ทักษะการประกอบอาชีพ อช 11002

หนงั สอื เรียนสาระการประกอบอาชพี รายวิชา ทักษะการประกอบอาชีพ (อช11002) ระดับประถมศึกษา (ฉบบั ปรบั ปรุง พ.ศ. 2554) หลักสตู รการศกึ ษานอกระบบระดบั การศึกษาขน้ั พน้ื ฐาน พุทธศกั ราช 2551 สาํ นกั งานสง เสรมิ การศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั สาํ นกั งานปลดั กระทรวงศกึ ษาธกิ าร กระทรวงศกึ ษาธกิ าร หามจําหนา ย หนงั สือเรยี นเลมน้ีจัดพิมพด วยเงนิ งบประมาณแผนดินเพ่ือการศึกษาตลอดชวี ิตสําหรับประชาชน ลิขสทิ ธเิ์ ปนของ สาํ นกั งาน กศน. สํานักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ

เอกสารทางวชิ าการลาํ ดบั ท่ี 27/2555 หนงั สือเรยี นสาระการประกอบอาชีพ รายวิชา ทักษะการประกอบอาชพี (อช11002) ระดับประถมศกึ ษา ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2554 ลิขสิทธิ์เปนของ สํานักงาน กศน. สํานักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ เอกสารทางวิชาการลาํ ดับที่ 27/2555



สารบญั หนา คํานํา 6 คาํ แนะนําการใชห นงั สอื เรยี น 7 โครงสรางรายวิชาทกั ษะการประกอบอาชพี ระดบั ประถมศกึ ษา 8 บทท่ี 1 ทกั ษะในการเขา สูอาชีพ 9 เร่ืองท่ี 1 ความจําเปนในการฝกทักษะอาชีพ กระบวนการผลิต 12 กระบวนการตลาดที่ใชนวัตกรรม เทคโนโลยี 17 21 เร่ืองท่ี 2 ความหมาย ความสําคัญของการจัดการอาชีพ 24 เร่ืองที่ 3 แหลงเรยี นรูและสถานทีฝ่ กอาชีพ 30 เรื่องที่ 4 การวางแผนในการฝกทักษะอาชีพ 31 เรื่องท่ี 5 การฝกทักษะอาชีพ บทท่ี 2 การทําแผนธุรกิจเพ่ือการเขาสอู าชพี 38 เรื่องท่ี 1 การวิเคราะหชุมชน 42 เร่ืองท่ี 2 การกาํ หนดวสิ ยั ทัศน พนั ธกจิ เปา หมาย กลยุทธ 46 47 ในการกาํ หนดแผนธรุ กจิ ชมุ ชน 53 เร่ืองท่ี 3 การวางแผนปฏิบัติการ 56 บทท่ี 3 การจัดการการผลติ หรือการบรกิ าร 59 เร่ืองท่ี 1 การจัดการเกี่ยวกับการควบคุมคุณภาพ 62 เร่ืองที่ 2 การใชน วัตกรรมเทคโนโลยีในการผลติ 63 เร่ืองท่ี 3 การลดตนทนุ การผลติ หรือการบรกิ าร 69 เรื่องท่ี 4 การจัดทาํ แผนการจัดการการผลติ หรือการบรกิ าร 73 บทท่ี 4 การจัดการการตลาด 74 เร่ืองท่ี 1 การจัดการการตลาด 77 เรื่องที่ 2 การจัดทําแผนการจัดการการตลาด 80 บทท่ี 5 การขับเคลอ่ื นสรา งธุรกจิ เพ่อื เขา สูอ าชีพ 82 เรื่องท่ี 1 การวิเคราะหความเปนไปไดของแผนปฏิบัติการ เรื่องท่ี 2 การพัฒนาแผนปฏิบัติการ เร่ืองที่ 3 ขน้ั ตอนการขับเคลื่อนการสรางธุรกิจ เรื่องที่ 4 ปญหา อุปสรรค และแนวทางแกไข

บทท่ี 6 โครงการเขา สูอาชีพ หนา เร่ืองท่ี 1 ความสําคัญของโครงการ เร่ืองท่ี 2 ขั้นตอนการเขียนโครงการ 87 88 เร่ืองที่ 3 การเขียนแผนปฏิบัติการ 90 เร่ืองท่ี 4 การตรวจสอบโครงการ 97 บรรณานกุ รม 99 100

คําแนะนําการใชห นังสือเรียน หนังสือเรียนสาระการประกอบอาชีพ รายวิชาทักษะการประกอบอาชีพ ระดับประถมศึกษา เปน แบบเรียนท่จี ดั ทําขึ้น สาํ หรบั ผเู รียนท่ีเปน นักศกึ ษานอกระบบ ในการศึกษาหนังสือเรียนสาระการประกอบอาชีพ รายวิชาทักษะการประกอบอาชีพ ผูเรียนควร ปฏบิ ัตดิ ังนี้ 1. ศึกษาโครงสรางรายวิชาใหเขาใจในหัวขอและสาระสําคัญ มาตรฐานการเรียนรูร ะดับ ผล การเรียนรูที่คาดหวัง และขอบขายเน้ือหาของรายวชิ านัน้ ๆ โดยละเอียด 2. ศึกษารายละเอียดเนื้อหาของแตละบทอยางละเอียด และทํากิจกรรมตามที่กําหนด แลว ตรวจสอบกับแนวตอบกิจกรรมตามทีก่ ําหนด ถาผูเรียนตอบผิดควรกลับไปศึกษาและทําความเขาใจใน เน้ือหานนั้ ใหมใ หเขาใจ กอ นที่จะศกึ ษาเรือ่ งตอ ๆ ไป 3. ครูควรทบทวนสาระสําคัญของสาระการประกอบอาชีพ ใหผูเรียนสามารถเชื่อมโยงระหวาง รายวิชาได ทําใหความเขาใจตอเนื่องกับรายวิชาทักษะการประกอบอาชีพ 4. หนังสือเรียนเลมนีเ้ นนการจัดการเรียนรูใ นลักษณะกระบวนการสวนใหญ จะยกตัวอยาง อาชีพเกษตรกรรมแตอาชีพอื่นๆ ก็สามารถนํากระบวนการไปใชได 5. หนังสอื เรยี นเลม นมี้ ี 6 บท คือ บทท่ี 1 ทักษะในการเขาสูอ าชีพ บทท่ี 2 การทําแผนธุรกิจเพือ่ การเขา สูอ าชีพ บทท่ี 3 การจดั การการผลติ หรือการบรกิ าร บทท่ี 4 การจดั การการตลาด บทท่ี 5 การขบั เคล่ือนสรา งธุรกิจเพอื่ เขา สูอาชีพ บทท่ี 6 โครงการเขาสอู าชีพ

โครงสรา งรายวชิ าทกั ษะการประกอบอาชพี สาระสําคัญ ทักษะการประกอบอาชีพ ชวยใหผูป ระกอบการสามารถดําเนินการในอาชีพทีต่ นเลือก ใหบรรลุเปาหมาย ซึง่ การจัดการประกอบอาชีพจะประสบความสําเร็จได จะตองมีความรูค วามเขาใจใน เรื่อง ทักษะการประกอบอาชีพ การทําแผนธุรกิจ การจัดการการผลิตหรือบริการ การจัดการตลาด การ ขับเคลือ่ นสรางธุรกิจเพื่อประกอบอาชีพ ตลอดจนการจัดทําแผน และโครงการประกอบอาชีพที่ เหมาะสมถูกตอง ผลการเรยี นรทู ี่คาดหวัง 1. อธิบายทักษะทีเ่ ก่ียวกบั กระบวนการผลิต กระบวนการตลาดที่ใชนวัตกรรม เทคโนโลยี ในอาชพี ที่ตัดสนิ ใจเลือกได 2. ยอมรับและเห็นคุณคาในการฝกทักษะการเขาสูอาชีพ 3. ปฏบิ ัตกิ ารวเิ คราะหทักษะในอาชพี ทตี่ ัดสนิ ใจเลือก 4. อธิบายความหมาย ความสําคัญของการจัดการอาชีพได 5. ดาํ เนนิ การจดั ทาํ แผนธุรกิจดา นการจดั การการผลติ หรือการบรกิ าร และดา นการ จดั การการตลาดและการขบั เคลอ่ื นธรุ กิจ ตามแนวคิดปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพยี งได 6. ยอมรับและเห็นคณุ คา ในการจดั การเขาสธู ุรกจิ อยา งมคี ุณธรรม 7. ปฏิบัติการจัดทําแผนและโครงการเขาสูอาชีพได ขอบขา ยเน้ือหา บทที่ 1 ทักษะในการเขาสูอ าชีพ บทที่ 2 การทําแผนธรุ กิจเพือ่ การเขาสูอาชีพ บทที่ 3 การจดั การการผลติ หรือการบรกิ าร บทที่ 4 การจดั การการตลาด บทที่ 5 การขับเคลอ่ื นสรางธุรกจิ เพ่อื เขาสอู าชีพ บทที่ 6 โครงการเขา สอู าชีพ สื่อประกอบการเรยี นรู 1. ใบความรู 2. ใบงาน 3. แหลง เรียนรูดา นประกอบธุรกจิ และการตลาด

8 บทที่ 1 ทกั ษะในการเขา สูอาชีพ สาระสําคัญ กระบวนการผลิต กระบวนการตลาด ที่ใชนวัตกรรม เทคโนโลยี การจัดการทุนและระบบการ จดั การเพ่ือการประกอบอาชพี โดยประยกุ ตใ ชภ ูมปิ ญญา สาํ รวจแหลงเรียนรูและสถานที่ฝกทักษะเพื่อการ ประกอบอาชีพ การวางแผนในการฝกทักษะอาชีพ ตวั ช้ีวัด 1. อธิบายความจําเปนในการฝกทักษะอาชีพ กระบวนการผลิต กระบวนการตลาดที่ใช นวตั กรรม เทคโนโลยี 2. อธิบายความหมาย ความสําคัญของการจัดการอาชีพและระบบการจัดการ เพื่อการเขาสู อาชีพ 3. สาํ รวจแหลงเรียนรแู ละสถานท่ฝี ก ทกั ษะเพ่ือการเขาสูอาชีพ 4. วางแผนในการฝก ทกั ษะอาชีพ 5. ฝกทกั ษะอาชีพตามแผนทกี่ าํ หนดไวไ ดโดยมกี ารบันทกึ ขั้นตอนการฝก ทกุ ขั้นตอน ขอบขา ยเน้ือหา เร่ืองที่ 1 ความจําเปนในการฝกทักษะอาชีพ กระบวนการผลิต กระบวนการตลาดที่ใช นวตั กรรม เทคโนโลยี เรื่องท่ี 2 ความหมาย ความสําคัญของการจัดการอาชีพ เรื่องที่ 3 แหลงเรียนรูและสถานทีฝ่ กอาชีพ เร่ืองท่ี 4 การวางแผนในการฝก ทักษะอาชีพ เรื่องท่ี 5 การฝกทักษะอาชีพ ส่ือประกอบการเรียนรู 1. ใบความรู 2. ใบงาน 3. แหลงเรียนรู

9 เรอ่ื งท่ี 1 ความจาํ เปน ในการฝกทกั ษะอาชีพ กระบวนการผลติ กระบวนการตลาด ทใ่ี ชน วตั กรรม เทคโนโลยี ในการผลิตสินคาทุกประเภททั้งภาคเกษตรกรรมและภาคอุตสาหกรรม กระบวนการผลิต กระบวนการตลาด จําเปนตองดําเนินกิจกรรมควบคูก ันไป จะผลิตอะไรตองมีการนําเสนอผลงานหรือ ชิน้ งานจากนั้นจึงมีการสัง่ จองสินคาเพื่อผูผลิตจะไดทราบความตองการทัง้ ดานขนาด คุณภาพ ปริมาณ และราคาของสินคาทีเ่ ปนธรรม เพื่อผูผ ลิตท่ีจะไดคํานวณตนทุน เพื่อการตกลงในการผลิตสินคานั้น ถา เปนเกษตรกรจะปลูกพืชชนิดหนึง่ เกษตรกรจะตองไปศึกษาหาความรูข องพืชชนิดนัน้ อยางถูกตอง เรือ่ ง พันธุทีต่ องการของตลาด ดินฟาอากาศเปนอยางไร ชวงฤดูกาลใด ปริมาณผลผลิตตอไร การเตรียมดิน การปลูกดูแลรักษา ความตองการใชปุยหมัก เกษตรกรจะตองคิดคนสูตรปุย หมักทีพ่ ืชชนิดนัน้ มีความ ตองการธาตุอาหารที่ถูกตอง จึงเปนสูตรปุย หมักใหมทําใหเกิดเปนนวัตกรรมปุย หมักขึน้ ชวงแรกอาจจะ ใชแรงงานคนในการทําปุยหมักเพราะความตองการในปริมาณไมมาก ตอมามีความตองการปริมาณมาก ขึน้ จําเปนตองซื้อเครือ่ งผสมปุยหมัก เครื่องอัดเม็ดปุยหมัก การพรวนดินจําเปนตองใชเครือ่ งพรวนดิน เพื่อลดคาแรงงาน ทําใหมีการใชเทคโนโลยีขึ้น ดงั นนั้ กระบวนการผลติ กระบวนการตลาด ไมสามารถแยกจากกันได จะทําใหผูผลติ สามารถ ผลิตสินคาไดตามความตองการของตลาด ไมใชปลูกพืชตามใจชอบหรือตามคนอื่น แลวคอยไปหาตลาด จงึ เกิดปญหาสินคาราคาถกู จาํ หนา ยไมไ ด เพราะมปี ริมาณมากและคุณภาพไมตรงกับความตองการของ ตลาด ทําใหเกดิ การประทวงเปนประจํา ทีจ่ ังหวัดสระแกวไดรวมกลุมเกษตรกรปลูก หนอไมฝรัง่ อินทรียเพื่อการสงออก เกิดจากปญหาการ ปลูกมันสําประหลังและขาวโพดเลี้ยงสัตว ไมไดราคา ทํา ใหเกษตรกรดังกลาวชวยกันคิดหาทางแกไข จึงไดขอสรุป ตองปลูกพืชทีต่ ลาดตองการ จึงพากันไปศึกษาดูงานการ ปลูกหนอไมฝรั่งทีจ่ ังหวัดนครปฐม พอไดแนวความคิด แลว ก็ปรับเปลี่ยนจากการใชปุย เคมี สารเคมีปองกันกําจัด โรคและแมลง มาเปนเกษตรแบบอินทรีย มีการอบรม ความรูเ รือ่ งตางๆเกีย่ วกับการปลูกหนอไมฝรัง่ และเกษตร อนิ ทรีย กับวทิ ยากร ผูรู ในสาขาตางๆ พรอมกับหาบริษัท ทีม่ ีความตองการทีจ่ ะรับซือ้ สินคาน้ีมีการตกลงราคาซือ้ ขาย การคัดเกรด ปริมาณกอนทําการปลูก มีการทําสัญญา

