รายงานผลการดำเนินการด้านสิ่งแวดล้อมในโรงเรียน

ห น้ า | ๑

ห น้ า | ๒ บทที่ 1 ทม่ี าและความสาํ คัญ หลักการและเหตผุ ล ตามมตคิ ณะรัฐมนตรี ไดใ หความเห็นชอบ Roadmap ยุทธศาสตรชาติเก่ียวกับการจัดการ ขยะมูลฝอยและของเสยี อนั ตราย และแผนปฏบิ ัตกิ ารแกไขปญ หาในพ้ืนทีต่ องเรงแกไขปญ หากาํ จดั ขยะมลู ฝอย ไมถกู ตอ งและตกคางสะสม เมอ่ื วนั ที่ ๗ สิงหาคม ๒๕๕๙ และไดสงั่ การใหดาํ เนินการแกไ ขปญ หาขยะมลู ฝอย ท้งั ในกรุงเทพมหานคร สว นกลาง สว นภมู ภิ าค และทองถนิ่ ในทุกมติ ิ โดยมแี นวปฏบิ ตั ิ ๔ ขน้ั ตอน คือ (๑.สราง รปู แบบกําจัดขยะมูลฝอยตกคางสะสมในสถานทีก่ าํ จัดขยะมูลฝอยในพ้ืนทวี่ กิ ฤต (๒.ขยะมูลฝอยเกาเนนการลด และการคดั แยกขยะมลู ฝอยใหม การจดั การขยะมลู ฝอยและของเสยี อนั ตรายท่เี หมาะสม กําจัดโดยเทคโนโลยี แบบผสมผสานเนนการแปรรปู เปนพลังงานทาํ ใหเกิดประโยชนสูงสุด (๓.ระเบยี บวาระ มาตรการบริหารจัดการ ขยะมลู ฝอยและของเสยี อนั ตราย (๔.สรางวินัยของคนในชาติมุงสูการจัดการที่ยั่งยืน เนนใหความรูประชาชน และบังคับใชกฎหมายและคณะรัฐมนตรีในคราวประชุม เมื่อวันที่ ๓ พฤษภาคม ๒๕๕๗ ลงมติเห็นดวยกับ แผนแมบ ทการบริหารจัดขยะมูลฝอยของประเทศเสนอและใหกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอม (ทส.) รวมกับกระทรวงมหาดไทยจัดทําแผนแมบทการบริหารจัดขยะมูลฝอยของประเทศระยะส้ัน (พลเอก ประยทุ ธ จันทรโอชา) ประกอบกบั นายกรัฐมนตรี (พ.ศ.๒๕๕๙-พ.ศ.๒๕๖๐) ไดกลาวในรายการคนื ความสุขให คนในชาติ ซึ่งเผยแพรอ อกอากาศเมอ่ื วันศุกรท ี่ ๒๗ กรกฏาคม ๒๕๕๘ เกีย่ วกับการบริหารจัดการขยะมูลฝอย อยางเปน รปู ธรรมและไดร ับมอบหมายใหกระทรวงมหาดไทยบูรณาการรวมกับกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติ และสิง่ แวดลอ มในการจดั ทาํ แผนปฏบิ ัตกิ าร “ประเทศไทยไรข ยะ” ตามแนวทาง “ประชารัฐ” ระยะ ๓ ป โดย ใชห ลักการ ๓Rs คอื การใชนอ ย ใชซ า้ํ นาํ กลับมาใชใหมโ ดยมีเปาหมายเพือ่ ลดปริมาณการเกิดขยะมูลฝอยใน ภาพรวมของประเทศลดลงรอยละ ๕ จากอัตราการเกิดขยะมลู ฝอย จากมติคณะรัฐมนตรีตามแผนยุทธศาสตรชาติ 20 ป สงผลตอนโยบายดานการจัดการขยะของ กระทรวงศึกษาธกิ ารในการขับเคลือ่ นของสํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน ใหสถานศึกษาสังกัด สาํ นกั งานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพ้นื ฐาน (สพฐ.) ขยายผลโครงการโรงเรียนปลอดขยะใหเพ่ิมมากข้ึนและ ใหสถานศึกษา/สถาบันการศึกษาทุกสังกัด ขับเคลื่อนนโยบายการจัดการขยะโดยการปลูกจิตสํานึกแกผูเรียน ทุกระดบั ใหลดการท้งิ ขยะ รจู ักการคดั แยกประเภทขยะ และการกาํ จดั ขยะท่ีถกู ตองโดยทุกหนวยงานในสังกัด สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พน้ื ฐานตองมีการดําเนินกิจกรรมที่สงเสริมสนับสนุนการลดและคัดแยก ขยะมลู ฝอยในหนวยงาน เพ่อื ใหการจัดการขยะมูลฝอยมีประสิทธิภาพและงายตอการนําไปใชประโยชน โดย กําหนดเปนตัวชี้วัดประสิทธิภาพของหนวยงานภาครัฐ เริ่มต้ังแตปงบประมาณ พ.ศ.2562 เปนตนไป ใน เบ้อื งตน กําหนดเปาหมายใหขาราชการท่ัวประเทศปรับเปลี่ยนพฤติกรรมลดและคัดแยกขยะมูลฝอย สงเสริม สนบั สนุนใหเกิดการลดและคัดแยกขยะมลู ฝอยในหนวยงาน เพือ่ ใหก ารจดั การขยะมูลฝอยมีประสิทธิภาพ งาย ตอการนําไปใชป ระโยชน โดยคาดวา ปรมิ าณขยะมูลฝอยของหนว ยงานภาครัฐจะลดลงไดมากถึง 12,000 ตัน ตอป ซึ่งจะสงผลใหหนวยงานภาครัฐประหยัดงบประมาณในการจัดการขยะมูลฝอย รวมทั้งสามารถสราง รายไดจ ากขยะรีไซเคิลท่ีคัดแยกได และสามารถชวยลดปริมาณกาซเรือนกระจก ลดปริมาณพลาสติกถุงหูห้ิว โฟมบรรจุอาหาร และแกวพลาสติกแบบใชคร้ังเดียว ซ่ึงจะเปนตัวอยางที่ดีใหกับประชาชนและหนวยงาน ภาคเอกชนในการดาํ เนินงานรวมกนั ตอไปสํานักงานคณะกรรมการการศกึ ษาขน้ั พ้ืนฐาน เล็งเหน็ ความสําคัญใน

ห น้ า | ๓ ปญ หามลพษิ และสงิ่ แวดลอ มดงั กลา ว ซง่ึ ควรสรางความตระหนักต้ังแตเยาวชนของชาติ จนถึงขาราชการและ บุคลากรในสวนกลางและเขตพื้นท่ีการศึกษา จึงไดประกาศเจตนารมณในการลดและคัดแยกขยะมูลฝอยใน หนว ยงานสังกดั สพฐ. ทว่ั ประเทศ โดยมวี ัตถปุ ระสงคใ นการดําเนินการเพื่อใหสํานกั ในสวนกลาง สํานักงานเขต พ้ืนที่การศึกษาและสถานศึกษาในสังกัด มีการดําเนินงานดานการลดและคัดแยกขยะมูลฝอยในอาคารและ พ้ืนที่ของหนวยงานเพื่อเปนแบบอยางที่ดีตอภาคเอกชนและประชาชนใหมีสวนรวมในการปองกันและแกไข ปญหาขยะมูลฝอย ขยะพลาสติกและโฟมในภาพรวมของประเทศอยางตอเนื่อง โดยใชหลักการ 3R คือ ใช นอยหรือลดการใช (Reduce) ใชซ้ํา (Reuse) และแปรรูปใชใหม (Recycle) ในการจัดการขยะท่ีเกิดข้ึน นอกจากนั้นยังไดกําหนดมาตรการในการลดและคัดแยกขยะมูลฝอยใน สพฐ. ไมวาจะเปนการลดใชสําเนา เอกสารทางราชการตามนโยบายของนายกรัฐมนตรี (No Copy) การใช QR Code เพ่ือลดการใชกระดาษใน การประชุมตา งๆ เนน การใชกระดาษ 2 หนา ในหนังสอื แจงเวยี น และลดการใชกระดาษรองปกรองหนังสือแจง เวยี น รวมถงึ ลดการใชขวดน้ําพลาสติกในการประชมุ ใน สพฐ. เชน การประชุมผูบริหาร สพฐ. และการประชุม ของสาํ นักตางๆ โดยใหใชแกวนํ้าแทน และรณรงคใหขาราชการและบุคลากรใชภาชนะสวนตัวมาประชุม ทั้ง แกวน้ําสวนตัวหรือกลองขาวสวนตัว และหากตองมีการแจกขาวกลอง ใหเนนการใชภาชนะที่อนุรักษ สง่ิ แวดลอ ม เชน กลองชานออ ย“ในสว นของมาตรการที่จะดําเนินการในอนาคต สพฐ. จะจัดใหมีการแยกขยะ อยางเปนระบบอยางท่วั ถึงทัง้ หนว ยงาน โดยจะวางถังแยกกันอยางชดั เจนในแตล ะอาคารและชนั้ ถังขยะท่ีแยก แบงเปนขยะอินทรีย ขยะรีไซเคิล ขยะท่ัวไป และขยะอันตราย มีการเปรียบเทียบปริมาณขยะท่ีเกิดข้ึนเพื่อ สํารวจวาลดลงหรือไม อยางไร รวมท้ังเสริมสรางความรูความเขาใจใหแกขาราชการและบุคลากรใหมีการ ปรับเปล่ียนพฤติกรรมในการคัดแยกขยะมูลฝอย งดใชโฟมบรรจุอาหารในการประชุมของ สพฐ. 100% สง เสริมใหมกี ารใชถงุ ผา ปน โต ภาชนะหรือบรรจุภัณฑท่เี ปนมิตรกบั สิง่ แวดลอม เพือ่ ลดการใชถุงพลาสติกหูห้ิว และกําหนดเปนตัวชี้วัดเพ่ือประเมินประสิทธิภาพของหนวยงานใน สพฐ. สํานักงานเขตพ้ืนที่การศึกษา และ สถานศึกษา เพอื่ ใหเกิดการขบั เคล่ือนอยางจรงิ จังและยัง่ ยนื ตอ ไป โรงเรยี นราชประชานเุ คราะห 31 จังหวัดเชียงใหม ต้ังอยูสภาพชุมชนรอบบริเวณโรงเรียนมีลักษณะ เปนพื้นที่ราบสูง ภูเขาสลับซับซอน เปนชุมชนชนบท บริเวณใกลเคียงกับโรงเรียน ไดแก หมูบานแมปาน หมูบานสันเกี๋ยง ศูนยพัฒนาเด็กเล็ก โรงเรียนบานแมปาน วัดแมปาน วัดเหลาปาตาล และโรงพยาบาลเทพ รัตนเวชชานุกูล เฉลิมพระเกียรติ ๖๐ พรรษา ผูปกครองสวนใหญไมไดรับการศึกษาเน่ืองจากอยูในชุมขนท่ี หางไกลไมมีสถานศึกษา อาชีพหลักของผูปกครอง คือ เกษตรกรรม สวนใหญนับถือศาสนาคริสต ฐานะทาง เศรษฐกิจ รายไดเฉลี่ยตอครอบครัว ตอป/30,000 บาท จํานวนคนเฉลี่ยตอครอบครัว 4 คน ประเพณี/ ศลิ ปวฒั นธรรมทอ งถิ่นมคี วามหลากหลายตามชนเผา ตางๆ เชน ชนพน้ื เมอื งทเี่ ปน ทรี่ ูจักโดยท่ัวไป คือ งานปอย หลวง งานสลากภัต งานประเพณยี เี่ ปง งานปใหมเ มือง บวชนาคและตานขาวใหม ชนเผามง เชน ประเพณีกิน วอชนเผากะเหรี่ยง เชน งานวันคริสตมาส และชนเผาลัวะ เช (ปใหมมง)น บูชาเสาอินทขิล เรียกขวัญมัดมือ กินขา วใหม เลยี้ งผปี ยู าและเลี้ยงผีบานผีเมือง โรงเรียนราชประชานุเคราะห ๓๑ อยูใกลแหลงเรียนรูหลายแหง สามารถใชเ ปน แหลงเรียนรูในดา นงานศิลปะ สถาปตยกรรมที่สวยงาม รวมท้ังการอนุรักษศิลปวัฒนธรรมภูมิ/ ปญญาประเพณีทองถิ่นสบื ไป โรงเรียนตงั้ อยูหางไกลจากหนวยงานตนสังกัด ทําใหการรับขอมูลขาวสารลาชา อีกทั้งระบบการรับขอมูลขาวสารตางๆ ยังไมดีพอ เชน โทรศัพท เครือขายอินเทอรเน็ต เปนตน การที่อยู รวมกันจํานวนมาก ทําใหประสบปญหาขยะและปริมาณขยะท่ีเพ่ิมข้ึนในทุกทุกวัน ยังมีวิธีดําเนินงาน แบบเดิมๆ คอื การยา ยขยะ การฝง กลบั หรืออาจเผาโดยไมถูกวิธี เปนบอเกิดแหง ปญหามลภาวะกอใหเกิด ผลเสียตอสุขภาพ สงกล่ินเหม็นและเปนแหลงเพาะพันธุเช้ือโรค รวมถึงการเกิดแกสมีเทน ซึ่งเปนตนเหตุท่ี สําคัญประการหนึ่งของภาวะเรือนกระจก อันจะมีผลกระทบตอภาวะโลกรอนอยางรุนแรง นับเปนปญหา

