test1

แผนยุทธศาสตรก ารปฏิรูปกิจการพระพุทธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔“การนำนโยบายสู‹การปฏบิ ัติ”โดย พระราชวรเมธ,� ดร. และคณะ



แผนยทุ ธศาสตร์การปฏริ ปู กจิ การพระพทุ ธศาสนา 2560-2564“การน�ำนโยบายสู่การปฏิบัติ” ที่ปรกึ ษา สมเด็จพระพทุ ธชินวงศ์ สมเดจ็ พระพฒุ าจารย์ พระพรหมวชริ ญาณ พระวิสทุ ธวิ งศาจารย์ พระพรหมจริยาจารย์ พระพรหมมุนี พระพรหมโมลี พระพรหมบณั ฑิต พ.ต.ท. พงศ์พร พราหมณเ์ สน่ห์ บรรณาธกิ าร พระราชวรเมธี กองบรรณาธกิ าร พระเทพปริยัติโมลี พระราชวรมุนี พระเทพสุวรรณเมธี พระมงคลวชริ ากร พระราชเมธี พระศรธี รรมภาณี พระราชสารเวท ี พระครโู สภณพุทธฺศาสตร์ พระโสภณพฒั นบณั ฑิต พระครูสริ ิสารบัณฑติ พระปริยัติวรานุกูล พระมหาวจิ ิตร กลฺยาณจิตโฺ ต พระครพู รหมเขตคณารกั ษ์ พระมหาสเุ ทพ สปุ ญั ฑิโต พระครพู ศิ าลสรวุฒิ พระมหาศิรชิ ัย สริ ินฺทญาโณ พระมหาสาธติ สาธิโต นายชัยวฒั น์ สยุ ะหลาน พระมหาเอก เมธิกญาโณ นายขวัญตระกูล พรหมเสนา นายบญุ เชิด กิตติธรางกรู นางสาวสายพิรณุ เพิม่ พลู นายธรี เสฏฐ์ ศริ ธนานนท์ นางนงลกั ษณ์ ไชยเสโน 2 แผนยุทธศาสตรก์ ารปฏิรูปกิจการพระพทุ ธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔ “การนำ�นโยบายสู่การปฏบิ ัต”ิ

คำ�นิยม พระพุทธศาสนาเกิดข้ึนจากการตรัสรู้อริยสัจธรรมของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า และเมื่อตรัสรู้แล้วพระพุทธองคไ์ ด้นำ� พระธรรมนนั้ มาประกาศ มาเผยแผ่ จนมผี ู้เข้ามายอมรับ นับถอื รบั ค�ำสอนไปปฏิบัติเป็นพุทธบริษัท ๔ ที่เข้มแข็ง ม่ันคงจนถึงปัจจุบัน การท่ีพระพุทธศาสนาเจริญม่ันคงสืบทอดมาจนถึงทุกวนั น้ี เพราะอาศยั ศาสนทายาท คือ พระภิกษสุ งฆ์ เปน็ ผนู้ ำ� อุบาสกอุบาสกิ า เป็นผู้ให้การสนับสนนุ กลา่ วโดยเฉพาะพระภกิ ษสุ งฆย์ อ่ มมบี ทบาทสำ� คญั ในฐานะทเี่ ปน็ ศนู ยร์ วมทางจติ ใจของพทุ ธศาสนกิ ชนทง้ั หลาย ถา้ หากประพฤตดิ ี ปฏบิ ตั ชิ อบกจ็ ะนำ� มาซง่ึ ความศรทั ธาเลอ่ื มใสของญาตโิ ยม พทุ ธบรษิ ทั ทง้ั หลายทเ่ี ลอ่ื มใสแลว้ กจ็ ะเลอ่ื มใสยงิ่ ขนึ้ ไป กจ็ ะชว่ ยกนั ทำ� นบุ ำ� รงุ พระพทุ ธศาสนาใหเ้ จรญิ รงุ่ เรอื ง อกี บทบาทหนึง่ ที่ส�ำคัญของพระสงฆ์ คือ การเผยแผ่ ซึ่งมี ๒ ประการ คือ ๑) การเผยแผด่ ้านปริยัติ ๒) การเผยแผ่ด้านการปฏิบตั ิ ดา้ นปริยตั ิ พระสงฆต์ อ้ งพัฒนาตนเองให้มีความรู้ ความแตกฉานยิง่ ๆ ข้นึ ไป มีความรูค้ วามเขา้ ใจในพระธรรมค�ำสอน และปรับใช้ให้ทนั สมยั กบั ยุคปัจจบุ นั อบรมสง่ั สอนญาตโิ ยมพุทธบรษิ ัททงั้ หลายให้เขา้ ใจในหลกั พทุ ธธรรม นำ� ไปประยุกตใ์ ช้ในชวี ติ ประจำ� วนั ได้ ด้านปฏิบัติ เป็นส่ิงที่พระพุทธองค์ทรงสรรเสริญ เพราะสามารถนำ� พุทธบริษัทให้เข้าสู่เป้าหมายสุดท้ายแห่งค�ำสอนของพระพุทธองค์ได้ แต่การน�ำพาพุทธบริษัทให้รู้แจ้งในพระสัทธรรมน้ันพระสงฆใ์ นฐานะผู้เผยแผ่ ตอ้ งผ่านการฝึกการอบรมตนเอง จนเช่ียวชาญ ช�ำนาญ จึงจะสามารถน�ำไปความร้แู ละประสบการณ์ทีม่ ีไปเผยแพร่ เทศนา สั่งสอน นำ� ปฏิบตั ิแกพ่ ุทธศาสนกิ ชนทงั้ หลายได้ แผนยุทธศาสตร์การปฏิรูปกิจการพระพุทธศาสนา ฉบับนี้จะเป็นคู่มือในการปฏิบัติงานดา้ นการเผยแผพ่ ระพทุ ธศาสนาของคณะสงฆใ์ หเ้ ปน็ ไปในทศิ ทางเดยี วกนั เปน็ เอกภาพ สรา้ งความมน่ั คงสถาพรแห่งพระพทุ ธศาสนาสบื ไป ขอพลงั แหง่ กศุ ลเจตนาของทกุ ทา่ นทตี่ งั้ ใจสนองงานพระพทุ ธศาสนา จงบรรลตุ ามเปา้ หมายทวี่ างไว้ขออาราธนาคุณพระศรีรัตนตรัย และกุศลจริยาสัมมาปฏิบัติทั้งปวง จงเป็นเกราะป้องกันทุกท่านจากอปุ ทั วนั ตรายทัง้ ปวง เจริญดว้ ย อายุ วรรณะ สขุ ะ พละ ตลอดทั้งปฏภิ าณ ธรรมสารสมบตั ิ เจรญิ ร่มเย็นในธรรมแห่งองค์สมเด็จพระสมั มาสัมพุทธเจ้าตลอดการเป็นนิตย์ เทอญ (สมเดจ็ พระพทุ ธชนิ วงศ์, ศ.พิเศษ ดร.) 3 เจ้าคณะใหญ่หนกลาง ประธานคณะกรรมการฝา่ ยเผยแผ่ประธานคณะกรรมการพฒั นาพทุ ธมณฑลฯ แผนยุทธศาสตร์การปฏริ ูปกิจการพระพุทธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔ “การน�ำ นโยบายสกู่ ารปฏิบตั ”ิ

คำ�นยิ ม พระพุทธศาสนาด�ำรงคงม่ันมากว่า ๒,๖๐๐ ปี น่ันเพราะความศรัทธาม่ันคงของพุทธบริษัท ๔ทช่ี ว่ ยกนั ทำ� นบุ ำ� รงุ พระพทุ ธศาสนา ศกึ ษาหลกั ธรรมคำ� สงั่ สอนขององคส์ มเดจ็ พระชนิ วรสมั มาสมั พทุ ธเจา้จนมคี วามรู้ความเขา้ ใจแตกฉาน นำ� มาประยกุ ตใ์ ชใ้ นการดำ� เนินชวี ิตไดอ้ ยา่ งเหมาะสม ดีงาม เมื่อเกิดเหตุการณ์ท่ีส่ันคลอนศรัทธาในพระพุทธศาสนา เหล่าพุทธบริษัทก็จะช่วยกันพิจารณาหาทางแก้ไขปรับปรุง เพ่ือความม่ันคงสถาพรของพระพุทธศาสนาอันเป็นศาสนาประจ�ำชาติไทยและเป็นสมบัติของปวงชนชาวไทยตั้งแต่บรรพกาล ก่อให้เกิดการเรียกร้องให้มีการปฏิรูปองค์กรสงฆ์ซงึ่ เปน็ สถาบันหลกั ของประเทศไทย เป็นศูนย์รวมจิตใจของพุทธศาสนิกชน เป้าหมายของการปฏิรูปครั้งนี้เพ่ือสร้างความเข้มแข็งมั่นคงขององค์กรศาสนาโดยพระภิกษุสงฆ์ให้เปน็ ศาสนบุคคลท่ีพึงประสงค์ของพระพุทธศาสนา กล่าวคือ ๑) เปน็ ครอู ุปชั ฌาย์อาจารยท์ ่ลี ้ำ� เลศิ ของศิษย์ ๒) เป็นมง่ิ มติ รมหามงคลของชาวบ้าน ๓) เปน็ ปราการสรา้ งความสมคั รสมานสามคั คีของคนในชาติ ๔) เปน็ ศาสนทายาทท่เี หนือค�ำบรรยาย ๕) เป็นแบบแผนสำ� หรับผ้ใู หญใ่ นการบริจาคช่วยเหลือเกื้อกลู ซง่ึ กันและกัน ๖) เปน็ ผคู้ วรแกก่ ารขนานนามว่า “อภิปชู นยี บุคคล” ในนามของประธานคณะกรรมการปฏิรูปกิจการพระพุทธศาสนาฝ่ายปกครอง ซึ่งรับหน้าที่ก�ำกับดแู ล สนับสนุนการจัดการบริหารเจ้าคณะพระสังฆาธิการโดยส่วนรวม ใหม้ ีความรู้ ความสามารถในการปกครองดูแลทรัพยากรของวัดและพระศาสนา พร้อมท้ังสนับสนุนให้มีการสร้างศาสนทายาท โดยมีพระธรรมวนิ ยั กฎระเบียบ กฎหมายและจารตี ประเพณีเป็นหลกั จงึ ขออนโุ มทนาชน่ื ชมความทมุ่ เทตงั้ ใจของคณะกรรมการประสานงานแผนยทุ ธศาสตรใ์ นการปฏริ ปูกิจการพระพุทธศาสนาทุกรูปทุกท่านทุกภาคส่วนมา ณ โอกาสน้ี ขอให้การด�ำเนินการเพื่อประโยชน์แก่กจิ การพระศาสนาโดยส่วนรวมในคร้งั นี้ จงเปน็ ไปดว้ ยความราบรื่นและสมั ฤทธิผลทกุ ประการเทอญ (สมเดจ็ พระพุฒาจารย)์ เจ้าคณะใหญห่ นตะวันออก ประธานคณะกรรมการฝ่ายปกครอง4 แผนยทุ ธศาสตรก์ ารปฏริ ูปกจิ การพระพุทธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔ “การน�ำ นโยบายสกู่ ารปฏิบัติ”

ค�ำ นิยม แผนยุทธศาสตร์ในการปฏิรูปกิจการพระพุทธศาสนา เป็นทิศทางในการปฏิบัติตามพันธกิจและภารกจิ (Mission) ใหส้ มั ฤทธผิ ลตามวสิ ยั ทศั น์ (Vision) และเปา้ ประสงคข์ ององคก์ าร (Corporate Goal)มหาเถรสมาคม ซ่งึ เปน็ องคก์ รปกครองสูงสุดของคณะสงฆไ์ ทย ไดม้ มี ตแิ ตง่ ต้งั คณะกรรมการฝ่ายตา่ งๆของมหาเถรสมาคม เพื่อช่วยกันจัดท�ำแผนยุทธศาสตร์ปฏิรูปกิจการพระพุทธศาสนา โดยได้จัดท�ำขึ้นตามกรอบงานคณะสงฆ์ ๖ ด้าน + ๑ เพื่อก�ำหนดวิสัยทัศน์ขององค์การ อันเป็นผลผลิตทางความคิดรว่ มกันของคณะสงฆแ์ ละพทุ ธศาสนิกชน ผา่ นคณะกรรมการฯ กลน่ั กรอง จัดระดมความคดิ เหน็ ของผ้มู ีสว่ นรว่ มจากทง้ั ๔ ภาค โดยมวี สิ ยั ทศั นร์ ว่ มกนั วา่ “พทุ ธศาสตรม์ น่ั คง ดำ� รงศลี ธรรม นำ� สงั คมสสู่ นั ตสิ ขุอย่างย่งั ยนื ” เป็นจุดหมายปลายทางท่ีคณะสงฆ์ตอ้ งการไปใหถ้ ึงในที่สดุ หนังสือ “แผนยุทธศาสตร์การปฏิรูปกิจการพระพุทธศาสนา : การน�ำนโยบายสู่การปฏิบัติ”ถือเปน็ แผนทใี่ นการดำ� เนนิ การกิจกรรมตา่ งๆ ให้บรรลุตามเป้าประสงค์หลักขององค์การ และเปน็ คูม่ ือในการปฏบิ ตั งิ าน เพอื่ ขบั เคลอ่ื นกจิ การงานคณะสงฆอ์ ยา่ งเปน็ ระบบ ภายใตแ้ ผนยทุ ธศาสตรป์ ฏริ ปู กจิ การพระพทุ ธศาสนา ใหส้ อดคลอ้ งกบั แผนยทุ ธศาสตรช์ าติ ๒๐ ปี ใหเ้ ปน็ ไปอยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ มคี วามเปน็เอกภาพในทศิ ทางการพฒั นางานคณะสงฆใ์ หเ้ หมาะสมกบั สภาพการณท์ เี่ ปลยี่ นแปลงไป เพอ่ื ความมนั่ คงสถาพรของพระพทุ ธศาสนา คงอยเู่ ปน็ ศนู ยร์ วมทางจติ ใจ เปน็ แนวทางแหง่ การดำ� เนนิ ชวี ติ และเปน็ มรดกแก่อนชุ นรุน่ หลงั นน้ั สบื ไป ขออนุโมทนาต่อคณะท�ำงานทุกท่านท่ีได้ทุ่มเทก�ำลังสติปัญญาความสามารถ จัดท�ำหนังสือ“แผนยุทธศาสตร์การปฏิรูปกจิ การพระพทุ ธศาสนา : การนำ� นโยบายสกู่ ารปฏิบตั ิ” เลม่ น้ี เพื่อเปน็แนวทางในการปฏิบัติงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ ขออ�ำนาจคุณพระศรีรัตนตรัย ได้โปรดอภิบาลประทานพรใหค้ ณะท�ำงานทุกทา่ น จงเจรญิ ดว้ ยจตุรพธิ พรชัยทั้ง ๔ ประการ คอื อายุ วรรณะ สุขะ พละและปฏภิ าณ ธรรมสารสมบัติ ธนสารสมบตั ิ จงประสบสิ่งทีพ่ ึงปรารถนาสมดงั มโนรถทุกประการเทอญ (พระพรหมวชริ ญาณ) กรรมการมหาเถรสมาคมประธานคณะกรรมการฝา่ ยสาธารณสงเคราะห์แผนยทุ ธศาสตรก์ ารปฏริ ปู กิจการพระพุทธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔ 5 “การน�ำ นโยบายสู่การปฏบิ ัติ”

