หน่วยที่ 1 ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับการสื่อสาร

หนว# ยที่ ๑ ความรเู0 บื้องต0นเกยี่ วกบั การสอ่ื สาร แนวคดิ (Concept) การสื่อสารเป-นป/จจัยที่จำเป-นอย6างยิ่งในการดำรงชีวิตของมนุษยB เนื่องจากมนุษยBตCอง ติดต6อสื่อสารกัน เพื่อถ6ายทอดความรCู ความคิด ทัศนคติและเหตกุ ารณBต6าง ๆ ที่เกิดขึ้นโดยใชCภาษาเปน- สอ่ื กลาง โดยเฉพาะอย6างย่ิงในยุคโลกาภิวัตนB (Globalization) ซง่ึ ขอC มูลข6าวสารสง6 ถงึ กนั ไดCอย6างรวดเร็ว การสื่อสารที่มีประสิทธิภาพทำใหCบุคคลมีความรูC ความเขCาใจ มีโลกทัศนBกวCางไกล เกิดการพัฒนาการ เรยี นรทูC ง้ั ใน ดCานเศรษฐกจิ การเมอื ง สงั คมและสรCางสรรคBความเจรญิ กCาวหนาC แก6ประเทศชาตติ 6อไป สาระการเรยี นรู0 (Topics) ๑. ความหมายของการสอ่ื สาร ๒. ความสำคญั ของการสอ่ื สาร ๓. พฒั นาการของการส่ือสาร ๔. วตั ถปุ ระสงคขB องการสือ่ สาร ๕. องคปB ระกอบของการสอื่ สาร ๖. ประเภทของการสอ่ื สาร ๗. การใชสC อ่ื สงั คมเพ่อื การสอ่ื สารในปจ/ จบุ ัน จดุ ประสงคNเชงิ พฤตกิ รรม (Behavioral Objectives) ๑. บอกความหมายของการสือ่ สารไดC ๒. บอกความสำคัญของการสอ่ื สารไดC ๓. บอกพฒั นาการของการสอื่ สารไดC ๔. จำแนกวัตถุประสงคBของการสอ่ื สารไดC ๕. จำแนกองคBประกอบของการส่อื สารไดC ๖. จำแนกประเภทของการส่ือสารไดC ๗. อธบิ ายการใชสC อื่ สงั คมเพ่ือการสื่อสารในปจ/ จบุ ันไดC -๑-

แบบทดสอบกอ# นเรยี น หนว# ยท่ี ๑ ความรู0เบือ้ งต0นเก่ยี วกับการสือ่ สาร คำช้แี จง จงทำเครอ่ื งหมาย (X) ลงหนCาขอC ทถ่ี กู ตอC งทสี่ ุดเพียงขCอเดียว ๑. ขCอใดใหCความหมายของคำว6า “การสื่อสาร” ไดCชัดเจนทส่ี ุด ก. การสง6 สารจากผรูC บั ไปยงั ผสCู ง6 ข. การสอ่ื ความรูCสกึ ไปยังผรCู บั สาร ค. การติดต6อรบั รเCู รอ่ื งราวซง่ึ กนั และกนั ง. การติดของมนษุ ยทB ่ีมสี าร จ. การติดตอ6 ระหวา6 งมนษุ ยBและมีการตอบสนอง ๒. ขอC ใดไม6ใช6การติดตอ6 สอื่ สาร ก. แดงอ6านทบทวนวิชาภาษาไทย ข. ดำจอดรอสญั ญาณไฟทส่ี ี่แยกตลาด ค. คณุ แม6อา6 นสลากยาขCางขวดก6อนรับประทานอาหาร ง. คุณพอ6 ฟ/งข6าวโทรทัศนทB กุ เชCากอ6 นไปทำงาน จ. คณุ ปูsอ6านหนังสือใหดC ำฟง/ ๓. การฟง/ นทิ านหรือดนตรี เป-นการฟ/งเพื่อวัตถปุ ระสงคใB ด ก. เพ่อื แจงC ใหทC ราบ ข. เพื่อการกระทำหรอื ตัดสินใจ ค. เพ่อื เสนอหรือชกั จูงใจ ง. เพอ่ื สราC งความพอใจหรือบนั เทงิ จ. เพ่อื สอนหรือใหกC ารศึกษา ๔. ขอC ใดเปน- องคปB ระกอบของการสอ่ื สารทถี่ ูกตอC ง ก. สอ่ื การตอบสนอง ผสูC 6งสาร สาร ข. ผูสC ง6 สาร ส่อื การตอบสนอง ผรูC บั สาร ค. ผูCสง6 สาร สาร ส่ือ ผรูC บั สาร การตอบสนอง ง. การตอบสนอง ภาษา สอื่ สาร ผCสู ง6 สาร จ. ผCูสง6 สาร การตอบสนอง ผรูC ับสาร ภาษา ๕. การส่อื สารทดี่ ีนอกจากจะมีองคปB ระกอบของการสอื่ สารแลวC สงิ่ สำคัญที่ตอC งคำนึงถงึ คือขอC ใด ก. ความชดั เจนของสาร ข. ความจรงิ ใจของผูCสง6 สาร ค. ความเขาC ใจของผูรC บั สาร -๒-

ง. ระยะเวลาในการสง6 สาร จ. สภาพแวดลCอมเพอ่ื ผรCู ับสารจะไดCเขCาใจ ๖. ในการประกาศข6าวรายการวทิ ยุ “ผสCู 6งสาร” หมายถงึ ขอC ใด ก. ผูฟC ง/ ขา6 ว ข. ผูCประกาศขา6 ว ค. ขา6 ว ง. สถานทจ่ี ัดขา6 ว จ. เครอ่ื งประกาศขา6 ว ๗. ขอC ใดเปน- การสอื่ สารภายในตัวบคุ คล ก. การสง6 ขอC ความถงึ กนั ข. การพูดหาเสียงเลือกตง้ั ค. การอภปิ รายในหอประชมุ ง. การเขยี นจดหมายแลCวอ6านตรวจทานก6อนสง6 จ. การสนทนาทางโทรศัพทB ๘. ขอC ใดเปน- สอื่ เฉพาะกจิ ก. วิทยุกระจายเสียง ข. การจดั นทิ รรศการ ค. การจอC งหนCา ง. ผเCู ลา6 นทิ าน จ. ใบปลวิ ๙. การสอ่ื สารจะมอี ปุ สรรคมากที่สดุ ถCาผสCู ง6 สารและผรูC บั สารขาดคณุ สมบัตขิ Cอใด ก. ความรแCู ละประสบการณรB ะหวา6 งบุคคล ข. การจัดเรยี งลำดบั ของสาร ค. มารยาทในการสง6 สาร ง. สภาพแวดลCอมและบรรยากาศในการสอื่ สาร จ. ความยากงา6 ยของสาร สอื่ ทีใ่ ชใC นการสื่อสาร ๑๐. เม่ือผฟูC ง/ รับสารท่ผี พCู ูดส6งมาแลCวเกดิ ความเลอ่ื มใสศรทั ธาผCูฟ/งอยูใ6 นกระบวนการรับสารใด ก. รบั รูC ข. สนใจ ค. ตีความ ง. เขCาใจ จ. ตอบสนอง -๓-

บทนำ มนุษยBจำเปน- ตอC งเกีย่ วขCองกบั การสอื่ สารต้งั แตเ6 กดิ จนตาย ทเ่ี ป-นเชน6 นี้เนื่องจากมนุษยBเรา ไมส6 ามารถดำเนนิ ชีวิตอย6ูตามลำพังโดยไมต6 Cองพึง่ พาอาศัยผูCอืน่ ไดจC งึ ตCองมกี ารสอื่ สารระหว6างกัน ซ่ึงในการ สื่อสารแต6ละครั้งจะตCองอาศัยภาษาในการสื่อความหมายจากผูสC 6งสารไปยงั ผูCรับสาร และภาษาในที่นี้จะ รวมทั้งภาษาที่เป-นคำพูด ไดCแก6 ภาษาพูด ภาษาเขียน ของชนชาติต6าง ๆ (วัจนภาษา) และภาษาที่ไม6ใช6 คำพูด ไดCแก6 สัญลักษณB สัญญาณต6าง ๆ อากัปกิริยา (อวัจนภาษา) ในสมัยก6อนมนุษยBมีการใชCสัญญาณ ประเภทควนั ไฟต6าง ๆ ในการติดต6อส่ือสาร สอื่ ความหมายใหเC กดิ การรบั รรูC 6วมกนั ตอ6 มามนุษยBมีวิวฒั นาการ มากข้นึ มีการสราC งภาษาขึ้นมา เพือ่ ใชCในการติดต6อสื่อสาร ไม6ว6าจะเปน- ภาษาพดู หรอื ภาษาเขียน ประกอบ กบั โลกมีวิวฒั นาการเรอ่ื งสอื่ ต6าง ๆ มากขึ้น ทำใหมC นษุ ยเB กดิ การรบั รCคู วามหมายร6วมกนั ไดดC ีขึ้น กวCางขวาง และรวดเร็วขึ้น เพราะฉะน้ันตราบใดก็ตามทีม่ นุษยBจำเป-นจะตCองอยู6ร6วมกันเป-นสังคม การติดต6อสื่อสาร ย6อมตCองมีความจำเป-นอย6างแน6นอน ทั้งนี้ เพื่อสรCางความเป-นระเบียบในการอยู6ร6วมกัน สรCางความ เขCาใจความชว6 ยเหลือและความสามัคคกี ัน ๑. ความหมายของการสือ่ สาร การสื่อสาร หมายถึง การนำถCอยคำ ขCอความหรือหนังสือของอีกฝsายหนึ่งส6งใหCอีกฝsายหนึ่ง โดยมสี อื่ นำไป (พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑติ ยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒, ๒๕๔๖ : ๑,๒๐๐) การสื่อสาร หมายถึง กระบวนการถ6ายทอดสารจากผูCส6งสารไปยังผูCรับสาร เพื่อสื่อความหมาย ตา6 ง ๆ ตามความตCองการโดยผ6านสอื่ หรอื ชอ6 งทาง การสือ่ สารมีลักษณะเปน- ทงั้ เครอ่ื งมอื และวิธกี ารทีท่ ำใหC เกิดการเปลี่ยนแปลงต6อบุคคล องคBกรและสังคม มีธรรมชาติเป-นสหวิทยาการที่จะตCองอาศัยความรูC ความเขCาใจสาขาวชิ าต6าง ๆ เป-นพื้นฐานใหCสามารถเขาC ใจการส่อื สารไดกC วาC งขวาง ชดั เจนและลึกซึ้งยิ่งข้ึน (วรมน ลิม้ มณ,ี ๒๕๔๔ : ๔๒) การสื่อสาร หมายถึง การสื่อความหมายใหCเกิดความเขCาใจระหว6างกัน โดยเป-นกระบวนการ ถ6ายทอดสารระหว6างมนุษยBและใชCภาษาเป-นเครื่องมือติดต6อระหว6างกันดCวยวิธีการต6าง ๆ อันส6งผลใหC ผสCู 6งสารและผรCู บั สารเกดิ ความเขาC ใจตรงกัน รวมทัง้ ยังเปน- การแสดงออกซง่ึ ความรCสู กึ นกึ คิด การถ6ายทอด เรื่องราวต6าง ๆ หรือสิ่งอื่นใดที่มนุษยBตCองการนำเสนอไปยังผูCอื่น ซึ่งแต6ละบุคคลอาจใชCวิธีการ หรือกระบวนการส่ือสารที่แตกต6างกันไปตามความเหมาะสมหรือความจำเปน- ทัง้ ของตนเองและคู6สือ่ สาร (กอบกาญจนB วงศBวสิ ทิ ธ์ิ, ๒๕๕๑ : ๔ - ๕) การส่อื สาร หมายถงึ การท่มี นุษยBถ6ายทอดความรCู ความคิด หรอื ประสบการณขB องตนไปยงั บคุ คล อื่น และการรับรูCความคิดจากบุคคลอื่นมาปรับพฤติกรรมของตนเองโดยกระบวนการของการสื่อสาร ซง่ึ ถ6ายทอดและรบั ความรูC (สวุ ทิ ยB ขาวนอก, ๒๕๕๑ : ๑๔) การสื่อสาร หมายถงึ การตดิ ตอ6 กนั ของบุคคลเพื่อถ6ายทอดเรอื่ งราว ความรูC ความคดิ โดยอาศยั สื่อ ทง้ั การพูด การเขยี น ภาษาทา6 ทางและวัตถุใหเC กิดการรบั รูCเขาC ใจตรงกนั (วิเศษ ชาญประโคน, ๒๕๕๑ : ๒) -๔-