ห น้ า | ๔ เรอ้ื รัง หากขยะมูลฝอย ส่ิงปฏิกูลถูกทิ้ง หรือหมักหมมอยูในแหลงน้ํา เกิดการเนาเสีย อีกทั้งการท้ิงขยะไม เปน ที่เปนทางของนกั เรียน หรือทิง้ ขยะโดยไมม กี ารคัดแยก ทําใหไมส ามารถนาํ ขยะมาใชประโยชนไดมากนัก กอใหเ กิดตนทนุ ในการดําเนินงานแกปญหาขยะสูงขึ้นทุกภาคเรียน ไมมีสถานท่ีทิ้งขยะมูลฝอยอยางเพียงพอ กับปริมาณขยะท่ีเพิ่มขึ้น เนื่องจากพ้ืนที่ของโรงเรียนสวนใหญเปนพื้นท่ีปาสงวนแหงชาติ ยุทธศาสตร กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสงิ่ แวดลอ ม ระยะ 20 ป (พ.ศ. 25๖๐ – พ.ศ.25๗๙) ประเดน็ ยุทธศาสตรท่ี 1 อนุรักษ คุมครอง ฟน ฟู สง เสริมและพฒั นาทรพั ยากรธรรมชาติและความหลากหลายทางชีวภาพอยางยั่งยืน ประเด็นยุทธศาสตรที่ 3 ปองกัน รักษา และฟนฟู คุณภาพส่ิงแวดลอม โรงเรียนราชประชานุเคราะห 31 จังหวัดเชียงใหม ไดเล็งเห็นถึงความรุนแรงของปญหาขยะมูลฝอย ท่ีเกิดข้ึนท้ังในอดีตจนถึงปจจุบันและจะ เกิดข้ึนในอนาคต ทีส่ ง ผลกระทบตอสุขอนามัยของนักเรียนและบรรยากาศในการเรียนการสอน แตการท่ีจะ ทําใหทุกคนสามารถท่ีจะชวยกันคัดแยกขยะในโรงเรียนได อยางเปนระบบและมีประสิทธิภาพน้ัน จําเปน จะตองมที ั้งจิตสาํ นกึ พอเพียงและการเคารพกฎระเบียบกติกาและขอตกลง โรงเรียนจึงไดนําหลักนิติธรรมมา เปนแนวทางในการแกป ญหาควบคไู ปกบั ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง สองหลักการน้ีจึงถูกนํามาใชเปนหลัก ในการดําเนินกิจกรรมท่ีเก่ียวของกับการคัดแยก ซึ่งจะไมเพียงมุงแกปญหาในระยะส้ัน แตยังมุงสรางความ ยั่งยืนในการจัดการขยะและสรา งรายไดอีกดว ย วตั ถปุ ระสงค 1. เพ่ือใหนกั เรยี น คณะครบู คุ ลากรตระหนักและใหค วามสาํ คญั ในการบริหารจดั การขยะ 2. เพื่อทาํ ใหเกดิ เกิดกระบวนการบริหารจดั การขยะแบบครบวงจรและมีหนวยงานตางๆเขา มาศกึ ษาดงู านอยางแพรหลาย 3. เพ่อื เกดิ กระบวนการควบคูในการรักษาพ้ืนท่สี ีเขียวคนื สูส่ิงแวดลอ มในโรงเรียน ๔. เพ่อื สรางรายไดตางๆควบคูเสรมิ สรา งการลดขยะพลาสติกบรรจภุ ัณฑในเครือ่ งอุปโภค ตางๆ ในโรงเรยี น แผนปฏิบตั ิงาน ท่ี รายการ ระยะเวลา ผรู ับผดิ ชอบ 1. สํารวจปญหาส่งิ แวดลอมที่มีผลตอสภาพแวดลอ ม พ.ค. 2561 คณะผบู ริหารและคณะครผู ูเก่ยี วของ ในโรงเรยี น 2. ประชุมวางแผนเพื่อหาวธิ ีแกไ ขปญหา พ.ค. 2561 คณะผบู รหิ ารและคณะครทู กุ คน 3. แตงตั้งคณะกรรมการดําเนนิ งาน พ.ค. 2561 คณะผูบ รหิ ารและคณะครทู กุ คน 4. ศกึ ษาคนควาขอ มูลประเทภของขยะ และวธิ กี าร พ.ค. 2561 คณะครทู ุกคน แยกขยะแตละประเภท 5. ขยายผลการคดั แยกขยะ พ.ค. 2561 คณะครู นกั เรยี นและผเู ก่ยี วขอ งทุกคน 6. ดาํ เนนิ การบริหารจัดการขยะ พ.ค. 2561 คณะครู นกั เรียนและผูเกี่ยวขอ งทกุ คน - ม.ี ค. 2562

ห น้ า | ๕ ที่ รายการ ระยะเวลา ผรู บั ผดิ ชอบ 7. เก็บขอ มูลความพึงพอใจจากการแกปญหาขยะใน มี.ค. 2562 คณะครู นกั เรียนและผเู กี่ยวของทุกคน โรงเรียน 8. สรุปผลการคัดแยกขยะ มี.ค. 256๒ ครผู เู กี่ยวของ เครอื่ งมอื วดั ผล แบบประเมินความพึงพอใจการแกปญ หาขยะในโรงเรยี น ประโยชนท ไี่ ดรบั 1. มกี ารคดั แยกขยะ (ขยะท่วั ไป ขยะทาํ ปยุ ขยะอันตราย ขยะขายไดแ ละขยะเสยี ) จากตนทาง (เรือนนอน อาคารเรยี น หอ งเรียน บานพกั ครู โรงครวั ) ไดจริงไมน อยกวา รอยละ 100 2. นาํ ขยะทีผ่ านการคัดแยกแลว (ขยะท่ัวไป ขยะทําปยุ ขยะอันตรายและขยะเสีย)ไปบรหิ ารจัดการ อยา งถกู วิธีทั้งระบบ รอยละ 100 3. สรา งโรงเรยี นปลอดขยะ โดยทกุ คนในโรงเรียนเขารว มการคดั แยกขยะ 4. เปน แหลง เรยี นรูและขยายผลการดาํ เนินงานใหก ับโรงเรยี นตางๆ ไดใ นทางปฏิบตั อิ ยา งเปน รูปธรรมและย่งั ยนื

ห น้ า | ๖ บทท่ี 2 เอกสารทเ่ี กยี่ วของ ในการดาํ เนนิ โครงงาน ธนาคารขยะโรงเรยี น ไดมกี ารศึกษาเอกสารที่เก่ียวของ ดังน้ี ความหมายของขยะ แหลง กาํ เนิดของขยะ ขยะแตล ะชนิดใชเวลายอ ยสลายไมเทากัน การแยกประเภทของขยะ ปญ หาขยะ โดยมรี ายละเอียดดงั นี้ ความหมายของขยะ ตามพจนานกุ รมฉบับราชบัณฑติ สถานฉบบั พ.ศ. 2525 กลา ววา มลู ฝอย หมายถึง เศษสง่ิ ของท่ีทงิ้ แลว หยากเยอ่ื ขยะ หมายถงึ หยากเยอ่ื มูลฝอย พระราชบัญญตั ิสาธารณสขุ พ.ศ. 2535 ใหค ําจาํ กดั ความ มูลฝอย หมายถงึ ส่ิงตา งๆ ทีเ่ ราไม ตองการ ที่เปน ของแข็งหรอื ออ น มคี วามชืน้ ไดแ ก เศษกระดาษ เศษผา เศษอาหาร ถุงพลาสติก ภาชนะกลอง ใสอ าหาร เถา มูลสตั ว หรอื ซากสัตวรวมตลอดถึงวตั ถุอนื่ ส่งิ ใดทีเ่ ก็บกวาดไดจากถนน ตลาด ที่เลีย้ งสตั วห รอื ท่ี อน่ื ตามพระราชบัญญัตสิ งเสริมและรักษาคณุ ภาพสงิ่ แวดลอม พ.ศ. 2535 ใหค าํ จาํ กัดความของคําวา ของเสีย หมายความวา ขยะมูลฝอย สิง่ ปฏิกูล นํ้าเสีย อากาศเสยี มลสารหรือวตั ถุอันตรายอ่นื ใด ซึง่ ถูกปลอ ย ทิ้งหรือมที ่ีมาจากแหลง กาํ เนิดมลพิษ รวมท้งั กากตะกอนหรือสง่ิ ตกคางจากสิ่งเหลา นนั้ ท่ีอยูใ นสภาพของแขง็ ของเหลวหรอื กา ซในทางวชิ าการจะใชคําวา ขยะมลู ฝอย ซึง่ หมายถงึ บรรดาส่งิ ของที่ไมต อ งการใชแลว ซงึ่ สว น ใหญจ ะเปน ของแข็ง จะเนา เปอยหรอื ไมกต็ าม รวมตลอดถงึ เถา ซากสัตว มลู สัตว ฝุนละออง และเศษวัตถุท่ีท้ิง แลวจากบานเรือน ทีพ่ ักอาศยั สถานที่ตา ง ๆ รวมถงึ สถานท่ีสาธารณะ ตลาดและโรงงานอุตสาหกรรม ยกเวน อุจจาระ และปส สาวะของมนุษย ซึง่ เปน ส่ิงปฏิกูล วิธจี ัดเกบ็ และกําจัดแตกตา งไปจากวธิ ีการจัดขยะมลู ฝอย ปจ จบุ ัน วทิ ยาการกา วหนา ประชากรเพ่ิมอยา งรวดเรว็ อัตราการใชที่ดนิ เพมิ่ ข้นึ เพ่ือผลติ เครื่องอุปโภค บรโิ ภค อาหาร ทีอ่ ยูอาศยั เปน เหตุใหเศษส่ิงเหลอื ใชม ปี ริมาณมากข้ึน กอ ใหเกดิ ปญ หาของขยะมูลฝอย ขยะ /มลู ฝอย / ของเสยี เปนเหตสุ ําคญั ประการหนง่ึ ท่ีกอใหเกิดปญหาสงิ่ แวดลอม และ มีผลตอ สขุ ภาพอนามัย มูลฝอยหรอื ของเสียกาํ ลงั มีปรมิ าณเพิ่มมากขนึ้ ทกุ ป เพราะสาเหตุจากการเพิ่มของประชากร การขยายตวั ทางเศรษฐกจิ และทางอุตสาหกรรม นบั เปนปญ หาทีส่ ําคัญของชุมชนซ่งึ ตอ งจัดการและแกไ ข ปรมิ าณกากของเสียและสารอนั ตราย ไดแ ก ขยะมลู ฝอย ส่ิงปฏิกลู และสารพษิ ท่ีปนเปอนอยใู นแหลง นํ้า ดนิ และอากาศ ตลอดจนบางสวนตกคา งอยูใ นอาหาร ทาํ ใหประชาชนทัว่ ไปเส่ียงตออนั ตรายจากการเปน โรคตา ง ๆ เชน โรคมะเรง็ และ โรคผิดปกติทางพนั ธุกรรม เปนตน สถานที่บางแหง กม็ ีคนท้ิงขยะกนั ตามสะดวก โดยนาํ ไปเทกองรวมกันไวร มิ ทางเดนิ บาง โคนตนไมบ าง ทาํ ใหม ีการหมักหมมเนาเปอ ยสง่ิ กลิ่นเหมน็ คลงุ บางครง้ั อาจมองเหน็ หนอนจํานวนมากมายไตย ั้วเยย้ี ออกมา จากกองขยะ ดนู า ขยะแขยง นอกจากนนั้ กองขยะยังเปน แหลง ชมุ นมุ ของสัตวนาํ โรคสารพัดชนดิ เชน ยงุ แมลงวนั หนู แมลงสาบ ฯลฯ ยามที่ฝนตกลงมานา้ํ ฝนก็ชะเอาสง่ิ สกปรกเนาเหม็นในกองขยะไหลไปยังพ้นื ที่ ใกลเคียง และอาจจะไหลลงทอระบายนํา้ และแมนํ้าลาํ คลองใกล ๆ อกี ดวย

