Best Practice แนวปฏิบัติที่ดี การส่งเสริมการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อมโดยใช้ TREES Model โดยนางสาววันเพ็ญ ไผทพิทักษ์วงค์ นางสาวสุวนันท์ แปงอุด

ชื่อผลงาน “แนวปฏิบัตทิ ่ดี ี” การสง่ เสริมการอนรุ กั ษท์ รัพยากรธรรมชาติ และสง่ิ แวดล้อมโดยใช้ TREES Model ประเภทผลงาน แนวปฏิบัตทิ ่ดี ีเปน็ รายดา้ น  ดา้ นที่ ๑ โภชนาการและสุขภาพอนามัย  ดา้ นท่ี ๒ การสง่ เสรมิ คุณภาพการศกึ ษา  ด้านท่ี ๓ การสง่ เสรมิ อาชีพ  ด้านท่ี ๔ การอนุรักษ์วัฒนธรรมท้องถ่ิน  ดา้ นท่ี ๕ คุณธรรมและจรยิ ธรรม  ด้านท่ี ๖ การอนุรกั ษท์ รพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดล้อม โรงเรยี น หมอ่ มเจ้าเจริญใจ จิตรพงศ์ ทอ่ี ยู่ หมบู่ ้านงอ้ มเปา ตำบล ขนุ นา่ น อำเภอ เฉลิมพระเกียรติ จงั หวดั น่าน รหัสไปรษณยี ์ ๕๕๑๓๐ สงั กัด สำนักงานเขตพนื้ ท่กี ารศึกษาประถมศกึ ษาน่าน เขต ๒ ช่อื ผ้เู สนอผลงาน นางสาววันเพ็ญ ไผทพทิ ักษว์ งค์ โทรศัพทม์ อื ถือ ๐๖๓ - ๒๖๙๔๙๓๕ ชื่อผเู้ สนอผลงาน นางสาวสวุ นันท์ แปงอุด โทรศัพท์มอื ถือ ๐๖๒ - ๖๑๐๒๐๖๙ ๑. ความสำคญั ของ “แนวปฏบิ ัติท่ีดี” ทน่ี ำเสนอ โรงเรียนหม่อมเจ้าเจรญิ ใจ จิตรพงศ์ ตั้งอยู่เลขที่ ๒๐๙ หมู่ ๑ หมู่บ้านง้อมเปา ตำบลขุนน่าน อำเภอเฉลิมพระเกียรติ จงั หวดั น่าน สังกดั สำนกั งานเขตพน้ื ที่การศึกษาประถมศกึ ษาน่าน เขต ๒ เปดิ สอนในระดับอนบุ าลจนถึงช้ันมธั ยมศึกษาตอนต้น เปน็ โรงเรยี นในโครงการพฒั นาเดก็ และเยาวชนในถิน่ ทรุ กนั ดาร (กพด.) อำเภอเฉลิมพระเกียรตินับเป็นอำเภอตั้งที่อยู่ตามแนวตะเข็บชายแดนประเทศไทย-ลาว ซึ่งได้รับผลกระทบทางด้าน มลพิษทางอากาศโดยแหล่งท่มี าคือ โรงไฟฟา้ พลงั งานความร้อนจากถา่ นหินลกิ ไนต์ มีฐานการผลติ ตัง้ อยูท่ ี่เมอื งหงสา ของแขวงไซ ยะบรุ ี ประเทศลาว โดยมีระยะทางจากโรงไฟฟ้าพลงั งานกระแสไฟฟ้า ห่างจากใจกลางเมืองหงสาประมาณ ๑๐ กิโลเมตร และ ห่างจากชายแดนไทย ทีจ่ งั หวัดนา่ นประมาณ ๓๐ กิโลเมตร และผลกระทบจากมลพษิ ทางอากาศ ท้งั ฝุ่น P.M. ๒.๕ และกา๊ ซพิษ ต่างๆ จากโรงงาน อีกทั้งยังโลหะหนักเข้าสู่แหล่งน้ำในพื้นที่ชุมชนที่ชาวบ้านใช้ (คณะทำงานติดตามการลงทุนข้ามพรมแดน (Extra-Territorial Obligations: ETOs Watch),๒๕๖๑) ซึ่งปัญหาเหลา่ นล้ี ้วนแล้วเป็นปัญหาที่ส่งผลกระทบต่อสุขภาพโดยตรง ของมนุษย์ สัตว์ และพชื ผลทางการเกษตร ไมเ่ พยี งเทา่ นั้นยงั มมี ลพิษทางอากาศจากการเผาป่าเพอ่ื