ค�ำ นิยม “จรถ ภกิ ขฺ เว จารกิ ํ พหชุ นหติ าย พหชุ นสขุ าย โลกานกุ มปฺ าย อตถฺ าย หติ าย สขุ าย เทวมนสุ สฺ านํดูก่อนภิกษุท้ังหลาย เธอทั้งหลาย จงเที่ยวจาริกไป เพื่อประโยชน์และความสุขแก่ชนหมู่มากเพอื่ อนเุ คราะหช์ าวโลก เพอ่ื ประโยชนเ์ กอ้ื กลู และความสขุ แกเ่ ทวดาและมนษุ ยท์ งั้ หลาย” นค่ี อื อดุ มการณ์ทอ่ี งค์สมเด็จพระสมั มาสมั พุทธเจา้ ไดท้ รงประทานแกพ่ ระสาวกชดุ แรกท่ีส่งไปประกาศพระศาสนา ประโยชนส์ ขุ แกส่ งั คม จงึ เปน็ เปา้ หมายสงู สดุ ของการประกาศพระพทุ ธศาสนา โดยใชห้ ลกั พทุ ธธรรมเป็นเคร่ืองมือในการด�ำเนินการ กว่า ๒,๖๐๐ ปีท่ีผ่านมา พระพุทธองค์ และพระสงฆ์สาวกใช้เมตตากรุณาเป็นตัวน�ำ มีความบริสุทธ์ิใจ และความอดทนเสียสละเป็นที่ตั้ง จึงสามารถน�ำพาพระศาสนามาจนถงึ ปจั จบุ นั ได้ โดยอาศยั การปรบั ตวั ใหเ้ หมาะสมกบั ยคุ สมยั ระบอบการปกครอง กฎหมายและจารตี ประเพณี โดยไมข่ ดั แยง้ กบั พระธรรมวนิ ยั จงึ รกั ษาศรทั ธาปสาทะมาไดจ้ นตราบเทา่ ทกุ วนั นี้ ในปัจจบุ นั พระสงฆแ์ ละวดั วาอาราม เป็นท่ีจับตาของสงั คมเป็นอย่างมาก โดยเฉพาะคนบางกลุม่ได้พยายามชี้น�ำสังคมให้มองภาพพระสงฆ์ไปในทางลบ โดยอาศัยข้อมูลท่ีจริงบ้าง เท็จบ้าง มองอย่างบริสุทธ์ิใจบ้าง มองอย่างอคติบ้าง ท้ังหมดนั้น ย่อมเกิดผลกระทบต่อพระศาสนาโดยภาพรวม ดังน้ันการปรับตวั หรือปฏริ ปู กจิ การต่างๆ ในทางพระศาสนา เพ่ือลดจดุ ออ่ น และเสริมจุดแขง็ ยอ่ มเป็นปัจจัยส�ำคัญท่ีจะท�ำให้สังคมได้มองเห็นผลงานและคุณค่าของพระสงฆ์ และพระศาสนาได้มากขึ้นอนั จะน�ำมาซง่ึ ความม่นั คงของพระศาสนา ดงั นนั้ มหาเถรสมาคม เม่อื ได้รบั ข้อเสนอประเดน็ ปัญหาต่างๆ จากสภาปฏริ ูปแหง่ ชาติ จงึ มมี ติให้ตรวจสอบข้อมูลต่างๆ แล้วถือโอกาสปฏิรูปกิจการพระศาสนาด้านต่างๆ รวม ๖ ฝ่าย บวก ๑ คือการปกครอง การศาสนศกึ ษา การเผยแผ่ การสาธารณปู การ ศึกษาสงเคราะห์ สาธารณสงเคราะห์ และพฒั นาพุทธมณฑลใหเ้ ป็นศนู ย์กลางพุทธศาสนาโลก โดยมีแผนแม่บทการปฏริ ูปกิจการพระศาสนาเป็นแกนกลาง จึงเปน็ ที่มาของการประชมุ สมั มนาเชิงปฏบิ ตั ิการสอื่ สารแผนยุทธศาสตร์ในการปฏริ ูปกจิ การพระศาสนาสูก่ ารปฏิบตั ิ แกค่ ณะกรรมการฝา่ ยตา่ งๆ แผนแมบ่ ทตา่ งๆ ยอ่ มเปน็ เหมอื นแผนทน่ี ำ� ทาง คนทเ่ี ขา้ ใจแผนทอี่ ยา่ งชำ�่ ชอง แตไ่ มเ่ คยเดนิ ทางจรงิกย็ ่อมไมส่ ามารถไปถึงเป้าหมายตามแผนทไี่ ด้ ฉนั ใด แผนงานหรือโครงการตา่ งๆ ก็เชน่ เดยี วกัน แมจ้ ะดีมีประโยชน์อย่างไร หากไม่ถูกน�ำไปสู่การปฏิบัติ ก็ย่อมไร้ประโยชน์ สมดังพระพุทธด�ำรัสที่ตรัสเตือนพุทธบริษัทว่า “ตุมฺเหหิ กิจฺจํ อาตปฺปํ อกฺขาตาโร ตถาคตา ความเพียร เธอท้ังหลายต้องท�ำเองเราตถาคตเป็นเพียงแตผ่ บู้ อก” แผนต่างๆ จงึ จะมีผลไดเ้ พราะการปฏบิ ตั ิ ในการน้ี ตอ้ งอาศยั ความสามคั คี รว่ มมอื รว่ มใจกนั ความตงั้ ใจจรงิ ไมท่ อ้ แทไ้ มห่ วาดหวนั่ ตอ่ ปญั หาอุปสรรค และความเสียสละ ทั้งแรงกาย แรงใจ แรงสติปัญญา และแรงทรัพย์ จึงจะท�ำให้การปฏริ ูปกจิ การพระศาสนาในด้านตา่ งๆ สำ� เรจ็ ตามวัตถุประสงค์ได้ ขออนโุ มทนากบั ทกุ ฝา่ ยทมี่ สี ว่ นรว่ มในการขบั เคลอื่ นการปฏริ ปู กจิ การพระศาสนาใหบ้ รรลเุ ปา้ หมายทวี่ างไว้ พรอ้ มกนั นี้ ขออำ� นวยพรใหท้ กุ ทา่ นเจรญิ รงุ่ เรอื งในพระศาสนาขององคส์ มเดจ็ พระสมั มาพทุ ธเจา้ตลอดกาลเป็นนติ ย์ เทอญ. (พระวิสุทธวิ งศาจารย)์ กรรมการมหาเถรสมาคม เจ้าคณะใหญห่ นเหนือ6 แผนยทุ ธศาสตร์การปฏริ ูปกจิ การพระพุทธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔ “การนำ�นโยบายสกู่ ารปฏิบัต”ิ

ค�ำ นยิ ม พระพุทธศาสนาเป็นศาสนาที่อยู่คู่กับประเทศไทยมาเป็นระยะเวลานาน ประชาชนส่วนใหญ่ของประเทศนับถือพระพุทธศาสนาเป็นหลักในการด�ำเนินชีวิต เพราะหลักธรรมทางพระพุทธศาสนามีลักษณะโดดเด่น คือ การอยู่ร่วมกันอย่างสันติ ไม่เบียดเบียนท�ำร้ายซ่ึงกันและกัน มุ่งเน้นการฝึกฝนอบรมตนใหเ้ ปน็ ผมู้ คี ณุ ธรรม จรยิ ธรรม และชว่ ยเหลอื เกอื้ กลู เพอ่ื นมนษุ ยไ์ มว่ า่ ชาตใิ ด ภาษาหรอื ศาสนาใด กล่าวเฉพาะกรณีเหตุการณ์พระพุทธศาสนาในภาคใต้ ซึ่งมีประวัติความเป็นมาอย่างยาวนานอาจจะมลี ักษณะเฉพาะทางสังคมพิเศษกว่าพระพุทธศาสนาในภาคอ่นื เนื่องจากพระพุทธศาสนาในเขตภาคใต้ โดยเฉพาะอย่างย่ิง ๓ จังหวัดชายแดนใต้ ได้รับผลกระทบทางเศรษฐกิจ สังคม การเมืองการศาสนา มากกวา่ พน้ื ทใี่ ดในประเทศไทย พระสงฆใ์ นพนื้ ทเี่ หลา่ นนี้ อกจากจะตอ้ งเผชญิ กบั ปญั หาดา้ นการเผยแผ่แล้ว ยังต้องเผชิญกับปัญหาด้านความปลอดภัยในชีวิตจากกลุ่มการก่อความไม่สงบความม่ันคงในชีวิตและทรัพย์สินของพุทธศาสนิกชนทั่วไป ท�ำให้อัตราของผู้นับถือพระพุทธศาสนามีจ�ำนวนลดลง แต่ถึงกระน้ัน ก�ำลังใจของพระสงฆ์ผู้เป็นศูนย์รวมจิตใจของพุทธศาสนิกชนยังคงเข้มแข็งเด็ดเดยี่ ว ม่ันคง ในอนั ท่จี ะธำ� รงรักษาไว้ซงึ่ พระพทุ ธศาสนาและเผยแผ่ใหข้ จรขจายยิง่ ข้ึนไป แผนยทุ ธศาสตร์การปฏิรูปกจิ การพระพุทธศาสนา ฉบับน้ี จะเป็นประโยชนอ์ ย่างยิง่ ตอ่ การปฏิบัติงานของเจ้าคณะพระสังฆาธิการในพ้ืนท่ี ให้มีความมั่นใจในการเผยแผ่พระพุทธศาสนาได้อย่างมีประสทิ ธิภาพ มคี วามเป็นเอกภาพ สรา้ งความเป็นปกึ แผ่นมนั่ คงของพระพุทธศาสนาในพื้นทด่ี า้ มขวานของไทย เพ่อื เป็นสมบตั สิ บื ทอดสู่อนชุ นร่นุ หลังตราบนานเทา่ นาน ขออนุโมทนาในความอุตสาหะวิริยะของคณะท�ำงานทุกท่าน ที่สนองงานพระศาสนาโดยไม่เห็นแก่เหน็ดเหน่ือย ขอความตั้งใจในการปฏิรูปกิจการพระพุทธศาสนาที่ทุกท่านหวังไว้จงประสบความส�ำเรจ็ ดังมโนปณิธานจงทุกประการ เทอญ(พระพรหมจริยาจารย์) เจา้ คณะใหญ่หนใต้แผนยุทธศาสตร์การปฏิรูปกิจการพระพทุ ธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔ 7 “การนำ�นโยบายสูก่ ารปฏิบตั ิ”

คำ�นยิ ม “ปฏิรูป” มีความหมายว่าท�ำให้สมควร ปรับปรุงให้เหมาะสม ความด�ำริของผู้มีกุศลเจตนาในการปฏิรูปกิจการพระพุทธศาสนาในประเทศไทย จึงเป็นท่ีน่าอนุโมทนา เพราะเสมอด้วยการรักษาพระบวรพุทธศาสนาให้ย่ังยืนนาน เป็นวิถีท่ีสอดคล้องกับเจตนารมณ์ของคณะสงฆ์และยุทธศาสตร์ของรัฐบาล ทั้งนี้ การสาธารณูปการซึ่งเกี่ยวข้องกับศาสนวัตถุและศาสนสมบัติน้ันนับเป็นหน่ึงในองค์ประกอบส�ำคัญของงานคณะสงฆ์ ซ่ึงสมควรได้รับการปรับปรุงและพัฒนาให้เจริญม่ันคงหากงานดา้ นสาธารณปู การด�ำเนนิ ไปอยา่ งมปี ระสิทธิภาพแล้ว กย็ ่อมอ�ำนวยประโยชน์ ตอ่ การสบื ทอดพระสทั ธรรมของสมเดจ็ พระสมั มาสมั พทุ ธเจา้ อยา่ งราบรน่ื จนบงั เกดิ สมั ฤทธผิ ลสงู สดุแม้พนั ธกิจต่างๆ จะถกู วางแผนไวอ้ ยา่ งตอ่ เนอื่ งนานถึง ๕ ปีบ้าง ถงึ ๒๐ ปบี ้าง แตแ่ ผนพฒั นาเหลา่ น้นัก็ล้วนแต่มุ่งไปในทิศทางเดียว คือเพื่อการท�ำหน้าที่ของพุทธบริษัทแต่ละหมู่เหล่า ในอันท่ีจะรักษาพระศาสนาของสมเด็จพระบรมศาสดาของพวกเราทุกรูปทุกคนให้จีรังย่ังยืนอยู่คู่โลกนี้ตราบกาลนานดังน้ันจึงขอให้ทุกท่านทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้อง จงมีศรัทธาต้ังมั่นเเละมีอุตสาหวิริยภาพพร้อมมูลส�ำหรับรบั การธุระทงั้ ปวงสบื ไปอย่าไดเ้ สื่อมถอย ขออนุโมทนาในกุศลกิจซ่ึงคณะกรรมการประสานงานแผนยุทธศาสตร์ในการปฏิรูปกิจการพระพทุ ธศาสนา (คปพ.) ไดก้ ระท�ำแล้วและจะกระทําตอ่ ไป เพือ่ สนองงานคณะสงฆ์ โดยความร่วมมือของทกุ ภาคสว่ น และขออำ� นวยพรใหค้ วามปรารถนาอนั ดงี ามของผมู้ มี นสั เลอ่ื มใสมนั่ คงในพระรตั นตรยัจงสัมฤทธเิ์ ปน็ ความรงุ่ เรอื งไพบูลยข์ องพระบวรพุทธศาสนาย่ิงๆ ข้ึนไป เทอญ. (พระพรหมมนุ )ี กรรมการมหาเถรสมาคม ประธานคณะกรรมการฝา่ ยสาธารณูปการ8 แผนยทุ ธศาสตร์การปฏริ ูปกจิ การพระพทุ ธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔ “การนำ�นโยบายส่กู ารปฏิบัติ”

คำ�นิยม พระพทุ ธศาสนา เปน็ ศาสนาแหง่ ปญั ญา เนน้ การใชห้ ลกั ของเหตผุ ลในการดำ� เนนิ ชวี ติ พระพทุ ธองค์ไมท่ รงสง่ั สอนใหเ้ ชอ่ื โดยขาดการพจิ ารณาไตรต่ รองอยา่ งรอบคอบ แตใ่ หใ้ ชป้ ญั ญาพจิ ารณาโดยแยบคายก่อนจงึ ตัดสนิ ใจ พระพทุ ธองค์ทรงแสดงธุระในศาสนาไว้ ๒ ประการ คอื ๑) คนั ถธุระ ได้แก่ การศกึ ษาเล่าเรยี น ทรงจำ� สงั่ สอน พระพุทธพจน์ คือ พระธรรมค�ำสัง่ สอนของพระพทุ ธองค์แก่ไวเนยสตั ว์ และ๒) วิปัสสนาธุระ ได้แก่ การพิจารณาความเส่ือมสิ้นไปแห่งสังขารธรรมท้ังหลาย แล้วเจริญวิปัสสนามีรปู นามเป็นอารมณอ์ ยา่ งต่อเน่อื ง ไมข่ าดสาย จนสามารถบรรลคุ วามสิน้ กเิ ลสได้ คนั ถะธรุ ะ หรอื ปรยิ ตั ศิ าสนานี้ นบั วา่ มคี วามสำ� คญั อยา่ งยง่ิ เพราะตอ้ งอาศยั สตปิ ญั ญา ความวริ ยิ ะอุตสาหะในการทรงจ�ำไว้ เพื่อเป็นหลักค�ำสอนให้แก่อนุชนรุ่นต่อๆไป ใช้เป็นหลักในการพัฒนาชีวิตให้ประเสรฐิ ทสี่ ดุ โดยมพี ระสงฆ์ผูไ้ ดร้ ับการอบรมสั่งสอนจากครูอาจารย์ ทำ� หนา้ ที่อบรมสง่ั สอนแก่ร่นุ ตอ่ ๆมา ในอดีต พระสงฆเ์ ป็นผูน้ �ำในการพัฒนาทางจติ ใจและทางปัญญาของชมุ ชน และวัดก็เป็นศูนย์กลางการศึกษาของประชาชน โดยมีพระสงฆเ์ ปน็ ครอู าจารย์ ศิลปวัฒนธรรมด้านต่างๆ พฒั นาขน้ึ ในวดั หรือออกไปจาก วดั เมอ่ื ไปอยใู่ นชมุ ชนกไ็ ด้ใชค้ วามรู้ หลกั ธรรมวนิ ยั และความรู้วชิ าการอนื่ ทไ่ี ด้ศึกษาจากวัดนั้นเป็นเคร่ืองน�ำครอบครัวและชุมชน ในการด�ำเนินชีวิตและประกอบอาชีพการงานให้เจริญก้าวหน้าและอย่รู ว่ มกันดว้ ยดี มีความร่มเย็นเป็นสขุ ตามควรแก่ความประพฤติปฏิบตั ิ ต่อมาเมื่อสังคมเปล่ียนแปลงไป วัฒนธรรมจากประเทศตะวันตกแพร่หลายเข้ามา และระบบการต่างๆ แบบตะวันตกได้รับการสถาปนาเป็นหลักของบ้านเมือง แนวทางการพัฒนาก็เปลี่ยนแปลงไปวดั เหินหา่ งออกไปจากกระบวนการพัฒนาตามลำ� ดบั แตเ่ มือ่ แนวโน้มของการพฒั นาเปลยี่ นแปลงไปอกีโดยหันมาเน้นการพัฒนาจิตใจ และการพัฒนาตัวคนมากขึ้น ก็เป็นโอกาสท่ีวัดและพระสงฆ์หรือพระพุทธศาสนาทั้งหมด จะได้รื้อฟื้นบทบาทในการพัฒนา และบทบาทของผู้น�ำการพัฒนาข้ึนใหม่โดยปรับตวั ปรบั วิธีการ และปรับบทบาทนน้ั ให้เขา้ กับสภาพปจั จบุ นั แมว้ า่ วทิ ยาการทางโลกจะมมี ากมายหลายแขนงเพยี งใดกต็ าม แตส่ ำ� หรบั พระพทุ ธศาสนา การใหค้ วามสำ� คญั กบั การศกึ ษาพระปรยิ ตั ธิ รรมทง้ั แผนกนกั ธรรม แผนกบาลี ถอื วา่ มคี วามสำ� คญั อยา่ งยง่ิ เปน็ หวั ใจของการศกึ ษาคณะสงฆ์ เพราะเปน็ หลกั ทจ่ี ะธำ� รงรกั ษาพระพทุ ธศาสนาใหด้ ำ� รงมน่ั คงตอ่ ไปไดต้ ราบนานเทา่ นาน การศาสนศกึ ษาที่ด�ำเนนิ ตามแผนยทุ ธศาสตรก์ ารปฏิรปู กจิ การพระพุทธศาสนา ท่มี หาเถรสมาคมใหค้ วามเหน็ ชอบ จะชว่ ยเพม่ิ ประสทิ ธภิ าพของการศกึ ษา ทำ� ใหพ้ ระพทุ ธศาสนามน่ั คงแขง็ แรงยง่ิ ขนึ้ ขออาราธนาคุณพระศรีรัตนตรัย และกุศลบุญราศีท้ังหลายท่ีคณะท�ำงานทุกท่านได้ตั้งใจท�ำงานเพอ่ื พระศาสนา จงอำ� นวยพรใหท้ กุ ทา่ นเจรญิ ดว้ ยจตรุ พธิ พรชยั ปรารถนาสง่ิ ใดกข็ อใหส้ มความปรารถนาเจริญรุ่งเรืองในร่มธรรมแห่งองค์สมเดจ็ พระสัมมาสมั พทุ ธเจา้ ตลอดกาลนาน (พระพรหมโมลี) 9 กรรมการมหาเถรสมาคมประธานคณะกรรมการฝา่ ยศาสนศึกษา แผนยุทธศาสตร์การปฏริ ปู กจิ การพระพทุ ธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔ “การนำ�นโยบายสกู่ ารปฏบิ ัติ”