ห น้ า | ๗ การทิง้ ขยะลงทอระบายนาํ้ ทาํ ใหเ กิดผลเสยี อยางรายแรง คอื ทําใหทอ ระบายนา้ํ อดุ ตนั เมื่อฝนตกก็ไม สามารถระบายนํา้ ฝนได จึงเกิดสภาพน้าํ ทวมขังตามถนนสายตาง ๆ ตามตรอกซอกซอย และผลท่ีตามมาก็คอื การเดนิ ทางไปมาตามเสน ทางเหลาน้นั ลําบากขนึ้ การจราจรก็ติดขดั และถนนหนทางอาจจะไดรับความเสยี หาย ซ่ึงเมอื่ นํา้ ลดลงสสู ภาพปกติก็ตอ งซอมแซมใหม ทําใหต องสนิ้ เปลืองงบประมาณ บานเรอื นทม่ี ขี ยะมลู ฝอยรก รุงรังอยูภายในบา นเรือนบริเวณบาน นอกจากจะดสู กปรกไมนา ดูอยูแลว ก็ยงั เปน ทีช่ ุมนมุ ของหนู แมลงวนั แมลงสาบ ซึง่ เปนพาหะนําโรคทางเดนิ อาหารมาสูคน และยังกอ ความรําคาญใหอีกดว ย แหลง กาํ เนิดของขยะ ขยะเปนส่ิงท่เี หลอื ใช หรอื สิ่งท่ีไมตอ งการอีกตอ ไป สามารถแบง ตามแหลง กําเนดิ ไดด ังน้ี 1. ของเสียจากอตุ สาหกรรม ของเสียอนั ตรายทว่ั ประเทศไทย 73 % มาจากระบบอตุ สาหกรรมสว น ใหญย ังไมม กี ารจัดการทีเ่ หมาะสมโดยทง้ิ กระจายอยตู ามสิ่งแวดลอมและทง้ิ รว มกบั มลู ฝอย รฐั บาลได กอ ตง้ั ศนู ยกําจัดกากอตุ สาหกรรมขึน้ แหงแรกท่แี ขวงแสมดาํ เขตบางขนุ เทยี น เริม่ เปดบริการตงั้ แต 2531ซง่ึ กเ็ พียง สามารถกําจดั ของเสียไดบางสวน 2. ของเสียจากโรงพยาบาลและสถานที่ศึกษาวิจยั ของเสียจากโรงพยาบาลเปน ของเสียอันตรายอยาง ยง่ิ เชน ขยะติดเช้ือ เศษอวยั วะจากผูปวย และการรกั ษาพยาบาล รวมทัง้ ของเสียที่ปนเปอ นสารกัมมนั ตรงั สี สารเคมี ไดท ง้ิ สูสงิ่ แวดลอมโดยปะปนกบั มลู ฝอยสงิ่ ปฏิกลู เปน การเพมิ่ ความเส่ยี งในการแพรก ระจายของเชือ้ โรคและสารอนั ตราย 3. ของเสยี จากภาคเกษตรกรรม เชน ยาฆา แมลง ปุย มลู สตั ว น้าํ ทิ้งจากการทาํ ปศุสัตว ฯลฯ 4. ของเสียจากบา นเรือนแหลงชุมชน เชน หลอดไฟ ถา นไฟฉาย แบตเตอรี่ แกว เศษอาหาร พลาสตกิ โลหะ หนิ ไม กระเบือ้ ง หนงั ยาง ฯลฯ 5. ของเสยี จากสถานประกอบการในเมอื ง เชน ภัตตาคาร ตลาดสด วดั สถานเรงิ รมย แหลงชุมชน กจิ กรรมอุตสาหกรรม และกจิ กรรมเกษตร จัดไดว าเปน แหลงกําเนดิ ของขยะมูลฝอยท่ี สาํ คญั เมอ่ื ประชากรเพ่มิ ขึน้ ขยะมลู ฝอยก็จะเพ่ิมข้ึนเปนเงาตามตัว ประกอบกบั มีการพัฒนาอตุ สาหกรรมอยา ง รวดเร็ว กย็ ง่ิ ทาํ ใหม ขี ยะมูลฝอยใหม ๆ เกิดข้นึ มากมาย ขยะมลู ฝอยเหลานมี้ ีทง้ั ขยะมูลฝอยทว่ั ไปและของเสยี อันตราย แตล ะประเภทมีลักษณะแตกตางกนั

ห น้ า | ๘ แผนผงั แหลง กําเนดิ และประเภทขยะมูลฝอย แสดงแหลง กําเนดิ และประเภทขยะมูลฝอย การแยกประเภทของขยะจําแนกประเภทไดดังน้ี 1. ขยะมูลฝอยทเ่ี ผาไหมได เชน เศษไม, ใบหญา, พลาสตกิ , กระดาษ, ผา , สงิ่ ทอ, ยาง ฯลฯ 2. ขยะมลู ฝอยที่เผาไหมไ มได ไดแก เศษโลหะ เหลก็ แกว กระเบือ้ ง เปลือกหอย หิน ฯลฯ 3. ขยะมูลฝอยที่ไมเ ปน พษิ หรือขยะมลู ฝอยทัว่ ไป ไดแก ขยะมูลฝอยท่ีเกิดจากบานเรือน รา นคา เชน พวกเศษอาหาร กระดาษ พลาสติก เปลือกและใบไม เปน ตน 4. ขยะมลู ฝอยท่ีเปน พิษ ซึง่ เปนอันตรายตอ สขุ ภาพและชวี ิตมนุษยต ลอดจนสิ่งแวดลอมอืน่ ๆ ไดแก ของเสยี ท่มี สี ว นประกอบของสารอันตรายหรอื ของเสยี ท่มี ีฤทธกิ์ ัดกรอนหรอื ตดิ ไฟงา ย หรอื มีเชอ้ื โรคติดตอ ปะปนอยู เชน ซากถานไฟฉาย ซากแบตเตอร่ี ซากหลอดฟลอู อเรสเซนต กาก สารเคมี สําลี และ ผาพันแผล จากโรงพยาบาล ถาแบงประเภทขยะตามลกั ษณะของสวนประกอบของขยะมูลฝอย มีประเภทตาง ๆ ดังนี้ 1. กระดาษ ถุงกระดาษ กลอง ลัง เศษกระดาษจากสํานักงาน 2. พลาสตกิ มีความทนทานตอการทาํ ลายไดส ูง วสั ดหุ รือผลิตภณั ฑท่ีทําจากพลาสตกิ เชน ถงุ ภาชนะ ของเดก็ เลน ของใช 3. แกว วัสดหุ รอื ผลิตภัณฑท ี่ทาํ จากแกว เชน ขวด หลอดไฟ เศษกระจก ฯลฯ 4. เศษอาหาร ผกั ผลไม ซ่งึ เปนสารประกอบอนิ ทรีย ยอยสลายไดง าย เปน สวนประกอบสําคัญทท่ี าํ ให ขยะเกดิ กลน่ิ เหมน็ และสง กลน่ิ รบกวนหากไมมกี ารเก็บขนออกจากแหลง ทง้ิ ทกุ วนั

ห น้ า | ๙ 5. ผาสงิ่ ทอตาง ๆ ทที่ ํามาจากเสน ใยธรรมชาติ และใยสังเคราะห เชน ผาไนลอ น ขนสัตว ลินนิ ฝาย 6. ยางและหนงั เชน รองเทา กระเปา บอลล 7. ไม เศษเฟอรน เิ จอร โตะ เกาอี้ ฯลฯ 8. หนิ กระเบื้อง กระดกู และเปลอื กหอย พวกนไ้ี มเนา เปอ ย พบมากในแหลงกอ สรางตกึ ที่ทุบทงิ้ 9. โลหะตา ง ๆ เชน กระปอ ง ลวด สายไฟ ตาปู 10. อ่นื ๆ ท่ีไมอาจจดั กลมุ ได ถา แบงประเภทขยะตามแหลงทม่ี า 1. ขยะมูลฝอยจากถนน (Street Refuse) ไดแ ก เศษสงิ่ ของตา ง ๆ ท่ปี รากฏและกวาดจากถนน ตรอก ซอย เชนเศษกระดาษ ผง ฝนุ ใบไม พลาสติก อิฐ หนิ ทราย กรวด 2. ขยะมูลฝอยที่เกดิ จากสิ่งที่เหลอื จากการเผาไหมท่ีเรียกวา ขี้เถา ( Ashes ) เชน เถา ที่เกิดจาก เตา ไฟ การเผาถาน ฯลฯ 3. ขยะมลู ฝอยจากการกอสราง (Contruction Refuse) ไดแ ก เศษวสั ดุกอ สราง เชน เศษไม เศษ กระเบอื้ ง เศษปนู อฐิ หกั ฯลฯ 4. ขยะมูลฝอยจากการร้ือถอนสง่ิ กอ สราง ( Demolition Refuse ) ไดแ ก เศษส่งิ ท่ไี มตอ งการทเ่ี กดิ จากการรอ้ื ถอนอาคาร บา นเรอื นเกา ฯลฯ 5. ซากสตั ว (Dead Animal) จากสัตวต าย เนา เปอ ย เหม็น 6. ซากยานพาหนะ (Abandond Vehicles) ทกุ ชนิดท่ีหมดสภาพ ใชงานไมไ ด รวมทงั้ ช้ินสว น ประกอบ เชน แบตเตอร่ี ยาง ฯลฯ 7. ขยะมูลฝอยจากโรงงานอุตสาหกรรม (Industrial Refuse) ไดแ ก เศษวัตถุที่เกิดจากการผลติ หรือ ข้ันตอนการผลติ 8. ขยะมลู ฝอยประเภททําลายยาก (Hazardous Refuse) ไดแก ขยะมลู ฝอยท่ตี อ งการใชกรรมวิธี ทําลายเปน พิเศษ เชน พลาสตกิ ฟล ม ถายรปู กากแรธาตุตาง ๆ 9. ขยะสด (Garbage) 10. ขยะแหง (Rubbish) 11. ขยะพิเศษ (Special Wastes) 12. ของใชชํารุด (Buldy Wastes) 13. ขยะจากการกสิกรรม ( Agricultural Wastes ) 14. กากตะกอนของนํา้ โสโครก (Sewage treatment residues) ประเภทของขยะมลู ฝอย ทส่ี ํานกั รักษาความสะอาดของกรงุ เทพมหานคร กลาวไวม ี 3 ประเภทใหญคือ 1. มลู ฝอยเปย ก ไดแก พวกเศษอาหาร เศษพืชผกั เปลือกผลไม อินทรียว ัตถุที่สามารถยอ ยสลายเนา เปอ ยงา ย มคี วามช้นื สงู และสง กล่นิ เหม็นไดร วดเรว็ 7 2. มลู ฝอยแหง ไดแ ก พวกเศษกระดาษ เศษผา แกว โลหะ ไม พลาสติก ยาง ฯลฯ ขยะมูลฝอย ชนดิ นจ้ี ะมที ง้ั ท่ีเผาไหมไ ดและเผาไหมไมได ขยะแหง เปนขยะมูลฝอยท่สี ามารถเลือกวัสดุทยี่ งั มปี ระโยชน กลับมา ใชไดอกี โดยการทําคดั แยกมูลฝอยกอนนาํ ท้งิ ซ่งึ จะชว ยใหสามารถลดปรมิ าณมลู ฝอยทีจ่ ะตอ งนําไปทําลาย ลง ได และถา นาํ สว นท่ใี ชประโยชนไดนีไ้ ปขายก็จะทํารายไดกลบั คนื มา

