2-หน่วยการเรียนรู้ที่ 1-2 เวลาและยุคสมัยทางประวัติศาสตร์ไทย

หนว่ ยการเรียนรทู้ ี่ 1 เรือ่ งที่ 2 การแบ่งยุคสมยั เวลาและยุคสมยั ทาง ทางประวตั ิศาสตร์ไทย ประวัติศาสตรไ์ ทย ทีม่ าของภาพ: https://www.bbc.com/thai/thailand-40957963

วตั ถุประสงค์ของการเรียนรู้ 1. เพือ่ เข้าใจสมัยก่อนประวตั ิศาสตร์ในประเทศไทย 2. เพือ่ เข้าใจสมัยประวตั ิศาสตร์ของประเทศไทย

1. สมยั ก่อนประวตั ิศาสตร์ใน ประเทศไทย

สมยั ก่อนประวตั ิศาสตร์ ยุคก่อนประวัติศาสตร์ เป็นช่วงเวลาที่มนุษย์ยังไมไ่ ด้มีการประดิษฐ์หรือคิดค้นตัวอักษรขึ้นใช้ยุคก่อนประวัติศาสตร์ในประเทศไทยแบ่งได้เป็น 4 ยคุ คือ ยคุ หินเกา่ ยคุ หินกลาง ยคุ หินใหม่ และยุคโลหะ โดยยคุ โลหะเป็นจุดเริม่ ต้นของการเปลีย่ นแปลงไปสู่ยุคประวตั ิศาสตร์

ยคุ หิน 2. ยุคหินกลาง 3. ยุคหินใหม่ 1. ยคุ หินเก่า ▪ ระหว่างประมาณ 10,000-5,000 ปี ▪ ยุคหินใหม่มีอายุระหว่าง 5,000-4,000 ปี ▪ มีอายุระหว่าง 500,000 ถึง 10,000 ปี ลว่ งมาแลว้ ลว่ งมาแลว้ ลว่ งมาแลว้ ▪ การดารงชีวิตมนุษย์ยุคน้ี ไม่แตกต่าง ▪ มนษุ ย์ยุคน้เี ริ่มตง้ั ถิ่นฐานอยู่กบั ท่มี ากข้นึ ▪ เริ่มมีการเพาะปลูกและเล้ียงสัตว์ ▪ มนุษย์ยุคน้ีดารงชีพด้วยการล่าสัตว์ จับ จากมนุษย์ยุหินเก่ามากนกั ▪ จากการขุดค้นทางโบราณคดี พบหลักฐาน สตั ว์น้า และเกบ็ ผัก ผลไม้ตามธรรมชาติ ▪ แต่เคร่ืองมือหินกะเทาะท่ีทาประณีต เคร่ืองมือหินขัดท่ีมีลักษณะด้านหน่ึงคม ▪ เมื่ออาหารหมดก็จะอพยพเร่ร่อนไปหาท่ี ข้นึ และมีขนาดเล็กลง อยู่ใหม่ตามแหลง่ อาหาร ▪ ยังคงล่าสัตว์ เก็บพืชพรรณตามป่า ดา้ นหนง่ึ มน และมีผิวเรียบ ▪ นอกจากน้ียังพบภาชนะดินเผาแบบต่าง ๆ ▪ ไม่พบโครงกระดูกมนุษย์ยุคน้ีในประเทศ และอพยพตามฝูงสตั ว์ ไทย พบเพียงแต่เคร่ืองมือประเภทหิน ▪ มีการฝังศพ ทงั้ แบบท่มี ีขาและไม่มีขาอกี ดว้ ย กะเทาะหนา้ เดยี ว

