จิตวิญญาณความเป็นครู

วารสารมหาวิทยาลัยนครพนม ; ปท ี่ 6 ฉบับท่ี 2 พฤษภาคม - สิงหาคม 2559 123 Nakhon Phanom University Journal ; Vol.6 No.2 May - August 2016 จิตวญิ ญาณความเปน็ คร:ู คุณลกั ษณะสาำ คญั ของครูมอื อาชีพ The Spirituality of Teachers: A Key Characteristic of Professional Teachers วลั นกิ า ฉลากบาง Wannika Chalakbang บทคดั ยอ่ โลกเปลย่ี นแปลงอยา่ งรวดเรว็ ในทกุ มติ ิ เปน ผลใหค้ นตอ้ งปรบั เปลย่ี นตนเองไปดว้ ย สาำ หรบั วชิ าชพี ครู สงั คมคาดหวงั ใหค้ รปู ฏบิ ตั ิ หนา้ ทอ่ี ยา่ งมอื อาชพี กลา่ วคอื มคี วามรอบรู้ มคี วามสามารถและศกั ยภาพในดา้ นนวตั กรรมการสอน รกั ในอาชพี และมจี ติ วญิ ญาณความเปน ครู ในบรรดาคณุ ลกั ษณะของครมู อื อาชพี ขา้ งตน้ จติ วญิ ญาณความเปน ครจู ดั วา่ เปน คณุ ลกั ษณะทสี่ าำ คญั ยงิ่ ทง้ั นเ้ี พราะการปฏบิ ตั หิ นา้ ทดี่ ว้ ยจติ วญิ ญาณเปน การทำาหน้าท่ีด้วยใจซึ่งทาำ ให้เกดิ ความรัก ศรทั ธาและยดึ มน่ั ในอุดมการณแ์ หง่ วิชาชีพ ม่งุ มัน่ ทมุ่ เทในการทาำ งาน ประพฤตติ น เปนแบบอย่างท่ดี ี เอาใจใส่ ดแู ลและหวงั ดีต่อศิษย์ เมอ่ื ครูทาำ งานด้วยจิตวิญญาณความเปนครู แน่นอนวา่ ศิษยซ์ ่งึ เปนผลผลิตของครูยอ่ มมี คณุ ลกั ษณะตามทส่ี งั คมตอ้ งการ และครทู ที่ ำาเช่นนนั้ ก็จดั วา่ เปนครมู อื อาชพี คาำ สำาคัญ : จติ วญิ ญาณความเปน ครู / ครูมืออาชพี / คณุ ลกั ษณะสำาคัญของครู ABSTRACT While the world is changing rapidly in every dimension, all the people have to adjust themselves accordingly to any change in order to catch up with the fast-changing world. As for the teaching profession, the society expects all teachers to perform their tasks professionally without exception. That is to say, teachers must be knowledgeable, possess ability and be potential in employing teaching innovation, love their professional career and possess the spirituality of teachers. Among the characteristics of professional teachers above, the spirituality of teachers is considered to be a vital one. It is because teachers’ performance of duty with spirituality is the way to carrying out their tasks with heart which will lead to affection, faith and adherence to the professional ideals, earnestness, devotion of themselves to their work, behaving themselves as a role model, empathy, caring and wish good for their students. As a result, students taught by such teachers will possess desirable characteristics, and teachers who have these characteristics and perform their duty in this way can be counted as professional teachers. Keywords : The Spirituality of Teachers / Professional Teachers / Key Characteristic of Teachers 1 ผ้ชู ว่ ยศาสตราจารย์ คณะครศุ าสตร์ มหาวิทยาลัยราชภฏั สกลนคร, Assistant Professor, Faculty of Education, Sakon Nakhon Rajabhat University