ค�ำ นิยม การปฏริ ูปกิจการพระพุทธศาสนาเร่มิ เปน็ กระแสท่ีได้รบั ความสนใจของคนทั่วไปโดยเฉพาะในชว่ ง๒ ปีท่ีผ่านมา “กระแสการปฏิรูป” เป็นค�ำท่ีถูกน�ำมาใช้กับทุกองค์กร เพื่อให้เกิดการเปล่ียนแปลงไปในทางทดี่ ีขึ้น ไม่เวน้ แม้กระทง่ั วงการพระพุทธศาสนา รัฐบาล โดยคณะรัฐมนตรี แม้จะมีอ�ำนาจเต็มในการจะปฏิรูปกิจการพระพุทธศาสนา แต่เร่ืองศาสนจักรก็ต้องให้ฝ่ายศาสนจักร ซึ่งเป็นเจ้าของเรื่องเป็นผู้จัดการดูแล จึงได้ถวายเร่ืองนี้ให้เป็นความรับผิดชอบของมหาเถรสมาคม เพ่ือหาแนวทางในการปฏิรูปกิจการพระพุทธศาสนาอย่างถูกต้องเหมาะสม ตามพระธรรมวนิ ยั กฎหมายบา้ นเมือง และจารตี ประเพณที ป่ี ฏิบัติสืบกนั มา มหาเถรสมาคม จึงได้มอบหมายกรรมการมหาเถรสมาคม ๓ รูป เป็นผู้แทนพร้อมคณะทำ� งานไดจ้ ัดประชมุ ระดมความคิดเห็นจากคณะสงฆ์ทว่ั ประเทศ พรอ้ มทงั้ องค์กรทางพระพุทธศาสนา ร่วมกันเสนอแนวทางในการพลกิ วกิ ฤตศรทั ธาครงั้ น้ี ไปสคู่ วามมนั่ คงทางพระพทุ ธศาสนาทท่ี กุ คนตอ้ งการอยากรู้อยากเหน็ อยากใหเ้ ปน็ โดยอาศยั พนั ธกจิ ของคณะสงฆ์ ๖ ดา้ น เปน็ กรอบการพจิ ารณาเสนอความคดิ เหน็แลว้ นำ� มาวเิ คราะห์ จดั ทำ� เปน็ “แผนยทุ ธศาสตรก์ ารปฏริ ปู กจิ การพระพทุ ธศาสนา” โดยมหาเถรสมาคมใหค้ วามเห็นชอบ และคณะรัฐมนตรีมมี ติใหค้ วามเห็นชอบตามทีม่ หาเถรสมาคมเสนอ จะเห็นได้ว่า แผนยุทธศาสตร์ ฉบับน้ี ทุกท่านในฐานะผู้ปฏิบัติได้มีส่วนร่วมในทุกกระบวนการต้งั แต่ตน้ เพยี งแตย่ ังไม่ได้จัดทำ� ใหเ้ ป็นระบบเท่านนั้ แต่เมอ่ื ส�ำเร็จแล้วกเ็ ป็นแผนที่สามารถนำ� ไปปฏบิ ัติได้จริง เพราะคนใชแ้ ผนต้องเป็นคนทำ� แผนดว้ ยตนเอง แต่แผนจะมีประสิทธิภาพมากน้อยเพียงใด ขึ้นอยู่กับว่าผู้ปฏิบัติได้ลงมือท�ำอย่างจริงจังหรือไม่ถึงแผนดี แตไ่ ม่มคี วามเขา้ ใจ ไมน่ �ำไปใชก้ เ็ หมอื นกบั มียาวเิ ศษอยกู่ ับตัว แต่ไมก่ ิน โรคที่เปน็ อยกู่ ็ไมม่ ที างหายขาดได้ นบั วา่ เปน็ โอกาสทองของทกุ ทา่ นทจ่ี ะไดช้ อื่ วา่ เปน็ ผมู้ สี ว่ นในการปฏริ ปู กจิ การพระพทุ ธศาสนาดว้ ยตนเอง เพราะครั้งน้ี เปน็ ครั้งแรกทีม่ หาเถรสมาคมไดก้ ระจายอ�ำนาจการท�ำงานไปสู่ทกุ ภาคส่วน ฉะน้ันเราตอ้ งเรมิ่ ตน้ จากการปฏริ ปู ตนเองกอ่ น เพอื่ พลกิ วกิ ฤตใหเ้ ปน็ โอกาส เปลย่ี นวนิ าศเปน็ วฒั นา นำ� ปญั หาไปเป็นบทเรียน ขออนโุ มทนาในกุศลเจตนาของคณะกรรมการทุกทา่ นไว้ ณ โอกาสนี้ และขอใหก้ ารปฏริ ปู กจิ การพระพุทธศาสนาทที่ กุ ท่านคาดหวงั จงบรรลุตามวัตถุประสงค์ตามเจตนาปรารถทกุ ประการ (พระพรหมบัณฑิต, ศ.ดร.) กรรมการมหาเถรสมาคม ประธานคณะกรรมการฝา่ ยศกึ ษาสงเคราะห์10 แผนยทุ ธศาสตรก์ ารปฏริ ูปกจิ การพระพุทธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔ “การนำ�นโยบายสกู่ ารปฏิบัต”ิ

คำ�นิยม ส�ำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ มีภารกิจเกี่ยวกับการด�ำเนินงานสนองงานคณะสงฆ์ และรัฐโดยมีหน้าท่ีท�ำนุบ�ำรุง ส่งเสริมกิจการพระพุทธศาสนา ให้การอุปถัมภ์คุ้มครองและส่งเสริมพัฒนางานพระพุทธศาสนาพร้อมทั้งให้การสนับสนุนส่งเสริมพัฒนาบุคลากรทางด้านศาสนา เมื่อประเด็นค�ำถามเกยี่ วกบั การปฏริ ปู ถกู ยกขนึ้ มาเปน็ เรอื่ งเรง่ ดว่ นของผทู้ มี่ สี ว่ นเกยี่ วขอ้ งทงั้ ในองคก์ รภาครฐั เอกชน และองค์กรศาสนา ผู้ที่มีส่วนเก่ียวข้องจึงต้องท�ำหน้าที่ขับเคลื่อนการปฏิรูปไปพร้อมๆ กัน โดยในส่วนของพระพุทธศาสนา ได้พยายามผูกโยงกับแนวคิดหลักปฏิบัติที่ส�ำคัญๆ เพ่ือให้เป็นกลไกและเงื่อนไขท่ีจะชว่ ยขับเคล่อื นใหเ้ กิดผล ในทางปฏบิ ตั ไิ ด้จริง พรอ้ มน�ำไปสูก่ ารจดั วาง “อัตลกั ษณท์ างศาสนา” กับการมีส่วนร่วมทางสังคมอย่างเหมาะสม ทั้งต้องก่อให้เกิดผลการขับเคลื่อนต่อองค์กรพระพุทธศาสนาในภาพรวมด้วย การปฏิรูปกิจการพระพุทธศาสนาภายใต้แผนยุทธศาสตร์การปฏิรูปกิจการพระพุทธศาสนาเป็นภารกิจหนึ่งที่มีความส�ำคัญในอันที่จะก�ำหนดทิศทางการพัฒนางานคณะสงฆ์อย่างเป็นระบบมปี ระสทิ ธภิ าพ และกา้ วทนั ตอ่ การเปลย่ี นแปลงทางสงั คม และเพอ่ื ใหส้ อดคลอ้ งกบั แผนยทุ ธศาสตรช์ าติ๒๐ ปี ส�ำนักงานพระพุทธศาสนาแหง่ ชาตพิ ร้อมท่จี ะใหก้ ารสนบั สนนุ และสนองงานคณะสงฆใ์ นการขับเคลื่อนแผนยุทธศาสตร์ ในการปฏิรูปกิจการพระพุทธศาสนาอย่างเต็มท่ี เพ่ือให้บรรลุเป้าหมายน�ำไปสคู่ วามม่นั คง ยั่งยืนของพระพทุ ธศาสนาสบื ไป ขอกราบขอบพระคุณพระเถรานุเถระ คณะสงฆ์ ผู้มีส่วนเกี่ยวข้องทุกท่านอย่างยิ่ง ที่ให้การสนบั สนนุ และรว่ มมอื กนั ขบั เคลอื่ นแผนยทุ ธศาสตรก์ ารปฏริ ปู กจิ การพระพทุ ธศาสนาใหบ้ รรลจุ ดุ มงุ่ หมายร่วมกนั พนั ตำ� รวจโท (พงศพ์ ร พราหมณเ์ สน่ห์) ผู้อำ� นวยการสำ� นักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติแผนยุทธศาสตร์การปฏิรปู กจิ การพระพทุ ธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔ 11 “การน�ำ นโยบายสู่การปฏบิ ตั ิ”

ค�ำ ปรารภ การปฏิรูปกิจการพระพุทธศาสนา ถือเป็นวาระแห่งชาติ เพราะได้ก�ำหนดไว้ในรัฐธรรมนูญฉบบั ชว่ั คราว พ.ศ. ๒๕๕๗ ทก่ี ำ� หนดให้สภาปฏริ ปู แหง่ ชาติ (สปช.) ท�ำการศึกษาวเิ คราะห์ และจัดท�ำแนวทางและขอ้ เสนอแนะเพอื่ การปฏริ ปู ดา้ นตา่ ง ๆ เสนอตอ่ สภานติ บิ ญั ญตั แิ หง่ ชาติ (สนช.) คณะรฐั มนตรี(ครม.) คณะรกั ษาความสงบเรยี บร้อยแหง่ ชาติ (คสช.) และหน่วยงานทีเ่ ก่ยี วข้อง ตอ่ มามหาเถรสมาคมได้มคี ำ� สง่ั ท่ี ๒/๒๕๕๙ แตง่ ตง้ั คณะกรรมการฝา่ ยต่างๆ ของมหาเถรสมาคมลงวันที่ ๒๕ เมษายน ๒๕๕๙ จากนั้นคณะกรรมการฝ่ายต่างๆ ของมหาเถรสมาคม ได้มีการประชุมจัดท�ำแผนยุทธศาสตร์ตามภารกิจงานคณะสงฆ์ ๖ ด้าน ประกอบด้วย การปกครอง การศาสนศึกษาการศกึ ษาสงเคราะห์ การเผยแผ่ การสาธารณปู การ การสาธารณสงเคราะห์ และการพฒั นาพทุ ธมณฑลใหเ้ ปน็ ศูนยก์ ลางพระพทุ ธศาสนาโลก ตามลำ� ดบั และเมอ่ื วนั ที่ ๑๐ มกราคม ๒๕๖๐ ไดเ้ สนอแผนแมบ่ ทการปฏริ ปู กจิ การพระพทุ ธศาสนา ระยะ ๕ ปี พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔ ตอ่ ทปี่ ระชมุ มหาเถรสมาคมในคราวประชมุ ครง้ั ท่ี ๒/๒๕๖๐ เมอื่ วนั ที่ ๓๐ มกราคม ๒๕๖๐ ทปี่ ระชมุ พจิ ารณาแลว้ มมี ตเิ หน็ ชอบแผนแมบ่ ทดังกล่าว ต่อมาเมื่อวันท่ี ๔ พฤษภาคม ๒๕๖๐ ได้มีการประชุมคณะกรรมการฝ่ายต่างๆ ของมหาเถรสมาคมและผู้เก่ียวข้อง ท่ีประชุมรับทราบแผนแม่บทการปฏิรูปกิจการพระพุทธศาสนามหาเถรสมาคมได้น�ำเสนอต่อคณะรัฐมนตรีเพื่อขออนุมัติบรรจุแผนยุทธศาสตร์นี้ คณะรัฐมนตรีพิจารณาแลว้ มมี ตอิ นุมัตเิ หน็ ชอบให้ดำ� เนินการตามแผนยทุ ธศาสตร์ทีเ่ สนอ มหาเถรสมาคมในคราวประชุมครั้งท่ี ๑๒/๒๕๖๐ เมื่อวันที่ ๑๑ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๖๐ มีมติเหน็ ชอบแตง่ ตงั้ คณะกรรมการประสานงานแผนยทุ ธศาสตรใ์ นการปฏริ ปู กจิ การพระพทุ ธศาสนา (คปพ.)และใหเ้ จา้ คณะภาคแตง่ ตง้ั คณะกรรมการประสานแผนยทุ ธศาสตรใ์ นการปฏริ ปู กจิ การพระพทุ ธศาสนาระดบั ภาค ทง้ั น้ี คณะกรรมการประสานงานแผนฯ ไดจ้ ดั ประชมุ สมั มนาเชงิ ปฏบิ ตั กิ ารสอื่ สารยทุ ธศาสตร์ในการปฏิรูปกิจการพระพุทธศาสนาสู่การปฏิบัติ (VISION TO ACTION) แก่คณะกรรมการประสานแผนยทุ ธศาสตรฯ์ ระดบั ภาค ประกอบดว้ ย เจา้ คณะจงั หวดั รองเจา้ คณะจงั หวดั ผอู้ ำ� นวยการสำ� นกั งานพระพทุ ธศาสนาจงั หวดั ผทู้ รงคณุ วฒุ ทิ ม่ี คี วามเชย่ี วชาญ และผเู้ กย่ี วขอ้ งในเขตปกครองคณะสงฆแ์ ตล่ ะหนดังต่อไปนี้ ครัง้ ที่ ๑ ในเขตปกครองคณะสงฆห์ นกลาง วนั จันทรท์ ่ี ๓ กรกฎาคม ๒๕๖๐ณ อาคารราชวิรยิ าลังการ วัดไร่ขิง พระอารามหลวง อำ� เภอสามพราน จงั หวดั นครปฐม ครง้ั ที่ ๒ ในเขตปกครองคณะสงฆห์ นเหนอื วนั ศกุ ร์ ที่ ๑๔ กรกฎาคม ๒๕๖๐ณ หอประชมุ มหาวทิ ยาลยั มหาจฬุ าลงกรณราชวทิ ยาลยั วทิ ยาลยั สงฆพ์ ทุ ธชนิ ราช อำ� เภอเมอื งพษิ ณโุ ลกจงั หวดั พษิ ณโุ ลก ครัง้ ที่ ๓ ในเขตปกครองคณะสงฆ์หนใต้ วันจันทร์ท่ี ๑๗ กรกฎาคม ๒๕๖๐12 แผนยทุ ธศาสตรก์ ารปฏริ ปู กจิ การพระพุทธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔ “การนำ�นโยบายสู่การปฏิบัติ”

ณ หอประชุมศาลาประชาคมโรงละคร องค์การบริหารส่วนจังหวัดนครศรีธรรมราช อ�ำเภอเมืองจงั หวดั นครศรีธรรมราช ครั้งที่ ๔ ในเขตปกครองคณะสงฆห์ นตะวันออก วันพธุ ท่ี ๑๙ กรกฎาคม ๒๕๖๐ณ หอประชมุ มหาวทิ ยาลยั มหาจฬุ าลงกรณราชวทิ ยาลยั วทิ ยาเขตขอนแกน่ อำ� เภอเมอื ง จงั หวดั ขอนแกน่ ท้ังน้ี เมื่อจัดประชุมสัมมนาเชิงปฏิบัติการครบทุกแห่งแล้วจะได้สรุปผลของการด�ำเนินงานและรายงานความก้าวหน้าในการจัดท�ำแผนยุทธศาสตร์การปฏิรูปกิจการพระพุทธศาสนาสู่การปฏิบัติเสนอต่อคณะกรรมการฝ่ายตา่ งๆ ของมหาเถรสมาคม และมหาเถรสมาคม ทราบตอ่ ไป การจดั ประชมุ สมั มนาเชงิ ปฏบิ ตั กิ ารสอ่ื สารแผนยทุ ธศาสตรใ์ นการปฏริ ปู กจิ การพระพทุ ธศาสนาแก่คณะกรรมการประสานงานแผนฯ ระดบั ภาค และผ้เู ก่ยี วข้อง ในแตล่ ะครง้ั นั้น สง่ิ สำ� คญั คอื ฐานข้อมูลท่ีจะส่ือสารให้เกิดความเข้าใจตรงกัน ฉะนั้น ข้อมูลต้องมีความพร้อมทั้งเชิงหลักการและแนวทางปฏิบัติคณะกรรมการประสานงานแผนฯ จึงได้จัดพิมพ์หนังสือคู่มือ “แผนยุทธศาสตร์การปฏิรูปกิจการพระพทุ ธศาสนา : การนำ� นโยบายสกู่ ารปฏบิ ตั ”ิ เพอ่ื ใชเ้ ปน็ ฐานขอ้ มลู และเปน็ ตวั อยา่ งในการนำ� นโยบายด้านแผนยุทธศาสตร์ไปสกู่ ารปฏบิ ัตอิ ย่างเป็นรปู ธรรม ขออนุโมทนาในกุศลศรัทธาของคณะท�ำงานทุกท่าน ที่ได้เสียสละก�ำลังกาย และก�ำลังสติปัญญากล่ันกรอง วิเคราะห์ และจัดท�ำหนังสือ “แผนยุทธศาสตร์การปฏิรูปกิจการพระ พุทธศาสนา :การนำ� นโยบายส่กู ารปฏบิ ตั ิ” จนสำ� เร็จเป็นค่มู อื เพื่ออำ� นวยความสะดวกในการน�ำนโยบายไปส่ปู ฏบิ ัติของเจ้าคณะพระสงั ฆาธิการและผู้เกีย่ วขอ้ งให้มีประสิทธภิ าพ และมคี วามเปน็ เอกภาพ ขออานุภาพแห่งคุณพระศรีรัตนตรัย และบุญกุศลจริยาสัมมาปฏิบัติท่ีร่วมกันบ�ำเพ็ญให้เปน็ ไปแลว้ นนั้ จงมารวมกนั เปน็ พลวปจั จยั อำ� นวยพรใหท้ กุ ทา่ นผมู้ สี ว่ นสำ� คญั ในการรว่ มคดิ ชว่ ยทำ� และสนับสนุนส่งเสริมการปฏิรูปกิจการพระพุทธศาสนา มีความงอกงามไพบูลย์ย่ิงขึ้นไปในร่มธรรมแหง่ องค์สมเด็จพระสมั มาสัมพุทธเจา้ และเจรญิ ด้วยจตุรพิธพรชัย คือ อายุ วรรณะ สขุ ะ พละ ยิง่ ดว้ ยปฏิภาณ ธรรมสารสมบัติ ปรารถนาส่ิงใดที่ชอบประกอบด้วยธรรม ขอสิ่งทั้งปวงนั้นจงพลันส�ำเร็จสมปรารถนาทุกประการ ตลอดกาลเปน็ นติ ย์ เทอญ (พระราชวรเมธ,ี ดร.) ประธานคณะกรรมการประสานงานแผนยทุ ธศาสตรก์ ารปฏริ ปู กจิ การพระพทุ ธศาสนา รองอธกิ ารบดฝี า่ ยบริหาร มหาวิทยาลยั มหาจุฬาลงกรณราชวทิ ยาลยัแผนยุทธศาสตรก์ ารปฏิรูปกิจการพระพทุ ธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔ 13 “การน�ำ นโยบายสกู่ ารปฏบิ ตั ิ”

