รายงาน DQ ความฉลาดทางดิจิตอล

รายงาน เรอื่ ง ความฉลาดทางดจิ ทิ ลั (Digital Intelligence Quotient : DQ) เสนอ อาจารย์สธุ ดิ า ปรีชานนท์ จัดทาโดย นางสาวสุรัตนา สวสั ดิร์ กั ษ์ 634102023 รายงานเรื่องนเ้ี ป็นสว่ นหน่ึงของรายวชิ านวตั กรรมและเทคโนโลยสี ารสนเทศเพื่อการสือ่ สารการศกึ ษา (PC62506) หลงั สตู รประกาศนียบตั รบัณฑิต สาขาวชิ าชีพครู (ภาษาองั กฤษ) ปกี ารศกึ ษา2563 มหาวิทยาลัยราชภัฏหมูบ่ า้ นจอมบงึ

คานา รายงานฉบับนเ้ี ป็นส่วนหนง่ึ ของรายวิชา นวัตกรรมและเทคโนโลยสี ารสนเทศเพือ่ การสื่อสารการศึกษา สาขาวิชาภาษาอังกฤษ ช้ันปีที่2 โดยมีจุดประสงค์เพอ่ื การศกึ ษาความรู้ทีไ่ ดจ้ ากเรอ่ื งความฉลาดทางดจิ ทิ ลั (Digital Intelligence Quotient : DQ) ทง้ั นี้มี เนื้อหาประกอบความรเู้ กย่ี วกบั เร่ือง กล่มุ ของความสามารถทางสงั คม อารมณ์ และการรับรู้ ทจ่ี ะทาใหค้ นคนหน่ึงสามารถเผชิญกับความ ทา้ ทายบนเส้นทางของชวี ติ ในยุคดจิ ทิ ลั กลา่ วอกี นยั หนง่ึ คอื ทักษะการใชส้ อื่ และการเข้าสงั คมในโลกออนไลน์ ตลอดจนการนาความรทู้ ีไ่ ด้ ไปประยกุ ตใ์ ช้ในชีวติ ประจาวนั เพ่อื ใหร้ ้เู ท่าทันสอื่ สังคมออนไลน์ในปัจจบุ ัน ทง้ั น้ีเนื้อหาไดร้ วบรวมจากหนังสอื แบบเรยี นออนไลนแ์ ละจากไฟล์ความรู้ออนไลน์ ขอบพระคุณอาจารย์สธุ ิดาเป็นอย่างสูงทไ่ี ด้ กรณุ า สอน แนะนา และเป็นทป่ี รกึ ษาในการทารายงานฉบบั บนี้ ผจู้ ดั ทาหวงั วา่ รายงานฉบบั น้คี งมปี ระโยชน์ตอ่ ผู้ทน่ี าไปใช้ใหเ้ กดิ ผล สัมฤทธ์ิตามความคาดหวัง นางสาวสรุ ตั นา สวัสด์ริ ักษ์ ผู้จดั ทา

สารบญั หน้า 4 เนอื้ หา 5 ความฉลาดทางดจิ ิทลั (DQ Digital Intelligence) 6 ความเปน็ พลเมอื งดจิ ทิ ลั (Digital Citizenship) 7 ทักษะในการรกั ษาอัตลกั ษณ์ทด่ี ขี องตนเอง (Digital Citizen Identity) 8 ทกั ษะการคิดวเิ คราะหม์ วี จิ ารณญาณทดี่ ี (Critical Thinking) 9 ทกั ษะในการคิดวิเคราะห์มวี ิจารณญาณทดี่ ี (Critical Thinking) 10 ทักษะในการจดั สรรเวลาหนา้ จอ (Screen Time Management) 11 ทกั ษะในการรับมอื กับการคกุ คามทางโลกออนไลน์ (Cyberbullying Management) 12 ทกั ษะในการบรหิ ารจัดการขอ้ มลู ทผี่ ูใ้ ช้งานทง้ิ ไวบ้ นโลกออนไลน์ (Digital Footprints) 13 ทกั ษะในการรกั ษาความปลอดภยั ของตนเองในโลกออนไลน์ (Cybersecurity Management) 14 ทกั ษะในการใชเ้ ทคโนโลยีอย่างมจี รยิ ธรรม (Digital Empathy) บรรณานุกรม

