รายงานผลการดำเนินการด้านสิ่งแวดล้อมในโรงเรียน

ห น้ า | ๑

ห น้ า | ๒ บทที่ 1 ทมี่ าและความสาคญั หลกั การและเหตผุ ล ตามมตคิ ณะรฐั มนตรี ได้ใหค้ วามเห็นชอบ Roadmap ยุทธศาสตร์ชาติเก่ียวกับการจัดการ ขยะมลู ฝอยและของเสียอนั ตราย และแผนปฏบิ ัตกิ ารแก้ไขปญั หาในพน้ื ท่ตี ้องเรง่ แก้ไขปญั หากาํ จัดขยะมลู ฝอย ไมถ่ ูกต้องและตกค้างสะสม เมอ่ื วันที่ ๗ สงิ หาคม ๒๕๕๙ และได้ส่งั การให้ดาํ เนินการแกไ้ ขปัญหาขยะมูลฝอย ทัง้ ในกรงุ เทพมหานคร ส่วนกลาง ส่วนภมู ภิ าค และท้องถน่ิ ในทุกมิติ โดยมีแนวปฏิบัติ ๔ ข้ันตอน คือ (๑.สร้าง รปู แบบกาํ จัดขยะมูลฝอยตกคา้ งสะสมในสถานท่ีกาํ จัดขยะมลู ฝอยในพ้นื ทีว่ ิกฤต (๒.ขยะมูลฝอยเก่าเน้นการลด และการคัดแยกขยะมูลฝอยใหม่ การจัดการขยะมูลฝอยและของเสยี อนั ตรายทีเ่ หมาะสม กําจัดโดยเทคโนโลยี แบบผสมผสานเน้นการแปรรูปเป็นพลังงานทําใหเ้ กดิ ประโยชนส์ งู สุด (๓.ระเบียบวาระ มาตรการบริหารจัดการ ขยะมูลฝอยและของเสียอนั ตราย (๔.สร้างวินัยของคนในชาติมุ่งสู่การจัดการที่ย่ังยืน เน้นให้ความรู้ประชาชน และบังคับใช้กฎหมายและคณะรัฐมนตรีในคราวประชุม เมื่อวันที่ ๓ พฤษภาคม ๒๕๕๗ ลงมติเห็นด้วยกับ แผนแมบ่ ทการบริหารจัดขยะมูลฝอยของประเทศเสนอและให้กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม (ทส.) ร่วมกับกระทรวงมหาดไทยจัดทําแผนแม่บทการบริหารจัดขยะมูลฝอยของประเทศระยะสั้น (พลเอก ประยุทธ์ จันทร์โอชา) ประกอบกับนายกรฐั มนตรี (พ.ศ.๒๕๕๙-พ.ศ.๒๕๖๐) ได้กลา่ วในรายการคนื ความสุขให้ คนในชาติ ซ่ึงเผยแพร่ออกอากาศเมื่อวันศุกรท์ ี่ ๒๗ กรกฏาคม ๒๕๕๘ เกีย่ วกับการบริหารจัดการขยะมูลฝอย อยา่ งเป็นรูปธรรมและได้รบั มอบหมายให้กระทรวงมหาดไทยบูรณาการร่วมกับกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติ และสงิ่ แวดล้อมในการจดั ทําแผนปฏิบตั กิ าร “ประเทศไทยไร้ขยะ” ตามแนวทาง “ประชารัฐ” ระยะ ๓ ปี โดย ใช้หลกั การ ๓Rs คอื การใชน้ อ้ ย ใชซ้ าํ้ นํากลับมาใชใ้ หมโ่ ดยมเี ปูาหมายเพ่อื ลดปริมาณการเกิดขยะมูลฝอยใน ภาพรวมของประเทศลดลงรอ้ ยละ ๕ จากอัตราการเกิดขยะมลู ฝอย จากมติคณะรัฐมนตรีตามแผนยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี ส่งผลต่อนโยบายด้านการจัดการขยะของ กระทรวงศึกษาธิการในการขบั เคล่อื นของสํานักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน ให้สถานศึกษาสังกัด สํานกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาข้นั พ้ืนฐาน (สพฐ.) ขยายผลโครงการโรงเรียนปลอดขยะให้เพิ่มมากข้ึนและ ใหส้ ถานศกึ ษา/สถาบันการศึกษาทุกสังกัด ขับเคลื่อนนโยบายการจัดการขยะโดยการปลูกจิตสํานึกแก่ผู้เรียน ทุกระดับ ให้ลดการทง้ิ ขยะ รูจ้ ักการคัดแยกประเภทขยะ และการกําจัดขยะทีถ่ กู ต้องโดยทุกหน่วยงานในสังกัด สํานกั งานคณะกรรมการการศึกษาขนั้ พ้ืนฐานตอ้ งมีการดําเนินกิจกรรมที่ส่งเสริมสนับสนุนการลดและคัดแยก ขยะมลู ฝอยในหน่วยงาน เพื่อให้การจัดการขยะมูลฝอยมีประสิทธิภาพและง่ายต่อการนําไปใช้ประโยชน์ โดย กําหนดเป็นตัวช้ีวัดประสิทธิภาพของหน่วยงานภาครัฐ เร่ิมตั้งแต่ปีงบประมาณ พ.ศ.2562 เป็นต้นไป ใน เบอ้ื งตน้ กําหนดเปูาหมายให้ข้าราชการท่ัวประเทศปรับเปล่ียนพฤติกรรมลดและคัดแยกขยะมูลฝอย ส่งเสริม สนบั สนุนใหเ้ กิดการลดและคัดแยกขยะมลู ฝอยในหน่วยงาน เพื่อใหก้ ารจดั การขยะมูลฝอยมีประสิทธิภาพ ง่าย ต่อการนาํ ไปใชป้ ระโยชน์ โดยคาดว่าปริมาณขยะมูลฝอยของหนว่ ยงานภาครัฐจะลดลงได้มากถึง 12,000 ตัน ต่อปี ซึ่งจะส่งผลให้หน่วยงานภาครัฐประหยัดงบประมาณในการจัดการขยะมูลฝอย รวมทั้งสามารถสร้าง รายได้จากขยะรีไซเคิลที่คัดแยกได้ และสามารถช่วยลดปริมาณก๊าซเรือนกระจก ลดปริมาณพลาสติกถุงหูห้ิว โฟมบรรจุอาหาร และแก้วพลาสติกแบบใช้ครั้งเดียว ซึ่งจะเป็นตัวอย่างที่ดีให้กับประชาชนและหน่วยงาน ภาคเอกชนในการดําเนนิ งานร่วมกนั ตอ่ ไปสํานักงานคณะกรรมการการศกึ ษาขนั้ พื้นฐาน เลง็ เหน็ ความสําคัญใน

ห น้ า | ๓ ปญั หามลพิษและส่งิ แวดล้อมดังกล่าว ซง่ึ ควรสร้างความตระหนักต้ังแต่เยาวชนของชาติ จนถึงข้าราชการและ บุคลากรในส่วนกลางและเขตพื้นที่การศึกษา จึงได้ประกาศเจตนารมณ์ในการลดและคัดแยกขยะมูลฝอยใน หนว่ ยงานสังกดั สพฐ. ท่วั ประเทศ โดยมีวัตถปุ ระสงคใ์ นการดําเนนิ การเพอื่ ใหส้ ํานกั ในส่วนกลาง สาํ นักงานเขต พ้ืนท่ีการศึกษาและสถานศึกษาในสังกัด มีการดําเนินงานด้านการลดและคัดแยกขยะมูลฝอยในอาคารและ พื้นท่ีของหน่วยงานเพ่ือเป็นแบบอย่างที่ดีต่อภาคเอกชนและประชาชนให้มีส่วนร่วมในการปูองกันและแก้ไข ปัญหาขยะมูลฝอย ขยะพลาสติกและโฟมในภาพรวมของประเทศอย่างต่อเน่ือง โดยใช้หลักการ 3R คือ ใช้ น้อยหรือลดการใช้ (Reduce) ใช้ซ้ํา (Reuse) และแปรรูปใช้ใหม่ (Recycle) ในการจัดการขยะที่เกิดขึ้น นอกจากนั้นยังได้กําหนดมาตรการในการลดและคัดแยกขยะมูลฝอยใน สพฐ. ไม่ว่าจะเป็นการลดใช้สําเนา เอกสารทางราชการตามนโยบายของนายกรัฐมนตรี (No Copy) การใช้ QR Code เพ่ือลดการใช้กระดาษใน การประชุมต่างๆ เนน้ การใชก้ ระดาษ 2 หนา้ ในหนังสอื แจง้ เวยี น และลดการใช้กระดาษรองปกรองหนงั สือแจ้ง เวียน รวมถงึ ลดการใช้ขวดน้ําพลาสติกในการประชมุ ใน สพฐ. เชน่ การประชุมผู้บริหาร สพฐ. และการประชุม ของสํานักต่างๆ โดยให้ใช้แก้วน้ําแทน และรณรงค์ให้ข้าราชการและบุคลากรใช้ภาชนะส่วนตัวมาประชุม ท้ัง แก้วน้ําส่วนตัวหรือกล่องข้าวส่วนตัว และหากต้องมีการแจกข้าวกล่อง ให้เน้นการใช้ภาชนะท่ีอนุรักษ์ สิง่ แวดล้อม เช่นกลอ่ งชานออ้ ย“ในส่วนของมาตรการที่จะดําเนินการในอนาคต สพฐ. จะจัดให้มีการแยกขยะ อย่างเปน็ ระบบอย่างท่วั ถึงท้ังหน่วยงาน โดยจะวางถงั แยกกันอยา่ งชดั เจนในแตล่ ะอาคารและชั้น ถังขยะที่แยก แบ่งเป็นขยะอินทรีย์ ขยะรีไซเคิล ขยะท่ัวไป และขยะอันตราย มีการเปรียบเทียบปริมาณขยะที่เกิดข้ึนเพื่อ สํารวจว่าลดลงหรือไม่ อย่างไร รวมทั้งเสริมสร้างความรู้ความเข้าใจให้แก่ข้าราชการและบุคลากรให้มีการ ปรับเปล่ียนพฤติกรรมในการคัดแยกขยะมูลฝอย งดใช้โฟมบรรจุอาหารในการประชุมของ สพฐ. 100% สง่ เสริมใหม้ กี ารใช้ถงุ ผ้า ปน่ิ โต ภาชนะหรือบรรจุภัณฑท์ ี่เป็นมิตรกับสิง่ แวดลอ้ ม เพ่อื ลดการใช้ถุงพลาสติกหูหิ้ว และกําหนดเป็นตัวช้ีวัดเพ่ือประเมินประสิทธิภาพของหน่วยงานใน สพฐ. สํานักงานเขตพื้นท่ีการศึกษา และ สถานศกึ ษา เพอ่ื ใหเ้ กิดการขับเคลอ่ื นอย่างจรงิ จังและยัง่ ยนื ต่อไป โรงเรยี นราชประชานเุ คราะห์ 31 จังหวัดเชียงใหม่ ต้ังอยู่สภาพชุมชนรอบบริเวณโรงเรียนมีลักษณะ เป็นพ้ืนที่ราบสูง ภูเขาสลับซับซ้อน เป็นชุมชนชนบท บริเวณใกล้เคียงกับโรงเรียน ได้แก่ หมู่บ้านแม่ปาน หมู่บ้านสันเกี๋ยง ศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก โรงเรียนบ้านแม่ปาน วัดแม่ปาน วัดเหล่าปุาตาล และโรงพยาบาลเทพ รัตนเวชชานุกูล เฉลิมพระเกียรติ ๖๐ พรรษา ผู้ปกครองส่วนใหญ่ไม่ได้รับการศึกษาเน่ืองจากอยู่ในชุมขนที่ ห่างไกลไม่มีสถานศึกษา อาชีพหลักของผู้ปกครอง คือ เกษตรกรรม ส่วนใหญ่นับถือศาสนาคริสต์ ฐานะทาง เศรษฐกิจ รายได้เฉลี่ยต่อครอบครัว ต่อปี/30,000 บาท จํานวนคนเฉลี่ยต่อครอบครัว 4 คน ประเพณี/ ศิลปวัฒนธรรมทอ้ งถิ่นมีความหลากหลายตามชนเผ่าต่างๆ เชน่ ชนพื้นเมอื งทีเ่ ปน็ ทร่ี ้จู กั โดยทั่วไป คือ งานปอย หลวง งานสลากภัต งานประเพณยี ่ีเป็ง งานป๋ใี หมเ่ มอื ง บวชนาคและตานข้าวใหม่ ชนเผ่าม้ง เช่น ประเพณีกิน วอปีใหม่ม้ง) ชนเผ่ากะเหร่ียง เช่น งานวันคริสต์มาส และชนเผ่าลัวะ เช)น่ บูชาเสาอินทขิล เรียกขวัญมัดมือ กินข้าวใหม่ เลย้ี งผปี ูยุ ่าและเลีย้ งผีบ้านผเี มือง โรงเรยี นราชประชานุเคราะห์ ๓๑ อยู่ใกล้แหล่งเรียนรู้หลายแห่ง สามารถใช้เปน็ แหล่งเรียนรู้ในดา้ นงานศิลปะ สถาปัตยกรรมที่สวยงาม รวมท้ังการอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมภูมิ/ ปญั ญาประเพณที ้องถ่ินสบื ไป โรงเรยี นต้ังอยูห่ ่างไกลจากหน่วยงานต้นสังกัด ทําให้การรับข้อมูลข่าวสารล่าช้า อีกท้ังระบบการรับข้อมูลข่าวสารต่างๆ ยังไม่ดีพอ เช่น โทรศัพท์ เครือข่ายอินเทอร์เน็ต เป็นต้น การท่ีอยู่ ร่วมกันจํานวนมาก ทําให้ประสบปัญหาขยะและปริมาณขยะที่เพ่ิมขึ้นในทุกทุกวัน ยังมีวิธีดําเนินงาน แบบเดมิ ๆ คอื การยา้ ยขยะ การฝังกลบั หรืออาจเผาโดยไมถ่ กู วธิ ี เปน็ บ่อเกดิ แห่งปัญหามลภาวะก่อให้เกิด ผลเสียต่อสุขภาพ ส่งกลิ่นเหม็นและเป็นแหล่งเพาะพันธ์ุเช้ือโรค รวมถึงการเกิดแก๊สมีเทน ซึ่งเป็นต้นเหตุที่ สําคัญประการหน่ึงของภาวะเรือนกระจก อันจะมีผลกระทบต่อภาวะโลกร้อนอย่างรุนแรง นับเป็นปัญหา