จรถ ภกิ ขฺ เว จารกิ ํ พหชุ นหติ าย พหชุ นสขุ าย โลกานกุ มปฺ าย อตถฺ าย หติ าย สขุ าย เทวมนสุ สฺ านํ ....................................................... \"เธอทัง้ หลายจงจารกิ ไปเพ่อื ประโยชน์และความสุขแก่คนหมูม่ าก เพอ่ื อนเุ คราะห์โลก เพ่อื ประโยชน์เกอื้ กลู และความสขุ แกท่ วยเทพและมนษุ ย์” (วิ. มหา. ๔/๓๒/ ๔๐)14 แผนยทุ ธศาสตรก์ ารปฏิรปู กจิ การพระพทุ ธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔ “การนำ�นโยบายสกู่ ารปฏบิ ัติ”

แผนยทุ ธศาสตรก์ ารปฏิรูป กิจการพระพุทธศาสนา “การปฏิรูปกิจการพระพุทธศาสนา” จะส�ำเร็จได้ต้องมีแผนยุทธศาสตร์ที่มีประสิทธิภาพ ไม่ใช่เขียนไวเ้ พ่อื ความสวยหรู แตไ่ มไ่ ดน้ �ำไปส่กู ารปฏบิ ัติ การเปลยี่ นแปลงบางอย่างท่ดี ำ� เนนิ สบื ตอ่ กนั มาเปน็ เวลานาน เปน็ เรือ่ งทต่ี ้องทำ� ความเข้าใจ ทำ� ใจวา่ จะไมส่ ำ� เรจ็ ในเรว็ วนั “Change does not happen overnight” ฉะนนั้ อนั ดบั แรกทต่ี อ้ งเปลย่ี นคอื “เปล่ยี นวิธคี ดิ ” ใช่วา่ ทุกคนจะยอมรับกับการเปลี่ยนแปลง เพราะเกยี่ วพันกบั \"อำ� นาจ\" \"ผลประโยชน\"์ \"ทศั นคต\"ิ \"ชื่อเสยี ง\" \"ความเสียสละ\" และ \"เสีย่ งกบั ความล้มเหลว\"หากไมไ่ ดร้ ับความรว่ มมอื และการสนับสนุนจากบคุ คลในองคก์ ร หากไมม่ กี ารเปลยี่ นแปลง ยงั ปฏบิ ตั แิ บบเดมิ ๆ กไ็ มต่ า่ งอะไรกบั “กบตม้ ” ทน่ี อนรอความตายโดยไมร่ ตู้ วั ความเส่ือมของพระพุทธศาสนา ไม่ได้เสื่อมท่ีหลักธรรม แต่เป็น “พระพุทธศาสนาท่ีเก่ียวกับวฒั นธรรมเสอื่ มถอย” (ป.อ.ปยตุ โฺ ต) เพราะหลกั ธรรมทพี่ ระพทุ ธองคท์ รงแสดงไว้ เปน็ ธรรมที่ เหนอื กาลเวลา (อกาลิโก) เชิญชวนให้เข้ามาพิสจู น์สมั ผสั (เอหปิ ัสสโิ ก) น้อมน�ำไปปฏบิ ตั ใิ นชวี ิต (โอปะนะยโิ ก)จึงสามารถรู้ไดด้ ้วยจิตของตนเอง (ปจั จตั ตัง เวทิตัพโพ) แต่พระพุทธศาสนาในส่วนท่ีเป็นวัฒนธรรม สามารถมีความเสื่อมได้ เพราะเก่ียวเน่ืองผูกพันกับวิถชี วี ติ ของคนในสงั คมทเี่ ผชญิ กับปญั หาต่างๆ มากมาย การปฏิรูปกิจการพระพทุ ธศาสนาจะบรรลุตามวตั ถปุ ระสงค์ได้ บคุ ลากรภายในองคก์ รตอ้ งมีความเห็นไปในทิศทางเดียวกัน (วิสัยทัศน์) มองเห็นภาพเดียวกันท้ังองค์กร จากน้ันจึงเดินตามแผนท่ีวางไว้(ยทุ ธศาสตร)์ หากเดินอย่างไร้ทิศทาง ไปตามความต้องการของแต่ละบุคคล ใครถนัดด้านไหนไปด้านนั้นขาดความเป็นเอกภาพ ไม่มีเสถียรภาพ ไร้ความผูกพันแบบภราดรภาพ เหมือนการท�ำสงครามท่ไี รก้ ารวางแผน ย่อมไม่สามารถพชิ ิตศตั รไู ด้ ด้วยเหตุน้ี แผนยุทธศาสตร์ จึงเปรียบเหมือนต�ำราพิชัยสงคราม ที่ใช้เป็นแนวทางการปฏิบัติท่ีนำ� ไปส่คู วามเปลย่ี นแปลงท่ดี ขี ึน้ ในทางคณะสงฆ์ การเปลยี่ นแปลงทไี่ ดผ้ ลดที สี่ ุดตอ้ งเริม่ จาก “คณะสงฆ”์ จงึ จะมคี วามนา่ เช่ือถือได้รับการยอมรับเตม็ ใจพรอ้ มน�ำไปสปู่ ฏบิ ัติ เมอื่ เปน็ เชน่ นนั้ \"ภาวะผนู้ ำ� ทางจติ วญิ ญาณ\" ของคณะสงฆจ์ ะโดดเดน่ และชดั เจนในใจของทกุ คนตลอดไป อตั ตะนา โจทะยตั ตานัง จงเตือนตนด้วยตนเองการเปล่ียนแปลงที่ไดผ้ ลทสี่ ุด คือการเริม่ ตน้ จากการเปลี่ยนแปลงตนเองแผนยทุ ธศาสตรก์ ารปฏริ ูปกจิ การพระพทุ ธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔ 15 “การนำ�นโยบายสู่การปฏบิ ตั ิ”

สารบัญ ๑๗ ๑๗บทที่ ๑ ความสำ� คัญของพระพุทธศาสนากบั สงั คมไทย ๑๘ - พระพุทธศาสนาด้านที่เปน็ พระธรรมวนิ ยั - พระพทุ ธศาสนาด้านทเ่ี ป็นวฒั นธรรม ๑๙ ๒๐บทท่ี ๒ ทีม่ าของการปฏริ ูปกิจการพระพทุ ธศาสนา ๒๑ - การด�ำเนินการในระยะท่ี ๑ ๒๑ - การดำ� เนนิ การในระยะท่ี ๒ - การดำ� เนนิ การในระยะที่ ๓ ๒๒ ๒๒บทท่ี ๓ แผนยทุ ธศาสตรก์ ารปฏิรปู กิจการพระพทุ ธศาสนา ๒๓ - วสิ ัยทัศน์ พนั ธกจิ คา่ นิยม ๒๔ - มูลเหตุของการจดั ทำ� แผนยุทธศาสตร์ ๒๗ - แนวทางการปฏิรูปกจิ การพระพุทธศาสนาตามพนั ธกจิ คณะสงฆ์ - Road Map แผนยุทธศาสตร์ ๗๒ ๗๓บทที่ ๔ การนำ� นโยบายสูก่ ารปฏบิ ตั ิ ๙๘ - แผนปฏิบตั ิการการปฏริ ปู กิจการพระพทุ ธศาสนา ๑๔๑ - ตัวอยา่ งการจดั ทำ� แผนยุทธศาสตร์ระดับจงั หวัด และระดบั วัด - ปจั จยั ความส�ำเร็จ ๑๔๒ ๑๔๔บทสรปุ : ความท้าทายของพระพทุ ธศาสนาในศตวรรษที่ ๒๑ ๑๔๔ - แผนเขยี นไว้ใชไ้ ม่ใช่เขยี นไวโ้ ชว์ ๑๔๕ - เปลย่ี นวิกฤติใหเ้ ปน็ โอกาส - คดิ นอกกรอบแต่ไม่นอกพระธรรมวนิ ัย 16 แผนยุทธศาสตรก์ ารปฏริ ูปกิจการพระพทุ ธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔ “การน�ำ นโยบายสู่การปฏบิ ัต”ิ

บทท่ี ๑ความสำ�คัญของพระพุทธศาสนากับสังคมไทย พระพทุ ธศาสนาน้นั เราถอื กันวา่ เป็นศาสนาประจำ� ชาติ การถืออย่างนั้น เปน็ ประเพณีท่ีสบื ต่อมาโดยถกู ตอ้ งตามสมควรแกเ่ หตุ คือ การที่พระพทุ ธศาสนากับชนชาตไิ ทยไดม้ คี วามสัมพันธแ์ นบแนน่ เปน็อนั หนึง่ อนั เดยี วกนั ท้ังในทางประวัตศิ าสตร์และวัฒนธรรม ในทางประวตั ิศาสตร์ ความเป็นมาของชนชาตไิ ทยกบั ความเป็นมาของพระพทุ ธศาสนา เกยี่ วเน่ืองกนั โดยเฉพาะนบั ตง้ั แตส่ มยั ทช่ี นชาตไิ ทยมปี ระวตั ศิ าสตรอ์ นั ชดั เจน ชาวไทยกไ็ ดน้ บั ถอื พระพทุ ธศาสนาต่อเนือ่ งตลอดมา จนกลา่ วได้ว่าประวตั ิศาสตร์ของประเทศไทย เปน็ ประวตั ิศาสตร์ของชนชาติทนี่ บั ถอืพระพุทธศาสนา ในด้านวฒั นธรรมวิถีชวี ิตของคนไทยได้ผกู พนั ประสานกลมกลนื กบั หลกั ความเช่ือ และหลักปฏบิ ตั ิในพระพทุ ธศาสนา ตลอดเวลายาวนานจนทำ� ใหเ้ กิดการปรับตวั เข้าหากนั และสนองความตอ้ งการของกันและกัน ตลอดจนผสมคลุกเคล้ากับความเช่ือถือและข้อปฏิบัติสายอ่ืนๆ ท่ีมีมาในหมู่ชนชาวไทยถึงข้ันท�ำให้เกิดมีระบบความเช่ือและความประพฤติปฏิบัติทางพระพุทธศาสนาที่เป็นแบบของคนไทยโดยเฉพาะ อันมีรูปลักษณะและเนือ้ หาของตนเอง ทีเ่ น้นเด่นบางมมุ บางดา้ นเป็นพเิ ศษ แยกออกไดจ้ ากพระพุทธศาสนาอยา่ งทัว่ ๆ ไป ซงึ่ เรียกไดว้ า่ เป็นพระพทุ ธศาสนาแบบไทย หรอื พระพทุ ธศาสนาของชาวไทย พระพุทธศาสนาเป็นศาสนาที่ประชาชนชาวไทยส่วนใหญ่นับถือ จึงอาจเก่ียวข้องกับคนไทย๒ ดา้ น คือ๑. ด้านทีเ่ ป็น พระธรรมวนิ ยั โดยเฉพาะส่วนทเ่ี รยี กวา่ พทุ ธธรรม๒. ด้านท่เี ป็น วัฒนธรรม พระพุทธศาสนาด้านที่เป็นพระธรรมวินัย หมายถึง หลักการเดิม เนื้อแท้ของพระพุทธศาสนาหรือตวั แทจ้ รงิ ของพระพทุ ธศาสนานนั้ ตามทพี่ ระพทุ ธเจ้าทรงสั่งสอน หรือทรงแสดงและทรงบัญญัติไว้ซง่ึ ปรากฏอยใู่ นคมั ภรี พ์ ระพทุ ธศาสนาและรกั ษาสบื ทอดตอ่ กนั มาดว้ ยการจารกึ จดจำ� และสอื่ สารอา้ งองิพระคมั ภีร์เหล่านนั้ พระพทุ ธศาสนาดา้ นทเ่ี ปน็ วฒั นธรรม หมายถงึ พระพทุ ธศาสนาอยา่ งทคี่ นไทยรเู้ ขา้ ใจและประพฤติปฏบิ ตั สิ ะสมสบื ตอ่ กนั มา จนซมึ แทรกเขา้ ไปในชวี ติ จติ ใจ กลายเปน็ สว่ นหนง่ึ แหง่ ลกั ษณะนสิ ยั และความเป็นอยู่ ซึ่งปรากฏออกมาทางชีวิตของหมู่ชนและอาศัยหมู่ชนท่ีด�ำเนินตามวิถีชีวิตนั้นหมายเป็นเคร่ืองรักษาสบื ทอดตวั ของมนั เอง แผนยุทธศาสตร์การปฏริ ปู กิจการพระพทุ ธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔ 17 “การนำ�นโยบายสกู่ ารปฏบิ ัติ”

พระพุทธศาสนาฝ่ายธรรมวินยั ต้องอาศัยการศกึ ษาเลา่ เรียน และตั้งใจปฏิบตั ิ จึงจะปรากฏตวั และแสดงผลได้ แตพ่ ระพุทธศาสนาฝ่ายวัฒนธรรม ปรากฏตัวและแสดงผลอยา่ งเปน็ ไปเองในชวี ิตทด่ี ำ� เนนิอยูโ่ ดยไมต่ อ้ งรตู้ ัว พระพุทธศาสนาฝ่ายธรรมวินัย และพระพุทธศาสนาฝ่ายวัฒนธรรมน้ัน ต่างก็สัมพันธ์อิงอาศัยซึ่งกนั และกัน กลา่ วคอื การท่ีพระพทุ ธศาสนาจะกลายเป็นพระพุทธศาสนาของไทย เป็นส่วนหนง่ึ ของวิถีชีวิตไทย หรือเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันกับความเป็นไทยได้ ก็เพราะได้สะสมสืบทอดแทรกซึมเข้าไปในชวี ติ จิตใจของคนไทยท่วั ไปจนกลายเปน็ วัฒนธรรมของไทย แต่ในเวลาเดียวกัน พระพุทธศาสนาฝา่ ยธรรมวินัย เปน็ หลกั การหรือเปน็ มาตรฐานสำ� หรบั ทบทวนตรวจสอบว่า พระพุทธศาสนาฝ่ายวัฒนธรรมเข้าใกล้หรือถอยห่างออกไปจากหลักการที่แท้จริงของพระพุทธศาสนา และเป็นแหล่งซึ่งอ�ำนวยเนื้อหาสาระส�ำหรับปรับหรือช่วยดึงพระพุทธศาสนาฝา่ ยวัฒนธรรมใหใ้ กล้เข้ามาสหู่ ลกั การท่แี ทจ้ ริงของพระพทุ ธศาสนามากยงิ่ ข้นึ สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ป.อ. ปยุตฺโต) ได้สรุปอิทธิพลของพระพทุ ธศาสนาตอ่ สงั คมไทย ดงั นี้ ๑. เป็นศาสนาของประชากรส่วนใหญข่ องประเทศไทย ๒. เปน็ รากฐานสำ� คญั ของวัฒนธรรมไทย ๓. เปน็ ศูนย์รวมจติ ใจให้ชนชาวไทยตั้งอยใู่ นความสามคั คี ๔. เป็นหลกั เกณฑแ์ หง่ เสรภี าพในการนบั ถอื ศาสนา ๕. เป็นสถาบันท่ดี ำ� รงยนื ยงคงอยู่มาคชู่ าติไทย ๖. เปน็ หลกั ค�ำสอนสอดคล้องกับลกั ษณะนสิ ัยของคนไทยทีร่ ักความเป็นอสิ ระเสรี ๗. เปน็ แหล่งสำ� คัญท่หี ล่อหลอมเอกลักษณ์ของชาติไทย ๘. เป็นมรดกและเปน็ คลังสมบัตอิ ันล�ำ้ คา่ ของชนชาตไิ ทย ๙. เปน็ หลักน�ำทางในการพฒั นาชาตไิ ทย ๑๐. เป็นแหลง่ ของดีมีคา่ ทชี่ นชาติไทยมอบใหแ้ กอ่ ารยธรรมของโลก จะเหน็ ไดว้ า่ พระพทุ ธศาสนามอี ทิ ธพิ ลตอ่ การดำ� รงชวี ติ ของประชาชนชาวไทยเปน็ อยา่ งยง่ิ ไมเ่ ฉพาะพระภิกษุสามเณร และพุทธศาสนิกชนเท่าน้ัน แต่พระพุทธศาสนาในส่วนท่ีเป็นวัฒนธรรมยังสง่ ผลกระทบตอ่ สภาพเศรษฐกจิ สงั คม การเมืองโดยรวมอกี ดว้ ย แล้วเพราะเหตใุ ด จงึ ตอ้ งมีการปฏริ ปู กิจการพระพุทธศาสนา18 แผนยุทธศาสตร์การปฏิรูปกิจการพระพทุ ธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔ “การนำ�นโยบายสูก่ ารปฏิบัติ”

