่แตกนน่ั ไปทง้ิ เสียในที่ทป่ี ลอดภยั ถา ทิง้ ไวจะไปตาํ เทาคนอืน่ เขา แลว เอาเปลอื กนอกไป ซ้ือแกไสในใสใหมค งไมแพงนัก ไมเ กนิ ๒ - ๓ บาท แลว เอาไปคืนใหเ จา ของหวานเย็น พรอมทัง้ จา ยคาหวาน เยน็ ใหเรยี บรอ ย แลว เธอกเ็ ปนคนดตี อไป สวนเงนิ ท่ีเหลือเกบ็ ไวใ ชห รือใหยายก็ไดต ามใจเธอ” เดก็ นอ ยมองดธู นบัตรใบละยีส่ บิ เปนจํานวนสใี่ บ ดวยสายตาและกิรยิ าไมเ ชอื่ ตาและไมเ ช่อื หู แลวก็ยื่นมอื อกมา รับอยางงงๆ เพราะไมเ คยนึกฝน มากอ นวา จะไดเงนิ มากเชนนี้ แกหยิบธนบตั รไปดูและลบู คลํา พอไดส ติดวงตา ก็แจมใสข้นึ แกยมิ้ แลวกย็ กมอื ขึ้นไหวผมแลวรองวา “โอ ! น่ผี มไดเ งนิ แปดสบิ บาทจรงิ ๆ หรือครบั แทบไมนา เชอื่ เลย ทานทาํ ไมถงึ ไดใ หผมมากเชนน้ี ตงั้ แตเ กิดมา ผมยงั ไมเ คยมเี งินถึงสิบบาทเลยครบั ” แกมองดูธนบัตรท่กี ําไวใ นมือ แลวกพ็ ูดกบั ตัวเองวา “ยายเราคงดีใจมาก เมือ่ รวู าเราไดเ งินตั้งแปดสิบบาท” ผมเองเมอื่ เห็นกริ ยิ าตนื่ เตนของเดก็ ก็พลอยปลื้มใจ เกดิ มคี วามสขุ เกนิ คาของนํ้าเงินทผ่ี มมอบใหแก คลา ยกบั ความดใี จทีไ่ ดชวยชบุ ชวี ติ คนไขใ หฟ น จากความตาย เงนิ ของผมไดใ หถ กู จุดของผตู องการ แกกําลงั ปลมื้ ใจ และ ฝนอะไรตอ อะไรตามนสิ ัยของเด็กพอสมควร แลวกห็ ันมาทางผม พูดวา “ทา นใจดีเหลอื เกนิ ผมคดิ วา คงไมมีใครใหเ งินเดก็ มากๆ อยา งนี้นะครบั ” ผมยมิ้ ปลอบใจแกแลววา “คนอ่ืนเขาอาจใหมากกวาน้ีก็ได ถา เด็กคนนนั้ เปนเดก็ ดีมคี วามซอ่ื สัตย มคี วาม กตัญเู คารพผใู หญ ทาํ ใหผ ใู หญมีความรักใครเอ็นดขู นึ้ ” เด็กยิม้ อยา งดใี จแลววา “จรงิ ครบั ยายเคยสอนผมอยเู สมอ ในเรอื่ งใหทําความดี ออ ! ทา นอยูท่ีไหนครบั และ ทา นชอื่ อะไรผมเพยี งขอทราบเทานนั้ ผมไมร บกวนทา นอกี ผมอยากรจู ะไดไ ปบอกกบั ยายวา ทา นเปนผูม ี บญุ คุณใหเงินกบั ผมมาก เดีย๋ วยายจะสงสัยและเสยี ใจ นกึ วา ผมไดเ งนิ มาโดยทางไมดี แตผมก็ไมเ คยโกหก ยาย ไมช อบคนทจุ รติ ยายเคยเลาใหผ มฟง ถึง เสอื เปย และเสอื อน ที่ถูกแทงตาย และถกู ยงิ ตาย อายสุ นั้ เพราะหา กนิ ในทางทจุ รติ ยายบอกวา คนทจุ รติ ตายเรว็ กวาคนธรรมดา” 72
ผมไดฟง เด็กพูดเชนนั้น ก็เกดิ สงสารและเอน็ ดมู ากขึ้นจึงบอกวา “ช่ือ.......... อยูท ี่ถนน................. ซอย............. บา นเลขท.ี่ ...... ถาหนูเขา ไปในซอย ถามชือ่ ฉนั คนในซอยนั้นเขาจะชบี้ า นให ถา มเี ร่อื งเดอื ดรอนไปหาฉนั ซินะ ถาชว ยไดฉันยนิ ดีชว ย” ผมเห็นกรรมกรทาํ ความสะอาดนัน้ มองดูผมอยา งสงสัยคงคดิ วา ทําไมผมจึงใหเ งินเดก็ ขายหวานเย็นมากถึง เพียงนั้น และคงนกึ วา ผมอวดเบง อวดเปนเศรษฐี แตถ า เขารูว า ผมถูกสลากกนิ แบง รฐั บาลรางวลั ทสี่ าม เขาคง หมดสงสัย เหตกุ ารณครงั้ น้ัน เมือ่ ทบทวนถึงความฝนแลว กค็ ดิ วา เปน เพยี งเหตบุ งั เอญิ เทา น้นั และเด็กคนน้ันก็ไมไ ด ตดิ ตามมาขออยูดว ย แมว า ผมจะรสู ึกเอ็นดรู กั ใครส งสาร เพราะผมเห็นวาเปน คนดี มีนิสยั ดี มีความซือ่ สัตย กตัญู ผดิ กบั เดก็ อนื่ ท่วี ่งิ เลน แถวทองถนนท่ัวๆ ไปกต็ าม แตใ นไมช าผมกล็ มื เหตุการณในครง้ั นีเ้ สยี สนทิ เวลาไดผา นไปประมาณ ๑ ป ผมไมไดพ บเดก็ คนนั้นอกี เลย ในเวลานัน้ ผมมีไรอ ยตู า งจงั หวดั และผมตอง เดินทางไปไรอยางนอยเดอื นละครงั้ คอื วันสน้ิ เดือน เพอื่ นาํ คาแรงและสงิ่ อ่นื ๆ ไปจา ยเปนประจํา วนั หนง่ึ ผมจาํ ไดวา เปน วนั เสารก อนสิ้นเดือนสองวัน ผมตอ งไปเบกิ เงนิ ท่ธี นาคารตอนเชา เพราะตอนบา ย ธนาคารปดและจาํ เปน ตอ งนําเงนิ ไปจา ยทางไร นอกจากจะจายตามปกตปิ ระจําเดือนแลว ผมยงั เบกิ เงินไปวาง มดั จาํ ซอ้ื ท่ีเจาของไรท อ่ี ยขู า งเคียงกับไรของผม เพอื่ ขยายกจิ การใหใ หญโ ตยง่ิ ขึ้น เงินสดจํานวนมากนผ้ี มได นํามาเก็บไวทบ่ี าน เพ่อื การสะดวกกอ นจะนําไปไรใ นตอนเชา วันจนั ทร ซง่ึ เปน วนั ส้นิ เดือนพอดี ค่ําวนั เสารน้ันเอง เมอื่ ผมกลบั จากธุระกําลังเดินเขาซอยกลบั บาน ผมกไ็ ดยินเสียงฝเ ทา คนเดินตามมาขางหลงั เมอื่ เขาไปถงึ กลางซอยกอ นจะถึงบานผม ขณะนั้นไมคอยมคี นพลุกพลาน อากาศย่ําคาํ่ ทําใหมองหนา ตากันไม ถนัดนัก เพราะซอยน้ันเทศบาลยงั ไมไดตามไฟ ผมไดยนิ เสียงเรียกคอยๆ พอไดยินมาจากทางหลงั วา “ทานครับหยดุ กอ น” ผมชะงกั หยุดเดนิ เม่ือเหลียวไปเห็นเดก็ อายุประมาณ ๑๒–๑๓ ป เดนิ ตามมา พอมาทันก็ ยกมอื ข้นึ ไหว ผมจงึ ถามวา “เธอมธี รุ ะอะไรกบั ฉันหรอื ” เดก็ คนน้นั แสดงกริ ิยาออนนอ มแลวพูดคอ ยๆ ราวกบั กลัวคนไดยิน และกลวั คนเห็น แกเหลียวดซู ายขวาตลอดเวลา และพดู วา “มธี ุระสําคญั มากครับทา น จําผมไดไ หมครบั ผมเด็กชายหวานเย็นทท่ี านใหเ งินแปดสบิ บาท” ผมพจิ ารณาดอู กี ทีกจ็ าํ ได จึงพูดขึ้นอยา งดใี จวา “ออ! หนูฉันจําเธอไดแลว ดีใจมาก เธอมีธรุ ะอะไรใหฉ ันชว ย หรอื เปลา ” เสียงเด็กตอบอยางระมัดระวงั วา “ไมม อี ะไรตอ งรบกวนใหท า นชวยเหลอื หรอกครบั ผมมาเตอื นทานเพราะ ทา นมบี ุญคุณตอ ผม” ผมชกั สงสยั จึงถามวา “เธอมาเตือนฉันเรือ่ งอะไร ไหนบอกใหร ซู ”ิ 73
เดก็ ชักปากสนั่ กวาจะพูดออกมาได เสยี งทพี่ ูดไดย ินคลา ยเสยี งกระซิบวา “คืนพรุงนี้วนั อาทติ ย เวลาตสี จ่ี ะเกิด โจรกรรมขึน้ ในบานทาน” ผมไดย ินเสียงนัน้ สะดงุ ยอ นถามวา “เธอรไู ดอ ยา งไรเร่ืองสําคัญเชน น้ี” เด็กตอบวา “ผมรจู ากคนทจี่ ะมาขโมยบา นทา น” ผมรอ นใจจึงถามวา “ใคร” เด็กกระซบิ ตอบวา “สลัดดํา” ผมตองสะดงุ เพราะเคยไดย นิ ชอ่ื โจรคนนีว้ างแผนการณแนบเนยี นมาก จึงยอ นถามวา “มนั รูไดอ ยางไรวาบาน ฉนั มีเงิน” เด็กกระซบิ บอกวา “คนใช คนครัวในบา นของทานเปน สาย และทานระวังอาหารเย็นจะถูกวางยานอนหลบั แต อยากจะขอใหท า นสญั ญากบั ผมสกั อยา ง” ผมสงสยั จงึ ถามวา “เธอตอ งการใหส ญั ญาอะไร เธอตองการเงนิ หรอื ” เสียงเด็กรนุ หนาเศราลงวา “เปลาครบั ผมไมตอ งการเงิน แตอ ยากขอรองทานกรุณาอยาทําอนั ตรายแกสลัดดํา เพราะผมเปน หน้ีบญุ คณุ เขา ตกลงนะครับทาน” ผมนึกตเิ ตยี นตัวเอง ทต่ี รี าคาเดก็ คนนีต้ ่าํ เกนิ ไป จงึ รบี รับปากวา “ตกลง ฉันจะพยายามเพอื่ เหน็ แกเ ธอ” เดก็ หนมุ ดีใจ ตอบวา “ขอบคณุ ทา นมาก ผมตองรีบไปละครบั ถา เขารเู ขา ผมตองตายแน” พูดแลว กร็ บี เดนิ ทาง ไปทนั ที ผมจงึ บอกวา “เธอตองกลับมาหาฉนั อีกนะ” แตเ ด็กเดินออกไปไกลเกนิ วา ทจ่ี ะไดยินคําพดู ของผมเสยี แลว สงั เกตดูแกกลวั ภยั คอยระวังตวั อยเู สมอ คืนน้ันผมย่ิงนกึ ก็ยง่ิ เหน็ จริงวา ผมเบิกเงินจากธนาคารมาไมม ีใครรู นอกจากคนในบา นเทานน้ั ในบานกม็ คี ุณปาของผมเปน ผดู ูแลจัดการในบา น นอกนัน้ ก็มพี วกบา นไรรา งกาย แขง็ แรง ซ่ึงจะเดินทางมาแจง ถงึ การตกลงซื้อขายไรข างเคยี ง และจะเดนิ ทางกลบั ไปพรอมกบั ผมในวนั จนั ทร พวกนมี้ ีความซือ่ ตรงและรักใครผ มดี แตคนรบั ใชแ ละแมค รัว ผหู ญงิ สองคนนเ้ี พ่ิงจะมาอยูใ หมย ังไมถงึ สามเดือน และบดั นกี้ ร็ แู นช ัดแลว เพราะสองคน น้ีเองผลดั กันออกนอกบา นคราวละนานๆ คงนาํ ขาวการเบกิ เงินซ้ือไรข องผมไปบอกพวกโจรอยา งไมตองสงสัย นึกแลวรสู กึ ใจเตน เพราะผมยงั ไมเคยรบั เหตกุ ารณเชน น้มี ากอ นเลย แตกเ็ ปนบญุ กุศลทรี่ ลู วงหนาเสยี กอน นี่ก็ เหน็ จะเปน ความดีของผมทไี่ ดใหเ งินแกเ ด็กขายหวานเย็นเมอ่ื ครัง้ นั้น ไดเกดิ ผลสนองข้ึน ยิ่งคดิ ผมกย็ ่งิ เปน หว ง เดก็ คนน้นั มากข้ึน การที่แกฝา อันตรายมาบอกผม ถา หากพวกโจรรเู ขา แกกค็ งไดรบั อันตรายถงึ คอขาดบาด ตายแน คดิ แลว กไ็ มสบายใจ 74