10 ซอ้ื ขายลวงหนา คร้งั ละ 3 ปทําใหเกษตรกรมีความมั่นใจวาผลิตออกมาแลว ขายไดแ นนอน มีการจา ยคา ผลผลิตอาทิตยละครัง้ โดยโอนผานบัญชีของธนาคาร โดยตรง เมือ่ ทํามาไดระยะหนึง่ เกิดปญหาเรือ่ งการทําปุย หมักเพราะเกษตรกรไมมีเวลาทีจ่ ะไปหาวัสดุและการทํา ปุยหมัก จึงมีการตกลงรวมหุนเพือ่ จัดตัง้ กลุมผลิตปุยหมัก ขึ้นโดยสูตรปุย เกิดจากเกษตรที่ไดผลผลิตมากนําองค ความรูข องแตละคนมารวมกัน จึงไดสูตรปุยที่มีความ เหมาะสมกับหนอไมฝรัง่ มีการสงปุย หมักไปวิเคราะหหา ธาตุอาหาร ความเปนกรดดาง และอื่นๆที่สํานักงานวจิ ยั และพฒั นาพชื สวนจนั ทบรุ ี มีการลดตนทุนในการใชปุยหมักลงแตเดิมจะใช จํานวน 300 กิโลกรัมตอไร 20 วันครัง้ โดยการนําเอาปุย หมักจํานวน 20 กิโลกรัม ไปแชในน้ํา 200 ลิตรเปนเวลา 7-15 วัน จํานวน 100 กิโลกรัม ใชเครื่องพนยาแรงดันสูง และหัวฉีดทีอ่ ัดปุยน้ําในดิน ทําใหตนหนอไมฝรัง่ สามารถนําไปใชไดเลย เดิมใชการหวานลงบนตนพืช เวลาใหน าํ้ อาจมกี ารไหลหนไี ปได คุณธรรมและคุณสมบตั ทิ ี่ดีของผูมีอาชีพในกระบวนการผลิต 1. ซอ่ื สตั ยตอผูบ รโิ ภค 2. รักษาคุณภาพของสินคาใหคงที่ และปรับปรุงใหดขี ึ้น 3. ไมปลอมปนสินคา หรือปลอมสินคา 4. ไมกักตนุ สินคา 5. ไมเอาเปรียบแรงงาน 6. มีความรู ความชํานาญในอาชีพของตนเองเปนอยางดี 7. มีความรักในอาชีพของตนเอง เมื่อเกิดปญหาตองไมทอถอย 8. มคี วามเชื่อม่ันในตนเอง เพอื่ สามารถตดั สนิ ใจไดท ันตอ เหตุการณบางอยา ง 9. มีความคิดริเร่มิ และมมี นษุ ยสัมพันธท ีด่ ี คุณธรรมและคุณสมบตั ิทดี่ ีของผูมอี าชพี ในกระบวนการตลาด 1. ไมเอากําไรเกินควร 2. ซือ่ สตั ย และจริงใจตอผซู ้อื 3. ไมปลอมปนเพื่อทํากําไร 4. ไมโกงราคา 5. จําหนายสินคาที่ควบคุมคุณภาพ 6. จําหนายสินคาที่ไดมาตรฐาน 7. ไมกกั ตุนสนิ คา

11 ใบงานที่ 1 ใหผูเรียนเขียนบรรยายงานหรืออาชีพที่มีอยูในทองถิ่นมา 1 อาชีพ ทมี่ ีการใชกระบวนการผลติ กระบวนการตลาดที่ใชนวัตกรรม เทคโนโลยีที่เหมาะสมมาพอสังเขป ....................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................................

12 เรอื่ งท่ี 2 ความหมาย ความสําคญั ของการจดั การอาชพี อาชีพ หมายถึง หนาทีก่ ารงานทีพ่ ึงประสงคตอสังคม และสรางผลตอบแทนที่เปน รายไดตรงตามความตองการเพื่อการดํารงชีวิต โดยเฉพาะอยางยิง่ ในปจจุบันมีการแขงขันกันมาก อาชีพ ตาง ๆ จําเปนตองมีความรูความสามารถ ความชํานาญการ ทั้งภาคทฤษฎี และปฏิบัติ ผูที่ประสบผลสําเร็จ ในอาชีพของตนเอง จะตองมีการคนควา หาความรูจ ากแหลงเรียนรูต าง ๆ เพื่อเพิม่ พูนความรู ความสามารถใหสอดคลองกับการเปลีย่ นแปลงอยูตลอดเวลา การที่จะจัดการอาชีพใหไดผลสําเร็จนัน้ จําเปนตองมีปจ จยั หลายดา น เชน 1. การหาขอมูลจากเอกสารในแหลงตาง ๆ 2. ส่อื จากวทิ ยุ โทรทศั น หนงั สอื พมิ พ 3. ศึกษาจากแหลง เรยี นรูในอาชีพน้นั ๆ 4. พบผูรู ภมู ปิ ญ ญาในชุมชน 5. มกี ารทดลอง วิเคราะห เพอื่ จัดการอาชีพน้ัน ดังนั้นการจัดการอาชีพที่สําคัญ คือ ตองรูวาตนเองมีความรู ความสามารถ ความถนัด ชํานาญการ และมีคุณสมบัติเหมาะสมกับอาชีพนั้น การจัดการ หมายถึง กระบวนการในการบริหารงาน โดยการอาศัยบุคคลอืน่ ทํางาน เพอ่ื ใหบ รรลวุ ัตถปุ ระสงคทต่ี ั้งไวอยางมีประสิทธิภาพ การจัดการอาชีพ หมายถึง กระบวนการในการจัดกิจกรรมงานอาชีพ นับตั้งแตการ วางแผน การจัดองคการ การตัดสินใจ การสัง่ การ การควบคุม การติดตามผล เพื่อใหไดผลผลิตหรือ บริการที่เปนที่ตองการของลูกคา และไดรับการยอมรับจากสังคม คณุ ลกั ษณะทีส่ ําคญั ในการจดั การอาชพี 1. มีความคิดริเริ่ม สรางสรรค ซึ่งเกิดขึ้นไดหากเราเปนคนชางสังเกต และสามารถ รวบรวมความรูห ลาย ๆ ดานเขาดวยกัน ชางคิด รูจักดัดแปลงสิง่ ตาง ๆ ที่เปนสิง่ เกิดขึ้นมาใหม มีความ แปลกใหม นา สนใจ 2. มีความเพียรพยายาม เปนลักษณะที่สําคัญมากที่จะทําใหการประกอบอาชีพ ประสบความสําเร็จ 3. มคี วามอดทน ผทู ี่อดทนเปน ผูทไี่ มยอมแพอ ะไรงาย ๆ น่ันคือ เปนผูทีจ่ ะทําอะไรตอง มีเปาหมายถึงความสําเร็จไวลวงหนา ปรารถนาอยางแรงกลาทีจ่ ะไปถึงเปาหมายที่ตั้งไว ตั้งใจ และ

13 ปฏิบตั ิจริงเมื่อพบกบั ความลม เหลวก็ไมย อทอ ฟน ฝา อุปสรรค และนําผลของการลมเหลวมาเปนบทเรียน และแกไขปรับปรงุ ใหด ีขน้ึ 4. มีความเชื่อมั่นในตนเอง ในการประกอบอาชีพ ตองเปนผูมีความเชื่อมั่นในตนเอง กลาทําในสิ่งที่ควรทาํ โดยคาํ นงึ ถึงสิ่งดังตอ ไปน้ี 4.1. มีขอมูลทดี่ ี 4.2. หมั่นศึกษาหาความรูอยูเสมอ 4.3. รจู กั วิเคราะห และตัดสินใจจากขอมลู ดวยตนเอง 4.4. เกบ็ ขอ มลู และเรอ่ื งท่ีตดั สินใจ เพือ่ ใชเ ปน แนวทางในการตดั สนิ ใจไดถ กู ตอ ง 5. มีความรอบรู และทันสมัยในการประกอบอาชีพ ตองเปนผูที่มีความรอบรู โดยการติดตามขาวสาร และแสวงหาความรูอยูเสมอ 6. สามารถสือ่ สารไดดีมีประสิทธิภาพ เพราะการสือ่ สารมีความสําคัญตอการเขาใจใน การติดตอซึง่ กันและกัน การสื่อสารทีม่ ีคุณภาพจะนําไปสูก ารยอมรับ และปฏิบัติตามความคาดหวังของ ผูส ง สาร ในทางตรงขามหากการสอ่ื สารบกพรอ งก็จะเกิดการปฏิบัติในสง่ิ ท่ผี ูสง สารไมตองการได 7. มีมนุษยสมั พันธที่ดี ซ่งึ เปน คุณลักษณะท่สี าํ คัญอีกประการหนึ่งของผูประกอบอาชีพ การมีมนุษยสัมพันธทําใหลูกคาสนใจที่จะคาขายดวย หรือทําธุรกิจรวมกัน รวมไปถึงผูรวมงานเต็มใจ ที่จะทํางานดวย การมีมนุษยสัมพันธจึงเปนโอกาสที่จะทําใหการประกอบอาชีพมีความสําเร็จมากยิ่งขึ้น 8. กลาเสีย่ งอยางมีเหตุผล ผูป ระกอบอาชีพโดยเฉพาะผูล งทุนประกอบอาชีพของ ตนเอง ตองกลาทีจ่ ะตัดสินใจลงทุน กลาตัดสินใจในการทํางาน กลาเสี่ยง แตจะเปนการเสี่ยงโดยศึกษา ขอมูลอยางรอบคอบแลว 9. ความซื่อสัตย การประกอบอาชีพทุกอยางจะตองทําดวยความซือ่ สัตย สุจริต เพือ่ จะ ไดเ ปนท่เี ชอื่ ใจแกลกู คา หรอื ผูทมี่ าตดิ ตอ ธุรกิจ 10. ความรับผิดชอบ การประกอบอาชีพจําเปนอยางยิง่ ทีจ่ ะตองมีความรับผิดชอบ ทง้ั กับลกู คา สังคม และสภาพแวดลอ ม ซงึ่ กห็ มายถึงการมคี ุณธรรมนัน่ เอง ความสําคัญของการจดั การอาชพี มีดังนี้ 1. มรี ายได ทส่ี ามารถตอบสนองความตอ งการเพอ่ื การดาํ รงชวี ติ ของตนเอง และครอบครวั 2. อยูในสังคมได เมื่อมีอาชีพที่ดี และสุจริต ทําใหสังคมยกยอง และใหเกียรติ สามารถ สรางประโยชนใหกับครอบครัว และสังคมได 3. มีเวลาในการทํางานอยางเต็มที่ การมีอาชีพที่ดี และสุจริต เปนการใชเวลาที่ตนเอง มอี ยใู หเ กดิ ประโยชนม ากท่สี ดุ