ห น้ า | ๑๐ 3. ขยะมูลฝอยอันตราย มูลฝอยนี้ ไดแ ก ของเสียทีเ่ ปนพษิ มีฤทธกิ์ ดั กรอ นและระเบิดไดง าย ตองใช กรรมวธิ ใี นการทําลายเปน พเิ ศษ เนื่องจากเปนวสั ดุท่มี ีอันตราย เชน สารฆา แมลง ถานไฟฉาย แบตเตอร่ี รถยนต หลอดไฟ สเปรยฉ ีดผม ฯลฯ การแบง ประเภทของขยะมูลฝอย มูลฝอย (Waste) หมายถงึ สิ่งของเหลือทงิ้ จากกระบวนการผลติ และอปุ โภค ซงึ่ เส่ือมสภาพจนใชก ารไมไ ด หรือไม ตอ งการใชแลว บางชนิดเปนของแข็งหรอื กากของเสยี )Solid waste) มผี ลเสียตอ สขุ ภาพทางกายและ จติ ใจเนอ่ื งจากความสกปรก เปน แหลงเพาะเชอื้ โรค ทาํ ใหเ กดิ มลพิษและทัศนะอุจาด มูลฝอย (Solid Waste) หมายความวา เศษกระดาษ เศษผา เศษอาหาร เศษสินคา ถงุ พลาสติก ภาชนะท่ี ใสอาหาร เถา มลู สัตวหรือซากสตั ว รวมตลอดถงึ ส่ิงอนื่ ใดที่เก็บกวาดจากถนน ตลาดท่เี ล้ียงสตั วหรือทอี่ น่ื มลพิษทเี่ กดิ จากขยะมูลฝอย (Waste pollution) หมายถึง สภาวะแวดลอ มท่ไี มเ หมาะสม อนั เนอ่ื งมาจาก ขยะมูลฝอย เชน การทงิ้ ขยะลงในแหลง นํ้า และการเกิดกล่นิ เนา เหมน็ จากกองขยะ ประเภทของขยะมูลฝอย ขยะมูลฝอย สามารถแบง ตามลักษณะทางกายภาพของขยะไดเปน 4 ประเภท ไดแ ก 1. ขยะยอยสลาย (Compostable waste) หรือ มลู ฝอยยอ ยสลาย คอื ขยะที่เนาเสยี และยอยสลายได เร็วสามารถนาํ มาหมกั ทําปุยได เชน เศษผกั เปลอื กผลไม เศษอาหาร ใบไม เศษเนอ้ื สตั ว เปน ตน แตจะไม รวมถึงซาก หรอื เศษของพืช ผัก ผลไม หรือสตั วท ่เี กดิ จากการทดลองในหองปฏิบัตกิ าร โดยทข่ี ยะยอยสลายนี้ เปน ขยะท่พี บมากทส่ี ุด คือ พบมากถงึ 64% ของปรมิ าณขยะทัง้ หมดในกองขยะ แสดงขยะยอ ยสลาย 2. ขยะรีไซเคลิ (Recyclable waste) หรือ มลู ฝอยท่ยี ังใชไ ด คอื ของเสียบรรจภุ ณั ฑ หรอื วัสดุเหลอื ใช ซง่ึ สามารถนํากลบั มาใชประโยชนใ หมไ ด เชน แกว กระดาษ เศษพลาสติก กลองเคร่อื งดม่ื แบบ UHT กระปอง เครอ่ื งด่มื เศษโลหะ อะลมู เิ นียม ยางรถยนต เปนตน สาํ หรบั ขยะรีไซเคลิ น้ีเปน ขยะทพี่ บมากเปน อันดบั ทส่ี อง ในกองขยะ กลา วคอื พบประมาณ 30% ของปรมิ าณขยะทง้ั หมดในกองขยะ แสดงขยะรีไซเคิล

ห น้ า | ๑๑ 3. ขยะอนั ตราย (Hazardous waste) หรือ มูลฝอยอนั ตราย คอื ขยะที่มีองคประกอบหรือปนเปอน วัตถอุ ันตรายชนิดตางๆ ซ่งึ ไดแ ก วตั ถรุ ะเบิด วัตถุไวไฟ วตั ถุออกซิไดซ วตั ถมุ พี ษิ วตั ถทุ ท่ี าํ ใหเ กิดโรค วัตถกุ รรม มันตรงั สี วัตถทุ ที่ ําใหเ กดิ การเปลีย่ นแปลงทางพนั ธกุ รรม วตั ถุกดั กรอน วตั ถทุ ก่ี อ ใหเ กดิ การระคายเคอื ง วตั ถุ อยางอื่นไมวาจะเปนเคมีภณั ฑห รือสิ่งอื่นใดทีอ่ าจทําใหเกิดอนั ตรายแกบคุ คล สัตว พชื ทรพั ยส ินหรอื ส่ิงแวดลอม เชน ถา นไฟฉาย หลอดฟลอู อเรสเซนต แบตเตอรโ่ี ทรศพั ทเ คลอื่ นที่ ภาชนะบรรจุสารกําจัดศัตรพู ืช กระปองสเปรยบ รรจสุ ีหรือสารเคมี เปนตน ขยะอันตรายนเ้ี ปนขยะทม่ี กั จะพบไดน อ ยทส่ี ดุ กลาวคอื พบ ประมาณเพยี ง 3 % ของปริมาณขยะทงั้ หมดในกองขยะ แสดงขยะอนั ตราย 4. ขยะทวั่ ไป (General waste) หรอื มลู ฝอยท่วั ไป คอื ขยะประเภทอ่ืนนอกเหนอื จากขยะยอย สลาย ขยะรไี ซเคลิ และขยะอันตราย มลี กั ษณะที่ยอ ยสลายยากและไมคมุ คา สําหรบั การนาํ กลับมาใชประโยชน ใหม เชน หอ พลาสตกิ ใสขนม ถงุ พลาสตกิ บรรจผุ งซักฟอก พลาสติกหอ ลูกอม ซองบะหมีก่ ่งึ สําเร็จรปู ถงุ พลาสตกิ เปอนเศษอาหาร โฟมเปอนอาหาร ฟอลย เปอนอาหาร เปนตน สําหรับขยะทัว่ ไปน้เี ปนขยะทมี่ ี ปรมิ าณใกลเคียงกบั ขยะอนั ตราย กลาวคอื จะพบประมาณ 3 % ของปรมิ าณขยะทง้ั หมดในกองขยะ แสดงขยะทว่ั ไป

ห น้ า | ๑๒ ขยะแตล ะชนิดใชเ วลายอยสลายไมเ ทากนั คนไทยกวา 65 ลานคนสรางขยะมลู ฝอยไดม ากถึง 16 ลานตันตอป ซง่ึ เปน ขยะท่ีเกดิ ข้ึนในกรุงเทพฯ รอยละ 22 หรือเฉล่ีย 9,800 ตันตอ วนั โดยขยะมลู ฝอยทก่ี าํ จดั อยา งถกู วิธีมีไมถงึ 40 % ทเ่ี หลือกวา 60 % จงึ ตกคางตามสถานทีต่ า งๆ และสรา งปญหามลพิษตอตัวเราและชุมชน ขยะแตละชนดิ ใชเวลายอ ยสลายไมเทลากัน ชนิดของขยะ ระยะเวลา เศษกระดาษ 2 - 5 เดอื น เปลือกสม 6 เดอื น ถว ยกระดาษเคลอื บ 5 ป กน บหุ รี่ 12 ป รองเทา หนัง 25 – 40 ป โลหะ, กระปอ งอะลมู ิเนยี ม 80 – 100 ป ถงุ พลาสตกิ 450 ป ผา ออมเดก็ ชนิดสําเร็จรปู 500 ป โฟม ใชเ วลานานมาก ระบไุ มไ ด มอี ะไรในถังขยะท่ีบาน • เศษผา 4.50% • เศษอาหาร 34.20% • ใบไมแ ละไม 6.60% • แกว 5.10% • กระดาษ 13.60% • หนงั และยาง 2.10% • อ่นื ๆ 8.60% • พลาสติกและโฟม 20.80% • โลหะ 2.20% • หินเซรามิคเปลือกหอย กระดูก 2.30% ประเภทของขยะ แบง ขยะไดเปน 4 ประเภท คอื 46% ขยะยอยสลายได เชน เศษวชั พืช เศษอาหาร เปลือกผลไม ฯลฯ สามารถนําไปหมกั ทําปยุ ได 42% ขยะรีไซเคิล เปน ขยะทีส่ ามารถนาํ ไปขายได เชน แกว กระดาษ พลาสตกิ โลหะ/อโลหะ ฯลฯ 9% ขยะทว่ั ไป เปนขยะท่ยี อ ยสลายไมไ ดแ ละไมส ามารถนาํ ไปรไี ซเคิลได เชน โฟม ซองบะหมี่สําเร็จรปู เศษหนิ เศษปูน ฯลฯ 3% ขยะอันตรายหรือขยะมีพิษ เชน กระปองยาฆาแมลง หลอดไฟ ถา นไฟฉาย และขยะติดเช้อื ฯลฯ ขยะ เหลา น้ตี องเก็บรวบรวมแลวนาํ ไปกาํ จัดอยางถูกวิธี การลดปริมาณขยะดว ยหลกั การสามประการ (3R) ไดแก 1. ลดการใช (Reduce) เปน การปอ งกันใหมขี ยะเกิดขึ้นนอ ยทส่ี ดุ เชน • ใชภ าชนะ เชน ตะกรา ปนโต ฯลฯ ใสอาหารหรือของ แทนการใชถงุ พลาสตกิ หรือโฟมซง่ึ กาํ จัดยาก • เลือกใชส นิ คาท่มี ีคณุ ภาพ มหี ีบหอหรือบรรจภุ ณั ฑน อย และอายกุ ารใชง านยาวนาน โดยทัว่ ไปหบี หอ หรือบรรจุภัณฑม ีไวเ พื่อปองกันและเกบ็ รักษาสินคา แตเด๋ียวนหี้ บี หอ มหี นา ที่ทําใหสินคาสวยงามนาสนใจ สราง แรงดงึ ดดู ใหเราอยากซ้อื สินคา ดว ย จึงเกดิ หบี หอ สวนเกนิ ท่ไี มจาํ เปนและกลายเปนขยะเพ่ิมขึ้นมาอีก • ใชสนิ คาชนิดเตมิ เชน ผงซักฟอก นํา้ ยาลางจาน นาํ้ ยาทําความสะอาด ถานไฟฉายชนดิ ชารต ไดเ ปน ตน