ห น้ า | ๔ เรอื้ รงั หากขยะมูลฝอย สิ่งปฏิกูลถูกท้ิง หรือหมักหมมอยู่ในแหล่งน้ํา เกิดการเน่าเสีย อีกท้ังการท้ิงขยะไม่ เป็นทเ่ี ปน็ ทางของนักเรียน หรือทง้ิ ขยะโดยไมม่ ีการคดั แยก ทาํ ใหไ้ ม่สามารถนาํ ขยะมาใช้ประโยชน์ได้มากนัก กอ่ ใหเ้ กิดตน้ ทุนในการดําเนนิ งานแก้ปัญหาขยะสูงขึ้นทุกภาคเรียน ไม่มีสถานท่ีทิ้งขยะมูลฝอยอย่างเพียงพอ กับปริมาณขยะท่ีเพ่ิมข้ึน เนื่องจากพ้ืนที่ของโรงเรียนส่วนใหญ่เป็นพื้นที่ปุาสงวนแห่งชาติ ยุทธศาสตร์ กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาติและส่งิ แวดล้อม ระยะ 20 ปี (พ.ศ. 25๖๐ – พ.ศ.25๗๙) ประเดน็ ยุทธศาสตร์ท่ี 1 อนรุ ักษ์ คมุ้ ครอง ฟ้ืนฟู ส่งเสรมิ และพฒั นาทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละความหลากหลายทางชีวภาพอย่างยั่งยืน ประเด็นยุทธศาสตร์ท่ี 3 ปูองกัน รักษา และฟื้นฟู คุณภาพส่ิงแวดล้อม โรงเรียนราชประชานุเคราะห์ 31 จังหวัดเชียงใหม่ ได้เล็งเห็นถึงความรุนแรงของปัญหาขยะมูลฝอย ท่ีเกิดขึ้นท้ังในอดีตจนถึงปัจจุบันและจะ เกิดข้ึนในอนาคต ทส่ี ่งผลกระทบต่อสุขอนามัยของนักเรียนและบรรยากาศในการเรียนการสอน แต่การที่จะ ทําให้ทุกคนสามารถที่จะช่วยกันคัดแยกขยะในโรงเรียนได้ อย่างเป็นระบบและมีประสิทธิภาพน้ัน จําเป็น จะต้องมที ง้ั จติ สํานึกพอเพียงและการเคารพกฎระเบียบกติกาและข้อตกลง โรงเรียนจึงได้นําหลักนิติธรรมมา เปน็ แนวทางในการแกป้ ัญหาควบคู่ไปกบั ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง สองหลักการน้ีจึงถูกนํามาใช้เป็นหลัก ในการดําเนินกิจกรรมท่ีเก่ียวข้องกับการคัดแยก ซึ่งจะไม่เพียงมุ่งแก้ปัญหาในระยะส้ัน แต่ยังมุ่งสร้างความ ยั่งยืนในการจดั การขยะและสร้างรายได้อีกดว้ ย วัตถุประสงค์ 1. เพอ่ื ใหน้ ักเรยี น คณะครบู ุคลากรตระหนักและให้ความสาํ คญั ในการบริหารจัดการขยะ 2. เพอ่ื ทําให้เกิดเกิดกระบวนการบริหารจดั การขยะแบบครบวงจรและมีหนว่ ยงานต่างๆเขา้ มาศึกษาดูงานอย่างแพรห่ ลาย 3. เพื่อเกิดกระบวนการควบคู่ในการรกั ษาพื้นที่สเี ขียวคนื สสู ิง่ แวดล้อมในโรงเรยี น ๔. เพอ่ื สร้างรายได้ตา่ งๆควบคู่เสรมิ สรา้ งการลดขยะพลาสติกบรรจุภัณฑ์ในเครือ่ งอุปโภค ตา่ งๆ ในโรงเรยี น แผนปฏบิ ตั ิงาน ท่ี รายการ ระยะเวลา ผู้รับผิดชอบ 1. สาํ รวจปัญหาสิ่งแวดลอ้ มท่มี ผี ลต่อสภาพแวดล้อม พ.ค. 2561 คณะผู้บรหิ ารและคณะครผู ู้เก่ยี วข้อง ในโรงเรียน 2. ประชุมวางแผนเพอื่ หาวิธแี กไ้ ขปญั หา พ.ค. 2561 คณะผู้บรหิ ารและคณะครูทกุ คน 3. แต่งตั้งคณะกรรมการดําเนนิ งาน พ.ค. 2561 คณะผู้บริหารและคณะครูทกุ คน 4. ศึกษาคน้ คว้าขอ้ มูลประเทภของขยะ และวธิ กี าร พ.ค. 2561 คณะครูทุกคน แยกขยะแตล่ ะประเภท 5. ขยายผลการคดั แยกขยะ พ.ค. 2561 คณะครู นกั เรยี นและผู้เกยี่ วข้องทกุ คน 6. ดําเนินการบริหารจดั การขยะ พ.ค. 2561 คณะครู นักเรยี นและผ้เู กยี่ วขอ้ งทุกคน - ม.ี ค. 2562

ห น้ า | ๕ ที่ รายการ ระยะเวลา ผรู้ บั ผิดชอบ 7. เกบ็ ขอ้ มูลความพงึ พอใจจากการแก้ปัญหาขยะใน ม.ี ค. 2562 คณะครู นักเรยี นและผ้เู ก่ยี วขอ้ งทกุ คน โรงเรยี น ม.ี ค. 256๒ ครผู เู้ กีย่ วขอ้ ง 8. สรุปผลการคดั แยกขยะ เครื่องมือวดั ผล แบบประเมนิ ความพงึ พอใจการแก้ปัญหาขยะในโรงเรียน ประโยชน์ท่ีไดร้ บั 1. มกี ารคดั แยกขยะ (ขยะทั่วไป ขยะทําปุ฻ย ขยะอันตราย ขยะขายได้และขยะเสยี ) จากต้นทาง (เรอื นนอน อาคารเรยี น หอ้ งเรียน บา้ นพกั ครู โรงครัว) ได้จรงิ ไมน่ อ้ ยกวา่ ร้อยละ 100 2. นาํ ขยะท่ีผา่ นการคัดแยกแลว้ (ขยะอนั ตรายและขยะเสยี ขยะท่วั ไป ขยะทําป฻ุย)ไปบรหิ ารจัดการ อย่างถูกวิธที ้ังระบบ รอ้ ยละ 100 3. สรา้ งโรงเรยี นปลอดขยะ โดยทกุ คนในโรงเรียนเข้ารว่ มการคดั แยกขยะ 4. เปน็ แหลง่ เรยี นรแู้ ละขยายผลการดาํ เนินงานให้กบั โรงเรยี นตา่ งๆ ไดใ้ นทางปฏิบัตอิ ยา่ งเป็น รปู ธรรมและยง่ั ยืน

ห น้ า | ๖ บทที่ 2 เอกสารทเ่ี กย่ี วข้อง ในการดาํ เนินโครงงาน ธนาคารขยะโรงเรียน ไดม้ กี ารศึกษาเอกสารทเ่ี กย่ี วข้อง ดงั นี้ ความหมายของขยะ แหล่งกําเนิดของขยะ ขยะแตล่ ะชนิดใช้เวลายอ่ ยสลายไม่เท่ากนั การแยกประเภทของขยะ ปญั หาขยะ โดยมีรายละเอียดดงั นี้ ความหมายของขยะ ตามพจนานุกรมฉบบั ราชบัณฑิตสถานฉบับ พ.ศ. 2525 กลา่ ววา่ มูลฝอย หมายถึง เศษสิง่ ของที่ท้ิง แล้ว หยากเย่อื ขยะ หมายถึง หยากเยอ่ื มลู ฝอย พระราชบญั ญตั ิสาธารณสุข พ.ศ. 2535 ใหค้ ําจาํ กดั ความ มูลฝอย หมายถงึ สิ่งต่างๆ ที่เราไม่ ต้องการ ทเ่ี ปน็ ของแขง็ หรืออ่อน มคี วามชืน้ ได้แก่ เศษกระดาษ เศษผ้า เศษอาหาร ถงุ พลาสติก ภาชนะกล่อง ใสอ่ าหาร เถ้า มลู สตั ว์ หรอื ซากสตั ว์รวมตลอดถงึ วัตถอุ ่นื สง่ิ ใดท่เี กบ็ กวาดได้จากถนน ตลาด ทเี่ ลยี้ งสัตว์หรอื ท่ี อื่น ตามพระราชบัญญตั สิ ง่ เสริมและรกั ษาคณุ ภาพสง่ิ แวดล้อม พ.ศ. 2535 ให้คําจํากดั ความของคําวา่ ของเสยี หมายความว่า ขยะมูลฝอย สงิ่ ปฏกิ ลู นํ้าเสีย อากาศเสยี มลสารหรอื วัตถอุ ันตรายอน่ื ใด ซง่ึ ถกู ปลอ่ ย ท้งิ หรือมที ี่มาจากแหล่งกําเนิดมลพษิ รวมทงั้ กากตะกอนหรือสิ่งตกค้างจากสง่ิ เหล่านั้น ทอี่ ยู่ในสภาพของแขง็ ของเหลวหรอื กา๊ ซในทางวิชาการจะใช้คําวา่ ขยะมลู ฝอย ซง่ึ หมายถงึ บรรดาสิง่ ของทีไ่ ม่ต้องการใช้แลว้ ซึ่งสว่ น ใหญจ่ ะเปน็ ของแขง็ จะเนา่ เปอื่ ยหรือไมก่ ต็ าม รวมตลอดถึง เถ้า ซากสัตว์ มลู สตั ว์ ฝนุ ละออง และเศษวัตถุที่ทิ้ง แลว้ จากบ้านเรือน ทีพ่ ักอาศยั สถานทีต่ า่ ง ๆ รวมถึงสถานทส่ี าธารณะ ตลาดและโรงงานอตุ สาหกรรม ยกเว้น อจุ จาระ และปัสสาวะของมนษุ ย์ ซึ่งเปน็ ส่ิงปฏกิ ลู วธิ จี ัดเก็บและกําจัดแตกตา่ งไปจากวธิ กี ารจัดขยะมลู ฝอย ปัจจบุ ัน วิทยาการก้าวหน้า ประชากรเพมิ่ อยา่ งรวดเร็ว อตั ราการใชท้ ี่ดนิ เพิ่มขึน้ เพอื่ ผลติ เคร่ืองอปุ โภค บริโภค อาหาร ทอี่ ยู่อาศัย เปน็ เหตุให้เศษสงิ่ เหลอื ใชม้ ปี ริมาณมากขนึ้ กอ่ ให้เกิดปัญหาของขยะมลู ฝอย ขยะ /มลู ฝอย / ของเสีย เป็นเหตสุ ําคัญประการหน่งึ ที่กอ่ ให้เกิดปัญหาส่งิ แวดลอ้ ม และ มีผลตอ่ สุขภาพอนามัย มูลฝอยหรือของเสียกําลังมปี ริมาณเพิ่มมากขึ้นทกุ ปี เพราะสาเหตจุ ากการเพิ่มของประชากร การขยายตวั ทางเศรษฐกจิ และทางอุตสาหกรรม นบั เป็นปญั หาท่ีสาํ คญั ของชุมชนซ่ึงต้องจัดการและแก้ไข ปรมิ าณกากของเสียและสารอันตราย ไดแ้ ก่ ขยะมูลฝอย ส่ิงปฏิกูล และสารพษิ ท่ีปนเปอื้ นอยูใ่ นแหล่งนํ้า ดิน และอากาศ ตลอดจนบางสว่ นตกคา้ งอย่ใู นอาหาร ทาํ ให้ประชาชนทวั่ ไปเสี่ยงต่ออันตรายจากการเปน็ โรคต่าง ๆ เชน่ โรคมะเรง็ และ โรคผิดปกติทางพันธุกรรม เป็นต้น สถานที่บางแห่งก็มีคนทง้ิ ขยะกันตามสะดวก โดยนําไปเทกองรวมกันไวร้ ิมทางเดินบ้าง โคนตน้ ไมบ้ า้ ง ทาํ ให้มกี ารหมักหมมเนา่ เปื่อยสงิ่ กล่ินเหมน็ คลุง้ บางครง้ั อาจมองเหน็ หนอนจํานวนมากมายไตย่ ้วั เยยี้ ออกมา จากกองขยะ ดนู า่ ขยะแขยง นอกจากนน้ั กองขยะยังเป็นแหล่งชมุ นมุ ของสตั วน์ ําโรคสารพดั ชนดิ เชน่ ยุง แมลงวัน หนู แมลงสาบ ฯลฯ ยามที่ฝนตกลงมานา้ํ ฝนกช็ ะเอาสิ่งสกปรกเน่าเหม็นในกองขยะไหลไปยงั พนื้ ที่ ใกล้เคยี ง และอาจจะไหลลงท่อระบายน้ํา และแม่นํ้าลําคลองใกล้ ๆ อีกด้วย

