วันฉัตรมงคล 2564

วันฉัตรมงคล เป็ นวันที่รำลึกถึงพระรำชพิธีบรมรำชำภิเษก เป็ น พระมหำกษัตริย์ รัชกำลที่ 10 แห่งรำชวงศ์จักรี และรำชอำณำจักรไทย ของ พระบำทสมเด็จพระปรเมนทรรำมำธิบดีศรีสินทรมหำวชิรำลงกรณ พระวชิรเกล้ำ เจ้ำอย่หู วั หลงั จำกเสด็จขนึ ้ เถลิงถวลั ยรำชสมบตั ิ ตอ่ จำกพระบำทสมเด็จพระบรม ชนกำธิเบศร มหำภูมิพลอดุลยเดชมหำรำช บรมนำถบพิตร เมื่อวนั ท่ี 13 ตลุ ำคม พ.ศ. 2559 และดำรงพระอิสริยยศเป็น “พระบำทสมเดจ็ พระวชิรเกล้ำเจ้ำอยหู่ วั ”

รัฐบำลไทยและพสกนิกร จึงได้น้อมเกล้ำน้อมกระหม่อม จัด งำนพระรำชพิธีฉลองพระเศวตฉัตรหรือรัฐพิธีฉัตรมงคล หรืออำจ เรียกว่ำพระรำชพิธีฉัตรมงคล ซึ่งกระทำในวันบรมรำชำภิเษก ถวำย เมอื่ วนั ท่ี 4 พฤษภำคม พ.ศ. 2562

ทงั้ นี ้พระบำทสมเด็จพระวชิรเกล้ำเจ้ำอย่หู วั ได้มีพระปฐมบรม รำชโองกำรในพระรำชพิธีบรมรำชำภิเษกนนั้ ว่ำ “เรำจะสืบสำน รักษำ และต่อยอด และครองแผ่นดินโดยธรรม เพ่ือประโยชน์สขุ แห่งอำณำ รำษฎรตลอดไป” ตัง้ แต่นัน้ เป็ นต้ นมำ พสกนิกรชำวไทยจึงได้ ถือเอำวันที่ 4 พฤษภำคม ของทกุ ปี เป็นวนั ฉตั รมงคล เพอ่ื น้อมรำลกึ ถงึ วนั สำคญั นี ้

กำรจดั พระรำชพิธีบรมรำชำภิเษกนนั้ มีหลกั ฐำนปรำกฏ ในหลกั ศลิ ำจำรึก วดั ศรีชมุ ของพญำลไิ ท ว่ำเร่ิมต้นมำตงั้ แตค่ รัง้ พอ่ ขนุ ผำเมืองได้อภิเษกพ่อขนุ บำงกลำงหำว หรือพ่อขุนบำงกลำงท่ำว ให้ เป็นผ้ปู กครองเมืองสโุ ขทยั

จำกนนั้ ในสมยั กรุงรัตนโกสินทร์ พระบำทสมเด็จพระพทุ ธยอด ฟ้ ำจุฬำโลกมหำรำช ได้ทรงฟื ้นฟูพระรำชพิธีบรมรำชำภิเษกให้ถูกต้ อง สมบูรณ์ โดยพระมหำกษัตริย์ที่ยังมิได้ ทรงประกอบพระรำชพิธีบร ม รำชำภิเษก จะไม่ใช้คำว่ำ “พระบำท” นำหน้ำ “สมเด็จพระเจ้ำอยู่หัว” และ คำสง่ั ของพระองค์ก็ไม่เรียกวำ่ “พระบรมรำชโองกำร” และอีกประกำรหนงึ่ คือ จะยงั ไมม่ ีกำรใช้ นพปฎลเศวตฉตั ร หรือฉตั ร 9 ชนั้