124 วารสารมหาวทิ ยาลัยนครพนม ; ปท่ี 6 ฉบับท่ี 2 พฤษภาคม - สงิ หาคม 2559 Nakhon Phanom University Journal ; Vol.6 No.2 May - August 2016 บทนำา กบั การเปนครู เชน่ ความเมตตา ความซื่อสัตย์ สุจรติ ความอดทน ความเปน กลั ยาณมติ ร เปน ต้น เมื่อเขา้ ส่อู าชีพครูกพ็ ยายามพัฒนา การศกึ ษาเปน เครอ่ื งมอื สาำ คญั ยงิ่ ในการพฒั นาทรพั ยากร ความรู้ ความสามารถและพัฒนาตนเองในด้านต่างๆ ท่ีเก่ียวกับ มนุษย์ เปนส่ิงท่ีคนในสังคมหวังพึ่งพาให้เปนปัจจัยนำาไปสู่การ การจัดการเรียนการสอน วางตัวเปนแบบอย่าง ท่ีดี มีคุณธรรม แก้ไขและปองกันภาวะวิกฤตนานาประการ ทั้งน้ีเพราะการศึกษา จริยธรรมและปฏิบัติตามจรรยาบรรณแห่งวิชาชีพ และมีความสุข มีหนา้ ที่สรา้ งหรือพัฒนาคนใหเ้ ปน คนดี เปน ทรพั ยากรที่มคี ุณภาพ ความภาคภมู ใิ จในการเปนครู นักวชิ าการแสดงทศั นะเก่ยี วกับครู ในการพฒั นาประเทศ ดงั พระราชดาำ รสั สมเดจ็ พระบรมโอรสาธริ าชฯ มอื อาชพี วา่ ควรประกอบดว้ ย 3 ดา้ นคอื สอนดี มคี ณุ ธรรมและวนิ ยั สยามมกฎุ ราชกมุ ารในโอกาสทคี่ ณะครอู าวโุ สเขา้ เฝา ฯ รบั พระราชทาน และใฝกา้ วหน้าและพัฒนาอย่างต่อเนอื่ ง (สอบคร.ู 2558) เครื่องหมายเชิดชูเกียรติและเงินช่วยเหลือ ณ ศาลาดุสิดาลัย เมื่อวันท่ี 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2558 ความว่า “ …งานของครู จากคุณลักษณะและการปฏิบัติของครูมืออาชีพดังกล่าว น้ันนับว่าเปนงานสร้างสรรค์อย่างสูงเพราะการอบรมขัดเกลาเด็ก สามารถสรปุ ไดว้ ่า ครูมอื อาชพี หมายถงึ บุคคลทีเ่ ปน ครดู ว้ ยใจรัก และเยาวชนให้เปน คนดี มคี วามรู้ ก็คอื การสรา้ งคนที่จะเปน กาำ ลงั มีความรู้ ความสามารถ และความพร้อมในทุกด้านที่จะเปนครู สำาคัญในการสร้างสรรค์ความเจริญก้าวหน้าให้แก่ประเทศชาติ วางตวั ดี ดาำ รงชวี ติ อยา่ งมวี นิ ยั มคี ณุ ธรรมจรยิ ธรรมและจรรยาบรรณ ในอนาคต ผู้ที่จะทำาหน้าท่ีน้ีให้บรรลุผลสมบูรณ์ได้จะต้องมีความ วิชาชีพ ปฎิบัติหน้าท่ีด้วยจิตวิญญาณความเปนครูในการอบรม เปน ครแู ทค้ อื ตอ้ งเมตตา หวงั ดตี อ่ ศษิ ยแ์ ละบคุ คลทวั่ ไปโดยเสมอหนา้ สั่งสอน ดูแล เอาใจใส่ศิษย์อย่างสุดความสามารถโดยไม่รู้จัก พร้อมที่จะทำางานและเสียสละความสุขส่วนตัวโดยไม่คิดถึง เหน็ดเหนอ่ื ย ผลประโยชนต์ อบแทนอนั ใด …” (เอกสารสาำ เนาพระราชดาำ รสั สมเดจ็ ความหมายของจติ วิญญาณความเป็นครู พระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมาร. 2558) การปฏิบัติ กจิ การใดๆ ในยคุ โลกาภวิ ตั นม์ คี วามจาำ เปน ตอ้ งใชค้ นทเ่ี ปน มอื อาชพี คาำ วา่ “จติ วญิ ญาณ” มาจากคาำ วา่ “จติ ” และ “วญิ ญาณ” เพอ่ื ทาำ ใหก้ ิจการนัน้ ๆ ประสบความสำาเรจ็ ด้วยดี การจัดการศกึ ษา โดยสรปุ หมายถงึ สง่ิ ทส่ี งิ อยใู่ นตน ทาำ ใหเ้ ปน บคุ คลขน้ึ เปน ความรแู้ จง้ ก็ไม่ได้รับการยกเว้น มีความจำาเปนต้องใช้ “ครูมืออาชีพที่มี ความร้สู ึกตัว จติ ใจ (ราชบัณฑติ ยสถาน. 