บทท่ี 2ทมี่ าของการปฏิรูปกจิ การพระพุทธศาสนา สภาพสงั คมประเทศไทยในปัจจุบัน มีปญั หาตา่ งๆเกิดขน้ึ มากมาย อนั เน่อื งมาจากสภาพเศรษฐกจิสงั คม การเมอื ง เป็นต้น ทำ� ใหป้ ระชาชนมกี ารด�ำรงชวี ติ ทีค่ ่อนข้างฝดื เคอื ง ไม่สะดวกเทา่ ทคี่ วรจะเปน็จงึ จำ� เป็นอยา่ งยง่ิ ท่ีจะต้องมีการแก้ไขปัญหาตา่ งๆ เหลา่ น้ันให้ดีขนึ้ พระพุทธศาสนาก็เช่นเดียวกัน แม้ว่าหลักธรรมทางพระพุทธศาสนาจะไม่มีความคลาดเคล่ือนทนทานต่อการพิสูจน์ แต่การน�ำพระพุทธศาสนาไปใช้ในชีวิตประจ�ำวันอาจจะมีรูปแบบที่ไม่เหมาะสมไม่สมควร ไดร้ บั การตำ� หนิจากคนทว่ั ไปถึงความไมท่ นั ตอ่ เหตุการณ์ สาเหตุหลักของปัญหาดังกล่าว มาจากองค์กรศาสนา โดยเฉพาะพระภิกษุสามเณร ซ่ึงได้รับการยกย่องนับถือว่าเป็น “ผู้น�ำทางจิตวิญญาณ” บางรูป ได้ประพฤติไม่เหมาะสม ไม่เป็นบ่อเกิดแห่งศรัทธา มกี ารดัดแปลงหลกั ธรรมค�ำสอนผิดเพย้ี นไปจากความเปน็ จรงิ เพอื่ เอือ้ ประโยชน์แกต่ ัวเอง ดว้ ยเหตนุ ี้ สภาปฏริ ปู แหง่ ชาติ จงึ ไดเ้ สนอใหม้ กี ารปฏริ ปู องคก์ รพระพทุ ธศาสนา ใน ๔ ประเดน็ หลกั คอื ๑) เรื่องทรัพย์สินของวัดและพระสงฆ์ เน่ืองจากเห็นว่า มีพระสงฆ์บางรูปแสดงความอวดรวยใชช้ วี ติ ฟงุ้ เฟอ้ ทำ� ใหเ้ หน็ วา่ เปน็ ผสู้ ะสมมากกวา่ เสยี สละ และทรพั ยส์ นิ ของวดั ไมม่ กี ารแสดงบญั ชที รพั ยส์ นิให้พทุ ธศาสนิกชนได้รับรถู้ ึงทม่ี าท่ีไปของเงนิ บริจาค ไม่มีการตรวจสอบความโปร่งใส ๒) เรอ่ื งปญั หาของพระสงฆท์ ไี่ มป่ ฏบิ ตั ติ ามพระธรรมวนิ ยั นำ� มาซงึ่ ความเสอื่ มศรทั ธา เนอ่ื งจากเหน็ วา่มพี ระสงฆ์บางรูปทป่ี ระพฤตนิ อกลนู่ อกทาง ประพฤตไิ ม่เหมาะสม ทง้ั น้ี เพราะไมม่ ีความรใู้ นหลกั ธรรมทางพระพทุ ธศาสนาอย่างชัดเจน ส่ังสอนประชาชนตามความเข้าใจของตัวเองที่คดิ วา่ ถกู ตอ้ ง หรอื สอนตามแบบอย่างโบราณาจารย์ท่ีเคยส่ังสอนกันมาจากอดตี ๓) เรื่องการท�ำพระธรรมวินัยให้วิปริตและการประพฤติวิปริตจากพระธรรมวินัย เน่ืองจากมีพระภกิ ษบุ างรปู ทมี่ คี วามรใู้ นหลกั ธรรมทางพระพทุ ธศาสนาพอสมควรแตด่ ดั แปลงหลกั ธรรมคำ� สอนนนั้ใหเ้ ออ้ื ประโยชนแ์ กต่ วั เอง สรา้ งความเขา้ ใจผดิ แกพ่ ทุ ธศาสนกิ ชนผเู้ คารพนบั ถอื และปฏบิ ตั ติ าม จนเขา้ ใจวา่ นนั่ คอื พระพุทธศาสนาที่แทจ้ รงิ ๔) เรอ่ื งฝา่ ยอาณาจกั รทจี่ ะตอ้ งเขา้ ไปสนบั สนนุ ปกปอ้ งคมุ้ ครองกจิ การพระพทุ ธศาสนา เพราะเหน็วา่ องคก์ รทางพระพทุ ธศาสนา โดยเฉพาะมหาเถรสมาคม สำ� นกั งานพระพทุ ธศาสนาแหง่ ชาติ ไมส่ ามารถท่ีจะบริหารจัดการกิจการพระพุทธศาสนาให้เรียบร้อยดีงามได้ องค์กรทางพระพุทธศาสนาขาดความทนั สมัย แก้ไขปัญหาได้ ไมท่ นั ทว่ งทีแผนยทุ ธศาสตรก์ ารปฏิรูปกิจการพระพุทธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔ 19 “การนำ�นโยบายสู่การปฏบิ ัต”ิ

อาศยั เหตดุ งั กลา่ ว สภาปฏริ ปู แหง่ ชาติ จงึ นำ� ขอ้ เสนอใหค้ ณะรฐั มนตรี เพอ่ื พจิ ารณาใหค้ วามเหน็ ชอบ คณะรฐั มนตรี พิจารณาแล้ว มีมตใิ หฝ้ ่ายศาสนจกั ร คือ มหาเถรสมาคม ดำ� เนินการหาแนวทางในการปฏริ ปู กิจการพระพุทธศาสนา แลว้ นำ� เสนอคณะรัฐมนตรีตอ่ ไป มหาเถรสมาคม ในฐานะองค์กรปกครองสูงสุดทางพระพุทธศาสนา มีมติมอบหมายให้กรรมการมหาเถรสมาคม ๓ รูป คือ พระพรหมมุนี พระพรหมโมลี และ พระพรหมบัณฑิต เป็นผู้แทนของมหาเถรสมาคมในการจัดท�ำแนวทางการปฏริ ูปฯ เสนอคณะรฐั มนตรี โดยมขี ้นั ตอนด�ำเนินการดงั นี้ ๑) ก�ำหนดกรอบการปฏิรูปกิจการพระพุทธศาสนา ๖ ด้าน ตามพันธกิจ คือ ด้านการปกครองด้านการศาสนศึกษา ด้านการเผยแผ่ ด้านการสาธารณูปการ ด้านการศึกษาสงเคราะห์ดา้ นการสาธารณสงเคราะห์ โดยเพม่ิ การพฒั นาพทุ ธมณฑลใหเ้ ปน็ ศนู ยก์ ลางพระพทุ ธศาสนาโลกเขา้ ดว้ ยเป็นกรอบการด�ำเนินการที่เรียกวา่ ๖+๑ ๒) ก�ำหนดกรอบการดำ� เนนิ งาน ๓) ระดมความคดิ เหน็ จากทกุ ภาคสว่ น ๔) ดำ� เนินงานตามกรอบภารกิจของคณะสงฆ์ ๕) ขับเคลือ่ นนโยบายสูก่ ารปฏิบัติ คณะรัฐมนตรี ในคราวประชุมเม่ือวันที่ ๑๔ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๕๘ ท่ีประชุมมีมติรับทราบผลการพิจารณาหรือผลการด�ำเนินการตามท่ีส�ำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ ในฐานะที่เป็นส�ำนักงานเลขาธิการมหาเถรสมาคม เสนอ โดยได้กำ� หนดระยะเวลาดำ� เนินการเป็น ๓ ระยะ คอื ระยะที่ ๑ การรบั รู้บรบิ ทสังคม โดยการระดมความคดิ เห็นจากทุกภาคส่วน ระยะที่ ๒ การนำ� ไปปฏบิ ตั ิ โดยนำ� ความคดิ เหน็ จากทไ่ี ดร้ บั ฟงั มากำ� หนดตามภาระงานของคณะสงฆ์๖ ดา้ น แล้วด�ำเนินการยกร่างแผนยุทธศาสตรก์ ารปฏริ ปู กจิ การพระพุทธศาสนา ระยะท่ี ๓ การรบั รผู้ ล โดยนำ� รา่ งแผนยทุ ธศาสตรเ์ สนอขออนมุ ตั ติ อ่ มหาเถรสมาคม แลว้ ดำ� เนนิ งานตามแผนยุทธศาสตรน์ น้ั พร้อมทั้งติดตามรายงานผลใหม้ หาเถรสมาคมทราบโดยละเอยี ดการด�ำเนินการในระยะท่ี ๑ คณะกรรมการดำ� เนินการ ไดจ้ ัดใหม้ ีการจัดประชมุ เพอ่ื ระดมความคิดเห็นจากพระสงฆ์และผแู้ ทนพุทธศาสนิกชนจากท่วั ประเทศ โดยจัดระดมความคิดเห็นฯ ๓ คร้งั คอื ครั้งที่ ๑ จัดระดมความคิดเห็นจากคณะสงฆ์ในเขตปกครองคณะสงฆ์หนตะวันออกท่มี หาวิทยาลยั มหาจฬุ าลงกรณราชวิทยาลยั วิทยาเขตนครราชสมี า20 แผนยุทธศาสตร์การปฏริ ปู กิจการพระพทุ ธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔ “การน�ำ นโยบายสูก่ ารปฏิบตั ิ”

ครั้งที่ ๒ จัดระดมความคิดเห็นจากคณะสงฆ์ในเขตปกครองคณะสงฆ์หนเหนือทว่ี ัดพระธาตุดอยสะเกด็ จงั หวดั เชยี งใหม่ ครั้งที่ ๓ จัดระดมความคิดเห็นจากคณะสงฆ์ในเขตปกครองหนกลางและหนใต้ทีม่ หาวทิ ยาลยั มหาจฬุ าลงกรณราชวิทยาลัย จังหวดั พระนครศรอี ยธุ ยา จากการจัดระดมความคิดท้ัง ๓ คร้ัง ท่ีประชุมมีความเห็นตรงกันในแนวทางการปฏิรูปกิจการพระพทุ ธศาสนาใหด้ ีข้นึ ในประเด็นหลัก ๓ ประเด็น คอื ๑) การสร้างศรัทธา และการสร้างเอกลกั ษณข์ องคณะสงฆ์ ๒) การพฒั นาศักยภาพขององค์การและบุคลากรทางศาสนา ๓) การส่งเสริมและให้ความส�ำคญั ในกจิ การพระพุทธศาสนาของรัฐบาลการด�ำเนนิ การในระยะท่ี ๒ เมื่อได้ข้อมูลเบ้ืองต้นจากการระดมความคิดเห็นท่ัวทั้งประเทศแล้ว กรรมการมหาเถรสมาคมท่ีได้รบั มอบหมายจึงนำ� ขอ้ มลู ดังกลา่ วเสนอตอ่ ที่ประชมุ มหาเถรสมาคม ทป่ี ระชมุ มหาเถรสมาคม ไดม้ คี ำ� สงั่ มหาเถรสมาคม ท่ี ๒/๒๕๕๙ เรอ่ื ง แตง่ ตงั้ คณะกรรมการฝา่ ยตา่ งๆของมหาเถรสมาคม เพ่ือให้การปฏิรูปกิจการพระพุทธศาสนาสามารถขับเคลื่อนต่อไปได้ โดยคณะกรรมการฝา่ ยตา่ งๆ ประกอบด้วย๑) ฝา่ ยปกครอง มี สมเด็จพระพฒุ าจารย์ เป็นประธานกรรมการ๒) ฝา่ ยศาสนศกึ ษา มี พระพรหมโมลี เปน็ ประธานกรรมการ๓) ฝา่ ยศึกษาสงเคราะห์ มี พระพรหมบณั ฑติ เปน็ ประธานกรรมการ๔) ฝ่ายเผยแผ่ มี สมเดจ็ พระพทุ ธชินวงศ์ เป็นประธานกรรมการ๕) ฝ่ายสาธารณูปการ มี พระพรหมมุนี เป็นประธานกรรมการ๖) ฝ่ายสาธารณสงเคราะห์ มี พระพรหมวชริ ญาณ เปน็ ประธานกรรมการและ คณะกรรมการพัฒนาพทุ ธมณฑล มี สมเดจ็ พระพทุ ธชินวงศ์ เป็นประธานกรรมการการด�ำเนนิ การในระยะที่ ๓ คณะกรรมการฝา่ ยตา่ งๆ ทม่ี หาเถรสมาคมแตง่ ตง้ั ไดป้ ระชมุ รว่ มกนั เพอ่ื จดั ทำ� แผนยทุ ธศาสตร์ ๒๐ ปีการปฏิรูปกิจการพระพุทธศาสนา โดยอาศัยข้อมูลจากการระดมความคิดเห็นจากพระสงฆ์และองค์กรทางพระพุทธศาสนาเป็นแนวทางในการจัดท�ำแผน เพ่ือให้สามารถน�ำไปใช้ได้จริงเพราะเป็นข้อมูลจากผู้ปฏบิ ตั ิการในพ้นื ท่ี แผนยทุ ธศาสตร์การปฏริ ปู กจิ การพระพุทธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔ 21 “การน�ำ นโยบายสกู่ ารปฏบิ ตั ”ิ

บทที่ 3 แผนยุทธศาสตรก์ ารปฏิรูปกิจการพระพุทธศาสนา “แผนยุทธศาสตร์” หมายถึง ทิศทางหรือแนวทางปฏิบัติตามพันธกิจและภารกิจ (Mission) ให้สัมฤทธิผลตามวิสัยทศั น์ (Vision) และเปา้ ประสงคข์ ององคก์ าร (Corporate Goal) แผนยทุ ธศาสตร์ที่ดนี น้ั จะตอ้ งถูกกำ� หนดขน้ึ ตามวิสยั ทัศนข์ ององคก์ าร อนั เปน็ ผลผลิตทางความคดิ ร่วมกันของสมาชกิ ในองค์การที่ได้ท�ำงานร่วมกันหรือจะท�ำงานร่วมกัน โดยวิสัยทัศน์นี้เป็นความเห็นพ้องต้องกันว่าเป็นจุดหมายปลายทางที่องค์การประสงค์จะไปให้ถึง และวิสัยทัศน์นี้มีการแปลงออกมาเป็นวัตถุประสงค์(Objective) ทเี่ ปน็ รปู ธรรม และสามารถวดั ไดท้ ง้ั นอี้ งคก์ ารสามารถใชแ้ ผนยทุ ธศาสตรเ์ ปน็ กรอบในการประเมินผลงานประจ�ำปีงบประมาณ ย่ิงไปกว่าน้ันองค์การยังสามารถใช้แผนยุทธศาสตร์เป็นกรอบในการจดั ทำ� แผนปฏบิ ตั ิการ (Action Plan) เพอื่ การจัดท�ำงบประมาณรายจ่ายประจำ� ปไี ดอ้ ีกดว้ ย แผนยทุ ธศาสตร์ จึงมีความสำ� คญั อย่างยิ่งตอ่ การพัฒนาองคก์ ร เพราะกว่าจะมแี ผนยุทธศาสตร์นัน้จะตอ้ งมคี วามเขา้ ใจในองคก์ รของตวั เองอยา่ งดี จงึ จะสามารถกำ� หนดเปน็ วสิ ยั ทศั น์ พนั ธกจิ และคา่ นยิ ม คำ� ถามทีจ่ ะต้องตอบตวั เองใหไ้ ด้ คือ เราเป็นใคร? เราก�ำลังทำ� อะไร? เราท�ำเพ่อื ใคร? หากเราเข้าใจตัวเองและองค์กรอย่างถ่องแท้แล้วเราจะสามารถก�ำหนดแผนยุทธศาสตร์ท่ีมีประสิทธภิ าพ ประสทิ ธผิ ลได้วสิ ัยทศั น์ (Vision) “พุทธศาสนม์ ่ันคง ด�ำรงศีลธรรม น�ำสังคมสันตสิ ขุ อย่างย่งั ยนื ” พุทธศาสน์ม่ันคง (ม่ันคง) เป็นการแสดงถึงความมั่นคงของพระพุทธศาสนา อันเป็น ๑ ใน ๓สถาบันหลกั ของชาติ พทุ ธบริษทั มคี วามรู้ ความเขา้ ใจในหลกั ธรรมทางพระพทุ ธศาสนาเป็นอยา่ งดแี ละมอี ตั ราที่เพม่ิ ข้ึนของผู้ศึกษาพระปรยิ ตั ธิ รรม มีศูนยข์ ้อมลู ดา้ นพระพทุ ธศาสนาของโลก ดำ� รงศลี ธรรม (มงั่ คง่ั ) แสดงถงึ พทุ ธบรษิ ทั นำ� หลกั ธรรมไปใชเ้ ปน็ หลกั ในการดำ� เนนิ ชวี ติ ประจำ� วนัได้อยา่ งเหมาะสม อาศัยการบรหิ ารจดั การตามหลกั ธรรมาภิบาลในการอยูร่ ่วมกัน น�ำสังคมสันติสุขอย่างยั่งยืน (ยั่งยืน) เปน็ ผลที่เกิดจากการศึกษาในหลกั ปริยตั ิ แลว้ น�ำไปปฏบิ ตั ิจนเกดิ ปฏเิ วธคอื ผลลพั ธท์ จ่ี ะนำ� สงั คมใหม้ สี นั ตสิ ขุ อยา่ งยงั่ ยนื โดยมเี ทยี บจากอนั ดบั ความสนั ตสิ ขุ ระดบั ประเทศ22 แผนยทุ ธศาสตร์การปฏริ ูปกิจการพระพทุ ธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔ “การน�ำ นโยบายสู่การปฏบิ ตั ิ”