สรุปไดวC 6า การสอ่ื สาร (Communication) หมายถงึ กระบวนการถ6ายทอดขา6 วสาร ขCอมูล ความรูC ประสบการณB ความรูCสึก ความคิดเห็น ความตCองการจากผูCส6งสารโดยผ6านสื่อต6าง ๆ ที่อาจเป-นการพดู การเขยี น สัญลักษณBอื่นใด การแสดงหรือการจัดกจิ กรรมต6าง ๆ ไปยังผูรC ับสาร ซึ่งอาจจะใชCกระบวนการ สอื่ สารที่แตกต6างกันไปตามความเหมาะสม หรือความจำเปน- ของตนเองและค6ูสอ่ื สาร โดยมวี ตั ถุประสงคBใหC เกิดการรับรูCร6วมกันและมีปฏิกิริยาตอบสนองต6อกัน บริบททางการสื่อสารที่เหมาะสมเป-นป/จจัยสำคญั ทจ่ี ะชว6 ยใหCการสือ่ สารสมั ฤทธิผ์ ล ภาพที่ ๑.๑ การเสวนาของครูพเ่ี ลย้ี งเกยี่ วกบั การฝก‚ ประสบการณBวิชาชพี ของนักศกึ ษา ณ มหาวิทยาลยั ราชภัฎศรสี ะเกษ ที่มา : งานประชาสมั พันธมB หาวิทยาลยั ราชภัฎศรสี ะเกษ ๒. ความสำคญั ของการส่ือสาร ๒.๑ ด0านสังคม การรวมกลุ6มในสังคมทั้งระดับครอบครัว ชุมชน จนถึงระดับประเทศนั้น จะตCองมีการ ส่อื สารใหเC กดิ ความเขCาใจร6วมกนั ในเร่ืองตา6 ง ๆ มกี ระบวนการทาํ ใหคC นยอมอยใ6ู นกฏเกณฑBกติกาของสังคม มกี ารถา6 ยทอดความรแCู ละทํานบุ ํารงุ ศิลปวฒั นธรรม ซงึ่ ตอC งอาศยั การส่ือสารเป-นพน้ื ฐาน เพื่อใหCเกิดความ เขCาใจ และเพ่ือสราC งระเบียบของสงั คมใหเC ปน- ท่ยี อมรับระหวา6 งสมาชกิ อยร6ู ว6 มกนั อยา6 งสงบสุขในสังคม ๒.๒ ดา0 นชวี ติ ประจำวนั การสื่อสารมีบทบาทสำคัญต6อการดำเนินชีวิตประจำวันของคนเราเป-นอย6างมาก ในแต6 ละวันเรามีการสื่อสารอยู6ตลอดเวลา ไม6ว6าจะเป-นการสื่อสารระหว6างบุคคล การสื่อสารกลุ6มใหญ6 การสื่อสารดCวยคำพูด ตัวหนังสือ กริ ิยาทา6 ทางและสือ่ สารมวลชน ทั้งในบทบาทของผูCรบั สารและผูCส6งสาร หากคนเราขาดความรหูC รอื ทกั ษะการสื่อสาร ก็อาจทาํ ใหกC ารปฏบิ ัติภารกจิ ประจาํ วนั น้ันบกพรอ6 งไดC -๕-

๒.๓ ด0านธรุ กิจและอตุ สาหกรรม ป/จจบุ ันวงการธรุ กจิ และอุตสาหกรรมมีการปฏวิ ัตทิ างดCานเทคโนโลยีการผลติ ตลอดจน การพฒั นาประสิทธภิ าพในการทำงาน ทำใหตC Cองอาศยั การสื่อสารที่มปี ระสิทธิภาพมากย่ิงขึ้น การสื่อสาร จงึ มคี วามสำคัญอยา6 งย่งิ โดยใชสC อ่ื สารเพื่อการโฆษณาสนิ คาC การประชาสัมพนั ธB ท้ังภายในและภายนอก องคBกร การบริหาร ติดต6อ ประสานงาน การฝ‚กอบรมพนักงาน โดยมีการนำเครื่องมือและเทคโนโลยี การสอื่ สารซง่ึ การสื่อสารท่ดี ี จะส6งผลใหธC รุ กจิ และอตุ สาหกรรมประสบผลสําเร็จไดอC ย6างรวดเรว็ ๒.๔ ดา0 นการปกครอง ไม6ว6าจะเป-นการปกครองในระบอบใดหรือการปกครองระดับใด ตCองอาศัยการสื่อสาร เป-นเครื่องมือหรือกลไกที่สำคัญที่จะทำใหCสังคมเจริญกCาวหนCาและประชาชนอยู6ร6วมกันอย6างผาสุก โดยเฉพาะอยา6 งยงิ่ ในดาC นการเผยแพร6ข6าวสารใหปC ระชาชนไดรC บั ทราบและเขCาใจ เพ่อื ใหCเกิดความร6วมมือ และปฏิบัติตามนโยบาย ตลอดจนกฎเกณฑBต6าง ๆ นอกจากจากนี้ การรับทราบความรูCสึกนึกคิด ความตCองการหรือประชามติของประชาชนยังเป-นสิ่งสำคัญที่ตCองสื่อสาร เพื่อนำไปใชCเป-นแนวทางการ ดำเนินนโยบายของรัฐบาลเพ่ือพฒั นาประเทศตอ6 ไป ๒.๕ ดา0 นการเมอื ง การติดต6อสรCางความสัมพันธBกับต6างประเทศในดCานต6าง ๆ เช6น คน การคCา การทหาร การทําสนธิสัญญา ฯลฯ การมีนักการทูตประจําในประเทศต6าง ๆ จึงมีความจำเป-นต6อความสัมพันธB ระหว6างประเทศเนื่องจากตCองติดต6อสื่อสารระหว6างกันอยู6เสมอ หากผูCเกี่ยวขCองมีความรCูและทักษะ ในการส่อื สารเพียงพอยอ6 มสามารถสรCางความสัมพันธทB ่ีดตี อ6 กนั ไดC ๓. พัฒนาการของการสอ่ื สาร ๓.๑ การสื่อสารในยคุ โบราณ การสื่อสารในยุคโบราณ เป-นการสื่อสารอย6างง6ายตามธรรมชาติของการดำเนินชีวิต ในสมัยนั้น แมCว6าการใชCภาษาหรือรหัสสัญญาณในการสื่อสารมีขอบเขตจำกัด แต6ก็สามารถสื่อสารกัน ไดCผลดี เพราะมผี Cคู นจำนวนนCอย การส่ือสารจึงไมซ6 ับซอC น ท้งั นีม้ นษุ ยBเองก็มีนิสัยชอบบอกกลา6 ว ถงึ สิ่งที่ตน คนC พบหรือเห็นวา6 นา6 สนใจใหคC นอ่นื ไดรC ับทราบอย6ูแลวC นอกจากการบอกกลา6 วโดยการสอ่ื สารอย6างงา6 ยดCวย คำพูดหรือภาษทา6 ทางแลCว ภาพเขียนโบราณตามผนังถ้ำนั้นยงั เป-นหลักฐานสำคญั อันหนึ่งท่ีแสดงใหเC หน็ ความพยายามที่จะสื่อความหมายของมนุษยB ซึ่งนับเป-นการสื่อสารที่มีคุณค6าทางประวัติศาสตรBและ การสอ่ื สารในยุคนีย้ งั คงเป-นการส่ือสารกล6มุ ย6อยเท6าน้นั -๖-

ภาพท่ี ๑.๒ ภาพสลักโบราณ ณ อทุ ยานแหง6 ชาติผามออีแดง อ.กนั ทรลกั ษB จ.ศรสี ะเกษ ที่มา : ณชิตา จริ าณฏั ฐกุล ๓.๒ การสอื่ สารในยุคเกษตรกรรม ในยุคนี้เกิดการรวมกลุ6มกันเป-นชุมชนขนาดใหญ6 มีหัวหนCาหรือกษัตริยBผูCปกครอง มีพัฒนาการทางดCานความรูC ความคิด การเมืองการปกครอง จึงจำเป-นตCองคิดคCนภาษาหรือสัญลักษณB เพื่อใชCในการสือ่ สารใหมC ีประสิทธิภาพมากยิง่ ขึน้ การสือ่ สารจึงมีความซับซCอนขึ้นตามไปดCวย เริ่มมาจาก การสอื่ สารดวC ยการเขยี นภาพเหมือนของจรงิ ในสมยั โบราณ กลายเปน- อักษรภาพและตัวอักษรทีม่ ลี ักษณะ เป-นรูปธรรมข้ึน หลังจากนั้นการคนC พบวิธีทางการพิมพB ยิ่งเป-นการช6วยสนับสนุนใหเC กิดการบันทึกและ เผยแพร6ความรูCข6าวสารต6าง ๆ มากขึ้นเป-นลำดับ มีความพยายามที่จะติดต6อสื่อสารและแลกเปลี่ยน ข6าวสาร ศิลปวัฒนธรรม ประเพณี ระหว6างชุมชน เมื่อมีการอยู6รว6 มกันเป-นชุมชนขนาดใหญ6 การสื่อสาร แบบมวลชนจึงเกิดข้นึ ภาพท่ี ๑.๓ : ศลิ าจารึกสมัยพ6อขนุ รามคำแหง ทม่ี า : https://sites.google.com/site/prawatisukhothay๒๓๓/sila-caruk -๗-