2546) จิตวิญญาณความเปนครู” ทั้งน้ีเพื่อกู้ภาพลักษณ์และการยอมรับ จากสงั คมตลอดจนลดการวพิ ากษว์ จิ ารณใ์ นทางลบทมี่ ตี อ่ บคุ ลากร นักวิชาการจำาแนกความหมายของจิตวิญญาณเปน ในวิชาชีพครู การเปนมืออาชีพบ่งบอกถึงการมีความรู้และความ 3 ความหมาย ประกอบด้วย เช่ียวชาญในงาน ส่วนการมีจิตวิญญาณความเปนครูสะท้อนถึง การมี” หัวใจ”เพื่อศิษย์ กล่าวคือ การตระหนักถึงบทบาทหน้าที่ 1. ความเปน เอกตั ตาหรอื ปจั เจกบุคคล หมายถึง ความ ที่จะต้องเปนแบบอย่างท่ีดี การทุ่มเท มุ่งม่ันพัฒนางานให้ทัน เปนตัวตนท่ีมีลักษณะเฉพาะของแต่ละบุคคลซึ่งเกิดจากการหยั่งรู้ กับความก้าวหน้าทางวิชาการ การมีเมตตาและหวังดีต่อศิษย์ นาำ ไปสกู่ ารปฏบิ ตั แิ ละการเกดิ ศรทั ธา ในเรอ่ื งใดเรอ่ื งหนง่ึ (ศภุ ลกั ษณ์ ครูในยุคโลกาภิวัตน์จึงมิได้เปนแค่ผู้ที่มีความรู้ดีหรือมีทักษะ ทัดศรี และอารยา พรายแย้ม. 2554) การสอนเท่านัน้ หากแต่จะตอ้ งมีจิตวิญญาณความเปน ครูร่วมดว้ ย ลักษณะของครูมืออาชีพ 2. ความมคี ณุ คา่ สงู สง่ หมายถงึ ปญั ญาหลกั การของชวี ติ เช่น ความดี บุญกุศล คุณธรรม จริยธรรม การรู้จักผิดชอบชั่วดี วชิ าชีพครถู ือเปน วิชาชีพชน้ั สูง ตอ้ งไดร้ บั การศึกษาหรือ มีจิตใจสงู ขนึ้ (ประเวศ วะสี. 2553,ประสทิ ธ์ิ อุ่นหนองกุ่ง. 2555) ฝก ฝนเปน เวลานาน และมสี ถาบนั หรอื องคก์ รควบคมุ ความประพฤติ ดังนั้นจึงต้องพัฒนาครูให้มีคุณธรรมจริยธรรมควบคู่ไปกับ 3. ความเปนนามธรรม หมายถึง โครงสร้างหนึ่งของ การพัฒนาวิชาการและมาตรฐานแห่งจรรยาบรรณวิชาชีพครู มนษุ ยท์ น่ี อกเหนอื จากรา่ งกายและจติ ใจ จบั ตอ้ งไมไ่ ด้ พฒั นามาจาก ความเปลยี่ นแปลงของสงั คมไทยสง่ ผลใหค้ รถู กู คาดหวงั ใหท้ าำ หนา้ ท่ี ความผูกพันด้านจิตใจของมนุษย์กับส่ิงแวดล้อม เปนแหล่งของ เปน “เบา้ หลอม” ในการผลติ ทรพั ยากรมนษุ ยท์ เ่ี ปน ทง้ั คนดี คนเกง่ ความหวัง พลังใจท่ีเข้มแข็ง เปนขุมพลังของชีวิตท่ีทำาให้ประสบ และคนทใ่ี ชช้ วี ติ อยา่ งมคี วามสขุ จากความคาดหวงั ของคนในสงั คม ความสำาเร็จและมีความสขุ (พัชนี สมกำาลัง. 2556) ดังกล่าว ครูจึงต้องมีความเปนมืออาชีพมากข้ึนนับตั้งแต่การมี ความตั้งใจท่ีจะเรียนครู การมีคุณลักษณะพ้ืนฐานทางจิตท่ีเหมาะ โดยสรุป จิตวญิ ญาณ หมายถึง โครงสร้างหน่ึงของมนษุ ย์ ทผี่ สมผสานมติ ริ า่ งกายและมติ จิ ติ สงั คมเขา้ ดว้ ยกนั เปน สงิ่ ทใี่ หค้ วามหมาย แกช่ วี ติ และชว่ ยกาำ หนดแนวทางการปฏบิ ตั ซิ งึ่ มผี ลตอ่ ความสขุ และ ความสาำ เรจ็ ในชวี ติ หรอื วชิ าชพี เมอื่ นาำ ความหมายของจติ วญิ ญาณ มารวมกับคำาว่าครู สรุปได้ว่า จิตวิญญาณความเปนครู หมายถึง จิตสำานึกตามกรอบคุณธรรมจริยธรรมซึ่งทำาให้เกิดการใฝรู้ ค้นหา สร้างสรรค์ ถ่ายทอด ปลูกฝังและเปนแบบอย่างที่ดีทั้งของศิษย์ เพ่อื นร่วมงานและคนในสังคม

วารสารมหาวทิ ยาลยั นครพนม ; ปท่ี 6 ฉบับท่ี 2 พฤษภาคม - สงิ หาคม 2559 125 Nakhon Phanom University Journal ; Vol.6 No.2 May - August 2016 จากความหมายข้างต้น เห็นได้ว่าการมีจิตวิญญาณ จิตวิญญาณความเปนครูของครู สังกัดสำานักงานคณะกรรมการ ความเปน ครเู ปน คณุ ลกั ษณะทสี่ าำ คญั อยา่ งหนง่ึ ของครมู อื อาชพี หรอื การศกึ ษาขนั้ พนื้ ฐานประกอบดว้ ย 7 องคป์ ระกอบหลกั คอื การปฏบิ ตั ิ กลา่ วไดว้ า่ ครมู ืออาชพี จะมีจติ วญิ ญาณความเปน ครหู รอื “มีหัวใจ ตามบทบาทหน้าที่ การมีมนุษยสัมพันธ์ที่ดีและมีความเปน ของความเปนครู” (Google. 