ความฉลาดทางดจิ ทิ ัล (DQ Digital Intelligence) ความฉลาดทางดิจิทัล (Digital Intelligence Quotient : DQ) คือ กลุ่มของความสามารถทางสังคม อารมณ์ และการรับรู้ ที่จะทาให้คนคนหนึ่งสามารถเผชิญกบั ความทา้ ทายบนเสน้ ทางของชวี ติ ในยุคดิจทิ ัล และ สามารถปรบั ตัวให้เข้ากบั ชวี ิตดิจิทลั ได้ ความฉลาดทางดจิ ิทัลครอบคลุมทงั้ ความรู้ ทักษะ ทัศนคตแิ ละคา่ นยิ มท่ี จาเป็นต่อการใช้ชีวิตในฐานะสมาชกิ ของโลกออนไลน์ กลา่ วอกี นยั หนง่ึ คือ ทักษะการใชส้ ือ่ และการเขา้ สงั คมในโลก ออนไลน์

ความเปน็ พลเมอื งดิจทิ ลั (Digital Citizenship) เปน็ พลเมืองทม่ี ีความสามารถในการใช้ อินเทอรเ์ นต็ ในการบรหิ ารจัดการ ควบคุม กากับ ตน รผู้ ดิ ร้ถู ูก และรู้เทา่ ทัน เป็นบรรทดั ฐานใน การใชเ้ ทคโนโลยีดจิ ทิ ลั อยา่ งเหมาะสมมีความ รับผิดชอบเรยี นร้ทู ่จี ะใชเ้ ทคโนโลยีอย่างชาญ ฉลาด และปลอดภัย พลเมอื งดิจิทลั จงึ ตอ้ ง ตระหนักถึงโอกาสและความเสย่ี งในโลกดิจทิ ลั เขา้ ใจถึงสทิ ธแิ ละความรบั ผดิ ชอบในโลกออนไลน์

1. ทักษะในการรกั ษาอตั ลักษณท์ ด่ี ีของตนเอง (Digital Citizen Identity) สามารถสรา้ งและบริหารจดั การอัต ลักษณท์ ี่ดีของตนเองไว้ไดอ้ ยา่ งดที ้ังในโลก ออนไลนแ์ ละโลกความจริงอกั กษณท์ ี่ดีคือการที่ ผู้ใช้สื่อดจิ ทิ ัลสร้างภาพลกั ษณใ์ นโลกออนไลน์ ของตนเองในแงบ่ วก ทงั้ ความคดิ ความรู้สึก และการกรทา โดยมีวิจารณญานในการรบั ส่ง ข่าวสารและแสดงความคิดเห็นมคี วามเหน็ อก เห็นใจผู้รว่ มใช้งานในสงั คมออนไลน์และรู้จกั รบั ผดิ ชอบต่อการกระทา

2. ทักษะการคิดวเิ คราะหม์ วี จิ ารณญาณทดี่ ี (Critical Thinking) ดลุ พินจิ ในการบริหารจัดการขอ้ มลู สว่ นตัว โดยเฉพาะการแชร์ข้อมูลออนไลน์เพอ่ื ปอ้ งกันความเป็น สว่ นตวั ท้งั ของตนเองและผู้อืน่ เป็นสงิ่ สาคัญทีต่ ้องประกอบอยู่ในพลเมอื งดิจิทลั ทกุ คน และพวกเขาจะต้องมี ความตระหนกั ในความเทา่ เทียมกันทางดจิ ทิ ลั เคารพในสิทธขิ องคนทุกคน รวมถงึ ต้องมวี จิ ารณญาณในการ รกั ษาความปลอดภัยของข้อมูลตนเองในสงั คมดจิ ทิ ลั รูว้ า่ ขอ้ มลู ใดควรเผยแพร่ ข้อมลู ใดไมค่ วรเผยแพร่ และ ตอ้ งจดั การความเสีย่ งของขอ้ มลู ของตนในส่อื สงั คมดจิ ิทัลได้ดว้ ย