14 4. เศรษฐกิจของประเทศดีขึ้น เมือ่ คนมีอาชีพทีส่ ุจริต ทําใหเกิดรายได จึงเปน สวนสําคัญในการพัฒนาประเทศ สงผลทําใหรายไดเฉลี่ยของประชากรสูงขึ้น 5. มคี ณุ ภาพชวี ติ ดขี ึ้น ตามหลกั ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง ประเภทของอาชพี อาชีพมีอยูหลากหลายประเภท และมีลักษณะงานทีแ่ ตกตางกัน การเลือกอาชีพขึ้นอยู กับความชอบของแตละบุคคล โอกาส และความชํานาญในอาชีพนัน้ ๆ โดยสามารถจําแนกอาชีพ ประเภทตา ง ๆ ดงั น้ี 1. ดานการผลิต มีความหลากหลายในการผลิตของอาชีพนัน้ ๆ มีวิธีการดําเนินการ ของแตละอาชีพแตกตางกัน อาจเปนเจาของกิจการ หรือลกู จาง โดยแบงไดด ังน้ี 1.1 ผูข ายทีอ่ าจจะเปนผูผ ลิตสินคา หรือเปนผูทีไ่ ปรับวัตถุดิบจากแหลงผลิตมา ประกอบเปนสินคาขึ้นมา 1.2 ผูขายที่เปนคนกลางขายสินคา คือคนทีม่ ีเงินทุนทีส่ ามารถเปนผูซือ้ สินคา หรือ ผลผลิต สวนใหญจ ะเปนดานการเกษตรเพ่อื จาํ หนา ยผลผลิตสงใหพ อคาตอไป 2. ดานการบริการ เปนอาชีพทีม่ ีความตองการของตลาดแรงงานสูง เนือ่ งจากสภาวะ ความเปลีย่ นแปลงของโลกปจจุบันที่มีการแขงขันกันตลอดเวลา ทําใหบุคคลมีโอกาส และเวลาใหกับ ครอบครัวนอยลง การประกอบอาชีพในการใหบริการจึงเขามาทดแทนการประกอบกิจกรรมตาง ๆ ในชีวิตประจําวัน นอกจากนี้อาชีพดานบริการยังใชเงินลงทุนนอย แตไดคาตอบแทนสูง และเปนอาชีพ ท่ีสจุ ริต เปนท่ียอมรบั ของสังคม 3. งานรับราชการและรฐั วสิ าหกิจ เปนอาชีพที่มีความมั่นคง และสรางรายไดสม่ําเสมอ ตลอดไป หาก ผูป ระกอบอาชีพรูจ ักใชจายอยางประหยัดก็สามารถดํารงชีวิตอยูไ ด ขอสําคัญตอง ซื่อสัตย รับผิดชอบ ตออาชีพ และรักอาชีพของตนเองไมกอใหเกิดความเสือ่ มเสียตอหนวยงานทีต่ นเอง สังกัดอยู อาชีพเหลานีไ้ ดแก ครู ทหาร ตาํ รวจ พยาบาล แพทย และขาราชการอื่น ๆ ท่ีทํางานในกระทรวง ทบวง และ กรมตาง ๆ ที่เปนหนวยงานราชการ โดยรับคาตอบแทนเปนเงินเดือนที่ไดจากการชําระภาษี ของประชาชน โดยถือวาเปนเงินของแผนดิน ดังนัน้ ขาราชการทุกคนจึงมีหนาทีป่ ฏิบัติงานเพื่อสนอง นโยบายของรัฐบาล และบริการประชาชนดวยความเต็มใจ เพือ่ การศึกษา พัฒนา บริหาร และคุมครอง ปองกันประเทศชาติ

15 การจัดการอาชีพโดยยึดหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ดังน้ี 1. หลักความพอประมาณ 2. หลักความมีเหตุผล 3. หลักการมภี ูมคิ ุมกนั ในตวั ท่ดี ี ภายใต 2 เง่ือนไข คือ 1. มีความรู 2. มคี ุณธรรม ซึง่ สามารถวิเคราะหไ ดด ังนี้ เหมาะสมกบั ฐานะการเงนิ เหมาะสมกบั แรงงาน หลักความพอประมาณ สอดคลองกับความรคู วามสามารถ ชว งเวลาการประกอบอาชพี เลอื กทาํ เลท่ตี ้ังเหมาะสม ประกอบอาชพี ท่ีสอดคลองกับสภาพแวดลอม ทางภูมิประเทศ และสังคม หลักความมเี หตุผล มีวินัยทางการเงนิ หลักการมภี มู คิ ุม กันในตวั ท่ีดี เปน แรงจงู ใจในการเดนิ ทางไปสเู ปา หมาย มีเปาหมายในการดํารงชีวิต ประหยดั อดออม ปรบั ตัวเขากบั สภาพแวดลอ ม เปน อาชพี ท่ีมคี วามมน่ั คงในชวี ติ และครอบครวั สขุ ภาพที่ดี ครอบครวั อบอนุ มีความขยนั อดทน มงุ ม่นั คณุ ธรรม ความซ่ือสัตย สจุ ริต ความรู มีสติปญญาในการดําเนนิ ชีวิต ยดึ ธรรมะในการดาํ เนินชวี ติ ขยนั หม่ันเพียร อดทน ไมท าํ ใหตัวเอง และผอู ่ืนเดือดรอ น รูจ ักแบงปน รดู านวิชาการที่เกย่ี วขอ ง รวู ธิ วี เิ คราะหร ายรับ รายจาย รูจกั การทาํ บัญชี มีหลกั ธรรมะในการดาํ เนินชวี ิต

16 ใบงานที่ 2 ใหผเู รียนสํารวจอาชีพในชมุ ชน แยกเปนชาย – หญิงเรียงลําดับอาชีพจากมากไปหานอย พรอมวิเคราะหวาทําไมบางอาชีพมีคนทํามาก และบางอาชีพมีคนทํานอย วาเปนเพราะอะไร …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………

17 เรอื่ งที่ 3 แหลง เรยี นรูและสถานทฝี่ กอาชพี ความหมายของแหลง เรยี นรู แหลง เรยี นรู หมายถึง แหลงขอมูล ขาวสาร สารสนเทศ และประสบการณที่ สนบั สนนุ สงเสริมใหผเู รียนใฝเรยี นใฝรู แสวงหาความรู และเรยี นรดู ว ยตนเองตามอัธยาศัยอยาง กวางขวางและตอเนื่อง เพ่ือเสริมสรางใหผเู รยี นเกดิ กระบวนการเรยี นรูและเปน บุคคลแหง การเรยี นรู การเรยี นรูทเี่ นนผูเรยี นเปนศูนยก ลางเปนแนวคิดทีม่ ุงเนนการเรยี นรขู องผเู รยี น ความสําคญั ของแหลง เรยี นรู 1. เปนแหลงเสริมสรางจินตนาการและความคิดริเริ่มสรางสรรค 2. เปนแหลงศึกษาตามอัธยาศัย 3. เปน แหลง เรียนรูตลอดชีวิต 4. เปนแหลงสรางความรู ความคิด วิชาการและประสบการณ 5. เปน แหลง ปลกู ฝง คา นยิ มรกั การอา นและแหลง ศกึ ษาคน ควา แสวงหาความรดู ว ยตนเอง 6. เปนแหลงสรางความคิดเกิดอาชีพใหมสูความเปนสากล 7. เปนแหลงเสริมประสบการณตรง 8. เปนแหลง สง เสริมมิตรภาพความสมั พันธระหวา งคนในชมุ ชนหรอื ผูเปน ภูมปิ ญญาทอ งถน่ิ ประเภทของแหลงเรียนรู แหลงเรียนรูมีทัง้ ภายในและภายนอกชุมชน ซึง่ แหลงเรียนรูเ หลานีส้ ามารถ แบงออกเปน 2 ประเภท คอื แหลง เรยี นรทู ี่มอี ยแู ลวตามธรรมชาติ และท่ีมนุษยสรางขึ้น 1. แหลงเรียนรูทีม่ ีอยูแ ลวตามธรรมชาติ เชน บรรยากาศ สิ่งแวดลอม ปรากฏการณธรรมชาติ สิ่งมีชีวิต ปา ภเู ขา แหลงน้ํา ทะเล สตั วและพชื ตาง ๆ ฯลฯ

18 2. แหลง เรยี นรทู ่ีมนษุ ยส รา งขน้ึ เชน ชุมชน วิถีชีวิต อาชีพ ภูมิปญญา ประเพณี วัฒนธรรม สถาบัน โบราณสถาน สถานท่ีสําคัญ สถานประกอบการ หองสมุดโรงเรียน หองสมุดเคลื่อนที่ หองเรียน หองปฏิบัติการตาง ๆ หองโสต ทัศนศึกษา หองมัลติมีเดีย เว็บไซต หองอินเทอรเน็ต หองเรียนสีเขียว พิพิธภัณฑ สวนพฤกษศาสตร สวนสุขภาพสวนหิน สวนสมุนไพร สวน วรรณคดี สวนหยอม สวนผีเสือ้ บอ เลย้ี งปลา เรอื นเพาะชาํ ฯลฯ ภูมิปญญาทองถิ่นหรือภูมิปญญาพืน้ บาน หมายถึงความรูของชาวบานในทองถิ่นซึง่ ไดมาจาก ประสบการณและความเฉลียวฉลาดของชาวบาน รวมทัง้ ความรูท ี่สัง่ สมมาแตบรรพบุรุษสืบทอดจากคน รุนหนึ่งไปสูคนอีกรุนหนึง่ ระหวางการสืบทอดมีการปรับ ประยุกต เปลีย่ นแปลง จนอาจเกิดเปนความรู ใหมตามสภาพการณทางสังคม วัฒนธรรมและสิ่งแวดลอม ภูมิปญญาเปนความรูที่ประกอบไปดวย คุณธรรม ซึง่ สอดคลองกับวิถีชีวิตดัง่ เดิมของชาวบานในวิถีดั่งเดิมนัน้ ชีวิตของชาวบานไมไดแบงแยก เปน สว นๆ หากแตทุกอยางมีความสัมพันธกัน การทํามาหากิน การอยูรวมกันในชุมชน การปฏิบัติศาสนา พธิ กี รรมและประเพณี ความรเู ปน คุณธรรมเมอ่ื ผูค นใชค วามรนู ้ันเพอ่ื ความสมั พนั ธที่ดีระหวาง คนกับคน คนกับธรรมชาติและคนกับสิ่งเหนือธรรมชาติ ดังเชน ภาคเหนือ มีภูมิปญญาเกี่ยวกับการแกะสลักไม ทีม่ ีความลึก สลับซับซอน สามารถมองไดหลาย มิติ และไดถายทอดภูมิปญญานั้นออกไปอยางกวางขวางโดยวิธีการตางๆ ภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนือ มภี มู ิปญญาในการทอผา ไหมลวดลายตางๆ ตามถิ่นฐานของภูมิปญญา น้นั จนเปน ทย่ี อมรับกนั ทวั่ โลก แตล ะจังหวดั มีการจัดงานผลิตภัณฑห นึง่ ตําบลหนงึ่ ผลติ ภณั ฑ ภาคกลาง มีการอนุรักษวัฒนธรรมการละเลนมากมาย เชน ลิเก รําตัด เปนตน ปจจุบันไดมีหลาย หนวยงานทั้งภาครัฐและเอกชนมีการสนับสนุนสงเสริมภูมิปญญาแขนงนี้ใหเด็กและเยาวชนเรียนรูก าร แสดงเหลาน้ีเพอ่ื ใหสืบทอดตอ ไป ภาคใต มีการสืบทอดการทําหนังตลุง การแสดงมโนราห มีการทําตัวหนังตลุงออกมามากมาย ทําเปนของที่ระลึกหรือของชํารวย ใครเห็นก็รูวาเปนสินคาที่มาจากฝมือภูมิปญญาของคนภาคใต สถานที่ฝก อาชพี ตวั อยา ง สถานทีฝ่ กอาชพี ของรฐั บาล 1. ศูนยการศึกษานอกโรงเรียนกาญจนาภิเษก “วิทยาลัย ในวัง” รับฝกวิชาชีพเพือ่ การมีงานทํา หลักสูตรระยะส้ัน 60 ช่ัวโมง ไดแก วิชาชีพลายไทยเบ้ืองตน โถประดับพลอย พ้ืนฐานการจัดดอกไม การทํา บายศรี (ผา) อาหารวาง แกะสลักของออน และการตกแตงผลิตภัณฑขนมอบ ปนตุกตาดินไทย เครื่องหอม

19 ดอกไมประดิษฐ เคร่ืองแขวน และศิลปะภาพนูนตํ่า (ผาไทย) สอบถามรายละเอียด โทร. 0 2431 3623 ตอ 14 โทรสาร 0 2431 3624 หรอื www.nfe.go.th/0415/ 2. ศนู ยฝก อาชีพกรงุ เทพมหานคร ทงั้ 8 แหง ติดตอ ไดท ่ี 2.1 ศูนยฝกอาชีพกรุงเทพมหานคร วัดธรรมมงคลโทรศัพท 0 2331 7573-4 2.2 ศนู ยฝ ก อาชพี กรุงเทพมหานคร สวนลมุ พนิ ีโทรศพั ท 0 2251 5849, 0 2251 5268 2.3 ศูนยฝกอาชีพกรุงเทพมหานคร วัดวรจรรยาวาสโทรศัพท 0 2292 0194 และ 0 2289 3478 2.4 ศูนยฝกอาชีพกรุงเทพมหานคร บางพลัดโทรศัพท 0 2423 2026 2.5 ศนู ยฝก อาชีพกรุงเทพมหานคร จตั ุจักร 2 (มนี บุร)ี โทรศัพท 0 2540 4375-6 2.6 ศูนยฝกอาชีพกรุงเทพมหานคร วัดสุทธาวาส บางกอกนอย โทรศัพท 0 2412 4611-2 2.7 ศูนยฝ กอาชพี กรุงเทพมหานคร จตุจักร 1โทรศัพท 0 2272 4741, 0 2272 4742 2.8 ศูนยฝกอาชีพกรุงเทพมหานคร มหาวิทยาลัยรามคําแหงโทรศัพท 0 2369 2823-4 3. สถาบนั พฒั นาฝมือแรงงานจงั หวัดทุกแหง 4. สํานกั สง เสริมและฝกอบรม มหาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร โทรศัพท 0 2942 8831 ตวั อยาง สถานทฝ่ี ก อาชพี ของเอกชน ซึง่ มีคาใชจายในการฝก อาชพี แตละอาชพี แตกตางกันออกไป เชน 1. วิชาชีพของศูนยอาชีพและธุรกิจมติชน สอบถามรายละเอียดท่ี โทร.0 2589 2222, 0 2589 0492, 0 2954 4999 ตอ 2100, 2101, 2102, 2103 2. คมชัดลึกฝกอาชีพ หนังสือพิมพ คม ชัด ลึก “โครงการฝกอบรมอาชีพระยะส้ัน” เปดอบรม หลักสูตรเด็ดเคล็ดลับของสารพันอาหาร งานฝมือ และอีกหลายงานวิชาชีพ ติดตอ ศูนยลูกคาเนชัน่ กรุป 1854 ถ.บางนา-ตราด แขวงบางนา เขตบางนา กรงุ เทพฯ 10260 โทร. 0 2338 3356-57 แฟกซ. 0 2338 3942 3. สถานประกอบการ เชน สถาบันเสริมความงาม สถาบันสอนอาหาร เปนตน