ตอ มาเมือ่ ถงึ เวลากาํ หนดพวกโจรกม็ าตามนัด แตไดถกู พวกรักษากฎหมายซอนกลจงึ จบั ไดหมดทกุ คน โดยมไิ ด มกี ารตอสเู กิดข้นึ เพราะเจา หนาทร่ี ูตวั อยกู อนแลว ไมช าพวกเหลารายกไ็ ดร ับโทษตามความผิดที่ตนไดท ําไว มากนอ ยทวั่ ทกุ คน แตการรับสารภาพยอมไดรบั ความปรานเี ปนธรรมดา หลงั จากนน้ั ผมกเ็ ฝา คอยเด็กคนนั้น เขาใจวาแกคงจะมาหาแตก็ไมไ ดพ บอกี เลย คราวนผี้ มมีความรอ นใจ เกดิ มี ความเอน็ ดสู งสารแกขึน้ มา เหน็ จะเปน เพราะแกสรา งความดีโดยปองกันทรพั ยส ินให พนจากโจรภยั เปน ความ ดเี ดนประจกั ษในความกตญั ูของแก สง่ิ น้ไี ดเกิดชกั จูงใจผมใหเ กิดความรักใครแ ละสงสาร อนั แทจ รงิ ซง่ึ ผมจะ ลืมไมได อีกอยางหน่ึง การที่แกชวยปอ งกนั ทรพั ยส นิ ใหผ มในคราวนี้ เหน็ ไดชดั วา แกมไิ ดหวงั สนิ จา งรางวลั สง่ิ ใดตอบ แทน หากวาเปน เพราะแรงกตญั ู ถา แกหวงั สินจางแลวแกคงรีบมาหาผมอกี ทันที ผมไดพ ยายามใหค นไปสบื หาอยากจะพบแก อยากนาํ มาเลีย้ งดตู อ ไป เพือ่ ตอบแทนความดี แตก ห็ าไมพ บ ผมออกจะเปน หวงในอนาคตของเดก็ คนน้มี าก และเรม่ิ เหน็ ความดีของแกเพิ่มข้ึน ทัง้ ๆ ท่แี กรดู วี า หากแกมาหา ผมแกกจ็ ะไดรบั รางวลั ในความดีขอความชอบครง้ั นอ้ี ยางแนน อน แมแ ตครัง้ กอนซงึ่ แกยังไมเ คยทําความดีอะไร ผมก็ยงั มอบเงินใหแปดสิบบาท แกยอมเขาใจดี นี่แหละเปนจุดทท่ี าํ ใหผ มเพิ่มความรักและสงสารแกมากขึน้ ตอมาผมคิดวา ถา เราไดอาศัยเจาของทองท่ชี วยสืบหาคงไดผล ผมจึงของรองใหเพ่อื นผเู ปน นายตํารวจชว ย จดั การสบื หาให เพอื่ นผูน ั้นกลาวเปน คติวา “คณุ คิดอุปการะอบรมเดก็ ขา งถนนอยางนี้ เปนบญุ กุศลทไ่ี ดชวยสังคมหมดความประพฤตชิ ัว่ ไปไดอีกคนหนงึ่ ทาํ ใหต ํารวจหนักแรงนอ ยลง” ผมจงึ บอกวา “เด็กคนน้เี ปน เดก็ ดอี ยูแลว เพราะไดรบั การอบรมจากผเู ปน ยาย แกรูดรี ูชัว่ รจู กั บญุ คุณ” เพือ่ น นายตาํ รวจผูน้นั หัวเราะแลวพูดวา “ผมเชื่อ เทา ท่ีแกทําไปน้นั ก็แสดงวา แกเปนเด็กดี เด็กท่ีอยูในสภาพเชนนีห้ าเดก็ ดีไมไดง า ยๆ แตส ่ิงแวดลอ มน่ีซิ ครับ ความคบั แคน ความทุกขย ากลําบาก ความจําเปน บบี บงั คบั อาจเปลี่ยนแปลงจติ ใจของแกใหเ ปน โจรไปได คราวนี้แหละจะเพ่ิมความยงุ ยากลาํ บากใหแกส ังคมและการปราบปราม จงึ เปนหนาที่ของผมชวยคุณหาเด็ก เปน การปองกันอาชญากรไปดว ย ไดท ้งั งานราชการและสวนตัว ผมจงึ มีความยินดีและเตม็ ใจจะสบื หานําเด็ก คนนมี้ าใหค ณุ จนได” ตอ มาไมนานนกั ดวยความสามารถของเพอื่ นผมก็นาํ เด็กคนนน้ั มาตามสญั ญา เขาเลา วา ไปพบแกอยูในวัดกบั ทา นสมภาร ผมไมท ราบจะพดู อะไรดี จงึ จะสมกบั ความดีในครั้งนีเ้ หมือนไดล าภอันประเสริฐทไ่ี ดเ ดก็ คนน้มี าอยู กับผม แตแลว ผมกไ็ มส บายใจ เพราะสงั เกตดแู กเศรา เหงาๆ อยตู ลอดเวลา คลายกับคนมที ุกขห นกั อยใู นใจ แทนที่จะดีใจ ผมไดพ ยายามปลอบโยนใหห ายทุกข และถามวาเหตุใด แกจงึ ไปไดขาวจากสลัดดํา แลว ก็เสย่ี ง ภัยมาบอกใหผ มทราบ แกบอกกับผมวา แกรจู ักสลดั ดําหลงั จากยายถึงแกก รรมดว ยโรคชรา และเริ่มเลาเรือ่ ง ของแก โดยทาํ ตาแดงๆ จะรอ งไห แกเลาวา 75
“กอนจะตาย ยายเรยี กผมไปน่งั ขา งๆ ทีย่ ายนอนเจบ็ แลว ยายก็เอามือคลําทัว่ หนา ผม เพราะเวลานน้ั ตาของ ยายมองอะไรไมเหน็ แลวยายกร็ อ งไห ผมเอามือของยายขึน้ ไวบ นหวั ดว ยความรกั นบั ถอื เพราะผมไมรวู า จะทํา อะไรดกี วานี้ แลว ผมกร็ องไหส งสารทย่ี ายเปนหวงผม” ยายพูดวา “อา ยหนู ยายรูด วี า ยายจะอยูก บั เอง็ ไดอีกโดยไมก ว่ี นั แลว รกั ษาตวั ไวใ หดนี ะหลานนะ เอ็งอตุ สา ห อาบเหง่อื ตา งนํา้ เพือ่ หาเงินมาเล้ียงยาย สจุ ริต ขายทง้ั หวานเย็น ล็อตเตอรี่ หนงั สือพมิ พ และลกู โปง เอง็ ทาํ ทกุ อยา งเพ่ือหาเลีย้ งยายดว ยความกตญั ู แตยายไมมีทรัพยส มบตั ิจะใหเอ็ง ยายมีแตศ ลี ธรรมทใี่ ชอบรมสง่ั สอน เอ็งมาตลอดเวลา เพือ่ จะไดต ดิ ตวั ปฏบิ ตั เิ ปน ความดีตอไป คนเราอาจจะจนทรัพยส นิ เงินทอง แตอ ยาใหจ น ศลี ธรรมและความดี มีความกตัญรู ูคณุ อยา เนรคณุ คน จะมีความเจรญิ แกตัวตอ ไป มีศีลธรรมความดที ําให จติ ใจเราสงู ขน้ึ และมีความสบายใจ ผิดกบั ความช่ัว มนั ทาํ ใหจิตใจตํ่าเลวและเส่อื มลง ท่สี ุดกต็ อ งอยูในความ ทุกข จงจําคาํ ของยายไว” กอนท่ยี ายจะจากไปกอนนย้ี ายเปน หวงเอง็ มาก นอนตาไมห ลับ คดิ วา ถา ยายตายแลวเอ็งจะลําบาก จงึ ฝากทา น สมภารใหช ว ยดแู ลส่งั สอนเอง็ ตอ ไป เอง็ ก็โตขน้ึ ทกุ วัน เกรงจะเสยี คนเพราะไมมีคนคอยสง่ั สอนตกั เตือน เมอ่ื วัน กอนทา นสมภารมาเยีย่ มยาย ทา นกร็ บั ปากวา จะชว ยดูแลเอง็ ตอ จากยายแลว ทา นไดขอเอาดวงวัน เดอื น ปเ กดิ ของเอง็ ไปดู แลวทา นก็กลับมาบอกยายวา “ไมต อ งเปน หวงอายหนหู รอกโยม อาตมาตรวจดูดวงชะตามนั แลว ดวงของมนั วาจะมคี นอุมชู ชบุ เล้ยี งอุปถมั ภ มนั ใหม คี วามสุขแน อา ยนี่ตกนาํ้ ไมไหล ตกไฟไมไหม ชะตามนั ดี ทแี รกกล็ าํ บากบาง แตตอไปก็สบาย ตําราของ อาตมาไมเ คยผดิ ” ยายรวู าทานสมภารทายแมน มากไมเคยพลาด นแ่ี หละอา ยหนู ยายจึงบอกวา ยายหมดหวงแลว ถงึ จะตายกต็ า หลบั ” และอีกสองวันตอ มายายก็ตายลงดวยความสงบ และมสี ตดิ ี ทางวดั ไดชว ยกนั จัดงานศพจนเรียบรอย ผมมคี วาม อาลยั วา เหวมากเพราะเรามกี นั สองยายหลานหอบหิ้วไปไหนมาไหนดวยกนั ตง้ั แตผมเลก็ ๆ พอจาํ ความไดกเ็ หน็ หนายายคนเดยี วทเี่ ปน ญาติ เราไมเ คยคลาดกันเลย บัดนผ้ี มเหลือตัวคนเดยี ว ยายเคยบอกวา เราไมม ญี าตพิ ่ี นองทไ่ี หนอกี แลว ไมม ีใครอกี แลว ทผ่ี มจะรักเทายาย ผมมีความอาลัยและเสยี ใจ คิดถึงยายมากจนทนอยใู นวัด ไมไ หว ผมจงึ ไปหาทานสมภาร บอกทา นวาจะลาไปทาํ งาน เพราะผมตดิ ตองานเอาไวแ ลว สมภารทานเปน คน ใจดี ทานจงึ แนะนําวา “ไปทํางานใหค ลายความเสียใจ คดิ ถึงยายสักพักหนึ่งกด็ เี หมือนกัน จะไดไปพบกบั คนท่อี ปุ ถัมภคา้ํ ชเู อง็ แตชาติ กอน จะไดสบายเสยี ที แตเอง็ ก็ไมเ คยทาํ งานทไี่ หนมากอ น อายุของเอ็งกย็ งั นอย หลวงพอสงสารเปนหว งเอง็ มาก คนเราเกิดมากต็ อ งตอ สูยงั ชีวิตเปนธรรมดาของโลก แตเอง็ ยังเด็กและยงั ใหมตอโลก ถาครง้ั แรกไปพบคน ชว่ั เปนตัวอยา ง ประพฤติตามจะติดนสิ ยั ชว่ั ตอ ไป ถา ไปพบคนดมี ีศีลมธี รรม กจ็ ะไดตัวอยา งที่ดีติดเปนนสิ ัย เชนกนั หลวงพอ จะใหค ติเหมอื นคาถาสกั บทหน่งึ จะไดทอ งใหข ึ้นใจเม่อื ยามคบั ขัน จะไดเ ปน เครอื่ งเตอื นใจให นึกถงึ คาํ ของหลวงพอ ทีใ่ ห ไวว า 76
“พบคนชั่วใหหลกี หนี พบคนดีใหเ ขาหา” จงจาํ ไวใ หดี จะเปน ทางนําเอง็ ไปสทู างท่ีดีที่ชอบ ยายของเอ็งเปนคน ดีมากอยใู นศลี ธรรมตลอดมา เปนผดู ีตกยาก เปน ท่เี คารพรักใครน ับถอื ของคนในวัดท่ัวไป เอง็ กเ็ ปนเชื้อสาย ของยาย และไดร บั การอบรมมาดวยความดี หลวงพอ ขอเตอื นเอง็ วา “เม่ือทํางานแลวใหม ีความขยนั ขันแข็ง มคี วามซ่อื สัตยม ัน่ คง อยา รงั เกยี จงานทเี่ ขามอบให ตองตงั้ ใจทาํ ใหด ี เรียบรอยและรวดเรว็ อยา ถวงงาน อยางถว งเวลา และอยา ไถล จะเปนการเพาะนสิ ัยชวั่ มาสูต วั เราเอง ความ ขยันขันแขง็ ซ่ือสัตยส จุ รติ ถาตดิ เปน นสิ ยั ประจําตัวของเราจะเปน ทางนําความรุงเรอื งมาสชู ีวิต เพราะคนดีมคี วามขยันขันแขง็ มจี ิตใจซอื่ สตั ยส ุจริต จะไปอยกู ับใครกม็ คี นยินดตี อนรบั ทุกแหง ผดิ กับคนเกยี จ ครานตอ การงาน มใี จไมส จุ รติ ชอบไถล โกงเวลางาน พวกน้เี ปน ผทู าํ ลายตวั เอง ทําลายความรงุ เรอื งของชีวิต อนาคต เปน ทร่ี ังเกียจชองผูรูทั่วไป เขาไมร ทู นั ทีแตตอ ไปเขาก็รู เราเกิดมาเปนคนตอ งมีมานะ อดทน เสยี สละ ไมเ หน็ แกตัว มีศีลมีสตั ย อยา เอาชนะคนพาลดว ยพาลตอบ เราใชศ ลี ธรรมความดเี ขา ตอ สู เราตองชนะใจของ เราเองสาํ คัญกวา สง่ิ อน่ื ” “คําเหลา นห้ี ลวงพอใหเ ปน สมบตั ิของเจา จําเอาไวเพอื่ ตักเตือนตัวเองใหไ ปสูทางดปี องกันทางช่ัว เอง็ จําไว ปฏิบตั ติ อ ไปและขอใหคณุ พระศรรี ัตนตรยั จงปองกนั คมุ ครองเอง็ ใหพนจากภยั ทง้ั ปวง นําเอง็ ไปสทู างทีด่ ที ีช่ อบ และความเจรญิ ตอ ไปเถิด” ผมกม ลงกราบรบั โอวาทของทานสมภารแลวพดู วา “กระผมจะจดจาํ คาํ ของหลวงพอ เหมือนเครื่องรางของขลงั อนั ศกั ดิส์ ิทธ์ิ ทจ่ี ะปอ งกันตัวผมใหพน จากความชัว่ ” ทา นสมภารหัวเราะชอบใจแลววา “เจาหนู เจา นี่ฉลาดเกนิ ตัว หาเดก็ อายุเทา นี้จะพดู ไดอยางนี้ เหน็ จะเปน เพราะยายของเอง็ ฝก ฝนอบรมมากอ น จึงเขา ใจอะไรไดอยา งรวดเร็ว ถาเอ็งไปอยูท ไี่ หนไมส บายกก็ ลบั มาอยวู ัด ถา จะเอาดที างศาสนาอยากบวชเณร หลวงพอ จะบวชให ถา ไดเลา เรยี นฝก ฝนศึกษาดคี งไดม หาเปรียญแนๆ น่ี มนั แลว แตบุญกศุ ล แตด วงของเอง็ ไมบอกวา จะเอาดที างศาสนา” เม่อื ผมลาทานสมภารออกจากวดั ก็มาไดทํางานทร่ี านขายอาหารแหง หนงึ่ กินอยูหลบั นอนเสรจ็ ผมมีหนาทท่ี าํ ความสะอาดและลา งถวยชาม ไดก ินอ่ิมนอนหลบั สมกบั สภาพของลกู จางท่ัวๆ ไป ผมเขา ไปทํางานได ๔ - ๕ เดือน เจา ของรา นกร็ สู ึกเอ็นดูสงสารผมมากกวาคนอยกู อน แตชะตาของผมมักจะพบคนพาล แมว าผมจะ ทํางานต่าํ ๆ ก็ยงั มีคนคอยอจิ ฉารษิ ยา พวกคนทาํ งานดวยกนั คอยแกลงพูดเสยี ดสีหาเรอ่ื งรงั แก หาวาผมทาํ งาน ขยนั เพื่อประจบเจาของรา น ทาํ งานเอาหนา ทาํ ขามหนา ขา มตาพวกเขา เพราะผมทํางานเรยี บรอ ย เสรจ็ เร็ว กวา เขาในงานอยางเดยี วกัน ฉะน้นั เขาจงึ พากันโกรธแคน คอยกีดกนั หาเรอ่ื งผมตลอดมา แตผมกอ็ ดคดิ ไมไ ด วา เหตุเหลา นม้ี นั คงไมเ ปนตน เหตุใหพ วกเขาโกรธมาก ถึงกบั พาลหาเร่ือง คดิ วาสิ่งทีท่ ําใหเขาโกรธมากเ็ พราะ ผมไดร เู ห็นวา พวกน้ชี อบยกั ยอกเงนิ ขายอาหารเอาไปแบง กนั แตเมือ่ รูเห็นเขากม็ าทาํ ใจดี ชวนผมรวมมือเปน พวกดว ย โดยสญั ญาจะแบง เงินใหผ มดว ยสว นหน่ึง แตผ มนกึ ถงึ ยาย นกึ ถึงคาถาของทานสมภาร ผมจึงไมย อม รว มมือทําการทจุ รติ ดวย พวกเขาจงึ โกรธมาก ขใู หผ มออกจากงาน มิฉะน้ันจะเจบ็ ตวั ผมเองก็ไมส นใจในคําขไู ม ยอมปฏิบตั ิตาม และผมกท็ ํางานมาเปน ปกติ 77