ห น้ า | ๗ การท้งิ ขยะลงท่อระบายน้ําทาํ ให้เกดิ ผลเสยี อย่างร้ายแรง คือ ทาํ ให้ทอ่ ระบายน้ําอดุ ตัน เม่อื ฝนตกก็ไม่ สามารถระบายน้ําฝนได้ จึงเกิดสภาพนา้ํ ท่วมขงั ตามถนนสายตา่ ง ๆ ตามตรอกซอกซอย และผลท่ีตามมากค็ ือ การเดินทางไปมาตามเสน้ ทางเหล่านน้ั ลาํ บากข้นึ การจราจรกต็ ดิ ขดั และถนนหนทางอาจจะได้รบั ความเสยี หาย ซ่งึ เมอ่ื นํ้าลดลงสู่สภาพปกติก็ตอ้ งซอ่ มแซมใหม่ ทาํ ให้ต้องสิ้นเปลอื งงบประมาณ บา้ นเรอื นท่ีมีขยะมูลฝอยรก รุงรังอยูภ่ ายในบา้ นเรอื นบรเิ วณบา้ น นอกจากจะดูสกปรกไมน่ า่ ดูอยู่แล้ว กย็ ังเป็นท่ีชมุ นมุ ของหนู แมลงวัน แมลงสาบ ซ่ึงเป็นพาหะนําโรคทางเดนิ อาหารมาสู่คน และยงั ก่อความราํ คาญให้อีกดว้ ย แหล่งกาเนิดของขยะ ขยะเปน็ ส่ิงท่ีเหลอื ใช้ หรือสง่ิ ทีไ่ ม่ตอ้ งการอีกต่อไป สามารถแบ่งตามแหล่งกาเนดิ ไดด้ ังนี้ 1. ของเสียจากอตุ สาหกรรม ของเสียอันตรายท่วั ประเทศไทย 73 % มาจากระบบอตุ สาหกรรมส่วน ใหญ่ยงั ไมม่ กี ารจัดการท่ีเหมาะสมโดยทง้ิ กระจายอยู่ตามสิ่งแวดล้อมและท้งิ รว่ มกับมูลฝอย รัฐบาลได้ กอ่ ตัง้ ศนู ยก์ ําจัดกากอุตสาหกรรมขน้ึ แหง่ แรกที่แขวงแสมดาํ เขตบางขุนเทยี น เรมิ่ เปิดบริการตั้งแต่ 2531ซึง่ ก็เพียง สามารถกําจดั ของเสยี ไดบ้ างส่วน 2. ของเสยี จากโรงพยาบาลและสถานท่ีศึกษาวิจัย ของเสียจากโรงพยาบาลเป็นของเสยี อนั ตรายอย่าง ยิง่ เช่น ขยะตดิ เช้ือ เศษอวยั วะจากผู้ปุวย และการรักษาพยาบาล รวมท้งั ของเสียที่ปนเป้ือนสารกัมมันตรังสี สารเคมี ได้ทิ้งสสู่ ่ิงแวดล้อมโดยปะปนกบั มูลฝอยสงิ่ ปฏิกูลเปน็ การเพิม่ ความเสยี่ งในการแพรก่ ระจายของเชอื้ โรคและสารอันตราย 3. ของเสยี จากภาคเกษตรกรรม เช่น ยาฆ่าแมลง ปุ฻ย มลู สตั ว์ นาํ้ ทิ้งจากการทาํ ปศสุ ัตว์ ฯลฯ 4. ของเสยี จากบ้านเรือนแหลง่ ชมุ ชน เช่น หลอดไฟ ถา่ นไฟฉาย แบตเตอรี่ แกว้ เศษอาหาร พลาสติก โลหะ หนิ ไม้ กระเบือ้ ง หนงั ยาง ฯลฯ 5. ของเสยี จากสถานประกอบการในเมอื ง เชน่ ภตั ตาคาร ตลาดสด วดั สถานเริงรมย์ แหล่งชมุ ชน กจิ กรรมอตุ สาหกรรม และกิจกรรมเกษตร จดั ได้ว่าเปน็ แหล่งกําเนดิ ของขยะมูลฝอยที่ สําคัญ เม่อื ประชากรเพิ่มข้นึ ขยะมูลฝอยกจ็ ะเพม่ิ ข้ึนเปน็ เงาตามตวั ประกอบกับมกี ารพัฒนาอุตสาหกรรมอย่าง รวดเรว็ กย็ ่งิ ทาํ ให้มีขยะมูลฝอยใหม่ ๆ เกิดข้ึนมากมาย ขยะมูลฝอยเหลา่ น้มี ที ้งั ขยะมลู ฝอยทัว่ ไปและของเสีย อนั ตราย แตล่ ะประเภทมีลักษณะแตกตา่ งกัน

ห น้ า | ๘ แผนผังแหล่งกาเนิดและประเภทขยะมูลฝอย แสดงแหลง่ กาเนิดและประเภทขยะมลู ฝอย การแยกประเภทของขยะจาแนกประเภทไดด้ งั น้ี 1. ขยะมูลฝอยที่เผาไหมไ้ ด้ เช่น เศษไม้, ใบหญา้ , พลาสติก, กระดาษ, ผ้า, สิ่งทอ, ยาง ฯลฯ 2. ขยะมูลฝอยทเ่ี ผาไหม้ไมไ่ ด้ ได้แก่ เศษโลหะ เหล็ก แก้ว กระเบอ้ื ง เปลือกหอย หิน ฯลฯ 3. ขยะมลู ฝอยที่ไม่เป็นพษิ หรอื ขยะมลู ฝอยทวั่ ไป ได้แก่ ขยะมลู ฝอยที่เกิดจากบ้านเรอื น รา้ นคา้ เช่น พวกเศษอาหาร กระดาษ พลาสตกิ เปลอื กและใบไม้ เป็นต้น 4. ขยะมูลฝอยที่เป็นพิษ ซ่ึงเป็นอนั ตรายตอ่ สุขภาพและชวี ิตมนุษยต์ ลอดจนส่ิงแวดล้อมอ่นื ๆ ไดแ้ ก่ ของเสยี ที่มสี ว่ นประกอบของสารอันตรายหรือของเสียทม่ี ีฤทธิ์กัดกรอ่ นหรอื ตดิ ไฟงา่ ย หรือมเี ชอ้ื โรคติดตอ่ ปะปนอยู่ เช่น ซากถา่ นไฟฉาย ซากแบตเตอรี่ ซากหลอดฟลูออเรสเซนต์ กาก สารเคมี สําลี และ ผ้าพันแผล จากโรงพยาบาล ถา้ แบ่งประเภทขยะตามลกั ษณะของส่วนประกอบของขยะมูลฝอย มีประเภทตา่ ง ๆ ดังนี้ 1. กระดาษ ถงุ กระดาษ กลอ่ ง ลงั เศษกระดาษจากสาํ นกั งาน 2. พลาสตกิ มีความทนทานตอ่ การทําลายได้สงู วัสดหุ รือผลิตภณั ฑท์ ี่ทาํ จากพลาสติก เชน่ ถุงภาชนะ ของเด็กเล่น ของใช้ 3. แกว้ วสั ดหุ รือผลิตภณั ฑท์ ่ีทาํ จากแกว้ เชน่ ขวด หลอดไฟ เศษกระจก ฯลฯ 4. เศษอาหาร ผัก ผลไม้ ซึง่ เปน็ สารประกอบอินทรีย์ ยอ่ ยสลายไดง้ ่าย เป็นสว่ นประกอบสําคัญทท่ี าํ ให้ ขยะเกิดกลิ่นเหม็นและสง่ กล่ินรบกวนหากไมม่ ีการเก็บขนออกจากแหลง่ ท้ิงทุกวนั

ห น้ า | ๙ 5. ผ้าสิง่ ทอต่าง ๆ ท่ีทํามาจากเสน้ ใยธรรมชาติ และใยสังเคราะห์ เช่น ผา้ ไนลอ่ น ขนสัตว์ ลนิ นิ ฝูาย 6. ยางและหนงั เช่น รองเทา้ กระเป฻า บอลล์ 7. ไม้ เศษเฟอร์นเิ จอร์ โต๊ะ เกา้ อ้ี ฯลฯ 8. หิน กระเบือ้ ง กระดูก และเปลอื กหอย พวกนีไ้ มเ่ นา่ เปอื่ ย พบมากในแหล่งกอ่ สรา้ งตกึ ที่ทุบทิง้ 9. โลหะตา่ ง ๆ เช่น กระปอ฻ ง ลวด สายไฟ ตาปู 10. อื่น ๆ ทีไ่ ม่อาจจดั กลมุ่ ได้ ถา้ แบง่ ประเภทขยะตามแหล่งท่มี า 1. ขยะมลู ฝอยจากถนน (Street Refuse) ไดแ้ ก่ เศษสิง่ ของตา่ ง ๆ ทีป่ รากฏและกวาดจากถนน ตรอก ซอย เช่นเศษกระดาษ ผง ฝุน ใบไม้ พลาสติก อิฐ หิน ทราย กรวด 2. ขยะมลู ฝอยทเ่ี กิดจากสิง่ ที่เหลอื จากการเผาไหม้ทเ่ี รยี กวา่ ขี้เถา้ ( Ashes ) เช่น เถ้าที่เกดิ จาก เตา ไฟ การเผาถา่ น ฯลฯ 3. ขยะมลู ฝอยจากการก่อสร้าง (Contruction Refuse) ไดแ้ ก่ เศษวสั ดกุ ่อสรา้ ง เชน่ เศษไม้ เศษ กระเบ้ือง เศษปนู อิฐหัก ฯลฯ 4. ขยะมูลฝอยจากการร้อื ถอนส่ิงกอ่ สรา้ ง ( Demolition Refuse ) ได้แก่ เศษส่ิงทไ่ี ม่ต้องการทเี่ กดิ จากการรื้อถอนอาคาร บา้ นเรือนเก่า ฯลฯ 5. ซากสัตว์ (Dead Animal) จากสัตวต์ าย เน่าเปอื่ ย เหมน็ 6. ซากยานพาหนะ (Abandond Vehicles) ทกุ ชนดิ ทีห่ มดสภาพ ใช้งานไมไ่ ด้ รวมทัง้ ชน้ิ ส่วน ประกอบ เช่น แบตเตอรี่ ยาง ฯลฯ 7. ขยะมลู ฝอยจากโรงงานอตุ สาหกรรม (Industrial Refuse) ได้แก่ เศษวัตถุทเี่ กิดจากการผลิต หรือ ข้นั ตอนการผลิต 8. ขยะมูลฝอยประเภททําลายยาก (Hazardous Refuse) ได้แก่ ขยะมลู ฝอยที่ตอ้ งการใช้กรรมวธิ ี ทาํ ลายเปน็ พิเศษ เชน่ พลาสติก ฟิล์มถา่ ยรปู กากแร่ธาตุตา่ ง ๆ 9. ขยะสด (Garbage) 10. ขยะแหง้ (Rubbish) 11. ขยะพเิ ศษ (Special Wastes) 12. ของใช้ชาํ รุด (Buldy Wastes) 13. ขยะจากการกสกิ รรม ( Agricultural Wastes ) 14. กากตะกอนของนาํ้ โสโครก (Sewage treatment residues) ประเภทของขยะมูลฝอย ท่สี านักรกั ษาความสะอาดของกรุงเทพมหานคร กล่าวไว้มี 3 ประเภทใหญ่คอื 1. มลู ฝอยเปียก ได้แก่ พวกเศษอาหาร เศษพืชผกั เปลอื กผลไม้ อินทรยี ์วัตถทุ ี่สามารถยอ่ ยสลายเนา่ เปอ่ื ยงา่ ย มคี วามชน้ื สงู และส่งกลิน่ เหมน็ ไดร้ วดเรว็ 7 2. มลู ฝอยแห้ง ไดแ้ ก่ พวกเศษกระดาษ เศษผา้ แก้ว โลหะ ไม้ พลาสตกิ ยาง ฯลฯ ขยะมูลฝอย ชนิด น้ีจะมที ง้ั ท่ีเผาไหม้ได้และเผาไหมไ้ มไ่ ด้ ขยะแหง้ เป็นขยะมลู ฝอยทสี่ ามารถเลือกวสั ดุที่ยงั มปี ระโยชน์ กลับมา ใช้ไดอ้ กี โดยการทําคดั แยกมูลฝอยก่อนนําทิง้ ซ่งึ จะช่วยให้สามารถลดปริมาณมูลฝอยที่จะตอ้ งนําไปทําลาย ลง ได้ และถ้านาํ ส่วนท่ีใช้ประโยชน์ได้นไ้ี ปขายก็จะทาํ รายไดก้ ลับคนื มา

