เสนาะ PDF

รายงาน เร่ือง ภเู ขาไฟ (Volcano) จดั ทาโดย สามเณรเสนาะ หอมขจร ชนั้ มธั ยมศกึ ษาปีท่ี 6 นาเสนอ อาจารย์จฑุ าทิพย์ แก้วมณี กลมุ่ สาระวทิ ยาศาสตร์ วชิ าวทิ ยาศาสตร์กายภาพ ประจาปีการศกึ ษา 2563 ภาคเรียนท่ี 1 โรงเรียนพระปริยตั ิธรรมวดั สวุ รรณรังสรรค์ อาเภอบ้านฉาง จงั หวดั ระยอง

คานา ภูเขาไฟ (Volcano) มีกาเนิดจากการยกตวั ของแมกมาใตเ้ ปลือกโลก ซ่ึงแตกต่างจากการเกิด ภูเขาทวั่ ไป การที่ภูเขาไฟมีรูปร่างสัณฐานที่ แตกต่างกนั น้นั กเ็ นื่องจากเกิดข้ึนจากแมกมาซ่ึงมี แหล่งกาเนิดแตกต่างกนั และมีองคป์ ระกอบของ แร่แตกต่างกนั ทาใหส้ ามารถจาแนกชนิดของ ภูเขาไฟตามลกั ษณะทางกายภาพ

สารบญั ภเู ขาไฟ 1 รูปแบบภเู ขาไฟตา่ งๆ 2 ภเู ขาไฟแบบโล่ 3 ลกั ษณะภเู ขาไฟแบบโล่ 4 ตวั อย่างภเู ขาไฟแบบโล่ 5 ภมู อิ ากาศของเมานาโลอา 6 ภเู ขาไฟแบบกรวยกรวด 7 ลกั ษณะภเู ขาไฟแบบกรวยกรวด 8 ตวั อยา่ งภเู ขาไฟแบบกรวยกรวด 9 ภเู ขาไฟแบบสลบั ชนั ้ 10 ลกั ษณะภเู ขาไฟกรวยสลบั ชนั ้ 11 ตวั อยา่ งถเู ขาไฟกรวยสลบั ชนั ้ 12 ประวตั ิ 13 แหลง่ ที่มา 14

เร่ือง ภเู ขาไฟ ภูเขาไฟ เป็นธรณีสณั ฐานท่ีหินหนืดปะทุผา่ นข้ึนมายงั พ้นื ผวิ ของดาว เคราะห์ ภูเขาไฟมกั เกิดข้ึนใกลก้ บั แนวรอยต่อระหวา่ งแผน่ เปลือก โลก อยา่ งไรกต็ าม ยงั มีภูเขาไฟท่ีเป็นขอ้ ยกเวน้ เรียกวา่ จุดร้อนภูเขา ไฟ (Volcanic Hotspot)

รูปแบบภูเขาไฟต่างๆ ภเู ขาเกิดจากการเปลีย่ นแปลงลกั ษณะของ เปลอื กโลก ซงึ่ แผน่ ธรณีทวปี ดนั กนั ทาให้ชนั้ หิน คดโค้ง (Fold) เป็นรูปประทนุ ควา่ และประทนุ หงายสลบั กนั ภเู ขาท่ีมียอดแบนราบอาจเกดิ จาก การยกตวั ของเปลือกโลกตามบริเวณรอยเล่ือน (Fault) แตภ่ เู ขาไฟ (Volcano) มีกาเนิดแตกตา่ ง จากภเู ขาทวั่ ไป ภเู ขาไฟเกิดจากการยกตวั ของ แมกมาใต้เปลือกโลก

ภูเขาไฟแบ่งตามลกั ษณะรูปทรงไดเ้ ป็น 3 ประเภทใหญ่ ๆ คอื 1. ภเู ขาไฟแบบโล่ (Shield Volcano) 2. ภเู ขาไฟแบบกรวยกรวด (Ash and Cinder Volcano) 3. ภเู ขาไฟแบบสลับชัน้ (Composite Volcano)