2558) กลั ยาณมติ รการเปน แบบอยา่ งทดี่ ีการมจี ติ วทิ ยาในการสอนความรกั คณุ ลักษณะของครทู ี่มีจติ วญิ ญาณความเปน็ ครู และศรทั ธาในวชิ าชพี การมคี ณุ ธรรมและจรยิ ธรรม และความผกู พนั ระหว่างครูกบั ศษิ ย์ ครมู หี นา้ ทพ่ี ฒั นามนษุ ยแ์ ละเปน ผเู้ ปด ประตทู างวญิ ญาณ หรือความรใู้ ห้แก่ศิษย์ (พทุ ธทาสภกิ ข.ุ 2547) กล่าวได้ว่า ครตู อ้ งมี จากผลการวิจัยข้างต้นสามารถสรุปได้ว่า จิตวิญญาณ ท้ังศาสตร์และศิลป ครูต้องมีศาสตร์คือ เปนผู้ศึกษาจนเช่ียวชาญ ความเปน ครปู ระกอบดว้ ย 1) คณุ ลกั ษณะสว่ นตวั และการมคี ณุ ธรรม ในด้านหลักการ ทฤษฎี วิธีการและแนวปฏิบัติ สามารถวิจัยและ จรยิ ธรรม เชน่ วริ ยิ ะอตุ สาหะ เมตตากรณุ า ซอ่ื สตั ย์ มเี หตผุ ล เปน ตน้ พัฒนาความรู้ใหม่ได้อย่างไม่มีท่ีส้ินสุด ครูต้องมีศิลป คือ มีความ 2) การตระหนักรู้และปฏิบัติตนบนวิถีความเปนครู เช่น ทำางาน สามารถในการถ่ายทอดความรู้ กล่อมเกลาจิตใจ มคี วามประพฤติ เพื่อเด็ก ปฏิบัติตนตามจรรยาบรรณวิชาชีพครู เปนแบบอย่างท่ีดี คุณลักษณะ บุคลิกภาพและคุณธรรมท่ีเปนแบบอย่างได้ เปน ตน้ 3) รกั และศรทั ธาในวชิ าชพี ครู 4) ความเชยี่ วชาญในการสอน (พระภาวนาวิริยคุณ. 2553) ซ่ึงสอดคล้องกับทัศนะของพระ และ 5) การพฒั นาตนเองอยา่ งตอ่ เน่อื ง ซ่งึ สอดคล้องกบั ลักษณะ มหาวฒุ ชิ ยั (ว. วชริ เมธ)ี . 2558) ทวี่ า่ ครทู ม่ี จี ติ วญิ ญาณความเปน ครู ของครูดีและหน้าท่ีของครูที่ระบุโดยสำานักงานคณะกรรมการ จะต้องเด่นในเรื่องวิชาการ (รู้ลึก รู้จริง รู้กว้าง) มีศิลปะในการ ขา้ ราชการครแู ละบคุ ลากรทางการศกึ ษา (2547) วา่ ครตู อ้ งปฏบิ ตั ิ ถา่ ยทอดความรู้ และมีใจเมตตาต่อศิษย์ รกั ศษิ ย์ดงั ลูก นอกจากนี้ หนา้ ทด่ี า้ นการจดั การเรยี นรใู้ หเ้ ตม็ ทตี่ ามกาำ ลงั ความสามารถ พฒั นา ผลการวิจัยท่ีเกี่ยวกับคุณลักษณะของจิตวิญญาณความเปนครูมี ตนเองให้มีความรู้ความสามารถ เพียบพร้อมทางด้านคุณธรรม ดังน้ี ดุษฎี โยเหลา และคณะ (2555) ศกึ ษาเรื่อง ประสบการณ์ ความประพฤติ และระลึกถึงความเปนครูของตน มีจิตสำานึก ของการเปนครูผู้มีจิตวิญญาณความเปนครู : การศึกษา ในความเปนครู เชิงปรากฏการณ์วิทยา พบว่า ประสบการณ์ของการเปนครูผู้มี เหตุที่จิตวิญญาณความเป็นครูเป็นคุณลักษณะสำาคัญของครู จติ วญิ ญาณความเปน ครแู บง่ เปน 3 ชว่ งคอื ชว่ งพฒั นาสกู่ ารเปน ครู มอื อาชพี ช่วงการเปนครูผู้มีจิตวิญญาณความเปนครู และช่วงการคงอยู่ ของการเปนครูผู้มีจิตวิญญาณความเปนครู สำาหรับช่วงท่ี 2 ศตวรรษท่ี 21 เปนยุคแห่งเทคโนโลยี จึงทำาให้วิธีเรียน การเปน ครผู มู้ จี ติ วญิ ญาณความเปน ครปู ระกอบดว้ ย การตระหนกั รู้ วิธีสอน และสื่อการสอนเปลยี่ นแปลงไป ครจู ะใชว้ ธิ ีสอนแบบเดมิ ในความเปน ครู การปฏิบตั ิตนบนวถิ ีความเปนครู การมเี ปา หมาย ทมี่ ีครเู ปนบคุ คลสำาคัญ (Teacher-centered Approach) คอื การ การทำางานเพื่อเดก็ และการปฏิบตั ติ อ่ เด็กดว้ ยความรกั