วันพืชมงคล 2564

สง่ เสริมการอา่ นโดยห้องสมดุ ประชาชนอาเภอพทุ ธมณฑล

เดือนพฤษภาคมถือว่าเป็ นเดือนท่ีเร่ิมเข้าสู่ฤดูฝน เป็ นระยะเร่ิมต้นของฤดูการทานา จึงมี วันสาคัญทางการเกษตรท่ีสืบทอดกันมาอย่างยาวนาน คือ “วันพืชมงคล” โดยมีช่ือของพิธีนีอ้ ย่าง เป็ นทางการว่า “พระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ” เป็ นพิธีเสริมความเป็ นสิริมงคล ให้กับเกษตรกรทุกคน รวมถึงเพ่ือเป็ นการสร้างขวัญและกาลังใจให้เกษตรกรของไทยในช่วงเข้าสู่ ฤดูกาลเพาะปลูก สง่ เสริมการอา่ นโดยห้องสมดุ ประชาชนอาเภอพทุ ธมณฑล

วันพืชมงคล คือ วันท่ีกาหนดให้มีพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ นับว่ าเป็ น พระราชพิธีท่ีมีความเก่าแก่สืบต่อมาตัง้ แต่โบราณเพ่ือเสริมสร้างขวัญและกาลังใจให้กับเกษตรกร ของชาติ อีกทงั้ ยงั เป็ นการระลกึ ถงึ ความสาคัญของเกษตรกรท่มี ีต่อเศรษฐกจิ ไทย ซ่ึงการจัดพระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญนีม้ ีสืบเน่ืองมาตั้งแต่เม่ือสมัย กรุงศรีอยุธยาตอนปลาย การประกอบพระราชพิธีจะกระทาขึน้ ท่ีท้องสนามหลวง อันประกอบด้วย 2 พระราชพธิ ี ดงั นี้ 1.พระราชพธิ ีพืชมงคล 2. พระราชพธิ ีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ สง่ เสริมการอา่ นโดยห้องสมดุ ประชาชนอาเภอพทุ ธมณฑล

พิธีพืชมงคล เป็ นพิธีทาขวัญเมล็ดพันธ์ุพืชต่างๆ อาทิ ข้าวเปลือกจ้าว ข้ าวเหนียว ข้าง ฟ่ าง ข้าวโพก ถ่ัว งา เผือก มัน เป็ นต้น การประกอบพิธีพืชมงคลก็เพ่ือให้พันธ์ุเหล่านัน้ ปราศจาก โรคภยั และอุดมสมบรู ณ์ มีความเจริญงอกงามดี พธิ ีแรกนาขวัญ เป็ นพธิ ีท่ีเร่ิมต้นการไถนาเพ่ือหว่านเมล็ดข้าว ซ่ึงการประกอบพธิ ีแรกนา ขวัญนีก้ ็เพ่ือให้เป็ นอาณัตสิ ัญญาณว่า บัดนี้ ฤดูกาลแห่งการทานา ทาไร่ และเพาะปลูกได้เร่ิมต้นขึน้ แล้ว สง่ เสริมการอา่ นโดยห้องสมดุ ประชาชนอาเภอพทุ ธมณฑล

พระราชพธิ ีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ หรือพธิ ีแรกนา เป็ นพระราชพธิ ีท่ีมีมาตัง้ แต่โบราณ เม่ือครัง้ ท่สี ุโขทัยเป็ นราชธานี ซ่งึ ในสมัยนัน้ พระมหากษัตริย์มไิ ด้ลงมอื ไถนาเอง เพียงแต่เสดจ็ ฯ ไป เป็ นองค์ประธานในพระราชพธิ ีเท่านัน้ เม่ือครัน้ ถงึ สมัยกรุงศรีอยุธยา พระมหากษัตริย์ไม่ได้เสดจ็ ฯ ไปเป็ นองค์ประธาน แต่จะมอบอาญาสทิ ธ์ใิ ห้โดยทรงทาเหมือนอย่างออกอานาจกษัตริย์และจะทรง จาศีลเป็ นเวลา 3 วัน โดยวธิ ีการเช่นนีไ้ ด้ปฏบิ ัตอิ ย่างต่อเน่ืองตลอดมาจนถงึ ปลายสมัยกรุงศรีอยุธยา สง่ เสริมการอ่านโดยห้องสมดุ ประชาชนอาเภอพทุ ธมณฑล