พนั ธกิจ (Mission) การจะทำ� ใหว้ สิ ยั ทศั นบ์ รรลผุ ลได้ ตอ้ งดำ� เนนิ การตามพนั ธกจิ หรอื ภาระงานชองคณะสงฆ์ ๖ ดา้ น คอื ๑) ดา้ นการปกครอง ๒) ดา้ นศาสนศกึ ษา ๓) ด้านศกึ ษาสงเคราะห์ ๔) ด้านเผยแผ่ ๕) ดา้ นสาธารณปู การ ๖) ดา้ นสาธารณสงเคราะห์ นอกจากน้ี คณะกรรมการฯ ไดเ้ พ่มิ ธุระงานพเิ ศษอีก ๑ ด้าน คือ ด้านการพฒั นาพุทธมณฑลให้เปน็ศนู ยกฺ ลางพระพทุ ธศาสนาโลก เพราะชาวพทุ ธทว่ั โลกมมี ตใิ หพ้ ทุ ธมณฑลเปน็ ศนู ยก์ ลางพระพทุ ธศาสนาของโลก เมื่อวันท่ี ๒๐ พฤษภาคม พ.ศ.๒๕๔๘คา่ นยิ ม (Core Value) “อุทิศตนเพือ่ พระพทุ ธศาสนา สูก่ ารพัฒนาสงั คมอย่างยงั่ ยนื ” การขับเคล่ือนแผนยุทธศาสตร์ให้ส�ำเร็จตามแผนที่วางไว้ ต้องอาศัยค่านิยมท่ีจะเป็นตัวขับเคลื่อนกิจกรรมต่างๆ ให้เดินหน้าไปได้ เหมือนน�้ำมันเครื่องท่ีเป็นตัวหล่อลื่นเคร่ืองยนต์ให้ท�ำงานได้อย่างมีประสทิ ธภิ าพ พระพุทธศาสนา เป็นสถาบันหลักของสังคมไทย เป็นองค์กรที่มีขนาดใหญ่ มีผู้เคารพนับถือท่ัวประเทศและทว่ั โลก เพราะฉะน้ัน การสนองงานพระพทุ ธศาสนานน้ั ผปู้ ฏิบัตติ อ้ งเป็นผมู้ ีจิตสาธารณะ(Service Mind) มีความเช่ือม่ันในองค์กรว่าสามารถน�ำพาชีวิตให้มีสันติสุขได้อย่างแท้จริง (ศรัทธา)มจี ติ ใจทเ่ี สยี สละ (จาคะ) มคี วามพยายามบากบนั่ (วริ ยิ ะ) มคี วามอดทน (ขนั ต)ิ และมองเหน็ เปา้ หมายในการทำ� งานอยา่ งชดั เจน (ปญั ญา) จงึ จะสามารถขบั เคลอื่ นการปฏริ ปู กจิ การพระพทุ ธศาสนาใหส้ ำ� เรจ็ ได้มูลเหตขุ องการจดั ท�ำแผนยทุ ธศาสตร์ หากจะมีค�ำถามว่า เพราะเหตุใด จึงต้องจัดท�ำแผนยุทธศาสตร์ในการปฏิรูปฯ ในเม่ือคณะสงฆ์ได้มีการสนองงานพระพทุ ธศาสนาตามพนั ธกิจเป็นประจำ� คำ� ตอบกป็ รากฏอยใู่ นคำ� ถามอยแู่ ลว้ วา่ ถา้ การสนองงานตามพนั ธกจิ ซงึ่ เปน็ งานประจำ� สามารถแก้ปัญหาได้อยา่ งทนั ทว่ งที ไม่มีวกิ ฤตศรทั ธาปรากฏให้หนักใจ กไ็ ม่จ�ำเปน็ ตอ้ งท�ำอะไรอกี แต่ภาวการณ์ไม่ได้เป็นเช่นน้ัน การสนองงานพระพุทธศาสนาในปัจจุบัน เป็นการท�ำงานแบบปจั เจกบคุ คลอาศยั ความรู้ ความสามารถเฉพาะบคุ คลในการบรหิ ารงาน ขาดความเปน็ เอกภาพ จงึ ทำ� ให้แผนยทุ ธศาสตร์การปฏริ ปู กิจการพระพุทธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔ 23 “การน�ำ นโยบายสู่การปฏิบัต”ิ

การพัฒนาองค์กรทางพระพุทธศาสนาล่าช้า เพราะมองไม่เห็นเป้าหมายร่วมกัน สิ่งที่เรียกว่า“สามัคคธี รรมน�ำสุข” จงึ ขาดหายไปดว้ ย ด้วยเหตุนี้ คณะกรรมการขับเคล่ือนฯ จึงได้จัดท�ำแผนยุทธศาสตร์ในการปฏิรูปกิจการพระพุทธศาสนาขึน้ เพราะเล็งเห็นความส�ำคญั ดงั น้ีความส�ำคัญของแผนยุทธศาสตร์ ๑. ช่วยใหอ้ งค์กรสามารถพฒั นาตนเองไดอ้ ยา่ งเหมาะสมกบั สภาพการณเ์ ปล่ยี นแปลงไป ๒. ชว่ ยใหบ้ คุ ลากรตระหนกั ถงึ บทบาทหนา้ ทข่ี องตนทมี่ สี ว่ นเออ้ื อำ� นวยความสำ� เรจ็ ตอ่ เปา้ ประสงค์ขององค์กร ๓. ชว่ ยสง่ เสรมิ การปรบั ปรงุ การดำ� เนนิ งานขององคก์ ร เพอื่ ใหเ้ กดิ ประสทิ ธภิ าพสงู สดุ ตามแนวทางการบรหิ ารจดั การบ้านเมอื งที่ดหี รือธรรมาภิบาล (Good Governance) ๔. ช่วยยกระดับการบริหารจัดการท้ังด้านงบประมาณ ด้านระบบการพัฒนาศาสนบุคคลใหเ้ ป็นไปอยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ ๕. ช่วยในการสร้างนวตั กรรมการบริหารจดั การองค์กรใหท้ ันสมยั ยิง่ ขน้ึแนวทางการปฏริ ูปกจิ การพระพุทธศาสนาตามพนั ธกิจคณะสงฆ์๑. ด้านการปกครอง มแี นวทางการดำ� เนนิ การ ดงั น้ี ๑) สรา้ งความมัน่ คงด้านพระพุทธศาสนา ด้วยการปลกู ฝังศรัทธาในพระพทุ ธศาสนาผา่ นกจิ กรรมต่าง ๆ เช่น การสง่ เสริมวัฒนธรรมองคก์ รผา่ นสอ่ื การเจริญพระพุทธมนตเ์ ฉลิมพระเกยี รติ การบรรพชาอุปสมบทถวายเป็นพระราชกศุ ล การปฏิบัตธิ รรม เป็นตน้ ๒) ยกระดบั กระบวนการบรหิ ารจดั การภายใน โดยอาศยั ความรว่ มมอื ภาคเี ครอื ขา่ ยตา่ ง ๆ เพอ่ื ให้เกิดสัมฤทธิผล การพัฒนาระบบบริหารจัดการตามหลักธรรมาภิบาล การพัฒนาระบบสารสนเทศให้ทนั สมยั การพัฒนาหลกั สูตรเชิงพทุ ธและนวัตกรรมวชิ าการใหท้ นั สมัย ๓) พัฒนาสู่องค์กรแห่งการเรียนรู้เชิงพุทธ ด้วยการเพิ่มขีดความสามารถของศาสนบุคคล เช่นพระสงั ฆาธกิ าร พระอปุ ชั ฌาย์ พระจรยิ านเิ ทศก์ พระวนิ ยาธกิ าร ตลอดถงึ ไวยาวจั กร และเสรมิ สรา้ งองค์ความร้ดู า้ นพระพทุ ธศาสนาให้เข้มแข็ง ๔) มีทรัพยากรเพียงพอในการขับเคลื่อนกิจการพระพุทธศาสนา ด้วยการบริหารจัดการศาสนสมบตั อิ ย่างมปี ระสทิ ธภิ าพ จัดหาแหลง่ งบประมาณสนบั สนุนกจิ การพระพทุ ธศาสนา24 แผนยุทธศาสตรก์ ารปฏริ ูปกิจการพระพทุ ธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔ “การนำ�นโยบายสกู่ ารปฏบิ ตั ิ”

๒. ดา้ นศาสนศึกษา มแี นวทางการด�ำเนนิ การ ดงั นี้ ๑) สรา้ งความมน่ั คงดา้ นพระพทุ ธศาสนา โดยการปลกู ฝงั ศรทั ธาในพระพทุ ธศาสนา ผา่ นการศกึ ษาพระปริยัติธรรม ธรรมศกึ ษา บาลศี กึ ษา เพ่มิ ศกั ยภาพทางปัญญาแกศ่ าสนทายาท ๒) ยกระดับกระบวนการบริหารจัดการภายใน โดยอาศัยความร่วมมือภาคีเครือข่ายตามหลัก“บ ว ร” พฒั นาระบบธรรมาภบิ าล ระบบสารสนเทศ พัฒนาหลักสตู รเชงิ พทุ ธและนวตั กรรมวชิ าการให้ทนั สมัย ๓) พัฒนาสู่องค์กรแห่งการเรียนรู้เชิงพุทธ ด้วยการเพิ่มขีดความสามารถของศาสนบุคคล เช่นผบู้ รหิ ารศาสนศึกษา ครูสอนพระปริยตั ธิ รรมแผนกธรรมและแผนกบาลี พระปรยิ ตั ินิเทศก์ เสริมสรา้ งองคค์ วามรดู้ า้ นพระพทุ ธศาสนาให้เขม้ แข็ง ๔) มที รพั ยากรเพยี งพอในการขบั เคลอ่ื นกจิ การพระพทุ ธศาสนา ดว้ ยการจดั หาแหลง่ งบประมาณสนับสนนุ กจิ การพระพุทธศาสนาจากภาครฐั และเอกชน๓. ด้านศกึ ษาสงเคราะห์ มแี นวทางการดำ� เนินการ ดงั น้ี ๑) สร้างความม่ันคงด้านพระพุทธศาสนา โดยการปลูกฝังศรัทธาในพระพุทธศาสนา ด้วยการสนับสนุนทุนการศึกษา และทรัพยากรทางการศึกษา เพ่ิมศักยภาพทางปัญญา โดยการขยายโอกาสทางการศึกษาพระพทุ ธศาสนาแก่คฤหัสถ์ ๒) ยกระดับกระบวนการบริหารจัดการ โดยอาศัยความร่วมมือภาคีเครือข่ายด้านการศึกษาตามหลกั “บ ว ร” พฒั นาระบบธรรมาภบิ าลในการปฏบิ ตั งิ าน ระบบสารสนเทศทที่ นั สมยั พฒั นาหลกั สตู รเชงิ พทุ ธ และนวตั กรรมวชิ าการใหท้ นั สมยั เชน่ พฒั นาและสง่ เสรมิ หลกั สตู รผบู้ รหิ ารสถานศกึ ษาเชงิ พทุ ธหลกั สูตรพทุ ธศาสนาวันอาทิตย์ หลกั สูตรพระอภิธรรมสำ� หรบั คฤหสั ถ์ เป็นต้น ๓) พัฒนาสู่องค์กรแห่งการเรียนรู้ ด้วยการเพมิ่ ขีดความสามารถศาสนบคุ คล เชน่ ผูบ้ รหิ ารสถานศกึ ษา ครสู อนโรงเรยี นพุทธศาสนาวนั อาทิตย์ ครูสอนโรงเรียนการกุศล เปน็ ต้น เสริมสร้างองค์ความรู้ด้านพระพทุ ธศาสนาให้เข้มแขง็ ๔) มที รพั ยากรเพยี งพอในการขบั เคลอื่ นกจิ การพระพทุ ธศาสนา ดว้ ยการจดั หาแหลง่ งบประมาณสนับสนุน เชน่ โครงการจดั ตง้ั กองทนุ เพ่อื การศกึ ษาสงเคราะห์ เป็นตน้๔. ด้านการเผยแผ่ มแี นวทางการดำ� เนินการ ดงั นี้๑) สร้างความมั่นคงด้านพระพุทธศาสนา โดยการปลูกฝังศรัทธาในพระพุทธศาสนาให้เข้มแข็งด้วยการเผยแผเ่ ชงิ รุก เช่น จดั ทำ� แผนแม่บทการเผยแผเ่ ชงิ รุก การเพิ่มช่องทางการสื่อสารเชงิ รกุ สำ� หรบักิจการพระพุทธศาสนา พัฒนารูปแบบรายการเชิงพุทธผ่านสถานีวิทยุโทรทัศน์ทางพระพุทธศาสนาส่งเสริมกิจกรรมหมู่บ้านรักษาศีล ๕ เป็นต้น เพ่ิมศักยภาพทางปัญญาของศาสนบุคคล เช่น พัฒนาพระนักเผยแผ่ ส่งเสริมชมรมทางพระพทุ ธศาสนาในองค์กรภาครฐั และเอกชน เปน็ ต้น แผนยทุ ธศาสตร์การปฏิรปู กิจการพระพุทธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔ “การน�ำ นโยบายสกู่ ารปฏิบัต”ิ 25

๒) ยกระดับกระบวนการบริหารจัดการภายใน ด้วยอาศัยความร่วมมือภาคีเครือข่ายให้เกิดสัมฤทธิผล พัฒนาระบบธรรมาภิบาลในการปฏิบัติงาน พัฒนาระบบสารสนเทศให้ทันสมัย พัฒนาหลักสูตรเชิงพุทธและนวัตกรรมวิชาการให้ทันสมัย เพิ่มขีดความสามารถของศาสนบุคคล คือพระนักเผยแผ่ พระนกั เทศน์ พระสอนศลี ธรรม พระธรรมทูต พระวปิ สั สนาจารย์ ๓) พัฒนาองค์กรแห่งการเรียนรู้เชิงพุทธ ด้วยการเสริมสร้างองค์ความรู้ด้านพระพุทธศาสนาให้เข้มแข็ง ส�ำหรับสถานทีป่ ฏิบัตธิ รรม พระวิปสั สนาจารย์ พระนกั เผยแผ่ ๔) มที รพั ยากรเพยี งพอในการขบั เคลอื่ นกจิ การพระพทุ ธศาสนา ดว้ ยการจดั หาแหลง่ งบประมาณสนบั สนุนกิจการพระพุทธศาสนาจากภาครฐั และเอกชน เชน่ โครงการจัดต้งั กองทนุ เพอื่ การเผยแผ่๕. ด้านสาธารณปู การ มแี นวทางการดำ� เนินการ ดังน้ี ๑) สร้างความม่ันคงด้านพระพุทธศาสนา โดยการปลูกฝังศรัทธาในพระพุทธศาสนาในโครงการวัดเสริมสร้างความสุข ๒) ยกระดับกระบวนการบริหารจัดการภายใน ด้วยอาศัยการร่วมมือกับภาคีเครือข่ายให้เกิดสัมฤทธิผล พัฒนาระบบธรรมาภิบาลในการปฏิบัติงาน พัฒนาระบบสารสนเทศให้ทันสมัย พัฒนาหลักสตู รเชงิ พทุ ธและนวตั กรรมวชิ าการใหท้ นั สมัย ๓) พัฒนาสู่องค์กรแห่งการเรียนรู้เชิงพุทธ ด้วยการเพิ่มขีดความสามารถศาสนบุคคล เช่นเพ่ิมศักยภาพของพระนวกรรมเชิงพุทธ เสริมสร้างองค์ความรู้ด้านพระพุทธศาสนาที่เก่ียวกับสถาปตั ยกรรมใหเ้ ขม้ แข็ง ๔) มที รพั ยากรเพยี งพอในการขบั เคลอ่ื นกจิ การพระพทุ ธศาสนา ดว้ ยการจดั หาแหลง่ งบประมาณสนบั สนุนจากภาครฐั และเอกชน๖. ดา้ นสาธารณสงเคราะห์ มีแนวทางการดำ� เนนิ การ ดงั นี้ ๑) สร้างความมั่นคงด้านพระพุทธศาสนา โดยการปลูกฝังศรัทธาให้เข้มแข็ง ผ่านกิจกรรมการช่วยเหลอื ผู้ประสบภัยพบิ ัติ ผูไ้ ด้รบั ความเดอื ดรอ้ น ไร้ทพ่ี งึ่ ๒) ยกระดบั กระบวนการบรหิ ารจดั การภายใน ดว้ ยการพฒั นาระบบธรรมาภบิ าลในการปฏบิ ตั งิ านพัฒนาระบบสารสนเทศให้ทันสมัย พัฒนาหลักสูตรเชิงพุทธและนวัตกรรมวิชาการให้ทันสมัย เช่นหลักสตู รพระนักพัฒนา หลักสตู รสมั มาชพี หลักสตู รสาธารณสงเคราะห์เชิงพทุ ธ เป็นต้น ๓) พัฒนาสู่องค์กรแห่งการเรียนรู้เชิงพุทธ ด้วยการเพ่ิมขีดความสามารถของศาสนบุคคลเสริมสร้างองคค์ วามรู้ด้านพระพุทธศาสนาใหเ้ ข้มแขง็26 แผนยทุ ธศาสตร์การปฏิรูปกจิ การพระพุทธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔ “การนำ�นโยบายสกู่ ารปฏบิ ตั ”ิ

๔) มที รพั ยากรเพยี งพอในการขบั เคลอื่ นกจิ การพระพทุ ธศาสนา ดว้ ยการจดั หาแหลง่ งบประมาณสนบั สนนุ จากภาครฐั และเอกชน และการจัดกิจกรรมระดมทนุ เพอ่ื ช่วยเหลอื ผู้ประสบภยั พิบัติดา้ นพฒั นาพทุ ธมณฑลเปน็ ศนู ยก์ ลางพระพทุ ธศาสนาของโลก มแี นวทางการดำ� เนนิ การ ดงั น้ี ๑) สรา้ งความมน่ั คงดา้ นพระพทุ ธศาสนา ดว้ ยการปลกู ฝงั ศรทั ธาในพระพทุ ธศาสนาใหเ้ ขม้ แขง็ ให้มีความรักและหวงแหนในพทุ ธมณฑล เพ่ิมศักยภาพทางปญั ญาแก่ศาสนบคุ คล ด้วยการพฒั นาจิตเจริญปัญญา ๒) ยกระดับกระบวนการบริหารจัดการภายใน โดยอาศัยความร่วมมือจากภาคีเครือข่ายในการท�ำงานเพ่ือให้เกิดสัมฤทธิผล พัฒนาระบบธรรมภิบาลในการปฏิบัติงาน พัฒนาระบบสารสนเทศให้ทนั สมัย ๓) พฒั นาสอู่ งคก์ รแหง่ การเรยี นรเู้ ชงิ พทุ ธ ดว้ ยการเสรมิ สรา้ งองคค์ วามรดู้ า้ นพระพทุ ธศาสนา โดยการจัดทำ� แหล่งความรูแ้ ละสารสนเทศของพุทธมณฑล ศูนย์กลางพระพุทธศาสนาของโลก ๔) มที รพั ยากรเพยี งพอในการขบั เคลอ่ื นกจิ การพระพทุ ธศาสนา ดว้ ยการจดั หาแหลง่ งบประมาณสนบั สนนุ จากภาครฐั จะเหน็ ไดว้ ่า แนวทางการดำ� เนินการปฏิรปู กิจการพระพุทธศาสนา ตามแผนยุทธศาสตรน์ ี้ จะใช้ ๔ยทุ ธศาสตร์ เทา่ น้นั ในการด�ำเนนิ การ คือ ๑) สร้างความม่นั คงดา้ นพระพุทธศาสนา ๒) ยกระดับกระบวนการบริหารจัดการภายใน ๓) พัฒนาองค์กรแหง่ การเรียนรเู้ ชงิ พทุ ธ ๔) มีทรัพยากรเพยี งพอในการขับเคล่อื นกิจการพระพทุ ธศาสนา แต่รายละเอยี ดปลกี ยอ่ ยของแตล่ ะยทุ ธศาสตร์ หรือทเี่ รียกว่า “กลยทุ ธ”์ นัน้ ขนึ้ อยกู่ ับภาระงานของแต่ละฝ่ายว่าเกย่ี วขอ้ งกับเรื่องใด โดยยทุ ธศาสตรท์ งั้ ๔ น้ันจะทำ� ให้ได้ผลลัพธ์องค์กร ๔ อยา่ ง คอื ๑) อัตราการเพ่มิ ขนึ้ ของผู้ศึกษาพระปริยตั ิธรรม พระพุทธศาสนา ๒) อันดบั ความสันติสุขระดบั ประเทศ ๓) ศูนยข์ ้อมูลดา้ นพระพทุ ธศาสนาของโลก ๔) มกี ารบริหารจัดการตามหลักธรรมาภิบาลแผนยทุ ธศาสตรก์ ารปฏริ ูปกจิ การพระพุทธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔ 27 “การน�ำ นโยบายส่กู ารปฏบิ ัติ”

Road Map แผนยุทธศาสตร์ การปฏิรูปกจิ การพระพทุ ธศาสนาจะสำ� เรจ็ ลุลว่ งไปได้ด้วยดี จำ� เป็นตอ้ งมเี ปา้ หมายท่ีชดั เจน มีการดำ� เนนิ การตามแผนยทุ ธศาสตร์ทีไ่ ด้วางเอาไว้ โดยแผนยุทธศาสตร์ดังกลา่ ว มีทง้ั แผนระยะส้นั ๕ ปี และแผนระยะยาว ๒๐ ปีแผนปฏบิ ัตกิ ารระยะสน้ั ๕ ปี (พ.ศ. ๒๕๖๐-๒๕๖๔) พ.ศ. ๒๕๖๐ เปน็ การสร้างมาตรฐานกระบวนการทำ� งาน มาตรการ แผน นโยบาย พ.ศ. ๒๕๖๑ เปน็ การปรบั ปรงุ กระบวนการทำ� งานเขา้ สมู่ าตรฐานและยกระดบั คณุ ภาพศาสนบคุ คลตามเป้าหมาย พ.ศ. ๒๕๖๒ มกี ารทำ� งานภายใตร้ ะบบมาตรฐานและศาสนบคุ คลไดร้ บั การพฒั นาตามแผนทก่ี ำ� หนด พ.ศ. ๒๕๖๓ การบริหารกิจการพระพุทธศาสนามีรูปแบบชัดเจน โปร่งใส ตรวจสอบได้ พ.ศ. ๒๕๖๔ พระพุทธศาสนามีความสถาพร ดว้ ย - ระบบบริหารจดั การที่ทนั สมยั - ศาสนบคุ คลมีความรู้ความสามารถ - ประชาชนมีศรทั ธา - มผี เู้ ขา้ มาศึกษาพระธรรมและน�ำคำ� สอนไปปฏิบตั ิ - พุทธศาสนามนั่ คง ย่ังยนืแผนยทุ ธศาสตร์ ระยะ ๒๐ ปี แบง่ การด�ำเนินการเป็น ๔ ระยะ คอื ระยะที่ ๑ (พ.ศ. ๒๕๖๐-๒๕๖๔) เปน็ ปแี หง่ การเรมิ่ การปฏริ ปู กจิ การพระพทุ ธศาสนา โดยเรม่ิ จากการปรับปรุงกระบวนการการท�ำงานใหโ้ ปรง่ ใส ตามหลักธรรมาภบิ าล ไดร้ ับการยอมรับจากผู้มีส่วนได้ส่วนเสียทกุ กลุ่ม ระยะท่ี ๒ (พ.ศ. ๒๕๖๕-๒๕๖๙) เป็นการสร้างความเข้มแข็งขององค์กรพระพุทธศาสนาด้วยการบูรณาการกระบวนการทำ� งานทุกดา้ นของคณะสงฆ์ ระยะท่ี ๓ (พ.ศ. ๒๕๗๐-๒๕๗๔) เป็นการเสริมความม่ันคงขององค์กรพระพุทธศาสนาด้วยการเรียนรู้และพฒั นายกระดับสังคมให้มีคุณภาพ ระยะท่ี ๔ (พ.ศ. ๒๕๗๕-๒๕๗๙) มีเป้าหมาย คือ พระพทุ ธศาสนามคี วามม่ันคงอยา่ งยั่งยนื โดยมีประชาชนท่มี ีคุณภาพชวี ติ ทดี่ ี มีคณุ ธรรมนำ� ชีวติ เปน็ ตัวชว้ี ดั ความสำ� เร็จ28 แผนยทุ ธศาสตรก์ ารปฏิรูปกิจการพระพทุ ธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔ “การนำ�นโยบายสูก่ ารปฏบิ ตั ิ”

แผนยทุ ธศาสตร์การปฏิรปู กจิ การพระพทุ ธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔ แผนยุทธศาสตร์การปฏิรปู กิจการพระพุทธศาสนา“การนำ�นโยบายสู่การปฏบิ ตั ”ิ พ.ศ. ๒๕๖๐– ๒๕๖๔ (Buddhist Strategic Plan 2017-2021) คณะกรรมการจดั ทาแผนยทุ ธศาสตรใ์ นการปฏิรูปกจิ การพระพทุ ธศาสนา29 แผนแม่บทการปฏริ ปู กจิ การพระพุทธศาสนา 1

30 ทม่ี า แผนยทุ ธศาสตร์การปฏิรปู กจิ การพระพทุ ธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔ 1 เสนอประเด็นปฏิรูปกจิ การพระพทุ ธศาสนา“การนำ�นโยบายส่กู ารปฏิบตั ”ิ 1.เร่ืองทรัพย์สนิ ของวัดและพระภกิ ษุสงฆ์ สภาปฏิรูป 2.เร่ืองปัญหาของพระสงฆ์ท่ีไม่ปฏิบัติตามพระธรรมวินัยนามาซ่ึง แห่งชาติ ความเสื่อมศรัทธา 3.เรื่องการทาพระธรรมวินัยใหว้ ิปริตและการประพฤติวิปริตจาก พระธรรมวนิ ัย 4.เร่ืองฝ่ายอาณาจักรที่จะต้องเข้าไปสนับสนุน ปกป้องคุ้มครอง กิจการของฝา่ ยศาสนจกั ร แผนแมบ่ ทการปฏิรูปกจิ การพระพทุ ธศาสนา 2

ทีม่ า มีมติมอบหมาย พระพรหมมุนี , พระพรหมโมลี , พระพรหมบณั ฑติ 2 1.กาหนดกรอบการปฏิรปู กจิ การพระพทุ ธศาสนา ๖ ดา้ น + 1 มหาเถรสมาคม (ด้านการปกครอง ,ด้านการศาสนศึกษา,ด้านการเผยแผ่,ด้านการสาธารณูปการ,ด้านการศึกษา แผนยทุ ธศาสตร์การปฏิรปู กจิ การพระพทุ ธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔ สงเคราะห์ ,ดา้ นสาธารณสงเคราะห์ , พฒั นาพทุ ธมณฑลให้เป็นศูนย์กลางพระพทุ ธศาสนาโลก)“การนำ�นโยบายสู่การปฏบิ ตั ”ิ 2. กาหนดกรอบการดาเนินงาน 3. ระดมความคิดเห็นจากทกุ ภาคสว่ น 4. ดาเนนิ งานตามกรอบภารกิจของคณะสงฆ์ 5. ขบั เคล่ือนนโยบายสกู่ ารปฏิบัติ31 แผนแมบ่ ทการปฏิรูปกิจการพระพุทธศาสนา 3

32 ท่ีมา แผนยทุ ธศาสตร์การปฏิรปู กจิ การพระพทุ ธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔ 3 คณะรัฐมนตรีในคราวประชุมเม่ือวันที่ ๑๔ กรกฎาคม พ.ศ.๒๕๕๘“การนำ�นโยบายส่กู ารปฏิบตั ”ิ รับทราบผลการพิจารณาหรือผลการดาเนินการตามท่ีสานักงาน คณะรฐั มนตรี พระพุทธศาสนาแห่งชาติเสนอ มีมติเห็นชอบแผนการดาเนินการของ คณะสงฆต์ ามภารกจิ ๖ ด้าน + 1 • ด้านการปกครอง • ด้านศาสนศกึ ษา • ด้านศกึ ษาสงเคราะห์ • ด้านการเผยแผ่ • ดา้ นสาธารณูปการ • ดา้ นสาธารณสงเคราะห์ • พัฒนาพุทธมณฑลใหเ้ ปน็ ศูนยก์ ลางพระพทุ ธศาสนา แผนแมบ่ ทการปฏริ ปู กิจการพระพุทธศาสนา 4

แผนยทุ ธศาสตร์การปฏิรปู กจิ การพระพทุ ธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔ ท่ีมา 1. จัดระดมความคิดเห็นครั้งที่ 1 เขตปกครองคณะสงฆ์หนตะวันออก“การนำ�นโยบายสู่การปฏบิ ตั ”ิ (นครราชสีมา) 4 มหาเถรสมาคม33 พศ.,มจร.,มมร. • การเปลี่ยนแปลงทางพระพุทธศาสนา • รฐั บาลควรให้ความสาคัญในการสง่ เสริมกจิ การพระพุทธศาสนา แผนแมบ่ ทการปฏริ ูปกจิ การพระพุทธศาสนา • คณะสงฆ์ควรมกี ารปรบั ปรุงกฎ ระเบยี บ ให้มีความทันสมัยย่ิงขนึ้ 2. จัดระดมความคิดเห็นครั้งท่ี 2 เขตปกครองคณะสงฆ์หนเหนือ (เชยี งใหม่) • ปฏิรูปกิจการพระพทุ ธศาสนาดว้ ยหลกั ธรรมาภบิ าล • การสร้างศรัทธา การสรา้ งเอกลักษณ์ของคณะสงฆ์ • การพัฒนาศักยภาพขององค์กรและบุคลากรทางศาสนา • สภาปฏิรูปแห่งชาติ (สปช.) ยุติบทบาท มีสภาขับเคล่ือนการปฏิรูปประเทศ (สปท.) รบั ช่วงดาเนินการปฏริ ูปกจิ การพระพุทธศาสนา 3.จัดระดมความคิดเห็นครั้งท่ี 3 เขตปกครองคณะสงฆ์หนกลาง + หนใต้ (มจร.วังนอ้ ย) • ปฏริ ูปกิจการพระพุทธศาสนาดว้ ยหลักธรรมาภิบาล • การสร้างศรัทธา การสรา้ งเอกลักษณ์ของคณะสงฆ์ • การพัฒนาศักยภาพขององค์กรและบุคลากรทางศาสนา 5

34 การกาหนดระยะดาเนนิ งาน แผนยทุ ธศาสตร์การปฏิรปู กจิ การพระพทุ ธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔ ระยะท่ี 3 รับร้ผู ล“การนำ�นโยบายส่กู ารปฏิบตั ”ิ ม.ค. 2560 – ธ.ค. 2563 ระยะที่ 2 นาปฏบิ ตั ิ ระยะท่ี 1 ร้บู รบิ ท ม.ค. – ธ.ค. 2559 • นาเสนอขออนุมตั ิ มส. ม.ิ ย. – ธ.ค. 2558 • ดาเนินงานตามแผน • กาหนดภาระงานของคณะสงฆ์เปน็ • ติดตามผลการดาเนินงาน 6 ด้าน • ระดมความคดิ จากทุกภาคส่วน • ยกร่างแผนยทุ ธศาสตร์การปฏิรปู กิจการคณะสงฆร์ ะยะ 5 ปี แผนแมบ่ ทการปฏิรูปกิจการพระพุทธศาสนา 6

ที่มา สภาปฏิรปู มหาเถรสมาคม คณะรฐั มนตรี มหาเถรสมาคม แหง่ ชาติ พศ.,มจร.,มมร. 20 พ.ค. 58 14 ก.ค. 58 9 ก.ย. 58 / 29 ก.ย. 58 28 เม.ย. 58 / 24 ธ.ค. 58 แผนยทุ ธศาสตร์การปฏิรปู กจิ การพระพทุ ธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔“การนำ�นโยบายสู่การปฏบิ ตั ”ิ แนวทางการปฏริ ูป กจิ การพระพทุ ธศาสนา 6 ด้าน + 135 แผนแมบ่ ทการปฏิรูปกิจการพระพทุ ธศาสนา 7

36 แนวทางการปฏริ ปู กจิ การพระพุทธศาสนา ด้านปกครอง ๑) พฒั นากฎหมายท่เี ก่ียวกับการปกครองคณะสงฆ์ แผนยทุ ธศาสตร์การปฏิรปู กจิ การพระพทุ ธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔ (๑) บรรจุคาวา่ “พระพุทธศาสนาเป็นศาสนาประจาชาติ” ไวใ้ นรัฐธรรมนญู“การนำ�นโยบายส่กู ารปฏิบตั ”ิ (๒) เพม่ิ อานาจ บทบาทและหนา้ ท่ขี องพระสงั ฆาธกิ าร (๓) กระจายอานาจทางการปกครองคณะสงฆ์ (๔) จัดตง้ั สภาสงฆ์ในแต่ละระดบั ช้ัน (๕) กาหนดกระบวนการยุติธรรมสงฆท์ ี่ชอบดว้ ยพระธรรมวนิ ยั และกฎหมายบา้ นเมือง (๖) กาหนดให้มสี านกั งานเจา้ คณะแตล่ ะระดบั ชนั้ ทางานตอ่ เน่อื งโดยมีเจา้ หนา้ ที่ สนบั สนุน และให้สานกั งานพระพทุ ธศาสนาแห่งชาติ ขยายอัตรากาลังพนกั งานราชการ (๗) จัดตั้งองคก์ รหรือสถาบันพัฒนาพระสังฆาธกิ าร แผนแมบ่ ทการปฏริ ูปกจิ การพระพุทธศาสนา 8