และเมตตา ถ่ายทอดความรู้ ความจำาจากครูไปสู่นักเรียน แบบท่ีเคยทำามา ในขณะท่ีช่วงที่ 3 การคงอยู่ของการเปนครู ผู้มีจิตวิญญาณความ ในอดีตไม่ได้ เพราะการเรียนของคนในปัจจุบันเกิดข้ึนได้ทุกที่ เปน ครปู ระกอบดว้ ย ความสขุ ความภาคภมู ใิ จ ความผกู พนั ระหวา่ ง ทุกเวลาและไร้ขอบเขตจำากัด ดังนั้นครูจำาเปนต้องพัฒนาตนเอง ครูกับศิษย์ และ ความศรัทธาต่อบุคคลผู้ทรงคุณค่าของแผ่นดิน ให้สามารถสร้างหรือผลิตสื่อการสอนที่ใช้วิทยาการสมัยใหม่และ ในขณะท่ี กติ นิ นั ท์ โนสุ (2557) ศกึ ษาเรอื่ งองค์ประกอบและตวั สามารถดึงดูดความสนใจของนักเรียนได้นานขึ้น เช่น ส่ือผสม บ่งชี้จิตวิญญาณความเปนครู สังกัดสำานักงานเขตพื้นที่การศึกษา (Multimedia) เปนต้น ครูต้องปรับเปล่ียนบทบาทของตนมาเปน ประถมศึกษาในจังหวัดภาคเหนือตอนบน พบว่า จิตวิญญาณ “ผู้สนับสนุนหรือผู้เอ้ืออำานวย” (Facilitator) ให้นักเรียนเกิด ความเปนครูสังกัดสำานักงานเขตพื้นท่ีการศึกษาประถมศึกษา การเรียนรู้โดยนกั เรยี น มีบทบาทในการแสวงหาความรดู้ ว้ ยตนเอง ในจังหวัดภาคเหนือตอนบนประกอบด้วย 10 องค์ประกอบได้แก่ เพ่ิมมากขึ้นหรือที่เรียกว่า การสอนแบบยึดนักเรียนเปนสำาคัญ การพัฒนาตนเอง ความมีเหตุผลในการปฏิบัติงาน ความคิดริเริ่ม (Student-centered Approach) ครูท่ีปรับเปล่ียนความคิดและ สรา้ งสรรค์ การปฏบิ ตั ติ ามจรรยาบรรณวชิ าชพี ความวริ ยิ ะอตุ สาหะ วิธีทำางานได้ดังกล่าวข้างต้น เช่ือแน่ว่านักเรียนจะมีผลสัมฤทธ์ิ ความมีเมตตากรุณา ความซ่ือสัตย์ต่อวิชาชีพ ความดี ความรัก ทางการเรยี นเพม่ิ ขน้ึ อยา่ งชดั เจนและครกู จ็ ะไดช้ อ่ื วา่ “เปน มอื อาชพี ” ศรัทธาในวชิ าชพี และการปฏบิ ัติการสอน และอมรรัตน์ แก่นสาร อย่างไรก็ตามการมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนเพ่ิมขึ้นก็มิได้เปน (2558) ศึกษาเรื่อง การพัฒนาตัวบ่งชี้จิตวิญญาณความเปนครู เปาหมายหลักประการเดียวของการจดั การศึกษาของชาติ หากแต่ ของครู สงั กดั สาำ นักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพ้นื ฐาน พบวา่ ต้องมี “คณุ ลักษณะท่พี ึงประสงค”์ หรือ “เปนคนดี”อีกด้วย อาชีพ ครูเปนอาชีพที่ทำางานกับคนเพ่ือพัฒนาหรือยกระดับศักยภาพ

126 วารสารมหาวิทยาลัยนครพนม ; ปท ี่ 6 ฉบบั ท่ี 2 พฤษภาคม - สิงหาคม 2559 Nakhon Phanom University Journal ; Vol.6 No.2 May - August 2016 และสภาพจิตของคนการสร้างคนดี คนท่ีมีลักษณะพึงประสงค์ 4) มองนักเรียนว่ามีศักด์ิศรีความเปนมนุษย์และมีศักยภาพ จำาเปนต้องมีแบบอย่าง (Model) ที่ดี ต้องใช้เวลาหล่อหลอม 5) มีแรงจงู ใจให้แสดงภาวะผู้นำาออกมาเพ่มิ ข้ึน 6) มีความสุขและ ปรบั แตง่ ยาวนานตอ่ เนอ่ื งดว้ ยจติ ทม่ี งุ่ มนั่ อดทน ไมล่ ะทง้ิ อดุ มการณ์ มีความภาคภูมิใจในอาชีพครู และ 7) ได้รับการยอมรับและ หรือหน้าท่ีในการพัฒนาศิษย์ ด้วยเหตุดังกล่าวครูมืออาชีพ ความศรทั ธาจากผู้พบเหน็ จึงต้องเปนมืออาชีพท้ังด้านวิชาการและด้านการปฏิบัติหน้าที่ด้วย จิตวิญญาณในอันที่จะพัฒนาศิษย์อย่างรอบด้าน เพื่อให้เปนคนดี สรปุ คนเก่ง และสามารถดำารงชีวิตได้อย่างมีความสุข