ต่อมา ในสมัยรัตนโกสนิ ทร์ตอนต้น ตัง้ แต่รัชสมัยของพระบาทสมเดจ็ พระพุทธยอดฟ้ าจุฬา โลกมหาราช รัชกาลท่ี 1 ได้โปรดให้ข้าราชการชัน้ ผู้ใหญ่เป็ นผู้ประกอบพระราชพธิ ีแรกนาขวัญแทน พระองค์ และมไิ ด้ถอื ว่าเป็ นพธิ ีหน้าพระท่นี ่ัง จะยกเว้นกต็ ่อเม่ือมีพระราชประสงค์จะทอดพระเนตร ในตอนแรกๆ มีสถานท่ปี ระกอบพธิ ีท่ีไม่ตายตวั แล้วแต่จะทรงกาหนดให้ สง่ เสริมการอา่ นโดยห้องสมดุ ประชาชนอาเภอพทุ ธมณฑล

ครัน้ มาถึงในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลท่ี 4 พระองค์ทรง โปรดเกล้าฯ ให้จัดพิธีสงฆ์เพ่มิ ขนึ้ ในพระราชพธิ ีต่างๆ ทุกพธิ ี ฉะนัน้ พระราชพธิ ีพืชมงคล จึงได้เร่ิม มีขึน้ เป็ นครัง้ แรกนับแต่นัน้ มา โดยได้จัดรวมกับพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ ทาให้มีช่ือ เรียกรวมกันว่า พระราชพธิ ีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ ส่วนพิธีกรรมนอกเหนือจากการทา เป็ นตัวอย่างท่ีทรงจาแนกไว้ 3 อย่าง 2 อย่างแรกท่ีว่า “ทำกำรซึ่งไม่มีโทษนับว่ำเป็ นกำรสวัสดิมงคล ตำมซ่ึงมำในพรอำศัยคำอธิษฐำนเอำควำมสัตย์เป็ นที่ตั้งบ้ำงพุทธศำสนำบ้ำง” ทรงหมายถึง พิธีพืช มงคล อันเป็ นพิธีสงฆ์ท่ีกระทา ณ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม ส่วนอีกอย่างหน่ึงท่ีว่า “บูชำเซ่นสรวง ตำมทมี่ ำทำงไสยศำสตร์บ้ำง” ทรงหมายถงึ พธิ ีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ อันเป็ นพธิ ีทางพราหมณ์ สง่ เสริมการอา่ นโดยห้องสมดุ ประชาชนอาเภอพทุ ธมณฑล

ฉะนัน้ พอสรุปความมุ่งหมายอันเป็ นมูลเหตุการเกิดพระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัล แรกนาขวัญ ได้ว่า พระราชพิธีนีม้ ุ่งหมายท่ีจะให้เป็ นตัวอย่างแก่ราษฎร หวังเพ่ือชักนาให้มีความ ม่ันใจในการทานา อันเป็ นอาชีพหลักท่ีสาคัญของคนไทยท่ีมีมาช้านานและสืบต่อมาจนปัจจุบัน ยังคงเป็ นอยู่เช่นนัน้ เพราะด้วยการเกษตรท่ีมีการทานาเป็ นอาชีหลัก นับเป็ นส่ิงท่ีมีความสาคัญต่อ ชีวติ ความเป็ นอยู่และเศรษฐกจิ ของประเทศในทุกสมัย สง่ เสริมการอา่ นโดยห้องสมดุ ประชาชนอาเภอพทุ ธมณฑล

พระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ เดิมทีจะกระทาท่ีทุ่งพญาไท แต่เม่ือได้มีการฟื้นฟู พระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญขึน้ ใหม่ จึงได้เปล่ียนแปลงสถานท่ีโดยจัดให้มีขึน้ ท่ีท้อง สนามหลวง ทัง้ นี้ วันแรกนาขวัญ นับเป็ นอีกหน่ึงวันสาคัญของชาติ คณะรัฐมนตรีจึงมีมตใิ ห้ในวันนี้ เป็ นวันหยุดราชการ 1 วัน และมีประกาศให้ชักธงชาตติ ามระเบียบราชการ อน่ึง นับตัง้ แต่ปี พ.ศ. 2509 เป็ นต้นมา คณะรัฐมนตรีได้ประชุมปรึกษากันโดยลงมตใิ ห้วัน พระราชพธิ ีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญเป็ นวันเกษตรกรประจาปี อีกด้วย ทัง้ นี้ เพ่ือให้ผู้ท่ีมี อาชีพทางเกษตรพึงระลึกถึงความสาคัญของการเกษตร และร่ วมมือกันประกอบพระราชพิธีพื ช มงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญเพ่อื เป็ นสริ ิมงคลแก่อาชีพของตน สง่ เสริมการอ่านโดยห้องสมดุ ประชาชนอาเภอพทุ ธมณฑล

พระราชพิธีพืชมงคล เป็ นพิธีทาขวัญพืชพันธ์ุธัญญาหารท่ีพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงอธิษฐานเพ่ือความอุดมสมบูรณ์ของพืชพันธ์ุในราชอาณาจักรไทย โดยข้าวท่ีนามาเข้าพิธีพืช มงคลนัน้ เป็ นข้าวเปลือก มีทัง้ ข้าวเจ้าและข้าวเหนียว อีกทัง้ ยังมีเมล็ดพืชชนิดต่ างๆ รวมกว่า 40 ชนิด ซ่ึงแต่ละชนิดจะถูกบรรจุอยู่ในถุงผ้าขาว นอกจากนีก้ ็ยังมีข้าวเปลือกท่ีใช้สาหรับหว่านในพิธี แรกนาบรรจุเข้ากระเช้าทองคู่หน่ึงและเงนิ อีกคู่หน่ึง เป็ นข้าวพันธ์ุดีท่ีโปรดฯ ให้ปลูกในสวนจิตรลดา และพระราชทานมาเข้าพธิ ีพืชมงคล ซ่งึ พนั ธ์ุข้าวพระราชทานนีจ้ ะใช้หวานในพระราชพธิ ีแรกนาส่วน หน่ึง ส่วนท่ีเหลือทางการจะบรรจุซองแล้วส่งไปแจกจ่ายแก่ ชาวนาและประชาชนในจังหวัดต่างๆ เพ่อื เป็ นม่งิ ขวัญและเป็ นสริ ิมงคลแก่พชื ผลท่จี ะเพาะปลูกในปี นี้ สง่ เสริมการอ่านโดยห้องสมดุ ประชาชนอาเภอพทุ ธมณฑล

สาหรับการประกอบพิธีนัน้ จะถูกกาหนดขึน้ โดยโหรหลวง ซ่ึงในระหว่างพิธีอันสวยงามนี้ ก็จะมีการทานายปริมาณนา้ ฝนในช่วงฤดูฝนท่ีกาลังจะมาถงึ โดยพระยาแรกนาจะทาการเลือกผ้า 3 ผืนท่มี ีความยาวต่างกันตามชอบใจ ซ่งึ ผ้าทัง้ 3 ผืนนีม้ ีความคล้ายคลึงกัน หากพระยาแรกนาเลือกผืน ท่ียาวท่สี ุดกท็ ายว่า ปี นีป้ ริมาณนา้ ฝนจะมีน้อย แต่ถ้าเลือกผืนท่สี ัน้ ท่สี ุด ทายว่าปี นีจ้ ะมีปริมาณนา้ ฝน มาก หรือหากเลือกผืนท่ีมีความยาวปานกลาง ทายว่าปี นีจ้ ะมีปริมาณนา้ ฝนพอประมาณ ต่ อมา หลังจากท่ีสวมเสือ้ ผ้าท่ีเรียกว่า ผ้านุ่ง เรียบร้ อยแล้ว พระยาแรกนาก็จะไถลงไปบนพืน้ ท่ีท้อง สนามหลวงด้วยพระนังคัลสีแดงและสีทอง มีพระโคเพศผู้ลาตัวสีขาวทาหน้าท่ีลาก แล้วตามด้วยเทพี ทัง้ 4 ทาหน้าท่ีหาบกระเช้าทองและกระเช้าเงินท่ีบรรจุเมล็ดข้าวเปลือก นอกจากนีย้ ังจะมีคณะ พราหมณ์ท่เี ดนิ คู่ไปกับขบวน พร้อมทงั้ สวดและเป่ าสังข์ไปในขณะเดยี วกัน สง่ เสริมการอ่านโดยห้องสมดุ ประชาชนอาเภอพทุ ธมณฑล