๓.๓ การส่อื สารในยคุ อุตสาหกรรม เมื่อประชากรโลกมีจำนวนเพิ่มขึ้น จึงมีการตดิ ต6อคCาขายระหว6างกลุ6มชน ประกอบกับ มีคCนพบทางวิทยาศาสตรBที่สำคัญ เช6น การไฟฟ‘า อิเล็กทรอนิกสB เครื่องจักร เครื่องทุ6นแรง ฯลฯ ซึ่งเปน- เหตุผลักดันใหCตCองแสวงหากรรมวิธีในการผลิตสินคCาเพื่อใหCเพียงพอต6อความตCองการ เกิดการปฏิวัติ อุตสาหกรรม โดยเริ่มจากประเทศในยุโรปและขยายไปทั่วโลกในเวลาต6อมา จากสังคมเกษตรกรรม กลายเป-นสงั คมอุตสาหกรรมทีม่ ีความซับซCอนขึ้น เมื่อสังคมมีความซับซCอน การสื่อสารก็มีความซับซCอน มากขึ้นตามไปดCวย การสื่อสารแบบมวลชนจึงมีความสำคัญและหลีกเลี่ยงไม6ไดC ในยุคนี้พัฒนาการของ เครื่องมอื ส่ือสาร ไฟฟา‘ โทรเลข วิทยุ โทรทศั นแB ละความกCาวหนCาทางการพิมพB รวมไปถึงการเปลยี่ นแปลง ทางการเมือง จึงส6งเสริมใหCการสื่อสารทั้งระหว6างบุคคลและการสื่อสารแบบมวลชนขยายตัว อยา6 งกวCางขวาง ภาพที่ ๑.๔ การสอ่ื สารมวลชน ผา6 นระบบโทรทัศนB ทีม่ า : http://www.dekdern.com/News/NewsDetail.aspx?NewsID=๔๕๒ ๓.๔ การสือ่ สารในยคุ ปจj จบุ ัน การเปล่ียนแปลงทางเศรษฐกิจ สังคม และการเมือง ตลอดจนความกCาวหนCาทาง เทคโนโลยีทกุ ๆ ดาC น ทําใหCการสอื่ สารกลายเปน- ปจ/ จัยทม่ี ีความสาํ คญั อยา6 งมาก สภาพของสังคมป/จจุบัน ทั้งในระดับชุมชน ระดับประเทศหรือระดับโลก เกิดการขยายตัวทางดCานเศรษฐกิจ และการแก6งแย6ง ทางการคาC จากอดีต ท่เี คยทาํ สงครามดวC ยอาวุธ เพ่อื ครอบครองดินแดนและหาแหลง6 ทรพั ยากร กลายมา เป-นการทําสงครามทางการคCาและสงครามทางวัฒนธรรม ซึ่งผูCที่ครอบครองข6าวสารขCอมูลมากกว6า ย6อมเปน- ผไCู ดCเปรยี บ และนบั วา6 ในป/จจุบันเทคนิควิธกี ารและเครื่องมือส่ือสารมีความกาC วหนCาและทันสมัย มากขึ้น เช6น การใชCคอมพิวเตอรBประสิทธิภาพสูง และใชCงานไดCอย6างหลากหลาย การสื่อสารทางไกล ไม6ว6าจะเป-นวิทยุ โทรทัศนB โดยเฉพาะอย6างยิ่ง การสื่อสารผ6านโทรศัพทB ซึ่งสะดวก รวดเร็ว สื่อสารไดC ทั้งภาพ เสยี ง และไม6จำกัดระยะทางสื่อสารอกี ดCวย -๘-

ภาพท่ี ๑.๕ : แอปพลิเคชนั ที่ใชใC นการสอื่ สารในโทรศัพทBเคลอ่ื นท่ี (Smartphone) ทมี่ า : ณชิตา จริ าณัฏฐกุล ภาพที่ ๑.๖ : การอบรมการเรียนการสอน Active learning ของครภู าษาไทย จดั โดยศูนยสB ง6 เสรมิ และพฒั นาอาชวี ศึกษาภาคเหนอื ทม่ี า : ณชติ า จริ าณัฏฐกุล -๙-

เทคโนโลยีการสื่อสารในป/จจุบันไดCขยายเครือข6ายการสื่อสารออกไปอย6างกวCางไกลไรCขอบเขต เครือข6ายการสื่อสารถูกสรCางขึ้นโดยมีคอมพิวเตอรBเป-นสื่อกลาง หากมองยCอนกลับไปในอดีตจะเห็นวา6 การสอ่ื สารมกี ารเปล่ียนแปลงมาตลอด ดังจะเหน็ ไดจC ากตารางเปรียบเทยี บต6อไปนี้ ตารางที่ ๑.๑ ตวั อย6างความแตกตา6 งวิธกี ารสอ่ื สารอดีตกับปจ/ จบุ ัน การสือ่ สารในอดตี การสอื่ สารในปจj จบุ นั การเขยี นดวC ยมอื หรือเคร่อื งพมิ พBดีด การพมิ พโB ดยใชเC ครือ่ งคอมพิวเตอรB การจัดเก็บเอกสารในกล6องหรือแฟม‘ เอกสาร การจดั เก็บขCอมลู ลงในแผน6 ซีดี ฮารดB ไดรฟB การสง6 ขCอมลู เป-นจดหมายหรอื ขCอความด6วน หรอื การจดั เกบ็ ขอC มลู บนเครอื ขา6 ย NAS ทางโทรเลข ผ6านระบบไปรษณยี B (Network Attached Storage) การนำเสนองานโดยใชบC อรดB การเขียน การสง6 ขอC ความผ6านทางโทรศัพทเB คล่อื นท่ี บนกระดาน การใชCบัตรภาพหรอื บตั รคำ การสง6 แฟกซB หรอื จดหมายอิเลก็ ทรอนกิ สB (E-mail) การคCนขCอมลู จากหนงั สือ ตำราในหอC งสมดุ การนำเสนองานโดยใชโC ปรแกรม Power point ซึ่งมที งั้ แสง สี และเสียง การคCนขอC มลู จากขอC มูลในเวบ็ ไซตB หรอื จากคอมพวิ เตอรB ๔. วัตถปุ ระสงคNของการส่ือสาร ๔.๑ แบ#งตามวัตถุประสงคขN องผ0สู #งสาร ดังนี้ ๔.๑.๑ เพอ่ื แจ0งใหท0 ราบ (Inform) เป-นการสื่อสารเพื่อชี้แจงขCอมูล ข6าวสารเรื่องราว เหตุการณB หรือบอกกล6าว สิ่งอน่ื ใดใหCผูCรับสารไดรC ับทราบหรือเกิดความเขาC ใจ ๔.๑.๒ เพ่ือสอนหรือใหก0 ารศึกษา (Teach or Education) เป-นการส่อื สารเพ่ือถา6 ยทอดวิชาความรหCู รอื เรื่องราวเชงิ วิชาการเพอ่ื ใหCผูCรับสาร ไดมC ีโอกาสพฒั นาความรใCู หเC พ่ิมพูนยงิ่ ขึ้น ๔.๑.๓ เพ่อื สรา0 งความพอใจหรอื ให0ความบันเทิง (Please of entertain) เป-นการส6งสารไปยังผูรC บั สารท้งั ในรูปแบบของการพูด การเขียน หรือการแสดง กิรยิ าต6าง ๆ เพอื่ ความพอใจหรือใหคC วามบนั เทิงแกผ6 ูCรับสาร ๔.๑.๔ เพอ่ื เสนอหรือชกั จูงใจ (Propose or Persuade) เป-นการใหCขCอเสนอแนะ หรือชักจูงใจในสิ่งใดสิ่งหนึ่งต6อผูCรับสารใหCผูCรับสาร มีความคดิ คลCอยตาม หรือยอมปฏบิ ัติตามการเสนอแนะของตน - ๑๐ -

๔.๒ แบ#งตามวตั ถปุ ระสงคNของผูร0 ับสารดงั นี้ ๔.๒.๑ เพอื่ ทราบ (Understand) ในการเขCาร6วมกิจกรรมทางการสื่อสารนั้น ผูCรับสารมีความตCองการ ทราบเรือ่ งราวข6าวสาร เหตุการณB ขCอมูล หรือสิ่งอื่นใดทีม่ ีผูCแจCงหรือรายงานหรือช้ีแจง หากข6าวสารทีไ่ ดC รับทราบนั้นเป-นเรื่องใหม6 ก็ทำใหCผูCรับสารไดCข6าวสารเพิ่มเติม หากเป-นเรื่องเดิม ก็เป-นการยืนยัน ความถูกตCองของข6าวสารที่มีอยใู6 หเC กิดความมนั่ ใจยง่ิ ข้ึน ในทางตรงขCาม หากเปน- เรือ่ งที่ขดั แยงC กับข6าวสาร ท่มี ีอย6ูเดิม ผรCู บั สารจะไดพC ิจารณาว6าข6าวสารใดมีความน6าเช่ือถอื หรือถูกตCองมากกวา6 กัน ๔.๒.๒ เพอ่ื เรยี นรู0 (Learn) ลักษณะของสารในกรณีนี้ มักเป-นสารที่มีเนื้อหาสาระเกี่ยวกับวิชาความรCู วชิ าการ เปน- การแสวงหาความรขCู องผรูC ับสาร การคCนควาC เพิ่มเตมิ หรอื การทำความเขาC ใจกับเน้ือหาสาระ ในการสอนของผสCู 6งสาร ๔.๒.๓ เพอื่ ความพงึ พอใจ (Enjoy) โดยปกตินั้น นอกจากคนเราจะตCองการทราบขาวสารต6าง ๆ แลCว ยังตCองการ ความบันเทิง ตCองการการพักผ6อนหย6อนใจดCวย ดังนั้น ในบางโอกาสผูCรับสารจึงแสวงหาสิ่งที่สามารถ สรCางความบนั เทิง ขบขัน และความสบายใจใหแC กต6 นเองดCวย ๔.๒.๔ เพ่ือการกระทำหรือตัดสนิ ใจ (Dispose or Decide) ในการดำเนินชวี ิตประจำวัน สง่ิ หนง่ึ ที่เราตCองทำอย6เู สมอคือการตัดสนิ ใจกระทำ การอยา6 งใดอยา6 งหนึ่ง ในการตัดสินใจของแตล6 ะบุคคลนั้น มักไดรC บั การเสนอแนะหรอื จงู ใจจากบุคคลอ่ืน เสมอ บางครัง้ ทางเลือกในการตัดสินใจของเราน้ันขึ้นอย6ูกบั ขอC เสนอนะ วา6 มีความน6าเช่ือถือและเป-นไปไดC มากนCอยเพียงใด รวมทั้งการใชCข6าวสาร ขCอมูล ความรูC ความเชื่อและประสบการณBเปน- เครือ่ งมือในการ ตัดสินใจของเราดCวย จะเห็นไดCว6า ทั้งผูCรับสารและผูCสื่อสารต6างมีวัตถุประสงคBของตนเอง เมื่อใด ที่วัตถุประสงคBของทั้งสองฝsายสอดคลCองกัน การสื่อสารย6อมบรรลุวัตถุประสงคB หากวัตถุประสงคB ไม6สอดคลอC งกนั การส่ือสารนนั้ อาจลCมเหลวไดC ดงั นัน้ จึงสรุปวัตถุประสงคBของการส่อื สารของท้ังสองฝsาย ดังนี้ ตารางที่ ๑.๒ แสดงวัตถปุ ระสงคBของผสูC 6งสารและผรูC ับสาร วตั ถปุ ระสงคขN องผ0ูสง# สาร วตั ถุประสงคNของผูร0 บั สาร ๑. เพื่อแจงC ใหทC ราบ ๑. เพือ่ เรียนรCู ๒. เพอื่ สอนหรือใหกC ารศกึ ษา ๒. เพื่อความพงึ พอใจ ๓. เพ่ือสรCางความพอใจหรอื ใหคC วามบนั เทิง ๓. เพ่อื การกระทำหรือตดั สินใจ ๔. เพ่ือเสนอหรอื ชกั จูงใจ ๔. เพื่อทราบ - ๑๑ -