การที่จะเปนครู มืออาชีพน้ัน ใจหรือจิตและวิญญาณจะต้องมาเปนอันดับแรก กระแสโลกาภวิ ตั นส์ ง่ ผลกระทบตอ่ ทกุ สว่ นและทกุ อาชพี เมื่อมีใจให้กับงานสอน งานพัฒนานักเรียน ก็จะเกิดความรัก ในสังคม การเปล่ียนแปลงจึงเปนส่ิงที่ท้ังปัจเจกบุคคลและสังคม ความศรัทธาและการยึดม่ันในอุดมการณ์แห่งวิชาชีพ การพัฒนา ไม่อาจหลีกเลี่ยงได้ ครูก็เช่นกันจะต้องปรับเปลี่ยนในลักษณะ ตนเองอย่างต่อเน่ืองให้มีความรู้และทักษะในการสอน ประพฤติ การพัฒนาตนเองเพ่ือให้สามารถปฏิบัติงานในหน้าท่ีท่ีรับผิดชอบ ตวั ดี เปน แบบอย่างที่ดี เอาใจใส่ดแู ลและหวังดตี ่อศษิ ย์ การปฏบิ ตั ิ ได้อย่างเหมาะสมและเกิดประสิทธิผลสูงสุดการพัฒนาตนเอง ดังกล่าวเรียกได้ว่าการปฏิบัติด้วยจิตวิญญาณความเปนครู เปนท่ี ของครูจะประสบผลดีต้องเกิดจาก “ใจ” หรือ “จิตสำานึก” ทราบกนั ดวี า่ การปฏบิ ตั หิ นา้ ทดี่ ว้ ยใจ ดว้ ยจติ และวญิ ญาณจะทาำ ให้ ของตัวครูเองเพราะถ้ามีใจรัก ใจพร้อม ย่อมประสบความสำาเร็จ เกิดความตระหนักและมุ่งม่ันทุ่มเทในการทำางาน พยายามรักษา ในสงิ่ ทตี่ ง้ั ใจไวด้ งั พทุ ธวจนะทวี่ า่ “มโนปพพฺ งคฺ มา ธมมฺ า มโนเสฏฐา เกยี รตแิ ละศกั ดศ์ิ รแี หง่ ตนและวชิ าชพี ดงั ทศั นะ ของกญั ญา โพธวิ ฒั น์ มโนมยา แปลว่า ใจเปนผู้นำาทุกส่ิงทุกอย่าง ใจเปนใหญ่ ทุกอย่าง (2554) ท่ีว่าสมรรถนะท่ีสำาคัญของครูมืออาชีพคือความศรัทธา สำาเร็จด้วยใจ” ครูที่มีใจ มีสำานึกในความเปนครูของตนจัดว่า ในวชิ าชพี ครู การมคี วามสขุ ในการสอน การมงุ่ มน่ั พฒั นาตนเองและ เปนครูท่ีมีจิตวิญญาณความเปนครู และการมีจิตวิญญาณ การแสวงหาความรู้ใหม่อยู่เสมอ ดังนั้นจิตวิญญาณความเปนครู ความเปน ครทู าำ ใหม้ คี วามมงุ่ มนั่ ทมุ่ เท เสยี สละในการปฏบิ ตั หิ นา้ ที่ จึงเปน คุณลักษณะสาำ คญั ของครูมืออาชีพ และพัฒนาตนเองอย่างต่อเนื่อง ระมัดระวังการประพฤติปฏิบัติ ผลของการมีจิตวิญญาณความเปน็ ครู ใหอ้ ยู่ในหลักศีลธรรมและจรรยาบรรณวชิ าชพี ซง่ึ ลักษณะดงั กลา่ ว จะนำาไปสู่การเปน “ครูมืออาชีพ”ในที่สุดข้อตำาหนิติเตียนท่ีมี การมีจิตวิญญาณความเปนครูจะก่อให้เกิดผลต่อตัวครู ตอ่ ครดู งั ทป่ี รากฏในทกุ วนั นจ้ี ะลดนอ้ ยลงอยา่ งมากกเ็ พราะการกระทาำ ดังตอ่ ไปนี้ 1) ช่วยพฒั นาหรอื ยกระดับความคดิ และทักษะทีจ่ าำ เปน ของครู ด้วยเหตุดังกล่าวจิตวิญญาณความเปนครูจึงเปนปัจจัย ในการสอน 2) มีศลี ธรรม คุณธรรม และมคี วามรับผิดชอบมากขน้ึ สาเหตขุ องการทคี่ รมู เี กยี รติ มศี กั ดศ์ิ รแี ละไดร้ บั การยอมรบั ยกยอ่ ง 3) มีความยืดหยุ่นและเข้าใจในความเปลี่ยนแปลงมากขึ้น จากสังคมอย่างทเ่ี คยเปนมาในอดีต เอกสารอ้างอิง กิตินันท์ โนสุ. (2557, มกราคม-มิถุนายน). องค์ประกอบและตัวบ่งช้ีจิตวิญญาณความเปนครู สังกัดสำานักงานเขตพ้ืนที่การศึกษา ประถมศกึ ษาในจงั หวัดภาคเหนอื ตอนบน. วารสารการวจิ ัยกาสะลองคํา, 8(1),53-65. กญั ญา โพธวิ ัฒน.์ (2554). ครมู ืออาชีพ : ความหวังใหม. สืบค้นเมอื่ พฤศจกิ ายน 2558, จาก www.thailis.or.th /tdc/browse. ดุษฎี โยเหลา และคณะ. (2555). ประสบการณของการเปน ครผู มู ีจติ วญิ ญาณความเปน คร:ู การศึกษาเชิงปรากฏการณว ิทยา. กรุงเทพฯ : มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวโิ รฒ. ประเวศ วะส.