เม่ือเสร็จจากการไถแล้ว พระโคจะได้รับ สง่ เสริมการอา่ นโดยห้องสมดุ ประชาชนอาเภอพทุ ธมณฑล การป้ อนพระกระยาหารและเคร่ืองด่ืมทัง้ สิน้ 7 ชนิด ได้แก่ เมล็ดข้าว ถ่วั ข้าวโพด หญ้า เมลด็ งา นา้ และเหล้า ไม่ว่าพระโคจะเลอื กกิน หรือด่ืมส่ิง ใดก็ทายว่าในปี นัน้ ๆ จะสมบูรณ์ด้วยส่ิงท่ีพระโค เป็ นผู้เลือก ขัน้ ตอนต่อมา พระยาแรกนาจะทา การหว่านเมล็ดข้าว ประชาชนจะพากันมาแย่ง เก็บ เพราะถือกันว่าเมล็ดข้าวนีเ้ ป็ นส่ิงศักด์ิสิทธ์ิ อันจะนามาซ่ึงความอุดมสมบูรณ์ และก่ อให้ เกิด ความเป็ นสิริมงคลแก่ผู้ท่ีมีไว้ในครอบครอง เม่ือ เก็บเมล็ดข้าวกลับไปแล้ว ชาวนาก็จะใช้เมล็ด ข้าวท่ีเก็บได้มาผสมกับเมล็ดข้าวของตัว เพ่ือให้ พืชท่ีลงแรงลงกายปลูกในปี ท่ีจะมาถึงนีม้ ีความ อุดมสมบูรณ์

สาหรับพระโคท่ีจะเข้าพระราชพิธีแรกนาขวัญนัน้ จะถูกเลีย้ งดูอย่างดี โดยพระโคท่ีใช้ใน พระราชพิธีจะต้องมีลักษณะท่ีดี ขาด หรือเกินไม่ได้ อันประกอบด้วย หูดี ตาดี แข็งแรง เขาทัง้ สอง ตัง้ ตรงสวยงาม พระโคแต่ละคู่จะต้องมีสีเหมือนกัน อีกทัง้ จะมีการคัดเลือกพระโคเพียงสองสี คือ สี ขาวสาลีและสีนา้ ตาลแดง เจาะจงว่าเป็ นเฉพาะเพศผู้เท่านัน้ และต้องผ่านการ ตอน เสียก่อนด้วย สง่ เสริมการอ่านโดยห้องสมดุ ประชาชนอาเภอพทุ ธมณฑล



วันพืชมงคล ประวัติวันพืชมงคล ประวัติพิธี แรกนา ขวัญ.Sanook(2564).สืบค้ นเมื่อวันท่ี 9 พฤษภาคม 2564.เข้าถงึ ได้จาก http://event.sanook.com/day/ploughing/ “วนั พืชมงคล” กบั “การเสย่ี งทายของพระโครูปงาม”.เฮงลิสซ่ิง(2564) สืบค้นเมื่อวนั ท่ี 9 พฤษภาคม 2564. เข้าถงึ ได้จาก https://www.hengleasing.com สง่ เสริมการอา่ นโดยห้องสมดุ ประชาชนอาเภอพทุ ธมณฑล