เหตเุ กดิ ขึน้ ในวันหน่ึง เวลาเชาผมเดนิ เขาไปในซอย เพื่อเกบ็ จานชามทมี่ ผี สู ัง่ มาเลยี้ งกนั ทบ่ี า นในวนั สน้ิ เดอื น ตามธรรมดาเวลาเชา เรามเี วลาวา ง เพราะเปดขายอาหารตงั้ แตกลางวนั ถงึ กลางคนื เม่อื ผมเดนิ เขาไปในซอยยงั ไมท ันถึงบานทจี่ ะไปเกบ็ ชาม กเ็ ดนิ สวนทางกบั ชายผรู ว มงานกับผมซ่ึงเปน หวั หนา ขแู ละแสดงกริ ิยาไมเ ปนมิตร กบั ผมตลอดมา ผมก็ไมส นใจ แตพ อผมเดนิ คลอ ยหลงั กไ็ ดยินเสยี งรอ งโอย เหมอื นไดรบั ความเจบ็ ปวดอยูขา งตวั ผมตกใจหันไปดู เหน็ ชายคน หนึ่งผิวดํา รูปรางกาํ ยําลํา่ สนั จบั ขอ มือชายรว มงานผเู ปน อริกบั ผม บิดทายโู ดจนหลงั แอน รองออกมาดว ย ความเจบ็ ปวดและกลัว แตในมอื ยงั คงกํามีดโตะไวแนน ไมย อมปลอ ย จนชายผูน้ันบิดขอมอื สะบดั หนกั ขนึ้ จน หนาเบี้ยวบดู เหน็ จะทนไมไ หว มอื ที่กํามดี ไวก็คลายออก ปลอยมดี หลดุ ตกลงยังพ้นื ชายผูน ั้นยังคงบดิ มอื ไขว หลงั แนนอยูไมยอมใหด ้ินหลุดไป ชายรวมงานกับผมตกใจจนหนาซดี เหง่อื ออก ออนวอนขอรอ งใหผ มบอกใหช ายผนู นั้ ปลอ ย เคราะหดีในซอยนน้ั ไมมีผคู นผา นไปมามากนกั เพราะเปน เวลาเชา จงึ ไมใ ครมีใครรูเห็นเหตกุ ารณพอทจี่ ะมายนื มุงดู ผมหนั ไปมอง หนาชายผมู พี ระคุณผูนน้ั เพอ่ื ขอความเหน็ ชายผนู นั้ มองหนาผมแลว พูดวา “อายหนู เอ็งยงั เคราะหด ที ข่ี า เห็นมันชักมดี ออกมากอนทจ่ี ะทําอะไรลงไป ขา จงึ โดดเขา มาควา ขอ มอื มนั ไวทัน ไมเ ชนน้ันมีดคงปก กลางหลงั เอง็ แน” แตแลวเจา คนรวมงานกบั ผมก็รอ งบอกขึ้นวา “ไมจ รงิ ผมเพยี งแตช ักมดี ออกมาขู ผมไมต ง้ั ใจจะแทงหรอกครบั กรณุ าปลอยผมเถิด ผมจะไมท าํ อยางนน้ั อกี นกึ วาสงสารยกโทษใหผ มเถิด” พดู แลว รอ งไหเ หมือนจะสาํ นึกตัว แลว ชายผูน น้ั ก็หนั มาพดู วา “ยงั ไง อา ยหนเู อ็งรจู กั กับมนั ดอี ยูหรือ” ผมจงึ เลาเร่อื งชายผรู วมงานนนั้ ใหช ายแปลกหนาฟง โดยตลอด เม่อื ทราบแลว ชายผูนั้นถามผมวา “นจี่ ะจัดการ อยางไรดี อายนกั เลงกุย ๆ อยางน”ี้ ผมบอกวา “ผมอยากจะใหเขาสญั ญาวา จะไมทําชวั่ อีก แลว ปลอยเขาไป” ชายผนู ้นั พดู วา “เอา ! ตามใจเอง็ ขาไมช อบคนทํารายขางหลัง” ผมจงึ พูดกบั ผรู ว มงานของผมวา “เราจะตองใหสญั ญาวา จะไมป ระพฤติชั่วตอ ไป และการยักยอกเงนิ ของรา น ขายอาหารกข็ อหามเดด็ ขาดอยาทําอีก ถา ไมเ ช่ือฉนั จะบอกใหเ ขารเู ร่อื งทแี่ กดกั แทงฉัน เพราะฉนั รคู วามลับท่ี แกยักยอกเงิน แกจะรบั ปากใหฉันไดไหม” ชายรว มงานรบี รบั ปากทันที “ได ตอ ไปผมจะไมคดิ รา ยตอ คณุ และไมทจุ ริตยักยอก แตข ออยาไดบอกเรอื่ งน้ใี ห ใครร”ู 78
เสียงชายผนู ั้นตะคอกวา “เฮย แลว มนั จะมีอะไรประกนั ละ วะ พูดงายๆ พอจะเอาตัวรอดเทานน้ั แลว มันก็ไมท ํา ตามใครจะร”ู เสยี งชายรวมงานตอบปากคอสั่นวา “ผมสาบานใหได ถา ผมผิดคาํ พูดทใ่ี หไ ว ขอใหผมตายภายในสามวนั เจด็ วัน เถดิ ครบั ” ผมจงึ บอกชายแปลกหนา คนนนั้ วา “ปลอยเขาไปเถิดครับ เขาคงเขด็ และไดสาบานแลว ” ชายผนู ้นั มองหนา ผมแลวพดู วา “อายหนูนี่ใจดีนกั มันจะเอาชีวิตเอง็ แลวยงั ไมเ อาเรอ่ื ง แตเ อ็งอยากปลอ ยมัน ขาก็ไมวา ขาเอ็งก็ไมช อบยงุ กับตาํ รวจเหมอื นกัน แตขาจะขอส่ังสอนใหม นั รเู สียบา ง” แลว กป็ ลอยมือทไี่ ขวหลัง แลวใชม อื ขวาตบหนาขางซายของชายรว มงานจนเซไป แลว ตวาดซ้ําวา “ไปใหพนหนา ขาเรว็ ๆ ประเดย๋ี วขา เกดิ กลับใจ เอง็ จะเจ็บตัวมากกวาน้ี” ชายผรู วมงานของผมยกมอื ขึน้ ไหวแลวไหวอ กี ดวยความกลวั พอจะกมหยิบมีด ชายผนู น้ั ก็ใชเทา เหยยี บเอาไว ทั้งตวาดซํ้าอกี วา “ไปไมต องหยบิ ถา ชา ประเด๋ยี วมดี เลม นจี้ ะเลนงานมงึ ” ชายผูรวมงานของผมตกใจยกมือไหวอ ีก แลว รบี ตาลีตาลานเดนิ ออกไป ไมย อมหนั กลบั มามองอกี เลย ชาย แปลกหนา หัวเราะกม ลงหยบิ มดี โตะข้นึ มาหกั ดวยขอ มืออนั แข็งแรงออกเปน สองทอ น แลว ก็โยนทงิ้ ไปในถงั ขยะ ซง่ึ ต้ังอยบู รเิ วณนั้น แลว หันมาพดู กับผมวา “อา ยหนู เอง็ อยา กลับไปทํางานทรี่ า นอาหารอีกเลย ขา ชกั ชอบเอง็ แลวละ ไปอยูก ับขา ขา มีงานใหทําดกี วาน”้ี ผมมองดชู ายแปลกหนา ผนู นั้ ดว ยความรคู ุณ ท่ีไดชว ยเหลอื ผมจากการลอบทํารา ย จงึ พูดขน้ึ วา “คุณจะใหผ ม ทาํ งานอะไรครบั ผมไมมีความรอู ะไรมากนัก กลัวจะเสยี งานของคุณ” ชายแปลกหนาหัวเราะพลางพูดวา “เฮย เอ็งอยาเรียกขา วา คุณเคนิ อะไรเลยวะ เรยี กขา วา พี่กแ็ ลวกนั งานของ ขามันไมยากเย็นอะไร ขาคิดวา เอง็ คงทําได หนวยกานเอง็ มนั ดี ฉลาดแตซื่อๆ ขาชอบ” ผมเลยบอกไปวา “ตกลงครบั พ่ี ผมจะทาํ งานใหพ่ที กุ อยา งทพ่ี เี่ ห็นวาผมทําได” ชายแปลกหนา หวั เราะชอบใจพูดวา “เออ ใหมันไดอ ยางนัน้ ซวิ ะอา ยนอ งชาย ขาเอ็งกไ็ มมญี าตพิ นี่ องเหมือนกนั มาเราไปอยดู ว ยกนั ขาจะเลี้ยงดูเอ็งใหเ หมือนนอ งขา” ผมบอกวา “ขอบคุณครบั พ่ี ผมจะไปบอกเจาของรา นเขากอน” ชายแปลกหนาตบหลงั ผมเบาๆ แสดงความ กรณุ าแลว พูดวา “เอง็ มันเปนเดก็ เรียบรอ ยกวา เดก็ ท่อี ยูในฐานะเดียวกนั ที่ขาเคยพบมา ไมต อ งไปบอกเจาของ รา นกไ็ ดน่วี ะ” 79
ผมจงึ วา “ขอใหผมไปบอกเขากอ นดีกวาครบั เพราะยายผมเคยสอนไวว า จะไปใหล า จะมาใหไ หว และผมนบั ถือวา เขาเปนผมู ีบญุ คณุ ท่ไี ดใหง านผมทํา” ชายแปลกหนาหวั เราะอยา งอารมณด แี ลว ก็ตอบวา “เออ ตามใจเอง็ ขาคิดวายายของเอ็งนแ่ี กเปนคนดี ขาชักจะนับถือยายเอง็ ข้นึ มาแลว” ตอจากนั้นผมกไ็ ปลาเจาของรา นอาหารทผี่ มเคยทํางาน เมอ่ื เขารูวาผมจะลาออก เจาของรา นกเ็ สยี ดายผมมาก และพยายามช้แี จงวา แกรักผมเหมอื นลกู หลาน ไมคดิ วา เปน ลกู จาง ขอใหผ มอยูชว ยแกตอ ไป ไมอยากใหผ ม ออก เม่อื ผมบอกวาผมไดง านทีอ่ ่นื แลว แกเสยี ใจและสั่งวา หากทําที่อน่ื ไมส บายก็ขอใหกลับมาอยดู ว ยกนั ใหม แกยินดรี ับผมเสมอ จากนน้ั ผมกล็ าเจา ของรานท่ใี จดีและมคี วามรักอาลัยผม ซงึ่ ผมไมอ าจลมื ได จากน้นั ผมก็ไดม าอยูก บั ชายแปลกหนา ซงึ่ ผมไมเคยรจู กั มากอ นวา ชายคนนีเ้ ปนใครทาํ งานอะไร การที่ผมมาอยู ดวยกเ็ พราะเหน็ เปนผมู ีพระคณุ ไดช วยชวี ิตผมไว ส่งิ ทีแ่ ปลกใจสําหรบั ผมก็อยทู คี่ นแปลกหนามาหาพบี่ อยๆ แต บางวนั บางคนื ก็ไมม ใี ครมาเลย และบางเวลาชายแปลกหนา กห็ ายหนา ไปหลายวันหลายคนื ไดทราบวามบี า น อยหู ลายแหง สว นบา นทีผ่ มอยนู ัน้ นอกจากผมแลวยงั มีเดก็ รนุ เดยี วกันอีกคนหนง่ึ ช่อื “แดง” ชีวติ ของแดงนา สงสารมาก แกเลาใหผ มฟง วา ชีวิตของแกไดรับความลาํ บาก และไดรับความกระทบกระเทือน ในความรูสึกเพราะพอกบั แมแ ยกกันอยู พอ กไ็ ปมเี มยี ใหม แมก ็ไปมผี วั ใหมต า งกไ็ มสนใจในเรือ่ งลกู แกก็ไมร จู ะ ไปอยกู ับพอ หรือแมดี แกเปน เดก็ ที่นาสงสารมาก เมื่อไปหาพอ ๆ ก็ไลใ หไปอยกู บั แม กลัวจะไปทาํ ความรําคาญ ใหเ มยี ใหม ไมยอมใหล กู อยดู วย ครัน้ พอไปหาแม แมไ ลไ ปหาพอ เพราะแมอยากเอาใจผวั ใหม ท่สี ดุ กห็ มดทพี่ ึง่ หมดความอบอุนตอ งพเนจรไปตามลาํ พงั เปน เด็กมกี รรม ตอ งอดๆ อยากๆ เพราะพอ แมแตก กนั ไปคนละทาง ลกู ยงั ไมเ ดยี งสาตองรบั บาป ไดร บั ความกระทบกระเทอื นทางจิตใจมากหมดความสุขเหมือน เดก็ รุน เดยี วกนั ที่ควรมี ไมม ีทีอ่ ยอู าศัยตอ งเท่ียวเปน เด็กขา งถนน ไปพบเดก็ จรจัดดว ยกนั ก็พากันไปนอนตามวัด หรอื ตามใตส ะพานทา นาํ้ บางครัง้ ดกึ ๆ กม็ ีตํารวจเขาไปไลตอนจบั ตอ งวง่ิ หนหี ัวซุกหัวซนุ หลบหลกี ไปใน กลางดกึ เชา ข้ึนกไ็ ปเท่ียวขอทานอาหารเขากนิ ไมมีอนาคต กลางคนื ก็นอนไมเ ตม็ ท่ี ตอมากพ็ บชายแปลกหนา ชักชวนใหม าอยดู ว ย พอจะไดรบั ความสุขสบายบางพอกนิ อมิ่ นอนหลบั เราไดเลา ความทกุ ขยากสูกันฟง ที่สดุ ผมกร็ ูว าชายแปลกหนา ทผี่ มมาอยูดวยคือ “สลดั ดาํ ” หากินในทางทุจรติ มีช่ือเสยี ง ในทางจป้ี ลน ผมรสู กึ ตวั วาไดเขามาอยูใ นหมคู นชว่ั เสียแลว ผมจะทาํ อยา งไรดี ทีน่ ่นั มีขอ บงั คบั วา ทุกอยา งท่ี เปนความลบั ถาใครนาํ ไปบอกกบั คนภายนอกถือเปน การทรยศตอ พวก มีโทษรายแรงถึงตาย เพราะฉะนั้นจงึ ไม มใี ครกลาทรยศ เมื่อผมไดรูค วามจรงิ เขา เชน นี้ก็ไมม คี วามสบายใจ ยังจาํ คาํ ของทานสมภารท่ใี หคติเหมือนคาถา ประจาํ ตัววา “พบคนชัว่ ใหหลีกหนี พบคนดใี หเ ขา หา” แตสลัดดําก็มบี ุญคุณกบั ผม ถาผมหนกี เ็ ทากบั ผมเปนคนเนรคุณ ผมคิดไมตกตัดสนิ ใจไมถ ูก ก็พอดีไดทราบวา พี่ สลัดดาํ มแี ผนการทจ่ี ะเขา โจรกรรมในบานของทา น ผมตกใจมาก เพราะทา นเปน ผมู พี ระคณุ ตอ ผมมาก และ ทา นกเ็ ปนคนดไี มใ ชค นชวั่ เหมอื นสลัดดํา ผมจึงเลือกทจี่ ะชวยทา นใหพนภัยจากการโจรกรรมครง้ั นี้ 80