ห น้ า | ๑๓ 2. การใชซ า้ํ (Reuse) เปน การใชว ัสดใุ หคุมคาทีส่ ุดกอนจะท้ิงไป เชน • การใชก ระดาษท้งั สองหนา • การนาํ บรรจภุ ณั ฑม าใชซ ้าํ เชน การนํากลอง และถงุ มาใชซ้ําอีกหลายๆ ครั้ง • การนาํ สิง่ ของมาดัดแปลงใหใชป ระโยชนไ ดใหม เชน นําถังหรือกะละมงั ทีร่ ว่ั แลวมาเปน กระถาง ตน ไม นําขวดพลาสติกมาประดษิ ฐเปน ภาชนะใสปากกา ดินสอ เปนตน 3. การรีไซเคลิ (Recycle) เปน การนาํ วัสดทุ ี่ยังสามารถนํากลับมาใชใหมไดนาํ มาแปรรูปใชใหมโดย กรรมวธิ ีตางๆ เชน นําเศษแกว ไปหลอมเปนขวดแกว ฯลฯ วธิ นี ้ชี ว ยประหยัดทรพั ยากรธรรมชาติและพลงั งาน ในการผลิต และยังชว ยลดปรมิ าณขยะลงดวย ขยะที่สามารถรไี ซเคิล ไดแก กระดาษ แกว พลาสตกิ เหลก็ อลูมิเนยี ม เปน ตน เรามีสว นรว มในการรีไซเคิล ขยะไดโดยการคัดแยกขยะท่รี ไี ซเคิลไดจ ากขยะท่วั ไปทบ่ี า น โรงเรียน ทที ํางาน และนาํ ขยะนไ้ี ปและนาํ ขยะน้ไี ปขายใหแกรานรับซ้ือของเกา ขยะรไี ซเคลิ แยกเปนส่ปี ระเภท ไดแก แกว กระดาษ พลาสติก และโลหะ แกว เปน วสั ดุผวิ เรียบ แขง็ ใส แตเปราะบางแตกราวงาย แกว เปนขยะทไี่ มยอยสลายแตนําไปรไี ซเคิล ได ท่ีนิยมกนั ไดแก ขวดแกว ตา งๆ เชน ขวดนํา้ อัดลม ขวดสุรา ขวดเบยี ร ขวดโซดา ขวดนา้ํ ปลา ขวดซอส ขวด เครอ่ื งดื่มบํารงุ กาํ ลงั ตางๆ ขวดยา ฯลฯ ในแตละวันมีขวดแกว ทีใ่ ชแ ลว ไมตาํ่ กวา 1 ลานใบถกู ทิ้งใหเปนขยะ ขวดแกว ดี ขายไดร าคาดีกวา เศษแกว โรงงานจะนาํ ไปลางใหส ะอาดและฆา เชื้อโรค แลว นํากลับมาใชใหมไดซ้ํา อีกอยางนอย 30 ครั้ง หากไมแ ตกหรือบิน่ เสียกอน เศษแกวหรอื ขวดแกวแตก โรงงานทีผ่ ลิตขวดแกวจะนาํ ไปหลอมผสมกบั แกว ใหม ซ่ึงจะชว ยลดตน ทนุ การผลิต กระบวนการผลติ กระดาษ 1 ตัน จะตอ งใชทรัพยากรตน ไม 17 ตน กระแสไฟฟา 1,000 กิโลวตั ตต อ ชว่ั โมง นา้ํ มนั เตา 300 ลติ ร นํา้ สะอาด 100 ตนั และคลอรนี 5 กโิ ลกรมั (ท่มี า: กรมควบคุมมลพษิ ,2546 กระดาษ ในบรรดาขยะรีไซเคิลน้ัน กระดาษเปนวัสดุท่ียอ ยสลายงายทสี่ ุดเพราะผลิตจากเยอ่ื ไม ธรรมชาตทิ ุกวนั น้เี รามีขยะกระดาษทงั้ หมดกวา 3.4 ลานตันตอ ป มีการจัดเกบ็ และนาํ มารไี ซเคลิ ไดประมาณ 1.3ลานตัน สว นที่เหลอื ถูกทง้ิ ปนเปอ นกบั ขยะอื่นๆ จนไมสามารถนาํ มารีไซเคิลได (ท่ีมา: กรมควบคุมมลพษิ ,2547 www.pcd.go.th) กระดาษท่ีขายไดและรานรบั ซอื้ ของเกา รบั ซือ้ • หนงั สือพิมพ สมุดนักเรยี น กระดาษถา ยเอกสาร กระดาษคอมพวิ เตอร กลอ งกระดาษหรอื กระดาษ ลงั พวกน้ีขายไดราคาดี • หนังสอื เลม กระดาษสี เศษกระดาษ พวกน้ีราคาถกู กระดาษที่รา นรับซือ้ ของเกาไมร บั ซ้ือ • กระดาษท่เี คลือบดวยพลาสติก เชน กระดาษหอ ของขวัญ กลองนม ฯลฯ • กระดาษทที่ าํ จากผา เชน กลอ งแอปเปล บางชนิดทีม่ าจากประเทศจีน พลาสตกิ เปน วสั ดุสงั เคราะหมาจากผลิตภัณฑปโตรเลยี มหรือน้ํามนั ดบิ มีหลายประเภท และนํามาใช ผลิตสินคา มากมายท่ีเราใชใ นชวี ติ ประจาํ วนั ทั้งท่ีมีขนาดเล็กอยางฝาจุกนาํ้ ปลาไปจนถึงขนาดใหญอ ยา งทอ เอ สลอน ในป พ.ศ. 2547 ปริมาณขยะพลาสติกมีท้ังสิ้น 2.9 ลานตนั โดยมีการนํากลบั มาใชประโยชนใหม ประมาณ 0.6 ลานตัน สว นท่ีเหลือเปน ถุงพลาสติกถงึ 1.5 - 2.0 ลา นตัน (แตรา นรบั ซื้อของเกา สว นใหญไม ซื้อถุงพลาสติก) (ทม่ี า: กรมควบคุมมลพิษ, 2547) ของใชสว นตัว เชน ขวดยาสระผม หลอดโฟมลางหนา รองเทา ยาง สนรองเทา ฯลฯ ของใชกระจุกกระจกิ เชน ฝาจุกน้ําปลา สายยางเกา เปลือกสายไฟทแ่ี กะลวดทองแดงออก ตลับเทป วดี ีโอเทป กระถางตนไมพ ลาสตกิ ทอ PVC ทอ เอสลอน ฯลฯ

ห น้ า | ๑๔ โลหะ การนาํ โลหะมารไี ซเคิลจะชว ยลดการใชวตั ถดุ ิบรอยละ 9 และชวยลดการปลอยมลพิษสู ส่ิงแวดลอ ม ประเภทโลหะทส่ี ามารถนาํ มารีไซเคลิ ใหมไ ด คอื เหลก็ ใชกันมากท่สี ุดในอุปกรณต างๆ ท่วั โลกมกี ารนาํ เศษเหล็กมารีไซเคลิ ใหมถึง 50% เพ่ือลดตน ทนุ การผลิต เหล็กทีน่ าํ ไปขายได เชน นอต ตะปู ขาเกาอี้ ลอ จกั รยาน ตะแกรง แปป ประปา เหล็กฉาก ขอตอวาลว เฟองขนาดเลก็ กระปอ งสังกะสี กระปอง ปป ฯลฯ อะลูมิเนยี ม นํามาจากแรบ อกไซดใ นปาเขตรอ น ซ่ึงตอ งทาํ ลายพื้นทีป่ าขนาดใหญ ทาํ ให สภาพแวดลอ มเสียสมดลุ รวมทั้งในกระบวนการผลติ อะลมู เิ นียมยงั ทําใหเกิดกา ซฟลูออรนี ทก่ี อมลพิษ การรี ไซเคิลอะลูมิเนยี มจึงชว ยรกั ษาส่ิงแวดลอ มไดมากอะลมู เิ นียมท่นี ําไปขายได เชน กะละมงั ซักผา ขนั น้าํ กระปอง เบยี ร กระปอ งนํ้าอดั ลมหรอื ทีม่ ักเรียกกนั วากระปอ งแคนซึง่ นิยมกันมากในปจ จุบนั ฯลฯ ทองเหลอื ง เชน ระฆงั อุปกรณสุขภัณฑ ทองแดง เชน สายไฟ สแตนเลส เชน ชอนสอม กระทะ ตะก่วั เชน ฟวสไ ฟฟา ทําไมตอ งแยกขยะ มีขอ สังเกตอยางหนง่ึ เก่ียวกบั ประเทศญปี่ ุนวา ทาํ ไมคนญปี่ นุ ถึงแยกขยะในบา นกันอยางจรงิ จัง บาง เมอื งแยกกันถึง 16 ประเภท และมคี มู ือสําหรบั นักแยกขยะอกี ตางหาก ทําไมไมโ ยนๆ ใสถ งั ขยะหมด การแยก ขยะเปนสว นหน่งึ ของชวี ติ ประจําวนั ไมใ ชเพอ่ื ความเปน ระเบียบอยา งเดยี ว เพราะการแยกขยะในบา นที่มที ้ัง กระดาษ พลาสติก แกว โลหะ เศษอาหารหรือแมแตข ยะมพี ษิ มีประโยชนมากกวาทีค่ ดิ อีก คอื 1. ชวยลดปรมิ าณขยะลง : เพราะเมื่อแยกวสั ดสุ วนทย่ี งั มีประโยชน เชน แกว กระดาษ พลาสตกิ แกว โลหะ ฯลฯ จะเหลือขยะจรงิ ๆ เพอ่ื นาํ ไปกําจัดนอยลง 2. ประหยดั งบประมาณทใี่ ชเ พือ่ การกาํ จดั ขยะ : เมอ่ื ขยะท่ตี อ งกําจดั ลดลง เชน กทม. ตองเก็บขยะ วันละเกอื บ 9,000 ตัน ใชง บประมาณถึง 2,000 ลา นบาทตอ ป ใชเ จาหนา ท่กี วา 10,000 คน ใชรถเกบ็ ขยะกวา 2,000 คัน เรอื เก็บขนขยะหลายสิบลํา ถังขยะนับหม่นื ใบ ตอ งจางฝง กลบขยะตนั ละกวา 100 บาท และใชเปนเงินเดอื นเจา หนาทอ่ี ีกมหาศาลเมอื่ ใชงบประมาณนอ ยลงสามารถนําไปพัฒนาดา นอน่ื เพื่อคณุ ภาพ ชีวิตทีด่ ีขึ้นได 3. ชวยลดการสนิ้ เปลอื งพลังงานและทรพั ยากร : ดว ยการนาํ วัสดปุ ระเภท แกว กระดาษ โลหะ พลาสติก ฯลฯ ไป Recycle หมุนเวียนใชใ หม ซงึ่ บางอยา งสามารถขายไดชว ยเพมิ่ รายไดเลก็ ๆ นอยๆ เขา กระเปาดว ย 4. ชว ยรักษาสิ่งแวดลอ มเกดิ มลพิษตอโลกนอยลง : ชวยลดการเกิดภัยธรรมชาติทร่ี ุนแรงลง เมือ่ เห็นประโยชนข องการแยกขยะแลว กเ็ กิดคาํ ถามตามมาอีกวาตองแยกขยะอยา งไร ซง่ึ บอกเลย วางายมาก หลักๆ แลว กจ็ ะแยกขยะออก 4 ประเภทดวยกนั คือ • ขยะเปยก เศษอาหารตางๆ ใบไม ท่ียอ ยสลายได ถา ที่บานมีสวนอาจนําไปทําปุย แบบธรรมชาติได • ขยะยอ ยสลายไมไ ด ไมมีพษิ แตเปอ นอาหาร เชน โฟม ฟอลย ถงุ พลาสติก ซองบะหมก่ี ่ึงสาํ เรจ็ รูป • ขยะรีไซเคลิ ขยะยังใชไ ด เชน กระดาษ แกว พลาสตกิ โลหะ • ขยะมีพษิ อันตราย เชน ขวดยา หลอดฟลูออเรสเซนต ถานไฟฉาย กระปอ งสเปรย ยาฆาแมลง ฯลฯ สารพิษในขยะประเภทน้ีทาํ ใหป วยเปน โรคตางๆ ได เพ่ือไมใหเ กดิ ความเบือ่ หนายกับการแยกขยะ อาจหาถังขยะเปน สๆี เชน เขียว ฟา เหลอื ง และสม มา แยกขยะตามประเภท หรือเลอื กถังขยะดไี ซนโดนๆ ทเ่ี หน็ แลวอยากแยกขยะทุกวัน หรอื ใสไ อเดยี DIY รียูสของ ในบา นพวกถุงผาทไี่ ดร ับแจกมาเยอะแยะ หรือตะกรา หวายเกามาตกแตง ใหก ลายเปนถงั ขยะใบเดียวในโลกได