20 ใบงานท่ี 3 1.ใหผูเ รียนสํารวจภูมิปญญาทองถิน่ ในชุมชนของตนเองแลวบันทึกตามแบบฟอรมที่กําหนดให อยา งนอ ย 5 อยา ง ท่ี ช่อื ภมู ิปญ ญาทองถ่นิ ทอ่ี ยู ภมู ิปญ ญาเร่อื ง ประโยชน 1 2 3 4 5 2. ใหผูเรียนสํารวจสถานที่ฝกอาชีพในชุมชนของตนเองหรือชุมชนใกลเคียงแลวบันทึกตามแบบฟอรมที่ กาํ หนดให อยา งนอย 5 แหง ท่ี ชือ่ สถานทฝ่ี ก อาชีพ อาชพี ทีฝ่ ก ประโยชน 1 2 3 4 5

21 เร่อื งท่ี 4 การวางแผนในการฝก ทกั ษะอาชพี จากการสํารวจแหลงเรียนรู และสถานทีฝ่ กทักษะอาชีพแลว การวางแผนในการฝกทักษะอาชีพ จัดเปน สง่ิ จําเปนทีผ่ เู รียนควรจะพิจารณา โดยการกาํ หนดส่งิ ตางๆ ตอ ไปนี้ 4.1. ความรแู ละทกั ษะท่ตี องฝก อาชีพ ผเู รยี นจะตองคาํ นงึ ถึงตัวเองกอ นวามีความชอบ นิสัย ความถนัด สภาพทางสังคม เปนตน ทีจ่ ะ ทําใหตัวเองประสบผลสําเรจ็ ในอาชีพนัน้ ๆ แยกการวางแผนการฝก อาชพี ดังน้ี 1. ศึกษาเกี่ยวกับอาชีพตาง ๆ การศึกษาหาความรูใ นอาชีพตาง ๆ จะทําใหไดรูว าตนเองมีความ สนใจในอาชีพอะไร มีใจรักงานดานใด มีความถนัดดานใด ผูเรียนจะไดฝกปฏิบัติงานนัน้ ๆ ซึ่งจะทําให เกิดความรูความเขาใจ และมีทักษะการปฏิบัติในอาชีพนั้นได 2. สรางลักษณะนิสัยในการทํางาน คือมีความกระตือรือรน ขยันขันแข็ง มีความอดทนในการ ทํางาน และทํางานรวมกับผอู ่ืนได เม่ือผูเรียนทราบวาคนทีป่ ระกอบอาชีพตองมีนิสัยเหลานี้ ผูเ รียนจะได ฝกตนเองในขณะทีย่ ังเรยี นอยู จะทาํ ใหนิสัยเหลานต้ี ิดตวั ผเู รียนตลอดไป 3. การฝกปฏิบัติงานตาง ๆ หรือทดลองทํางาน ชวยใหผูเ รียนสามารถนําสิง่ ทีผ่ ูเ รียนปฏิบัติ และ ฝก ฝนไปประกอบอาชพี ในอนาคตได และผเู รียนควรทจี่ ะฝกงานหลาย ๆ งาน เพ่ือจะไดรูวาเราชอบ และ สนใจงานดา นไหน และเปน การเตรยี มตวั ทจ่ี ะประกอบอาชพี ดว ย 4. การฝกวางแผนการทํางาน เปนสิ่งจําเปนสําหรับการทํางานทุกอยาง มีการกลาวกันโดยทั่วไป วา “การวางแผนการทํางานทีด่ ีเหมือนกับทํางานนั้นเสร็จไปครึ่งหนึ่ง” แสดงใหเห็นวาความสําคัญของ การวางแผนงานมีคาตอการทํางานถึงรอยละหาสิบของงานทัง้ หมดจึงเปนสิ่งจําเปนมาก การฝกในเรือ่ ง การวางแผนทําไดกับงาน ทุกอยาง การเรียนควรมีแผนในการเรียนแตละวัน แตละสัปดาห แตละเดือน แตละป การทํากิจกรรม ตาง ๆ ก็ตองมีการวางแผน ถาฝกทําอยูเ ปนประจํา เมือ่ เราประกอบอาชีพก็จะ นาํ ไปใชไ ดด ี เพราะเราทาํ จนเกิดเปน นิสัยแลว 4.2. วธิ กี ารฝก ผูเรียนเมือ่ รูจักตัวเองแลว จะเขารับการฝกในอาชีพตางๆตามความตองการของตัวเอง สวนมาก ในการฝกอาชีพจะเนนการปฏิบัติ ดังนัน้ จะตองกลับมาฝกปฏิบัติที่บานเพื่อใหเกิดทักษะความชํานาญ เพิ่มความมั่นใจ อาจจะมีการเสริมเพิม่ เติมในสิง่ ทีข่ าดไปหรือตลาดมีความตองการ จะไดเปนองคความรู ของตวั เองได

22 4.3. แหลงฝก ไดก ลา วในเร่ืองที่ 2 แลว ใหผูเรียนสํารวจแหลง ฝกอาชพี ท่ีใกลบ านเพื่อการเดินทางไปกลับได จะไดลดคาใชจายในเรื่องการเดินทางที่พักและอาหาร หรือถาไกลควรมีการสอบถามเรื่องที่พัก คาใชจาย ตางๆ เพอื่ จะไดไมตอ งเสยี คาใชจ า ยสงู หรือหาแหลง ฝกอาชีของสวนราชการที่มกี ารฝกใหฟรี และเม่ือ ฝก จบหลกั สตู รแลว ยังมีงานรองรับดวย 4.4. วัน เวลา ในการฝก ผูเ รยี นควรสํารวจหาขอมลู แหลง ฝก อาชีพเพ่อื จะไดตวั เลือกทด่ี ที ่ีสดุ เชน วชิ าอาชพี เดียวกนั กห็ า ระยะการฝก วาแตกตางกนั อยางไร บางแหงอาจใชเ วลานานแตมีการนําผูเรยี นไปฝก ในสถาน ประกอบการโดยตรง ผูเรียนสามารถนําขอมูลมาวิเคราะหเพอ่ื ประโยชนข องผูเรยี นเอง เมอ่ื ผเู รียนกาํ หนดสิ่งตางๆ ดังกลา วแลว จงึ นาํ ขอมลู ท่ีไดมาวางแผนการฝก ทักษะอาชพี เพื่อใช เปนแผนการฝก ตอไป

23 ใบงานที่ 4 ใหผูเรยี นวางแผนการฝกทักษะอาชพี ทต่ี นสนใจ ตง้ั แตก ารตัดสินใจเลือกอาชีพ แหลง ฝกอาชพี วธิ ีการฝก อาชีพ และระยะเวลาในการฝกอาชีพ …………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………

24 เร่อื งที่ 5 การฝก ทักษะอาชพี การจดบนั ทกึ ความสําเร็จในการฝกอาชีพสวนหนึง่ คือ การมีขอมูลที่ดีไวชวยในการตัดสินใจ เพราะขอมูลที่ บันทึกไวจะบอกใหทราบวากิจการดําเนินไปไดอยางเหมาะสมเพียงใด หากเกิดปญหาก็ยอมหาทาง แกไขไดทันทวงที และเราสามารถใชขอมลู เพอ่ื การวางแผนในอนาคตไดอ กี ดว ย การจดบันทึกขอมูลทําไดหลายรูปแบบตามลักษณะความแตกตางของการฝกอาชีพ ซึง่ แตละคน อาจคิดรูปแบบการบันทึกขอมูลอืน่ ๆ ตางกันออกไป ขอสําคัญตองเปนแบบทีล่ งรายการไดงายไม ซับซอนตรวจสอบงาย ประโยชนของการจดบันทกึ กิจกรรมการฝก อาชพี 1. เพื่อปองกนั การลืม 2. เปนขอ มูลในการตดั สินใจ 3. เก็บไวเ ปน หลกั ฐาน 4. ไดทราบขอบกพรองและหาทางแกไขไดทันทวงที 5. เปนขอมูลในการเปรียบเทียบการดําเนินงานแตละครั้ง 6. เปนการควบคุมติดตามการดําเนินงาน 7. เปนขอมูลในการวางแผนงานในครั้งตอไป ลกั ษณะและหลกั การบนั ทึกกจิ กรรมและรายการตาง ๆ ในการฝกอาชีพแตละอาชีพอาจมีลักษณะกิจกรรมที่แตกตางกันไป การบันทึกกิจกรรมจึงตอง แตกตางกันไปดวย เชน การบันทึกการทํางาน การบันทึกกิจการฟารม การบันทึกรานคาสหกรณ เปนตน ดังนั้นการบันทึกจึงตองบันทึกตามความเหมาะสมกับลักษณะของกิจกรรมดวย หลกั การบนั ทกึ กจิ กรรมและรายการตาง ๆ 1. บนั ทกึ อยา งสม่าํ เสมอและทันตอเหตกุ ารณ 2. จดบันทึกอยางมีระบบ 3. ขอความถกู ตอง ชัดเจน เขาใจงายและเปนประโยชนตอการฝก อาชีพ

25 การบนั ทกึ ขอ มูลการฝก อาชีพ การบันทึกการฝกอาชีพ เปนกิจกรรมที่สําคัญที่ผูป ระกอบอาชีพทุกคนควรปฏิบัติเปน ประจําเพราะการบันทึกทําใหทราบวาไดทําอะไรบาง มีอะไรบาง มีการติดตอนัดหมายกับใคร เมื่อไร การบันทึกทําใหผูฝกอาชีพมีขอมูลที่สะดวกแกการติดตามผลงาน หรืออาจจะใชวางแผนตอไปใน อนาคตได ขอแนะนําในการบนั ทกึ รายการ 1. การเขียนตัวหนงั สือจะตองอานงาย สะอาดเรยี บรอย 2. การบันทึกรายการตองเรียงตามลําดับกอน-หลังของเหตุการณทเ่ี กดิ ขึน้ 3. การบันทึกที่เปนตัวเลขทีม่ ีตัง้ แต 3 หลักขึน้ ไปใหใชเครือ่ งหมายจุลภาค ( , ) โดยนับจาก จุดทศนิยมไปทางซายมือทุก 3 ตวั การบันทึกขอ มูลแบงออกเปน 2 ลกั ษณะ 1. การบนั ทึกขอมลู ท่ไี มเ กีย่ วขอ งกับเงนิ 2. การบันทกึ ขอมูลทเี่ กี่ยวของกบั เงนิ 1. การบันทกึ ขอมลู ทีไ่ มเ กยี่ วขอ งกับเงนิ การบันทึกขอมูลทีไ่ มเกี่ยวของกับเงินเปนขอมูลทีพ่ บในชีวิตประจําวัน วิธีบันทึกสวนมากจะ บนั ทึกเพอ่ื ปองกนั การลมื หรือเตือนความจํา สิ่งที่ใชในการจดบันทึกอาจทําขึ้นเองตามความตองการหรือ ความจําเปน เชน การจดบันทึกนัดหมายตาง ๆ ตัวอยา งการบนั ทึกการประกอบอาชพี วัน เดือน ป รายการ หมายเหตุ 3 มถิ ุนายน … ซื้ออาหารปลาดุกใหญ 2 กระสอบ 13 มิถุนายน … เกษตรกรบานลํานํ้าเกลี้ยงเยีย่ มชมการเลี้ยง ปลาดุก 30 มิถนุ ายน … จับปลาดุกขายรานพลอยโภชนา จาํ นวน 200 ตวั 2. การบนั ทกึ ขอมูลท่ีเก่ียวของกับเงิน การจดบันทึกขอมูลทีเ่ กี่ยวกับการเงินสวนมากจะใชวิธีทําทะเบียนหรือบันทึกบัญชี การบันทึก บัญชีของผูฝ กอาชีพ มักใชหลักเกณฑในการลงบัญชี รายได รายจาย เฉพาะการรับจายเงินสดจริง เทานน้ั

26 รูปแบบท่ี 1 ใชห นา เดยี วมที ัง้ รายรับ-รายจาย อยดู ว ยกนั ลงรายการเรื่อย ๆ ในแตละวัน วัน เดอื น ป รายการ รายรบั รายจาย คงเหลอื 1 ก.พ. … บาท สต. บาท สต. บาท สต. หมายเหตุ 1. รับเงินขายไก 8,000 - 7,111 - 2. จา ยคา ไฟฟา 524 - 3. จายคาอาหาร 1,200 - 365 - 560 - 2 ก.พ. … 1. ขายไขไก 80 - 2. จายคารถ 560 - 3. จายคาอาหารไก รปู แบบท่ี 2 แยกทําบัญชีรายรับ และรายจายไวดานละหนาของสมุด รายรบั รายจาย จํานวนเงิน หมาย จํานวนเงนิ หมาย ว.ด.ป. รายการ บาท สต. เหตุ ว.ด.ป. รายการ บาท สต. เหตุ 1 ก.พ. 1. รับเงินขายไก 8,000 - 1. จา ยคา ไฟฟา 524 - … รวมรายรบั 8,000 - 2. จา ยคา อาหาร 365 - รวมรายจาย 889 - รวมรายจา ย 889 - ยอดคงเหลอื 7,111 - 1. ขายไขไ ก 1,200 - 1. จายคารถ 80 - 2 ก.พ. รวมรายรับ 1,200 - 2. จา ยคา อาหาร 560 - … รวมรายจา ย 640 ไก ยอดคงเหลอื 560 รวมรายจาย 640 -