แผนยทุ ธศาสตร์การปฏิรปู กจิ การพระพทุ ธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔ แนวทางการปฏิรูปกจิ การพระพุทธศาสนา ด้านการปกครอง (ต่อ)“การนำ�นโยบายสู่การปฏบิ ตั ”ิ ๒) พัฒนางานภายใต้ระบบและกลไกท่ีมีอยู่ (๑) พระสงั ฆาธิการในแต่ละระดบั ช้นั บงั คับใช้กฎหมายท่เี กี่ยวข้องกับการปกครอง คณะสงฆอ์ ย่างจรงิ จงั (๒) กาหนดใหว้ ดั หรอื การปกครองคณะสงฆใ์ นแต่ละระดบั ชัน้ จัดทายทุ ธศาสตร์ใน การปฏบิ ตั ิงานเปน็ แผนปฏบิ ัติการประจาปีและแผนพัฒนาฯระยะ ๕ ปี โดยให้ สอดคลอ้ งกบั กจิ การคณะสงฆท์ ั้ง ๖ ดา้ น และมกี ารสนับสนุนงบประมาณจากรฐั (๓) กาหนดระบบการคดั กรองผบู้ รรพชาและอปุ สมบทและจดั ทาฐานข้อมูล สารสนเทศเพ่อื งานปกครองคณะสงฆ์ (๔) ส่งเสริมและสนบั สนุนให้คณะสงฆ์ทางานเช่ือมโยงกบั เครือขา่ ยทกุ ภาคสว่ น ท้ังภาครัฐและเอกชน37 แผนแมบ่ ทการปฏิรปู กจิ การพระพทุ ธศาสนา 9

38 แนวทางการปฏิรปู กิจการพระพุทธศาสนา ด้านการปกครอง (ต่อ) ๓) การบรหิ ารจดั การด้านการเงินและบัญชี แผนยทุ ธศาสตร์การปฏิรปู กจิ การพระพทุ ธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔ (๑) สนับสนุนให้มีการจัดต้ังธนาคารพระพุทธศาสนาแห่งชาติโดยได้รับการ“การนำ�นโยบายส่กู ารปฏิบตั ”ิ สนับสนุนจากภาครฐั (๒) สนับสนุนและส่งเสริมการทารายงานด้านงบประมาณ การเงินและบัญชี อยา่ งเปน็ ระบบ (๓) พัฒนาบุคลากรทางพระพุทธศาสนา ให้มีความรู้ความสามารถทางด้าน กฎหมายและการจดั การทรพั ย์สนิ ของสถาบนั ทางพระพุทธศาสนา แผนแม่บทการปฏิรปู กจิ การพระพทุ ธศาสนา 10

แผนยทุ ธศาสตร์การปฏิรปู กจิ การพระพทุ ธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔ แนวทางการปฏริ ปู กจิ การพระพุทธศาสนา ด้านศาสนศกึ ษา“การนำ�นโยบายสู่การปฏบิ ตั ”ิ (๑) พัฒนาการบริหารจัดการในการศึกษาบาลี นักธรรม ธรรมศึกษา โรงเรียนพระปริยัติธรรมแผนกสามัญ มหาวิทยาลัยสงฆ์ และการศึกษา ตามอัธยาศัย บูรณาการกนั อย่างเปน็ ระบบ (๒) เสนอให้ตราพระราชบัญญัติการศึกษาพระปริยัติธรรมเพื่อเป็นกลไกใน การบริหารจดั การ และพฒั นาการศึกษาพระพทุ ธศาสนา (๓) จัดให้มีคณะกรรมการการศึกษาพระพุทธศาสนาในระดับจังหวัด เพื่อบูรณาการการศึกษาที่เกี่ยวข้องกับพระภิกษุสามเณรและประชาชน ทัว่ ไป39 แผนแมบ่ ทการปฏริ ปู กิจการพระพทุ ธศาสนา 11

40 แนวทางการปฏริ ูปกิจการพระพทุ ธศาสนา ดา้ นศาสนศกึ ษา (ตอ่ ) (4) พัฒนาหลักสูตร กระบวนการเรียนการสอน การวัดและประเมินผลการศึกษา แผนยทุ ธศาสตร์การปฏิรปู กจิ การพระพทุ ธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔ ด้านพระพทุ ธศาสนาใหม้ คี ณุ ภาพและมาตรฐาน“การนำ�นโยบายส่กู ารปฏิบตั ”ิ (5) สง่ เสริมและพัฒนาบุคลากรด้านพระพุทธศาสนา ใหม้ ีความม่ันคงและก้าวหน้า ในอาชีพ เช่น กาหนดระบบเทียบมาตรฐานคุณวุฒิ อัตราเงินเดือน สวัสดิการ และสิทธิประโยชนอ์ นื่ ๆ เปน็ ต้น (5) กาหนดยุทธศาสตร์ส่งเสริมและพัฒนาระบบและกลไกในการสร้างและ พฒั นาศาสนทายาท แผนแมบ่ ทการปฏริ ปู กิจการพระพทุ ธศาสนา 12

แผนยทุ ธศาสตร์การปฏิรปู กจิ การพระพทุ ธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔ แนวทางการปฏิรูปกิจการพระพุทธศาสนา ด้านเผยแผ่“การนำ�นโยบายสู่การปฏบิ ตั ”ิ (๑) กาหนดเปา้ หมายและจดั ทายุทธศาสตรก์ ารเผยแผแ่ ละประชาสัมพันธ์กิจการ พระพทุ ธศาสนาอยา่ งเปน็ ระบบ (๒) เสนอให้มีการพัฒนาโครงสร้างการบริหารกิจการคณะสงฆ์โดยมีการจัดต้ัง แม่กองงานดา้ นการประชาสมั พันธแ์ ละเผยแผพ่ ระพทุ ธศาสนา (๓) เสนอให้มีการตั้งหรือพัฒนาสถาบันเพ่ือพัฒนาบุคลากรด้านการ ประชาสมั พนั ธแ์ ละเผยแผพ่ ระพุทธศาสนา (๔) จัดทาแผนพัฒนาบุคลากรเพ่ือการเผยแผ่พระพุทธศาสนาให้มีความรู้ ทักษะ ด้านภาษาเพ่ือการสื่อสาร การใช้ส่ือ เช่น พระนักเผยแผ่ พระสอนศีลธรรม พระธรรมทูต พระธรรมทตู สายต่างประเทศ พระวิปัสสนาจารย์41 แผนแมบ่ ทการปฏริ ปู กจิ การพระพุทธศาสนา 13

42 แนวทางการปฏิรปู กจิ การพระพทุ ธศาสนา ด้านเผยแผ่ (ต่อ) (๕) จัดทามาตรฐานบุคลากรด้านการประชาสัมพันธ์และเผยแผ่กิจการ แผนยทุ ธศาสตร์การปฏิรปู กจิ การพระพทุ ธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔ พระพุทธศาสนา“การนำ�นโยบายส่กู ารปฏิบตั ”ิ (๖) เสนอให้หน่วยงานท่ีรับผิดชอบ พัฒนางานและส่วนงานเพื่อการดูแล ตรวจสอบมาตรฐานของบคุ ลากร ด้านการเผยแผ่ (๗) รณรงค์ จัดกิจกรรม สนับสนุน สร้างเครือข่ายการประชาสัมพันธ์และเผย แผ่ขา่ วสารกิจการงานพระพุทธศาสนาและ ศาสนสมั พนั ธ์อยา่ งสร้างสรรค์ และต่อเน่อื ง แผนแมบ่ ทการปฏิรูปกิจการพระพุทธศาสนา 14

แผนยทุ ธศาสตร์การปฏิรปู กจิ การพระพทุ ธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔ แนวทางการปฏริ ูปกจิ การพระพทุ ธศาสนา ดา้ นสาธารณูปการ“การนำ�นโยบายสู่การปฏบิ ตั ”ิ (๑) ปรบั ปรุงและพฒั นาระบบการบริหารการจัดการศาสนสมบัตขิ องวัด (๒) พฒั นาระบบสารสนเทศเพ่ือการบริหารการจัดการศาสนสมบัติของวัดเสนอ ให้รัฐบาลสนบั สนุนงบประมาณเพอื่ การกอ่ สร้าง การปฏิสงั ขรณ์ การพัฒนา (๓) ทานุบารุงศาสนสถาน ส่งเสริม สนับสนุนและอนุรักษ์พุทธศิลปกรรม โบราณสถาน โบราณวัตถุทางพระพุทธศาสนา (๕) พัฒนาวัดและศาสนสถานให้เป็นสถานที่เอ้ือต่อการปฏิบัติศาสนกิจของ คณะสงฆ์และพทุ ธศาสนกิ ชน (๖) พัฒนาพระสังฆาธิการให้มีความรู้และความสามารถในด้านการ สาธารณปู การ (๗) เรง่ รดั ให้ผ้รู บั ผดิ ชอบจัดทาเอกสารสิทธ์ิของวัดใหเ้ ปน็ ระบบ43 แผนแมบ่ ทการปฏิรปู กิจการพระพุทธศาสนา 15

44 แนวทางการปฏิรูปกจิ การพระพทุ ธศาสนา ดา้ นศกึ ษาสงเคราะห์ (๑) พัฒนาหลักสูตรการเรียนการสอนธรรมศึกษาและหลักสูตรพระสอน แผนยทุ ธศาสตร์การปฏิรปู กจิ การพระพทุ ธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔ ศีลธรรมในโรงเรียน“การนำ�นโยบายส่กู ารปฏิบตั ”ิ (๒) เสนอให้รัฐบาลสนับสนุนงบประมาณและบุคลากรแก่โรงเรียนการกุศล ของวดั (๓) จดั ต้งั และบริหารกองทนุ สนบั สนนุ การศกึ ษาสงเคราะห์เพื่อให้การสนับสนุน พระภิกษสุ ามเณรในการเผยแผพ่ ระพทุ ธศาสนา (๔) พัฒนาพระสอนศลี ธรรมในโรงเรียนใหม้ ีประสทิ ธภิ าพ (๕) พัฒนาเครือข่ายการทางานร่วมกันกับหน่วยอบรมประชาชนประจาตาบล (อปต.) เพ่อื สร้างประสทิ ธิภาพในการทางานใหเ้ ปน็ เอกภาพ (๖) พัฒนาจัดต้ังส่งเสริมพระพุทธศาสนาและการเรียนการสอนธรรมศึกษา ในสถานศกึ ษาอย่างเปน็ ระบบ แผนแมบ่ ทการปฏิรปู กิจการพระพุทธศาสนา 16

แผนยทุ ธศาสตร์การปฏิรปู กจิ การพระพทุ ธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔ แนวทางการปฏริ ูปกิจการพระพุทธศาสนา ดา้ นสาธารณสงเคราะห์“การนำ�นโยบายสู่การปฏบิ ตั ”ิ (๑) ส ร้ า ง ร ะ บ บ แ ล ะ ก ล ไ ก เ พื่ อ ก า กั บ ดู แ ล แ ล ะ บ ริ ห า ร ภ า ร กิ จ ด้านการสาธารณสงเคราะห์ ใหเ้ ปน็ รูปธรรมโดยสามารถวดั และประเมนิ ผลได้ (๒) ส่งเสริมและสนับสนุนพระสงฆ์นักพัฒนาให้ทางานร่วมกับเครือข่ายทุกภาค สว่ นท้งั ภาครัฐและเอกชน (๓) ส่งเสริมและสนับสนุนองค์กรทางพระพุทธศาสนาเพื่อพัฒนาวิชาชีพสาหรับ ชมุ ชน (๔) จัดตง้ั กองทุนเพอื่ การสาธารณะสงเคราะห์ (๕) จดั ให้มสี ถาบันทางการเงนิ เพ่ือสนบั สนุนงานดา้ นสาธารณสงเคราะห์45 แผนแมบ่ ทการปฏริ ูปกิจการพระพุทธศาสนา 17

46 แนวทางการพัฒนาพทุ ธมณฑลใหเ้ ปน็ ศนู ย์กลางพระพทุ ธศาสนาโลก (๑) สนับสนุนให้มีการจัดต้ังสานักงานกลางการบริหารงานปกครองคณะสงฆ์ แผนยทุ ธศาสตร์การปฏิรปู กจิ การพระพทุ ธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔ ระดับเจ้าคณะภาค เจ้าคณะหน และสานักงานมหาเถรสมาคม“การนำ�นโยบายส่กู ารปฏิบตั ”ิ ณ พทุ ธมณฑล (๒) พัฒนาพุทธมณฑลให้เป็นศูนย์กลางแหล่งข้อมูลการศึกษาค้นคว้า งานวิชาการ งานวิจัยเก่ียวกับหลักธรรม คาสอนของพระพุทธศาสนา โดย นาเทคโนโลยมี าประยกุ ตใ์ ช้ (๓) สนับสนุนและส่งเสริมให้มีอนุพุทธมณฑลครบทุกจังหวัด โดยกาหนด ระยะเวลาทชี่ ดั เจน (๔) พัฒนาด้านกายภาพของพุทธมณฑลใหเ้ หมาะสมรองรับการเป็นศูนย์กลาง พระพทุ ธศาสนาโลก (๕) พฒั นาพทุ ธมณฑลเปน็ ที่ตง้ั กระทรวงพระพุทธศาสนา แผนแมบ่ ทการปฏิรปู กิจการพระพุทธศาสนา 18

คาสง่ั มหาเถรสมาคมที่ ๒/๒๕๕๙ เรือ่ งแตง่ ตัง้ คณะกรรมการฝา่ ยตา่ ง ๆ ของมหาเถรสมาคม คณะกรรมการฝา่ ยปกครอง (จานวน 16 รูป/คน) สมเด็จพระพุฒาจารย์ ประธานกรรมการ พระพรหมเมธี รองประธานกรรมการ พระราชเมธี กรรมการและเลขานกุ าร แผนยทุ ธศาสตร์การปฏิรปู กจิ การพระพทุ ธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔ มีหนา้ ทีด่ งั ตอ่ ไปนี้“การนำ�นโยบายสู่การปฏบิ ตั ”ิ ๑. สนับสนนุ ส่งเสรมิ สอดสง่ ดูแลเพื่อให้การปกครองคณะสงฆแ์ ละสามเณรเป็นไปตามพระธรรมวนิ ยั กฎหมาย กฎ ข้อบังคับ ระเบียบ คาสงั่ ประกาศของมหาเถรสมาคม หรือพระบญั ชาของสมเด็จพระสังฆราช ๒. เสนอมหาเถรสมาคมเพื่อให้ตรากฎ ออกข้อบงั คับ วางระเบยี บ ออกคาสงั่ ออกประกาศหรือมาตรการที่ เก่ียวกบั การปกครองคณะสงฆแ์ ละสามเณร เพ่ือใหก้ ารปกครองคณะสงฆ์และสามเณรเป็นไปดว้ ยความเรยี บร้อยดี งาม ๓. ปฏิบัตหิ น้าทอ่ี น่ื ตามท่ีมหาเถรสมาคมมอบหมาย47 แผนแม่บทการปฏริ ูปกิจการพระพทุ ธศาสนา 19

48 คาสัง่ มหาเถรสมาคมท่ี ๒/๒๕๕๙ เร่ืองแตง่ ตง้ั คณะกรรมการฝา่ ยตา่ ง ๆ ของมหาเถรสมาคม (ตอ่ ) แผนยทุ ธศาสตร์การปฏิรปู กจิ การพระพทุ ธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔“การนำ�นโยบายส่กู ารปฏิบตั ”ิ คณะกรรมการฝ่ายศาสนศึกษา (จานวน 15 รปู /คน) พระพรหมโมลี ประธานกรรมการ พระพรหมวสิ ุทธาจารย์ รองประธานกรรมการ พระราชวรมุนี กรรมการและเลขานกุ าร มีหนา้ ที่ดังตอ่ ไปนี้ ๑. สง่ เสริม สนับสนุน และดาเนนิ การเก่ียวกับการศาสนศกึ ษาของคณะสงฆแ์ ละสามเณร ๒. กากบั ดแู ลพระภิกษแุ ละสามเณรที่ได้ศกึ ษาวชิ าการในสถาบันต่าง ๆ ภายในราชอาณาจักรทีม่ ิใช่ สถาบันการศึกษาของสงฆ์ ๓. กาหนดแนวทางและวิธปี ฏบิ ัตใิ นการส่งเสรมิ การศาสนศึกษา ๔. เสนอมหาเถรสมาคมเพื่อให้ตรากฎ ออกขอ้ บงั คับ วางระเบยี บ ออกคาสั่ง หรือออกประกาศของมหาเถร สมาคม ๕. ปฏิบัติหน้าที่อ่ืนตามท่ีมหาเถรสมาคมมอบหมาย แผนแม่บทการปฏิรปู กิจการพระพุทธศาสนา 20

แผนยทุ ธศาสตร์การปฏิรปู กจิ การพระพทุ ธศาสนา ๒๕๖๐-๒๕๖๔ คาสั่งมหาเถรสมาคมที่ ๒/๒๕๕๙ เร่ืองแต่งต้ังคณะกรรมการฝา่ ยต่าง ๆ ของมหาเถรสมาคม“การนำ�นโยบายสู่การปฏบิ ตั ”ิ (ตอ่ ) คณะกรรมการฝ่ายศกึ ษาสงเคราะห์ (จานวน 18 รปู /คน) พระพรหมบณั ฑิต ประธานกรรมการ พระธรรมธัชมนุ ี รองประธานกรรมการ พระราชวรเมธี กรรมการและเลขานกุ าร มีหนา้ ทดี่ งั ต่อไปน้ี ๑. สง่ เสรมิ สนับสนนุ และดาเนินการเกีย่ วกับศกึ ษาสงเคราะห์ของคฤหัสถ์ ๒. สง่ เสริมและสนบั สนุนให้การศกึ ษาสงเคราะห์ ๓. กาหนดแนวทางและวิธปี ฏบิ ัติในการส่งเสริมการศกึ ษาสงเคราะห์ ๔. เสนอมหาเถรสมาคมเพอ่ื ให้ตรากฎ ออกขอ้ บงั คับ วางระเบียบ ออกคาส่ัง หรือออกประกาศของมหาเถร สมาคม ๕. ปฏบิ ัตหิ นา้ ท่ีอื่นตามที่มหาเถรสมาคมมอบหมาย49 แผนแม่บทการปฏริ ปู กิจการพระพุทธศาสนา 21