๕. องคปN ระกอบของการสอื่ สาร ๕.๑ ผส0ู #งสาร (Sender) หรือแหล#งสาร (Source) หมายถึง บุคคล กลุ6มบุคคลหรือหนว6 ยงาน ท่ที ำหนาC ทใี่ นการส6งสารหรอื เป-นแหลง6 กำเนิด สาร โดยเริ่มตCนส6งสารดCวยการแปลสารนั้นใหอC ยูใ6 นรูปของสัญลักษณBที่มนุษยBสราC งข้ึน ไดCแก6 ภาษาและ อากัปกิริยาต6าง ๆ เพื่อส่ือสารความคิด ความรูCสกึ ข6าวสาร ความตCองการและวัตถปุ ระสงคBของตนไปยัง ผูCรับสารดCวยวิธีการหรือส6งผ6านช6องทางการสื่อสารใด ๆ เช6น ผูCพูด ผูCเขียน กวีศิลปŸน นักจัดรายการ วิทยุ โฆษกรัฐบาล องคBการ สถาบัน สถานีวิทยุกระจายเสียง สถานีวิทยุโทรทัศนB กองบรรณาธิการ หนังสอื พิมพหB นว6 ยงานของรฐั บริษทั สถาบนั สอ่ื มวลชน ฯลฯ คณุ สมบัติของผส0ู ง# สาร ๑) มเี จตนาแน6ชดั ทจี่ ะใหCผูอC ่นื รับรูจC ุดประสงคBของตนในการส6งสาร แสดงความ คิดเห็น หรอื วิจารณB ฯลฯ ๒) มคี วามรูคC วามเขCาใจในเนอื้ หาของสารเป-นอยา6 งดี ๓) มีบคุ ลกิ ลักษณะทีด่ ี มคี วามนา6 เชอื่ ถอื แคลว6 คล6องเปŸดเผยจรงิ ใจและมีความ รบั ผดิ ชอบ ในฐานะเปน- ผูสC 6งสาร ๔) มคี วามเขCาใจความพรCอมและความสามารถในการรับสารของผCูรบั สาร ๕) รจูC ักเลือกใชCกลวธิ ที ่เี หมาะสมในการสง6 สาร ๕.๒ สาร (Message) หมายถึง เรื่องราวที่มีความหมาย หรือสิ่งต6าง ๆ ที่อาจอยู6ในรูปของขCอมูล ความรCู ความคิด ความตCองการ อารมณB ฯลฯ ซึ่งถา6 ยทอดจากผูCสง6 สารไปยังผCูรบั สารใหไC ดCรบั รูC และแสดงออกมา โดยอาศัยภาษาหรือสัญลักษณBใด ๆ ที่สามารถทำใหCเกิดการรบั รCูร6วมกันไดC เช6น ขCอความที่พูด ขCอความ ท่ีเขียน บทเพลงที่ขบั รCอง รปู ทว่ี าด เรอื่ งราวทอี่ 6าน ท6าทางท่สี อ่ื ความหมาย ฯลฯ ๕.๒.๑ รหัสสาร (Message Code) ไดCแก6 ภาษา สัญลักษณB หรือสัญญาณทมี่ นุษยใB ชC เพื่อแสดงออกแทนความรูC ความคดิ อารมณB หรือความรสูC ึกต6าง ๆ ๕.๒.๒ เนื้อหาของสาร (Message Content) หมายถึง บรรดาความรูC ความคิด และประสบการณBทีผ่ ูสC 6งสารตอC งการจะถ6ายทอดเพื่อการรับรูCร6วมกัน แลกเปลี่ยนเพ่ือความเขCาใจร6วมกนั หรอื โตตC อบกนั ๕.๒.๓ จดั สาร (Message Treatment) หมายถงึ การรวบรวมเนอ้ื หาของสาร เลือกใชC รหัสสารที่เหมาะสม แลCวนำมาเรียบเรียงใหCเป-นไปอย6างมีระบบในรูปแบบต6าง ๆ เพื่อใหCไดCใจความ ตามเนือ้ หาที่ตอC งการ เช6น นิยาย นิทาน บทความ ฯลฯ - ๑๒ -

๕.๓ สือ่ หรือช#องทาง (Media or Channel) หมายถึง สิ่งที่เป-นพาหนะของสาร ทำหนCาที่นำสารจากผูCสง6 สารไปยังผูCรบั สาร ผูCส6งสาร ตCองอาศยั ส่อื หรือช6องทางทำหนCาท่นี ำสารไปสู6ผCรู ับสาร ๕.๔ ผรู0 บั สาร (Receiver) หมายถึง บุคคลที่เป-นจุดหมายปลายทางในกระบวนการสื่อสาร ผูCรับสารอาจเป-น คนเดยี วหรอื เปน- หมคู6 ณะก็ไดC มบี ทบาทในการกำหนดรCคู วามหมายตามเรอื่ งราวทผ่ี ูสC ง6 สารสือ่ ผา6 นมาถึงตน และมปี ฏิกิรยิ าตอบสนองตอ6 ผสCู ง6 สาร เชน6 ผCูเขCาร6วมประชมุ ผฟูC /งรายการวิทยุ กลม6ุ ผฟูC /งการอภปิ ราย ผCูอ6าน บทความจากหนังสือพิมพB ฯลฯ ซึ่งการสื่อสารจะประสบความสำเร็จไดCนั้น ก็ต6อเมื่อผูCรับสารไดCพัฒนา ตนเองใหCเป-นผูCมีเจตนาชัดเจน มีทัศนคติที่ดีต6อผCูส6งสาร พยายามทำความเขCาใจกับสารที่ไดCรบั มีความรCู ทางภาษาดี มีความสามารถในการคิดและรับรูCความหมายที่ผูCส6งสารตCองการถ6ายทอด รวมทั้งสามารถ แสดงปฏิกริ ิยาตอบสนองผสCู ง6 สารไดC ๕.๕ ปฏกิ ิรยิ ายอ0 นกลับ (Feedback) หมายถึง การเปลี่ยนแปลงท6าทีและพฤติกรรมของผูCรับสารเมื่อไดCรับสารนั้นแลCว เช6น การพยักหนCา หารยิ้ม สีหนCาเฉยเมย ฯลฯ ปฏิกิริยายCอนกลับนี้ อาจเรียกไดCว6าเป-นผลของการสื่อสาร ซึง่ สามารถแบง6 ไดC ๒ ชนิด คือ ผลทางบวก (Positive feedback) เชน6 การพยกั หนาC เหน็ ดวC ย การปรบมือ ชื่นชม ฯลฯ และผลทางลบ (Negative feedback) เช6น สีหนCาเบือ่ หน6าย เคร6งเครียด การเบือนหนCาหนี ฯลฯ ปฏิกิรยิ ายCอนกลับหรอื ผลของการส่ือสารนับเป-นองคปB ระกอบที่สำคัญในกระบวนการส่ือสาร ไม6ว6า จะเป-นการส่อื สารระหว6างบุคคล กล6ุมเลก็ กลมุ6 ใหญ6 หรือการสือ่ สารมวลชนเพราะเปน- ตัวบ6งชี้ ถึงผลของ การสื่อสารใน แต6ละครั้งว6าผCูรับสารมคี วามรCูสึกนึกคิดอย6างไรตอ6 สารที่ไดรC ับนั้น และทำใหCองคBประกอบ ของการสื่อสารนัน้ ครบบรบิ รู ณB คือ มกี ารสอื่ สารท้งั จากผCูส6งสารและผรูC ับสาร ภาพท่ี ๑.๘ : แผนภาพแสดงกระบวนการสือ่ สาร ท่ีมา : ศันสนยี B พนั เจรญิ - ๑๓ -

จากกระบวนการในการสื่อสารขCางตCน ทุกองคBประกอบมีความสำคัญต6อการสื่อสาร หาก องคปB ระกอบไม6ครบหรอื องคปB ระกอบใดมคี วามบกพร6อง การสอ่ื สารกจ็ ะไมส6 ัมฤทธผิ ล ท้ังนเ้ี พราะผลของ การสอื่ สารจะเป-นตวั กำหนดว6าการสอื่ สารในแต6ละครัง้ น้นั ประสบความสำเร็จหรือไม6 ดงั นน้ั ในการส่ือสาร ผูCส6งสารและผูCรับสารจำเป-นอย6างยิ่งที่ตCองศึกษาใหCเขCาใจอย6างถ6องแทCในเรื่องของการใชCภาษาในการ สอ่ื สารอยา6 งมศี ิลปะ และมปี ระสิทธิภาพดCวย เพอื่ ใหCใชCภาษาในการสอื่ สารไดCอยา6 งถูกตอC งตามหลักเกณฑB ของการใชภC าษาตลอดจนเหมาะสมกับโอกาสและบุคคล การพิจารณาองคปN ระกอบของการสอ่ื สาร ตวั อย6างที่ ๑ พธิ ีกรส่ังนกั ศึกษาวชิ าทหารตามระเบยี บพกั เพื่อรบั ฟง/ การชแ้ี จงกำหนดการตอC นรบั รองนายกรฐั มนตรี ผCูสง6 สาร คอื พิธีกร สาร คอื คำสั่งตามระเบยี บพกั สื่อ คือ เสยี งพดู ไมโครโฟน ผCูรบั สาร คือ นกั ศึกษาวชิ าทหาร ภาพที่ ๑.๙ พธิ ีการตCอนรับ พล.อ.ธนะศกั ดิ์ ปฏมิ าประกร รองนายกรฐั มนตรี ซ่ึงเดินทางเขCาเยย่ี มศูนยฝB ก‚ นักศึกษาวชิ าทหารวทิ ยาลัยเทคนิคศรสี ะเกษ ทีม่ า : ปพชั ญานันทB เพ็งแจม6 - ๑๔ -