ห น้ า | ๑๕ ปญ หาจากขยะ ขยะมูลฝอยน้นั นบั วนั จะเพมิ่ มากขึ้นตามจํานวนของประชากร ถาหากไมมีการกาํ จัดขยะมลู ฝอยให ถูกตอ งและเหมาะสมแลว ปญ หาความสกปรกตา งๆ ที่เกดิ จากขยะมลู ฝอย จะตองเกดิ ข้ึนอยา งแนน อน ถามอง กนั อยางผวิ เผนิ แลว ขยะมลู ฝอยนัน้ ไมไดม ผี ลกระทบตอ มนษุ ยมากนัก ท้ังนี้อาจเปนเพราะผลกระทบท่ีเกิดขน้ึ โดยตรงตอ มนษุ ย ยงั อยใู นขัน้ ที่ไมรุนแรงมากนกั ผลกระทบท่ีเกิดขนึ้ จึงไมชัดเจนเทาไร แตในความเปนจรงิ แลว ขยะมลู ฝอยจะกอ ใหเกิดปญหาตอสภาพแวดลอ มเปน อยางมากและจะมผี ลกระทบตอสุขภาพอนามัยของ มนษุ ยดว ย ทั้งโดยทางตรงและทางออม ทงั้ นีเ้ นื่องจาก 1. ขยะมูลฝอยเปนแหลงอาหารและแหลงเพาะพันธุของแมลงนําโรค เชน แมลงวันแมลงสาบ ยุง ฯลฯ และเปน ทซี่ ุกซอนของหนูและสัตวอ่ืน ๆ 2. ขยะมลู ฝอย ทาํ ใหเ กิดกลิ่นเหม็นและกอ ใหเ กดิ ความราํ คาญ 3. ขยะมูลฝอยท่ีท้ิงเกล่ือนกลาด ถูกลมพัดกระจัดกระจายไปตกอยูตามพื้น ทําใหพื้นที่บริเวณนั้น สกปรก ขาดความสวยงาม เปน ทรี่ ังเกียจแกผ พู บเห็น และผูท่ีอาศัยบริเวณใกลเคียง นอกจากน้ี ขยะมูลฝอยท่ี ตกอยหู รอื ถูกท้งิ ลงในคูคลองหรอื ทางระบายน้ําจะไปสกัดกั้นการไหลของนํ้าทําใหแ หลง นาํ้ สกปรกและเนาเสยี 4. นาํ้ เสยี ทเี่ กิดจากกองขยะมลู ฝอยทก่ี องทิง้ ไว เปน นาํ้ เสียท่ีมคี วามสกปรกสูงมาก ซึ่งมีทั้งสารอินทรีย สารอนินทรีย เชอ้ื โรค และสารพษิ ตาง ๆ เจอื ปนอยู เมอ่ื น้าํ เสยี จากกองขยะมูลฝอยไหลไปตามพน้ื ดนิ บริเวณใด ก็จะทําใหบริเวณน้ันเกิดความสกปรก และความเสื่อมโทรมของพื้นดินและอาจเปลี่ยนสภาพ ทําใหดินมี คณุ สมบัติเปนดินดางหรือดินกรดได ในกรณีท่ีนํ้าเสียจากกองขยะมูลฝอยไหลลงสูแหลงน้ําก็จะทําใหคุณภาพ นํา้ เสียไป ทงั้ นีไ้ มว า จะเปน แหลง นาํ้ ผวิ ดินหรอื แหลง น้ําใตด ินก็ตาม ลวนเปน อนั ตรายตอผใู ชนํา้ และสิ่งท่ีมีชีวิตที่ อาศยั ในแหลง นํ้า นํา้ ท่ีสกปรกมากหรือมีสารพิษเจือปนอยู ก็อาจทําใหสัตวนํ้าตายในเวลาอันส้ัน นอกจากน้ัน สิ่งสกปรกตาง ๆ ท่ีเจือปนในนํ้า ก็จะสงผลตอระบบนิเวศของนํ้าทําใหสัตวนํ้าที่มีคาบางชนิดสูญพันธุไป นอกจากนี้นํา้ ท่มี สี ่งิ สกปรกเจอื ปนยอ มไมเหมาะแกการอปุ โภคบรโิ ภค แมจะนําไปปรับปรุงคุณภาพแลวก็ตาม เชน การทําระบบนํ้าประปา ซึง่ กต็ อ งสิ้นเปลืองคา ใชจา ยในกระบวนการปรบั ปรุงคณุ ภาพนํา้ มากขึ้น 5. ขยะมูลฝอยทําใหเกิดมลพิษแกอากาศ ขยะมูลฝอยท่ีกองทิ้งไวในเขตชุมชน หรือท่ีกองทิ้งไวใน แหลง กาํ จดั ซึง่ ไมม ีการฝง กลบ หรือขณะที่ทําการเก็บขนโดยพาหนะ ท่ีไมมีการปกปดอยางมิดชิด ขยะมูลฝอย เหลาน้ันสงกล่ินเหม็นนารังเกียจออกมา เศษช้ินสวนของขยะมูลฝอยจะสามารถปลิวไปในอากาศ ทําใหเกิด ความสกปรกแกบ รรยากาศ ซ่ึงมีผลตอ สุขภาพของมนุษยและความสกปรกใหกับบริเวณขางเคียงไดนอกจากนี้ ขยะมูลฝอยท่กี องทง้ิ ไวนาน ๆ จะมกี า ซทีเ่ กดิ จากการหมกั ขึน้ ไดแก กา ซชีวภาพ ซ่งึ ติดไฟหรือเกิดระเบิดข้ึนได และกา ซไขเ นา (กาซไฮโดรเจนซลั ไฟด) ซ่งึ มกี ลน่ิ เหม็น การแกไ ขปญ หาขยะมูลฝอย ขยะมลู ฝอยมีผลกระทบตอสภาพแวดลอ ม ทําใหเ กดิ การปนเปอนของพ้ืนดนิ แหลงน้าํ และ อากาศ ทําใหบานเมอื งไมเ ปน ระเบยี บเรียบรอย ไมเ ปน ท่ีเจรญิ ของผทู ี่ไดพบเห็น สง ผลกระทบตอสขุ ภาพของ ประชาชน โดยทวั่ ไป การแกไขปญ หาของขยะมลู ฝอย จงึ ควรปฏบิ ัตเิ พื่อปอ งกันและแกไ ขผลเสียท่ีจะเกิดขนึ้ สาํ หรบั การปอ งกนั และแกไขทดี่ ีควรพจิ ารณา ถึงตนเหตทุ ่ีกอใหเกดิ ขยะมลู ฝอยข้ึนมา ซง่ึ กค็ งจะหมายถงึ มนุษย หรือผสู รา งขยะมลู ฝอย นน้ั เอง การปอ งกนั และการแกไ ขปญหาของขยะมลู ฝอย เร่ิมตน ดว ย การสราง จติ สาํ นกึ แกมนุษยใหร ูจักรบั ผดิ ชอบในการรักษาความสะอาด ท้งั ในบานเรอื นของตัวเอง และภายนอกบาน ไม วาจะเปนถนนหนทาง สถานท่ที ํางาน หรอื ท่สี าธารณะอน่ื ๆ ใหรจู ักทิ้งขยะมลู ฝอยลงในภาชนะใหเ ปนทเี่ ปน ทาง ไมมกั งายทิ้งขยะเกลื่อนกลาด ทัง้ น้ีเปน การชว ยใหพ นกั งานเก็บขยะนําไปยงั สถานท่ีกําจดั ไดสะดวกและ รวดเรว็ ขึน้

ห น้ า | ๑๖ บทท่ี 3 วิธดี ําเนนิ การ โรงเรียนราชประชานุเคราะห 31 จังหวัดเชียงใหม ไดด ําเนินการบริหารจดั การขยะแบบครบวงจรโดย มขี ั้นตอนและวธิ ีการ ดงั น้ี

ห น้ า | ๑๗ โดยเร่ิมตนจากการปรบั ฐานความคิดของครูและบุคลากรทางการศึกษาทุกคน นกั เรยี นแกนนาํ เรอื นนอนละ 3 คน เพ่ือสรา งจิตสาํ นึกถึงปญ หาขยะท่เี กิดขึน้ ปรับฐานความคดิ บุคลากรทางการศึกษาทกุ คน นักเรยี นแกนนําเรือนนอน โดยวิทยากร จากสํานักงานเขตพน้ื ทีก่ ารศกึ ษาประถมศกึ ษาเชยี งใหม เขต 6 ปรบั ฐานความคดิ บุคลากรทางการศึกษาทุกคน นักเรยี นแกนนาํ เรอื นนอน โดยวทิ ยากร จากองคการบรหิ ารสวนตาํ บลชางเค่ิง

ห น้ า | ๑๘ ปรบั ฐานความคดิ บุคลากรทางการศึกษาทุกคน นักเรยี นแกนนําเรอื นนอน โดยวิทยากร นายกิจจา หนนู ่ิม สรางความเขา ใจเรอื่ งขยะใหก ับนักเรียนชั้นมัธยมศกึ ษาปที่ 2 โดยวิทยากร จากสํานกั งานเขตพ้นื ทก่ี ารศึกษาประถมศกึ ษาเชียงใหม เขต 6

ห น้ า | ๑๙ หลังจากที่ทุกคนไดรบั การปรบั ฐานความคิดในเรื่องการคดั แยกขยะแลว นาํ ความรูที่ไดร บั ถา ยทอด ใหกับนักเรียนเพ่อื ลงมือปฏบิ ัตติ อ ไป นักเรียนแกนนาํ ถายทอดความรูเ ก่ียวกบั การแยกขยะ การท้งิ ขยะใหกับสมาชิกในเรอื นนอนไดร บั รูและถือปฏบิ ตั ทิ ุกคน ครแู ละนักเรียนแกนนาํ ถายทอดความรแู ละปฏบิ ัติการคัดแยกขยะ ใหกับสมาชกิ ในเรือนนอนไดป ฏบิ ตั อิ ยางถกู วธิ ี

ห น้ า | ๒๐ โดยมงุ เนนกระบวนการ ๕Rs มาตรการเพอ่ื โลกสีเขียว Rethink คดิ ใหมท ําใหม คดิ กอ นทง้ิ ขยะ ปรับพฤตกิ รรมการทิง้ ขยะใหมโดยการแยกขยะจากตน ทาง อยา งจรงิ จงั หากคณุ เปล่ยี น โลกเปลย่ี น Reduce ลด ละ เลกิ การใช ส่ิงท่กี อ ใหเกดิ มลพิษ เชน กลอ งโฟม แกว ถงุ พลาสติก โดยมีนโยบายให นกั เรยี นและบุคลากร มกี ระบอกนํ้าสวนตัว ใชปนโตตักอาหารแทนการใชถงุ พลาสตกิ พอคาแมคาทีม่ าขาย ของในโรงเรยี นงดใชโฟม ถงุ แกวพลาสตกิ ในการใสอ าหารของโดยใชใ บตองแทนหรอื ใหน ักเรียนนาํ ภาชนะ มาใส พอคา แมคา ท่ีมาสงอาหารในโรงเรียน ประเภทเน้อื ใหใ ชกลองพลาสติก ทสี่ ามารถนํากลบั มาใชไ ดอีก ผัก ใหใชตระกราใสแ ทนถงุ พลาสตกิ ใชถงุ ผา ตะกรา ไปจายตลาด เปน ตน Reuse ใชซ ้าํ การใชก ระดาษ 2 หนา เศษวัสดทุ ีเ่ หลอื จากการประกอบอาหารและเศษอาหาร นาํ ไป ทําปุย หมักชีวภาพและเลยี้ งสุกร ไก เปลือกผลไม เชน เปลือกสับปะรด แตงโม นาํ ไปทาํ น้าํ หมักดับกลนิ่ เพอ่ื ใชดับกลิน่ หอ งน้ําและยอ ยสลายไมใ หหอ งนํ้าเหม็นและเต็มเรว็ กิ่งไมทต่ี ัดแตง นาํ มาบดเพอื่ ผสมดินเปน ปยุ หมัก Recycle นํากลับมาใชใ หม ซอ มหรอื สรา งสรรคข องใชใ หม เชน ปบ ขนมปง เกา นํามาทําเปน ท่ีตักผง โตะ เกา อ้ีของใชต าง ๆ ที่เกาใชไมไดแลวท่ีสามารถนํามาดดั แปลงเปน ของใชใหเกดิ ประโยชนและคุมคามาก ท่สี ดุ Return การตอบแทน เพ่ิมพน้ื ทส่ี ีเขยี วคนื แกโ ลก ชวยโลกใหสดใสลดปรมิ าณแกส คารบ อนไดออกไซดแ ละลดปญ หาโลกรอน โดยการปลูกไผ ปลูกกลว ย ปลูกกาแฟ และไมเผาขยะ ไมเผาใบไม

ห น้ า | ๒๑ จากการดําเนนิ งานทาํ ใหศูนยบรหิ ารจัดการขยะแบบครบวงจร เปนแหลง เรยี นรขู องหนว ยงานทง้ั ภาครัฐ ภาคเอกชน และเปนเครอื ขา ยขยายผลสูชุมชนใกลเ คียง ทัง้ นีย้ ังมกี ารนาํ ผลงานไปจัดเปน นิทรรศการ ในกจิ กรรมดา นการศึกษาตาง ๆ ดงั น้ี ๑. เปนแหลง เรียนรใู หกบั หนวยงานภาครัฐ ไดแ ก ๑.๑ คณะครูและนักเรยี นโรงเรยี นสังวาลวทิ ยา จงั หวดั แมฮองสอน ๑.๒ องคการบรหิ ารสวนตําบลทาผาปมุ จงั หวดั แมฮองสอน ๑.๓ คณะผูบริหาร ครู และนกั เรียน สํานกั งานเขตพน้ื ทีก่ ารศกึ ษาประถมศึกษาเชียงใหม เขต ๕ ๑.๔ คณะกรรมการนิเทศตดิ ตามโครงการโรงเรียนคณุ ธรรม สํานักบรหิ ารงานการศึกษาพเิ ศษ ๑.๕ ผูบริหาร คณะครู โรงเรยี นแมแจม จงั หวดั เชียงใหม ๑.๖ ปลัดจงั หวดั เชยี งใหม ๑.๗ ผูบรหิ าร คณะครู โรงเรียนศกึ ษาสงเคราะสุราษฎรธานี ๑.๘ ผบู ริหาร คณะครู และนักเรยี น โรงเรยี นราชประชานุเคราะห ๒๖ จงั หวัดลาํ พูน ๑.๙ ผูบริหาร คณะครู บุคลากร ศูนยการศกึ ษาพิเศษประจาํ จังหวดั ปตตานี ๑.๑๐ ผูบริหาร คณะครู โรงเรียนศกึ ษาสงเคราะหแ มจ นั จังหวัดเชยี งราย ๑.๑๑ ผบู ริหาร เจาหนา ท่ี สาํ นกั บริหารยทุ ธศาสตรส ขุ ภาพดวี ิถชี วี ติ ใหม กระทรวงสาธารณสขุ ๑.๑๒ คณะกรรมการศูนยพฒั นาการเมืองภาคพลเมืองสถาบนั พระปกเกลา จงั หวัดเชยี งใหม ๑.๑๓ ผบู รหิ าร คณะครู โรงเรียนราชประชานุเคราะห ๕๑ จังหวัดบุรีรมั ย ๒. ไดร บั การนําเสนอผลการดาํ เนนิ งานในรูปแบบการจดั นิทรรศการตางๆ ดงั นี้ ๒.๑ วันที่ ๑๔ มกราคม ๒๕๖๒ ตอ นรับนายกรัฐมนตรี ณ สนามโรงเรยี นราชประชานเุ คราะห ๓๑ จงั หวดั เชยี งใหม ๒.๒ ระหวา งวันท่ี ๑๖-๑๘ มกราคม ๒๕๖๒ สรางเด็กไทย การศึกษาไรพรมแดน ตวั แทนโรงเรยี น สาํ นกั บรหิ ารงานการศกึ ษาพเิ ศษ กระทรวงศึกษาธิการ ๒.๓ ระหวางวนั ท่ี ๘-๑๐ พฤษภาคม ๒๕๖๒ สมาคมผบู ริหารโรงเรยี นมธั ยมศกึ ษาแหงประเทศไทย (ส.บ.ม.ท.) ณ โรงแรมโลตัสปางสวนแกว จังหวัดเชยี งใหม จากผลงานดังกลา วสกู ารเผยแพรขอ มูลทางในรายการพุธเชา ....ขา วโรงเรยี น ครงั้ ท่ี ๔/๒๕๖๒ Part ๒/๓ ประจาํ วนั พุธ ท่ี ๒๓ มกราคม ๒๕๖๒ และรายการโลกใสไรขยะ ตอนการบริหารจัดการธนาคารขยะ ชอ ง NBT วันท่ี ๑๔ มนี าคม ๒๕๖๒