เพราะผมตดั สินใจในระหวางคนดกี บั คนช่ัว ซึ่งเปนคนท่มี บี ุญคณุ ตอผมมาทงั้ คู ผมเลอื กทจ่ี ะชวยคนดี โชค เขา ขา งผม เพราะสลดั ดําไดใ ชใหผ มนาํ ความลบั มาแนะนาํ ใหแนนอนกับคนใชท่ีบา นของทาน ซง่ึ เปน สายลับ ของพวกคนรา ย สลัดดําไวใจผมมาก ผมจงึ มโี อกาสไดม าแอบกระซบิ บอกใหท า นทราบถึงเหตกุ ารณอ นั นแ้ี หละ ครับ เรอ่ื งของผมก็มเี ทา น”้ี เมอื่ ผมไดยินเร่ืองราวที่แกเลา ใหฟ ง ยงิ่ ทําใหผ มรสู ึกสงสารจบั ใจ และนึกรกั เอน็ ดูเดก็ คนนม้ี ากขนึ้ ผมจงึ ถามวา “ทาํ ไมเธอจึงไมม าหาฉันเลย ทง้ั ๆ ที่ฉนั อยากจะพบอยเู สมอ เธอเองก็ทาํ บุญคณุ ไวก ับฉันมากมาย โดยบอกให ฉันรลู ว งหนา เปนการชวยรักษาทรพั ยส ินของฉนั ไมใ หถ กู โจรกรรม ถาเธอไมบอกฉันก็ไมร ูเหตุการณท ่เี กดิ ข้ึนจะ เปนอยางไร อาจเสยี ท้งั ทรพั ยส ินและเลอื ดเนื้อ เพราะฉะนนั้ ฉนั จึงอยากพบเธอมากเพ่ือหวังจะตอบแทนความ ดีของเธอ” เด็กหนมุ ตอบผมดว ยใบหนาเศรา วา “ผมไมอยากจะใหทา นคดิ มากไปวา ผมทาํ เพอื่ สนิ จางรางวัล การทท่ี าํ ไปก็ เพราะทานเคยมบี ุญคณุ ตอผมและทา นเปน คนดี ผมจงึ ตองยอมใหเ ขาตราหนาวาเปน คนเนรคุณพสี่ ลดั ดํา ทงั้ ๆ ที่เขาก็มบี ุญคุณกบั ผมเหมือนกัน แตเ ขาเปน คนชว่ั เปนคนนอกกฎหมาย ผมจงึ ตดั สนิ ใจดังทท่ี า นทราบมาแลว ” พดู แลว เด็กหนมุ ทาํ หนาเศราๆ จะรอ งไห ผมจงึ ปลอบไปวา “เธออยาคิดมากไปเลย บุญคุณเปนเรอ่ื งสว นตวั สว นความช่วั เปนเรือ่ งสวนรวม เทาท่ที ําไปก็ เปนการกระทําทถ่ี ูกตอ ง เธอตอ งเปน พลเมืองดี เพราะคนช่วั มีความประพฤตเิ ปน ภยั ตอสงั คมสว นรวม เธอได ทําความดไี มใ ชแ ตฉ นั คนเดยี วเทานั้น แตเ พ่อื คนอืน่ ๆ ซ่งึ อาจเปนเหยือ่ รายตอ ไปก็ได ถาไมจ บั กุมไปลงโทษ เสยี กอ น จะทําใหคนสจุ รติ นอนตาไมห ลบั การกระทําของเธอครงั้ น้ี เธอควรจะไดร บั การยกยอ งไมม ีใครเขาติ เตียนเธอ อยา คดิ มากไปเลย” เด็กหนมุ ทําหนา ไมส บายพดู ตอไปวา “ถงึ เชนนัน้ ผมก็อดคดิ ไมได” ผมจงึ บอก “เธอหยุดคิดไดแลว ฉันพรอ มท่จี ะใหเ ธออยดู วย และไมย อมใหเธอไปไดรบั ความลําบากอีกตอไป การที่ฉันไดตัวเธอมานกี้ ท็ าํ ใหฉนั ดใี จจนพดู ไมถูก อยากจะบอกวา ฉนั ยงั ไมเ คยไดส งิ่ ใดที่ทาํ ใหฉันพอใจเทา ได เธอมาอยดู ว ยเลย ฉนั คงมคี วามสขุ และสบายใจขน้ึ มาก” เม่อื ผมพดู แลวกค็ ิดวา เดก็ วัยรนุ คนนค้ี งจะยินดีปฏบิ ัติ ตาม แตผมตองผิดหวงั ในเมอ่ื แกยกมอื ข้ึนไหวผ มแลว บอกวา “ทา นกรณุ าผมมาก แตผ มไมอ าจจะรบกวนใหท านตอ งไดรับความลําบากเพราะผม ความจรงิ ผมไมอยาก ปฏิเสธความกรุณาของทา น แตจําเปน ทผี่ มจะอยูกบั ทา นไมได ปลอ ยใหผ มไปตามทางเถิดครบั ” เมื่อผมไดยินคําพดู เชนนี้ผมเองกต็ ะลึงงง ไมน ึกวาเดก็ จนๆ คนนจี้ ะกลาปฏเิ สธ ในเม่ือมผี ูอปุ การะใหมีความสขุ ถาเปน คนอ่ืนก็คงรีบรับดวยความยนิ ดี เหตุนีท้ ําใหผ มมจี ติ ใจไมส บายข้นึ มาทนั ที นึกวาเด็กคนนจี้ ะเสยี สติ หรอื จะมเี หตผุ ลอยา งไร แกจงึ กลา ปฏเิ สธผมพยายามขม ใจใหเปน ปกตแิ ลว วา 81
“ทาํ ไมเธอจึงปฏเิ สธความรักและความหวงั ดขี องฉนั ท่มี ีตอ เธอ และตั้งใจจะเล้ยี งดูเธอใหเ หมือนบุตรของฉนั เพราะฉันไมเ คยมบี ตุ ร เธอทําใหฉันเสยี ใจและผิดหวัง” เมอื่ พดู แลว ผมกส็ ังเกตเห็นแกมีนาํ้ ตาไหลซมึ ออกมา ทาํ ใหผ มยงิ่ สงสารมากขึ้น แตนกึ ในใจวา เดก็ คนนี้ เหมอื นกบั คนไมม ีหวั ใจ แตก็เด็กคนนแ้ี หละทไ่ี ดช วยปองกันทรพั ยส ินของผม โดยไมห วังสิง่ ตอบแทนแมจ ะหยบิ ยืน่ ให แลว ผมก็ไดย นิ เสยี งพูดคลา ยสะอืน้ วา “ไดโปรดเถดิ ครบั ทาน อยา อยา รับผมไวเปนบุตรของทานเลยครบั ผมจะนําความเดอื ดรอนมาใหท านไดโ ปรด เถิดครบั ” ผมไดยนิ เชนนั้นกเ็ สยี ใจและนึกสงสัยวา เดก็ คนนค้ี งจะถูกขูเ ข็ญอะไรสกั อยา ง แกจงึ ไมยอมมาอยูกบั ผม ยิง่ คดิ ก็ ยงิ่ เห็นใจและแนใ จวา ตอ งมเี บอ้ื งหลังแน ผมจงึ ปลอบโยนออ นวอนขอใหแ กบอกเหตผุ ล ผมจะชวยแกทุกอยา ง ไมว าส่งิ นน้ั จะยากลาํ บากสกั เทาใด ในที่สุดแกกบ็ อกโดยเสียออนวอนผมไมไ ด แตอยางไมส เู ต็มใจนกั วา “ความจรงิ ผมตัง้ ใจจะไมบ อกเรอ่ื งน้ีใหทา นทราบ กลวั วา จะใหท า นพลอยเดอื ดรอนไปดว ย แตก็ไมมที างเลอื ก เพราะจะทําใหท า นเขาใจผิดคดิ วาผมเปนคนเนรคุณ เมอื่ ไมม อี ะไรทจ่ี ะแกความสงสยั ได ผมก็ตองบอก” เร่อื งมวี า..... เมื่อลกู พส่ี ลัดดําถกู จับครง้ั จะเขา ทําการโจรกรรมทบี่ านของทา น เมอ่ื ถกู จบั ตัวได ก็ตอ งเขาไปอยู ในสถานทจ่ี องจาํ และรบั โทษตามความผดิ เขารูภ ายหลังวา ผมเปน คนนําความลับมาบอกกับทา น เขาถอื วาเปน การทรยศอยางรายแรง เขาฝากบอกมากบั ลกู นอ งวา เขาเจ็บใจแทบจะอาเจียนเปนเลอื ด แคน ใจทเี่ กลอื เปน หนอน เคยดคู นไมผดิ แตค ราวนใี้ ชค นผิด คนทีเ่ ขาไดชว ยเหลอื ชบุ เล้ียงมากลบั เนรคุณ เขาโกรธจนพูดอาฆาต ออกมาวา “อา ยคนอยา งนมี้ ันตองฆาเสียท้ังโคตร จงึ จะหายแคน” ฉะน้ัน พสี่ ลดั ดาํ จงึ สง่ั ลกู นอ งทกุ คนวา “ขา ใหพวกเอง็ คอยระวงั อยา ใหคนอืน่ ทาํ อนั ตรายอา ยเดก็ คนนี้ ใครไม เช่ือ ขาพนโทษออกมาได ขาจะลงโทษอยา งหนกั ขาตองการแกแ คน ลา งชีวติ ดวยมือของขา เอง มนั ถงึ จะหาย แคน พวกเอง็ จาํ ไว ตองทําตามคาํ ส่ังขา โทษของขามีความผดิ ไมมากมายอะไรนัก ไมนานขาคงไดออก พวกเอ็ง คอยดูวามันจะหนไี ปอยูท ่ไี หน เมื่อขาออกไป ขา ขอสาบานวา ส่งิ แรกทข่ี าจะทาํ คอื ตามสงั หารอายเดก็ ทรยศ เพือ่ เอาเลอื ดมันมาลา งแคน ถาญาตพิ ่นี อ งของมันอยทู ่ไี หน ขา จะจดั การใหห มดทง้ั โคตรใหสมแคน ” “นแี่ หละครบั เปน ตนเหตทุ ี่ผมไมย อมใหทา นมารับบาปรว มกบั ผม เพราะถา ทา นรับผมเปนบตุ รของทา น กต็ อง รวมรบั ชะตากรรมกบั ผมดวย ซ่งึ ผมทําไมไ ด เมื่อทานทราบแลว กรณุ าใหผ มไปตามทางของผมเถิดครบั ” เมื่อผมไดฟงแกเลาจบก็แทบสะอนื้ ดวยความต้นื ตนั ใจ เด็กคนนอี้ ายยุ ังนอ ยไมนาจะมีจิตใจสงู เกนิ ตวั ยอม เสียสละเพื่อความกตญั ู ผมพูดอะไรไมออก ท้งั รัก ทงั้ สงสารและเหน็ ใจ ผมราํ พึงในใจวา ในโลกน้จี ะมีเดก็ ขา ง ถนนจนๆ ทจี่ ิตใจสงู เชน นสี้ กั กคี่ น แลว ผมกต็ อ งแขง็ ใจระงบั ความรสู กึ ใหส งบ แลว จงึ ปลอบแกวา “เธออยา ไดว ิตกไปเลย เร่ืองเพยี งเทานี้ โลกยงั มีความยุติธรรมสาํ หรบั คนทีท่ ําความดี ธรรมะยอมชนะอธรรม ความดียอ มชนะความชั่ว ทกุ อยางทเี่ ธอทําไปน้นั เขาหลักทางธรรมในการสรางความดี ไมม ีใครมาทําอะไรเธอ 82
ได ฉนั ยงั อยู เธอมคี วามทกุ ขฉนั ตองชวย ครั้งกอ นเธอชวยทุกขข องฉัน แตพอเธอมที ุกข ฉันจะปลอยใหเ ธอไป เผชิญทกุ ขโ ดยลําพงั ฉนั ทาํ ไมไ ด อยกู ับฉนั เถดิ เธอจะปลอดภัยทกุ อยา ง” เม่ือพูดจบสงั เกตดกู ริ ิยาแกไมด ีขน้ึ เลย แกพดู ดวยเสียงเศรา ๆ วา “ผมขอกราบขอบคณุ ทา นทใี่ หความหวงั และกรณุ าผมมากครบั แตส ลัดดาํ นนั้ เปนคนพูดจรงิ ทาํ จรงิ ไมว าจะมี อุปสรรคขดั ขวางอยา ไร แกกไ็ มล ะความพยายาม ดวยอํานาจของความพยาบาทและความโกรธแคน แกคง พลกิ แผน ดินหาทกุ แหง ผมสงั หรณใ จวาตองพบแกแน แมแกพนโทษออกมาแลว แกคงไมย อมใหก ฎทแี่ กตง้ั ไว น้นั เปน หมนั ไป เพราะมันจะเสือ่ มเสยี การปกครองลกู นอ ง ทาํ ใหห มดความนับถือ” ผมปลอบแกอีกวา “ฉนั รับรองเธอจะไมเปนอนั ตราย แมแ ตเ พียงเลือดตกยางออกกจ็ ะเกิดขน้ึ ไมไ ด ฉันจะสงเธอ ไปท่ไี รข องฉันทอ่ี ยูตา งจงั หวัด เธอเลกิ วติ กทกุ ขรอ นไดแลว เพราะไรข องฉันอยไู กลหูไกลตาพวกสลัดดาํ มาก และทีไ่ รข องเราก็มคี นงานทแี่ ขง็ แรงลวนแตเปนคนท่ซี ือ่ สตั ย จะไมมใี ครทีแ่ ปลกปลอมเขา ไปไดเปนอนั ขาด เธอ วางใจไดทไ่ี รนัน้ มอี ากาศดี มคี นงานทแ่ี ข็งแรงทกุ คนมีใบหนา ยิ้มแยม มีแตค วามเปนมติ ร ทพี่ กั กส็ บาย ของ เคร่อื งใชก ม็ พี รอ มบรบิ รู ณ คงทําใหใจสบายขนึ้ มาก ฉนั จะสง่ั คนงานทกุ คนใหค อยปอ งกนั เธอ ทีน่ ั่นก็ไมใ ชต ําบล หมูบ านทีใ่ หญโ ตอะไรนกั เพียงแตค นแปลกหนา เขา ไปเรากจ็ ะรูทนั ที เราจะวางคนไวต ลอดทงั้ ทต่ี ลาดและใน หมูบ าน และชาวบานแถวน้ันรกั ใครนบั ถือฉันมาก ฉะนนั้ เธอนอนใจเสียเถิด ทุกคนจะดแู ลเธอใหด ที ส่ี ดุ ไมมี ใครรอดพน สายตาเขา ไปทาํ รายเธอไดหรอก เธอตอ งเชือ่ ฉัน” ผมไดพ ยายามออ นวอนแกใหอ ยกู บั ผม ทส่ี ุดแกก็ตกลง แตแกขอใหผมรบั แกไวเปนเพยี งแคลกู จา ง ทาํ งานอยาง ธรรมดา มฉิ ะนนั้ แกจะไมยอมไปอยดู วย ผมรูสกึ เสยี ใจยง่ิ ขนึ้ เพราะขณะนี้ผมมีความรกั ใครแกเหมอื นลูก แตผม ก็ตอ งตกลงตามใจแกอยา งนอ ยแกกอ็ ยูใ กลผ ม หลงั จากแกเขาไปอยูในไรข องผม สังเกตดูแกไมม ีอะไรดขี ้นึ แกคงเปน เด็กเจา ทกุ ข คลายกบั วาในชวี ิตของแกคง จะหาความสขุ ไมไ ดตลอดไป ผมพยายามทุกอยา งเพ่ือใหเ ด็กคนนี้มีความสุขเหมอื นคนทง้ั หลาย ผมพลอยมี ความทกุ ขเ ปน หว งแก เลยไมมคี วามสุขไปดว ย เพราะความรักเอ็นดทู ่ผี มมีตอ แก ซง่ึ นบั วันจะมีมากยิ่งข้ึน เพราะฉะนั้นทกุ อยา งทผี่ มมองเหน็ วา จะนาํ ความสุขมาใหแ กได ผมไมเคยนง่ิ นอนใจ แตก็ไมท ําใหแกดขี ึ้น ความ เปน หว งทาํ ใหผ มตองไปอยปู ระจําในไรของผมดวย วนั เดอื น ป ผานไปความเปนคนเจา ทกุ ขข องแกก็ยงั คงอยอู ยา งเดิม ผมไดพยายามนาํ แกไปหาพระตามวดั เพอื่ จะชว ยใหจิตใจของแกดีขึ้น และผมคิดวาเมื่อแกมีอายคุ รบปบวชแลว ผมกจ็ ะจดั การบวชให บางทแี กจะมี ความรูส กึ ดีขึน้ และคงมีความสุข เมอื่ ไดรบั ความสงบทางใจโดยอาศยั รสพระธรรม วนั หนง่ึ คนในไรข องเราบอกวา มีพระธุดงคมาปก กลดพักอยทู ป่ี ลายไรท างทิศตะวนั ออก วนั รุงขนึ้ ตอนเชา ผมจงึ ชวนแก จัดอาหารนําไปถวายพระธดุ งค เชา วันนนั้ ผมจาํ ไดวาเปน วนั อาทิตย พวกคนงานในไรห ยุดพกั ผอน ผม ถือโอกาสชวนคนงานในไรท ส่ี มคั รไปดวย เพราะถือวาอยางนอ ยโอวาทของพระยอ มจะมปี ระโยชนท างจติ ใจแก คนงานเราบาง ตกลงในเชา วนั นน้ั จึงมผี ม เด็กหนมุ กบั พวกคนงานในไรอีกประมาณ ๓ - ๕ คน ตา งกช็ ว ยกันนาํ อาหารคาวหวานไปถวายพระ ตรงไปยังทซี่ ง่ึ พระธุดงคก างกลดอยู 83
เมอ่ื เราไปถึงเห็นคนงานในไร และชาวบานมที ั้งผเู ฒา ผูแ กม าคอยอยูก อ นแลว ๗ - ๘ คน เรากท็ กั ทานปราศรัย กันตามท่ีรจู ักคุนเคยกบั ชาวบานพวกน้ีมา โดยหวังจะขอเครอื่ งรางของขลงั ใหทาํ นายโชคชะตาเปน สว นมาก สวนพระธุดงคน ้ันทา นยงั อยใู นกลดซึง่ ยงั ไมไ ดต ลบขึ้น ยังคลมุ ถงึ พ้ืนเราจงึ มองไมเ ห็นทา น ไดย นิ เสียงสวดมนต ทาํ วัตรเชา อยใู นกลด พวกเราไปถงึ ก็น่ังรอทานอยหู างๆ รอบกลด คอยวา เมื่อทา นสวดมนตทําวตั รเชาเสรจ็ แลวออกมากจ็ ะประเคนสาํ รบั อาหารคาวหวานซงึ่ ตางกห็ ามาถวาย เมอ่ื รอจนทา นสวดมนตท าํ วัตรเสรจ็ เรียบรอยแลว ทานกต็ ลบกลดข้นึ และทกั ทานปราศรยั กบั ผทู ี่ไปคอยถวาย อาหารแกท า นโดยทั่วกัน ทานสํารวมอิรยิ าบถสมกบั เปน สมณเพศ เปน ท่นี าเคารพเล่อื มใส ทกุ คนพากันกราบ ลงดวยความเคารพ ทันใดน้นั สงิ่ ประหลาดกเ็ กดิ ข้นึ คอื พอเดก็ หนมุ มองเหน็ หนา พระภกิ ษรุ ปู นั้นถนัด กร็ องออกมาอยา งลมื ตวั วา “หลวงพสี่ ลดั ดาํ ” ทกุ คนท่ีอยใู นท่ีนนั้ ไดยินกต็ ะลงึ เพราะตา งก็ชนิ หูกับช่อื นมี้ าแลว ผมเองไดย นิ แลว ก็ตกใจ เมอ่ื ระงบั ใจเปน ปกติ แลว พจิ ารณาดหู นา ของพระภกิ ษุรปู น้ัน แลว กจ็ าํ ไดว า ใชส ลดั ดําแน บัดนี้ทา นไดบวชเปน พระภกิ ษุสงฆไปแลว ขณะทีท่ กุ คนในท่นี นั้ ยงั ตกตะลงึ อยู พระภกิ ษรุ ปู นั้นกไ็ มไดแ สดงกริ ิยาใหผ ดิ ปกติ คงสาํ รวมกริ ยิ าอยา งสงบ ดวงตาของทา นเต็มไปดวยความเมตตากรณุ าย้มิ แลว กพ็ ดู ชา ๆ วา “ในที่นไี้ มม สี ลดั ดํา คงมีแตพ ระภิกษุ ทีจ่ าํ ศลี ภาวนาเจรญิ รอยตามองคส มเดจ็ พระสมั มาสมั พทุ ธเจา เพื่อไดลว ง พน จากความทุกขทง้ั ปวงในโลกมนษุ ย อนั มคี วาม เกดิ แก เจบ็ ตาย โลภ รกั โกรธ หลง เปน ตนเหตุ เปน กอง กเิ ลสทมี่ นุษยย งั ลมุ หลงงมงายเวียนวา ยอยใู นกองทกุ ข อาตมาไดศกึ ษาพระธรรมวนิ ัย จึงเกดิ ปญ ญาพจิ ารณา เห็นจริงในเหตทุ ่เี กดิ ทกุ ข และทางทจี่ ะดบั ทกุ ข ฉะน้ันช่ือสลดั ดํา ซง่ึ มีชอื่ ในทางชวั่ รา ยหากินในทางทจุ รติ จงึ ไม มอี ยใู นโลกน้อี ีกตอ ไปแลว ” ผมไดย ินทานพูดเชนนั้นกข็ นลุกเกิดต้นื ตันใจจนนํา้ ตาไหล ทกุ คนที่อยใู นที่นนั้ กม็ คี วามรสู ึกเชนเดยี วกัน เพราะ ผมไดเคยสงั่ คนงานและพวกชาวบานท่ัวไป ใหร ะวังชายที่ชอื่ สลัดดํา และบอกรปู รา งใหท ราบกนั แลว ทกุ คน ถา พบบุคคลผนู ที้ เ่ี ปนฆาตกรตัวรา ยใหร ีบมาบอกดวน เพราะไดม ผี ูสง ขา วสวนตวั บอกใหผมทราบวา ชายผูนไ้ี ดพน โทษออกมาแลว แตผ มไดปดเปน ความลบั ผมเองกไ็ มส บายใจ แตผ มไมอยากบอกใหเดก็ รู เพราะกลวั แกจะเพม่ิ ความไมสบายใจขน้ึ แตเหตกุ ารณป ระหลาดกเ็ กดิ ข้ึน โดยทส่ี ลดั ดาํ ไดม าปรากฏตวั ขนึ้ ปลายไรในรา งของพระภกิ ษสุ งฆ เปนธรรมดา ท่ที กุ คนจะตอ งงงและตกตะลงึ แลว พระภิกษกุ ็เรียกเดก็ วยั รนุ เขาไปหาใกลๆ เมือ่ เดก็ คลานเขา ไปใกลท า นแลว ก็ กราบลงตรงหนา สามคร้ัง ทกุ คนตา งเห็นกันวา เดก็ คนนเี้ ขาพระไดเ รยี บรอ ยมาก ผิดกบั เดก็ ทมี่ ีอายรุ นุ ราวคราว เดยี วกนั เมือ่ กราบเสร็จเรียบรอ ยแลวพระทา นก็ถามวา “เปนอยางไรบางเจา หนู มาอยนู ่ีคงมีความสขุ ดี อาตมาคิดถึงเจา มาก เพราะเจา ทําบญุ คุณใหอาตมาไมน อ ย” เสียงเดก็ วยั รนุ กลาวตอบอยางตะกกุ ตะกักวา 84
“กระผมสบายแตร างกายเทานน้ั ครบั หลวงพ่ี แตจติ ใจมีแตทกุ ขผมพดู ไมถกู มองหนา หลวงพไี่ มส นทิ ผมมีความ ละอายใจเพราะคิดวาผมไดทาํ ผิด ทาํ ใหห ลวงพ่ีตองไดร บั ความทกุ ขย ากลาํ บากเขาไปรบั โทษ เพราะการกระทาํ ของผมคนเดยี ว แมวา กระผมไมม ีใจเจาะจงจะใหเ ปนเชนนน้ั แตก เ็ หมือนวากระผมเปนคนทรยศเนรคุณ เหตนุ ้ี จึงทาํ ใหก ระผมไมเ คยมคี วามสุขเลย เพราะใจนึกแตว า ผมทาํ ผิด” พระภิกษยุ กมอื ลบู ศีรษะเดก็ หนมุ ซึ่งหมอบอยูตรงหนา ดวยความเมตตา แลว พูดขน้ึ ดวยเสยี งออ นโยนเจือไป ดวยความกรณุ าปรานวี า “ลมื มนั เสยี เถิดเจา หนู เธอไมม ีความผดิ แตเธอกลบั มคี วามชอบ การกระทาํ ของเธอถูกตองแลว ความผิดยอ มมี แกค นทาํ ชว่ั มิใชม ีแกค นทําดี กรรมยอ มตามสนองเปนธรรมดา คนเราเม่ือทาํ ชัว่ ยังไมเ คยรจู กั ความทกุ ข กย็ ัง มองไมเ หน็ ทางทําดใี นธรรม เธอไมต อ งกลัวอกี แลว เพราะไมม นี ายสลัดดําผมู ใี จเห้ยี มโหด ไมม กี ารแกแคน ไมม ี การอาฆาต ไมมกี ารสงั หารเกดิ ข้ึนจากน้าํ มือของสลดั ดําอีกตอ ไป เธอคงไมร ูต ัววา การกระทาํ ของเธอคร้งั นน้ั ได ทําใหผ หู ลงผิดเปน ชอบหูตาสวางข้นึ เกิดกศุ ลขึน้ ทางจิตใจมองเหน็ แสงสวา งของธรรมะ” เมอื่ ทานพดู กบั เด็กวยั รุน เสรจ็ แลว ทานกห็ นั มาทางผทู ่ีน่งั คอยจะประเคนอาหารเชา ขณะน้นั ทกุ คนในทนี่ ้ันน่งั เงยี บฟง พระภกิ ษุกบั เด็กหนมุ พูดกัน เวลาลว งไปย่งิ สาย ชาวบานก็ยง่ิ ทยอยกนั เขามามที ั้งเดก็ และผใู หญ รูสกึ วา จะเปนธรรมดาของชาวบา นแถวน้นั ทีพ่ อทราบวามพี ระธุดงคม าปกกลดตางพากันมาหาไมขาดสาย ทา นหันไป ยมิ้ ทักทายปราศรยั ท่ัวกัน แลว จึงพดู ขึ้นดวยน้ําเสยี งเปน ปกตวิ า “กอ นที่อาตมาจะรับประเคนของญาตโิ ยมผมู จี ติ ศรัทธาทง้ั หลายโดยทว่ั ถึงกัน และขอเวลาใหอาตมาสกั หนอย เพราะอยากจะบรรยายเหตุการณตา งๆ ในชีวติ บุคคลหนงึ่ เปนเร่อื งทีญ่ าติโยมท้ังหลายควรทีจ่ ะทราบไว เพือ่ เปน ประโยชน หรือเพอ่ื เปน ขอ ทน่ี ําไปคิดประดับความรใู นเร่ืองความดีความชั่ว เพราะเปน เรื่องที่อาตมาไดร ูได เหน็ ทกุ ข เมอ่ื ไดรบั ทุกขดวยตนเองจงึ เกดิ รสู กึ ผดิ ชอบชัว่ ดี เม่ือไดฟง เทศนาสง่ั สอนอบรมของพระเถระผูทรง ธรรมอนั สูงแลว จึงเหน็ แจง ในที่เกิดทกุ ข” เร่อื งมวี า ครั้งหน่ึงมีหวั หนา ผูหากนิ ทจุ ริตผิดกฎหมาย ไดวางแผนการณทจ่ี ะเขาทาํ การโจรกรรมในบา นผมู ชี ่อื ผู หนึ่ง แตแลวแผนการไดรั่วไหลไปถึงเจา ทรพั ย จนรูต ัวเสยี กอ นที่จะลงมอื ทสี่ ุดผทู ุจริตก็ถูกผรู ักษากฎหมายจบั ตัวได ผลกรรมช่วั ท่ที ํามาทาํ ใหตอ งเขา ไปรับกรรมตามกฎหมาย ถูกตดั สนิ จองจําอยูในท่ีคมุ ขงั ชายผูน ้นั มคี วาม โกรธแคน มากคดิ วา แผนการของตนถกู ทาํ ลาย ครง้ั น้จี ะตอ งมีคนหกั หลงั มฉิ ะนั้นเจา ทรพั ยและผูรกั ษากฎหมาย คงไมร ลู ะเอียด เชนน้ี ภายหลงั จึงไดทราบวา มีเดก็ คนหน่ึงนาํ ความไปบอกเจาทรัพยใ หรูต ัวกอน และกเ็ ปนเหตุบงั เอญิ บานที่จะเขา โจรกรรมนนั้ เจา ของบานเคยเปนผมู ีบญุ คณุ กบั เดก็ คนนัน้ มากอ น เมื่อทราบเชน นนั้ ชายผทู จุ รติ กโ็ กรธแคนเดก็ คนน้นั ถึงขนาดออกปากวา ถา พนโทษวนั ไหนก็จะตามลางแคนใหสาสมกบั ความเจบ็ ใจ เมือ่ ชายผูนั้นถูกสง เขาไปรบั กรรมช่วั ทนทกุ ขในบรเิ วณเรือนจาํ แลว ก็รสู กึ ตัวเองนนั้ หมดความเปน อสิ รภาพ ได รไู ดเ ห็นเหตกุ ารณตางๆ ในที่ตอ งจาํ ขัง อยูภายใตกาํ แพงอนั สูงใหญแ นนหนา เปน เขตกัน้ ขาดจากโลกภายนอก เหมอื นอยูอกี โลกหนงึ่ เปนโลกของทรชนผมู บี าป เปนสถานทท่ี ค่ี นชวั่ ตองมาใชหนก้ี รรมชว่ั ท่ตี นไดท าํ ไว เปน โลก 85
