กล้องจุลทรรศน์

กลอ้ งจลุ ทรรศน์

กลอ้ งจุลทรรศน์ กล้องจุลทรรศน์ เป็นอุปกรณ์สำหรับมองดู วตั ถุที่มีขนำดเลก็ เกินกวำ่ มองเห็นดว้ ตตำเปล่ำ

เดมิ การศึกษาวตั ถทุ ม่ี ขี นาดเลก็ มากใชเ้พยี งแวน่ ขยายและเลนส์ อนั เดยี วสอ่ งดู เช่นเดยี วกบั การใชแ้ วน่ ขยายส่องดูลายมอื ช่วงปี พ.ศ. 2133 แซคาเรยี ส แจนเซน ช่างทาแวน่ ชาวดตั ช์ ประดษิ ฐ์ กลอ้ งจลุ ทรรศนช์ นดิ เลนสป์ ระกอบ ประกอบดว้ ยแวน่ ขยายสองอนั ต่อมากาลเิ ลโอ กาลเิ ลอไี ดส้ รา้ งแวน่ ขยายส่องดูสง่ิ มชี วี ติ เลก็ ๆ ใน ปี พ.ศ. 2208 รอเบริ ต์ ฮกุ ไดป้ ระดษิ ฐก์ ลอ้ งจลุ ทรรศนช์ นิดเลนส์ ประกอบทม่ี ลี ากลอ้ งรูปร่างสวยงาม ป้องกนั การรบกวนจากแสง ภายนอกได้ และไมต่ อ้ งถอื เลนสใ์ หซ้ อ้ นกนั

กลอ้ งจุลทรรศน์ของโรเบิรต์ ฮกุ

ส่องดูไมค้ อรก์ ทฝ่ี านบาง ๆ แลว้ พบช่องเลก็ ๆ มากมาย เขาเรยี กช่องเหลา่ นน้ั วา่ เซลล์ ซง่ึ หมายถงึ หอ้ งวา่ ง ๆ หรอื หอ้ งขงั เซลลท์ ฮ่ี กุ เหน็ เป็นเซลลท์ ต่ี ายแลว้ เหลอื แต่ผนงั เซลลข์ องพชื ซง่ึ แขง็ แรงกวา่ เยอ่ื หมุ้ เซลลใ์ นสตั ว์ จงึ ทาใหค้ ง รูปร่างอยู่ได้ ฮกุ จงึ ไดช้ อ่ื วา่ เป็นผูท้ ต่ี ง้ั ช่อื เซลล์



ในปี พ.ศ. 2215 อนั โตนี ฟนั เลเวนิ ฮกุ ชาวดตั ช์ สรา้ ง กลอ้ งจลุ ทรรศนช์ นดิ เลนสเ์ ดยี วจากแวน่ ขยายทเ่ี ขาฝนเอง แวน่ ขยายบางอนั ขยายไดถ้ งึ 270 เท่า เขาใชก้ ลอ้ งจลุ ทรรศนต์ รวจดู หยดนา้ จากบงึ และแมน่ า้ และจากนา้ ฝนทร่ี องไวใ้ นหมอ้ เหน็ สง่ิ มชี วี ติ เลก็ ๆ มากมาย นอกจากน้ี เขายงั สอ่ งดูส่งิ มชี วี ติ ต่าง ๆ เช่น เมด็ เลอื ดแดง, กลา้ มเน้อื เป็นตน้ เมอ่ื เขาพบส่งิ เหลา่ น้ี เขา รายงานไปยงั ราชสมาคมแห่งกรุงลอนดอน จงึ ไดร้ บั การยกยอ่ งวา่ เป็นผูป้ ระดษิ ฐก์ ลอ้ งจลุ ทรรศน์

ต่อจากนน้ั มนี กั วทิ ยาศาสตรอ์ กี มากมายทาการศึกษาเก่ยี วกบั เซลลด์ ว้ ยกลอ้ งจลุ ทรรศนช์ นดิ เลนสป์ ระกอบ และไดพ้ ฒั นาใหด้ ี ยง่ิ ข้นึ จนกระทงั่ ปี พ.ศ. 2475 นกั วทิ ยาศาสตรช์ าวเยอรมนั คือ แอนสท์ รสั กาและมกั ซ์ นอลล์ ไดเ้ปลย่ี นแปลงกระบวนการของ กลอ้ งจลุ ทรรศนท์ ใ่ี ชแ้ สงและเลนสม์ าใชล้ าอเิ ลก็ ตรอน ทาใหเ้กดิ กลอ้ งจลุ ทรรศนอ์ เิ ลก็ ตรอนข้นึ ในระยะต่อ ๆ มา ปจั จบุ นั มี กาลงั ขยายกวา่ 5 แสนเท่า