ทำไร่ ทำสวน ซึ่งเป็นกิจวัตร ประจำปีที่ชาวบ้านต้องทำเพ่ือหาเลี้ยงชีพ อีกทั้งยังมมี ลพิษทางอากาศจากการเผาไหม้กำจัดขยะตามบา้ นเรือน สถานที่ทำงาน อย่างเชน่ โรงเรียนของเรา กม็ กี ารกำจดั ขยะด้วยวิธีการคัดแยกขยะตามประเภทที่ขายได้เพื่อรวบรวมขายให้ทางผู้รับซื้อของเก่า ขยะที่ขายไม่ได้จำเป็นตอ้ งเผาท้ิงเพือ่ ลดปริมาณขยะในโรงเรียนและเป็นการจัดการใหเ้ กิดทัศนยี ภาพท่ีดใี นการมองเหน็ แต่นน่ั เปน็ เพียงการแกป้ ัญหาในเบ้อื งตน้ ซึง่ ไมใ่ ชเ่ ป็นการแกป้ ญั หาในระยะยาวทำให้ไมเ่ กิดความย่ังยืนและไม่มีประสทิ ธิภาพ จากปัญหาดังกล่าวน้ี ทางโรงเรียนจงึ เลง็ เหน็ ความสำคัญของสขุ ภาพของผู้คนทีด่ ำเนินชวี ติ ในพื้นท่ีดังกลา่ ว หากผู้คนใน พ้นื ท่ไี มร่ ว่ มกันแกป้ ญั หาอีกไมน่ าน คงเกิดปัญหาระบบทางเดนิ หายใจและอาจร้ายแรงถึงข้ันเปน็ โรคร้ายในอนาคตสืบเนื่องจาก เกดิ การสะสมสารพษิ ในรา่ งกายในระยะเวลานาน ในการนท้ี างโรงเรียนจงึ ไดน้ ำแนวทางการแก้ปัญหาผ่านการ SWOT วเิ คราะห์ ปญั หา ไปจนถึงการสรา้ ง TREES Model ซึง่ เป็นกระบวนการเรยี นรู้เพ่อื สง่ เสรมิ การอนุรกั ษ์ทรพั ยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล้อม

โดยผ่านการแก้ปัญหาการจัดการขยะภายในโรงเรียน โดยเริ่มจากเหน็ คุณค่า จนถึงการทำให้เกิดประโยชน์สูงสดุ และเกิดความ ภาคภูมิใจในผลงานของตนเอง และสามารถเผยแพร่แบ่งปันความรู้ Share จากประสบการณ์การเรียนรู้ผ่านการลงมือทำ Learning by doing นำความรู้ส่คู รอบครัว และชุมชนตอ่ ไปได้ อีกทง้ั ยังเป็นกระบวนการและวิธีการสง่ เสริมให้นักเรยี น ครู และ ชุมชนได้ตระหนักและเห็นความสำคัญของการอนรุ ักษ์ทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสิ่งแวดล้อม ซึ่งเปรียบดงั “ต้นไม้” ที่เป็นดั่งลม หายใจของส่ิงมีชีวิตทัง้ ปวง โดยการนำวงจรคุณภาพของ Edward Demming (PDCA) มาดำเนนิ การและพัฒนาอย่างครบวงจร ต่อเนื่องจนพบวิธิีปฏิบัติที่เป็นเลิศ ซึ่งเป็นกิจกรรมการเรียนรู้ที่มุ่งพัฒนาให้นักเรียนมีความรับผิดชอบต่อสิ่งแวดล้อมที่ส่งผล กระทบต่อสง่ิ มชี ีวิตท้งั มวล ท้ังมนุษย์ พชื และสตั ว์ โรงเรียนหม่อมเจ้าเจรญิ ใจ จิตรพงศ์ จงึ เลง็ เห็นวา่ กระบวนการสง่ เสริมการอนุรกั ษท์ รัพยากรธรรมชาตแิ ละสิ่งแวดล้อม โดยใช้ TREES Model เป็นอีกหนึ่งกิจกรรมที่ดีเกิดผลลัพธ์ชัดเจนทั้งในรูปธรรม อาทิ ในเรื่องของปริมาณขยะที่ลดลง โดยผ่าน กระบวนการ 