ห น้ า | ๑๐ 3. ขยะมลู ฝอยอนั ตราย มูลฝอยนี้ ไดแ้ ก่ ของเสยี ที่เปน็ พษิ มีฤทธกิ์ ัดกรอ่ นและระเบดิ ได้งา่ ย ตอ้ งใช้ กรรมวธิ ีในการทาํ ลายเป็นพเิ ศษ เน่ืองจากเป็นวสั ดทุ ี่มอี นั ตราย เชน่ สารฆ่าแมลง ถ่านไฟฉาย แบตเตอรี่ รถยนต์ หลอดไฟ สเปรย์ฉีดผม ฯลฯ การแบ่งประเภทของขยะมูลฝอย มูลฝอย (Waste) หมายถึง ส่งิ ของเหลือทิ้งจากกระบวนการผลิตและอปุ โภค ซงึ่ เส่อื มสภาพจนใช้การไมไ่ ด้ หรอื ไม่ ตอ้ งการใช้แลว้ บางชนดิ เป็นของแขง็ หรอื กากของเสยี )Solid waste) มผี ลเสียตอ่ สขุ ภาพทางกายและ จติ ใจเนื่องจากความสกปรก เป็นแหลง่ เพาะเชอ้ื โรค ทาํ ให้เกดิ มลพิษและทัศนะอุจาด มูลฝอย (Solid Waste) หมายความว่า เศษกระดาษ เศษผ้า เศษอาหาร เศษสินค้า ถุงพลาสติก ภาชนะท่ี ใสอ่ าหาร เถ้า มูลสตั ว์หรอื ซากสตั ว์ รวมตลอดถึงสิง่ อน่ื ใดท่ีเก็บกวาดจากถนน ตลาดทเ่ี ลยี้ งสตั ว์หรือท่ีอ่นื มลพษิ ทีเ่ กิดจากขยะมูลฝอย (Waste pollution) หมายถงึ สภาวะแวดล้อมทไี่ มเ่ หมาะสม อันเน่ืองมาจาก ขยะมลู ฝอย เช่น การท้ิงขยะลงในแหล่งน้ํา และการเกิดกล่นิ เน่าเหม็นจากกองขยะ ประเภทของขยะมูลฝอย ขยะมูลฝอย สามารถแบง่ ตามลกั ษณะทางกายภาพของขยะได้เปน็ 4 ประเภท ไดแ้ ก่ 1. ขยะยอ่ ยสลาย (Compostable waste) หรอื มลู ฝอยยอ่ ยสลาย คือ ขยะท่เี น่าเสียและย่อยสลายได้ เร็วสามารถนํามาหมกั ทําป฻ุยได้ เชน่ เศษผัก เปลือกผลไม้ เศษอาหาร ใบไม้ เศษเนือ้ สัตว์ เป็นต้น แตจ่ ะไม่ รวมถึงซาก หรอื เศษของพชื ผกั ผลไม้ หรอื สตั ว์ท่เี กดิ จากการทดลองในห้องปฏิบตั ิการ โดยทขี่ ยะยอ่ ยสลายน้ี เป็นขยะทพ่ี บมากท่สี ุด คือ พบมากถงึ 64% ของปรมิ าณขยะท้งั หมดในกองขยะ แสดงขยะยอ่ ยสลาย 2. ขยะรีไซเคลิ (Recyclable waste) หรือ มลู ฝอยท่ยี ังใช้ได้ คอื ของเสียบรรจภุ ณั ฑ์ หรอื วัสดุเหลือใช้ ซึง่ สามารถนาํ กลบั มาใชป้ ระโยชน์ใหมไ่ ด้ เชน่ แก้ว กระดาษ เศษพลาสตกิ กลอ่ งเคร่ืองดมื่ แบบ UHT กระปอ฻ ง เคร่อื งดื่ม เศษโลหะ อะลมู เิ นียม ยางรถยนต์ เป็นตน้ สาํ หรบั ขยะรไี ซเคลิ นีเ้ ป็นขยะทพ่ี บมากเปน็ อันดับที่สอง ในกองขยะ กลา่ วคือ พบประมาณ 30% ของปริมาณขยะท้งั หมดในกองขยะ แสดงขยะรีไซเคิล

ห น้ า | ๑๑ 3. ขยะอนั ตราย (Hazardous waste) หรอื มลู ฝอยอนั ตราย คอื ขยะที่มีองค์ประกอบหรือปนเปื้อน วัตถอุ ันตรายชนิดต่างๆ ซ่งึ ได้แก่ วัตถรุ ะเบิด วตั ถไุ วไฟ วัตถุออกซิไดซ์ วัตถมุ พี ิษ วตั ถุทท่ี าํ ให้เกิดโรค วัตถกุ รรม มนั ตรงั สี วัตถทุ ที่ ําให้เกิดการเปลย่ี นแปลงทางพันธกุ รรม วัตถกุ ดั กร่อน วตั ถุท่กี อ่ ให้เกดิ การระคายเคอื ง วตั ถุ อย่างอื่นไม่ว่าจะเป็นเคมีภณั ฑห์ รอื ส่ิงอน่ื ใดท่ีอาจทําให้เกิดอนั ตรายแกบ่ คุ คล สตั ว์ พชื ทรพั ย์สนิ หรอื ส่ิงแวดล้อม เช่น ถา่ นไฟฉาย หลอดฟลอู อเรสเซนต์ แบตเตอร่โี ทรศพั ท์เคลอื่ นท่ี ภาชนะบรรจสุ ารกําจัดศัตรพู ืช กระป฻องสเปรยบ์ รรจสุ หี รือสารเคมี เปน็ ตน้ ขยะอันตรายนี้เป็นขยะทีม่ กั จะพบได้นอ้ ยทีส่ ุด กล่าวคือ พบ ประมาณเพยี ง 3 % ของปริมาณขยะทงั้ หมดในกองขยะ แสดงขยะอันตราย 4. ขยะทวั่ ไป (General waste) หรอื มลู ฝอยทว่ั ไป คือ ขยะประเภทอืน่ นอกเหนือจากขยะยอ่ ย สลาย ขยะรไี ซเคลิ และขยะอันตราย มลี ักษณะที่ย่อยสลายยากและไมค่ ุ้มค่าสาํ หรับการนํากลับมาใช้ประโยชน์ ใหม่ เชน่ หอ่ พลาสติกใส่ขนม ถุงพลาสติกบรรจุผงซักฟอก พลาสตกิ หอ่ ลูกอม ซองบะหมี่กึง่ สาํ เรจ็ รูป ถุงพลาสตกิ เปื้อนเศษอาหาร โฟมเป้ือนอาหาร ฟอลย์ เปือ้ นอาหาร เปน็ ต้น สาํ หรบั ขยะทัว่ ไปนเ้ี ป็นขยะท่มี ี ปรมิ าณใกล้เคียงกบั ขยะอนั ตราย กล่าวคอื จะพบประมาณ 3 % ของปริมาณขยะทงั้ หมดในกองขยะ แสดงขยะท่วั ไป

ห น้ า | ๑๒ ขยะแต่ละชนดิ ใชเ้ วลาย่อยสลายไมเ่ ท่ากนั คนไทยกว่า 65 ล้านคนสร้างขยะมลู ฝอยได้มากถึง 16 ลา้ นตนั ตอ่ ปี ซงึ่ เปน็ ขยะท่เี กิดขึ้นในกรงุ เทพฯ ร้อยละ 22 หรอื เฉล่ีย 9,800 ตันตอ่ วนั โดยขยะมูลฝอยทก่ี าํ จัดอยา่ งถกู วธิ มี ีไมถ่ ึง 40 % ทเี่ หลือกวา่ 60 % จงึ ตกค้างตามสถานทต่ี ่างๆ และสร้างปญั หามลพิษตอ่ ตัวเราและชมุ ชน ขยะแต่ละชนดิ ใช้เวลาย่อยสลายไมเ่ ทลากนั ชนดิ ของขยะ ระยะเวลา เศษกระดาษ 2 - 5 เดือน เปลือกสม้ 6 เดอื น ถว้ ยกระดาษเคลือบ 5 ปี กน้ บหุ รี่ 12 ปี รองเท้าหนัง 25 – 40 ปี โลหะ, กระป฻องอะลมู เิ นยี ม 80 – 100 ปี ถุงพลาสติก 450 ปี ผา้ ออ้ มเด็กชนิดสาํ เรจ็ รปู 500 ปี โฟม ใช้เวลานานมาก ระบไุ ม่ได้ มีอะไรในถังขยะท่บี า้ น • เศษอาหาร 34.20% • ใบไมแ้ ละไม้ 6.60% • แกว้ 5.10% • เศษผ้า 4.50% • กระดาษ 13.60% • หนงั และยาง 2.10% • อ่นื ๆ 8.60% • พลาสตกิ และโฟม 20.80% • โลหะ 2.20% • หนิ เซรามคิ เปลอื กหอย กระดกู 2.30% ประเภทของขยะ แบง่ ขยะได้เปน็ 4 ประเภท คือ 46% ขยะยอ่ ยสลายได้ เช่น เศษวัชพืช เศษอาหาร เปลือกผลไม้ ฯลฯ สามารถนําไปหมักทําปุย฻ ได้ 42% ขยะรีไซเคิล เปน็ ขยะทสี่ ามารถนาํ ไปขายได้ เชน่ แกว้ กระดาษ พลาสตกิ โลหะ/อโลหะ ฯลฯ 9% ขยะทว่ั ไป เปน็ ขยะท่ีย่อยสลายไมไ่ ด้และไมส่ ามารถนาํ ไปรไี ซเคลิ ได้ เช่น โฟม ซองบะหม่ีสําเร็จรปู เศษหนิ เศษปนู ฯลฯ 3% ขยะอันตรายหรือขยะมีพิษ เช่น กระปอ฻ งยาฆา่ แมลง หลอดไฟ ถา่ นไฟฉาย และขยะตดิ เชือ้ ฯลฯ ขยะ เหลา่ นีต้ อ้ งเก็บรวบรวมแล้วนาํ ไปกําจดั อย่างถกู วธิ ี การลดปริมาณขยะดว้ ยหลกั การสามประการ (3R) ได้แก่ 1. ลดการใช้ (Reduce) เป็นการปอู งกันให้มขี ยะเกิดขึน้ นอ้ ยทส่ี ุด เชน่ • ใชภ้ าชนะ เชน่ ตะกร้า ปน่ิ โต ฯลฯ ใสอ่ าหารหรือของ แทนการใชถ้ งุ พลาสตกิ หรอื โฟมซึง่ กาํ จดั ยาก • เลือกใชส้ ินค้าท่ีมีคุณภาพ มีหีบห่อหรอื บรรจุภณั ฑน์ อ้ ย และอายกุ ารใชง้ านยาวนาน โดยทวั่ ไปหบี ห่อ หรือบรรจภุ ัณฑ์มไี วเ้ พือ่ ปูองกนั และเก็บรกั ษาสินค้า แต่เด๋ียวนห้ี บี ห่อมหี นา้ ที่ทําให้สินค้าสวยงามน่าสนใจ สรา้ ง แรงดงึ ดูดใหเ้ ราอยากซือ้ สนิ คา้ ด้วย จงึ เกดิ หีบหอ่ ส่วนเกนิ ทไี่ มจ่ าํ เป็นและกลายเปน็ ขยะเพมิ่ ขึน้ มาอกี • ใชส้ นิ ค้าชนิดเติม เชน่ ผงซักฟอก น้าํ ยาลา้ งจาน นาํ้ ยาทําความสะอาด ถา่ นไฟฉายชนดิ ชารต์ ไดเ้ ป็น ต้น