3.ทกั ษะในการคดิ วิเคราะห์มวี ิจารณญาณทด่ี ี (Critical Thinking) ความสามารถในการวิเคราะหแ์ ยกแยะระหว่างข้อมูลท่ีถกู ตอ้ งและขอ้ มลู ท่ีผดิ ข้อมลู ที่มเี นอ้ื หาดีและข้อมลู ท่ีเข้า ขา่ ยอนั ตราย รู้ว่าขอ้ มลู ลักษณะใดที่ถกู สง่ ผา่ นมาทางออนไลน์แลว้ ควรตัง้ ขอ้ สงสัย หาคาตอบให้ชัดเจนก่อนเชือ่ และนาไป แชร์ ด้วยเหตนุ ี้ พลเมืองดจิ ิทลั จงึ ตอ้ งมีความรูค้ วามสามารถในการเข้าถึง ใช้ สร้างสรรค์ ประเมนิ สังเคราะห์ และ ส่อื สารข้อมลู ขา่ วสารผา่ นเครอื่ งมือดจิ ิทลั ซึง่ จาเปน็ ตอ้ งมีความรดู้ ้านเทคนิคเพือ่ ใชเ้ ครอ่ื งมือดจิ ิทลั เช่น คอมพวิ เตอร์ สมารต์ โฟน แทบ็ เล็ต ไดอ้ ย่างเชี่ยวชาญ รวมถึงมที ักษะในการรู้คิดขัน้ สงู เช่น ทกั ษะการคิดอยา่ งมีวิจารณญาณ ที่จาเป็น ตอ่ การเลอื ก จัดประเภท วเิ คราะห์ ตีความ และเข้าใจข้อมลู ขา่ วสาร มีความรแู้ ละทกั ษะในสภาพแวดลอ้ มดจิ ทิ ัล การรู้ ดิจทิ ัลโดยมงุ่ ใหเ้ ป็นผู้ใชท้ ่ดี ี เป็นผเู้ ข้าใจบรบิ ทที่ดี และเปน็ ผสู้ ร้างเนือ้ หาทางดิจทิ ัลทีด่ ี ในสภาพแวดล้อมสังคมดจิ ิทลั

4.ทกั ษะในการจดั สรรเวลาหน้าจอ (Screen Time Management) ทักษะในการบรหิ ารเวลากบั การใชอ้ ุปกรณย์ คุ ดิจิทลั รวมไปถงึ การควบคมุ เพือ่ ให้เกดิ สมดลุ ระหวา่ งโลกออนไลนแ์ ละโลกภายนอก นับเป็นอกี หนึ่งความสามารถท่บี ่งบอกถงึ ความเปน็ พลเมอื ง ดจิ ทิ ัล ไดเ้ ป็นอยา่ งดี เพราะเปน็ ท่ีรูก้ ันอยแู่ ลว้ วา่ การใช้เทคโนโลยีสารสนเทศท่ีขาดความเหมาะสม ย่อมส่งผลเสียตอ่ สุขภาพโดยรวม ทงั้ ความเครยี ดตอ่ สุขภาพจิตและเปน็ สาเหตุก่อให้เกดิ ความเจ็บป่วย ทางกาย ซึ่งนาไปสกู่ ารสญู เสยี ทรพั ยส์ ินเพื่อใชร้ ักษา และเสียสขุ ภาพในระยะยาวโดยรู้เท่าไมถ่ งึ การณ์

5.ทักษะในการรบั มอื กบั การคกุ คามทางโลกออนไลน์ (Cyberbullying Management) จากขอ้ มูลทางสถิติลา่ สดุ สถานการณ์ในเร่อื ง Cyber bullying ในไทย มีค่าเฉลย่ี การกลัน่ แกลง้ บนโลก ออนไลน์ในรปู แบบตา่ งๆ ทสี่ ูงกวา่ คา่ เฉลยี่ โลกอยทู่ ี่ 47% และเกิดในรปู แบบทห่ี ลากหลาย อาทิ การดา่ ทอกันด้วย ข้อความหยาบคาย การตดั ต่อภาพ สร้างขอ้ มลู เท็จ รวมไปถึงการต้ังกลมุ่ ออนไลน์กดี กนั เพอื่ นออกจากกลมุ่ ฯลฯ ดงั น้ัน ว่าทีพ่ ลเมืองดจิ ทิ ลั ทุกคน จึงควรมีความสามารถในการรบั รแู้ ละรบั มอื การคกุ คามขม่ ขบู่ นโลกออนไลนไ์ ด้อยา่ ง ชาญฉลาด เพอื่ ปอ้ งกนั ตนเองและคนรอบขา้ งจากการคกุ คามทางโลกออนไลน์ใหไ้ ด้