ห น้ า | ๒๒ บทท่ี 4 ผลการดาํ เนนิ งาน ผลการดําเนินงานศูนยบริหารจัดการขยะแบบครบวงจรทําใหเกิดผลโดยตรงในรูปแบบความสําเร็จ ของการบริหารจัดการขยะในโรงเรียนแบบมีประสิทธิภาพท้ังนี้ยังสงผลการดําเนินงานในรูปแบบการบริหาร จัดการสิง่ แวดลอ มอยา งครอบคลุมในโรงเรียน โดยมีรายละเอียดผลการดําเนินงานดงั นี้ การสรางจิตสํานึกเร่ือง การอนุรกั ษท รัพยากรธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดลอม จาํ เปนตองปลูกฝงต้ังแตเด็ก ดังน้ันหากมีการวางรากฐานการ เรียนรูเร่ืองส่ิงแวดลอมตั้งแตในโรงเรียน โดยมุงเนนใหเยาวชนตระหนักถึงความสําคัญและมีสวนรวม ต้ังแต กระบวนการคิดและการดําเนินกิจกรรมเพื่อรักษาสิ่งแวดลอมตางๆ ยอมจะสงผลดีและเปนการสงเสริมให เยาวชนมีความคิดและจิตสํานึกในการอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอมท่ีดี สามารถปรับใชให สอดคลองกับวิถีชีวิตของชุมชนของตนเองไดในอนาคต ซ่ึงปจจุบันหลายองคกรตางใหความสําคัญกับการ จดั การสง่ิ แวดลอ มและมีการพัฒนากระบวนการเรียนการสอนในเรือ่ งสิ่งแวดลอมมากขึน้ โรงเรยี นราชประชานุเคราะห 31 จังหวัดเชียงใหม ไดเล็งเห็นปญหาที่เกิดจากอาหารที่เหลือทิ้งจาก โรงอาหาร ขยะทไ่ี มผา นการคดั แยกมากจากหอนอน หองเรยี น บา นพักครู โรงครัว อาคารสํานักงานตาง ๆ ที่ สง ผลใหโรงเรยี นเกดิ ปญหาปรมิ าณขยะทีม่ ากเกินไป ยากตอ การบริหารจัดการขยะทั้งระบบได ดังนั้นเพื่อให โครงการนีม้ คี วามเขม แขง็ ยง่ั ยืนกลุมงานอาคารสถานที่จึงไดจัดทําโครงการ บริหารจัดการสิ่งแวดลอมใน / โรงเรียน(ECO SCHOOLS) ขึ้น โดยมกี จิ กรรมตางๆดังนี้ กิจกรรมท่ี ๑ การสรางความตระหนัก กิจกรรมท่ี ๒ การบริหารจัดการขยะ กิจกรรมที่ ๓ การเพ่ิมพื้นที่สีเขียว กิจกรรมที่ ๔ การสรางรายได กิจกรรมท่ี ๕ ขยายความรูสูชุมชนรองรับ สนองกลยุทธ สศศ. ขอท่ี 1. การพัฒนาประสิทธิภาพการบริหารจัดการศึกษา เพื่อคนพกิ ารและผดู อ ยโอกาส สนองยทุ ธศาสตร สพฐ ขอท่ี 3. ดานการจัดการศึกษาเพ่ือสรางเสริมคุณภาพ ชวี ติ ทเ่ี ปนมติ รกับส่ิงแวดลอ ม สนองมาตรฐานการศกึ ษาขั้นพน้ื ฐาน มาตรฐานท่ี กระบวนการบริหารและ 2 การจัดการของผูบริหารสถานศึกษา สนองมาตรฐานคุณภาพการศึกษาโรงเรียน พันธกิจขอ 4 พัฒนา สถานศกึ ษาใหเปนศนู ยการเรียนรูตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง กลยุทธขอ 7 พัฒนาหลักสูตรและ กระบวนการจัดการเรียนรูตามหลักปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง เปา ประสงคขอ สถานศึกษามีหลักสูตร 7.1 และกระบวนการจัดการเรียนรูตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงตัวชี้วัดความสําเร็จขอ 7.1.1 สถานศึกษามหี ลกั สตู รฐานการเรยี นรตู ามหลกั ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียง สถานศึกษามีการ 7.1.2 จัดกระบวนการเรียนรทู ีบ่ รู ณาการหลกั ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียงทุกกลมุ สาระฯ และสถานศึกษามี 7.1.3 การนอมนําโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดําริมาเปนแนวทางในการจัดการศึกษาในสถานศึกษาอยาง ตอเนือ่ ง และย่งั ยนื ผลการจากการดําเนินกิจกรรม จากการบรหิ ารจัดการขยะแบบครบวงจรทําใหเ กิดผลโดยตรงในเร่อื งการแกป ญหาขยะแลว ยงั สงผลดีท่หี ลากหลายกบั สิ่งแวดลอ มในโรงเรียนดงั น้ี ๑. นักเรียน คณะครบู คุ ลากรตระหนักและใหความสาํ คัญในการบรหิ ารจดั การขยะ 2. เกดิ กระบวนการบรหิ ารจัดการขยะแบบครบวงจรและมีหนว ยงานตา งๆเขา มาศึกษาดงู านอยา ง แพรห ลาย 3. เกดิ กระบวนการควบคูในการรกั ษาพน้ื ทสี่ เี ขียวคืนสูสง่ิ แวดลอ มในโรงเรยี น ๔ .เกดิ กิจกรรมสรา งรายไดต า งๆควบคูเสรมิ สรางการลดขยะพลาสตกิ บรรจุภณั ฑใ นเครอ่ื งอุปโภค ตา งๆ ในโรงเรียน

ห น้ า | ๒๓ 1. นักเรยี น คณะครบู คุ ลากรตระหนักและใหความสาํ คัญในการบรหิ ารจดั การขยะ กิจกรรมที่ 1.๑ ลงมอื ปฏิบัตกิ ารคัดแยกขยะใหก บั ครหู อนอน ระยะเวลาดําเนินการ วนั ท่ี ๑๗ พฤษภาคม ๒๕๖๑ กิจกรรมที่ ๑.๒ ลงมือปฏบิ ตั ิการคัดแยกขยะใหกบั แมค รัว ระยะเวลาดาํ เนนิ การ วันที่ ๑๘ พฤษภาคม ๒๕๖๑ กิจกรรมที่ 1.๓ ลงมือปฏิบัตกิ ารทําปุยอินทรยี  ระยะเวลาดาํ เนินการ วนั ท่ี ๑๙ พฤษภาคม ๒๕๖๑

ห น้ า | ๒๔ กจิ กรรมท่ี ๔.1ปรบั ฐานความคดิ ครู บุคลากร และนักเรยี นในการอนรุ กั ษส ิ่งแวดลอ ม ระยะเวลาดําเนินการ วนั ที่ ๒๓ พฤษภาคม ๒๕๖๑ กิจกรรมท่ี ๕.1ปรับฐานความคิดนกั เรยี นแกนนาํ ในการอนุรกั ษส ่งิ แวดลอ ม ระยะเวลาดําเนินการ วนั ที่ ๒๙ พฤษภาคม ๒๕๖๑

ห น้ า | ๒๕ 2. เกดิ กระบวนการบริหารจดั การขยะแบบครบวงจรและมหี นว ยงานตางๆเขามาศกึ ษา ดูงานอยา งแพรห ลาย ระบบการบรหิ ารจัดการธนาคารขยะ ผานโปรแกรมระบบการบรหิ ารจดั การโรงเรยี น ราชประชานุเคราะห ๓๑ www.chickinrpk31.ac.th

ห น้ า | ๒๖ แบบบันทึกการศึกษาดูงานจากหนว ยงานภายนอก แบบบันทกึ การเย่ียมชมการดาํ เนนิ งานจาก สํานกั งานเขตพนื้ ทก่ี ารศึกษาประถมศึกษาเชียงใหม เขต 5 แบบบนั ทกึ การเย่ยี มชมการดาํ เนินงาน จากสาํ นกั งานเขตพ้ืนที่การศึกษาประถมศกึ ษาสโุ ขทัย เขต 1

ห น้ า | ๒๗ การดาํ เนนิ งานการบริหารจัดการขยะแบบครบวงจร

ห น้ า | ๒๘ 3. เกิดกระบวนการควบคใู นการรกั ษาพน้ื ทส่ี เี ขยี วคนื สูส ง่ิ แวดลอ มในโรงเรยี น กาํ หนดจุดการปลกู ตน กลว ย ตนไผ และตนกาแฟ โดยมีผรู บั ผดิ ชอบ ดงั นี้ ปลกู ตนกาแฟ ณ บรเิ วณหลงั อาคารเรียน ๓ นกั เรียนชั้นมัธยมศึกษาปท ่ี ๑ และนกั เรยี น ช้นั มธั ยมศึกษาปท ี่ ๔ ปลูกตนกลวย ณ บรเิ วณสวนเกษตรทฤษฎใี หม นกั เรยี นชน้ั มัธยมศกึ ษาปที่ ๒ และนักเรียน ชั้นมธั ยมศึกษาปท ่ี ๕ ปลูกตนไผ ณ บรเิ วณแฟรตครูโซนดา นหนา โรงเรยี น นกั เรียนชนั้ มัธยมศึกษาปที่ ๔ ปลูกตนไผ ณ บริเวณสวนเกษตรทฤษฎใี หม นักเรียนช้ันมธั ยมศึกษาปท่ี ๖ 3.3 ดําเนนิ การปลกู ดแู ล รกั ษา ตามจดุ ท่ีกาํ หนดใหจ นเกิดผลผลิต ดังนี้ วันท่ี ๑๒ สิงหาคม ๒๕๖๑ ดําเนนิ การปลกู ตน กาแฟ ๑,๐๐๐ ตน วนั ที่ ๒๕ กรกฎาคม ๒๕๖๑ ดําเนนิ การปลูกตนกาแฟ ๑,๐๐๐ ตน วันที่ ๒๘ กรกฎาคม ๒๕๖๑ ดําเนนิ การปลูกตน กาแฟ ๑,๐๐๐ ตน ปลกู ไผ ๕๐๐ ตน และปลกู ตน กลวย ๑,๐๐๐ ตน วันที่ ๒๖ กันยายน ๒๕๖๑ ดําเนนิ การปลกู ตนไผ ๕๐๐ ตน รวมท้งั สนิ้ ท่ไี ดด ําเนินการปลูกในระยะแรกจํานวน ๕,๐๐๐ ตน และอยใู นระหวางการเพาะกลาอกี ประมาณ ๑๐,๐๐๐ ตน

ห น้ า | ๒๙ กิจกรรม “วถิ ขี าว วถิ ีไทย รอ ยดวงใจ ลกู ราชประชา ๓๑” ณ สวนเกษตรทฤษฎีใหม โรงเรยี นราชประชานเุ คราะห ๓๑ โดยนายบุญลอื ธรรมธรานุรักษ นายอาํ เภอแมแจม เปนประธานในพธิ ี พรอ มคณะภาคีเครอื ขาย วันที่ ๒๘ กรกฎาคม ๒๕๖๑ กิจกรรมปลกู ปาเฉลมิ พระเกียรติ นกั เรียนปลูกตนกลวย ณ บรเิ วณสวนเกษตรทฤษฎใี หม