3Rs คอื การลดการใช้ การนำกลับมาใช้ใหม่ ใชซ้ ำ้ การเปลยี่ นขยะให้กลายเป็นประโยชนส์ ูงสุดทั้งไดผ้ ลงานชิ้นงาน เช่น ได้ปุ๋ยจากใบไม้ ได้กระดาษสาตกแต่งชิน้ งาน ตกแต่งห้องเรยี นจากกระดาษทีใ่ ช้แล้วทัง้ สองหน้า ซึ่งมีผลทำให้นักเรียนเกิด ความภาคภูมิใจในฝีมือของตนเองที่ลงมือทำด้วยตนเองทุกกระบวนการโดยมคี รูเป็นโค้ชคอยชี้แนะแนวทาง ทั้งน้ีในอนาคตยัง สามารถเพ่มิ กิจกรรมท่ีเปล่ียนขยะเป็นของใช้ที่มีประโยชน์ได้อกี มากมาย ไปจนถึงข้ันต่อยอดเกิดเปน็ อาชพี ได้ ทั้งนี้ยังมีการเพ่ิม พนื้ ทีป่ า่ ผ่านการเพิม่ พืน้ ท่ีสีเขียวโดยการยิงหนังสตก๊ิ เมล็ดพันธุพ์ ชื ทม่ี ีอยู่ในทอ้ งถ่ินตามป่าชมุ ชน และผลลัพธใ์ นนามธรรม น่ันคือ เมือ่ สามารถเปลี่ยนขยะมาทำใหเ้ กดิ เป็นประโยชนก์ ็เป็นการชว่ ยลดมลพิษทางอากาศ เปน็ ผลทำให้ผูค้ นในชมุ ชนไดร้ ับสารพิษทาง อากาศลดลงและยังมีปรมิ าณต้นไม้ทเี่ พิ่มขึ้นทกุ ปคี อยช่วยฟอกอากาศทำให้ชาวบ้านในชมุ ชนบ้านงอ้ มเปาไดต้ ระหนกั ว่าหากไร้ป่า ก็ไร้ซึ่งภูมิคุ้มกันของปอด และระบบทางเดินหายใจ จึงเป็นเหตุผลให้รู้คุณค่าและใช้ทรัพยากรธรรมชาติในชุมชนบ้านเกิดของ ตนเองให้เกิดประโยชนส์ งู สุดนน่ั เอง ๒. วัตถุประสงค์และเปา้ หมายของการดำเนนิ งาน ๒.๑ เพือ่ ลดปรมิ าณขยะในโรงเรยี นหม่อมเจ้าเจริญใจ จติ รพงศ์ ๒.๒ เพ่อื ใหน้ ักเรียนรู้คุณค่าและเหน็ ประโยชน์สงู สดุ ของขยะโดยการลดการใช้ ใช้ซำ้ และนำกลับมาใช้ใหม่ จนเกิดเปน็ ผลงานของตนเองกอ่ ให้เกดิ ความภาคภูมใิ จในตัวเอง ๒.๓ เพ่อื ใหน้ ักเรียนรจู้ กั แบ่งปันความรู้ผ่านประสบการณก์ ารเรียนรู้โดยการลงมือปฏิบตั ิจริงเผยแพร่ สู่ครอบครัว และชมุ ชนตอ่ ไป ๒.๔ เพอื่ สร้างความตระหนักรู้ถงึ ภยั เงียบซงึ่ มาในรูปแบบมลพษิ ทางอากาศ จนถงึ การกระตุ้นให้เกิด การอนรุ ักษท์ รัพยากรธรรมชาติและส่งิ แวดลอ้ มจากโรงเรียนสู่ชมุ ชน เชงิ ปรมิ าณ รอ้ ยละ ๘๐ ของนกั เรยี นโรงเรยี นหม่อมเจ้าเจรญิ ใจ จติ รพงศ์ ได้เขา้ ร่วมกิจกรรมการเรียนร้ผู า่ นประสบการณต์ รง ผ่านกระบวนการ TREES Model และเผยแพร่ความรู้สู่ครอบครัว และชมุ ชนต่อไป เชิงคณุ ภาพ คณะครู บุคลากรในโรงเรยี น นักเรียนและผู้ปกครองในชมุ ชนรู้คุณค่าและเห็นความสำคัญของการใช้ประโยชน์สูงสุด ของทรพั ยากรธรรมชาติที่มอี ยู่ในท้องถ่ิน จนถึงการตระหนักถึงความสำคญั ของการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม จากโรงเรียนส่ชู ุมชน ๓. กระบวนการผลติ งานหรือข้นั ตอนการดำเนนิ งาน กระบวนการในการออกแบบผลงานหรือนวัตกรรมของโรงเรียนหม่อมเจา้ เจรญิ ใจ จิตรพงศ์ โดยการเริ่มต้นจากการ แก้ไขปัญหาส่ิงแวดล้อมภายในโรงเรยี นโดยการเริ่มต้นจากการอยากเปล่ยี นขยะใหก้ ลับมามมี ูลค่า คุณคา่ และสามารถมาใช้ใหม่