ภูเขาไฟแบบโล่ (Shield Volcano) ภูเขาไฟรูปโล่ เป็นภูเขาไฟชนิดหน่ึงที่ประกอบดว้ ยลาวา แขง็ ตวั เป็นหลกั ไม่มีเถา้ ที่พน่ จากปากปล่องภูเขาไฟ ประกอบดว้ ยหรือหากมีกไ็ ม่มาก ทาใหภ้ ูเขาไฟชนิดน้ีมีความ สูงไม่มากนกั แลดูเหมือนโล่นกั รบเมื่อมองจากดา้ นบน ภูเขาไฟ รูปโลพ่ บไดท้ วั่ โลก ตวั อยา่ งเช่น ภูเขาไฟเวซูวโี ย ภูเขาไฟเมา นาเคอา นอกจากน้ียงั พบไดบ้ นดาวเคราะห์หิน หรือดวงจนั ทร์ ที่มีขนาดใหญ่เพยี งพอเกบ็ แมกมาไวภ้ ายใน เช่นดาวศุกร์ ดาว องั คาร ดวงจนั ทร์ไอโอ ภูเขาไฟรูปโล่ตา่ งจาก ภูเขาไฟเชิงประกอบตรงท่ีภูเขาไฟ เชิงประกอบมีเถา้ ถา่ นทบั ถมสลบั กบั ลาวาเยน็ ตวั ทาใหภ่้ ูเขาไฟ เชิงประกอบมีความสูงมากกวา่ ภูเขาไฟรูปโล่

ภเู ขาไฟรูปโลเ่ กิดจากการไหลของลาวาที่ไมห่ นืด เมื่อลาวาเยน็ ตวั ลงก็จะแข็งตวั กลายเป็นชนั้ ทบั ถมขนึ ้ เป็นรูปทรงภเู ขาเตยี ้ ๆ มมี มุ ชนั ไมม่ ากคอื ไม่เกิน 10 องศา ความสูงมกั อยใู่ นช่วงประมาณ 1/20 ของความกวา้ ง ในระยะแรกเม่ือก่อตวั จะเห็นเป็นลานลาวา (lava plateau) ต่างจากภูเขาไฟเชิงประกอบที่มีลกั ษณะเป็นการทบั ถมของเถา้ และลาวาสลบั ช้นั และ ต่างจากภูเขาไฟกรวยกรวดท่ีประกอบดว้ ยเถา้ เป็นหลกั ภูเขาไฟรูปโล่มกั จะปะทุต่อเนื่อง ตลอดเวลาแทนการปะทุเป็นคร้ังคราวอยา่ งภูเขาไฟเชิงประกอบ ภูเขาไฟรูปโล่ใตเ้ มฆที่ใหญ่ ที่สุดในโลกคือ ภเู ขาไฟเมานาโลอาซง่ึ สงู 4,169 เมตร (13,678 ฟตุ ) จากระดบั นา้ ทะเล และ กวา้ ง 60 ไมล์ (100 กิโลเมตร) ประมาณกนั วา่ มีปริมาตรหินบะซอลตท์ ี่ประกอบเป็นภูเขาไฟ ท้งั สิ้น ฐานรากของภูเขาไฟจมตวั อยใู่ ตเ้ ปลือกโลกลึกประมาณ 8 กิโลเมตร (5 ไมล)์ [7] ภเู ขาไฟรูปโลส่ ว่ นมากท่ีมีการศกึ ษามกั อย่ทู ี่หม่เู กาะฮาวาย เพราะเขา้ ถึงง่าย และภูเขาไฟ ปะทตุ ลอดเวลา มีภเู ขาไฟคเิ ลาเอียปะทมุ าตงั้ แต่ พ.ศ. 2526 เป็นแหล่งศึกษาหน่ึง ลกั ษณะการ ปะทุและการปล่อยลาวาที่ไม่รุนแรงและเชื่องชา้ กินเวลานานน้ีเอง แมว้ า่ จะมีการพน่ เถา้ ถ่าน บา้ ง ทาใหน้ กั วทิ ยาศาสตร์เรียกก่ารปะทุของภูเขาไฟน้ีวา่ การปะทุฮาวาย (Hawaiian eruption) การปะทุฮาวายเม่ือเกิดหลายคร้ัง กจ็ ะเกิดเป็นช้นั ลาวาแขง็ บาง ๆ ทบั ถมกนั จนเกิด เป็นภูเขาซ่ึงมกั มีแอ่งลาวาตรงกลางภูเขาที่วา่ น้ีไม่สูงนกั เพราะการไหลแผก่ วา้ งของลาวา

ลักษณะของภเู ขาไฟรูปโล่ • เกิดจากลาวาที่มีความเป็นเบส (Basic lava volcano) เพราะประกอบดว้ ยแร่เหลก็ และ แมกนีเซียม • ลาวามีลกั ษณะเหลว ไหลได้เร็วและแข็งตวั ช้า • กระระเบิดไมร่ ุนแรง จะมีเถ่าถ่านและเศษหินก้อนเลก็ และควนั พ่นออกมาบริเวณปาก ปลอ่ ง