ยคุ โลหะ 2. ยุคเหลก็ 1. ยุคสาริด ▪ เริม่ เมื่อประมาณ 2,500 ปีมาแลว้ ▪ ได้พบเครือ่ งมือทีท่ าด้วยเหล็ก มีความแข็งแรง ▪ มีอายุระหว่าง 4000-2500 ปีมาแลว้ ▪ มนษุ ยย์ คุ นีร้ จู้ ักนาโลหะสาริดที่มสี ่วนผสม ของทองแดง และใชป้ ระโยชน์ไดม้ ากว่าสาริด กับดบี กุ หรือตะกวั่ ▪ เครื่องมือ เครือ่ งใช้ เชน่ ขวาน มีด ใบหอก กลองสาริด เครือ่ งประดับประเภทกาไร แหวนสาริด ลูกปัด เป็นต้น ▪ โดยพบหลกั ฐานเครือ่ งมือเครื่องใช้สารดิ ในประเทศไทย

2. สมยั ประวัติศาสตร์ของ ประเทศไทย

สมยั ประวตั ิศาสตร์ของประเทศไทย จารึกบา้ นวังไผ่ จารึกเขาน้อย สมัยประวัติศาสตร์ หมายถึง ช่วงเวลาที่มนุษย์เร่ิมประดิษฐ์หรือ คิดค้นตัวอักษรข้ึนใช้ ทาให้การศึกษาประวัติศาสตร์ในช่วงนี้ชัดเจน ยิ่งข้ึน ▪ ประเทศไทยเริ่มเข้าสู่สมัยประวัติศาสตร์ สันนิษฐานว่าประมาณ ตอนปลายพทุ ธศตวรรษที่ 12 ▪ โดยจารึกรุ่นแรกในประเทศไทย เป็นจารึกที่ได้รับอิทธิพล รูปอกั ษรจากประเทศอินเดีย ▪ ซึง่ จารึกที่พบเก่าแก่ที่สุดที่เป็นหลักฐานว่าได้มีการบันทึกเป็นลาย ลักษณ์อักษรปัลลวะ ภาษาสันสกฤต คือ จารึกบ้านวังไผ่ อาเภอศรีเทพ จังหวัดเพชรบูรณ์ สันนิษฐานว่า เกิดขึ้นเมื่อ ประมาณ พ.ศ. 1093 และจารึกเขาน้อย ที่จารึกด้วยอักษระปัล ลวะ ภาษาสันสกฤตและเขมร พบที่เขาน้อย อาเภอรัญประเทศ จังหวัดสระแก้ว สร้างขึ้นใน พ.ศ.1180 ศิลาจารึกนี้ เป็นหลักฐาน เอกสารโบราณการใช้รูปอักษรในประเทศไทยครั้งแรก

1. แบ่งตามลกั ษณะลาดับอาณาจักรหรือราชธานี สมัย สมัยสโุ ขทยั สมัยอยุธยา สมัยธนบรุ ี สมัย อาณาจกั ร รตั นโกสินทร์ โบราณ

สมยั อาณาจักรโบราณ สมยั กอ่ นสโุ ขทัย เริ่มต้นเมื่อประมาณ พ.ศ. 800 ผู้นาคนไทยไดส้ ร้างบ้านแบง่ เมืองตามลาน้า และที่ราบลมุ่ บริเวณแมน่ ้าเจ้าพระยา แมน่ ้าปิง วัง ยม น่าน แมน่ ้าโขง และสาขาของแมน่ ้าเหล่านี้ ตลอดจน ชายฝั่งทะเล เช่น บริเวณจนั ทบุรี สุราษฎร์ธานี และนครศรีธรรมราชในปจั จบุ ัน ภาคกลาง ภาคใต้ ภาคเหนอื ภาคตะวนั ออกเฉียงเหนือ พุทธศตวรรษที่ 11-13 พทุ ธศตวรรษที่ 8-12 พุทธศตวรรษที่ 8-12 ▪ อาณาจักรโยนกเชียง แสน ▪ อาณาจกั รศรีจนาศะ ▪ อาณาจักรทวารวดี ▪ อาณาจักรตามพรลิงค์ ▪ อาณาจักรศรีโคตรบรู ▪ อาณาจักรนครชยั ศรี ▪ ภายหลงั พัฒนาเป็น ▪ อาณาจักรเงนิ ยางเชยี ง แสน อาณาจักร นครศรีธรรมราช ▪ อาณาจักรหรภิ ญุ ชยั