ี (2553). ธรรมชาติของสรรพสิ่ง : การเขา ถงึ ความจริงทง้ั หมด. นนทบรุ ี : กรีน-ปัญญาญาณ. ประสิทธิ์ อุ่นหนองก่งุ . (2555). เอกสารประกอบการสมั มนาภาวะผนู ํา. สกลนคร: มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั สกลนคร. พทุ ธทาสภกิ ข.ุ (2547). ธรรมสาํ หรบั ครู คาํ บรรยายพระเทพวสิ ทุ ธเิ มธี (พทุ ธทาสภกิ ข)ุ ณ สวนโมกขพลาราม อาํ เภอไชยา จงั หวดั สรุ าษฎรธ านี วนั ที่ 4-29 กันยายน พ.ศ. 2547. กรงุ เทพฯ : กระทรวงศกึ ษาธกิ าร. พระภาวนาวิริยคุณ(เผดจ็ ทัตตชีโว). (2553). ศาสตรแ ละศิลปแ หงความเปน ครู. สบื คน้ เมื่อ พฤศจิกายน 2558 จากwww.kruinter.com/ file/70420140909083731-[kruinter.com].pdf

วารสารมหาวทิ ยาลัยนครพนม ; ปท ี่ 6 ฉบบั ที่ 2 พฤษภาคม - สิงหาคม 2559 127 Nakhon Phanom University Journal ; Vol.6 No.2 May - August 2016 พระมหาวฒุ ชิ ยั (ว.วชริ เมธ)ี . (2553). จติ วญิ ญาณความเปน คร.ู สบื คน้ เมอ่ื พฤศจกิ ายน 2558, จาก www.gotoknow. org/post/329230. พัชนี สมกาำ ลงั . (2556). จิตวิญญาณของผนู ําทางการพยาบาล ฟลอเรนซ ไนติงเกล. กรุงเทพฯ : โรงพิมพแ์ ห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลยั . ราชบัณฑิตยสถาน. (2546). พจนานุกรมฉบับราชบณั ฑติ ยสถาน พ.ศ. 2542. กรุงเทพฯ : นานมีบุคสพ์ ับลเิ คชน่ั ส์. ศภุ ลกั ษณ์ ทดั ศรี และ อารยา พรายแยม้ . (2554). จติ วญิ ญาณในชวี ติ ประจาํ วนั . กรงุ เทพฯ : คณะสาธารณสขุ ศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั มหดิ ล. สอบคร.ู (2558). ครูอาชพี กับอาชีพครู. สบื คน้ เมอื่ ตุลาคม 2558, จาก www.sobkroo.com. สำานักงานคณะกรรมการข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา. (2547). ครูดีผูพัฒนาทรัพยากรมนุษยของชาติ (ฉบับรายละเอียด). กรุงเทพฯ : ครุ สุ ภา. อมรรตั น์ แกน่ สาร. (2558). การพฒั นาตวั บง ชจ้ี ติ วญิ ญาณความเปน ครขู องครู สงั กดั สาํ นกั งานคณะกรรมการการศกึ ษา ขน้ั พนื้ ฐาน. ปรชั ญา ดุษฎบี ัณฑติ . สกลนคร : มหาวทิ ยาลัยราชภฏั สกลนคร. เอกสารสาำ เนาพระราชดาำ รสั สมเดจ็ พระบรมโอรสาธริ าชฯ สยามมกฎุ ราชกมุ ารในโอกาสทค่ี ณะครอู าวโุ สเขา้ เฝา ฯ รบั พระราชทานเครอ่ื งหมาย เชิดชูเกียรตแิ ละเงนิ ช่วยเหลอื ณ ศาลาดสุ ดิ าลยั เมือ่ วนั ที่ 11 พฤศจกิ ายน พ.ศ. 2558. Google. (2558). ครโู ดยอาชพี และครมู อื อาชพี แตกตา งกนั อยา งไร. สบื คน เมอื่ ตลุ าคม 2558, จาก www.th.answers. yahoo.com/quest Translated Thai References Buddhadasa Bhikkhu. (2004). Dhamma for teachers, the preaching of the venerable Phra Thepvisutthi-methee (Buddhadasa Bhikkhu) at Mokkhaplaram Religion Practice Garden, Chaiya district, Surat Thani province, during September 4-29, 2004. Bangkok : Ministry of Education. [in Thai] Copy of His Royal Highness Crown Prince Maha Vajiralongkorn’s speech on