ตวั อย6างท่ี ๒ นกั ศกึ ษาแผนกวชิ าสถาปต/ ยกรรมสาธิตการรอC ยมาลยั ใหเC พอื่ นๆ ในชมรมวชิ าชพี การบญั ชี ผสCู 6งสาร คอื นักศึกษาแผนกวิชาสถาปต/ ยกรรม สาร คอื เนื้อหาการรอC ยมาลัย สอ่ื คือ ดอกไมC เขม็ อปุ กรณBการรอC ยมาลัย ผรูC บั สาร คอื นักศึกษาชมรมวชิ าชพี การบญั ชี ภาพท่ี ๑.๑๐ นักศกึ ษาแผนกวิชาสถาป/ตยกรรม พูดสาธติ การรอC ยมาลยั ทีม่ า : ณชติ า จิราณฏั ฐกุล ๕.๖ อุปสรรคในการสอื่ สาร อุปสรรคในการสื่อสาร หมายถึง สิ่งที่ทำใหCการสื่อสารไม6บรรลุตามวัตถุประสงคBของ ผสCู อื่ สารและผรูC ับสาร อปุ สรรคในการสื่อสารอาจเกิดขน้ึ ไดทC ุกขั้นตอนของกระบวนการสื่อสาร ดังนั้น อปุ สรรคเกิดจากองคปB ระกอบต6าง ๆ ดงั นี้ ๕.๖.๑ อปุ สรรคจากตวั บุคคล ซึ่งเกิดขึ้นไดทC ้งั จากผCูส6งสารและผรูC ับสาร ดังนี้ ๑) อุปสรรคด0านรา# งกาย เกิดขึ้นไดCจากป/ญหาสขุ ภาพ หรือความบกพรอ6 งทางดาC นร6างกาย เช6น ไมส6 บาย มคี วามผิดปกตทิ างสายตา รา6 งกายอ6อนเพลียเน่ืองจากพักผอ6 นไม6เพยี งพอ ฯลฯ ๒) อปุ สรรคด0านจติ ใจ เป-นส่งิ ทร่ี บกวนจิตใจ ทำใหCผูสC อื่ สารไม6มสี มาธิหรือสนใจส่ิงอนื่ มากกว6า เรื่องที่กำลังสื่อสาร รวมถึงกิจกรรมอื่น ๆ ที่ไม6เกี่ยวขCองแต6เกิดขึ้นระหว6างที่กำลังสื่อสาร ส6งผลใหC กระบวนการสื่อสาร ไม6เป-นไปตามวัตถุประสงคB เช6น คิดถึงเรื่องที่ไม6เกี่ยวขCองกับเรื่องที่สื่อสาร ความวิตกกังวลในเรือ่ งอน่ื ๆ อคตขิ องผสูC ือ่ สารท่มี ตี 6ออีกฝsายหนึง่ ฯลฯ - ๑๕ -

๓) อปุ สรรคดา0 นองคคN วามร0ู การขาดกลวิธีนำเสนอที่น6าสนใจ หรือความเชี่ยวชาญของผูCส6งสาร การขาด ความรพCู นื้ ฐานของผูรC ับสาร เป-นป/ญหาความไม6พรCอมของการสอ่ื สาร ซง่ึ จะทำใหกC ารสอ่ื สารน้ัน ไม6บรรลุ วัตถุประสงคB ดังนั้นทั้งผูCส6งสารและผูCรับสารตCองเตรียมความพรCอมของตนเอง เตรียมกลวิธีนำเสนอ ทน่ี 6าสนใจทเ่ี หมาะกับผูCรับสารหรอื การเตรยี มศกึ ษาคนC ควCาขอC มลู พ้ืนฐานของเรื่องทต่ี CองเขาC รับฟ/ง เพื่อจะ ไดเC ขCาใจไดCง6าย ชดั เจนและแมน6 ยำมากขน้ึ ๕.๖.๒ อปุ สรรคจากส่ือหรือวัสดอุ ปุ กรณN ดงั น้ี ๑) คุณภาพของสอ่ื สอ่ื ทีจ่ ดั เตรยี มมาไมส6 ามารถใชงC านไดCตามปกติ เชน6 เสียงท่ีผ6านลำโพง เกดิ การตดิ ขดั ภาพท่ีเตรยี มมาบางส6วนหายไป ซ่ึงมผี ลต6อการรับรกCู ารตีความของผูรC บั สารดวC ย เป-นตนC ๒) ความสอดคลอ0 งและเหมาะสมของสอื่ การเตรียมส่อื ท่ีสอดคลอC งกับเนือ้ หาจะช6วยใหCผCรู ับสารเขCาใจเนื้อหาไดC ง6ายขึ้น หากสื่อที่เตรียมมาไม6ตรงตามประเด็นที่นำเสนออาจทำใหCผูCรับสารเขCาใจคลาดเคลื่อน เช6น วทิ ยากรหาภาพปราสาทเขาพระวิหารไมไ6 ดC จงึ ใชภC าพปราสาทอน่ื แทน ทำใหCเขาC ใจคลาดเคลอื่ น เป-นตCน ๓) ความชัดเจนของสื่อ สื่อที่เตรียมมาควรเป-นสื่อที่สามารถสัมผัสไดดC Cวยประสาทสัมผัสทัง้ ๕ ซ่ึงนอกจากจะส6งผลดีต6อการนำเสนอแลวC ยังทำใหผC ูรC ับสารสนใจมากขึน้ ดวC ย ๕.๖.๓ อุปสรรคจากสาร ๑) ความยากง#ายของสาร สารที่ยากเกินไปจะทำใหCผูCรับสารไม6เขCาใจสารที่ง6ายเกินไป จะทำใหC ผูCรับสารไม6สนใจ ดังนั้นผูCส6งสารควรพิจารณาระดับความยากง6ายของสารใหCเหมาะสมกับผูCรับสาร ทั้งในดาC นอาชีพ วยั หรือความสนใจของผูรC ับสาร ๒) การจดั เรยี งลำดับของสาร ในการสื่อสารนั้น การจัดเรียงลำดับของเนื้อเรื่อง มีผลต6อความเขCาใจของ ผูCรับสาร ดังนั้นผูCส6งสารจึงจัดลำดับเนื้อเรื่องโดยเรียงตามลำดับความสำคัญและความยากง6าย เพื่อใหC การสอ่ื สารน้ันบรรลุวตั ถุประสงคB ๕.๖.๔ อุปสรรคจากสภาพแวดล0อมในการสอื่ สาร สภาพแวดลCอมจะมีผลต6อบรรยากาศในการสื่อสาร ส6งผลต6อสมาธิหรือความ สนใจของผูCส6งหรือผูCรับสาร เช6น มีเสียงดังรบกวนขณะกำลังอ6านหนังสือ แสงสว6างในหCองประชุม ไม6เพียงพอ ฯลฯ นอกจากสภาพแวดลCอมดงั กลา6 วแลCว ยังรวมถึงบคุ คลท่ไี มไ6 ดCอยรู6 6วมประบวนการส่ือสาร ดCวย อาจเป-นผทCู ี่สนทนาอยใ6ู กลC ๆ ดังนนั้ ผูสC อื่ สารจงึ ตอC งมสี มาธแิ ละใหCความสำคัญกบั คู6สือ่ สารของตนเอง เพ่อื ใหCกระบวนการสื่อสารน้นั สำเรจ็ - ๑๖ -

๖. ประเภทของการสอ่ื สาร นักวชิ าการดCานการส่อื สารมวลชน ไดCจำแนกประเภทของการส่ือสารไวแC ตกต6างกันหลายลกั ษณะ ทั้งน้ขี ้ึนอยู6กับว6าจะใชอC ะไรเปน- เกณฑBในการจำแนก (ปรมะ สตะเวทนิ , ๒๕๒๖ : ๑๘ - ๔๘) ๖.๑ จำแนกตามกระบวนการหรือการไหลของข#าวสาร แบ6งเป-น ๒ ประเภทคือ ๖.๑.๑ การสือ่ สารทางเดียว (One Way Communication) คือการสื่อสารที่ข6าวสารจะถูกส6งจากผูCส6งสารไปยังผูCรับสารในทิศทางเดียว โดยไมม6 กี ารตอบโตCกลับจากฝาs ยผรูC ับสาร เชน6 การสอื่ สารผา6 นวิทยุ โทรทศั นB หนังสือพิมพB การออกคำสั่ง หรือมอบหมายงาน โดยฝsายผูCรับไม6มีโอกาสไดCแสดงความคิดเห็น ซึ่งผูCรับอาจไม6เขCาใจสารหรือเขCาใจ ไม6ถูกตCองตามเจตนาของผูสC 6งสาร และทางฝาs ยผูCส6งสาร เมื่อไม6ทราบปฏิกริ ิยาของผูรC ับสารจงึ ไม6อาจปรับ การสอื่ สารใหCเหมาะสมไดC การส่อื สารประเภทนีส้ ามารถทำไดรC วดเร็วและเหมาะสำหรบั การส่อื สารในเรอ่ื ง ที่เขCาใจง6าย และในบางสถานการณBมีความจำเป-นตCองใชCการสื่อสารทางเดียว แมCว6าเรื่องราวที่สื่อสาร จะมีความซับซCอนก็ตาม เช6น กรณีผูCส6งสารและผูCรับสารไม6อาจพบปะหรือติดต6อสื่อสารกันไดCโดยตรง การสอ่ื สารแบบกลมุ6 ใหญแ6 ละการสอื่ สารมวลชนซง่ึ ไมอ6 าจทราบผรCู ับสารท่แี น6นอน ฯลฯ ๖.๑.๒ การสอื่ สารสองทาง (Two Way Communication) คอื การสอ่ื สารที่มีการสง6 ขา6 วสารตอบกลบั ไปมาระหว6างผูสC ื่อสาร ดังนั้นผูสC ่ือสาร แต6ละฝsายจึงเป-นทั้งผูCส6งสารและผูCรับสาร ในขณะเดียวกัน ผูCสื่อสารผูCสื่อสารมีโอกาสทราบปฏิกิริยา ตอบสนองระหว6างกัน ทำใหCทราบว6าการสื่อสารบรรลุจุดประสงคBหรือไม6 และช6วยใหCสามารถปรับ พฤติกรรมในการสื่อสารใหCเหมาะสมกับสถานการณB ตัวอย6างการสื่อสารแบบสองทาง เช6น การพบปะ พูดคุยกัน การพูดโทรศัพทB การออกคำสั่งหรือมอบหมายงานโดยฝsายรับมีโอกาสแสดงความคิดเห็น การส่อื สารแบบนี้จงึ มโี อกาสประสบผลสำเรจ็ ไดCมากกวา6 แตถ6 Cาเรื่องราวท่ีจะสือ่ สารเปน- เร่ืองง6าย อาจทำใหC เสียเวลาโดยไม6จำเป-น ในบางสถานการณB เชน6 ในการสอ่ื สารมวลชนซ่ึงโดยปกตมิ ลี ักษณะเป-นการส่ือสาร ทางเดียว นักสื่อสารมวลชนก็มีความพยายามทีจ่ ะทำใหCการสื่อสารสองทางเกิดขึ้น โดยการใหCประชาชน ส6งจดหมาย ตอบแบบสอบถาม การโทรศพั ทB การสง6 ขอC ความทางหมายเลขโทรศัพทB หรือสอ่ื สงั คมต6าง ๆ กลับไปยังองคBกรสื่อมวลชน เพื่อแสดงความคิดเห็นในประเด็นต6าง ๆ นำผลไปปรับปรุงการสื่อสารใหC บรรลุผลสมบรู ณยB ่งิ ขนึ้ ๖.๒ จำแนกตามภาษาสญั ลกั ษณNทีแ่ สดงออก แบ6งเปน- ๒ ประเภท คือ ๖.๒.๑ การสื่อสารเชงิ วัจนะ (Verbal Communication) หมายถงึ การสอื่ สารดวC ยการใชภC าษาพดู หรือภาษาเขยี นเป-นคำพดู ในการส่ือสาร ๖.๒.๒ การส่ือสารเชิงอวัจนะ (Non – Verbal Communication) หมายถงึ การสอื่ สารโดยใชรC หัสสัญญาณอย6างอ่นื เชน6 ภาษา ท6าทาง กิรยิ าอาการ การแสดงออกทางใบหนCา สายตา ตลอดจนน้ำเสียง ระดบั เสียงและความเร็วในการพดู - ๑๗ -