ให้เกิดประโยชน์สงู สดุ ไปจนถงึ นักเรียนสามารถแบ่งปนั ความร้สู ู่ครอบครัว และชุมชนต่อไปไดน้ นั้ ทางโรงเรียนหม่อมเจ้าเจริญใจ จิตรพงศ์ มกี ระบวนการแกไ้ ขปัญหาดังตอ่ ไปนี้ ๓.๑ เครอื่ งมอื หรอื นวตั กรรมที่ใช้ TREES Model ในการดำเนนิ การแกไ้ ขปัญหาทางโรงเรียนได้นำแนวทางการวเิ คราะห์สภาพแวดล้อมและศักยภาพเปน็ เครอ่ื งมือในการ ประเมนิ SWOT ชว่ ยใหร้ ้ถู ึงจุดแข็ง จุดอ่อน โอกาส และอุปสรรค การบรหิ ารจดั การให้เกิดประสทิ ธภิ าพเป็นไปตามแผนปฏิบัติ งาน โดย เดมมิง่ (Demingin Mycoted, ๒๐๐๔) ได้กลา่ วไว้ว่า การจัดการอย่างมคี ณุ ภาพเป็นกระบวนการทีด่ ำเนนิ การตอ่ เนอ่ื ง เพื่อให้เกิดผลผลิตและบริการท่ีมีคุณภาพขึ้น โดยหลักการทีเ่ รียกว่า วงจรคุณภาพ (PDCA) หรือวงจรเดมมิง่ ซ่ึงประกอบด้วย ๔ ข้ันตอนคือการวางแผนการปฏบิ ัตติ ามแผนการตรวจสอบและการปรับปรุงแกไ้ ขดงั นี้ Plan คือ กำหนดสาเหตขุ องปญั หาจากน้ันวางแผนเพื่อการเปล่ียนแปลงหรือทดสอบเพอ่ื การปรบั ปรุงให้ดขี ึ้น Do คือ การปฏบิ ตั ิตามแผนหรือทดลองปฏิบตั เิ ปน็ การนำรอ่ งในสว่ นยอ่ ย Check คอื ตรวจสอบเพื่อทราบวา่ บรรลุผลตามแผนหรอื หากมีสง่ิ ใดทท่ี ำผิดพลาดหรือได้เรียนรู้อะไร มาแล้วบ้าง Act คือ ยอมรับการเปลยี่ นแปลง หากบรรลุผลเปน็ ทน่ี ่าพอใจหรอื หากผลการปฏิบตั ิไม่เปน็ ไปตามแผนใหท้ ำซำ้ วงจร โดยใช้การเรยี นรจู้ ากการกระทำในวงจรทีไ่ ดป้ ฏิบตั ิไปแลว้ ซงึ่ ในการจดั ประสบการณก์ ารเรียนรูใ้ ห้นกั เรียนผ่าน TREES Model นน้ั จะสามารถอธิบายวิธีการและกระบวนการได้ ดงั น้ี T = Trash คือ ขยะในโรงเรียนทม่ี ากมาย การบริหารจัดการขยะดว้ ยวิธกี ารเผากำจัดต้นเหตขุ องการเกิด มลพษิ ทางอากาศ R = Reduce ,Reuse, Recycle คอื การลดการใชอ้ ยา่ งสนิ้ เปลือง ใชซ้ ำ้ และนำกลบั มาใช้ใหม่ กอ่ ให้เกดิ ความภาคภูมิ- ใจในผลงานตนเอง E = Experience คือ การสร้างประสบการณ์ตรงการเรียนรู้ผ่านการลงมือทำ โดยการนำขยะมาเปลี่ยนเป็น ประโยชน์เชน่ ทำปุ๋ยจากใบไม้เศษวัชพชื ทำสมดุ โน้ตจากกระดาษหน้าเดียวและทำกระดาษสา จากกระดาษสองหน้า เป็นต้น E = Environment คือ ตระหนักถึงความสำคัญ ตลอดจนมีจติ สำนกึ ในการอนุรกั ษ์ทรพั ยากรธรรมชาติและ สงิ่ แวดล้อมในถิน่ บ้านเกิดของตนเอง S = Share คือ นำความรู้ผา่ นการลงมอื ปฏิบตั ิจรงิ ขยายไปสูค่ รอบครัวและชุมชนตอ่ ไป TREES Model จึงนับได้ว่าเปน็ อีกหนึ่งนวตั กรรมที่ทำให้นกั เรยี นได้เรียนรู้ผ่านประสบการณ์ตรง ไปจนถึงการแบง่ ปนั ความรู้สู่เพื่อนๆ ครอบครัว และชุมชนต่อไป ทั้งนี้เกิดจากการเห็นคุณค่า และใช้ประโยชน์สูงสุดจากขยะ นำไปสู่การสร้าง

จิตสำนึกในการให้ความสำคัญกับต้นไม้ท่ีเป็นตัวช่วยในการดูดซับมลพิษทางอากาศซึ่งเป็นผลเสียต่อระบบทางเดินหายใจของ มนุษย์ อีกทั้งยังเป็นแหล่งผลติ อากาศทีบ่ ริสุทธ์ิเป็นการเพ่ิมภมู ิคุม้ กันให้กับปอดของเรา ผ่านกิจกรรมการยงิ หนงั สติก๊ เมลด็ พันธุ์ พืชที่มีอยู่ในท้องถิ่นตามป่าชุมชน ซึ่งเป็นการเพิ่มปริมาณต้นไม้ขึ้นในทุกๆปี ในการน้ีเป็นการสร้างจิตสำนึกในการอนุรักษ์ ทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดลอ้ มจากโรงเรียนสชู่ ุมชนได้อย่างมีประสิทธิภาพ ๓.๒ การสรา้ งเครอื่ งมือหรือนวตั กรรม ข้ันท่ี ๑ วิเคราะหป์ ัญหาด้วยเคร่ืองมอื SWOT คณะครูรว่ มกับนักเรยี น ผู้ปกครอง รว่ มกันวเิ คราะห์ถงึ ปัญหาโดยการ SWOT สรุปได้ดงั น้ี จดุ แข็ง = โรงเรียนและชมุ ชนเรามีทรพั ยากรธรรมชาตมิ ากมาย ท้งั ใบไม้ มูลววั จดุ ออ่ น = นักเรยี นขาดวนิ ัยในการแยกขยะ และการกำจัดขยะทีไ่ ม่มีประสิทธภิ าพ โรงเรียนอย่ตู ิด ชายแดนไทย-ลาว ซึง่ เสี่ยงมลพิษทางอากาศจากโรงไฟฟ้าหงสา โอกาส = โรงเรยี นอยใู่ นเขตพืน้ ที่ตดิ ชายแดนไทย-ลาว ซง่ึ มกี ารคา้ ขายทต่ี ลาดชายแดนในทุกวนั เสาร์ อปุ สรรค= ขาดเครอ่ื งมอื ทจ่ี ำเปน็ ทจี่ ะเปลยี่ นขยะเปน็ ของใช้ ของมปี ระโยชน์ ขั้นที่ ๒ คดิ นวัตกรรมและสรา้ งเครอ่ื งมอื ท่ีใช้ในการแก้ไขปัญหา ขัน้ ที่ ๓ สรา้ งสรรคผ์ ลงาน เมื่อทราบถึงปัญหา จึงได้ค้นควา้ จนเกิดมาเป็น นวัตกรรมในการแก้ปัญหา คือ TREES Model จนทำให้ขยะกลายมา เป็นของใช้ ของตกแต่ง ท่ีสามารถนำกลบั มาทำให้เกดิ ประโยชนไ์ ด้ ดงั นี้ ๑. การทำกระดาษสารีไซเคิลจากกระดาษท่ใี ชแ้ ล้วท้ังสองหนา้