27 รูปแบบท่ี 3 แยกบัญชีรายรับ 1 เลม บัญชรี ายจา ย 1 เลม รวมเปน 2 เลม บัญชีรายรับ เดอื น กมุ ภาพนั ธ พ.ศ..... เลขท่ี รายการ วัน เดือน ป จาํ นวนเงนิ หมายเหตุ บาท สต. 1 รับเงินขายไก 1 ก.พ. 51 2 ขายไขไก 2 ก.พ. 51 8,000 - 1,200 - บัญชรี ายจา ย เดือน กุมภาพันธ พ.ศ.... เลขท่ี รายการ วนั เดอื น ป จาํ นวนเงนิ หมายเหตุ บาท สต. 1 จา ยคาไฟฟา 1 ก.พ. 51 2 จายคาอาหาร 1 ก.พ. 51 524 - 3 จายคารถ 2 ก.พ. 51 365 - 4 จายคาอาหารไก 2 ก.พ. 51 80 - 560 - ปญ หาและการแกปญ หา ในการฝกอาชีพจะตองมีปญหาเกิดขึน้ ทุกระยะ จะมากนอยแตกตางกัน ดังนั้นผูเรียนจะตอง ปรกึ ษากับครู อาจารย ผูร ู ภมู ปิ ญญา เพ่ือชวยแกป ญ หา ในบางครั้งพอแม ญาติพี่นอง เพื่อนฝูง คนใกลชิด ก็สามารถชวยแกปญหาตางๆได เมื่อเกิดปญหาอยาเก็บไวหรือแกไปในทางที่ผิดจะทําใหการฝกอาชีพ ของผูเ รียนไมประสบผลสําเร็จ ขอ เสนอแนะ ผูเรียนบางคนมีความสามารถในการจําและมีการบันทึกแบบไมมีรูปแบบที่ตัวเองมีความเขาใจ บางครั้งก็จดบันทึกแบบสมุดบันทึกรายวัน ทําใหไมสามารถแยกเปนสวนได ควรแยกเปนบัญชี รายรบั -รายจา ย บัญชที รัพยสิน-หนี้สิน และอืน่ ๆ เพื่อสะดวกในการคนหา หรือคนอื่นสามารถอานเขาใจ นําไปปฏิบัตไิ ด

28 ใบงานที่ 5 1. ใหผูเรียนบันทึกการประกอบอาชีพลงในแบบที่กําหนดให บนั ทกึ การประกอบอาชีพ.............................................................. วัน เดอื น ป รายการ หมายเหตุ .............................. ................................................................. ................................................ .............................. ................................................................. ............................................... .............................. ................................................................. ................................................ .............................. ................................................................. ............................................... .............................. ................................................................. ................................................ .............................. ................................................................. ............................................... .............................. ................................................................. ................................................ .............................. ................................................................. ............................................... .............................. ................................................................. ................................................ .............................. ................................................................. ............................................... .............................. ................................................................. ................................................ .............................. ................................................................. ............................................... .............................. ................................................................. ................................................ .............................. ................................................................. ...............................................

29 2. ใหผูเรยี นบันทึกการประกอบอาชีพใน 1 เดือน ลงในตารางทกี่ าํ หนดให รายรบั รายจาย ว.ด.ป. รายการ จํานวนเงิน หมาย ว.ด.ป. รายการ จํานวนเงิน หมาย บาท สต. เหตุ บาท สต. เหตุ

30 บทที่ 2 การทาํ แผนธุรกิจเพอ่ื การเขาสูอาชีพ สาระสําคัญ ในการทําแผนธุรกิจเพือ่ การเขาสูอ าชีพ ผูดําเนินการจะตองมีความเขาใจความหมาย ความสําคัญของการจัดการในการเขาสูอาชีพ วิเคราะหขอมูลชุมชน โดยระดมความคิดเห็นของคนใน ชมุ ชน เพอ่ื กําหนดวสิ ัยทัศน พนั ธกิจ รายได คา นิยมของชุมชน เปาหมาย และกลยุทธตามแนวคิดปรัชญา ของเศรษฐกจิ พอเพยี ง ตัวช้วี ดั 1. วเิ คราะหช มุ ชนโดยการระดมความคดิ เห็นของคนในชมุ ชน และกาํ หนดวสิ ยั ทศั น พันธกิจ รายได คานิยมของชุมชน เปาหมาย และกลยุทธ ตามแนวคิดปรัชญาของ เศรษฐกจิ พอเพยี ง 2. วางแผนปฏิบัติการ ขอบขา ยเน้ือหา เร่ืองที่ 1 การวิเคราะหชุมชน - จดุ แขง็ - จดุ ออน - โอกาส - อปุ สรรค เรื่องที่ 2 การกาํ หนดวิสัยทัศน พนั ธกิจ เปา หมาย และกลยุทธในการกําหนดแผน ธุรกิจของชุมชน เร่ืองที่ 3 การวางแผนปฏิบัติการ สอ่ื ประกอบการเรียนรู 1. ใบความรู 2. ใบงาน

31 เรื่องที่ 1 การวเิ คราะหช มุ ชน การดําเนินงานอาชีพใหประสบความสําเร็จ ถึงแมวาผูที่จะดําเนินการประกอบอาชีพ ไดมีการ ตัดสินใจเลือกประกอบอาชีพ ดวยการวิเคราะหความเปนไปได รวมทั้งไดมีการศึกษาขอมูลองคประกอบ ท่เี ก่ยี วขอ งมาแลว กต็ าม ในการเขาสูอาชีพ ไมวาจะเปนอาชีพอะไร จําเปนที่จะตองศึกษาวา งานอาชีพดังกลาวมีความ เหมาะสมสอดคลองกับสภาพบริบทของพื้นที่ ไดแก ทรัพยากรธรรมชาติ ลักษณะภูมิอากาศ ภมู ิ ประเทศ ศิลปะ วัฒนธรรม ประเพณี และวถิ ชี ีวติ และทรัพยากรมนุษย ดังนั้น เพื่อเปนการสรางความเชื่อมั่นและสามารถกําหนดเปาหมายในการดําเนินงานอาชีพไดอ ยาง เหมาะสม จงึ ควรไดมีการวิเคราะหชมุ ชนเกีย่ วกับสภาพบรบิ ทของพน้ื ทก่ี บั งานอาชพี ทีต่ ดั สนิ ใจ การดําเนินการวิเคราะหชุมชน โดยทั่วไปนิยมใชเทคนิค SWOT ในการประเมิน เพราะ เปนเทคนิคสาํ หรับการวเิ คราะหสภาพแวดลอ มทมี่ ผี ลกระทบวา มีผลดหี รือผลเสียอยางไรตอสิง่ ทจี่ ะ กระทํา มรี ายละเอยี ด ดงั น้ี S (Strength) จุดแข็ง หมายถึง ความสามารถ หรือสถานการณภายในชุมชนที่เปนเชิง บวก ซึ่งสามารถนํามาใชประโยชนในการทํางาน เพื่อใหงานบรรลุวัตถุประสงค หรือกอใหเกิด ประโยชนตอการทํางาน สงผลใหงานที่ทําเกิดความเขมแข็ง W (Weakness) จดุ ออน หมายถึง สถานการณภายในชุมชนที่เปนเชิงลบ ซึ่งไมสามารถ นํามาใชเปนประโยชนในการทํางาน เพื่อใหงานบรรลุวัตถุประสงค หรือไมกอใหเกิดประโยชนตองาน อาจสงผลใหงานที่ทําเกิดคงวามลมเหลวได O (Oportunity) โอกาส หมายถึง ปจ จัยและสถานการณภ ายนอกชุมชน ที่ เออ้ื ประโยชนในการทํางานใหบรรลุวัตถุประสงค หรือหมายถึง สภาพแวดลอมภายนอกท่ีเปน ประโยชน ตอการดําเนินงาน T (Treat) อุปสรรค หมายถึง ปจจัยและสถานการณภายนอกชุมชน ที่ขัดขวางหรือไม สนบั สนุนตอ การทํางานใหบรรลุวัตถปุ ระสงค หรือหมายถึง สภาพแวดลอมภายนอกที่เปนปญหาตอการ ดาํ เนนิ งาน ในการดําเนินการวิเคราะหชุมชนตามสภาพบริบทของพื้นที่ ไดแก ทรัพยากรธรรมชาติ ลกั ษณะภมู ิอากาศ ภมู ปิ ระเทศ ศลิ ปะ วัฒนธรรม ประเพณี และวิถชี ีวิต และทรัพยากรมนุษย กับงาน อาชพี ท่ตี ดั สินใจเลือก ดว ยเทคนิค SWOT เพอ่ื การเขา สูอาชีพ มขี ัน้ ตอนการดําเนินงานดังนี้ 1. กาํ หนดประเด็นสภาพบริบทของพื้นที่ท่ีมคี วามสมั พันธต องานอาชพี ท่ตี ัดสนิ ใจเลอื ก เพื่อการนํามาวเิ คราะห เชน

32 1.1 กลุมอาชีพเกษตรกรรม ประเด็นสภาพบริบทที่ควรนํามาวิเคราะห ไดแก ทรัพยากรธรรมชาติ ลกั ษณะภมู ิอากาศ ลกั ษณะภมู ิประเทศ และทรัพยากรมนุษย 1.2 กลุมอาชีพอุตสาหกรรม ประเด็นสภาพบริบทที่ควรนํามาวิเคราะห ไดแก ทรพั ยากรธรรมชาติ ลกั ษณะภูมิประเทศ สภาพภมู อิ ากาศ ศิลปะ วฒั นธรรม ประเพณี และวิถีชวี ิต 1.3 กลุม อาชีพพาณชิ ยกรรม ประเด็นสภาพบริบทที่ควรนํามาวิเคราะห ไดแก ทรัพยากรธรรมชาติ ภมู ิอากาศ ภมู ิประเทศ และทําเลท่ีตั้ง 1.4 กลุมอาชีพความคิดสรางสรรค ประเด็นสภาพบริบทที่ควรนํามาวิเคราะห ไดแ ก ทรัพยากรธรรมชาติ ทรัพยากรมนุษย 1.5 กลุมอาชีพอํานวยการและอาชีพเฉพาะทาง ประเด็นสภาพบริบทที่ควร นํามาวเิ คราะห ไดแ ก ทรพั ยากรธรรมชาติ ลักษณะภูมิอากาศ ภมู ปิ ระเทศ ศิลปะ วฒั นธรรม ประเพณี และวิถชี ีวติ และทรัพยากรมนษุ ย 2. กําหนดรายละเอียดยอยที่จะทําการวิเคราะหในแตละประเด็นของสภาพบริบทแตละ ดานกบั งานอาชีพที่ตัดสินใจเลือก เชน ประเด็นของสภาพบริบท รายละเอยี ดของประเด็น 1. ทรัพยากรธรรมชาติ 1.1 ความเหมาะสมและคณุ ภาพของทรัพยากรธรรมชาติ 2. ลักษณะภูมิอากาศ 1.2 ทรัพยากรธรรมชาติในชุมชน และ/หรือ ชุมชนขางเคียงท่ี 3. ภมู ปิ ระเทศ เอ้ือตองานอาชีพ 1.3 ปริมาณและคาใชจายในการซื้อทรัพยากร 1.4 ปริมาณนาํ้ / แหลงน้ํา ที่ตองใชในงานอาชีพ 1.5 รายละเอียดของประเดน็ อื่นๆ ทเี่ กย่ี วของ 2.1 ลกั ษณะภมู อิ ากาศ 2.2 สภาพภูมิอากาศกับการสนับสนุนงานอาชีพ 2.3 ความสัมพันธของภูมิอากาศกับสภาพพื้นที่ 2.4 ความสัมพันธของภูมิอากาศกับทรัพยากรธรรมชาติ 2.5 รายละเอยี ดของประเด็นอ่ืนๆ ทเ่ี กยี่ วของ 3.1 ลักษณะภูมิประเทศ 3.2 สภาพภูมิประเทศกับการเกื้อหนุนงานอาชีพ 3.3 ความสัมพันธของภูมิประเทศกับงานอาชีพ 3.4 ความสัมพันธของภูมิประเทศกับทรัพยากรธรรมชาติ 3.5 รายละเอียดของประเด็นอ่ืนๆ ทีเ่ กย่ี วขอ ง

33 ประเด็นของสภาพบริบท รายละเอยี ดของประเด็น 4. ศลิ ปะ วัฒนธรรม ประเพณี และวถิ ีชีวิต 4.1 งานอาชีพสอดคลองกับศิลปะของชุมชน 4.2 งานอาชีพมีความสัมพันธกับวฒั นธรรมของชุมชน 5. ทรัพยากรมนุษย 4.3 งานอาชีพมีความสัมพันธกับประเพณีของชุมชน 4.4 งานอาชีพมีความสัมพันธกับวิถีชวี ติ ของคนในชุมชน 4.5 รายละเอยี ดของประเดน็ อ่ืนๆ ท่ีเกยี่ วขอ ง 5.1 ความรู ในการประกอบอาชีพของตนเอง 5.2 ผรู ใู นชุมชน ท่ีมคี วามรเู ก่ียวกบั งานอาชพี 5.3 แรงงานในชุมชนที่จําเปนตองใชในงานอาชีพ 5.4 การบริหารงานบุคคล / แรงงาน 5.5 ความสัมพันธของคนในชุมชนกับผูประกอบการ 5.6 รายละเอียดของประเดน็ อื่นๆ ทเ่ี กยี่ วขอ ง 3. เมื่อสามารถกําหนดรายละเอียดยอยไดในแตละประเด็นของสภาพบริบทแลว ในการ วเิ คราะห ใหดาํ เนินการวิเคราะหใ นแตล ะดา นของการวิเคราะหด ว ยเทคนคิ SWOT ตามตารางวิเคราะห ดงั นี้ อาชีพท่ีตดั สนิ ใจเลอื ก ................................................. สถานการณภายในชุมชน จดุ แขง็ จดุ ออน 1. ทรัพยากรธรรมชาติ 1. ทรัพยากรธรรมชาติ 2. ลกั ษณะภูมอิ ากาศ 2. ลกั ษณะภมู อิ ากาศ 3. ภมู ปิ ระเทศ 3. ภมู ิประเทศ 4. ศลิ ปะ วฒั นธรรม ประเพณี และวิถีชีวติ 4. ศลิ ปะ วัฒนธรรม ประเพณี และวิถีชวี ิต 5.ทรัพยากรมนุษย 5.ทรัพยากรมนุษย สถานการณภายนอกชุมชน โอกาส อปุ สรรค 1. ทรัพยากรธรรมชาติ 1. ทรัพยากรธรรมชาติ 2. ลักษณะภูมอิ ากาศ 2. ลักษณะภมู อิ ากาศ 3. ภูมปิ ระเทศ 3. ภมู ปิ ระเทศ 4. ศิลปะ วฒั นธรรม ประเพณี และวถิ ีชวี ติ 4. ศลิ ปะ วัฒนธรรม ประเพณี และวถิ ชี ีวติ 5.ทรัพยากรมนุษย 5.ทรัพยากรมนุษย