๖.๓ จำแนกตามจำนวนผู0สอ่ื สาร กิจกรรมต6าง ๆ ของบุคคลและสังคม ถือว6าเป-นผลมาจากการสื่อสารทั้งสิ้น ดังน้ัน การสอ่ื สารจงึ มขี อบข6ายครอบคลุมลกั ษณะการส่อื สารของมนุษยB ๓ ลักษณะคอื (อรณุ ีประภา หอมเศรษฐ,ี ๒๕๓๐ : ๔๙ - ๙๐) ๖.๓.๑ การสอื่ สารภายในตัวบุคคล (Intrapersonal Communication) เป-นการสื่อสารของบุคคลคนเดียว เกิดขึ้นภายในตัวของบุคคล โดยมีระบบ ประสาทส6วนกลางควบคุมการสื่อสารและเป-นตัวทำใหCการส่ือสารเกิดข้ึนทำหนCาที่เป-นผูสC 6งและผูCรับสาร ประสาทสว6 นทที่ ำหนCาที่เปน- ผูCสง6 สารเรยี กวา6 “Motor Skills” ซ่งึ ประกอบดวC ยกลไกในการออกเสยี ง ทำใหC เกิดเสยี งพดู เสียงรCองไหC ฯลฯ ระบบกลาC มเนือ้ ท่ีมือทำใหเC กิดตวั หนังสือ ภาพ ตลอดจนระบบกลาC มเนื้อใน ส6วนอื่น ๆ ของร6างกายซึ่งทำใหCเกิดกิริยาทา6 ทาง ในขณะที่ประสาทส6วนที่ทำหนCาที่เป-นผCูรับสารเรียกว6า “Sensory Skills” ซึ่งประกอบดCวยกลไกในการไดCยินและประสาทตาในการมองเห็น ตัวอย6างของการ สื่อสารภายในตัวบุคคล ไดCแก6 การพูดกับตัวเอง การรCองเพลงฟ/งคนเดียว การเขียนจดหมายแลCวอ6าน ตรวจทานก6อนส6ง การนึกถงึ งานทีจ่ ะทำ ฯลฯ ๖.๓.๒ การสือ่ สารระหว#างบคุ คล (Interpersonal Communication) ประกอบดCวย บุคคลตั้งแต6 ๒ คนขึ้นไป สื่อสารกันในลักษณะที่ทั้งผูCส6งสาร และผูCรับสารสามารถแลกเปลี่ยนสารกันไดCโดยตรงและเป-นการสื่อสารแบบตัวต6อตัว ดังนั้นการสื่อสาร ระหว6างบคุ คลจงึ เกิดขึ้นไดทC ้ังในกรณที ่ีคน ๒ คนส่ือสารกนั เชน6 การพดู คุยกัน การเขยี นจดหมาย การส6ง ขCอความถงึ กนั ในขณะเดยี วกัน การส่ือสารระหวา6 งบคุ คลนน้ั อาจประกอบดวC ยคนหมู6มาก หากคนเหล6านน้ั สามารถสือ่ สารกันไดทC ้งั ในลักษณะโดยตรงและตัวต6อตัว ๖.๓.๓ การสอื่ สารกล#มุ ใหญ# (Large Group Communication) เป-นการสื่อสารที่ประกอบดCวยคนจำนวนมากซึ่งมารวมกันอยู6ในที่เดียวหรือ ใกลCเคียงกัน แต6ไม6สามารถสื่อสารกันโดยตรงหรือตัวต6อตัวไดC เนื่องจากจำนวนคนที่มากเกินไป เช6น การอภิปรายในหอประชุม การพูดหาเสียงเลือกตั้ง การสอนทีม่ ีผCูเรียนจำนวนมากโดยอาศัยส่ือการสอน เคร่อื งขยายเสียง จอภาพขนาดใหญ6 ฯลฯ ๖.๓.๔ การสอื่ สารมวลชน (Mass Communication) เป-นการสื่อสารที่ถ6ายทอดความรูCข6าวสารโดยสื่อมวลชน (Mass Media) ไปยัง ผูCรับจำนวนมาก มีความแตกต6างกันและไม6เป-นที่รูCจักของผูCส6งสาร โดยผูCส6งสารจะปฏิบัติงานในรูปของ องคBการทีส่ ลับซับซCอน มีการแบ6งงานกนั ทำอย6างกวาC งขวางและมีคา6 ใชจC 6ายในการดำเนินการค6อนขาC งสงู เช6นวิทยุกระจายเสียง วิทยุโทรทัศนBหนังสือพิมพB นิตยสาร ภาพยนตรB ฯลฯ และการสื่อสารประเภทน้ี อาจทำใหCเกิดปฏิกริ ิยาโตCตอบเกดิ ข้ึนไดCยากและชCากวา6 การสื่อสารประเภทอื่น สารที่สง6 ออกไปมีลกั ษณะ เป-นสาธารณะ มคี วามรวดเร็วแต6ไม6ย่งั ยนื เป-นการสื่อสารท่ีมคี วามเหมาะสมสำหรับสังคมท่ีมีการขยายตัว และมคี วามสลับซบั ซอC นของสื่อ และกลุ6มคนในสังคม - ๑๘ -

๗. การใช0ส่อื สังคมเพอื่ การสอ่ื สารในปจj จบุ นั ป/จจุบันกระแสการใชCสื่อสังคม (Social Media) และเครือข6ายสังคม (Social Networking) อย6าง Facebook, Twitter, Youtube หรือการใชCแอปพลเิ คชัน Line, Instagram ฯลฯ ไดCรับความนยิ ม สูงมาก ทั้งในรูปแบบการใชCส6วนบุคคล โครงการ จนถึงระดับองคBกร มีการเผยแพร6ขCอมูลต6าง ๆ ของ หนว6 ยงาน ดวC ยผา6 นสื่อสงั คม เครือขา6 ยสังคมอย6างต6อเนอื่ ง และบคุ ลากรขององคกB รจำนวนมากสมัครเป-น สมาชิกเวบ็ ไซตB Facebook หรือสือ่ สงั คมต6าง ๆ และนำเสนอเน้ือหา ขCอมูลของตนเองผ6านสื่อประเภทน้ี ควบคู6กับเวบ็ ไซตBหลักมีอยเ6ู ดิม หนว6 ยงานตา6 ง ๆ มกี ารปรับบทบาทการบรกิ ารการประชาสมั พันธB ใหCทนั ต6อ เทคโนโลยี สามารถตอบรบั กบั แนวคิดการประชาสมั พันธB และการบริการเชิงรกุ มากขนึ้ ภาพท่ี ๑.๙ การสอื่ สารในยคุ ปจ/ จบุ ัน ท่ีมา : ณชติ า จริ าณฏั ฐกลุ สื่อสงั คมหรือเครือข6ายสังคมหรอื สังคมออนไลนB หมายถึง การเชื่อมโยงสือ่ สารกันเป-นเครือข6าย ผ6านอินเทอรBเน็ต เปน- การสรCางเครือขา6 ยในการตอบสนองความตอC งการทางสงั คมที่มง6ุ เนนC ในการสรCางและ สะทCอนใหCเห็นถึงเครือข6ายหรือความสมั พันธBทางสังคม ในกลุ6มคนที่มีความสนใจหรือมีกิจกรรมร6วมกัน บริการเครือข6ายสังคมออนไลนBจะใหCบริการผ6านหนCาเว็บไซตBและใหCมีการตอบโตCกันระหว6างผูCใชCงาน ผ6านอนิ เทอรเB นต็ ๗.๑ การนำเสนอภาพหรือการจัดทำคลังภาพ ทั้งภาพนิ่งและภาพเคลื่อนไหว ในกรณี การประชุม สัมมนา การจัดกิจกรรมต6าง ๆ ขององคBกร การเสนอขายสนิ คCา หากมีภาพประกอบจะสราC ง ความนา6 สนใจมากขึน้ แตค6 วรเผยแพร6และใชCคำอธิบายท่เี หมาะสม - ๑๙ -

๗.๒ ไม#ควรนำภาพละเมิดลิขสิทธิ์มาเผยแพร# เนื่องจากจะกระจายไดCกวCางและรวดเร็วมาก อาจจะสรCางป/ญหาต6าง ๆ แกอ6 งคกB รและตนเองไดC ๗.๓ การกล่นั กรองเน้อื หาเพ่ือปŒองกันการละเมิดปญj หาทรัพยNสินทางปjญญา ตรวจสอบขCอมูล กอ6 นเผยแพร6 ๗.๔ ระมัดระวงั ในการเปด• เผยขอ0 มูลส#วนตวั โดยเฉพาะขCอมลู ทแ่ี บง6 ปน/ ใน Facebook, twitter หรืออื่น ๆ เนื่องจากการเปŸดเผยขCอมูลเกี่ยวกับตัวเองมากเกินไป เช6น วันเดือนป¦เกิด อาชีพ นั้นจะเปน- ช6องทางใหCมิจฉาชีพ หรือผูปC ระสงคBรCาย นำขCอมูลของคุณไปใชCในการยืนยันขCอมูลทางการเงิน หมายเลข โทรศพั ทBมือถือ หรือรายละเอยี ดของทอ่ี ย6ูอาศยั ไดC ๗.๕ การโพสตNแจ0งสถานที่หรือสถานะต#าง ๆ ผ6าน Check in ใน Facebook ว6ากำลังจะไป สถานที่ใด ไปกับผCูใด เดินทางอย6างไร นานเท6าไร ฯลฯ การแชรBขอC มูลเหล6านี้อาจเป-นช6องทางแก6มิจฉาชพี หรือผูCประสงคBราC ยกบั เราไดC ๗.๖ การล#อลวงหรือหลอกลวงผ#านสื่อสังคม การติดต6อกับเพื่อนที่เราไม6รูCจักซึง่ อาจจะมาทำ ความรูCจกั ดCวยจุดประสงคBใด ๆ ก็ตาม เราไม6ควรรบั การติดต6อสื่อสารกับคนที่ไม6รูCจกั และตCองพิจารณาใหC ถถ่ี วC นกอ6 นส่อื สารและไม6ควรไปพบเพ่ือนท่รี ูCจกั กนั ในสือ่ สงั คมโดยทีไ่ ม6รูCจกั ภมู หิ ลงั ของบุคคลเหลา6 น้นั ๗.๗ การโพสตNรูปส่ิงของที่มีค#า หรือสิ่งที่แสดงถึงทรัพยBสมบัติ ซึ่งทำใหเC รากลายเป-นเป‘าหมาย ในการชิงทรัพยB หรือการโพสตBรูปอิริยาบถส6วนตัวที่ล6อตาล6อใจมิจฉาชีพ หรือนักถ้ำมองใหCติดตามหรือ พยายามทำรCายเรา เนอ่ื งจากความช่ืนชมในเครือข6ายสังคมอาจจะเป-นการนำภัยมาสตู6 วั เองไดC ๗.๘ ระมดั ระวังในการแสดงความคิดเหน็ ที่นำมาส#ูความแตกแยก การโพสตขB Cอความซ่ึงพาดพิง ถึงบคุ คลที่ ๓ ในทางเสยี หาย ๗.๙ อย#าปjกใจเชอื่ สิ่งทไี่ ดย0 ิน หรอื ไดอ0 า# นจากสือ่ สังคม โดยเฉพาะขอC ความที่ส6งต6อกันมาเรอื่ ย ๆ หรอื ข6าวลือ อนื่ ๆ ในเครือขา6 ยสังคมออนไลนB ควรมีการตรวจสอบขอC มลู ก6อนโดยหลักการ “ตรวจสอบกอ6 น สง6 ตอ6 ” หรือ “Check –Sure – Share” ๗.๑๐ ระมัดระวังในการเชื่อมต#อบัญชี เช6น เฟซบุ¨ก ทวิตเตอรB ไลนBของคุณกับแอปพลิเคชัน ตา6 ง ๆ ท่ีไดรC บั จากบุคลอื่น เพราะอาจจะมไี วรัสหรือมีแอปพลเิ คชนั แปลกปลอมทเ่ี ขCาขโมยขCอมูลของคุณไดC จากเครอื ข6ายสังคมไดC - ๒๐ -