ตวั อย่างภเู ขาไฟรูปโล่ เช่น ภูเขาไฟเมานาโลอา ภูเขาไฟเมานาโลอา (Mauna Loa) เป็นภูเขาไฟที่ใหญ่ที่สุดในโลก ต้งั อยใู่ น ฮาวาย สหรัฐอเมริกา จดั เป็นภูเขาไฟมีพลงั เกิดการระเบิดทุกๆ 3 ปี คร่ึง การระเบิดคร้ังล่าสุด เมื่อ พ.ศ. 2527 เมานาโลอาเป็นภาษาฮาวาย แปลวา่ Long Mountain เป็นภูเขาไฟที่มีปริมาตร ประมาณ 18,000 คิวบิกไมล์ (75,000 km³) เมื่อประกอบกบั ภูเขาไฟอีก 4 ลูกคือคี เลาเวอา เมานาเคอา โคฮาลา ฮูอาลาไลรวมเป็นเกาะฮาวาย ภูเขาไฟเมานาโลอามีเน่ือที่ประมาณ 5,180 ตารางกิโลเมตร อยใู่ นเขตอุทยานแห่งชาติฮาวาย ภูเขาไฟเมานาโลอาจะระเบิดทุก ๆ 3 ปี คร่ึง ยอดเขาเมานาโลอามีความสูงวดั จากระดบั น้าทะเล 4,170 เมตร เป็นอนั ดบั สองของเกาะ ฮาวายรองจากยอดเขาเมานาเคอาซ่ึงสูงกวา่ ประมาณ 120 ฟุต (37 เมตร) แต่เมื่อวดั ความสูงจาก ฐานส่วนท่ีจมอยใู่ ตท้ ะเลอีกประมาณ 5 กิโลเมตร จะเป็นภูเขาไฟที่ยงั ไม่ดบั ท่ีสูงท่ีสุดในโลกคือจะ สูงกวา่ 9 กิโลมตรและสูงกวา่ ยอดเขาเอเวอเรสต์

ภูมิอากาศของเมานาโลอา เมานาโลอามีภูมิอากาศแบบเขตร้อน ตลอดท้งั ปี ที่ระดบั ความสูงนอ้ ยจะมีอากาศอบอุ่น แต่ที่ระดบั ความสูงมากข้ึนจะมีอากาศเยน็ จนถึงหนาว ตารางดา้ นล่างแสดงอุณหภูมิท่ี วดั ท่ีหอสงั เกตการณ์ท่ีลาดเขา ที่อยทู่ ี่ระดบั ความสูง 3,000 เมตรในเขต แอลป์ อุณหภูมิสูงสุดที่เคยบนั ทึกไดค้ ือ 85 °F (29 °C) เมื่อวนั ที่ 18 กมุ ภาพนั ธ์ พ.ศ. 2546 และต่าสุดคือ 18 °F (−8 °C) เม่ือวนั ท่ี 20 กมุ ภาพนั ธ์ พ.ศ. 2505

ภูเขาไฟแบบกรวยกรวด (Ash and Cinder Volcano) กรวยกรวดภูเขาไฟ เป็นภเู ขาไฟขนาดเลก็ มาก สงู ประมาณ 100 - 400 เมตร ความลาดชนั ปานกลาง เกิดจากการสะสมตวั ของแก๊สร้อนในแมกมาท่ียกตวั ขนึ ้ มา เมื่อมีความดนั สงู เพียงพอ กจ็ ะระเบิดทาลายพืน้ ผิวโลกด้านบนเกิดเป็นปลอ่ งภเู ขาไฟ กรวดและเถ้าภเู ขาไฟ กระเดน็ ขนึ ้ สอู่ ากาศแล้วตกลงมากองทบั ถมกนั บริเวณปากปลอ่ งเกิดเป็นเนินเขารูปกรวย ข้อสงั เกตคือ ภเู ขาไฟแบบนีไ้ มม่ ีธารลาวาซง่ึ เกิดขนึ ้ จากแมกมาไหล แตจ่ ะมี ลกั ษณะเป็นกรวดกลมๆ พงุ่ ออกมาจากปากปลอ่ ง แล้วกอง สะสมกนั ทาให้เกิดความลาดชนั ประมาณ 30 - 40 องศา เชน่ กรวยภเู ขาไฟในรัฐโอรีกอน ประเทศสหรัฐอเมริกา