๒. การทำสมุดเลม่ เลก็ สมุดโน้ต สมุดวาดเขียน สมุดบันทึก จากกระดาษที่ถกู ใช้แล้วหนึง่ หน้าโดยมกี ระดาษสารีไซเคลิ มา เป็นหน้าปก ๓. การทำปยุ๋ หมักจากใบไม้และเศษวัชพชื แบบไม่พลิกกลบั กอง (สูตรของอาจารยธ์ รี ะพงษ์ สวา่ งปญั ญากูร จาก มหาวทิ ยาลัยแม่โจ้ รางวลั National innovation Award 2006) เรยี นรู้จากเพจ: “ห้องเรียนปยุ๋ หมกั แบบไมพ่ ลกิ กอง แม่โจ”้ สูก่ ารลงมือปฏบิ ตั ิตาม ๔. การกระจายเมล็ดพันธุ์ไม้ ให้เจริญเติบโตกระจายทั่วป่าชุมชน จากกิจกรรม “ยิงหนังสติ๊กส่งน้องกลับสู่ป่า” เพื่อเพ่ิม พื้นทีส่ เี ขยี วในปา่ ชมุ ชนบา้ นงอ้ มเปา ๕. กิจกรรมส่งเสริมและสร้างสรรค์ผลงานจากขยะอีกมากมาย โดยผ่านกระบวนการ 3Rs พร้อมทั้งมีการ share ความรู้สู่ ครอบครัว และชุมชน

ขั้นที่ ๔ ประเมนิ ผล ผเู้ รียนทกุ คนท่ีเขา้ รว่ มกิจกรรมการเรียนรผู้ ่าน TREES Model สามารถรว่ มทำกจิ กรรมผ่านประสบการณ์ลงมือทำ จริงไดท้ ุกคน และมคี วามสขุ สนุกสนานเนื่องจากได้เรียนรผู้ ่านการเล่น ทง้ั การทำกระดาษสารไี ซเคิลจากกระดาษใช้แล้วสองหน้า สมดุ เลม่ เล็ก รวมถึงการสร้างสรรคผ์ ลงานตามจินตนาการ มผี ลงานฝมี อื ตนเองเกดิ ความภาคภมู ิใจในตัวเอง อกี ทงั้ ยังสามารถนำ ความรูเ้ รอื่ งการทำปุย๋ หมักแบบไม่พลกิ กองสูตรของอาจารย์จากมหาวิทยาลัยแม่โจซ้ ง่ึ เป็นมหาวิทยาลัยตน้ แบบด้านการส่งเสริม การเกษตรอยู่แลว้ น้นั ขยายสคู่ รอบครวั และชมุ ชนตอ่ ไป อีกทง้ั ยงั คงสามารถต่อยอดไปเปน็ อาชีพในอนาคตไดอ้ กี ด้วย ๓.๓ การรวบรวมข้อมูล จากผลการปฏิบัติงานของนักเรยี นหากมีข้อเสนอแนะ หรือข้อคิดเห็นจากนักเรียนจะให้นักเรียนบันทึกลงในสมุด โน้ตของตนเอง โดยมคี รเู ก็บสถติ ิเพือ่ แกไ้ ขปัญหาร่วมกันไปทีละขอ้ ๆ ๓.๔ การวิเคราะห์ขอ้ มลู ผู้เขา้ ร่วมกจิ กรรมทุกคนมีความสุขสนุกสนาน เพลิดเพลนิ เนือ่ งจากได้เรยี นรผู้ ่านการเล่น ทัง้ การทำกระดาษสารี- ไซเคิลจากกระดาษใช้แล้วสองหน้า สมุดเล่มเล็ก รวมถึงการสร้างสรรค์ผลงานตามจินตนาการ มีผลงานฝีมือตนเองเกิดความ ภาคภมู ใิ จในตวั เอง อีกทั้งยังสามารถนำความรู้เร่ืองการทำปุ๋ยหมักแบบไมพ่ ลกิ กองสูตรของมหาวิทยาลัยแม่โจ้ซ่ึงเป็นมหาวิทยา ตน้ แบบดา้ นการทำเกษตรอยแู่ ล้วน้นั ขยายสูค่ รอบครัว และชุมชนตอ่ ไป อีกท้ังยังคงสามารถต่อยอดไปเป็นอาชพี ไดอ้ กี ดว้ ย ท้งั คน ในชุมชนตระหนักถึงปัญหามลพิษทางอากาศที่ส่งผลถึงร่างกายโดยตรง ทั้งจากโรงงานผลิตไฟฟ้าหงสา ทั้งจากการเผาไหม้ใน บ้านเรือน สวน ไร่ จากภาพรวมกิจกรรมดังกล่าวผูเ้ รียน ครู ผู้ปกครองได้เห็นถึงความสำคัญของป่าซึ่งเป็นทรัพยากรธรรมชาตทิ ี่ต้อง รกั หวงแหน และดูแลเพิม่ ปรมิ าณของพื้นท่ีป่าให้เพ่มิ มากข้ึนหรอื เพียงแคใ่ ช้ประโยชน์ใหไ้ ด้มากท่ีสุดก็เปน็ การช่วยลดการตัดไม้ ลดการเผา ซึ่งเหล่านีล้ ว้ นเป็นการร่วมอนุรกั ษ์ทรพั ยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ มทง้ั สิน้ ๔. ผลการดำเนนิ การประโยชนท์ ไี่ ด้รบั ๔.