34 4. ดําเนินการวิเคราะหระบุขอมูลตามความเปนจริง ตามหัวขอของรายละเอียดยอยใน แตละประเด็นของสภาพบริบทชุมชนวา มีความสัมพันธกับงานอาชีพที่ตัดสินใจเลือกอยางไร ทั้งนี้ ใน การวิเคราะหร ะบขุ อมูล ผดู ําเนนิ การไดแกผทู ่ตี ัดสนิ ใจเลอื กอาชพี เปน ผูด าํ เนินการเอง โดยตองวิเคราะห ระบุขอ มูลดวยความเปน จริง ในการวิเคราะหระบุขอมูลสถานการณภ ายในชุมชน เปนการวิเคราะหระบุ ขอมลู เกี่ยวกับรายละเอียดยอยในแตล ะประเด็น แยกขอมูลภายในชุมชนทเี่ ปนเชิงบวกหรือเปนสว น สนบั สนุน เกื้อหนุนใหงานอาชีพประสบความสําเร็จ ในดานจุดแข็ง และระบุขอมูลในชุมชนที่เปนเชิง ลบ หรอื เปนขอ มลู ท่ีอาจจะเปน ปญหาไดก บั งานอาชพี ในดานจุดออน ในการวิเคราะหระบุขอมูลสถานการณภายนอกชุมชน เปนการวิเคราะหระบุ ขอ มูลเกย่ี วกบั รายละเอยี ดยอยในแตล ะประเด็น แยกขอมูลภายนอกชุมชนที่เปนเชิงบวก หรือเปนสวน สนบั สนนุ เอ้ือประโยชนในการทํางานอาชีพใหบ รรลวุ ัตถุประสงค หรอื เปนประโยชนตอการดําเนนิ งาน ในดานโอกาส และระบุขอมูลภายนอกชุมชนที่เปนเชิงลบ หรืออาจจะเปนสิ่งที่ขัดขวางหรือไม สนับสนุนตอการทํางานอาชีพใหบรรลุวัตถุประสงค หรือเปน ปญหาตอการดาํ เนินงานอาชพี ในดา น อปุ สรรค ตวั อยา งการวิเคราะหร ะบขุ อ มูล อาชพี การทาํ น้ํามนั มะพราวกลนั่ เยน็ สถานการณภายในชุมชน จุดแขง็ จุดออ น 1. ทรัพยากรธรรมชาติ ในพื้นที่ตําบลเกาะกดู มี 1. ทรพั ยากรธรรมชาติ ไมมขี อ มูลเปนจุดออน มะพราวเปนจํานวนมาก สวนใหญจําหนา ยเปน 2. ลกั ษณะภมู อิ ากาศ อาจมีปญหาไดในชวงฤดู มะพราวลกู ยังไมมีการนํามาแปรรปู ผลผลิต มรสุม เพราะเรอื โดยสารที่จะฝากผลผลิตไป ประเภทอน่ื จาํ หนา ยอาจจะไมอ อกเรือ 2. ลักษณะภูมิอากาศ ตาํ บลเกาะกดู มีลกั ษณะ ภูมอิ ากาศ ทเ่ี หมาะสมตอการทองเทย่ี ว มี 3. ภูมิประเทศ ตําบลเกาะกูดหางจากฝงรวม 80 นักทองเทยี่ วทัง้ ชาวไทยและชาวตา งประเทศนิยม กิโลเมตรทางทะเล อาจจะมีปญหาในการขนสง เดินทางมาเที่ยวเปนจํานวนมาก จงึ เกอ้ื หนุนในการ และการจาํ หนา ยผลผลิตได ดาํ เนินงานอาชพี 4. ศลิ ปะ วัฒนธรรม ประเพณี และวิถีชีวิต ไม 3. ภูมิประเทศ ตําบลเกาะกูด มภี มู ิประเทศเปนเกาะ มขี อ มลู เปน จุดออน ที่มธี รรมชาติสวยงาม มีนกั ทองเท่ยี วทั้งชาวไทย 5.ทรพั ยากรมนษุ ย ไมมขี อ มลู เปน จุดออ น และชาวตางประเทศเดินทางมาเท่ียวเปน จํานวน มาก จึงเกอ้ื หนุนในการดําเนินงานอาชีพ

35 อาชีพ การทํานา้ํ มันมะพรา วกล่ันเย็น สถานการณภายในชุมชน จุดแข็ง จดุ ออ น 4. ศิลปะ วัฒนธรรม ประเพณี และวิถชี วี ติ น้ํามัน มะพราว มีการผลติ และใชม าตั้งแตอดตี แตสวน ใหญเ ปนการทาํ นา้ํ มนั มะพรา วกล่นั รอน จงึ ทําให ขาดความนยิ ม การทําน้าํ มนั กล่ันเยน็ จงึ เปนการ พฒั นาผลติ ภณั ฑใหมีความเหมาะสม 5. ทรพั ยากรมนษุ ย ในพื้นที่ตําบลเกาะกดู มีครู กศน. ทม่ี ีความรูในการทําน้ํามันมะพราว กลั่นเย็น และไมตองใชแ รงงาน เพราะสามารถ ดาํ เนินการไดด ว ยสมาชกิ ภายในครอบครวั สถานการณภายนอกชมุ ชน โอกาส อปุ สรรค 1. ทรัพยากรธรรมชาติ นอกจากตาํ บลเกาะกดู 1. ทรัพยากรธรรมชาติ ไมม ีขอมูลเปนอุปสรรค แลว ทต่ี าํ บลเกาะหมาก ซึ่งเปนตาํ บลในอาํ เภอเกาะ 2. ลักษณะภูมิอากาศ อาจมีปญหาไดใ นชว งฤดู กดู มมี ะพรา วจาํ นวนมาก สามารถติดตอมะพรา วมา มรสุม เพราะเรอื โดยสารทจี่ ะฝากผลผลิตไป ผลิตได หากเกดิ ปญหาขาดแคลนมะพรา วทีต่ าํ บล จําหนายอาจจะไมออกเรอื เกาะกดู 3. ภมู ปิ ระเทศ ตาํ บลเกาะกดู หางจากฝงรว ม 80 2. ลักษณะภูมิอากาศ ลักษณะภูมิอากาศ มีความ กโิ ลเมตรทางทะเล อาจจะมปี ญหาในการขนสง และ เหมาะสมตอการทอ งเทย่ี ว มีนักทอ งเท่ียวท้ังชาว การจําหนา ยผลผลติ ได ไทยและชาวตางประเทศนิยมเดนิ ทางมาเท่ียวเปน 4. ศิลปะ วัฒนธรรม ประเพณี และวิถีชวี ิต ไมม ี จาํ นวนมาก จึงเกื้อหนนุ ในการดําเนินงานอาชพี ขอ มลู เปนอุปสรรค 3. ภมู ปิ ระเทศ ภมู ปิ ระเทศของเกาะกูดเปน เกาะท่ี 5.ทรพั ยากรมนษุ ย มีผผู ลิตในทอ งถ่ินอ่ืน ท่ี มธี รรมชาติสวยงาม มีนักทองเท่ียวท้ังชาวไทยและ ดาํ เนนิ การผลติ อาจสง ผลตอการจําหนายได ชาวตางประเทศเดินทางมาเที่ยวเปนจํานวนมาก จงึ เกอ้ื หนนุ ในการดาํ เนินงานอาชีพ 4. ศิลปะ วัฒนธรรม ประเพณี และวิถชี วี ิต น้ํามนั มะพราวกลนั่ เย็น เปนผลิตภณั ฑท เ่ี ปนที่นยิ มของ นกั ทองเทย่ี วท้ังชาวไทยและชาวตา งประเทศ 5.ทรพั ยากรมนษุ ย ไมมขี อมูลเปน โอกาส

36 5. เมื่อดําเนินการวิเคราะหระบุขอมูลตามหัวขอของรายละเอียดยอยในแตละประเด็น ของสภาพบริบทชุมชนแลว ผูวิเคราะหขอมูลตองวิเคราะหสรุปขอมูลทั้งหมด เพื่อใหมองเห็น สภาพการณทั้งหมด พรอมที่จะนําไปกําหนดเปาหมายและทิศทางที่จะดําเนินการอาชีพตอไป โดยควร สรุปเปนขอเพื่อความชัดเจน ตัวอยา งการวเิ คราะหสรุปขอมลู จากผลการวิเคราะหระบุขอมูล สามารถสรุปขอมูลไดดังนี้ 1. จากขอมลู สภาพการณภ ายใน สรุปไดวา อาชีพการทําน้ํามันมะพราวกลนั่ เย็น ใน พ้นื ที่ตาํ บลเกาะกูด มีทรพั ยากรธรรมชาติทน่ี าํ มาใชไดแ ก มะพราว ในการทําน้ํามันมะพราว กลั่นเยน็ ประกอบกับตําบลเกาะกูด เปนเกาะที่มีธรรมชาติสวยงาม มีลักษณะภูมิอากาศ ที่เหมาะสมตอ การทองเที่ยว มีนักทองเที่ยวทั้งชาวไทยและชาวตางประเทศนิยมเดินทางมาเที่ยวเปนจํานวนมาก จงึ เกื้อหนุนในการดําเนินงานอาชพี และเปน ผลติ ภณั ฑท ่ีมีการใชม าแตอดตี โดยในการผลติ นนั้ มีผูรูท ่ี สามารถใหคําปรึกษา และสามารถดําเนินการไดดวยสมาชิกภายในครอบครัว ทงั้ นี้ หากมีการดําเนินการผลติ นํ้ามันมะพรา วกลั่นเย็นเปนอาชพี ตอ งคํานงึ ระยะทางของตําบลเกาะกูดหางจากฝงรวม 80 กิโลเมตรทางทะเล และสภาพภูมิอากาศในชวงฤดูมรสุม เพราะเรือโดยสารที่จะฝากผลผลิตไปจําหนา ยอาจจะไมอ อกเรือ 2. จากขอ มูลสภาพการณภายนอก สรปุ ไดวา อาชพี การทํานา้ํ มันมะพราวกล่นั เยน็ หากประสบปญหาวัตถุดิบ คือ มะพราว สามารถที่จะประสานขอซื้อจากตําบลเกาะหมากได เพราะ มี ระยะทางไมหางไกล และเปน พื้นที่ที่มีมะพราวจํานวนมากเชนเดียวกัน จากการมาทองเที่ยวทต่ี ําบล เกาะกูด เพื่อชื่นชมธรรมชาติที่สวยงาม ของนักทองเที่ยวทั้งชาวไทยและชาวตางประเทศ สามารถเกื้อหนุนในการดําเนินงานอาชีพไดเปนอยางดี และน้ํามันมะพราวกลั่นเย็น เปนผลติ ภัณฑท เี่ ปน ที่นิยมของนักทองเที่ยวทั้งชาวไทยและชาวตางประเทศ 3. ภาพรวมการวิเคราะหสภาพการณสรุปไดว า 1. มีความเหมาะสมและเปนไปได ในการดําเนินงานอาชีพการทําน้ํามันมะพราว กลน่ั เยน็ เพราะมีและสามารถใชทรัพยากรธรรมชาติมะพราว ที่มีและสามารถใชไดจํานวนมาก ในพื้นที่ ตําบลเกาะกูด 2. การดําเนินงานอาชีพการทําน้ํามันมะพราวกล่ันเยน็ สามารถดาํ เนินการผลติ และ จาํ หนา ยเบ้ืองตน ใหแกน กั ทองเท่ียวท้ังชาวไทยและชาวตา งประเทศ ท่ีเดินทางมาทองเทย่ี วทต่ี าํ บลเกาะกดู ได 3. ดาํ เนินการอาชีพ ใชก ารบริหารจดั การอาชีพในลักษณะครอบครัว 6. เมื่อสามารถวิเคราะหกําหนดเปาหมายและทิศทางที่จะดําเนินการอาชีพไดแลว เพื่อใหเกิดเปาหมายสูงสุดและเสนทางการดําเนินงานอาชีพ ผปู ระกอบการควรจดั ทาํ แผนพฒั นาธรุ กิจ ชุมชน เพื่อใหการบริหารจัดการงานอาชีพเปนไปอยางมีระบบและเปาหมายที่ชัดเจน