ลกั ษณะของภูเขาไฟกรวยกรวด • มีลกั ษณะเป็นกรวยสูงข้ึน ฐานแคบ • เป็นภูเขาไฟที่มีการระเบิดรุนแรงท่ีสุด

ตวั อย่างภูเขาไฟรูปกรวยกรวด เช่น ภเู ขาไฟ Sunset Crater (USA) Sunset Craterเป็นกรวยถา่ นท่ีตงั้ อยทู่ างเหนือของFlagstaffในรัฐแอริโซนาของสหรัฐฯ ปล่องภูเขา ไฟอยภู่ ายในอนุสรณ์สถานแห่งชาติ Sunset Crater Volcano พระอาทิตย์ตกปลอ่ งภเู ขาไฟเป็นน้องคนสดุ ท้องในสตริงของภเู ขาไฟ (คนซานฟรานซทิ งุ่ ลาวา ) ท่ี เก่ียวขอ้ งกบั สถานที่ใกลเ้ คียงซานฟรานซิ Peaks

เร่ิมแรกมาจากวนั ที่มีวงแหวนซง่ึ บง่ บอกวา่ การปะทเุ ร่ิมขนึ ้ ระหวา่ งฤดปู ลกู ในปี ค.ศ. 1064– 1065 อยา่ งไรกต็ ามหลกั ฐานทางธรณีวทิ ยาและโบราณคดีล่าสุดทาใหเ้ กิดการปะทุข้ึนในราว ค.ศ. 1085 ช่องระบายอากาศที่ใหญ่ที่สุดของการปะทุ Sunset Crater เป็นแหลง่ ที่มาของการไหลของลาวา Bonito และ Kana-a ท่ีขยายออกไปประมาณ 2.5 กิโลเมตร ( 1.6 ไมล)์ NW และ 9.6 กิโลเมตร (6 ไมล)์ NE ตามลาดบั ช่องระบายอากาศเพิม่ เติมตามรอยแยกความยาว 10 กิโลเมตร (6.2 ไมล)์ ท่ีขยาย SE ทาใหเ้ กิดกาแพงกระจายขนาดเลก็ และลาวาไหลยาว 6.4 กิโลเมตร (4 ไมล)์ ไปทางทิศ ตะวนั ออก The Sunset ปล่องภูเขาไฟปะทุผลิตผา้ ห่มของเถา้ และแมก็ ม่าครอบคลมุ พืน้ ท่ีกวา่ 2,100 ตารางกิโลเมตร (810 ตารางไมล)์ และบงั คบั ใหล้ ะทิ้งชว่ั คราวของการต้งั ถ่ินฐานของทอ้ งถิ่นSinagua คน ภูเขาไฟได้ revegetated บางส่วนกบั ต้นสนและดอกไม้ป่า ปลอ่ งภเู ขาไฟเป็นช่ือของSunset Crater Beardtongue ( Penstemon clutei )

ในขณะท่ีภูเขาไฟถูกพจิ ารณาวา่ สูญพนั ธุ์ไป แลว้ แมจ้ ะมีอายทุ างธรณีวทิ ยาท่ียงั นอ้ ย เนื่องจากลกั ษณะของกรวยถ่านที่มีอายสุ ้นั แต่เขตภเู ขาไฟซานฟรานซสิ โกยงั ถือวา่ มี การใช้งานอยแู่ ละการปะทใุ นอนาคตที่อื่น ในพนื ้ ท่ีเป็นความแนน่ อนทางสถิติ

ภูเขาไฟแบบสลบั ช้ัน (Composite Volcano) ภเู ขาไฟกรวยสลับชนั้ (Composite cone volcano): เป็นภเู ขาไฟขนาดปานกลาง ท่ีมรี ูปทรงสวยงามเป็นรูปกรวยคว่า สงู ประมาณ 100 เมตร ถึง 3,500 เมตร เรียงตวั อย่บู ริเวณเขตมดุ ตวั (Subduction zone) เกิดขนึ ้ จากแผ่นธรณีมหาสมทุ รท่ีหลอม ละลายเป็นแมกมา แล้วยกตวั ขนึ ้ ดนั เปลือกโลกขนึ ้ มาเป็นแนวภเู ขาไฟรูปโค้ง (Volcanic arc) สง่ิ ที่ภเู ขาไฟพน่ ออกมามที งั ้ ธาร ลาวา และกรวดเถ้าภเู ขาไฟ สลบั ชนั ้ กนั ไป เน่ืองจากในบางครัง้ แมกมาแขง็ ตวั ปิดปากปลอ่ งภเู ขาไฟ ทาให้เกิดแรงดนั จากแก๊ส ร้อน ดนั ให้ภเู ขาไฟระเบดิ และเปล่ียนรูปทรง ตวั อย่างเช่น ภเู ขาไฟฟจู ิ ประเทศญี่ป่นุ , ภเู ขาไฟพนิ าตโู บ ประเทศฟิลปิ ปินส์ , ภเู ขาไฟเซนต์เฮเลน รัฐวอชงิ ตนั ประเทศสหรัฐอเมริกา ภเู ขาไฟรูปกรวยเป็นแนวภเู ขาไฟรูปโค้ง (Volcano arc) ซง่ึ เกิดขนึ ้ จาก แมกมาในบริเวณเขตมดุ ตวั ของเปลอื กโลกมหาสมทุ รที่หลอมละลาย ประเภทนีร้ ะเบดิ จะมคี วามรุนแรงสงู และก่อให้เกิดความ เสยี หายเป็นอยา่ งมาก