๑ ผลการดำเนนิ งาน จากผลการดำเนินงานตามกระบวนการส่งเสริมการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมโดยใช้ TREES Model เป็นอีกหนึ่งนวัตกรรมที่ดีเกิดผลลัพธ์ชัดเจนทั้งในรูปธรรม และนามธรรม ดังนี้ ปริมาณขยะในโรงเรียนลดลงด้วย กระบวนการ 3Rs คือการลดการใช้ การนำกลบั มาใชใ้ หม่ ใชซ้ ้ำ นักเรียนรูค้ ณุ คา่ และเหน็ ประโยชนส์ งู สุดของขยะโดยมีชิ้นงานเชิง ประจักษ์ เช่น ได้ปุย๋ จากใบไม้ ไดก้ ระดาษสาตกแตง่ ซง่ึ ทำมาจากกระดาษทีใ่ ช้แล้วทง้ั สองหน้า ความรู้ท่ีไดจ้ ากประสบการณ์การ เรยี นรูก้ ารลงมอื ปฏิบตั จิ รงิ ในครัง้ นี้สามารถแบ่งปันความรู้สู่ครอบครัวและชุมชนอกี ทง้ั ยงั สามารถตอ่ ยอดเปน็ อาชีพได้ในอนาคต ท้ังนีย้ ังมกี ารเพิ่มพ้นื ที่ปา่ ผ่านการเพ่ิมพ้ืนท่ีสีเขยี วโดยการยิงหนังสตกิ๊ เมล็ดพันธพุ์ ืชท่ีมอี ย่ใู นท้องถน่ิ ตามป่าชุมชน และผลลัพธ์ใน นามธรรม นั่นคือ เมื่อสามารถเปลี่ยนขยะมาทำให้เกิดเป็นประโยชน์ก็เป็นการช่วยลดมลพิษทางอากาศ เป็นผลทำให้ผู้คนใน ชุมชนไดร้ บั สารพิษทางอากาศลดลงและยังมีปรมิ าณต้นไมท้ ่เี พม่ิ ข้นึ ทุกปีคอยชว่ ยฟอกอากาศทำให้ชาวบ้านในชุมชนบ้านง้อมเปา ไดต้ ระหนกั รถู้ ึงภัยเงยี บซ่ึงมาใบรูปแบบมลพษิ ทางอากาศว่าหากไรป้ ่ากไ็ รซ้ ึง่ ภูมคิ ุ้มกนั ของปอด และระบบทางเดนิ หายใจ จึงเป็น เหตผุ ลให้รคู้ ุณค่า และใช้ทรพั ยากรธรรมชาติในชมุ ชนบา้ นเกิดของตนเองให้เกิดประโยชน์สูงสดุ นัน่ เอง ๔.๒ ประโยชน์ทไ่ี ดร้ ับ - ปริมาณขยะ ในโรงเรยี นหม่อมเจ้าเจรญิ ใจ จิตรพงศ์ลดลง - นกั เรยี นรู้คณุ คา่ และเห็นประโยชน์สงู สดุ ของขยะโดยลดปรมิ าณการใช้ การนำมาใชซ้ ำ้ และนำกลับมาใช้ใหม่ และเกดิ ความภาคภูมใิ จในผลงานของตวั เอง ทั้งยงั สามารถตอ่ ยอดเป็นอาชีพในอนาคตไดอ้ กี ด้วย - นกั เรยี นรจู้ ักแบ่งปนั ความรูผ้ า่ นประสบการณก์ ารเรยี นรู้โดยการลงมือปฏิบตั ิจริงเผยแพร่สู่ครอบครวั และชมุ ชนต่อไป