37 ใบงานที่ 6 ใหผูเรียนวิเคราะหชมุ ชน ตามสภาพบรบิ ทของพืน้ ท่ี ไดแ ก ทรพั ยากรธรรมชาติ ลกั ษณะ ภูมอิ ากาศ ภูมปิ ระเทศ ศลิ ปะ วัฒนธรรม ประเพณีและวถิ ชี ีวิต และทรพั ยากรมนษุ ย กบั งานอาชพี ท่ี ตัดสนิ ใจเลอื ก ดวยเทคนคิ SWOT เพ่อื การเขาสอู าชีพ อาชีพที่ตดั สนิ ใจเลอื ก ................................................. สถานการณภ ายในชุมชน จดุ แขง็ จดุ ออน 1. ทรัพยากรธรรมชาติ 1. ทรัพยากรธรรมชาติ 2. ลกั ษณะภูมอิ ากาศ 2. ลักษณะภูมิอากาศ 3. ภูมิประเทศ 3. ภมู ปิ ระเทศ 4. ศิลปะ วฒั นธรรม ประเพณี และวถิ ีชวี ติ 4. ศิลปะ วัฒนธรรม ประเพณี และวถิ ชี ีวิต 5.ทรัพยากรมนุษย 5.ทรัพยากรมนุษย สถานการณภายนอกชุมชน โอกาส อปุ สรรค 1. ทรัพยากรธรรมชาติ 1. ทรัพยากรธรรมชาติ 2. ลกั ษณะภมู อิ ากาศ 2. ลักษณะภมู ิอากาศ 3. ภูมปิ ระเทศ 3. ภูมิประเทศ 4. ศิลปะ วฒั นธรรม ประเพณี และวถิ ีชีวิต 4. ศลิ ปะ วฒั นธรรม ประเพณี และวิถีชีวิต 5.ทรัพยากรมนุษย 5.ทรัพยากรมนุษย

38 เร่อื งที่ 2 การกําหนดวสิ ัยทัศน พนั ธกิจ เปา หมาย กลยุทธ ในการกาํ หนดแผนธุรกจิ ชมุ ชน การดํารงชีวิตของคนเรา จะมีเหตุการณมากมายหลายอยางเขามาเกีย่ วของกับชีวิตของ แตละคน องคกร ชุมชน มีทั้งเปนคุณ และเปนโทษ ทําใหการดําเนินชีวิตผิดพลาด ทําใหเกิดความไม เชือ่ มั่นในตัวเอง องคกร ชุมชน สงผลใหหยอนสมรรถภาพในการทํางาน หรือการบริหารงานนั้น จงึ ตอ งมีการกาํ หนดวิสัยทศั น พันธกิจ เปา หมาย กลยุทธ ในการกาํ หนดแผนธรุ กจิ ชุมชน ความหมายของวิสัยทัศน หมายถึง การมองภาพอนาคตของผูน ํา และสมาชิกในองคกร ชุมชน และกําหนดความ ตองการรวมสุดทาย พรอมเชือ่ มโยงกับภารกิจ คานิยม และความเชือ่ เขาดวยกัน แลวมุงสูจ ุดหมาย ปลายทางทีช่ ัดเจน ทาทาย มีพลัง และความเปนไปได โดยเปนความตองการของชุมชน และทุกคนใน ชุมชนเหน็ พองตอ งกันแลว ตวั อยาง “หมูบานทับทิมสยาม 05 เปนชุมชนเกษตรอินทรีย เพื่ออยูด ีมีสุข ตามหลักปรัชญาของ เศรษฐกจิ พอเพยี ง ภายในป...........” เมือ่ ไดวิสัยทัศนของชุมชนแลว ทุกครัวเรือนจะตองกําหนดวิสัยทัศนของครอบครัว เพื่อให สอดคลองกับวิสัยทัศนชุมชน ตัวอยาง “ครอบครัวนายสมนึก มีมุกร เปนครอบครัวผลิตหนอไมฝรั่งเกษตรอินทรียเพือ่ การ สง ออก ภายในป. ..............” ความหมายของพนั ธกิจ หมายถึง ความประสงค หรือความมุง หมายพืน้ ฐานขององคกร ชุมชน ทีจ่ ะตองทํา เพือ่ ใหเกิดผลตามวิสัยทัศนที่กําหนดไว อาจกลาวไดวาเปนขอบเขตในการดําเนินงานขององคกร หรือ ชุมชนก็ได พันธกิจทีด่ ีจะสามารถแยกความแตกตาง และคุณคาขององคกร ชุมชนแตละแหงไดอยาง ชัดเจน ดังนั้นพันธกิจจะบงบอกวาธุรกิจขององคกร ชุมชนคืออะไร อะไรคือสิง่ ทีอ่ งคกร ชุมชนตองการ จะเปน และบางครั้งอาจแสดงสิ่งที่องคกร ชุมชนกําลังใหบริการแกลูกคาอยูทั้งผลิตภัณฑ และบริการ ซ่ีง มกั จะคํานึงถงึ สง่ิ ตอ ไปน้ี

39 อะไร - เพื่อระบุถึงหนาที่ของชุมชนวาจะดําเนินการอะไรบาง เชนการทําธุรกิจ การสนองความตองการของลูกคาดวยตัวสินคาและบริการประเภทใด ใคร - จะใหบ รกิ ารแกผ บู ริโภคในกลมุ ใด และกลุมเปา หมายท่ีสําคญั เปน ใคร ทําไม - จะทาํ ใหช มุ ชนยนื หยดั อยไู ด อยางไร - จะมีกรรมวิธีในการปฏิบัติอยางไร มีวิธีการขายสินคาและบริการดวยวิธีการใด ใช เทคโนโลยีการผลิตและใหบริการแบบไหน ตัวอยาง พันธกิจของชุมชนบานทับทิมสยาม 05 1. ชุมชนบานทับทิมสยาม 05 รว มกบั ภาคพี ฒั นา สรางผนู าํ ชมุ ชนหรอื ภมู ิปญ ญาใหเปน ผชู ํานาญการเรือ่ งเกษตรอินทรีย 2. จัดเวทีประชาคมทุกวันที่ 5 เวลา 18.00น.ของทกุ เดอื น 3. ประสานงานขอความชวยเหลือจากภาครัฐและเอกชน ความหมายของเปาหมาย หมายถึง สิ่งที่เราตองการจะใหเปนอยางนัน้ ตามขอบงชี้ความสําเร็จตามพันธกิจ จะตอง มีผลออกมาในเชิงปริมาณ คือเปนรูปธรรม สามารถคิดคํานวณ หรือคิดหาเปอรเซ็นตได ตัวอยาง “ชุมชนบานทับทิมสยาม 05 ผลิตหนอไมฝรั่งเกษตรอินทรียเพื่อการสงออกใหไดพืน้ ที่ ปลกู จาํ นวน 100 ไร ภายในป...........” ความหมายของกลยทุ ธ หมายถึง ตัวที่ถูกกําหนดขึน้ มาเพือ่ เปนกรอบของการจัดการใหดําเนินงานเปนไปตาม เปาหมาย ที่จะชวยชี้นําถึงกระบวนการในการวางแผนปฏิบัติการตอไป ตวั อยา ง 1. กลยทุ ธธ รุ กจิ 1.1 เปนสินคาเดยี่ ว ที่เปนตวั ทํารายไดด ที ส่ี ดุ 1.2 ขยายผลการผลติ ไปสูชุมชนอืน่ 2. กลยทุ ธก ารตลาดและผลิตภณั ฑ 2.1 มีการทําสัญญาซื้อขายลวงหนา 2.2 สินคามีการรับรองมาตรฐานเกษตรอินทรียสากล 2.3 คน ควาเพ่ือไดนวตั กรรม เทคโนโลยีชว ยในการผลิต

40 3. กลยุทธหนาที่ของชุมชน 3.1 สภาวะแวดลอ มทง้ั ภายในและภายนอก 3.2 ทุนและทรัพยากรธรรมชาติที่มีอยู 1. สภาพการประกอบอาชีพในชุมชน ในแตละชุมชน หรือทองถิน่ มีสภาพแวดลอมแตกตางกันออกไป สภาพความเปนอยู ของประชากรในแตละชุมชนก็แตกตางกันออกไปดวย ฉะนั้นการเลือกประกอบอาชีพ โดยเฉพาะอยางยิ่ง การเลือกประกอบอาชีพอิสระ หากเรามีความรูค วามเขาใจสภาพของชุมชน และการประกอบอาชีพ ทีด่ ําเนินการอยูใ นชุมชนนัน้ ๆ ก็จะทําใหเรามีขอมูลเบือ้ งตนสําหรับนํามาพิจารณาเพือ่ ใหเห็นชองทาง ในการประกอบอาชีพ รวมทั้งจะชวยใหเราสามารถตัดสินใจเลือกประกอบอาชีพไดเหมาะสมยิ่งขึ้น 2. สภาพความตอ งการของชุมชน ความตองการของชุมชนเปนปจจัยสําคัญอยางหนึง่ ในการตัดสินใจเลือกประกอบอาชีพ เพราะวาเราจะไดรูว าชุมชนตองการอะไรบาง เราจะไดพิจารณาเพือ่ ใหตอบสนองความตองการนั้น จึงจําเปนตองมีการสํารวจความตองการของชุมชนเกี่ยวกับการประกอบอาชีพ ซึ่งสามารถรวบรวมขอมูล ไดหลายวิธี เชน การสัมภาษณ การตอบแบบสอบถาม หรือการสังเกตการใชจายของคนในชุมชนวาใน แตละวันมีความตองการอุปโภค บริโภคสิ่งใด ผูเรียนจะตองออกแบบสรางเครือ่ งมือ หรือแบบสอบถาม สําหรับการเก็บรวบรวมขอมูล นํามาสรุปสภาพความตองการโดยเรียงลําดับจากมากไปหานอย 3. สภาพความพรอมในการประกอบอาชีพ เมือ่ ผูเรียนไดสํารวจความตองการของชุมชนแลว ก็พอจะมองเห็นแนวทางในการเลือก อาชีพบางแลววาควรจะประกอบอาชีพใดในชุมชน แตกอนทีจ่ ะตัดสินใจเลือกอาชีพควรจะไดพิจารณา ถึงความพรอมในการประกอบอาชีพกอนวาเรามีความพรอม และเหมาะกับตัวเราเอง จึงจะทําใหการ ประกอบอาชีพประสบความสําเร็จ เมือ่ ไดสภาพการประกอบอาชีพแลว ก็สามารถกําหนดวิสัยทัศน พันธกิจ เปาหมาย และกลยุทธได

41 ใบงานที่ 7 ใหผูเรียนกําหนดวิสัยทัศน พันธกิจ เปาหมาย และกลยุทธ ในการกําหนดแผนธุรกิจ ของชุมชน 1 อาชพี ทตี่ วั เองชอบ และถนดั …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………

42 เรอ่ื งท่ี 3 การวางแผนปฏบิ ตั กิ าร เม่ือผเู รียนไดกําหนดแผนธุรกิจของชุมชนแลว ก็พอมองเห็นแนวทางในการเลือกอาชีพ ควรทีจ่ ะประกอบอาชีพใดในชุมชน แตกอนจะตัดสินใจเลือกควรจะตองพิจารณาถึงความพรอมในการ ประกอบอาชีพกอนวา เรามีความพรอมทีจ่ ะประกอบอาชีพมากนอยเทาใด ดังนัน้ การประกอบอาชีพให ประสบผลสําเร็จจําเปนตองมีการวางแผนอยางเปนระบบ การจัดทําแผนการปฏิบัตกิ าร มีขั้นตอนของการจัดทําแผนการปฏิบัติการ 5 ขน้ั ตอน ดังน้ี 1. การวางแผน การวางแผนเปนจุดเริ่มตนในการดําเนินการ โดยกําหนดวัตถุประสงค และวิธดี าํ เนนิ งาน เพอื่ ใหบ รรลวุ ตั ถปุ ระสงคท ก่ี ําหนดอยา งมปี ระสทิ ธิภาพ และประสิทธิผล ความสําคัญของการวางแผน 1. เปนการคาดการณสิ่งที่จะเกิดในอนาคต 2. เปน การกาํ หนดวธิ กี ารดาํ เนนิ งานตา ง ๆ อยางเปน ขัน้ ตอน เพอื่ ใหบ รรลวุ ัตถุประสงค 3. ทําใหบุคคลรูหนาที่ และความรับผิดชอบอยางชัดเจน 4. ทําใหเกิดการประสานงานที่ดี และเปนระบบในองคกร หลกั สําคญั ในการวางแผน 1. การศึกษาขอมูลพนื้ ฐานเพอื่ การวางแผน 1.1 การวิเคราะหผลตอบแทนของการลงทุน การทํากิจกรรมใดสิง่ ทีต่ องการคือ ผลตอบแทนทไ่ี ดกาํ ไร ดงั นนั้ การประกอบธุรกิจจงึ เปนกจิ กรรมทต่ี องการกําไร คอื 1. กําไรทเ่ี ปน ตวั เงนิ 2. กําไรทีเ่ ปนผลพลอยไดต อ สังคม 1.2 การพิจารณาเกีย่ วกับสถานที่ประกอบการ ศึกษาสถานทีป่ ระกอบการอยูใกลแหลง ชุมชน วตั ถุดบิ แรงงาน ตลอดถึงการขนสง ที่จะสงผลใหประสบผลสําเร็จในการประกอบอาชีพ 1.3 ชวงระยะเวลาการผลิต มีความจําเปนอยางยิ่ง มีการวิเคราะหชวงระยะความตองการ ของผูบ ริโภค ตลอดจนใชชวงทีว่ ิกฤตใหเปนโอกาส เชน น้ํามันราคาสูงจะตองปรับเปลีย่ นมาใช แกส แทน เปนตน 1.4 ความตองการของผูบ ริโภค จะตองสํารวจความตองการของผูบ ริโภคมีความ ตอ งการสินคาแบบใด ปริมาณมากนอยเพียงไร