ห น้ า | ๑๓ 2. การใชซ้ ้า (Reuse) เปน็ การใช้วัสดใุ หค้ ุ้มค่าท่ีสดุ ก่อนจะท้ิงไป เช่น • การใชก้ ระดาษทงั้ สองหนา้ • การนําบรรจุภณั ฑ์มาใชซ้ า้ํ เช่น การนาํ กลอ่ ง และถุงมาใช้ซ้าํ อกี หลายๆ ครั้ง • การนําสง่ิ ของมาดัดแปลงให้ใช้ประโยชนไ์ ดใ้ หม่ เช่น นาํ ถงั หรือกะละมังทรี่ วั่ แล้วมาเปน็ กระถาง ต้นไม้ นาํ ขวดพลาสตกิ มาประดษิ ฐเ์ ป็นภาชนะใส่ปากกา ดินสอ เปน็ ต้น 3. การรีไซเคลิ (Recycle) เปน็ การนาํ วัสดทุ ีย่ ังสามารถนํากลบั มาใชใ้ หมไ่ ด้นาํ มาแปรรปู ใช้ใหม่โดย กรรมวิธตี า่ งๆ เช่น นําเศษแกว้ ไปหลอมเป็นขวดแกว้ ฯลฯ วิธนี ชี้ ่วยประหยัดทรัพยากรธรรมชาตแิ ละพลังงาน ในการผลติ และยงั ช่วยลดปริมาณขยะลงดว้ ย ขยะที่สามารถรีไซเคลิ ไดแ้ ก่ กระดาษ แก้ว พลาสติก เหลก็ อลูมิเนยี ม เป็นตน้ เรามีสว่ นรว่ มในการรีไซเคิล ขยะได้โดยการคัดแยกขยะท่ีรไี ซเคิลได้จากขยะทว่ั ไปที่บ้าน โรงเรยี น ทที ํางาน และนําขยะนไ้ี ปและนํา ขยะนไ้ี ปขายใหแ้ ก่ร้านรบั ซอ้ื ของเกา่ ขยะรไี ซเคลิ แยกเป็นสี่ประเภท ได้แก่ แกว้ กระดาษ พลาสติก และโลหะ แกว้ เป็นวัสดุผิวเรียบ แขง็ ใส แต่เปราะบางแตกร้าวง่าย แก้วเป็นขยะที่ไม่ยอ่ ยสลายแต่นาํ ไปรีไซเคิล ได้ ทน่ี ิยมกนั ได้แก่ ขวดแก้วตา่ งๆ เช่น ขวดนาํ้ อดั ลม ขวดสุรา ขวดเบียร์ ขวดโซดา ขวดนาํ้ ปลา ขวดซอส ขวด เครอื่ งด่ืมบาํ รงุ กําลงั ต่างๆ ขวดยา ฯลฯ ในแตล่ ะวันมีขวดแกว้ ทีใ่ ชแ้ ล้วไม่ตํ่ากว่า 1 ล้านใบถูกท้งิ ให้เปน็ ขยะ ขวดแกว้ ดี ขายได้ราคาดกี ว่าเศษแก้ว โรงงานจะนาํ ไปล้างใหส้ ะอาดและฆ่าเชอ้ื โรค แล้วนาํ กลบั มาใช้ใหม่ได้ซ้ํา อีกอย่างนอ้ ย 30 ครงั้ หากไม่แตกหรอื บิ่นเสยี ก่อน เศษแกว้ หรือขวดแก้วแตก โรงงานทผี่ ลติ ขวดแก้วจะนาํ ไปหลอมผสมกบั แกว้ ใหม่ ซ่ึงจะชว่ ยลดตน้ ทนุ การผลิต กระบวนการผลติ กระดาษ 1 ตนั จะต้องใช้ทรัพยากรตน้ ไม้ 17 ต้น กระแสไฟฟาู 1,000 กโิ ลวตั ต์ตอ่ ชั่วโมง นํา้ มนั เตา 300 ลิตร นา้ํ สะอาด 100 ตนั และคลอรนี 5 กิโลกรมั (ท่ีมา: กรมควบคมุ มลพิษ,2546 กระดาษ ในบรรดาขยะรีไซเคลิ น้นั กระดาษเป็นวสั ดุที่ยอ่ ยสลายงา่ ยท่ีสดุ เพราะผลติ จากเยอ่ื ไม้ ธรรมชาตทิ ุกวันน้ีเรามขี ยะกระดาษทั้งหมดกวา่ 3.4 ล้านตนั ตอ่ ปี มกี ารจัดเกบ็ และนาํ มารไี ซเคลิ ได้ประมาณ 1.3ลา้ นตัน ส่วนที่เหลือถกู ท้ิงปนเปือ้ นกบั ขยะอ่นื ๆ จนไม่สามารถนํามารไี ซเคิลได้ (ท่มี า: กรมควบคุมมลพิษ ,2547 www.pcd.go.th) กระดาษทขี่ ายได้และรา้ นรบั ซอ้ื ของเกา่ รับซ้อื • หนังสอื พิมพ์ สมดุ นักเรยี น กระดาษถา่ ยเอกสาร กระดาษคอมพวิ เตอร์ กลอ่ งกระดาษหรือกระดาษ ลัง พวกนีข้ ายไดร้ าคาดี • หนงั สอื เลม่ กระดาษสี เศษกระดาษ พวกนี้ราคาถูก กระดาษทีร่ ้านรับซอ้ื ของเกา่ ไม่รับซื้อ • กระดาษทีเ่ คลือบด้วยพลาสติก เชน่ กระดาษหอ่ ของขวัญ กล่องนม ฯลฯ • กระดาษที่ทําจากผ้า เช่น กลอ่ งแอปเปิล บางชนิดทม่ี าจากประเทศจนี พลาสติก เป็นวัสดสุ ังเคราะห์มาจากผลิตภัณฑป์ โิ ตรเลยี มหรอื นํ้ามันดิบมีหลายประเภท และนํามาใช้ ผลติ สินค้ามากมายทเี่ ราใชใ้ นชวี ิตประจาํ วัน ท้ังท่ีมีขนาดเล็กอยา่ งฝาจุกน้าํ ปลาไปจนถงึ ขนาดใหญอ่ ย่างทอ่ เอ สลอน ในปี พ.ศ. 2547 ปริมาณขยะพลาสติกมีท้ังส้ิน 2.9 ลา้ นตนั โดยมกี ารนาํ กลบั มาใชป้ ระโยชนใ์ หม่ ประมาณ 0.6 ลา้ นตนั ส่วนทเ่ี หลอื เป็นถงุ พลาสติกถึง 1.5 - 2.0 ล้านตนั (แตร่ า้ นรับซื้อของเกา่ สว่ นใหญไ่ ม่ ซอ้ื ถงุ พลาสติก) (ท่มี า: กรมควบคมุ มลพิษ, 2547) ของใชส้ ่วนตัว เช่น ขวดยาสระผม หลอดโฟมล้างหน้า รองเทา้ ยาง ส้นรองเท้า ฯลฯ ของใชก้ ระจุกกระจกิ เช่น ฝาจุกน้าํ ปลา สายยางเก่า เปลือกสายไฟทแ่ี กะลวดทองแดงออก ตลับเทป วีดโี อเทป กระถางตน้ ไมพ้ ลาสตกิ ทอ่ PVC ท่อเอสลอน ฯลฯ

ห น้ า | ๑๔ โลหะ การนําโลหะมารไี ซเคิลจะช่วยลดการใช้วตั ถดุ ิบร้อยละ 9 และช่วยลดการปล่อยมลพิษสู่ สิ่งแวดล้อม ประเภทโลหะทสี่ ามารถนาํ มารีไซเคลิ ใหมไ่ ด้ คือ เหล็ก ใชก้ นั มากท่ีสุดในอุปกรณต์ า่ งๆ ทวั่ โลกมีการนําเศษเหล็กมารไี ซเคิลใหมถ่ ึง 50% เพ่อื ลดตน้ ทุน การผลติ เหลก็ ท่ีนาํ ไปขายได้ เชน่ น๊อต ตะปู ขาเก้าอ้ี ลอ้ จักรยาน ตะแกรง แปฺปประปา เหลก็ ฉาก ข้อต่อวาล์ว เฟอื งขนาดเล็ก กระปอ฻ งสังกะสี กระปอ฻ ง ป๊ีป ฯลฯ อะลมู ิเนยี ม นาํ มาจากแร่บอกไซดใ์ นปุาเขตร้อน ซงึ่ ตอ้ งทําลายพ้นื ทป่ี ุาขนาดใหญ่ ทาํ ให้ สภาพแวดลอ้ มเสยี สมดลุ รวมทง้ั ในกระบวนการผลติ อะลูมิเนียมยงั ทาํ ให้เกิดก๊าซฟลูออรนี ทกี่ อ่ มลพิษ การรี ไซเคลิ อะลมู เิ นยี มจึงชว่ ยรกั ษาสงิ่ แวดลอ้ มไดม้ ากอะลูมเิ นยี มทนี่ ําไปขายได้ เชน่ กะละมังซกั ผา้ ขนั น้าํ กระปอ฻ ง เบียร์ กระป฻องนํา้ อดั ลมหรอื ท่ีมกั เรียกกนั ว่ากระปอ฻ งแคนซ่ึงนยิ มกันมากในปจั จบุ ัน ฯลฯ ทองเหลอื ง เชน่ ระฆงั อปุ กรณ์สขุ ภณั ฑ์ ทองแดง เชน่ สายไฟ สแตนเลส เช่น ชอ้ นส้อม กระทะ ตะกัว่ เชน่ ฟวิ ส์ไฟฟูา ทาไมต้องแยกขยะ มีขอ้ สงั เกตอย่างหนึ่งเกย่ี วกับประเทศญปี่ นุ ว่า ทําไมคนญี่ปนุ ถงึ แยกขยะในบา้ นกันอย่างจรงิ จัง บาง เมืองแยกกันถึง 16 ประเภท และมีค่มู ือสาํ หรบั นักแยกขยะอกี ต่างหาก ทาํ ไมไมโ่ ยนๆ ใส่ถังขยะหมด การแยก ขยะเป็นสว่ นหนึง่ ของชีวติ ประจาํ วัน ไม่ใชเ่ พ่อื ความเป็นระเบียบอยา่ งเดยี ว เพราะการแยกขยะในบ้านท่ีมีทั้ง กระดาษ พลาสติก แก้ว โลหะ เศษอาหารหรือแม้แตข่ ยะมีพษิ มปี ระโยชนม์ ากกวา่ ที่คิดอกี คือ 1. ช่วยลดปรมิ าณขยะลง : เพราะเมื่อแยกวสั ดสุ ่วนทยี่ ังมปี ระโยชน์ เชน่ แก้ว กระดาษ พลาสตกิ แกว้ โลหะ ฯลฯ จะเหลอื ขยะจริงๆ เพือ่ นาํ ไปกาํ จดั นอ้ ยลง 2. ประหยดั งบประมาณทีใ่ ชเ้ พือ่ การกาจัดขยะ : เมื่อขยะท่ีตอ้ งกําจดั ลดลง เช่น กทม. ต้องเก็บขยะ วันละเกอื บ 9,000 ตัน ใช้งบประมาณถึง 2,000 ลา้ นบาทตอ่ ปี ใชเ้ จ้าหน้าที่กว่า 10,000 คน ใชร้ ถเกบ็ ขยะกวา่ 2,000 คัน เรือเก็บขนขยะหลายสิบลํา ถงั ขยะนบั หมนื่ ใบ ต้องจ้างฝังกลบขยะตันละกว่า 100 บาท และใชเ้ ปน็ เงนิ เดอื นเจา้ หน้าที่อีกมหาศาลเม่ือใชง้ บประมาณนอ้ ยลงสามารถนําไปพัฒนาดา้ นอ่ืนเพ่ือคณุ ภาพ ชีวติ ท่ีดขี ้ึนได้ 3. ช่วยลดการสิน้ เปลอื งพลงั งานและทรัพยากร : ดว้ ยการนาํ วัสดปุ ระเภท แก้ว กระดาษ โลหะ พลาสตกิ ฯลฯ ไป Recycle หมนุ เวยี นใชใ้ หม่ ซ่ึงบางอย่างสามารถขายได้ช่วยเพม่ิ รายได้เลก็ ๆ นอ้ ยๆ เขา้ กระเป฻าดว้ ย 4. ช่วยรักษาสิง่ แวดล้อมเกดิ มลพษิ ต่อโลกนอ้ ยลง : ช่วยลดการเกดิ ภยั ธรรมชาติทีร่ ุนแรงลง เมอ่ื เหน็ ประโยชน์ของการแยกขยะแลว้ ก็เกิดคําถามตามมาอีกวา่ ตอ้ งแยกขยะอย่างไร ซ่งึ บอกเลย วา่ งา่ ยมาก หลักๆ แล้วกจ็ ะแยกขยะออก 4 ประเภทด้วยกนั คอื • ขยะเปยี ก เศษอาหารต่างๆ ใบไม้ ที่ยอ่ ยสลายได้ ถ้าท่ีบ้านมีสวนอาจนาํ ไปทาํ ปุ฻ยแบบธรรมชาตไิ ด้ • ขยะย่อยสลายไมไ่ ด้ ไม่มีพิษ แตเ่ ป้อื นอาหาร เชน่ โฟม ฟอล์ย ถุงพลาสตกิ ซองบะหมีก่ ง่ึ สําเรจ็ รปู • ขยะรไี ซเคิล ขยะยงั ใช้ได้ เช่น กระดาษ แกว้ พลาสตกิ โลหะ • ขยะมพี ิษอันตราย เช่น ขวดยา หลอดฟลูออเรสเซนต์ ถ่านไฟฉาย กระปอ฻ งสเปรย์ ยาฆา่ แมลง ฯลฯ สารพิษในขยะประเภทนี้ทาํ ให้ปุวยเปน็ โรคต่างๆ ได้ เพือ่ ไมใ่ ห้เกดิ ความเบ่ือหนา่ ยกบั การแยกขยะ อาจหาถังขยะเปน็ สีๆ เช่น เขยี ว ฟาู เหลอื ง และสม้ มา แยกขยะตามประเภท หรอื เลอื กถังขยะดีไซนโ์ ดนๆ ทเี่ ห็นแลว้ อยากแยกขยะทกุ วนั หรือใส่ไอเดยี DIY รยี ูสของ ในบา้ นพวกถุงผา้ ทีไ่ ดร้ ับแจกมาเยอะแยะ หรือตะกรา้ หวายเก่ามาตกแตง่ ใหก้ ลายเป็นถังขยะใบเดยี วในโลกได้