สมัยสโุ ขทัย สมยั สุโขทยั (ประมาณ พ.ศ. 1761-2006) เริ่มจากปีที่พอ่ ขุนศรีนาวนาถมุ ขนึ้ ครองราช-สมบัติ เปน็ ปฐมกษตั รยิ ์แห่งราชวงศ์ศรีนาวนาถุม และสถาปนากรุงสโุ ขทัยเปน็ ราชธานี จนกระท่งั เมือ่ สุโขทัย ถูกรวมกบั อาณาจกั รอยธุ ยา เมื่อ พ.ศ. 2006 การเมืองการปกครองในสมยั สุโขทยั กษัตริย์ซง่ึ เปน็ ผู้ปกครองมฐี านะเป็น “พ่อขนุ ” ของบ้านเมือง เมื่อแรกกอ่ ต้ัง แว่นอาณาจกั ร แล้วค่อยวิวฒั น์ไปสู่ความเป็น “ธรรมราชา” ส่วนรปู แบบการปกครอง มโี ครงสร้างในลกั ษณะกระจายอานาจ และมวี ิธีการควบคมุ กาลงั คนที่ไมเ่ คร่งครัดไม่ กระชับรัดกุม

สมยั อยธุ ยา สมยั อยุธยา (พ.ศ. 1893-2310) เริม่ จากปีทีส่ มเดจ็ พระรามาธบิ ดที ี่ 1 (อทู่ อง) ขนึ้ ครองราชย์ และสถาปนากรงุ ศรีอยุธยาเปน็ เมืองหลวง เมือ่ พ.ศ.1893 จนถงึ ปีสดุ ทา้ ยในรชั สมยั พระเจ้าอยู่หัวพระทนี่ ่ังสรุ ิยาศนอ์ มรินทร์ (พระเจ้าเอกทัศ) เมื่อ พ.ศ. 2310 ซึ่งเป็นปีทกี่ รุงศรีอยุธยาลม่ สลาย การปกครอง อาณาจั กรอยุ ธ ยาปกครองด้ ว ย ระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ มีสถาบัน พระมหากษัตริย์ เป็นหลักสาคัญในการปกครอง อาณาจักร และมีราชธานีเป็นศูนย์รวมของการ ปกครองและ การควบคุมกาลังคน อาณาจักร อยธุ ยาจะล่มสลายไปใน พ.ศ. 2310 แต่มรดกของ อยุธยาทั้ง ด้านการเมืองการปกครอง เศรษฐกิจ และสังคม ได้สืบทอดพัฒนาต่อมาในอาณาจักร ธนบรุ ีและรตั นโกสินทร์

สมัยธนบรุ ี สมยั ธนบุรี (พ.ศ. 2310-2325) เริม่ จากปีทีส่ มเดจ็ พระเจ้าตากสนิ มหาราชขนึ้ ครองราชย์และในเมืองหลวง เมือ่ พ.ศ. 2310 จนถึงปีสดุ ทา้ ยของ รัชกาล เมือ่ พ.ศ. 2325 สถาปนากรุงธนบรุ ีเป็นเมืองหลวง เมื่อ พ.ศ. 2310 จนถงึ ปีสุดท้าย ช่วงเวลา 15 ปี ในสมยั ธนบุรีพระเจ้าตากสินทรงสร้างความม่นั คง ให้ราชอาณาจักร ทรงมีแนวคิดการเป็นจักรพรรดิราช ทรงใช้การ ปกครองแบบจตุสดมภ์ และการควบคุมกาลังคนเหมือนในสมัย อยุธยา พระเจ้าตากสินโปรดให้สร้างสมุดภาพไตรภูมิโบราณ เพื่อสั่ง สอนประชาชน นอกจากนี้ ทรงจัดระเบียบสังฆมณฑลรวบรวม พระไตรปิฎกรื้อฟื้นประเพณีถือน้าพระพิพัฒน์สตั ยาและทรงอุปถัมภ์ กวีหลายคน