ห น้ า | ๓๐ นกั เรยี นปลกู ตนไผ ณ บริเวณสวนเกษตรทฤษฎใี หม ๔ .เกดิ กิจกรรมสรา งรายไดต า งๆควบคูเสรมิ สรา งการลดขยะพลาสตกิ บรรจุภณั ฑใ น เครอ่ื งอปุ โภคตางๆในโรงเรียนดงั นี้ 4.1 น้าํ ยาพอเพยี ง 4.1.1 ผลการดําเนนิ กิจกรรมเชงิ ปรมิ าณ เชิงคุณภาพและผลทเี่ กิดข้ึนกับตวั ชวี้ ดั ความสาํ เรจ็ เชิงปรมิ าณ - ผลิตนํายาซักผาสง เรอื นนอนทุกเดอื น เดอื นละ ๖๐๐ ขวด ขวดละ ๑๕ บาท - ผลติ น้ํายาลางจานสงโรงครัวอาทติ ยล ะ ๑๔๐ กิโลกรัม กโิ ลกรัมละ ๑๕ บาท - ผลติ นา้ํ ยาลางรถ -นํา้ ยาซักผา น้ํายาลา งจาน และนา้ํ ยาจับใบ สง สหกรณ เฉลย่ี เดอื นละ ๒๐๐ ขวด ขวดละ ๑๕ บาท เชิงคณุ ภาพ ระดบั ความพึงพอใจของผูใชบ ริการ นกั เรียนจาํ นวน ๔๐๐ คน จากนกั เรยี นจํานวน ๘๒๘ คน มีความพงึ พอใจ คิดเปน รอยละ ๘๘.๖๕ ตวั บง ช้คี วามสําเรจ็ มีความพึงพอใจในคณุ ภาพนํ้ายาพอเพียง รอ ยละ ๘๐

ห น้ า | ๓๑ 4.1.2 ผลจากการปฏิบตั ิเชิงประจักษ 1. รบั สมคั รนักเรียนจติ อาสาแกนนาํ ในการผลิตนํ้ายาพอเพยี ง ๒ .ประชุมช้ีแจงนกั เรยี นแกนนาํ นาํ้ ยาพอเพียงพรอ มใหค วามรู ความเขา ใจเกีย่ วกบั หลักการและ เหตผุ ลในการผลิตนาํ้ ยาพอเพยี ง ๓. แตงต้งั คณะกรรมการรบั ผิดชอบฝายตา ง ๆ ๔ .จดั อบรมใหความรนู ักเรียนแกนนาํ ในการผลิตน้าํ ยาพอเพยี ง ๕. แบงเวรนักเรียนความรบั ผิดชอบในการผลิตนํ้ายาสง โรงเรยี น สงเรือนนอน และสงสหกรณ ๖ .นกั เรยี นแกนนาํ ใหความรแู กบ ุคคลภายนอกที่มาศกึ ษาดูงานในสถานศกึ ษา ซงึ่ มีบคุ คลภายนอกเขา มาศกึ ษาดงู านอยางตอ เนื่อง นักเรียนแกนนาํ ใหความรผู สู นใจเยีย่ มชมการผลิตนา้ํ ยาพอเพียง

ห น้ า | ๓๒ นักเรยี นแกนนาํ สาธิตวิธกี ารผลติ นํา้ ยาพอเพียง ๔๓.๑. สรปุ ผลในภาพรวม จากการดําเนินงานคอื นกั เรียนสามารถผลิตนาํ้ ยาใชเ องและผลติ สงใหทางโรงเรยี น เพ่อื เปน การใช เวลาวางใหเกิดประโยชน และเปน การสรางรายไดร ะหวา งเรยี น

ห น้ า | ๓๓ ๔.๒ นา้ํ หมกั ชีวภาพกําจัดกลิ่น 4.2.1 ผลการดําเนนิ กิจกรรมเชงิ ปรมิ าณ เชิงคุณภาพและผลทเ่ี กิดข้นึ กบั ตวั ช้ีวดั ความสาํ เร็จ เชงิ ปริมาณ จํานวนหอ งนํ้าท้ังหมดในโรงเรยี น เชิงคณุ ภาพ ประสิทธภิ าพการกําจัดกล่ินของนาํ้ หมัก ตัวบงช้คี วามสาํ เร็จ สามารถกําจัดกล่ินเหมน็ ของหอ งนํา้ หอ งสว ม และกาํ จดั กลน่ิ เหมน็ ของคอกหมไู ด 4.2.2 ผลจากการปฏิบตั เิ ชิงประจักษ สูตรที่ 1 สตูรทาํ ใหม อตั ราสว น 3 :1 :10 ๑ กรณใี ชถ งั ขนาด 60 ลิตร ชงั่ เปลือกสับปะรด จํานวน 12 กิโลกรมั ช่ังกากน้ําตาล จํานวน 4 กโิ ลกรมั ๒ เตมิ นาํ้ ซาวขา วจํานวน 40 กโิ ลกรัม ๓ เติม พด ๖ จํานวน ๑ ซอง ๔ คนใหเขากนั จนทว่ั ๕ ปด ฝา (ไมตอ งสนทิ เพราะจะมแี กสในการหมกั ) ๖ ทุก 1 –2 สัปดาหควรคนนํา้ หมกั ในถังเพ่ือให เชอ่ื จุลินทรียข ยายตวั อยา งมีประสิทธภิ าพ กรองนาํ้ หมัก บรรจุใสข วดพลาสตกิ ขนาด 1.5 ลิตร สูตร 2 สูตรตอ ยอด อัตราสว น 1 :1 :10 1 กรณใี ชถงั ขนาด 100 ลิตร 2 จํานวน ( พรอมใชงาน ) นานา้ํ หมกั เกา 10 กก ๓ ช่ังกากนํ้าตาล จํานวน 10 กโิ ลกรมั 4 เติมนํ้าซาวขาวจาํ นวน 100 กโิ ลกรมั ๕ เติม พด ๖ จํานวน ๑ ซอง 6 คนใหเขากันจนทวั่ ๗ ปด ผา (ไมต อ งสนิทเพราะจะมีแกส ในการหมกั ) ๘ บนั ทึกรายการทาํ นาํ้ หมกั ติดบนถงึ นาํ้ หมัก ๙ บรรจุนํ้าหมกั ใสข วดพลาสติก ขนาด ๑.๕ ลิตร ๑๐ นาํ น้ําหมักเกบ็ ไวใ นทท่ี ึบแสง

ห น้ า | ๓๔ การทํานาํ้ หมกั กําจัดกล่นิ เตรียมเปลือกสบั ปะรด ตามสตู รท่กี ําหนดไว ทาํ การช่งั สว นผสมตามสูตรที่กําหนดไว เทสว นผสมท่ีเตรยี มไวใสถงั ทจี่ ะทําการหมกั

ห น้ า | ๓๕ ทําการหมัก สตู รท่ี 1 ใชเวลา 3 เดอื น และสตู รท่ี 2 ใชเวลา 1 เดอื น ทําการคนนํา้ หมักทกอาทติ ย เพอ่ื จลินทรียจ ะไดท ํางานอยา งเตม็ ท่ี

ห น้ า | ๓๖ \\ ทาํ การกรองนํ้าหมักใสข วดพลาสติก นํา้ หมกั กําจดั กล่นิ พรอ มใชง าน

ห น้ า | ๓๗ บทท่ี 5 สรปุ อภปิ รายผล และขอ เสนอแนะ โรงเรียนราชประชานุเคราะห 31 จังหวัดเชียงใหม สังกัดสํานักบริหารงานการศึกษาพิเศษ เปน โรงเรียนประเภทประจาํ มนี ักเรียนบคุ ลากรท้ังสิ้น พันกวา คน พักอาศัยอยูในโรงเรียน โดยแยกนักเรียนเปนหอ นอน มที ้ังสน้ิ จํานวน 14 หอนอนแยกชายหญงิ นักเรียนและบุคลากรใชชีวิตประจําวัน อยูในโรงเรียน ตลอด 24 ชั่วโมงการดําเนนิ ชวี ิตประจาํ วนั ทําใหเกิดปริมาณขยะในแตละวันเฉล่ียประมาณ 0.5 กิโลกรัมตอคน ใน แตละวันจงึ เกิดปริมาณขยะมากกวา 500 กิโลกรมั จะมีเศษวสั ดทุ ีเ่ หลือจากการประกอบอาหารซ่ึงสามารถทํา ปุยไดจํานวนมาก ทําใหในแตละเดือนมีขยะเกิดขึ้นมากถึง ๙,๖๖๑ กิโลกรัม โรงเรียนจึงเห็นวาเปนปญหาท่ี จาํ เปนตองแกไ ขอยางเรง ดว น ซ่งึ สอดคลองกับนโยบายของรัฐบาลและกระทรวงศกึ ษาธิการเรื่องมาตรการการ แกปญหาขยะอยางเปนระบบและมีประสิทธิภาพโดยใหสถานศึกษาทุกสถานศึกษากําหนดมาตรการในการ บริหารจัดการขยะ ลด คดั แยก ตามบริบทของแตละสถานศึกษาอยางเหมาะสมซึ่งโรงเรียนไดเร่ิมดําเนินการ คัดแยกขยะจากตนทางไดแก บานพักครู, หอนอน, ช้ันเรียน , สํานักงานตางๆ ใหสามารถนํากลับมาใช ประโยชนไดมากที่สุด ลดปริมาณขยะท่ีตองนําเขาเตาเผา ตลอดจนเปนการฝกทักษะการทํางานกลุมใหกับ นักเรยี น รวมทงั้ เปนการเพม่ิ มูลคาใหกบั สิ่งของเหลือใช จึงมีการกําหนดมาตรการเกี่ยวกับการการจัดการขยะ ในโรงเรียนราชประชานุเคราะห 31 จังหวัดเชียงใหม โดยเมื่อผานกระบวนการคัดแยกขยะตามหลัก ๕ R ไดแก Rethink :คิดใหม Reduce :ลดการใช Reuse :ใชซํ้า Recycle : นํากลับมาใชใหม Return : ตอบแทน ในแตล ะเดือนสามารถจาํ แนกขยะประเภทตางๆไดดังนี้ 1.ขยะทําปุย 2.ขยะขายได. 3.ขยะอันตราย 4.ขยะ ทั่วไป 5.ขยะเสีย ผลการดําเนินงาน ในระยะเวลาดําเนินการ ๑๑ เดือน (พ.ค.2561- มี.ค.2562)โรงเรียน ราชประชานุเคราะห 31 จงั หวัดเชยี งใหม มรี ะบบการบริหารงานธนาคารขยะโรงเรยี นผานโปรแกรมท่ีทันสมัย มีขอมูลสารสนเทศเปนปจจุบันงายตอการบริหารจัดการ สามารถบริหารจัดการขยะไดมากถึง ๙๖,๖๑๔ กก. ลดคา ใชจ ายตา ง ๆ ท่ีเกี่ยวกบั การดาํ เนินงานดา นการจดั การขยะของโรงเรียนไดม ากถงึ 75,600 บาท ทงั้ น้ีมากกวา ความสําเรจ็ ดา นการสรางรายไดและการเพ่ิมมูลคาของขยะในโรงเรียนแลว ยังทําใหคณะ ครู บุคลากร และนักเรยี นโรงเรียนราชประชานเุ คราะห 31 จังหวัดเชียงใหมเปนบุคคลที่มีคุณลักษณะตามอัต ลักษณของโรงเรียน ท่ีวา “สุขภาพดี คุณธรรมเดน เปนจิตอาสา” และเปนกําลังสําคัญในการอนุรักษ ทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดลอมอยางยง่ั ยืนสืบไป ขอ เสนอแนะ 1. ควรมกี ารทบทวนวธิ ีการคดั แยกขยะจากตน ทางเปนประจํา ๒. ควรนาํ เอาขยะรไี ซเคิลกลับมาสรางสรรคผ ลงานใหห ลากหลายรูปแบบมากขึ้น ๓. ควรมกี ารไปศึกษาดงู านเพอ่ื แลกเปลี่ยนเรียนรแู ละนาํ มาพฒั นากระบวนการบริหาร จดั การขยะภายในโรงเรียนใหดีย่งิ ขน้ึ ๔. ควรพฒั นาสตู รของนํา้ ยาพอเพียงและนา้ํ หมกั โดยใชวัตถุดิบจากธรรมชาตหิ ลากหลายมาก ยง่ิ ข้นึ