ทจ่ี ําขงั ผูม แี ตค วามโหดเห้ยี ม จิตใจหยาบชา เปนท่หี า งไกลจากผูมีศลี ธรรม หางไกลจากความสดชน่ื ออนหวาน หา งจากสงิ่ เจรญิ ตาเจริญใจทง้ั ปวง หางจากญาติพ่นี อง พอ แม บุตร ภรรยา และมติ รสหายทร่ี ัก นกั โทษที่เขาไปใหมนั้น ถา ไมใชผ ูรายใจแขง็ เหีย้ มโหดมาแตก ําเนิดแลว ยอมจะมีจิตใจหว่นั ไหวเกรงกลัว เพราะ ช่อื ก็ไมเ ปนมงคล ทําใหประสาทและสมองสับสนหวาดหวนั่ ขวัญเสียตลอดเวลา ไมร วู าจะมีอะไรรายแรงเกดิ ขึ้นกับตวั ตอไป นกึ กลัววาจะตองทาํ งานหนกั นกึ กลัวจะถูกเฆ่ยี นถกู โบย กลัวจะถกู ตีตรวน มันเหมอื นกบั อยใู น ยมโลก ซึ่งมยี มทตู นาํ ตนมาสงใหย มบาล นักโทษบางคนท่ีประสาทออนกลัวจนแทบเปน บา เพราะเห็นแตห นา นักโทษสวนมากเห้ียมเกรยี ม กริ ิยาดุราย กกั ขฬะ วาจาสามหาว หยาบคาย สวมเสอื้ ผา สกปรก หกู ไ็ ดย นิ แต เสียงโซตรวนท่นี ักโทษเดนิ ลากไปมา บางคนก็เอาผา พันขา บางคนพนั ทต่ี รวนไวไมใ หเหลก็ เสียดสกี ับเนือ้ ขา ทกุ คนตองทํางานตรากตราํ ตลอดเวลา บางคนกแ็ บกหามมือหนงึ่ อีกมือหนงึ่ กค็ อยจบั โซตรวนที่ขาดงึ ข้นึ มาใหต งึ ไมย อมใหเหลก็ ถกู กบั เน้อื ขา กลวั จะ ถกู เนือ้ หนงั ตามแขงขาถลอกจะเกิดเปน แผล มองดูก็เห็นความลําบาก บางพวกกท็ บุ หินขนหิน ตามแตทางการ จะใชง าน นอกจากเสยี งโซตรวนท่ไี ดยนิ จาํ เจ เสียงตะโกนโตต อบกันดว ยถอยคําหยาบคาย เมือ่ ถงึ เวลาเยยี่ มก็มี เสียงจอแจเหมือนอยกู ลางตลาดตลอดเวลา สําหรบั พวกทม่ี ีความรู และพวกชา งตา งๆ กไ็ ดท ํางานทตี่ นถนัด งานจึงเบากวาพวกทแ่ี บกหาม มีนกั โทษบางคน ทกี่ ักขฬะ เมื่อเหน็ นกั โทษทม่ี าใหมม ีหนาตาหมดจดก็คอยจอ งดูหมายตาไว แลว ตะโกนเชงิ จองไวก อ นวา “คนน้ี เปน ของมงึ คนโนน เปน ของขา ใครจะแตะตอ งไมไ ด” ตา งกอ็ วดฤทธิ์เดชวา ตนเปนผูย่งิ ใหญใ นหมนู กั โทษ ดวย ตา งถือสทิ ธน์ิ ักโทษใหมท ่ีตนชงิ จองกันไว หากมนี ักโทษผูอ น่ื ขดั ขวางแยงเอาไป ก็มกั ใชกําลังตอสูทํารายซงึ่ กัน และกนั นักโทษทีเ่ ขา ไปใชกรรมในที่คมุ ขัง ตา งก็มปี ระวตั ิความผิดทต่ี นไดป ระกอบข้นึ ดว ยกนั ทุกคน มผี ดิ มากผดิ นอยก็ ไดร ับโทษหนกั และเบาตามกรรมท่ีผูนัน้ ประกอบขนึ้ ในคดที ี่นกั โทษตอ งอกุ ฉกรรจ และผูมสี ันดานผรู ายมาแต กาํ เนดิ ดุราย โทษหนกั ติดนาน ทางการกต็ อ งคมุ ขงั ไวอ ีกเขตหนึ่งตา งหาก แตเ มอื่ นกั โทษทีไ่ มม สี ันดานเปน ผูรา ยมาแตกาํ เนดิ ดรุ า ย โทษไมห นกั มากนัก ก็ถกู ขงั มาอยใู นที่แออดั ยัดเยียดในหอ งที่คบั แคบ และบางเวลากม็ ีพระสงฆเ ขาไปเทศนาอบรมส่ังสอน ทําใหชายผูน้ันนึกถงึ ตวั วานเี่ ปนกรรมทท่ี าํ ไว เพราะความ ชวั่ จงึ ตอ งถกู ทรมานทง้ั รา งกายและจิตใจ ตอ งกมหนา กัดฟน ทนไปจนกวา จะใชก รรมจนถึงวนั ส้นิ สดุ เม่อื นกั โทษมีเวลาอยใู กลช ดิ กันเชน น้ี ตา งก็ถามถึงสาเหตทุ ่ตี อ งโทษและกเ็ ลา สกู ันฟง แตก ็มีนกั โทษเกาๆ บางคนทส่ี นใจในการอบรมของพระสงฆ บางคนกลับอวดอางความรขู องตวั เกง กลา สามารถ อวดอํานาจวิชาไสยศาสตรของตนวาอยูย งคงกระพนั และอวดอางการผจญภยั อยา งโชกโชนของตนใหทราบ เพอ่ื ขมขวัญนักโทษที่มาใหมใหเ กรงกลัว จะไดยกตนใหเ ปน ใหญ มีพวกพองมากในหมูน ักโทษดว ยกนั นักโทษท่ี เขา ไปใหม ๆ มคี วามกลัวและขวญั ไมด อี ยู กเ็ ลยยึดถือเปนทพ่ี ่ึงฝากเน้ือฝากตัวนับถอื ยกขนึ้ เปนอาจารย 86
เรื่องของพวกนกั โทษทที่ ําผดิ นนั้ มมี าก เทา ที่เลา สูกันฟง บางคนสวนมากไมมสี ันดานผรู า ยมากอน บางคนมี ความรูความประพฤติตลอดจนฐานะดี รสู กึ ผดิ ชอบชว่ั ดี แตตอ งมารบั กรรม กเ็ พราะไดท ําผดิ ดวยความ ประมาท ทําลายชวี ติ คนบนทองถนนหลวงโดยไมตั้งใจ บางคนก็ดม่ื เหลา เมาไมไดส ติ ทาํ ผดิ ไปโดยไมรสู กึ ตวั มนี กั โทษผหู นง่ึ เลา ใหฟง วา เขาตองมาใชกรรมเพราะความโกรธเปนตน เหตุ ตนเองอยูในอาํ นาจของโทสะไม สามารถจะยบั ยงั้ จิตใจคมุ ใหส งบได จึงทําส่งิ ที่ไมส มควรลงไป คือลุแกอาํ นาจโทสะ ทาํ รา ยคนมอี าการปางตาย แตเม่ือรสู ึกตวั วา ตนไดท าํ ความผดิ ทุกสงิ่ ทุกอยางกส็ ายเกนิ ทจี่ ะแกไขใหค นื เปนปกตไิ ดแ ลว ฉะนน้ั คนสมัยกอนจงึ เตือนไวว า เวลารสู ึกวา จะโกรธกใ็ หน บั หนึ่งถึงสบิ เสียกอนทจี่ ะทําอะไรลงไป เพราะคนเรา เวลาโกรธนัน้ เหมอื นคนบาขาดความยงั้ คิด ลืมทุกสงิ่ ทกุ อยา งของตน การท่คี นสมัยกอ นใหนบั หนง่ึ ถงึ สบิ นั้น ก็ จะใหผ อู ยใู นอารมณโกรธนั้น ไดมีเวลาคิดพอทจ่ี ะยับยงั้ ช่งั ใจ ไดสติรสู กึ ผดิ ชอบชัว่ ดี พอจะหยุดยง้ั ไมประกอบ กรรมชวั่ ตามอารมณข องตน นอกจากผเู ลาเรอ่ื งนี้แลว กค็ ิดวา มีนกั โทษจาํ นวนไมน อ ยท่ตี องมาตดิ โทษ เพราะ ความโกรธเปนตน เหตุ เร่อื งราวของนกั โทษที่ตอ งมาใชกรรมในท่นี ัน้ มีมากมาย แตม เี รอื่ งหนง่ึ ท่ที าํ ใหช ายผนู ัน้ ตอ งสะเทอื นมากกวา เรือ่ งอ่นื ก็คือ เรื่องของชายนักโทษผหู น่งึ ซงึ่ เลาวา ตนเปน ผู ท่ีมคี วามชาํ นาญในทางโจรกรรม ตัดชองยอ งเบาและฉกชงิ วง่ิ ราว มเี พอ่ื นรวมใจดว ยกันอกี สองคน ในคืนวัน หน่งึ เขาไดเขาไปทาํ การโจรกรรมในบา นของผูมีฐานะปานกลางผหู น่งึ เปนคราวเคราะหของเจา ของบา น และ เปน โชคดีของผทู าํ การทุจรติ ทง้ั ๆ ทไี่ มเ คยนกึ เลยวาบา นนน้ั จะมเี งินสดมากเกินกวาฐานะคนช้ันนัน้ จะมไี ด เมื่อ ไดลาภมากมายเชนน้นั ตา งก็ดใี จแบง เงนิ กนั ใชจา ยอยางสนุกสนาน เพราะเงนิ หามาไดงา ยๆ ไมต องใชความ พยายามใหเ หนอื่ ยยากลําบาก ความเสยี ดายจงึ ไมมี ตอมาก็ไดขา ววาเจา ของบา นท่ถี กู ชายผูนั้นเขา ทาํ การโจรกรรม ไดฆา ตวั เองโดยผูกคอตาย และไมท ราบเหตผุ ล ทรัพยส นิ ก็ไมม เี หลือพอที่จะใหภ รรยาและบุตรครองชวี ติ ตอ ไป แมแตบ านท่อี ยูกไ็ ดข ายฝากเอาไวท ง้ิ ภรรยาและ บุตรท่ียงั เยาวตาดาํ ๆ อกี ๔ คน ไวเผชิญโลกโดยลําพัง บุตรทง้ั ส่คี นนัน้ เปนชายสามหญงิ หน่ึง คนโตอายเุ พยี ง ๑๑ ขวบ คนรองอายุ ๗ ขวบ คนท่ี ๓ อายเุ พยี ง ๕ ขวบ คนสดุ ทอ ง อายุเพียง ๒ ขวบเทานน้ั ซ่ึงตอ งกาํ พรา พอ ตั้งแตอ ายยุ งั นอ ย ยงั รบั ผดิ ชอบตัวเองไมไ ด ตอ งอยูในความดูแลของภรรยาของผตู ายซ่ึงเปน มารดาของเด็ก ผทู ี่มารวมฟง เรอื่ งราวอยูดวยหลายคน ตา งก็เศรา ใจบางคนก็สนใจอยากรเู รอ่ื งใหต ลอด ถงึ กับซักถามนักโทษผู นัน้ เปนเจา ของเรอ่ื งวา การท่เี จา ของบานฆา ตัวตายนนั้ เกี่ยวกบั เรอื่ งท่ีถกู ขโมยเงนิ ไปจนหมดตวั หรอื เปลา หรอื อาจจะเปน เพราะเงนิ ท่อี ยใู นความรบั ผิดชอบของตนหายไป บอกใครก็คงไมม ใี ครเชือ่ วาถกู โจรกรรม และไม สามารถจะหาเงนิ มาใชแ ทนได เมื่อหาทางออกไมไ ดก็เลยคดิ ฆา ตวั ตายก็อาจจะเปน ได แตช ายนักโทษเจาของ เร่อื งกไ็ มส ามารถจะตอบได เพราะไมร เู บอื้ งหลงั ของชายทฆ่ี าตัวตายคนนั้นมากอ น เหตทุ ่ีรเู ร่ืองมาถึงแคน ั้นก็ เปนเพราะบา นของนกั โทษผูน อ้ี ยูหา งไกลจากบา นผูตายมากนกั บอกไดแตเพยี งวา การที่ตนตองมาตองโทษ ไมไ ดเกย่ี วกับคดีเรอ่ื งน้ี ตอจากน้นั มากร็ สู ึกวานักโทษทมี่ ีใจเปน ธรรมไดฟงเรอ่ื งนหี้ ลายคน พลอยจะไมช อบหนา นกั โทษผเู ลา เรอื่ งนี้ เพราะเหน็ ใจสงสารครอบครวั ผเู คราะหร าย หลายครง้ั ทม่ี ผี ูจะหาเรือ่ งลงทณั ฑกรรมนักโทษผนู ั้น เพราะชัง น้าํ หนา เนือ่ งจากเปนเตนเหตทุ ําใหครอบครัวนั้นตอ งรับกรรม 87