ห น้ า | ๑๕ ปัญหาจากขยะ ขยะมูลฝอยน้ัน นบั วันจะเพมิ่ มากขนึ้ ตามจํานวนของประชากร ถา้ หากไม่มกี ารกําจัดขยะมูลฝอยให้ ถูกต้องและเหมาะสมแลว้ ปัญหาความสกปรกตา่ งๆ ทเ่ี กิดจากขยะมลู ฝอย จะต้องเกิดขึ้นอย่างแนน่ อน ถา้ มอง กนั อยา่ งผิวเผนิ แล้ว ขยะมลู ฝอยน้นั ไม่ได้มีผลกระทบตอ่ มนุษยม์ ากนัก ทงั้ นีอ้ าจเป็นเพราะผลกระทบทีเ่ กดิ ข้นึ โดยตรงต่อมนษุ ย์ ยงั อยู่ในข้ันทไ่ี ม่รนุ แรงมากนัก ผลกระทบท่เี กิดข้ึนจึงไม่ชดั เจนเท่าไร แตใ่ นความเป็นจริงแลว้ ขยะมลู ฝอยจะก่อให้เกิดปัญหาต่อสภาพแวดล้อมเปน็ อย่างมากและจะมผี ลกระทบตอ่ สุขภาพอนามัยของ มนษุ ยด์ ้วย ท้ังโดยทางตรงและทางออ้ ม ทง้ั น้เี นอ่ื งจาก 1. ขยะมูลฝอยเป็นแหล่งอาหารและแหล่งเพาะพันธุ์ของแมลงนําโรค เช่น แมลงวันแมลงสาบ ยุง ฯลฯ และเปน็ ที่ซกุ ซ่อนของหนแู ละสัตว์อื่น ๆ 2. ขยะมลู ฝอย ทําให้เกดิ กลิ่นเหม็นและกอ่ ให้เกดิ ความราํ คาญ 3. ขยะมูลฝอยที่ท้ิงเกลื่อนกลาด ถูกลมพัดกระจัดกระจายไปตกอยู่ตามพ้ืน ทําให้พ้ืนท่ีบริเวณนั้น สกปรก ขาดความสวยงาม เป็นท่ีรังเกยี จแก่ผ้พู บเห็น และผู้ที่อาศัยบริเวณใกล้เคียง นอกจากนี้ ขยะมูลฝอยท่ี ตกอยหู่ รอื ถูกทงิ้ ลงในคคู ลองหรอื ทางระบายน้าํ จะไปสกัดกัน้ การไหลของนํ้าทาํ ใหแ้ หลง่ นาํ้ สกปรกและเน่าเสยี 4. นาํ้ เสียท่เี กดิ จากกองขยะมูลฝอยท่ีกองทง้ิ ไว้ เป็นนํา้ เสียท่ีมคี วามสกปรกสงู มาก ซ่ึงมีท้ังสารอินทรีย์ สารอนนิ ทรยี ์ เชื้อโรค และสารพษิ ต่าง ๆ เจอื ปนอยู่ เมอ่ื น้ําเสยี จากกองขยะมูลฝอยไหลไปตามพนื้ ดนิ บริเวณใด ก็จะทําให้บริเวณน้ันเกิดความสกปรก และความเส่ือมโทรมของพื้นดินและอาจเปลี่ยนสภาพ ทําให้ดินมี คณุ สมบัติเปน็ ดินด่างหรือดินกรดได้ ในกรณีที่นํ้าเสียจากกองขยะมูลฝอยไหลลงสู่แหล่งน้ําก็จะทําให้คุณภาพ นาํ้ เสยี ไป ทัง้ นไี้ ม่วา่ จะเปน็ แหลง่ นาํ้ ผวิ ดนิ หรือแหลง่ นํ้าใต้ดินก็ตาม ล้วนเปน็ อนั ตรายตอ่ ผู้ใชน้ ้ําและสิ่งท่ีมีชีวิตท่ี อาศัยในแหลง่ นํา้ น้ําท่สี กปรกมากหรือมีสารพิษเจือปนอยู่ ก็อาจทําให้สัตว์น้ําตายในเวลาอันส้ัน นอกจากน้ัน ส่ิงสกปรกต่าง ๆ ที่เจือปนในน้ํา ก็จะส่งผลต่อระบบนิเวศของน้ําทําให้สัตว์น้ําที่มีค่าบางชนิดสูญพันธ์ุไป นอกจากน้นี ้ําทีม่ สี ง่ิ สกปรกเจอื ปนย่อมไม่เหมาะแก่การอุปโภคบรโิ ภค แม้จะนําไปปรับปรุงคุณภาพแล้วก็ตาม เชน่ การทาํ ระบบนํ้าประปา ซง่ึ กต็ อ้ งส้นิ เปลืองคา่ ใชจ้ า่ ยในกระบวนการปรับปรุงคณุ ภาพนา้ํ มากขนึ้ 5. ขยะมูลฝอยทําให้เกิดมลพิษแก่อากาศ ขยะมูลฝอยที่กองทิ้งไว้ในเขตชุมชน หรือที่กองท้ิงไว้ใน แหล่งกําจัดซง่ึ ไม่มีการฝงั กลบ หรอื ขณะที่ทําการเก็บขนโดยพาหนะ ท่ีไม่มีการปกปิดอย่างมิดชิด ขยะมูลฝอย เหล่าน้ันส่งกลิ่นเหม็นน่ารังเกียจออกมา เศษชิ้นส่วนของขยะมูลฝอยจะสามารถปลิวไปในอากาศ ทําให้เกิด ความสกปรกแก่บรรยากาศ ซ่งึ มีผลต่อสขุ ภาพของมนษุ ย์และความสกปรกให้กับบริเวณข้างเคียงได้นอกจากนี้ ขยะมูลฝอยทก่ี องท้งิ ไว้นาน ๆ จะมีกา๊ ซทีเ่ กิดจากการหมักขน้ึ ได้แก่ กา๊ ซชวี ภาพ ซ่งึ ติดไฟหรือเกิดระเบิดขึ้นได้ และกา๊ ซไข่เน่า (ก๊าซไฮโดรเจนซัลไฟด)์ ซ่ึงมีกล่นิ เหมน็ การแกไ้ ขปัญหาขยะมูลฝอย ขยะมูลฝอยมผี ลกระทบตอ่ สภาพแวดล้อม ทําให้เกิดการปนเป้ือนของพ้นื ดนิ แหล่งน้ําและ อากาศ ทําให้บ้านเมอื งไม่เปน็ ระเบยี บเรียบร้อย ไมเ่ ป็นท่ีเจริญของผทู้ ี่ได้พบเห็น สง่ ผลกระทบตอ่ สุขภาพของ ประชาชน โดยท่ัวไป การแก้ไขปญั หาของขยะมลู ฝอย จึงควรปฏิบตั ิเพอื่ ปอู งกนั และแก้ไขผลเสยี ท่ีจะเกดิ ข้ึน สําหรับการปูองกนั และแก้ไขทด่ี คี วรพจิ ารณา ถงึ ต้นเหตุทีก่ ่อใหเ้ กิดขยะมลู ฝอยขน้ึ มา ซึง่ ก็คงจะหมายถึง มนุษย์ หรือผสู้ รา้ งขยะมลู ฝอย นน้ั เอง การปูองกนั และการแก้ไขปัญหาของขยะมูลฝอย เรม่ิ ต้นดว้ ย การสร้าง จติ สาํ นึกแกม่ นุษยใ์ ห้รจู้ กั รับผิดชอบในการรักษาความสะอาด ทงั้ ในบ้านเรือนของตัวเอง และภายนอกบ้าน ไม่ วา่ จะเป็นถนนหนทาง สถานทที่ ํางาน หรือท่ีสาธารณะอ่นื ๆ ให้รู้จกั ทงิ้ ขยะมูลฝอยลงในภาชนะให้เป็นทเ่ี ป็น ทาง ไมม่ กั งา่ ยท้งิ ขยะเกล่ือนกลาด ทง้ั นี้เป็นการชว่ ยให้พนกั งานเกบ็ ขยะนาํ ไปยงั สถานทก่ี าํ จดั ได้สะดวกและ รวดเร็วข้นึ

ห น้ า | ๑๖ บทท่ี 3 วิธดี าเนนิ การ โรงเรียนราชประชานุเคราะห์ 31 จังหวดั เชยี งใหม่ ไดด้ ําเนินการบริหารจดั การขยะแบบครบวงจรโดย มขี ั้นตอนและวธิ กี าร ดังน้ี

ห น้ า | ๑๗ โดยเร่ิมตน้ จากการปรับฐานความคิดของครแู ละบุคลากรทางการศกึ ษาทุกคน นักเรยี นแกนนาํ เรอื นนอนละ 3 คน เพอ่ื สร้างจติ สาํ นึกถงึ ปัญหาขยะท่เี กิดขึ้น ปรบั ฐานความคิดบุคลากรทางการศกึ ษาทุกคน นักเรยี นแกนนาํ เรือนนอน โดยวทิ ยากร จากสํานักงานเขตพ้นื ท่กี ารศกึ ษาประถมศกึ ษาเชียงใหม่ เขต 6 ปรบั ฐานความคิดบุคลากรทางการศึกษาทุกคน นักเรยี นแกนนาเรอื นนอน โดยวทิ ยากร จากองค์การบริหารสว่ นตาบลชา่ งเคงิ่

ห น้ า | ๑๘ ปรบั ฐานความคดิ บุคลากรทางการศึกษาทุกคน นักเรยี นแกนนําเรอื นนอน โดยวิทยากร นายกิจจา หนนู ่ิม สร้างความเขา้ ใจเรอื่ งขยะใหก้ ับนักเรียนชั้นมัธยมศกึ ษาปีที่ 2 โดยวิทยากร จากสํานกั งานเขตพ้นื ทก่ี ารศึกษาประถมศกึ ษาเชียงใหม่ เขต 6

ห น้ า | ๑๙ หลังจากที่ทุกคนได้รบั การปรบั ฐานความคดิ ในเร่อื งการคัดแยกขยะแลว้ นาความรู้ทีไ่ ด้รบั ถา่ ยทอด ให้กับนักเรียนเพ่อื ลงมือปฏบิ ัตติ อ่ ไป นักเรียนแกนนาถ่ายทอดความรูเ้ กีย่ วกบั การแยกขยะ การท้งิ ขยะใหก้ ับสมาชิกในเรอื นนอนไดร้ ับรูแ้ ละถือปฏิบัติทกุ คน ครแู ละนักเรยี นแกนนาถา่ ยทอดความรู้และปฏบิ ัติการคดั แยกขยะ ให้กับสมาชกิ ในเรือนนอนได้ปฏิบตั อิ ยา่ งถูกวิธี

ห น้ า | ๒๐ โดยมุ่งเนน้ กระบวนการ ๕Rs มาตรการเพื่อโลกสีเขยี ว Rethink - นโยบายสูค่ ณะครู บคุ ลากร และนกั เรยี นทกุ คนถอื ปฏบิ ัติ - อบรมสร้างจิตสานึกคณะครู บุคลากร และนักเรยี นทุกคน ในการรกั ษาส่งิ แวดลอ้ ม Reduce - ลด ละ เลกิ การใช้ถงุ พลาสติกทกุ ชนิด - ลด ละ เลิกการใชแ้ ก้วพลาสติกทุกชนิดในการใส่เครอ่ื งดม่ื - ลด ละ เลกิ การใช้โฟมทุกชนดิ Reuse - ใชข้ วดนา้ พลาสติกในการใส่น้าหมกั ชีวภาพ - ใช้กระดาษ 1 หน้า แลว้ นากลับมาใช้ใหม่ - ใชก้ ลอ่ งใสอ่ าหารแทนการใชถ้ ุงพลาสตกิ - ใช้ตะกร้าในการใส่ผกั และผลไม้ - นาถุงผ้าเกา่ กลับมาใชใ้ หม่ - นาเศษอาหารให้สกุ ร ไก่ - เศษอาหารฝงั กลบเป็นป๋ยุ อินทรยี ์ Recycle - ทตี่ กั ผง จากปบี๊ ขนม - เกา้ อ้ี ของใชเ้ ก่า ๆ นามาทาให้เกดิ ประโยชน์ใหม่ที่คมุ้ ค่า - นา้ หมักจากเศษผลไม้ - การบดย่อยกง่ิ ไม้เพื่อทาปุย๋ ชีวภาพ Return - การเพ่ิมพืน้ ทสี่ เี ขยี ว - ปลูกไผ่ ปลูกกล้วย ปลกู กาแฟ

ห น้ า | ๒๑ จากการดําเนนิ งานทาํ ใหศ้ นู ยบ์ ริหารจดั การขยะแบบครบวงจร เป็นแหล่งเรียนรขู้ องหน่วยงานทง้ั ภาครัฐ ภาคเอกชน และเปน็ เครือขา่ ยขยายผลสู่ชุมชนใกล้เคียง ท้งั น้ียงั มีการนําผลงานไปจัดเปน็ นทิ รรศการ ในกจิ กรรมดา้ นการศึกษาต่าง ๆ ดังน้ี ๑. เปน็ แหล่งเรยี นรใู้ ห้กับหน่วยงานภาครฐั ไดแ้ ก่ ๑.๑ คณะครแู ละนกั เรียนโรงเรียนสังวาลวิทยา จังหวัดแม่ฮ่องสอน ๑.๒ องค์การบรหิ ารสว่ นตําบลท่าผาปูุม จงั หวดั แม่ฮอ่ งสอน ๑.๓ คณะผู้บรหิ าร ครู และนกั เรียน สาํ นักงานเขตพน้ื ที่การศกึ ษาประถมศกึ ษาเชยี งใหม่ เขต ๕ ๑.๔ คณะกรรมการนเิ ทศตดิ ตามโครงการโรงเรยี นคณุ ธรรม สํานักบรหิ ารงานการศกึ ษาพิเศษ ๑.๕ ผ้บู รหิ าร คณะครู โรงเรยี นแม่แจม่ จังหวดั เชียงใหม่ ๑.๖ ปลดั จงั หวดั เชยี งใหม่ ๑.๗ ผบู้ รหิ าร คณะครู โรงเรยี นศึกษาสงเคราะสุราษฎร์ธานี ๑.๘ ผู้บรหิ าร คณะครู และนกั เรยี น โรงเรยี นราชประชานุเคราะห์ ๒๖ จงั หวัดลาํ พูน ๑.๙ ผูบ้ รหิ าร คณะครู บุคลากร ศนู ยก์ ารศกึ ษาพเิ ศษประจําจังหวัดปัตตานี ๑.๑๐ ผ้บู ริหาร คณะครู โรงเรยี นศึกษาสงเคราะหแ์ มจ่ ัน จงั หวดั เชียงราย ๑.๑๑ ผูบ้ ริหาร เจ้าหนา้ ที่ สาํ นักบริหารยุทธศาสตร์สขุ ภาพดีวิถีชวี ติ ใหม่ กระทรวงสาธารณสุข ๑.๑๒ คณะกรรมการศูนยพ์ ฒั นาการเมืองภาคพลเมืองสถาบันพระปกเกลา้ จงั หวัดเชียงใหม่ ๑.๑๓ ผบู้ ริหาร คณะครู โรงเรยี นราชประชานเุ คราะห์ ๕๑ จงั หวัดบรุ ีรัมย์ ๒. ไดร้ บั การนําเสนอผลการดําเนินงานในรปู แบบการจัดนิทรรศการต่างๆ ดงั นี้ ๒.๑ วันท่ี ๑๔ มกราคม ๒๕๖๒ ตอ้ นรับนายกรัฐมนตรี ณ สนามโรงเรียนราชประชานุเคราะห์ ๓๑ จังหวดั เชยี งใหม่ ๒.๒ ระหว่างวนั ที่ ๑๖-๑๘ มกราคม ๒๕๖๒ สรา้ งเดก็ ไทย การศกึ ษาไร้พรมแดน ตวั แทนโรงเรยี น สาํ นกั บรหิ ารงานการศึกษาพิเศษ กระทรวงศึกษาธกิ าร ๒.๓ ระหว่างวันที่ ๘-๑๐ พฤษภาคม ๒๕๖๒ สมาคมผบู้ ริหารโรงเรยี นมัธยมศกึ ษาแห่งประเทศไทย (ส.บ.ม.ท.) ณ โรงแรมโลตสั ปางสวนแก้ว จังหวดั เชียงใหม่ จากผลงานดังกล่าวสู่การเผยแพร่ขอ้ มลู ทางในรายการพธุ เช้า....ขา่ วโรงเรยี น ครง้ั ที่ ๔/๒๕๖๒ Part ๒/๓ ประจาํ วนั พุธ ที่ ๒๓ มกราคม ๒๕๖๒ และรายการโลกใสไร้ขยะ ตอนการบริหารจดั การธนาคารขยะ ชอ่ ง NBT วันที่ ๑๔ มนี าคม ๒๕๖๒