the occasion of granting an audience to the group of senior teachers, upon whom a badge of honor and a grant-in-aid were bestowed by His Royal Highness at Dusidalai Hall on November 11, 2015. [in Thai] Google. (2015). Teacher as a Career and Professional Teacher: How Different Are They? Retrieved on October 2015, from www.th.answers.yahoo.com/quest. [in Thai] Kaensarn, A. (2015). Development of indicators of the spirituality of teachers for those teachers affiliated with Office of the Basic Education Commission (Unpublished doctoral dissertation). Sakon Nakhon Rajabhat University, Sakon Nakhon, Thailand. [in Thai] Nosu, K. (2014, January – June). Factors and indicators of teachers’ spirituality of teachers under the Offices of Primary Education Service Area in the upper northern provinces. Kasalongkham Research Journal, 8(1), 53-65. [in Thai] Office of the Teacher Civil Service and Educational Personnel Commission. (2004). Good teachers who develop the Nation’s humankind resources (Details Ed.). Bangkok : Teacher Council of Thailand. [in Thai] Oonnongkung, P. (2012). The paper to supplement the seminar on leadership. Sakon Nakhon : Sakon Nakhon Rajabhat University. [in Thai] Phra Maha Wutthichai (W. Vajiramedhi). The Spirituality of Teachers. Retrieved on November 2015, from www.gotoknow.org/post/329230. [in Thai] Phrabhavanaviriyakhun (Phadej Thattajeewo). (2010). The Art and Science of Being a Teacher. Retrieved on November 2015, from www.kruinter.com/file/70420140909083731-[kruinter.com].pdf. [in Thai] Phothiwat, K. (2011). Professional Teacher: A New Hope. Retrieved on November 2015, from www. thailis.or. th/tdc/ browse. [in Thai] Royal Institute. (2003). Royal Institute Dictionary B.E. 2542(1999). Bangkok : Nanmee Books Publications.

128 วารสารมหาวทิ ยาลยั นครพนม ; ปท ่ี 6 ฉบบั ที่ 2 พฤษภาคม - สิงหาคม 2559 Nakhon Phanom University Journal ; Vol.6 No.2 May - August 2016 Sobkroo.com. (2015). Professional Teacher vs Teaching Profession. Retrieved on October 2015, from www.sobkroo. com. [in Thai] Somkumlung, P. (2013). The spirituality of nursing leader – Florence Nightingale. Bangkok : Chulalongkorn University Printing House. [in Thai] Thadsri, S. & Phrai-yam, A. (2011). The spirituality in daily life. Bangkok : Faculty of Public Health, Mahidol University. [in Thai] Wasee, P. (2010). The nature of all things: An access to all truth. Nonthaburi : Green-Panyayaan. [in Thai] Yo-lao, D. et al. (2012). Experience of being a teacher with the spirituality: A phenomenological study. Bangkok : Srinakharinwirot University. [in Thai]