นักโทษผูน้ันเหน็ จะเขาตาํ ราทโี่ บราณวา ปลาหมอตายเพราะปาก เพราแทนทีน่ ักโทษดว ยกนั จะยกยองในความ เกง กลา กลับพากันเหน็ ใจภรรยาและบุตรของเจาของทรัพย ท่ตี องไดร ับเคราะหก รรมอยางแสนสาหสั เปนการ ตัดความรุงเรอื งกา วหนาในอนาคตของพวกเดก็ ๆ ท่คี วรจะไดร บั หากบิดายังมชี วี ิตอยู ท้งั แมและลูกจะตองอยู กนั ไปตามยถากรรม เพราะลําพังกําลงั ของแมเ พียงผเู ดียวคงไมอ าจจะใหก ารศกึ ษาแกลูกไดมากเทา ท่ีควร แตค วามจริงแลวกม็ ิใชค วามผดิ ของนกั โทษผกู อเร่อื งนข้ี ึน้ เพราะเขาเองกไ็ มรวู าเงินจํานวนนนั้ จะมีความสาํ คัญ เกี่ยวแกชวี ติ ของครอบครวั น้ี ถงึ กับตองสูญเสียพอบานไป และไมนกึ วา เหตุการณจ ะรนุ แรงเกย่ี วโยงไปถงึ ชวี ติ อกี หลายชวี ิต ทจ่ี ะตอ งรบั เคราะหกรรมตอไปในอนาคต สงิ่ เหลา น้กี ระเทอื นใจชายผูนน้ั มาก เพราะตนเองกเ็ คย ประกอบกรรมช่วั แบบนไี้ วม าก และตนเองกไ็ มเคยสนใจในเรือ่ งเชนนีม้ ากอ น แตเมือ่ ฟง พระสงฆส อนศีลธรรมนานเขา เมื่อมาไดฟ ง เรือ่ งเศรา กลบั นึกละอายอดสูใจยงิ่ ข้นึ ทาํ ใหน ึกถึงคนทต่ี น ไดเคยโจรกรรมมาแลว คงจะมคี นทีอ่ ยูในสภาพเชน น้นั บาง ทําใหคดิ สงสารคนท่ถี ูกโจรกรรมเทา ทเ่ี คยรู สาํ หรบั ผทู ีไ่ มมง่ั มีอะไรนกั ตอ งอุตสาหะ พยายามหาทรพั ยมาดวยความเหน่อื ยยากลําบาก หามาดวยนํา้ พกั นา้ํ แรงหา กินดว ยความสุจรติ มิไดค ิดคดโกงใคร เพือ่ ที่จะสะสมเงนิ ไวใ หลกู ในอนาคต เม่อื รูว าถูกลกั ขโมยไปจนหมดตวั บางรายทเ่ี ปน หญงิ ก็ถึงกบั รอ งไหเ ปนลมไป เพราะเสียดายทรพั ยส นิ ทสี่ ะสมไว พวกทเี่ กบ็ เงนิ ไวกับบานไมยอมนาํ ไปฝากธนาคารยงั มอี ีกมาก เปน เรอื่ งนา เศรา ใจทส่ี ดุ ในชวี ติ ความรูสกึ ผดิ ชอบ ก็คอยๆ เกิดขึ้นในจิตใจของชายผูน ั้น ตอ มาชายผนู ้นั เพม่ิ ความสนใจในศลี ธรรมบาปบญุ มากขนึ้ เมอ่ื ไดฟง พระเถระผทู รงศีลอนั บรสิ ุทธิ์ ซง่ึ ไดร ับการ นมิ นตใ หเ ขาไปอบรมเทศนาส่งั สอน เพื่อใหพ วกนักโทษรูซง้ึ ถึงรสพระธรรมของพระพุทธศาสนา กลอมเกลาให เห็นศีลธรรมเหน็ บุญเห็นบาป ใหพจิ ารณาสํารวมในตัวเองวา ไดเคยทาํ ส่ิงใดไวบ า งจงึ ตอ งตกอยใู นสถานท่เี ชน นี้ เราทําชั่วเรากห็ นกี รรมชว่ั ไมพน อยา ไปหวังพง่ึ ออนวอนพระเจา องคไหน ท่ีจะใชอํานาจมาลบลา งใหห ายจาก ความผิดความชว่ั ได เราเองตอ งกม หนา รับใชก รรมจนกวาจะส้นิ กรรม เม่อื หมดเวรวันเปน อสิ ระก็มาถงึ กจ็ ง ประกอบกรรมดตี อ ไป ชายผูนน้ั ก็เกดิ กุศลขนึ้ ทางใจ เมอ่ื ไดรบั การอบรมสจั ธรรมจากพระเถระผทู รงคณุ ธรรม เทศนาโปรดช้ใี หเ ห็น ทางดบี อยเขา จติ ใจกเ็ กิดศรัทธา มองเหน็ ผลกรรมทีท่ ํามาแตห นหลงั กิเลสทปี่ ดบงั ดวงตาทมี่ ดื มวั มานานก็ คอ ยๆ กระจางแจงเปน แสงสวา งมองเหน็ ความจรงิ ยงิ่ ขึ้นอยา งชดั แจง ทพี่ วกนักโทษตองมาถูกจําจอง กเ็ พราะ กรรมชว่ั ทต่ี นเคยสรา งไว หากวา บุคคลเหลา นี้สรางกรรมดีกค็ งไมม าอยใู นสถานท่คี ุมขงั ไดรบั ความลาํ บากเชนน้ี มองเห็นชวี ิตทห่ี ากนิ ในทางทจุ รติ มีการจปี้ ลน ฆา เจา ทรพั ย ทําใหปวงชนผสู ุจรติ ไดรบั ความเดอื ดรอ น นอนตา ไมห ลบั แมตนเองจะไดทรพั ยส นิ ไป กห็ าความสขุ ความสบายไมได เพราะทรัพยส ินเหลานัน้ เปนเลอื ดเนอ้ื ของผู บรสิ ทุ ธ์ิ แมวายงั ไมถ ูกจบั กมุ กห็ มดอสิ รภาพทางใจ เพราะเปนภยั ตอ สงั คมเปน ทรี่ งั เกยี จของคนดที ัว่ ไป ตอ ง คอยหลบหลกี อาญาแผนดิน นบั วนั มแี ตจ ะเพิ่มพูนกเิ ลสใหม ีจติ ใจโหดเหยี้ มยงิ่ ขึ้น ถือเอาอารมณของตนเปน ใหญ หตู ามืดมวั มองไมเหน็ ศลี ธรรม 88
เหมอื นคนวายนา้ํ ออกทะเลลกึ ย่ิงหางจากฝง ของศลี ธรรมออกไปทุกที สงิ่ ทีไ่ ดร ับก็คือมีชวี ติ อยูไดไ มยดื ยาว เหมอื นคนธรรมดา สวนมากตองจบชีวติ ลงเมอื่ ยงั ไมถงึ เวลาทส่ี มควร คอื จบชีวิตลงดวยคมอาวุธหรอื กระสุนปน หรอื มิฉะนั้น กจ็ บชวี ติ ลงโดยเขาไปอยทู ่ีคมุ ขงั เวลาตายจติ ใจก็ไมส งบ ผดิ กบั ผูมีศลี ธรรมหากนิ ในทางสุจริต ไม เบียดเบียนมนุษยแ ละสตั ว ทานเหลานี้ตายตามอายุขัยตามธรรมชาตคิ อื เจบ็ และแกต าย จิตกอ็ ยใู นความสงบ เหตุดวยพิจารณาดูสิ่งที่เกิดและผา นไปในอดีต เนื่องจากไดรบั การอบรมสงั่ สอนจากพระเถระ ทําใหเ กดิ ความรสู กึ ซาบซงึ้ ในรสพระธรรมขององคส มเดจ็ พระสมั มาสมั พุทธเจา เลยตง้ั ปฏญิ าณไววา เมื่อพนโทษจากที่ คมุ ขงั ไปแลว จะใชเ วลาท่ีเหลืออยทู งั้ หมดในอนาคตของชีวติ ประกอบแตก รรมดี เพราะความชั่วทไี่ ดผ านไปแลว กไ็ มสามารถเรียกยอนหลงั กลบั มาแกไ ขใหด ีได มที างเดยี ว คือ ลมื เรอื่ งราวในอดีตเสยี และตัง้ ตน ทาํ ความดไี ป ในเวลาตอ มา บุคคลผูน้ันกพ็ นโทษออกมาสอู ิสรภาพอีกครง้ั หนึง่ แมวาบุคคลผนู ้นั จะมีรปู รางทาทางเหมือนเดมิ แตจติ ใจไดเ ปลยี่ นแปลงไปจนหมดสนิ้ ในทีส่ ดุ เขาก็เขา สรู มโพธ์ขิ องบวรพทุ ธศาสนา โดยไดอปุ สมบทครองผา กาสาวพัสตร อุทศิ ตนเปนคนขององคสมเดจ็ พระสมั มาสมั พทุ ธเจา น่ีแหละญาตโิ ยมทงั้ หลาย เหตกุ ารณทเี่ กิด ขน้ึ กับบุคคลผูน น้ั คงจะเปน ตวั อยางของชีวติ แกบุคคลอื่นทว่ั ไป “บุคคลผูนนั้ คือตวั อาตมาเอง” ทันทีทที่ านพดู จบ ก็เกดิ มีเสยี งพึมพําขนึ้ ในหมูช นทีอ่ ยูในท่นี นั้ บางคนก็ยกมอื ขนึ้ พนมเหนือหัว รอ งขึ้นวา “สาธุ ทานไดเปลยี่ นจติ ใจมาสทู างพระไดดีเหลอื เกินเจา ประคุณ” ผทู ี่อยใู นทน่ี ้นั ตางกร็ สู ึกวามคี วามเล่ือมใส ตนื้ ตนั ใจ ศรทั ธาเพม่ิ ขึ้น เม่ือรูท่มี าของพระภิกษุองคน ี้ แลวกเ็ ขาไป ประเคนถวายของขบฉนั โดยเฉพาะเดก็ ชายวยั รนุ ของผม กม็ ีหนา ตาสดชืน่ ขน้ึ ความเปน คนเจาทกุ ขห ายไป และพวกคนงานในไรทอ่ี ยใู นที่นนั้ ก็พลอยมจี ิตใจเบกิ บาน เพราะรเู รื่องวา สลัดดาํ บัดนี้บวชเปน พระภกิ ษทุ รงศลี อนั บรสิ ุทธ์ิ เครงตอ ระเบยี บวินัยเจรญิ ศีลภาวนาเปน ทน่ี าเคารพนบั ถอื มไิ ดเปนภยั ตอสังคมแลว ตอไป ก็ไมตอง ระมัดระวังคนแปลกหนา โดยเกรงวาจะเปนสลัดดาํ แปลกปลอมเขามาอกี ทกุ คนกจ็ ะไดนอนตาหลบั กันเสียที สว นผมนั้นรสู กึ เลื่อมใสและเกิดศรทั ธา ในพระภกิ ษอุ งคน้ยี ิง่ ขึน้ เมือ่ ไดท ราบประวัตขิ องทา นโดยตลอดแลว คดิ วาในสมยั ปจ จบุ นั จะหาบคุ คลชนดิ น้ีไดไมง ายนัก เรารอจนกวาทา นฉนั เชาเสรจ็ ใหท านยะถาสัพพีเปน ที่ เรยี บรอยแลว ตอจากนน้ั ชาวบานและคนงานตา งกน็ มสั การลาทานทยอยกนั กลบั เหลือแตผ มและเดก็ วยั รนุ และคนงานในไรอ กี ๒ - ๓ คน ซง่ึ ยงั นง่ั สนทนากบั ทาน ผมตอ งสะอื้นอยใู นอกดว ย ความเลือ่ มใสศรทั ธาทีไ่ มเ คยไดพ บบุคคลเชน น้ี ผมจงึ ไดป วารณาตัวตอ ทาน และสงั่ ใหเ ดก็ วยั รนุ และคนงานรบี กลับไปท่พี ัก สง่ั ใหค นครัวจดั อาหารมาใหทนั เวลาถวายเพล และหากทา นมคี วามประสงคส ่งิ ใด กใ็ หจัดหามา ถวายทกุ อยา ง เมือ่ เด็กวัยรุนและคนงานไปตามที่สง่ั แลว ผมก็น่งั สนทนากบั ทานตอไป ตอนหนง่ึ ทานพูดขึน้ วา “คุณโยมไดเจา หนมู าอยูด วย อาตมาขอแสดงความยินดี เดก็ คนนี้เปน คนมีความกตญั ู จิตใจม่ันคงมีความดี ความซ่อื สตั ยส จุ รติ เปนนสิ ยั ประจาํ ตวั คณุ โยมจะหาไมคอยพบคนที่ไวว างใจไดเชน น้”ี 89
ผมตอบวา “จรงิ ครบั ทาน เวลานผ้ี มรักใครแกเหมือนบตุ รของกระผมเอง จะขาดแกเสยี มไิ ด แตยังรสู ึกวาผม เปน คนมีกรรมมากเพราะถงึ จะมคี วามรกั ใครแกมาก เนอ่ื งจากผมไมเ คยมีบตุ ร และภรรยาของผมกถ็ งึ แกก รรม ไปนานแลว ผมตงั้ ใจไวว าจะไมม ีภรรยาใหม จงึ ขอรอ งใหแกเปนบตุ รบญุ ธรรมของกระผมโดยชอบดวยกฎหมาย แตผมก็ตองผิดหวังครบั ทาน เพราะแกไมยอมรบั เปน บุตร แกขอเปน เพียงคนงานของผมเทา นั้น จงึ ทําใหผ มไม มีความสุขไมสบายใจตลอดมา แตก็ยังดที ่ีแกยังอยูใกลๆ ผม หากวาแกไปจากผมแลว ผมคิดวา ในชาติน้ีผมคงไม มีความสุขแนๆ ” ผมพูดแลว กถ็ อนหายใจ เพราะรสู ึกไมส บายใจขึ้นมาทนั ที แตก็ไดยินทานพูดขึน้ วา “อาตมากเ็ ห็นใจคุณโยม แตเ ดก็ คนนี้เปนคนมกั นอ ย และอาตมาก็อยากจะพดู วา สง่ิ ใดท่ไี ดม างาย ก็ทาํ ใหผ ู ไดมารูสกึ วามีคานอ ย หากส่งิ นนั้ ไดมาดวยความยากลาํ บาก ก็ยิ่งมองเหน็ ความดีเดนชดั ยิ่งขน้ึ เมื่อไดม ากย็ งิ่ เปน ส่งิ มีคาควรถนอมเปนธรรมดาของม มนษุ ยป ุถุชนท่วั ๆ ไป อยา งคณุ โยมไดส ง่ิ ของมาดว ยความยากลําบากเชน น้ี กย็ อ มจะทราบไดว า ส่ิงน้นั ยอ มเปนสง่ิ ทห่ี ายาก คมุ กบั คณุ คาของความยากลาํ บาก ความพยายามของคณุ โยม นน้ั ยอ มจะประสบผลตามความปรารถนาสักวนั หนึ่งขา งหนา” ผมไดยินทานพดู เชน นั้นก็บอกวา “ผมยงั มองไมเ ห็นวา จะสําเรจ็ ตามความประสงคเ มอ่ื ใด” พระภกิ ษุนนั้ จงึ พดู วา “อาตมาคิดวา คงจะไมนานนัก” และแลว เรากส็ นทนากนั ดว ยเร่อื งอ่นื ๆ ตอ ไป จนไดเวลา คนงานและเดก็ วัยรนุ ของผมกลบั มาพรอ มดว ยสํารับอาหารเพือ่ ถวายเพล เมือ่ เหน็ ทุกสิง่ เรยี บรอยแลว ผมก็ นมัสการลาทานกลบั ทีพ่ กั ปลอ ยใหค นงานกบั เดก็ วัยรนุ ของผมอยปู รนนบิ ตั ิ สนทนากบั ทา นตอไป เมอ่ื ผมกลบั มาถึงท่ีพกั ก็รสู ึกออ นเพลีย เพราะเหตกุ ารณต า งๆ ทําใหเ กิดความรสู กึ ตน่ื เตน ทางจิตใจ เมอ่ื ทาน อาหารแลวกน็ อนพกั ผอ นไมชา หลับไป จะนานเทาใดไมทราบเห็นจะเปน เวลาเยน็ แลว พอลมื ตาขนึ้ มาก็เห็นเดก็ วยั รนุ นง่ั อยูข างๆ เหน็ มธี ูปเทียนแพอยใู นพานวางไวขา งตัว ผมจงึ ลกุ ข้ึนน่งั ถามวา “เธอกลบั มานานแลวหรอื ” เดก็ วยั รุนตอบวา “ไมนานหรอกครบั แตเ มื่อเขามาเห็นทา นหลบั ผมกเ็ ลยนั่งรอทา นอย”ู ผมจงึ ถามตอ ไปวา “เธอเอาธูปเทียนมาทาํ ไม หรอื จะลาบวช” เดก็ ยมิ้ แลวตอบวา “ผมจะมาฝากเนือ้ ฝากตวั นบั ถือทานเหมอื นบิดาบงั เกดิ เกลา ” ผมรสู ึกตืน่ เตน ขึ้นมาทนั ที หตู าสวา งใจเปน สุขข้นึ จึงพดู วา “เธอจะทาํ อยางไรละ” เดก็ วัยรุนไมพ ดู อะไร ยก พานธปู เทียนแพและดอกไมไ ปกราบพระพุทธรปู ผมมองดแู กปฏิบัติดว ยความตน่ื เตน เสรจ็ แลว เดก็ หนมุ ก็ยก พานมาวางไวข า งหนาผม แลว กราบลงสามครั้ง พรอ มกบั พดู ข้ึนวา “กระผมจะมาขอเคารพทานเปน บดิ าบงั เกิดเกลา ของผม นับตั้งแตวันน้ีเปน ตน ไป ผมจะปฏิบตั ติ วั ใหอ ยใู น ศลี ธรรม จะมคี วามซ่อื สัตยสจุ ริตจะไมนาํ ความชั่ว และความเสอ่ื มเสียมาสทู าน จะประพฤติแตส ่งิ ทดี่ งี าม ขอ 90
พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ จงเปนทพี่ ง่ึ ท่ีระลกึ จนตลอดชีวติ ขอใหทานรบั ผมไวเ ปน บุตรของทาน นับแต บัดนีเ้ ปน ตน ไป” ผมปล้มื ใจจนน้าํ ตาไหล รีบสวมกอดแกดวยความรักแลว พดู วา “ลกู รกั ของพอ พอเฝารอเวลานี้มานานแลว เพ่งิ จะไดส มความตง้ั ใจวันน้ีเอง พอ ดีใจมาก ดีใจจนพดู อะไรไมถ กู ลูกตองอยกู ับพอ ตลอดไปนะ ไมมอี ะไรจะแยก จติ ใจของความเปนพอลูกของเราออกไดจ น ตลอดชีวิต” เดก็ หนมุ กม ลงกราบแลว พูดวา “ครับผมจะนบั ถือคณุ พอไปจนตลอดชวี ติ ” นแี่ หละครับ เปนจุดหมายปลายทางทผ่ี มตอ งการ ผมไดทราบวาการทเี่ ดก็ ปฏบิ ัติตอผมเชน นั้น กเ็ พราะไดร ับ คําแนะนาํ จากพระภิกษสุ ลัดดําเปนผสู ง่ั สอนใหทํา ผมซาบซงึ้ ใจในความกรณุ าของพระคุณเจาองคน ้ียิ่งข้ึน เชา วนั รงุ ข้นึ ผมไดส่งั ใหคนงานไปนมิ นตท า นมาอยูใ นเขตบา นไรของเรา และนิมนตฉันอาหารเชาดว ย เพอื่ จะ ไดเ ปด โอกาสใหบ ุตรผมไดปรนนิบัตทิ า นไดส ะดวกข้นึ ดวยความเล่อื มใสและเคารพ แตแ ลว ผมกต็ อ งผิดหวัง ท่ี ไดทราบจากคนงานท่กี ลบั มา บอกวา บัดน้ีพระภกิ ษรุ ูปน้นั ไดถ อนกลดเดินทางตอ ไปแลว ไมทราบวาเดินทางไปไหน เพราะไมม ใี ครเหน็ ตง้ั แตว ันนน้ั เปนตนมาก็ไมไ ดท ราบขา วจากทานอกี เลย นีแ่ หละครบั เร่อื งของผม สวนบุตรบญุ ธรรมของผมน้ัน ผมรสู ึกเปนสขุ มากท่ไี ดแ กมาเปน บตุ ร การมีบุตรของคน ทว่ั ๆ ไปน้ัน ความรักใครในระหวางพอ แมก บั บตุ รในไสข องตน จะมมี ากเพียงไรผมไมท ราบ เพราะผมไมเ คยมี แตส าํ หรบั บุตรของผมคนน้ี รูส กึ วา แกเปน สว นหนงึ่ ในชวี ติ ของผม ผมจะขาดแกเสยี มไิ ด ผมอาจจะสละทุกส่งิ ทุกอยา งเพ่อื แกได บดั นแี้ กก็ไดศ กึ ษาในส่งิ ท่ีแกสนใจ ซง่ึ ผมไดจ างครมู าสอนจนเปนทพ่ี อใจในความรทู ีแ่ กไดรับ และตอ มาผมได มอบงานใหแ กทําดวยความไววางใจ ในความขยนั และความซอื่ สัตยส จุ ริตของแก เปนทรี่ กั ใครนบั ถือของนาย งานและคนงานทัว่ ไป เพราะแกปฏิบัติตอคนงานดวยความเมตตาปรานแี ละเห็นอกเหน็ ใจ เมอ่ื ขาพเจา ไดฟ งทา นผนู ้นั เลาเรอื่ งยดื ยาวดวย ความเพลดิ เพลนิ จบลงแลว มหี ลายทานท่ีอยูใ นท่ีน้นั ตางกล็ ง ความเหน็ วา เด็กคนนนั้ คงจะเปน บตุ รของทา นผเู ลา ในอดีตชาติ มฉิ ะนัน้ ก็คงไมป ระจวบเหตกุ ารณอ นั แสดงถงึ จติ ใจ ใหม องเห็นความดเี ดน อยา งอศั จรรย และเปน เดก็ ทม่ี อี ัจฉรยิ ะผหู นงึ่ จงึ ไดเขา ถึงศลี ธรรมตง้ั แตอ ายุยงั เยาวเ ชนน้ี ในหมูผทู ่นี ่งั ฟง อยดู วย มีทา นผหู นึง่ ซง่ึ เปน ขาราชการเกา เปน ผมู อี าวุโสทสี่ ดุ ในหมพู วกท่ีนัง่ สนทนา ทานมคี วาม สนใจในเรื่องน้ีมาก เมือ่ เห็นมผี ูวจิ ารณเ ร่อื งนี้ มีความเหน็ ตา งๆ กนั ก็อดอยูไมได จงึ พูดกบั ผูเ ลาอยางสะเทือน ใจและนอ ยใจวา 91
“คุณเปน คนโชคดี แมจะมบี ตุ รบุญธรรมคุณกย็ ังไดร ับความสุขสบายใจ ดีกวาผมมบี ตุ รในไส เพราะเดก็ ของคุณ มคี วามเคารพ กตัญรู คู ณุ มจี ิตใจสูง รูศลี ธรรม รูดรี ชู วั่ เพราะคุณชนะจิตใจของเด็กดวยการให และ ประกอบดวยเมตตากรณุ า สว นเด็กกช็ นะใจคณุ ดวยความกตัญทู ี่เกิดขน้ึ เอง เปนนมิ ติ อันดียิง่ นับวา คณุ เปน ผู มบี ุญกุศลท่ไี ดเคยสรางสมไวแ ตปางกอน จงึ ไดม าพบบุตรเลย้ี งท่ดี เี ชน น้ี สาํ หรับผมเปน คนโชครา ย ผมมี บุตรชาย ซึ่งเปน เลอื ดเน้อื เช้ือไข เลอื ดในอกของผมแทๆ เขาก็ไมคอ ยอยใู นโอวาทนัก เหน็ จะเปน เพราะอบรม ผิดมาแตเ ด็กๆ แตเ ขากเ็ ปนลกู ที่ผมมคี วามรกั และเอน็ ดูตามอกตามใจตลอดมา คร้งั เขามีครอบครวั แลว ทรัพยส มบตั ิซึง่ ผมไดอ ตุ สา หอ อมสะสมไวต งั้ แตยงั หนมุ ๆ ผมกไ็ ดโอนใหหมด เพราะ เห็นวา เราแกแลวถึงอยางไรเราก็ตอ งใหล กู วันยงั ค่ํา เราควรจะใหเ ขาเสียเม่ือเรายงั มีชวี ติ อยู แตแลว ตอ มาผมก็ รสู กึ เสยี ใจท่ีคดิ ผดิ ไป เพราะบดั นี้ลกู ของผมมองเห็นผมเปน เพียงคนแกๆ คนหนง่ึ เหมอื นไมใ ชพ อ ของเขา เปน คนแกจนๆ ทไี่ มม ีทรพั ยส มบตั ติ ดิ ตัว ตองอาศัยเขาอยอู าศยั เขากิน เขาแสดงกิรยิ ารงั เกยี จ ดาคน ดา หมา กระทบอยทู กุ วนั คลายๆ กับผมอยูไปกเ็ ปลอื งขา วสุกไมเ ปน ประโยชน นอกจากทําความรําคาญใหเ ขา ผมจะ กินขาวแตละครั้งกลนื ไมคอยจะลงคอเลย ผมตองคิดมาก ใจคอมนั ตน้ื ตันนํา้ ตาตกใน มนั นอยใจตวั เอง ผมตองใชทางพระเขาชว ย เพ่อื สาํ รวมจิตใจดบั ไฟ แหงโทสะและความนอยใจ มิใหม นั เขา ไปเดือดอยใู นความรสู ึกใหม ันผานเลยไป นึกเสียวาชาติกอนเราทาํ กรรม ไว ชาตนิ ก้ี รรมจงึ ตามสนองเรา ตองกม หนา ใชกรรมจนกวาจะหมด เพราะอายเุ รากม็ ากแลว คง ทนอยไู ดไมนาน กจ็ ะหมดเวรหมดกรรม เราไดท าํ ความดมี าแตต น แลว ก็ควรจะทาํ ใหต ลอดไป นึกไดเ ชนนี้กม็ ีความรสู ึกสงบเยน็ ชาไป ถาไมน กึ เอาพระธรรมเขาขม ไวปลอ ยใหเปน ไปตามอารมณ กค็ งเสยี สติ หรอื มฉิ ะน้นั ก็อกคงแตก หรอื อาเจยี นมาเปน โลหิตแน หรือทนไมไ หวฆา ตัวตายกไ็ ด น่ยี งั บุญอยหู นอยทหี่ ลวงทา นยังใหบาํ นาญพอจะใชจา ย พอไดท ําบญุ ทาํ ทานไดบ า งเลก็ ๆ นอยๆ และกต็ อ งหา ความสงบในทางเขาวัด สนทนากบั พระกบั เจา บดั นผี้ มอยูว ดั มากกวาอยูบาน บ้นั ปลายของชวี ิตตองศึกษาทาง ธรรมทจี่ ะกาํ จดั กเิ ลสใหเ บาบางลงทาํ ใหจติ ใจสงบ จงึ มชี วี ติ ผานไปไดว ันหน่ึงๆ จนกวา จะจากโลกนี้ไป ผมคดิ วา ในทนี่ ้ีไมม ีใครโชครา ยในเรื่องบุตรเทากบั ตัวผม” พวกเราไดฟ ง แลวก็เศรา ใจ และเหน็ ใจทานผนู น้ั มาก คืนน้ันเราสนทนากบั อยูจนพระสวดอภิธรรมจบ พระกลับ วดั ไปนานแลว เราไดรับความรหู ลายอยางทพ่ี อจะนํามาขบคิดได เจา ภาพไดจ ดั เลี้ยงขาวตม กงุ ในตอนดึก หลงั จากนน้ั เรากต็ า งลาเจาภาพ และเพื่อนรวมสนทนาเดนิ ทางกลบั เมื่อกลบั มาถึงบานแมจ ะเปน เวลาดึกแลว แตข าพเจา กน็ อนไมห ลบั อดนาํ เรอ่ื งตา งๆ มานกึ คิดไมไ ดวา อัน บุคคลในโลกนี้ ไมวา ผูใดจะมกี ารศึกษาความรสู งู ก็ดี ความรูตํา่ ก็ดี สิ่งเหลานี้มิไดเปน เครอื่ งวัดจติ ใจวา จะเปน ผู ทีม่ ีจิตใจสงู อยูในศีลธรรมประกอบกรรมดี ความดีมิไดเลอื กวาจะเกิดในตระกลู สงู หรอื ตาํ่ ศีลธรรมและความดี จะเกดิ ขน้ึ ไดกบั บคุ คลทุกชนั้ ไมว าจะยากจน มั่งมี ความรสู งู หรอื ต่ําและผทู ี่ประกอบกรรมทาํ ชั่ว ใจต่ํา ยอ มจะ เกิดกบั คนทุกชน้ั ไดเชน เดียวกนั และอดคดิ ไมไ ดว า เยาวชนของเรา หากไดป อ งกนั โดยการอบรมศีลธรรมเสียต้ังแตอายุยงั นอ ย ใหซ าบซงึ้ ถึง กรรมดี กรรมช่วั ส่งิ ใดควรประพฤติ และสิ่งใดไมควรประพฤติ ใหเ ช่อื กฎแหง กรรมยอมตามสนอง คนชวั่ ยอ ม 92
ไดรับทกุ ขค นดยี อ มไดร ับความสบายทางจติ ใจ เดก็ ยอ มมอี ารมณพอทจ่ี ะรับเชอื้ ทางศลี ธรรมไดงา ย พอทจี่ ะซมึ เขาไปทางจิตใจ เปนเครอ่ื งทจ่ี ะคุมกันสง่ิ ท่ชี ัว่ ไมใหผ านไปถงึ จิตใจได ธรรมดาเดก็ เม่อื ไดต กลงฝง จติ ใจในความดี และศลี ธรรมแลว ยอมจะยดึ ถอื มน่ั อยากจะปฏบิ ัติทาํ ความดี ชังความช่วั ตลอดไป เชนเรอื่ งของ “เด็กขางถนน” ซง่ึ เปนผูที่ยดึ ถือศลี ธรรมจากคําสัง่ สอนของยายและทานสมภาร แลวกไ็ ดถ ือเปน หลกั ปฏิบตั เิ ปนตวั อยา งทหี่ าไดย ากในสมยั ปจ จบุ นั น้ี ทีจ่ ะหาผปู กครองรุนเกา ๆ ทจ่ี ะคอยอบรมสงั่ สอนลูกหลาน ทยี่ งั เยาว ใหป ระกอบกรรมดี ดังเร่อื งนเี้ ปนเรื่องท่นี าคิดเรือ่ งหนง่ึ สาํ หรบั ผปู กครองในปจ จบุ นั น้ี. “การใหธ รรมะ ชนะการใหท้ังปวง” ท. เลยี งพบิ ลู ย 93
Search