ชนิดของกล้องจุลทรรศน์ กลอ้ งจุลทรรศนส์ ำมำรถแบ่งออกเป็นประเภทใหญ่ ๆ ได้ 2 ประเภท คือ - กลอ้ งจุลทรรศนแ์ บบใชแ้ สง (optical microscopes) - กลอ้ งจุลทรรศนอ์ ิเลก็ ตรอน (electron microscopes) ชนิดท่ีพบ ไดม้ ำกที่สุด คือชนิดที่ประดิษฐข์ ้ึนเป็นคร้ังแรก เรีตกวำ่ กลอ้ ง จุลทรรศน์แบบใชแ้ สง เป็นอุปกรณ์ใชแ้ สงอตำ่ งหน่ึง มีเลนส์อตำ่ ง นอ้ ต 1 ชิ้น เพื่อทำกำรขตำตภำพวตั ถุที่วำงในระนำบโฟกสั ของเลนส์ น้นั ๆ









ส่ วนประกอบของกล้องจุลทรรศน์ ฐาน (Base) เป็นส่วนท่ีใชว้ ำงบนโตะ๊ ทำหนำ้ ท่ีรับน้ำหนกั ท้งั หมดของกลอ้ งจุลทรรศน์ มีรูปร่ำงส่ีเหล่ีตม หรือวงกลม ท่ี ฐำนจะมีป่ ุมสำหรับปิ ดเปิ ดไฟฟ้ำ แขน (Arm) เป็นส่วนเชื่อมตวั ลำกลอ้ งกบั ฐำน ใชเ้ ป็นที่จบั เวลำเคลื่อนตำ้ ตกลอ้ งจุลทรรศน์ ลากล้อง (Body tube) เป็นส่วนท่ีปลำตดำ้ นบนมีเลนส์ตำ ส่วน ปลำตดำ้ นล่ำงติดกบั เลนส์วตั ถุ ซ่ึงติดกบั แผน่ หมุนได้ เพ่อื เปลี่ตนเลนส์ขนำดต่ำง ๆ ติดอตกู่ บั จำนหมุนท่ีเรีตกวำ่ Revolving Nosepiece

ส่ วนประกอบของกล้องจุลทรรศน์ ป่ ุมปรับภาพหยาบ (Coarse adjustment) ทำหนำ้ ที่ปรับภำพโดตเปล่ีตน ระตะโฟกสั ของเลนส์ใกลว้ ตั ถุ (เลื่อนลำกลอ้ งหรือแท่นวำงวตั ถุข้ึนลง) เพอื่ ทำใหเ้ ห็นภำพชดั เจน ป่ ุมปรับภาพละเอยี ด (Fine adjustment) ทำหนำ้ ที่ปรับภำพ ทำใหไ้ ด้ ภำพท่ีชดั เจนมำกข้ึน เลนส์ใกล้วตั ถุ (Objective lens) เป็นเลนส์ท่ีอตใู่ กลก้ บั แผน่ สไลด์ หรือ วตั ถุ ปกติติดกบั แป้นวงกลมซ่ึงมีประมำณ 3-4 อนั แต่ละอนั มีกำลงั บอก เอำไว้ เช่น x3.2, x4, x10, x40 และ x100 เป็นตน้ ภำพท่ีเกิดจำกเลนส์ใกล้ วตั ถุเป็นภำพจริงหวั กลบั

ส่ วนประกอบของกล้องจุลทรรศน์ เลนส์ใกล้ตา (Eye piece) เป็นเลนส์ที่อตบู่ นสุดของลำกลอ้ ง โดตทวั่ ไปมี กำลงั ขตำต 10x หรือ 15x ทำหนำ้ ท่ีขตำตภำพท่ีไดจ้ ำกเลนส์ใกลว้ ตั ถุใหม้ ี ขนำดใหญ่ข้ึน ทำใหเ้ กิดภำพท่ีตำผศู้ ึกษำสำมำรถมองเห็นได้ โดตภำพที่ ไดเ้ ป็นภำพเสมือนหวั กลบั เลนส์รวมแสง (Condenser) ทำหนำ้ ที่รวมแสงใหเ้ ขม้ ข้ึนเพอื่ ส่งไปตงั วตั ถุที่ตอ้ งกำรศึกษำ กระจกเงา (Mirror) ทำหนำ้ ท่ีสะทอ้ นแสงจำกธรรมชำติหรือแสงจำก หลอดไฟภำตในหอ้ งใหส้ ่องผำ่ นวตั ถุโดตทว่ั ไปกระจกเงำมี 2 ดำ้ น ดำ้ น หน่ึงเป็นกระจกเงำเวำ้ อีกดำ้ นเป็นกระจกเงำระนำบ สำหรับกลอ้ งรุ่น ใหม่จะใชห้ ลอดไฟเป็นแหล่งกำเนิดแสง ซ่ึงสะดวกและชดั เจนกวำ่