ก่อนหน้ำรัชสมยั ของพระบำทสมเด็จพระจอมเกล้ำเจ้ำอยู่หวั พระรำชพิธีฉัตรมงคลถือ เป็ นพิธีของเจ้ำพนกั งำนในพระรำชฐำน ที่มีหน้ำที่รักษำเคร่ืองรำชูปโภคและพระทวำรประตวู งั ได้จดั กำรสมโภชสงั เวยเคร่ืองรำชูปโภคท่ีตนรักษำทุกปี ในเดือนหก และเป็ นงำนส่วนตวั ไม่ถือ เป็ นงำนหลวง จนกระทง่ั สมยั พระบำทสมเดจ็ พระจอมเกล้ำเจ้ำอยหู่ วั เสดจ็ ขนึ ้ ครองรำชย์ ได้ทรงกระทำ พิธีฉัตรมงคลขึน้ เป็ นครัง้ แรก ในวนั บรมรำชำภิเษก เมื่อวนั ที่ 15 พฤษภำคม พ.ศ. 2393 โดยมี พระรำชดำริวำ่ วนั บรมรำชำภิเษกเป็ นมหำมงคลสมยั ท่ีควรแก่กำรเฉลมิ ฉลองในประเทศที่มีพระ เจ้ำแผ่นดิน จึงถือให้วันนัน้ เป็ นวันนักขัตฤกษ์มงคลกำล และควรที่จะมีกำรสมโภชพระมหำ เศวตฉตั รให้เป็ นสวสั ดมิ งคลแก่รำชสมบตั ิ แตเ่ น่ืองจำกเป็ นธรรมเนียมใหม่ ยำกต่อกำรเข้ำใจ อีก ทงั้ เผอิญท่ีวนั บรมรำชำภิเษกไปตรงกบั วนั สมโภชเครื่องรำชปู โภคท่ีมีแตเ่ ดิม พระบำทสมเด็จพระ จอมเกล้ำเจ้ำอย่หู วั จึงทรงอธิบำยว่ำ วนั ฉตั รมงคลเป็ นวนั สมโภชเครื่องรำชปู โภค จึงไม่มีใครติด ใจสงสยั

ดงั นนั้ จึงได้มีพระรำชดำริจดั งำนพระรำชกศุ ลพระรำชทำนช่ือว่ำ “ฉัตรมงคล” นีข้ ึน้ โดยได้มีกำรเฉลิมฉลองด้วยกำรนิมนต์พระสงฆ์มำสวด เจริญพุทธมนต์ ในวันขึน้ 13 ค่ำ เดือน 6 รุ่งขึน้ มีกำรถวำยภัตตำหำรแด่ พระสงฆ์ท่ีพระที่นง่ั ดสุ ิตมหำปรำสำทและพระท่ีนง่ั ไพศำลทกั ษิณ ด้วยเหตนุ ี ้ จึงถือว่ำกำรเฉลิมฉลองพระรำชพิธีฉัตรมงคล เริ่ มมีในรัชกำลของ พระบำทสมเดจ็ พระจอมเกล้ำเจ้ำอยหู่ วั เป็นครัง้ แรก

ตอ่ มำในสมยั รัชกำลที่ 5 วนั บรมรำชำภิเษก ตรงกบั เดือน 12 จงึ โปรด เกล้ ำฯ ให้ จัดงำนฉัตรมงคลในเดือน 12 แต่ไม่ได้ รับกำรยินยอม พระบำทสมเด็จพระจุลจอมเกล้ ำเจ้ ำอยู่หัวจึงทรงแก้ ไขด้ วยกำรออก พระรำชบญั ญัติว่ำด้วยตรำจลุ จอมเกล้ำสำหรับตระกลู ขึน้ ให้มีพระรำชทำน ตรำนีต้ รงกับวันคล้ำยบรมรำชำภิเษก ท่ำนผู้หลกั ผู้ใหญ่จึงยินยอมให้เล่ือน งำนฉัตรมงคลมำตรงกับวันบรมรำชำภิเษก แต่ยงั ให้รักษำประเพณีสมโภช เครื่องรำชูปโภคอยู่ตำมเดิม รูปแบบงำนวันฉัตรมงคลจึงเป็ นเช่นนี จ้ นถึง ปัจจบุ นั