สมยั รัตนโกสินทร์ สมัยรตั นโกสินทร์ (พ.ศ. 2325-ปจั จุบนั ) เริ่มจากปีที่พระบาทสมเดจ็ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชข้ึนครองราชย์ และ สถาปนากรุงเทพฯ เปน็ เมืองหลวง เมือ่ พ.ศ. 2325 จนถงึ ปัจจุบนั พระราชกรณียกิจ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ทรงจัด ระเบียบสังคมในราชธานีใหม่โดยการจัดระเบียบทางด้านศาสนา สังคายนาพระไตรปิฎก จัดทาประมวลกฎหมายตราสามดวง ตลอดจน สร้างและปฏสิ งั ขรณ์วัด ตลอดจนศิลปวฒั นธรรมด้านต่าง ๆ

สาระเพิม่ เติม ในแต่ละสมัยย่อยแบ่งให้ย่อยลงไปได้อีกตามความเหมาะสม เช่น สมัยรัตนโกสินทร์ ย่อยตามลักษณะการปกครองเปน็ 2 ยคุ คือ ▪ ยุคสมบรู ณาญาสิทธริ าชย์ พ.ศ. 2325 ถงึ พ.ศ. 2475 ▪ ยุคประชาธปิ ไตย พ.ศ. 2475 ถงึ ปจั จุบัน ถา้ แบ่งย่อยตามเหตุการณ์ความเปลี่ยนแปลงของบ้านเมือง อาจแบ่ง สมัยรัตนโกสินทร์ ออกเปน็ 3 ชว่ ง เชน่ ▪ สมยั รัตนโกสินทรต์ อนต้น รชั กาลท่ี 1 ถงึ รัชกาลท่ี 3 ▪ สมัยรตั นโกสินทรย์ ุคปรับปรงุ ประเทศ รชั กาลท่ี 4 ถงึ พ.ศ. 2475 ▪ สมยั รตั นโกสินทรย์ ุคหลงั เปลีย่ นแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 ถงึ ปจั จบุ ัน

2. แบ่งตามแนวประวตั ิศาสตร์สากล ช่วงเวลาสมัยประวตั ิศาสตร์ตามหลกั ประวตั ศิ าสตรส์ ากล นิยมแบ่งเปน็ สมัยยอ่ ย 4 สมยั ดงั นี้ สมยั โบราณ สมัยกลาง สมัยใหม่ สมยั ปัจจุบนั ประมาณ 2,500 ปีก่อน ประมาณ พ.ศ. 1019 ถึง ประมาณพุทธศตวรรษที่ พุทธศักราช พ.ศ. 1893 22 ถึงสงครามโลกคร้ังที่ 1 ▪ อารยธรรมเมโสโปเตเมีย ▪ คริสต์ศาสนามีบทบาท ▪ เกิดการปฏิวัติอตุ สาหกรรม ▪ หลังสงครามโลกครั้งท่ี 1 ▪ อารยธรรมอยี ปิ ต์ ▪ เกิดการแข่งขนั ของชาติ พ.ศ. 2461 มาถงึ ปจั จุบัน ▪ อารยธรรมกรกี โรมัน สาคัญ และมอี านาจสงู สุด ▪ เกิดสงครามครเู สด มหาอานาจที่เป็นจกั รวรรดิ นิยม วิหารพารเ์ ธนอน ในกรงุ เอเธนส์ สงครามครูเสด สงครามโลกครง้ั ที่ 1 โลกปจั จบุ ัน