5

หนว่ ยการเรียนรทู้ ี่ 5 การบรรจุผลติ ภณั ฑ์

ใบความรทู้ ่ี 5 เร่อื ง การบรรจุภัณฑ์ สาระการเรียนร/ู้ เน้ือหา 1. ความหายของภาชนะบรรจอุ าหาร ภาชนะบรรจุอาหาร หมายถงึ สงิ่ ทีใ่ ชห้ ุ้มห่อ หรือบรรจอุ าหารไว้เพื่อ ทาหน้าที่ป้องกนั อาหารจากความเสยี หายอังเนอ่ื งจากการขนส่ง และสภาพ สงิ่ แวดลอ้ มต่างๆ ให้ความสะดวกในการขนสง่ รวมทัง้ เอือ้ อานวยประโยชน์ ทางการค้าและการบริโภค 2. ประโยชน์ของภาชนะบรรจอุ าหาร 1.1 ช่วยห้มุ ห่ออาหาร หรือเป็นตวั รองรับอาหารและรวบรวมอาหาร นัน้ ไวใ้ ห้เป็นหนว่ ยเดียวกนั เพอ่ื ความสะดวกในการขนสง่ เก็บรกั ษา และ การจาหนา่ ย 1.2 ป้องกนั อาหารที่บรรจอุ ยูใ่ นภาชนะไม้ใหเ้ สื่อมคุณภาพและเกดิ ความเสียหาย 1.3 อานวยความสะดวกในการผลติ การบรรจุ การขนส่ง การเกบ็ รักษาผลิตภัณฑ์ไว้ในคลงั สนิ ค้า และตอ่ ผูบ้ ริโภค 1.4 บอกรายละเอยี ดและคุณภาพของอาหารที่บรรจุอยูภ่ ายในให้แก่ ผู้บรโิ ภค ช้ใี หเ้ หน็ ขอ้ แตกตา่ งทผ่ี ดิ ไปจากผลิตภณั ฑช์ นดิ เดียวกนั แตย่ ่หี อ้ ตา่ งกัน

3. ลักษณะของภาชนะบรรจุทดี่ ี 3.1 แขง็ แรง เพอ่ื ป้องกนั ความเสยี หายที่จะเกดิ กบั ผลติ ภัณฑ์ภายใน ความแขง็ แรงของภาชนะบรรจไุ ม่ควรเปล่ียนแปลงเมอื่ มีความชน้ื หรือเปียก น้า วสั ดทุ ีใ่ ช้ภาชนะตอ้ งไมม่ สี ารเคมีท่ีเปน็ พิษ ซงึ่ สามารถถา่ ยทอดไปยัง ผลิตภัณฑ์ได้ 3.2 เปน็ ทยี่ อมรับของตลาดและผบู้ รโิ ภค ทั้งในด้านรูปรา่ ง ขนาด น้าหนกั ความดงึ ดดู ใจ และข้อมลู ของผลิตภณั ฑ์ 3.3 งา่ ยตอ่ การบรรจุและเก็บรกั ษา 3.4 ง่ายตอ่ การตรวจสอบคณุ ภาพของผลิตภณั ฑ์ 3.5 งา่ ยต่อการขนสง่ กินเนอื้ ทน่ี อ้ ยในการขนส่ง 3.6 งา่ ยต่อการกาจัด หรือเปลีย่ นรปู แลว้ นากลับมาสังเคราะห์ใหม่ และไมม่ ผี ลกระทบต่อส่ิงแวดล้อม 3.7 หาง่าย ราคาถูก และเปน็ ไปตามทก่ี ฎหมายกาหนด