ห น้ า | ๒๒ บทท่ี 4 ผลการดาเนนิ งาน ผลการดําเนินงานศูนย์บริหารจัดการขยะแบบครบวงจรทําให้เกิดผลโดยตรงในรูปแบบความสําเร็จ ของการบริหารจัดการขยะในโรงเรียนแบบมีประสิทธิภาพท้ังนี้ยังส่งผลการดําเนินงานในรูปแบบการบริหาร จัดการสงิ่ แวดลอ้ มอย่างครอบคลมุ ในโรงเรียน โดยมรี ายละเอียดผลการดําเนินงานดังน้ี การสร้างจิตสํานึกเรื่อง การอนุรักษท์ รพั ยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม จําเป็นตอ้ งปลูกฝังต้ังแต่เด็ก ดังน้ันหากมีการวางรากฐานการ เรียนรู้เร่ืองสิ่งแวดล้อมตั้งแต่ในโรงเรียน โดยมุ่งเน้นให้เยาวชนตระหนักถึงความสําคัญและมีส่วนร่วม ต้ังแต่ กระบวนการคิดและการดําเนินกิจกรรมเพ่ือรักษาสิ่งแวดล้อมต่างๆ ย่อมจะส่งผลดีและเป็นการส่งเสริมให้ เยาวชนมีความคิดและจิตสํานึกในการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมท่ีดี สามารถปรับใช้ให้ สอดคล้องกับวิถีชีวิตของชุมชนของตนเองได้ในอนาคต ซึ่งปัจจุบันหลายองค์กรต่างให้ความสําคัญกับการ จดั การส่ิงแวดล้อมและมกี ารพฒั นากระบวนการเรยี นการสอนในเรอ่ื งสิ่งแวดล้อมมากข้นึ โรงเรยี นราชประชานุเคราะห์ 31 จังหวัดเชียงใหม่ ได้เล็งเห็นปัญหาท่ีเกิดจากอาหารท่ีเหลือทิ้งจาก โรงอาหาร ขยะท่ีไมผ่ า่ นการคดั แยกมากจากหอนอน หอ้ งเรยี น บา้ นพกั ครู โรงครัว อาคารสํานักงานต่าง ๆ ที่ สง่ ผลให้โรงเรียนเกดิ ปญั หาปรมิ าณขยะทมี่ ากเกนิ ไป ยากต่อการบริหารจดั การขยะท้ังระบบได้ ดังน้ันเพื่อให้ โครงการนมี้ คี วามเขม้ แข็ง ย่ังยนื กลุ่มงานอาคารสถานที่จึงได้จัดทําโครงการ บริหารจัดการสิ่งแวดล้อมใน / โรงเรียน(ECO SCHOOLS) ขึน้ โดยมกี ิจกรรมตา่ งๆดังน้ี กิจกรรมที่ ๑ การสร้างความตระหนัก กิจกรรมที่ ๒ การบริหารจัดการขยะ กิจกรรมท่ี ๓ การเพิ่มพื้นที่สีเขียว กิจกรรมที่ ๔ การสร้างรายได้ กิจกรรมท่ี ๕ ขยายความรู้สู่ชุมชนรองรับ สนองกลยุทธ สศศ. ข้อที่ 1. การพัฒนาประสิทธิภาพการบริหารจัดการศึกษา เพอ่ื คนพิการและผดู้ ้อยโอกาส สนองยุทธศาสตร์ สพฐ ข้อที่ 3. ด้านการจัดการศึกษาเพื่อสร้างเสริมคุณภาพ ชวี ติ ที่เปน็ มิตรกบั ส่งิ แวดลอ้ ม สนองมาตรฐานการศกึ ษาขนั้ พนื้ ฐาน มาตรฐานท่ี กระบวนการบริหารและ 2 การจัดการของผู้บริหารสถานศึกษา สนองมาตรฐานคุณภาพการศึกษาโรงเรียน พันธกิจข้อ 4 พัฒนา สถานศกึ ษาให้เป็นศูนยก์ ารเรียนรู้ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง กลยุทธ์ข้อ 7 พัฒนาหลักสูตรและ กระบวนการจัดการเรยี นรู้ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง เป้าประสงคข์ อ้ สถานศึกษามีหลักสูตร 7.1 และกระบวนการจัดการเรียนรู้ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ตัวช้ีวัดความสาเร็จข้อ 7.1.1 สถานศึกษามีหลักสูตรฐานการเรียนรู้ตามหลกั ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง สถานศึกษามีการ 7.1.2 จดั กระบวนการเรยี นร้ทู ีบ่ ูรณาการหลกั ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียงทกุ กล่มุ สาระฯ และสถานศึกษามี 7.1.3 การน้อมนําโครงการอันเนื่อง มาจากพระราชดําริมาเป็นแน วทางใ นการจัดการศึกษาในสถานศึกษาอย่าง ต่อเน่อื ง และยง่ั ยนื ผลการจากการดาเนินกจิ กรรม จากการบริหารจดั การขยะแบบครบวงจรทําให้เกิดผลโดยตรงในเรื่องการแกป้ ัญหาขยะแล้ว ยังสง่ ผลดีทหี่ ลากหลายกบั สิ่งแวดล้อมในโรงเรียนดังน้ี ๑. นักเรยี น คณะครูบคุ ลากรตระหนกั และให้ความสําคัญในการบรหิ ารจดั การขยะ 2. เกิดกระบวนการบรหิ ารจัดการขยะแบบครบวงจรและมหี นว่ ยงานตา่ งๆเขา้ มาศกึ ษาดูงานอย่าง แพรห่ ลาย 3. เกิดกระบวนการควบคู่ในการรักษาพ้นื ท่สี ีเขยี วคืนสู่สิง่ แวดล้อมในโรงเรยี น ๔ .เกดิ กจิ กรรมสรา้ งรายไดต้ า่ งๆควบคู่เสริมสรา้ งการลดขยะพลาสติกบรรจุภัณฑใ์ นเครื่องอปุ โภค ต่างๆ ในโรงเรยี น

ห น้ า | ๒๓ 1. นักเรยี น คณะครบู คุ ลากรตระหนักและให้ความสาคญั ในการบรหิ ารจดั การขยะ กิจกรรมที่ 1.๑ ลงมอื ปฏิบัติการคัดแยกขยะให้กบั ครหู อนอน ระยะเวลาดาํ เนนิ การ วันที่ ๑๗ พฤษภาคม ๒๕๖๑ กิจกรรมท่ี ๑.๒ ลงมอื ปฏิบัติการคัดแยกขยะใหก้ บั แมค่ รัว ระยะเวลาดําเนินการ วันที่ ๑๘ พฤษภาคม ๒๕๖๑ กิจกรรมท่ี 1.๓ ลงมือปฏบิ ัตกิ ารทําปย฻ุ อนิ ทรีย์ ระยะเวลาดาํ เนนิ การ วันที่ ๑๙ พฤษภาคม ๒๕๖๑

ห น้ า | ๒๔ กจิ กรรมท่ี ๔.1ปรบั ฐานความคดิ ครู บุคลากร และนักเรยี นในการอนรุ กั ษส์ ิ่งแวดลอ้ ม ระยะเวลาดําเนินการ วนั ที่ ๒๓ พฤษภาคม ๒๕๖๑ กิจกรรมท่ี ๕.1ปรับฐานความคิดนกั เรยี นแกนนาํ ในการอนุรกั ษส์ ่งิ แวดลอ้ ม ระยะเวลาดําเนินการ วนั ที่ ๒๙ พฤษภาคม ๒๕๖๑

ห น้ า | ๒๕ 2. เกดิ กระบวนการบริหารจดั การขยะแบบครบวงจรและมหี นว่ ยงานต่างๆเข้ามาศกึ ษา ดูงานอยา่ งแพรห่ ลาย ระบบการบรหิ ารจัดการธนาคารขยะ ผ่านโปรแกรมระบบการบรหิ ารจดั การโรงเรยี น ราชประชานเุ คราะห์ ๓๑ www.chickinrpk31.ac.th

ห น้ า | ๒๖ แบบบันทึกการศึกษาดูงานจากหนว่ ยงานภายนอก แบบบันทกึ การเย่ียมชมการดาํ เนนิ งานจาก สํานกั งานเขตพนื้ ทก่ี ารศึกษาประถมศึกษาเชียงใหม่ เขต 5 แบบบนั ทกึ การเย่ยี มชมการดาํ เนินงาน จากสาํ นกั งานเขตพ้ืนที่การศึกษาประถมศกึ ษาสโุ ขทยั เขต 1

ห น้ า | ๒๗ การดาเนนิ งานการบริหารจัดการขยะแบบครบวงจร

ห น้ า | ๒๘ 3. เกดิ กระบวนการควบค่ใู นการรกั ษาพน้ื ทีส่ เี ขียวคนื ส่สู ่ิงแวดล้อมในโรงเรียน กาํ หนดจุดการปลกู ตน้ กล้วย ต้นไผ่ และต้นกาแฟ โดยมีผู้รบั ผิดชอบ ดงั นี้ ปลกู ต้นกาแฟ ณ บรเิ วณหลงั อาคารเรยี น ๓ นกั เรียนชนั้ มธั ยมศึกษาปีที่ ๑ และนกั เรยี น ชน้ั มัธยมศึกษาปีท่ี ๔ ปลกู ต้นกลว้ ย ณ บรเิ วณสวนเกษตรทฤษฎใี หม่ นกั เรียนชัน้ มธั ยมศึกษาปที ่ี ๒ และนักเรียน ชั้นมธั ยมศึกษาปที ี่ ๕ ปลกู ตน้ ไผ่ ณ บรเิ วณแฟรตครูโซนด้านหน้าโรงเรยี น นักเรียนช้ันมธั ยมศกึ ษาปีท่ี ๔ ปลกู ต้นไผ่ ณ บริเวณสวนเกษตรทฤษฎีใหม่ นกั เรียนชน้ั มธั ยมศึกษาปีที่ ๖ 3.3 ดาํ เนนิ การปลูก ดูแล รกั ษา ตามจดุ ท่ีกาํ หนดให้จนเกิดผลผลิต ดงั น้ี วนั ท่ี ๑๒ สิงหาคม ๒๕๖๑ ดําเนนิ การปลูกตน้ กาแฟ ๑,๐๐๐ ตน้ วันท่ี ๒๕ กรกฎาคม ๒๕๖๑ ดําเนนิ การปลกู ตน้ กาแฟ ๑,๐๐๐ ต้น วันท่ี ๒๘ กรกฎาคม ๒๕๖๑ ดําเนินการปลกู ต้นกาแฟ ๑,๐๐๐ ตน้ ปลูกไผ่ ๕๐๐ ตน้ และปลูกต้นกลว้ ย ๑,๐๐๐ ต้น วันท่ี ๒๖ กันยายน ๒๕๖๑ ดําเนนิ การปลูกต้นไผ่ ๕๐๐ ต้น รวมท้งั สิ้นทไี่ ดด้ าํ เนนิ การปลกู ในระยะแรกจาํ นวน ๕,๐๐๐ ต้น และอยู่ในระหว่างการเพาะกล้าอกี ประมาณ ๑๐,๐๐๐ ตน้