6.ทกั ษะในการบรหิ ารจัดการข้อมูลที่ผใู้ ชง้ านท้ิงไวบ้ นโลกออนไลน์ (Digital Footprints) มรี ายงานการศึกษาวิจยั ยนื ยันวา่ คนรุ่น Baby Boomer คือ กลมุ่ Aging ทีเ่ กดิ ตงั้ แตป่ ี พ.ศ. 2487 – 2505 มกั จะใช้งานอปุ กรณค์ อมพิวเตอร์หรือโทรศัพท์เคลือ่ นที่ของผอู้ นื่ และเปดิ ใช้ งาน WiFi สาธารณะ เสรจ็ แล้วมักจะละเลย ไมล่ บรหัสผ่านหรอื ประวัตกิ ารใชง้ านถงึ 47% ซงึ่ เส่ียง มากที่จะถกู ผู้อนื่ สวมสทิ ธิ ขโมยตวั ตนบนโลกออนไลน์ และเขา้ ถึงขอ้ มลู ส่วนบุคคลไดอ้ ย่างงา่ ยดาย ดังน้ัน ความเป็นพลเมอื งดิจิทัล จงึ ต้องมีทักษะความสามารถท่จี ะเขา้ ใจธรรมชาติของการใช้ชวี ิตใน โลกดจิ ทิ ัล ว่าจะหลงเหลอื ร่องรอยข้อมลู ทิ้งไวเ้ สมอ รวมไปถึงตอ้ งเขา้ ใจผลลพั ธท์ อี่ าจเกดิ ข้นึ เพ่ือ การดูแลสง่ิ เหล่าน้อี ย่างมคี วามรับผดิ ชอบ

7.ทกั ษะในการรกั ษาความปลอดภยั ของตนเองในโลกออนไลน์ (Cybersecurity Management) ความสามารถในการปอ้ งกนั ข้อมูลดว้ ยการสรา้ งระบบความปลอดภัยท่เี ข้มแขง็ และปอ้ งกัน การโจรกรรมขอ้ มูลไม่ใหเ้ กดิ ข้นึ ได้ ถา้ ต้องทาธรุ กรรมกบั ธนาคารหรอื ซ้ือสนิ ค้าออนไลน์ เชน่ ซ้อื เสอื้ ผ้า ชุดเดรส เป็นต้น ควรเปลยี่ นรหสั บ่อยๆ และควรหลกี เลยี่ งการใช้คอมพวิ เตอรส์ าธารณะ และหากสงสัยวา่ ข้อมูลถกู นาไปใช้หรือสญู หาย ควรรีบแจ้งความและแจ้งหนว่ ยงานที่เกี่ยวขอ้ งทันที

8.ทักษะในการใช้เทคโนโลยอี ยา่ งมจี รยิ ธรรม (Digital Empathy) ความสามารถในการเห็นอกเห็นใจและสรา้ งความสัมพนั ธ์ทด่ี ีกบั ผูอ้ น่ื บนโลกออนไลน์ พลเมืองดิจทิ ัลทด่ี ีจะตอ้ งรูถ้ งึ คุณคา่ และจริยธรรมจากการใชเ้ ทคโนโลยี ตอ้ งตระหนกั ถึงผลพวง ทางสังคม การเมอื ง เศรษฐกจิ และวัฒนธรรม ที่เกดิ จากการใช้อนิ เทอรเ์ น็ต การกดไลก์ กดแชร์ ข้อมลู ขา่ วสาร ออนไลน์ รวมถงึ รจู้ ักสทิ ธแิ ละความรับผดิ ชอบออนไลน์ อาทิ เสรีภาพในการพดู การเคารพทรพั ย์สนิ ทางปัญญาของผ้อู ่นื และการปกปอ้ งตนเองและชมุ ชนจากความเส่ยี งออนไลน์ เช่น การกล่ันแกล้งออนไลน์ ภาพลามกอนาจารเดก็ สแปม เป็นต้น

บรรณานุกรม Phichitra Phetparee|/เผยแพร่บนเว็บไซต์ สสส. (วนั ที่ 27 มีนาคม 2562)/https://www.ops.go.th

THANK YOU