ไดอะแฟรม (Diaphragm) อตใู่ ตเ้ ลนส์รวมแสงทำหนำ้ ที่ปรับปริมำณ แสงใหเ้ ขำ้ สู่เลนส์ในปริมำณที่ตอ้ งกำร แท่นวางวตั ถุ (Speciment Stage) เป็นแท่นใชว้ ำงแผน่ สไลดท์ ่ีตอ้ งกำร ศึกษำ ทีห่ นีบสไลด์ (Stage Clip) ใชห้ นีบสไลดใ์ หต้ ิดอตกู่ บั แท่นวำงวตั ถุ ใน กลอ้ งรุ่นใหม่จะมี Mechanical stage แทนเพื่อควบคุมกำรเลื่อนสไลดใ์ ห้ สะดวกตง่ิ ข้ึน จานหมุน (Revolving nosepiece) ใชห้ มุนเมื่อตอ้ งกำรเปลี่ตน กำลงั ขตำตของเลนส์ใกลว้ ตั ถุ



ขน้ั ตอน การใชก้ ลอ้ งจลุ ทรรศน์  ขน้ั ท่ี 1 วางสไลดท์ ต่ี อ้ งการสอ่ งบนแท่นวางสไลด์ เปิดไฟกลอ้ งจลุ ทรรศน์ ควรใหจ้ ดุ วงกลมของแสงอยู่ตรง กลางใกลเ้คียงกบั บรเิ วณทต่ี อ้ งการสอ่ งมากทส่ี ุด

 ขน้ั ท่ี 2 ปรบั ระยะหา่ งระหวา่ งตา สาหรบั กลอ้ งชนิด 2 ตา ปรบั หาระยะห่างระหว่างตา (Interpupillary distance) และ ปรบั Diopter ทต่ี าขา้ งใดขา้ งหน่ึง เพอ่ื ใหร้ ะยะโฟกสั ทเ่ี ท่ากนั  ในกรณีผูใ้ ชง้ านสวมแว่นใหท้ าการถอดแวน่ ออก กลอ้ งจลุ ทรรศนส์ ามารถปรบั หาโฟกสั โดยไม่ตอ้ งส่วมแว่นได้

 ขน้ั ท่ี 3 ปรบั โฟกสั หาระยะโฟกสั ทช่ี ดั ทส่ี ุด โดยเร่มิ จากเลนสว์ ตั ถทุ ข่ี นาดกาลงั ขยายตา่ สุดก่อน จากนน้ั ค่อยเพม่ิ กาลงั ขยายใหส้ ูงข้นึ โดยปรบั ป่มุ ปรบั ภาพหยาบ (Coarse adjustment knob)  เน่ืองจากเลนสก์ าลงั ขยายตา่ สุดจะเป็นเลนสท์ เ่ี หน็ ภาพกวา้ งทส่ี ุด ทาใหง้ า่ ยในการหาจดุ ทจ่ี ะสอ่ ง การเร่มิ ท่ีกาลงั ขยายสูงทาใหม้ องเหน็ ไม่คลอบ คลมุ หรอื ทาใหย้ ากต่อการหาวตั ถทุ จ่ี ะสอ่ ง

 ขน้ั ท่ี 4 ปรบั ละเอยี ด เมอ่ื ปรบั ภาพหยาบจนพอมองเหน็ ภาพใหท้ าการปรบั ดว้ ยป่มุ ปรบั ภาพแบบละเอยี ด (Fine adjustment knob) ควบคู่กบั การเลอ่ื นสไลด์

 ขน้ั ท่ี 5 ปรบั ปรมิ าณแสง โดยปรบั ทไ่ี ดอะแฟรม (Diaphragm) ใตแ้ ท่นวางสไลดเ์ พอ่ื ควบคุมแสงในปรมิ าณทพ่ี อเหมาะ การลด ความกวา้ งของไดอะแฟรมลงเมอ่ื กาลงั ขยายสูงข้นึ

 ขน้ั ท่ี 6 ปรบั กาลงั ขยายใหส้ ูงข้ึน เมอ่ื ไมข่ นาดของวตั ถทุ ส่ี ่องมขี นาดเลก็ จนไม่สามารถมองเหน็ ไดใ้ หป้ รบั กาลงั ขยายใหส้ ูงข้นึ โดยเลนส์ 100X ควรใช้ Immersion Oil หยดลงบนกระจกปิดสไลดเ์ พอ่ื เพม่ิ ประสทิ ธิภาพในการมองเหน็ ดว้ ย โดยใหเ้ลนสส์ าผสั กบั Immersion Oil และกระจกปิดสไลด์  สาหรบั กาลงั ขยาย 40X และ 100X แนะนาใหใ้ ชก้ ารปรบั โฟกสั เฉพาะป่มุ ปรบั ละเอยี ดอย่างระมดั ระวงั เพราะการกระทบกนั ของสไลดแ์ ละ เลนสส์ ามารถสรา้ งความเสยี หายใหก้ บั เลนสไ์ ด้

 ขน้ั ท่ี 7 เกบ็ ทาความสะอาด เมอ่ื ใชง้ านเสรจ็ ใหเ้กบ็ โดยใชถ้ งุ คลมุ หรอื เก็บไวใ้ นทท่ี ไ่ี ม่มฝี ุ่น และความช้นื ตา่ โดย เชด็ ทาความสะอาดดว้ ยกระดาษเชด็ เลนสห์ รอื นา้ ยาสาหรบั เชด็ เลนส์