สรปุ หนว# ยท่ี ๑ ความรเู0 บื้องตน0 เกี่ยวกับการส่อื สาร ความรพCู ืน้ ฐานเรื่องการสอื่ สารมีความสำคัญอยา6 งย่ิงสำหรับการประกอบอาชีพทุกสาขาท้ังใน ระดับผูCบริหารและระดับผูCปฏิบัติการ ความรูCต6าง ๆเหล6านี้คือป/จจัยพื้นฐานของความสำเร็จในการ สื่อสาร ที่จะส6งผลใหCการสื่อสารนั้นบรรลุวัตถุประสงคB ผูCที่จะประสบความสำเร็จในอาชีพจึงจCองมี ความรCูความเขCาใจพนื้ ฐาน ตง้ั แต6ความหมายของการส่อื สาร พัฒนาการของการสือ่ สารต้ังแต6อดตี จนถึง ปจ/ จุบัน วัตถุประสงคขB องการสื่อสาร สามารถจำแนกองคปB ระกอบของการส่อื สารเพอ่ื จดั บรรยากาศใน การส่ือสารไดCอยา6 งมีประสิทธภิ าพ และปอ‘ งกันอุปสรรคทีจ่ ะเกิดขึ้นในระหว6างการสื่อสาร รวมทัง้ การ รูCเท6าทันการสื่อสารในยุคป/จจุบันซึ่งเป-นยุคของความกCาวหนCาทางเทคโนโลยี ที่อาจส6งทั้งผลดีและ ผลกระทบต6อความสำเรจ็ ในการสื่อสารดCวย - ๒๑ -

ใบงานท่ี ๑.๑ หนว# ยการเรียนรู0ท่ี ๑ เรอื่ งท่ศี กึ ษา ความรพู0 นื้ ฐานเกีย่ วกบั การส่อื สาร วัตถปุ ระสงคN คำช้แี จง องคBประกอบของการสอื่ สาร จำแนกองคปB ระกอบของการส่อื สารไดC ๑. ใหCนกั ศึกษาจับกลม6ุ จำนวน ๔ คน แต6ละกลมุ6 สง6 ตัวแทนกลุ6มละ ๑ คน เพอื่ เปน- ผสูC งั เกตการณแB ละประเมนิ ผลงานรว6 มกบั ครู ๒. ใหนC กั ศึกษาดวู ดี ิทศั นชB อ่ื \"Forget me not\" [ภาพยนตรBโฆษณา ป¦ พ.ศ.๒๕๕๕] [Official TVC ๒๐๑๒ : Thai Life Insurance] ของบรษิ ัทไทยประกันชีวติ URL คือ https://www.youtube.com/watch?v=BqXYpZM๕๗-4&t=๘๗s ๓. สมาชกิ ในกลมุ6 รว6 มกนั อภปิ รายเก่ียวกบั องคBประกอบของการสอื่ สารจากเรอ่ื ง ที่กำหนดใหC ๔. นำผลงานเสนอหนาC ชั้นเรยี น ๕. ครแู ละเพอ่ื นๆ รว6 มกนั ประเมนิ ผลงาน ๖. นำผลงานสง6 ครู ๗. ครแู ละนกั ศึกษาร6วมกนั สรปุ แนวคิดเก่ียวกบั องคปB ระกอบของการสื่อสาร “Forget me not” อภปิ รายเกี่ยวกบั กบั ประเดน็ ตา# งๆ ดังน้ี ๑. ผCสู ง6 สารและผรูC บั สารคือผใูC ด มลี ักษณะอย6างไร ๒. ในการสอ่ื สารมีการใชสC ือ่ ในรปู แบบใดบCาง ๓. การสื่อสารน้ีมอี ปุ สรรคหรือไม6 อย6างไร - ๒๒ -

“Forget me not” แนวทางการอภปิ รายกลม#ุ (จงเขยี นดวC ยลายมือบรรจง) ๑. ผสูC ง6 สารและผรูC บั สารคือผูCใด มีลักษณะอยา6 งไร ๒. ในการสอ่ื สารมีการใชสC อื่ ในรปู แบบใดบาC ง ๓. การส่ือสารน้มี ีอปุ สรรคหรือไม6 อย6างไร - ๒๓ -

แบบประเมนิ ใบงานท่ี ๑.๑ เร่ืององคNประกอบของการส่อื สาร หนว# ยท่ี ๑ ความร0ูเบ้อื งตน0 เกี่ยวกับการสอื่ สาร กลมุ# ท่.ี ............................. ระดบั ชนั้ ................สาขางาน.............................. วัน/เดือน/ป.— ................ ท่ี รายการประเมิน คะแนน เกณฑNการประเมิน ๑ เนอ้ื หา (๖ คะแนน) คะแนน ๖ : มคี รบทกุ ขCอ ๑. เนอื้ หาครบถวC นสมบรู ณB คะแนน ๕ : มี ๕ ขอC ขาด ๑ ขCอ ๒. เน้ือหาถกู ตอC ง คะแนน ๔ : มี ๔ ขอC ขาด ๒ ขCอ ๓. เนอ้ื หามคี วามชดั เจนตรงประเดน็ ๔. เนอื้ หามีความต6อเนอ่ื ง คะแนน ๓ : มี ๓ ขอC ขาด ๓ ขอC ๕. ลำดบั เนอื้ หาไดเC หมาะสม คะแนน ๒ : มี ๒ ขCอ ขาด ๔ ขCอ ๖. มกี ารคนC ควCาเพมิ่ เตมิ คะแนน ๑ : มี ๑ ขอC ขาด ๕ ขCอ ๒ การนำเสนอ (๔ คะแนน) คะแนน ๔ : มคี รบทุกขCอ ๑. การใชCสำนวนภาษาถูกตCอง คะแนน ๓ : มี ๓ ขCอ ขาด ๑ ขอC สละสลวย คะแนน ๒ : มี ๒ ขCอ ขาด ๒ ขCอ ๒. น้ำเสยี งน6าฟง/ ไม6ราบเรียบ คะแนน ๑ : มี ๑ ขCอ ขาด ๓ ขCอ ๓. รูปแบบการนำเสนอน6าสนใจ ๔. ตรงตามกำหนดเวลา (ลงชอื่ ).............................................ประเมิน (.............................................) ............/................./............. - ๒๔ -

แบบสังเกตพฤติกรรมการเข0าร#วมกิจกรรมกลมุ# (สำหรบั ครู) ใบงานท่ี ๑.๑ เร่อื งองคNประกอบของการส่อื สาร หน#วยท่ี ๑ ความรู0เบ้ืองตน0 เกย่ี วกับการส่ือสาร กล#ุมท.่ี ................. ระดบั ชนั้ ................สาขางาน.............................. วนั /เดอื น/ป—................. คำชี้แจง ๑. ครผู สCู อนสงั เกตพฤตกิ รรมการทำงานกลมุ6 ของนักศึกษาแตล6 ะคนทกุ คร้ังที่มกี ารปฏบิ ตั กิ จิ กรรม กลุ6ม และทำเครอื่ งหมาย Ö ในชอ6 งทตี่ รงกับพฤตกิ รรมของนักศึกษาตามเกณฑกB ารประเมนิ ๒. นำผลการสังเกตไปเป-นส6วนหน่ึงของการประเมินคุณธรรม จริยธรรม และคุณลักษณะอันพงึ ประสงคขB องนกั ศกึ ษา ลำดบั ที่ รายการประเมิน ปฏบิ ัติ ไมป# ฏบิ ัติ รวม ๑ ความร6วมมือในการทำงาน ๒ การแสดงความคิดเห็น ๓ การรบั ฟ/งความคิดเหน็ ๔ ความต้งั ใจในการทำงาน ๕ การมสี ว6 นรว6 มในการวางแผน / อภปิ ราย (ลงช่อื ).............................................ผูCสงั เกต (.............................................) ............./................./............. เกณฑกN ารใหค0 ะแนน = ๑ ปฏบิ ตั ิ = ๐ ไม6ปฏบิ ัติ - ๒๕ -

หนว# ยการเรียนรู0ท่ี ๑ ความร0ูพืน้ ฐานเกีย่ วกบั การสือ่ สาร ใบงานที่ ๑.๒ เร่ืองท่ีศกึ ษา การส่ือสารในยุคปจ/ จุบนั วตั ถุประสงคN บอกพฒั นาการของการสอื่ สารไดC คำช้ีแจง ๑. ใหCนักศกึ ษาจับกลุ6มจำนวน ๔ คน ๒. ช6วยกันคCนควาC ขอC มลู เก่ยี วกับแอปพลเิ คชันทก่ี ำหนดใหC ๓. เขียนรายละเอยี ดของขCอมลู แอปพลิเคชนั นน้ั ๔. นำผลงานเสนอหนาC ช้ันเรยี น ๖. ครูและเพือ่ นๆ รว6 มกันประเมนิ ผลงาน ๗. นำผลงานสง6 ครู แอปพลิเคชนั เกี่ยวกบั ภาษาไทยทีน่ า# สนใจ ………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………… - ๒๖ -