ห น้ า | ๒๙ กจิ กรรม “วถิ ขี ้าว วถิ ไี ทย รอ้ ยดวงใจ ลกู ราชประชา ๓๑” ณ สวนเกษตรทฤษฎใี หม่ โรงเรยี นราชประชานเุ คราะห์ ๓๑ โดยนายบุญลอื ธรรมธรานรุ ักษ์ นายอาเภอแมแ่ จม่ เปน็ ประธานในพธิ ี พร้อมคณะภาคีเครอื ข่าย วันที่ ๒๘ กรกฎาคม ๒๕๖๑ กิจกรรมปลูกป่าเฉลิมพระเกียรติ นกั เรียนปลูกตน้ กล้วย ณ บริเวณสวนเกษตรทฤษฎีใหม่

ห น้ า | ๓๐ นกั เรยี นปลูกต้นไผ่ ณ บรเิ วณสวนเกษตรทฤษฎีใหม่ ๔ .เกิดกจิ กรรมสร้างรายไดต้ ่างๆควบคูเ่ สรมิ สร้างการลดขยะพลาสตกิ บรรจภุ ณั ฑใ์ น เครอ่ื งอปุ โภคตา่ งๆในโรงเรียนดงั น้ี 4.1 น้ายาพอเพยี ง 4.1.1 ผลการดาเนินกจิ กรรมเชงิ ปริมาณ เชิงคุณภาพและผลทเ่ี กิดข้นึ กบั ตัวช้วี ัดความสาเรจ็ เชงิ ปริมาณ - ผลิตนํายาซกั ผ้าสง่ เรือนนอนทุกเดอื น เดือนละ ๖๐๐ ขวด ขวดละ ๑๕ บาท - ผลิตนาํ้ ยาล้างจานส่งโรงครัวอาทิตยล์ ะ ๑๔๐ กิโลกรัม กโิ ลกรมั ละ ๑๕ บาท - ผลิตนํา้ ยาล้างรถ -น้ํายาซักผ้า นาํ้ ยาล้างจาน และนํ้ายาจบั ใบ ส่งสหกรณ์ เฉลี่ยเดือนละ ๒๐๐ ขวด ขวดละ ๑๕ บาท เชงิ คณุ ภาพ ระดับความพึงพอใจของผู้ใช้บรกิ าร นกั เรียนจาํ นวน ๔๐๐ คน จากนกั เรยี นจาํ นวน ๘๒๘ คน มีความพงึ พอใจ คิดเปน็ ร้อยละ ๘๘.๖๕ ตวั บ่งชีค้ วามสาเรจ็ มีความพึงพอใจในคณุ ภาพนํา้ ยาพอเพียง ร้อยละ ๘๐

ห น้ า | ๓๑ 4.1.2 ผลจากการปฏิบัตเิ ชิงประจักษ์ 1. รับสมัครนกั เรยี นจิตอาสาแกนนาํ ในการผลติ น้ํายาพอเพียง ๒ .ประชมุ ช้ีแจงนกั เรียนแกนนาํ นํา้ ยาพอเพยี งพรอ้ มให้ความรู้ ความเข้าใจเก่ยี วกบั หลักการและ เหตุผลในการผลิตนํา้ ยาพอเพยี ง ๓. แต่งต้งั คณะกรรมการรับผิดชอบฝาุ ยตา่ ง ๆ ๔ .จัดอบรมให้ความรูน้ ักเรียนแกนนาํ ในการผลิตนาํ้ ยาพอเพียง ๕. แบง่ เวรนกั เรียนความรบั ผิดชอบในการผลิตน้ํายาส่งโรงเรยี น ส่งเรือนนอน และส่งสหกรณ์ ๖ .นกั เรียนแกนนาํ ให้ความร้แู กบ่ คุ คลภายนอกที่มาศกึ ษาดูงานในสถานศกึ ษา ซงึ่ มีบคุ คลภายนอกเข้า มาศกึ ษาดงู านอยา่ งต่อเนอ่ื ง นกั เรยี นแกนนาให้ความร้ผู สู้ นใจเยีย่ มชมการผลติ น้ายาพอเพยี ง

ห น้ า | ๓๒ นกั เรยี นแกนนาสาธติ วิธีการผลติ น้ายาพอเพียง ๔๓.๑. สรุปผลในภาพรวม จากการดําเนนิ งานคือนกั เรียนสามารถผลิตนา้ํ ยาใชเ้ องและผลิตส่งให้ทางโรงเรียน เพ่อื เปน็ การใช้ เวลาว่างให้เกดิ ประโยชน์ และเปน็ การสร้างรายไดร้ ะหวา่ งเรยี น

ห น้ า | ๓๓ ๔.๒ นา้ หมักชีวภาพกาจัดกลนิ่ 4.2.1 ผลการดาเนนิ กิจกรรมเชิงปริมาณ เชงิ คุณภาพและผลที่เกดิ ขึ้นกับตวั ชีว้ ัดความสาเร็จ เชงิ ปรมิ าณ จาํ นวนห้องน้ําท้งั หมดในโรงเรยี น เชงิ คณุ ภาพ ประสิทธภิ าพการกาํ จัดกล่นิ ของน้าํ หมัก ตัวบง่ ชี้ความสาเรจ็ สามารถกําจดั กล่นิ เหม็นของห้องนํา้ หอ้ งสว้ ม และกาํ จัดกลน่ิ เหมน็ ของคอกหมไู ด้ 4.2.2 ผลจากการปฏิบัตเิ ชงิ ประจักษ์ สูตรท่ี 1 สตูรทาใหม่ อตั ราสว่ น 3 :1 :10 ๑ กรณใี ช้ถงั ขนาด 60 ลิตร ช่ังเปลอื กสับปะรด จาํ นวน 12 กโิ ลกรัม ชั่งกากน้ําตาล จาํ นวน 4 กิโลกรมั ๒ เติมน้ําซาวข้าวจาํ นวน 40 กิโลกรมั ๓ เติม พด ๖ จํานวน ๑ ซอง ๔ คนให้เข้ากันจนทว่ั ๕ ปิดฝา (ไมต่ อ้ งสนิทเพราะจะมแี กส๊ ในการหมัก) ๖ ทกุ 1 –2 สัปดาห์ควรคนน้ําหมักในถังเพ่อื ให้ เชื่อจุลินทรยี ข์ ยายตัวอย่างมปี ระสทิ ธภิ าพ กรองนํ้าหมัก บรรจใุ ส่ขวดพลาสติกขนาด 1.5 ลิตร สตู ร 2 สูตรต่อยอด อัตราส่วน 1 :1 :10 1 กรณใี ช้ถงั ขนาด 100 ลติ ร 2 จาํ นวน ( พรอ้ มใชง้ าน ) นา้ นาํ้ หมกั เกา่ 10 กก ๓ ช่ังกากนํ้าตาล จํานวน 10 กิโลกรัม 4 เตมิ น้ําซาวขา้ วจาํ นวน 100 กิโลกรัม ๕ เติม พด ๖ จํานวน ๑ ซอง 6 คนให้เข้ากนั จนทวั่ ๗ ปดิ ผา (ไม่ต้องสนิทเพราะจะมแี กส๊ ในการหมกั ) ๘ บันทึกรายการทาํ นํ้าหมักตดิ บนถึงนํ้าหมัก ๙ บรรจุนํ้าหมกั ใส่ขวดพลาสตกิ ขนาด ๑.๕ ลิตร ๑๐ นาํ นา้ํ หมกั เก็บไว้ในท่ที ึบแสง

ห น้ า | ๓๔ การทานาหมกั กาจดั กลิ่น เตรยี มเปลือกสบั ปะรด ตามสตู รทก่ี าหนดไว้ ทาการชั่งส่วนผสมตามสตู รทกี่ าหนดไว้ เทส่วนผสมที่เตรียมไวใ้ ส่ถงั ท่จี ะทาการหมกั

ห น้ า | ๓๕ ทาํ การหมัก สูตรท่ี 1 ใชเ้ วลา 3 เดอื น และสตู รที่ 2 ใชเ้ วลา 1 เดือน ทาการคนนา้ หมกั ทุกอาทติ ย์ เพ่ือจุลนิ ทรยี จ์ ะไดท้ างานอยา่ งเต็มที่

ห น้ า | ๓๖ \\ ทาการกรองน้าหมกั ใส่ขวดพลาสติก นา้ หมักกาจดั กลิ่นพรอ้ มใชง้ าน

ห น้ า | ๓๗ บทท่ี 5 สรุป อภปิ รายผล และขอ้ เสนอแนะ โรงเรียนราชประชานุเคราะห์ 31 จังหวัดเชียงใหม่ สังกัดสํานักบริหารงานการศึกษาพิเศษ เป็น โรงเรยี นประเภทประจํา มีนักเรียนบุคลากรทงั้ ส้นิ พันกว่าคน พักอาศยั อยูใ่ นโรงเรยี น โดยแยกนักเรียนเป็นหอ นอน มีทัง้ ส้ิน จํานวน 14 หอนอนแยกชายหญิง นักเรียนและบุคลากรใช้ชีวิตประจําวัน อยู่ในโรงเรียน ตลอด 24 ชั่วโมงการดาํ เนนิ ชวี ิตประจําวัน ทําให้เกิดปริมาณขยะในแต่ละวันเฉลี่ยประมาณ 0.5 กิโลกรัมต่อคน ใน แต่ละวันจึงเกิดปริมาณขยะมากกว่า 500 กโิ ลกรัม จะมีเศษวัสดทุ เ่ี หลือจากการประกอบอาหารซ่ึงสามารถทํา ปุ฻ยได้จํานวนมาก ทําให้ในแต่ละเดือนมีขยะเกิดขึ้นมากถึง ๙,๖๖๑ กิโลกรัม โรงเรียนจึงเห็นว่าเป็นปัญหาท่ี จําเปน็ ตอ้ งแก้ไขอยา่ งเรง่ ดว่ น ซงึ่ สอดคลอ้ งกบั นโยบายของรัฐบาลและกระทรวงศกึ ษาธิการเรื่องมาตรการการ แก้ปัญหาขยะอย่างเป็นระบบและมีประสิทธิภาพโดยให้สถานศึกษาทุกสถานศึกษากําหนดมาตรการในการ บรหิ ารจดั การขยะ ลด คัด แยก ตามบริบทของแต่ละสถานศึกษาอย่างเหมาะสมซึ่งโรงเรียนได้เริ่มดําเนินการ คัดแยกขยะจากต้นทางได้แก่ บ้านพักครู, หอนอน, ช้ันเรียน , สํานักงานต่างๆ ให้สามารถนํากลับมาใช้ ประโยชน์ได้มากที่สุด ลดปริมาณขยะท่ีต้องนําเข้าเตาเผา ตลอดจนเป็นการฝึกทักษะการทํางานกลุ่มให้กับ นักเรียน รวมทั้งเป็นการเพ่ิมมลู คา่ ให้กบั ส่ิงของเหลอื ใช้ จึงมีการกําหนดมาตรการเก่ียวกับการการจัดการขยะ ในโรงเรียนราชประชานุเคราะห์ 31 จังหวัดเชียงใหม่ โดยเมื่อผ่านกระบวนการคัดแยกขยะตามหลัก ๕ R ได้แก่ Rethink :คิดใหม Reduce :ลดการใช้ Reuse :ใช้ซํ้า Recycle : นํากลับมาใช้ใหม่ Return : ตอบแทน ในแต่ละเดอื นสามารถจาํ แนกขยะประเภทตา่ งๆได้ดงั น้ี 1.ขยะทาํ ป฻ยุ 2.ขยะขายได.้ 3.ขยะอนั ตราย 4.ขยะ ทั่วไป 5.ขยะเสีย ผลการดาเนินงาน ในระยะเวลาดําเนินการ ๑๑ เดือน (พ.ค.2561- มี.ค.2562)โรงเรียน ราชประชานุเคราะห์ 31 จังหวดั เชยี งใหม่ มีระบบการบรหิ ารงานธนาคารขยะโรงเรียนผ่านโปรแกรมท่ีทันสมัย มขี ้อมูลสารสนเทศเป็นปัจจุบันง่ายต่อการบริหารจัดการ สามารถบริหารจัดการขยะได้มากถึง ๙๖,๖๑๔ กก. ลดค่าใชจ้ ่ายตา่ ง ๆ ท่เี กีย่ วกับการดําเนนิ งานดา้ นการจัดการขยะของโรงเรียนได้มากถงึ 75,600 บาท ทงั้ นมี้ ากกว่าความสาํ เรจ็ ดา้ นการสร้างรายได้และการเพ่ิมมูลค่าของขยะในโรงเรียนแล้ว ยังทําให้คณะ ครู บุคลากร และนักเรยี นโรงเรยี นราชประชานเุ คราะห์ 31 จงั หวัดเชียงใหม่เป็นบุคคลท่ีมีคุณลักษณะตามอัต ลักษณ์ของโรงเรียน ที่ว่า “สุขภาพดี คุณธรรมเด่น เป็นจิตอาสา” และเป็นกําลังสําคัญในการอนุรักษ์ ทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสง่ิ แวดลอ้ มอยา่ งยั่งยืนสบื ไป ข้อเสนอแนะ 1. ควรมกี ารทบทวนวธิ กี ารคดั แยกขยะจากต้นทางเปน็ ประจาํ ๒. ควรนําเอาขยะรไี ซเคิลกลับมาสรา้ งสรรค์ผลงานใหห้ ลากหลายรูปแบบมากขน้ึ ๓. ควรมีการไปศึกษาดูงานเพ่ือแลกเปลย่ี นเรียนรแู้ ละนํามาพฒั นากระบวนการบริหาร จดั การขยะภายในโรงเรียนใหด้ ีย่งิ ขึน้ ๔. ควรพฒั นาสตู รของนํา้ ยาพอเพียงและนํา้ หมักโดยใช้วัตถุดิบจากธรรมชาติหลากหลายมาก ย่งิ ขน้ึ