- นักเรยี น ครู และผู้ปกครองมคี วามตระหนกั รู้ถงึ ภัยเงียบซงึ่ มาในรปู แบบมลพษิ ทางอากาศ จนถงึ การ กระต้นุ ให้เกิดการอนุรักษท์ รพั ยากรธรรมชาติและสง่ิ แวดลอ้ มจากโรงเรยี นสู่ชมุ ชน ๕. การเผยแพร่ “แนวปฏิบตั ิที่ดี” ๕.๑ การเผยแพร่ “แนวปฏบิ ตั ทิ ีด่ ี” บนเว็บไซต์ YouTube ๕.๒ การเผยแพร่ “แนวปฏิบตั ิทด่ี ”ี บนเพจ Facebook โรงเรยี นหม่อมเจา้ เจรญิ ใจ จิตรพงศ์ ๖. ปัจจัยความสำเร็จ จากนวัตกรรม TREES Model นักเรียนมากกว่า 80% ได้เข้าร่วมกิจกรรมการเรียนรู้ผ่านประสบการณ์การลงมือทำ เกดิ ความสนุกสนานสามารถนำความรไู้ ด้ไดร้ บั ไปแบ่งปนั ต่อเพ่ือนๆ ครอบครวั และชมุ ชน สง่ ผลทำให้เกิดการใช้ทรัพยากรที่มีอยู่ อยา่ งรู้คณุ คา่ และได้ประโยชน์สูงสุด เกดิ ความภาคภมู ิใจในตวั เองและผลงานของตนเอง ได้ตระหนกั ถงึ ผลกระทบจากขยะและ มลพิษทางอากาศ ทั้งยงั เกิดความคดิ สรา้ งสรรคเ์ พือ่ ตอ่ ยอดกิจกรรมต่างๆ อาทิ การทำปุ๋ยหมกั การผลิตและออกแบบผลิตภัณฑ์ จากขยะให้เกิดคณุ ค่าสมู่ ลู คา่ ต่อยอดการเรียนสู่อาชพี ในอนาคตได้ ๗. บทเรียนทไ่ี ดร้ ับ ปญั หาอปุ สรรคและข้อเสนอแนะ ขอ้ สรุป การเรียนรู้ผ่านการลงมือปฏิบัติจริง ในสถานที่จริงของนักเรียน ทำให้นักเรียนสามารถเข้าใจได้ง่าย และสามารถ ถ่ายทอดความรู้สคู่ รอบครัว ชุมชนได้ และยังคดิ ตอ่ ยอดจากกจิ กรรมตา่ งๆทที่ ำเพ่ือทำใหเ้ กิดประโยชน์ได้สูงสดุ ขอ้ เสนอแนะทว่ั ไป - การท่ีจะสรา้ งสรรค์ผลงานจากกระดาษสาเพ่ือสง่ เสรมิ จนิ ตนาการนักเรียนจะต้องมกี ารเตรียมแผงใส่กระดาษ สาใหเ้ พียงตอ่ จำนวนนักเรยี น และตอ้ งมีวิธกี ารทำใหแ้ หง้ ไวขน้ึ ในฤดูฝน - กระดาษสารีไซเคลิ จะมีความยึดหย่นุ ได้ไม่เทียบเท่ากระดาษสาที่ทำจากเยอ่ื ไมท้ ี่ทำขายในตลาด ขอ้ เสนอแนะสำหรบั การจดั ทำครง้ั ตอ่ ไป - การจัดกิจกรรมต่างๆ สามารถเพมิ่ เติมการบรู ณาการการเรยี นร้รู ายวิชาอ่ืนๆได้ ปัญหาและอปุ สรรค - ในฤดฝู นการทำกระดาษสารไี ซเคลิ จะแหง้ ชา้ มาก และฤดูฝนมูลววั จะเปยี กฝนต้องทำการเก็บสำรองไว้กอ่ น ๘. เอกสารอา้ งอิง [๑.] กรมสขุ ภาพจิต. (๒๕๔๔). คมู่ อื ดูแลสุขภาพจิตเดก็ วยั เรียนสำหรบั ผู้ปกครอง. กรุงเทพฯ: บรษิ ัทวงศ์กมล โปรดกั ช่ัน จำกัด [๒.] ศูนยบ์ ริการสาธารณสุข ๑๗. ( ๒๕๖๕,๑๘ สิงหาคม ) . แนวคิด 3RS รักษ์โลก. shorturl.at/LMRZ3 [๓.] มหาวิทยาลัยรามคำแหง . (๒๕๖๕,๑๘ สงิ หาคม). กระบวนการเรียนรู้และกระบวนการคิดของเดก็ . http://old-book.ru.ac.th/e-book/e/EE353(48)/EE353-4.pdf [๔.] คณะทำงานติดตามการลงทนุ ข้ามพรมแดน Extra-Territorial Obligations: ETOsWatch,๒๕๖๑) .รายงานการลงทุน โดยตรงของไทยในตา่ งประเทศ ผลกระทบตอ่ ชุมชน ส่ิงแวดล้อมและการละเมดิ สิทธมิ นุษยชน . เชยี งใหม่: หนุ้ ส่วนสามญั

โค-ขยนั มีเดยี ทมี .