แบบประเมนิ การนำเสนอผลงาน (สำหรับครแู ละนักศกึ ษา) ใบงานท่ี ๑.๒ เรื่องการใชส0 ่ือสังคมเพ่ือการสื่อสารในปจj จุบัน หนว# ยที่ ๑ ความรู0เบื้องตน0 เก่ียวกับการส่อื สาร กลมุ# ท.ี่ ............................. ระดับชั้น................สาขางาน.............................. วนั /เดอื น/ป.— ................ ที่ รายการประเมนิ คะแนน เกณฑNการประเมนิ ๑ เนื้อหา (๔ คะแนน) คะแนน ๔ : มคี รบทกุ ขCอ ๑. องคปB ระกอบครบถวC นสมบรู ณB ๒. เนื้อหาถกู ตอC ง คะแนน ๓: มี ๓ ขอC ขาด ๑ ขอC ๓. เนอ้ื หาตอ6 เน่อื ง คะแนน ๒: มี ๒ ขอC ขาด ๒ ขอC ๔. มกี ารคนC ควาC เพ่ิมเตมิ คะแนน ๑: มี ๑ ขอC ขาด ๓ ขCอ ๒ กระบวนการทำงาน (๒ คะแนน) คะแนน ๒: มคี รบทกุ ขCอ ๑. มกี ารวางแผนอยา6 งเป-นระบบ คะแนน ๑: มีไมค6 รบ ๔ ขCอ ๒. การปฏบิ ตั ิตามแผน คะแนน ๐: ไมป6 รากฏกระบวนการ ๓. ติดตามประเมนิ ผล ๔. การปรับปรงุ พฒั นางาน ทำงานท่ชี ัดเจน ๓ การนำเสนอ (๒ คะแนน) คะแนน ๒ : มคี รบทกุ ขCอ ๑. การใชCสำนวนภาษาดถี กู ตCอง คะแนน ๑.๕: มี ๓ ขอC ขาด ๑ ขอC ๒. การสะกดคำและไวยากรณBถูกตCอง คะแนน ๑ : มี ๒ ขอC ขาด ๒ ขCอ ๓. รปู แบบน6าสนใจ คะแนน ๐.๕ : มี ๑ ขCอ ขาด ๓ ขCอ ๔. ตรงตามกำหนดเวลา คะแนน ๒ : มคี รบทกุ ขCอ ๔ คณุ ธรรม (๒ คะแนน) คะแนน ๑.๕: มี ๓ ขCอ ขาด ๑ ขCอ ๑. กระตือรอื รนC คะแนน ๑ : มี ๒ ขอC ขาด ๒ ขCอ ๒. ความมีน้ำใจ คะแนน ๐.๕: มี ๑ ขอC ขาด ๓ ขอC ๓. ความซือ่ สตั ยB ๔. ความรบั ผิดชอบ (ลงชอื่ ).............................................ผปCู ระเมิน (.............................................) ............./................./............. - ๒๗ -

แบบฝšกหัด หน#วยท่ี ๑ คำช้ีแจง ใหCนักศึกษาตอบคำถามตอ6 ไปนใี้ หถC ูกตCอง ตอนท่ี ๑ ใหนC ักเรียนใสเ6 คร่ืองหมาย P หนCาขCอความท่ถี กู ตCอง และใส6เครอ่ื งหมาย Ï หนCาขอC ความทไี่ ม6 ถูกตCอง ………………๑. การสื่อสาร หมายถึง การนำถCอยคำ ขCอความหรือหนังสือของอีกฝsายส6งใหCอีกฝsายโดยมี หนงั สอื นำไป ...................๒. Line ,Facebook ,IG ,Twitter เป-นการสือ่ สารในยุคป/จจบุ ัน ...................๓. การตดิ ตอ6 สราC งความสัมพันธใB นดCานต6างๆ กบั ประเทศ เช6น การคาC การทหาร การทำสนธิสัญญา เปน- ความสำคญั ของการสื่อสารดาC นการปกครอง ...................๔. การสอ่ื สารในยุคเกษตรกรรมเปน- การพฒั นาการของการสื่อสารยคุ แรก ...................๕. การพิมพโB ดยใชเC คร่อื งคอมพวิ เตอรB สมยั ก6อนพมิ พดB Cวยมือหรือเคร่อื งพมิ พBดดี ...................๖. ประเภทของการสอื่ สารมี ๑ ประเภท คือการสอ่ื สารทางเดยี ว ……………….๗. องคปB ระกอบของการส่อื สาร มี ผูสC 6งสาร สาร สอ่ื ผรูC บั สาร ปฏิกิรยิ าตอบกลับ ....................๘. อุปสรรคในการสื่อสาร หมายถงึ สงิ่ ที่ทำใหกC ารสอ่ื สารไมบ6 รรลุวตั ถุประสงคขB องผสCู ง6 สาร และผูรC บั สาร ………………..๙. การใชCภาษาท6าทาง การแสดงออกทางใบหนCา สายตา เปน- การส่ือสารเชงิ วัจน …………......๑๐. การประชาสัมพนั ธเB ป-นการสือ่ สารท่ีมแี ต6ผCูสอื่ สารเปน- ผใCู หขC Cอมูลฝsายเดยี ว - ๒๘ -

ตอนที่ ๒ ใหนC ักศกึ ษานำตัวอกั ษรหนาC ขCอความดCานขวามือมาเตมิ ลงในช6องวา6 งหนCาขอC ความดCนซCายมอื ท่ีสัมพันธBกัน ……………….. ๑. เปน- การสอ่ื สารเพ่อื ชแี้ จงขCอมูล ขา6 วสาร ก. การสอ่ื สารเพ่ือเสนอหรือชกั จูงใจ เรอื่ งราว เหตกุ ารณB หรอื บอกกล6าวสือ่ อ่นื ใด ข. การสอื่ สารในยุคโบราณ ……………..... ๒. การเปล่ียนแปลงทางเศรษฐกจิ สงั คม และการเมอื ง ตลอดจนความกCาวหนาC ค. การสอ่ื สารในยคุ เกษตรกรรม ทางดาC นเทคโนโลยี ง. การสอ่ื สารเพือ่ แจงC ใหทC ราบ ……………….. ๓. เปน- การสื่อสารทง้ั ในรปู แบบของการพดู การเขยี น หรอื การแสดงกิริยาต6างๆ จ. ผสCู ง6 สาร ……………….. ๔. การสอ่ื สารดวC ยอกั ษรภาพ และตัวอกั ษร ฉ. การสอ่ื สารเพือ่ สอนหรอื ใหC ทมี่ ลี กั ษณะเปน- นามธรรมขึน้ เรอ่ื ยๆ การศกึ ษา ………………. ๕. เปน- การใหCขCอเสนอแนะหรือชักจงู ในสงิ่ ใด ช. ผCูรับสาร ส่ิงหนง่ึ ตอ6 ผรูC บั สาร ซ. การสอ่ื สารเพอื่ พอใจหรอื ใหC ………………. ๖. การสอ่ื สารเพอื่ ถ6ายทอดวิชาความรูC หรอื ความบันเทิง เร่อื งราว เชงิ วิชาการ ฌ. การส่ือสารในยคุ ปจ/ จบุ นั ………………. ๗. การสอื่ สารท่มี กี ารคนC พบทาง วิทยาศาสตรB เช6น การไฟฟา‘ ญ. การสื่อสารในยุคอุตสาหกรรม อิเลก็ ทรอนกิ สB เครอื่ งจกั รทนุ6 แรง เป-นตCน ……………….. ๘. การสอื่ สารอย6างงา6 ยตามธรรมชาตขิ อง การดำเนนิ ชีวติ ……………… ..๙. บคุ คลทเี่ ป-นจุดหมายปลายทางใน กระบวนการ สือ่ สาร …………….. ๑๐. บุคคล กลมุ6 บุคคล หรอื หน6วยงาน ทีท่ ำหนCาทีใ่ นการเปน- แหล6งกำเนดิ สาร - ๒๙ -

แบบทดสอบหลังเรยี น หน#วยที่ ๑ คำชแี้ จง จงทำเคร่อื งหมาย (X) ลงหนCาขCอทีถ่ กู ตอC งทสี่ ดุ เพยี งขอC เดียว ๑. ขอC ใดไมใ# ช#การตดิ ต6อสอ่ื สาร ก. แดงอ6านทบทวนวิชาภาษาไทย ข. ดำจอดรอสญั ญาณไฟที่สแี่ ยกตลาด ค. คุณแม6อ6านสลากยาขาC งขวดก6อนรับประทานอาหาร ง. คณุ พ6อฟง/ ข6าวโทรทัศนทB ุกเชCากอ6 นไปทำงาน จ. คุณปsอู า6 นหนังสอื ใหCดำฟง/ ๒. ขอC ใดใหCความหมายของคำว6า “การส่ือสาร” ไดCชดั เจนทส่ี ดุ ก. การสง6 สารจากผรCู บั ไปยงั ผสูC 6ง ข. การสื่อความรCสู ึกไปยงั ผรูC ับสาร ค. การติดตอ6 รับรูCเรื่องราวซ่ึงกันและกัน ง. การตดิ ของมนษุ ยทB ม่ี สี าร จ. การติดต6อระหวา6 งมนุษยแB ละมีการตอบสนอง ๓. การฟ/งนทิ านหรือดนตรี เป-นการฟ/งเพื่อวัตถปุ ระสงคใB ด ก. เพ่อื แจงC ใหทC ราบ ข. เพอ่ื การกระทำหรือตัดสินใจ ค. เพอื่ เสนอหรือชักจงู ใจ ง. เพอื่ สราC งความพอใจหรอื บนั เทงิ จ. เพ่อื สอนหรอื ใหCการศกึ ษา ๔. ในการประกาศขา6 วรายการวทิ ยุ “ผสูC 6งสาร” หมายถงึ ขCอใด ก. ผูCฟง/ ข6าว ข. ผCูประกาศข6าว ค. ข6าว ง. สถานที่จดั ขา6 ว จ. เครอ่ื งประกาศขา6 ว ๕. การสอ่ื สารที่ดีนอกจากจะมอี งคปB ระกอบของการสื่อสารแลCวสิ่งทต่ี Cองคำนึงถึงอีกประการหน่ึง คือ ขCอใด ก. ความชดั เจนของสาร ข. ความจรงิ ใจของผสูC ง6 สาร ค. ความเขCาใจของผรูC ับสาร ง. ระยะเวลาในการส6งสาร จ. สภาพแวดลCอมเพอ่ื ผรูC บั สารจะไดเC ขCาใจ - ๓๐ -

๖. ขอC ใดเปน- องคปB ระกอบของการส่ือสารท่ถี กู ตCอง ก. ส่อื การตอบสนอง ผสCู ง6 สาร สาร ข. ผสูC ง6 สาร สื่อ การตอบสนอง ผูรC บั สาร ค. ผูCสง6 สาร สาร สือ่ ผูCรับสาร การตอบสนอง ง. การตอบสนอง ภาษา ส่ือ สาร ผCูส6งสาร จ. ผูCสง6 สาร การตอบสนอง ผรูC บั สาร ภาษา สาร ๗. การส่อื สารจะมอี ปุ สรรคมากท่ีสดุ ถCาผูCส6งสารและผูCรับสารขาดคุณสมบตั ิขอC ใด ก. ความรCแู ละประสบการณรB ะหวา6 งบคุ คล ข. การจดั เรยี งลำดับของสาร ค. มารยาทในการสง6 สาร ง. สภาพแวดลอC มและบรรยากาศในการสือ่ สาร จ. ความยากง6ายของสาร ส่อื ท่ใี ชCในการสอื่ สาร ๘. เมอื่ ผูCฟ/งรบั สารทผี่ ูพC ดู สง6 มาแลCวเกดิ ความเลือ่ มใสศรทั ธา ผCฟู /งอย6ูในกระบวนการรับสารใด ก. รบั รCู ข. สนใจ ค. ตคี วาม ง. เขาC ใจ จ. ตอบสนอง ๙. ขอC ใดเป-นการสอ่ื สารภายในตวั บคุ คล ก. การสง6 ขCอความถึงกนั ข. การพดู หาเสียงเลอื กตั้ง ค. การอภิปรายในหอประชมุ ง. การเขยี นจดหมายแลCวอา6 นตรวจทานกอ6 นสง6 จ. การสนทนาทางโทรศัพทB ๑๐. ขCอใดเปน- สอื่ เฉพาะกจิ ก. วทิ ยกุ ระจายเสยี ง ข. การจัดนทิ รรศการ ค. การจอC งหนCา ง. ผเูC ลา6 นทิ าน จ.ใบปลิว - ๓๑ -