4. คุณสมบตั ิของภาชนะบรรจสุ าหรับผลิตภัณฑพ์ ชื ชนิดตา่ งๆ 4.1 ภาชนะบรรจสุ าหรบั ผลิตภัณฑ์อาหารแห้ง จะตอ้ งมีคุณสมบัติ ดงั นี้ 4.1.1 ป้องกันการซมึ ผ่านของไอน้า เพราะหากปริมาณความ ช้ือของอาหารแหง้ เพ่มิ ข้นึ จะทาใหเ้ กดิ ความเสียหาย เชน่ อาหารแห้งพวก ผงจบั ตวั เปน็ ก้อนแขง็ หรือเกดิ ความหนดื สี กล่นิ รสชาติ ของอาหาร เปลี่ยนไป และทาใหเ้ ช้อื ราเจริญได้งา่ ย 4.1.2 ป้องกันการซึมผา่ นของก๊าซออกซเิ จน เพราะจะทาให้ อาหารเกิดจาเหมน็ หืน โดยเฉพาะอาหารพวกท่มี ไี ขมนั ผสมอยู่ 4.1.3 สามารถเก็บรักษา กลิ่น รส ของอาหารไว้ได้ รวมท้ัง ป้องกันไม่ใหก้ ลน่ิ จากภายนอกเข้าไปในภาชนะบรรจุ 4.1.4 มคี วามแขง็ แรงพอสมควร สามารถทนต่อการเสียดสีกบั อาหารแห้งได้โดยตวั ภาชนะบรรจไุ ม่เสียหาย ภาชนะบรรจนุ ิยมใช้กับอาหารแหง้ เช่น กล่องกระดาษแขง็ ถงุ พลาสติก ถาดพลาสตกิ ปิดฝา กระปอ๋ งเหล็กเคร่อื งดีบุก ขวดแกว้ 4.2 ภาชนะบรรจุสาหรับผลิตภัณฑแ์ ชแ่ ข็ง ควรมีคุณสมบตั ิดังน้ี 4.2.1 ป้องกนั การซมึ ผ่านของกา๊ ซออกซเิ จน เพราะจะทาให้ เกดิ ปฏิกิริยาในอาหารได้เร็วขนึ้ เชน่ การเหมน็ หนื การเปลี่ยนสีของอาหาร 4.2.2 ป้องกันการสญู เสียความชื้นจากอาหารแชแ่ ข็ง 4.2.3 ดดู ซบั น้าได้นอ้ ย 4.2.4 ป้องกันการซมึ ผ่านของแสง 4.2.5 ทนทานตอ่ อณุ หภูมิที่ใชแ้ ชแ่ ขง็ และเกบ็ รกั ษาอาหารแช่ แข็งภายในระยะเวลาท่ีกาหนด 4.2.6 มีความทนทานต่ออุณหภูมิ โดยเฉพาะในกรณที ใี่ ช้บรรจุ อาหารสาเรจ็ รปู แชแ่ ขง็ ซง่ึ อาหารจะอบอนุ่ หรืออบให้ร้อนในภาชนะบรรจุ ก่อนบริโภค 4.3 ภาชนะบรรจุสาหรับผลติ ภัณฑ์หมกั ดอง ควรมคี ุณสมบัติดงั นี้ 4.3.1 สามารถป้องกันการซมึ ผ่านของไอน้าและกา๊ ซไดด้ ี

4.3.2 ปดิ ผนึกไดส้ นทิ ไม่มีการรัว่ ซมึ ป้องกนั การปนเป้อื นของ จลุ ินทรยี ์ได้ 4.3.3 ไม่ทาปฏกิ ิรยิ ากบั ผลติ ภัณฑ์ทบี่ รรจุ 4.3.4 สะดวกตอ่ การใช้ ตัวอยา่ งภาชนะทนี่ ยิ มใช้คอื ขวดแก้ว ถุงพลาสตกิ 4.4 ภาชนะบรรจุอาหารสาหรบั การฆ่าเช้อื ด้วยความร้อน ควรมี คุณสมบัติดงั น้ี 4.4.1 มีความแข็งแรง สามารถตอ่ อุณหภูมิและความดันสูงทใ่ี ช้ ทาลายจุลนิ ทรยี ใ์ นอาหาร โดยไมเ่ ปลย่ี นแปลงคณุ ภาพ หรือคณุ สมบัติ 4.4.2 ปอ้ งกนั การซมึ ผ่านของไอน้า ก๊าชและไขมัน 4.4.3 สามารถปดิ ผนกึ ได้แนน่ ไมร่ ว่ั หรือปริแตก 4.4.4 ไมท่ าให้ก่อให้เกดิ ปฏิกิริยาเคมกี ับอาหาร ตัวอยา่ งภาชนะบรรจุเชน่ กระป๋องโลหะ ขวดแก้ว ริทอทเท เบลิ เพาซเปน็ ตน้ 5. หลักการบรรจุ การบรรจอุ าหาร ขึน้ อยกู่ บั ชนดิ ของอาหาร หรือผลติ ภัณฑท์ ่ีบรรจุลงไป ซึ่งจะมคี วาม เหมาะสมกับภาชนะและวิธกี ารทแ่ี ตกตา่ งกันออกไป มีหลักการดงั น้ี 5.1. ความสะอาด ความสะอาดเปน็ หัวใจสาคัญของการบรรจุ ซ่ึงมีผล โดยตรงต่อสุขภาพและอายกุ ารเกบ็ รกั ษาของผลติ ภณั ฑ์ โดยเฉพาะ ผลิตภณั ฑ์ประเภทปลอดเช้ือยงิ่ ตอ้ งการความสะอาดในการบรรจุ 5.2. ความสะดวก วธิ ีการบรรจคุ วรมีขั้นตอนทไี่ ม่ยงุ่ ยาก สามารถ ได้งา่ ยและสะดวก ไม่มีข้นั ตอนย่งุ ยากซับซ้อน 5.3. ความรวดเรว็ วิธกี ารบรรจตุ ้องทาไดร้ วดเรว็ เพื่อใหผ้ ลติ ภณั ฑ์ สัมผสั กับบรรยากาศภายนอกนอ้ ยทสี่ ดุ ถา้ ใชเ้ วลาในการบรรจุมากเกนิ ไป จะทาให้เกิดการปนเปื้อนของผลติ ภณั ฑไ์ ดง้ า่ ย