43 2. การกําหนดเปาหมาย จะตองมีการกําหนดเปาหมาย 2 ลกั ษณะคือ 2.1 เปาหมายเชิงปริมาณ จะตองมีการกําหนดปริมาณสินคาทีจ่ ะผลิตเขาสูตลาดวามี อะไร จาํ นวนเทา ไร ในแตล ะชว งเวลา 2.2 เปาหมายเชิงคุณภาพ มีปจ จยั ทพี่ จิ ารณาคอื - ลกั ษณะผลผลติ เขา สตู ลาด - ขนาดผลผลติ และอื่นๆ ตัวอยาง ตารางแสดงเปาหมายการผลิต ผลผลติ ปริมาณผลผลิต คณุ ภาพผลผลติ ก.ผักกินผล 1.ไดรับรองมาตรฐานเกษตรอินทรีย 2. - มะเขอื เทศ 15 ลูก/ก.ก. - มะเขอื เทศ 50 ก.ก./วนั - มะเขือยาว 10 ลกู /ก.ก. - มะเขือยาว 20 ก.ก./วนั - บวบหอม 8 ลูก/ก.ก. - บวบหอม 30 ก.ก./วนั 3. การกําหนดกิจกรรมดําเนินการ เมือ่ กําหนดเปาหมายการผลิตแลว จะตองมีการ กําหนดกิจกรรมดําเนินงานใหสามารถมีผลผลิตไดต ามเปา หมาย ไดแ ก 3.1 การกําหนดสินคาท่ผี ลิต ตามลกั ษณะของสนิ คา ซึ่งจะตอ งผลิตจาํ นวนเทา ใดตอ วนั 3.2 การจดั ระบบแรงงาน วตั ถดุ บิ จาํ นวนเทา ไรในแตล ะชว ง 3.3 การจดั อปุ กรณใหค รบและพรอมทีจ่ ะผลิตไดตลอดเวลา 3.4 อ่ืนๆ 4. การตรวจสอบแผน การตรวจสอบแผนทาํ ไดโดยพิจารณาความเปนไปไดดังนี้ 4.1 การลงทุน เงินทุนที่จะใชตามแผนมีเพียงพอหรือไม 4.2 แรงงานที่จะใชตามขั้นตอนการดําเนินงานเพียงพอหรือไม 4.3 ขั้นตอนการดําเนินงาน จะทําไดทันตามเวลาและปริมาณงานหรือไม 4.4 วัสดุอปุ กรณ เพยี งพอพรอ มใชงานหรอื ไม 4.5 เมอ่ื ดาํ เนนิ งานแลวไมขาดทุน 5. การปฏิบัติตามแผน เมื่อพิจารณาตรวจสอบแผนแลววาสามารถดําเนินการได ลงมือ ปฏิบตั ิตามขน้ั ตอนตางๆ ตามแผนโดยมีหลกั การดงั นี้ 5.1 ดาํ เนนิ งานตามแผน 5.2 ทําการติดตามผลการดําเนินงานอยางละเอียดทุกขั้นตอน ศึกษาสภาพปญหา หาทาง แกไขจากประสบการณแ ละผรู ตู างๆ

44 5.3 ติดตามผลวากิจกรรมใดทีไ่ มประสบผลสําเร็จ ตองหากิจกรรมอืน่ หรือผลผลิตอืน่ แทนเพ่ือจะไดผ ลผลติ ตามแผนที่กําหนดไว ตัวอยา งการวางแผนปฏิบัติการ แผน ผลิตหนอ ไมฝ ร่ังอนิ ทรีย วัตถปุ ระสงค เปา หมาย ผลติ หนอไมฝ ร่งั อนิ ทรียเพอ่ื การสงออก แผนงาน 1 แผนงาน 2 ปลกู หนอ ไมฝร่ังอินทรียจ าํ นวน 100 ไร ผลิตปุยหมกั ชวี ภาพวันละ 1 ตนั ผลิตหนอ ไมฝ รงั่ อินทรยี เพ่ือการสง ออก ผลิตปุยหมักชวี ภาพวนั ละ 1 ตนั

45 ใบงานท่ี 8 ใหผ เู รยี นจดั ทาํ การวางแผนปฏิบัติการอาชีพที่เหมาะสม ตามตัวอยางที่เรียนมา …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………

46 บทที่ 3 การจดั การการผลติ หรือการบรกิ าร สาระสําคัญ ความรู ความเขาใจเกีย่ วกับการควบคุมคุณภาพผลิตภัณฑ และบริการใหไดตาม มาตรฐานของสินคา ตลอดมีการใชนวัตกรรมและเทคโนโลยีมาชวยในการผลิต เพือ่ ใหไดผลิตภัณฑที่มี ขนาดปริมาณตามความตองการ การลดตนทุนการผลิตการบริการ และจัดทําแผนการผลิต/บริการที่ดี เปนองคประกอบสําคัญของการจัดการการผลิต/บริการ ตวั ช้ีวดั 1. จดั การเกี่ยวกับการควบคุมคุณภาพ 2. อธิบายวิธีการใชนวตั กรรม เทคโนโลยใี นการผลิต 3. อธิบายข้นั ตอนการลดตนทนุ การผลิตหรอื การบริการ 4. จัดทําแผนการจัดการผลิตหรือการบริการ ขอบขายเนอื้ หา เรอื่ งที่ 1 การจดั การเก่ยี วกับการควบคุมคุณภาพ เรอื่ งที่ 2 การใชนวตั กรรม เทคโนโลยใี นการผลิต เรอ่ื งท่ี 3 การลดตนทนุ การผลิตหรือการบริการ เรือ่ งท่ี 4 การจดั ทําแผนการจดั การการผลิตหรอื การบริการ ส่ือประกอบการเรยี นรู 1. ใบความรู 2. แหลง เรยี นรู 3. ใบงาน

47 เร่อื งที่ 1 การจดั การเกยี่ วกับการควบคุมคณุ ภาพ ในการประกอบอาชีพ เปนเรื่องการตดั สินใจเรม่ิ ตนคดิ และนาํ ไปสกู ารปฏิบัติ ซ่ึงผูริเร่ิม อาชีพจะตองจัดการเกีย่ วกับคุณภาพของสินคาทุกขัน้ ตอนใหเปนไปตามมาตรฐาน ขอกําหนด และมี ขอควรปฏิบัตดิ ังน้ี 1. การสรา งความคิดในการทําผลิตภัณฑ เปนการคนหาความคิดของตนเองในการทําอาชีพ วาจะเปนไปไดห รือไม และมองเหน็ ชองทางที่จะขายผลติ ภณั ฑข องตนเองทกี่ ําหนดไวได ซึ่งจะตองมีเทคนิคการคนหาอาชีพ คือ 1.1 ตองดูคุณสมบัติของผลิตภัณฑ กลาวคือเมื่อทําผลิตภัณฑขึน้ มาแลว ตองมีปริมาณ ความตองการของลูกคาเกิดขึ้น 1.2 ตองกําหนดความตองการและปญหา กลาวคือ ตองรูวาผลิตภัณฑที่จะทําสามารถ แกป ญ หาอะไรใหก บั ผบู ริโภคไดบ า ง ทั้งในดานการบริการ ความสะดวกสบาย และความสนใจในสินคา 2. เลือกผลิตภณั ฑ หรอื อาชีพ เปนการพิจารณาเลือกความคิด และทําสินคาที่ตนเองคิดวาเหมาะสม และสามารถสราง กําไรในการดําเนินงานได ซึ่งตองพิจารณาความรูค วามสามารถของตนเอง โอกาสในการสรางตลาด สนิ คาของตนเอง และจดั เตรยี มวสั ดอุ ปุ กรณต า ง ๆ ใหพรอ มในการทาํ ผลติ ภัณฑ 3. การทดสอบผลติ ภัณฑ เปน การพัฒนาแนวความคิดของตนเองเกีย่ วกบั ผลติ ภัณฑทต่ี นเองสรา งข้ึน และพยายาม สรางภาพลักษณทีด่ ีในผลิตภัณฑของตนเอง เชน กําหนดชือ่ สินคา และตราสินคาทีเ่ หมาะสม และ สอดคลอ งกับผลติ ภณั ฑ และจะตองมคี ําถามในการทดสอบผลติ ภณั ฑเ สมอ ดงั น้ี 3.1 ผลติ ภณั ฑที่สรา งข้นึ นาเช่อื ถือหรอื ไม 3.2 ผลติ ภณั ฑเปนทต่ี องการ หรอื แกปญ หา หรอื ตอบสนองความพอใจของผบู รโิ ภค หรอื ไม 3.3 ผูใดหรือเปาหมายใดทีจ่ ะเปนคนใชผ ลติ ภัณฑของเราบา ง 3.4 ราคาท่กี ําหนดไวเหมาะสมกับคุณภาพของผลติ ภัณฑหรือไม 4. มาตรฐานของผลติ ภัณฑ มาตรฐาน คือ เกณฑในการพิจารณาผลิตภัณฑ หรือสินคา เพือ่ ใหการรับรองวา ผลิตภัณฑ หรอื สนิ คา น้ันมคี ุณภาพตามท่ีแจง ไวในฉลาก โดยมมี าตรฐานอตุ สาหกรรมท่ใี ชกันอยทู ่วั ไป 4.1 มาตรฐานระบบคุณภาพ ISO 9000 สวนใหญจะใชกับสินคาหรือผลิตภัณฑทีต่ องการ รบั รองคณุ ภาพ

48 4.2 มาตรฐานระบบการจัดการสิง่ แวดลอม ISO 14000 เปนการรับรองมาตรฐาน สิ่งแวดลอม โดยเฉพาะโรงงานอุตสาหกรรมที่มีระบบการกําจัดน้าํ เสีย และไมทําลายสิง่ แวดลอมก็จะได การรับรองมาตรฐานนี้ 4.3 มาตรฐานขอกําหนดทัว่ ไปวาดวยความสามารถของหองปฏิบัติการสอบเทียบ และหองปฏิบัติการทดสอบ มอก 1300 – 2537 เปนมาตรฐานที่สรางความเชื่อมั่น กลาวคือ หลังจากมีการ ทดสอบในหองปฏิบัติการ หรอื การสอบนั้นแลวจะทําใหเปนทีย่ อมรับในผลการทดสอบ หรือสอบเทียบ และผลการทดสอบระหวางประเทศ ซึง่ จะชวยแกปญหาทางวิกฤตการณในขอตกลงดานการกีดกัน ทางการคาได 5. ความสําคัญ และประโยชนของเครอ่ื งหมายมาตรฐาน 5.1 ความสําคัญของเครื่องหมายมาตรฐาน เครือ่ งหมายมาตรฐานทัว่ ไปจะพบในสินคา หรือผลิตภัณฑประเภทตาง ๆ ผลิตภณั ฑท ี่แสดงเคร่ืองหมายมาตรฐาน แสดงวาเปน ผลติ ภัณฑท ใี่ หความม่ันใจ คือ 1. มีคุณภาพตรงตามมาตรฐาน 2. ปลอดภยั ในการบริโภค 3. ราคาเหมาะสมกับคุณภาพ 4. ผซู ้อื ไดรบั ความเปนธรรม 5.2 ประโยชนของเครื่องหมายมาตรฐาน เครื่องหมายมาตรฐานจะชว ยอํานวยประโยชนแกบ คุ คลหลาย ๆ ฝาย ทงั้ ผผู ลติ และผูบริโภค โดยการกําหนดมาตรฐานทีจ่ ะสงผลตอภาพลักษณ และเศรษฐกิจของชาติโดยสว นรวมคอื 1. ปลอดภัยในการใชงาน และการบริโภคสินคา 2. สะดวก ประหยดั เงนิ และเวลาในการเลอื กซอ้ื และเลือกใชสนิ คา เพราะ ผลติ ภัณฑม าตรฐาน เปนสินคาที่สามารถใชทดแทนกัน และมีมาตรฐานใกลเคียงกัน 3. ไดรับความยุติธรรมในการซื้อสินคา หรือผลิตภัณฑที่มีคุณภาพเหมาะสมกับ ราคา และสามารถเลือกซื้อไดตามความตองการ 4. สามารถซือ้ สินคาที่มีคุณภาพ และเหมาะสมกับการใชประโยชนไดอยาง ถกู ตอง 5. สามารถทดแทนชิ้นสวนอุปกรณที่ชํารุดไดสะดวก และรวดเร็ว ไมจําเปนตอง ปรับเปลี่ยนอุปกรณใหมทั้งชุด เนื่องจากอุปกรณบางชนิดสามารถใชทดแทนกันได 6. ซือ้ สวนประกอบ และอะไหลทีต่ องการปรับเปลี่ยนไดงาย เนือ่ งจากอุปกรณมี ใหเลอื กใช และมีขายอยทู ่วั ไป

49 การประกอบกิจการจะตองเรียนรูเ กี่ยวกับเครือ่ งหมายมาตรฐาน เพือ่ รักษาสิทธิและ ประโยชนของกิจการ นอกจากนี้ยังตองมีคุณธรรม จริยธรรมทางธุรกิจจึงจะเปนผูป ระกอบการทีด่ ี ทําให เกิดความมั่นคง และเจริญกาวหนาในอาชพี ตอไป ภาพที่ 1 เคร่ืองหมายมาตรฐานผลิตภณั ฑ มอก. ภาพที่ 2 ตรารับรองคุณภาพระบบตรวจสอบสารพิษ

50 Hygienic Fresh Fruit and Vegetable Production Pilot Project Department of Agriculture Thailand ภาพที่ 3 ตรารับรองผกั ผลไมอ นามัย ภาพท่ี 4 ตรารับรองอาหารปลอดภัย ภาพที่ 5 เครื่องหมายรับรองผลิตภณั ฑเ กษตรอินทรีย ACT