ในรัชกำลปัจจบุ นั พระบำทสมเด็จพระเจ้ำอยหู่ วั ทรงพระกรุณำโปรด เกล้ำฯ ให้จดั งำน 3 วนั นนั่ คือ 1. วันฉัตรมงคล ตรงกับวันท่ี 4 พฤษภำคม พระบำทสมเด็จพระ เจ้ำอยู่หัวทรงประกอบพระรำชพิธีบรมรำชำภิเษก ประกอบด้วย สรงพระ มรุ ธำภิเษก ณ ชำลำพระท่ีนง่ั จกั รพรรดิพิมำน ทรงรับนำ้ อภิเษก ณ พระท่ีนง่ั อฐั ทิศอทุ มุ พรรำชอำสน์ ทรงรับเคร่ืองรำชกกธุ ภณั ฑ์ ขตั ติยรำชวรำภรณ์ และ พระแสง ณ พระที่น่ังภัทรบิฐ เลีย้ งพระ พระสงฆ์ดับเทียนชัย ณ พระที่น่ัง อมรินทรวนิ ิจฉยั

ในรัชกำลปัจจบุ นั พระบำทสมเด็จพระเจ้ำอยหู่ วั ทรงพระกรุณำโปรด เกล้ำฯ ให้จดั งำน 3 วนั นนั่ คือ 1. วันฉัตรมงคล ตรงกับวันท่ี 4 พฤษภำคม พระบำทสมเด็จพระ เจ้ำอยู่หัวทรงประกอบพระรำชพิธีบรมรำชำภิเษก ประกอบด้วย สรงพระ มรุ ธำภิเษก ณ ชำลำพระท่ีนง่ั จกั รพรรดิพิมำน ทรงรับนำ้ อภิเษก ณ พระท่ีนง่ั อฐั ทิศอทุ มุ พรรำชอำสน์ ทรงรับเคร่ืองรำชกกธุ ภณั ฑ์ ขตั ติยรำชวรำภรณ์ และ พระแสง ณ พระที่น่ังภัทรบิฐ เลีย้ งพระ พระสงฆ์ดับเทียนชัย ณ พระที่น่ัง อมรินทรวนิ ิจฉยั

2. วันที่ 5 พฤษภำคม เป็ นพระรำชพิธีเฉลิมพระปรมำภิไธย พระนำมำภิไธย สถำปนำพระฐำนนั ดรศกั ดิ์พระบรมวงศ์ และเสดจ็ พระ รำชดำเนินเลียบพระนครโดยขบวนพยหุ ยำตรำสถลมำรค จำกพระที่นงั่ อำภรณ์ภิโมกข์ปรำสำท วดั บวรนิเวศวิหำร วดั รำชบพิธสถิตมหำสีมำ รำม และวดั พระเชตพุ นวิมลมงั คลำรำม

3. วนั ท่ี 6 พฤษภำคม พระบำทสมเด็จพระเจ้ำอย่หู วั เสด็จออก ณ สีหบญั ชร พระท่ีนั่งสทุ ไธสวรรยปรำสำท ให้ประชำชนเฝ้ ำฯ ถวำย พระพรชัยมงคล เสด็จออกให้ทูตำนุทูตและกงสุลต่ำงประเทศเฝ้ ำฯ ถวำยพระพรชยั มงคล ณ พระท่ีนงั่ จกั รีมหำปรำสำท

1. ประดบั ธงชำตติ ำมอำคำรบ้ำนเรือนและสถำนท่ีรำชกำร 2. ร่วมทำบญุ ตกั บำตร ประกอบพิธีทำงศำสนำ เพ่ือถวำยเป็นพระรำชกศุ ล 3. น้อมเกล้ำน้อมกระหมอ่ มถวำยพระพรชยั พร้อมเพรียงกนั กล่ำวคำ ถวำยอำศิรวำทรำชสดดุ ี ถวำยชยั มงคลให้ทรงพระเกษมสำรำญ ทรง เจริญพระชนมพรรษำย่ิงยืนนำน เป็นมหำมิ่งขวญั แกพ่ สกนิกรชำวไทย ไปชวั่ กำลย่งิ ยืนนำน ขอขอบคณุ ข้อมลู จำกมหำวทิ ยำลยั รำชภฏั บรุ ีรัมย์