ลกั ษณะของภูเขาไฟกรวยสลบั ช้ัน • เป็นภเู ขาทมี่ รี ูปร่างสมมาตร (Symmetry) • กรวยของภเู ขาไฟมีหลายชนั้ บางชนั้ ประกอบด้วยลาวา และเถ้าถ่านสลบั กนั ไป • ถ้ามีการระเบิดรุนแรงจะมีลาวาไหลออกมาจากด้านข้าง ของไหลเ่ ขา • เปน้ ถเู ขาไฟที่มีปลอ่ งขนาดใหญ่ และมีแอง่ ปากปล่อง (Crater) ขนาดใหญ่ด้วย

ตวั อย่างของภูเขาไฟกรวยสลบั ช้ัน เช่น ภูเขาไฟฟจู ิ (ญ่ีป่นุ ) ภเู ขาไฟฟูจิ (Fuji Mountain) เป็นภูเขาที่สูงที่สุดใน ประเทศญ่ีป่นุ ราว 3,776 เมตร (12,388 ฟตุ ) ต้งั อยบู่ ริเวณจงั หวดั ชิซโู อกะและจงั หวดั ยามานาชิ ซ่ึงอยทู่ างตะวนั ตกของ โตเกียว พ้นื ที่ โดยรอบประกอบดว้ ย ทะเลสาบฟจู ิทงั้ ห้า อทุ ยานแหง่ ชาติฟจู ิ-ฮาโกเนะ-อซิ ุ และนา้ ตกชิราอิ โตะ โดยในวนั ที่อากาศแจ่มใสสามารถมองเห็นจากโตเกียวได้ ในปัจจบุ นั ภเู ขาได้ถกู จดั โดย นกั วิทยาศาสตร์อยใู่ นลกั ษณะของภเู ขาไฟที่มีโอกาสปะทตุ ่า ระเบดิ ครัง้ ลา่ สดุ ในปี พ.ศ. 2250 (ค.ศ. 1707) ยคุ เอโดะ ภเู ขาไฟฟจู ิ มชี ่ือในภาษาญี่ป่นุ วา่ \"ฟจู ิซงั \" ซง่ึ ในหนงั สอื ในสมยั กอ่ นเรียกวา่ \"ฟจู ิยามะ\" เนื่องจากตวั อกั ษรคนั จิตวั ที่ 3 (山) สามารถอา่ นได้ 2 แบบท้งั \"ยามะ\" และ \"ซงั \"

ประวตั ิ เช่ือวา่ มีผปู้ ี นภูเขาไฟฟูจิคร้ังแรกเม่ือ พ.ศ. 1206 โดยนกั บวชท่านหน่ึง และ ในช่วงระหวา่ งน้นั จนถึงยคุ เมจิ ภูเขาไฟฟูจิไดช้ ื่อวา่ เป็นภูเขาศกั ด์ิสิทธ์ิซ่ึงหา้ มผหู้ ญิงข้ึน ปัจจุบนั ภูเขาไฟฟูจิเป็นสถานที่ท่องเท่ียวที่สาคญั และเป็นสญั ลกั ษณ์อยา่ งหน่ึงของ ประเทศญ่ีป่ ุน ซ่ึงจะเห็นไดจ้ ากในงานเขียนหรือภาพวาดต่างๆ โดยเฉพาะภาพวาดของโฮ กไู ซ ที่มีใหเ้ ห็นในวรรณกรรมและกาพยก์ ลอนที่สาคญั มากมายของญ่ีป่ ุน ในอดีตภูเขา ไฟฟูจิเป็นท่ีฝึกฝนของฐานทพั ซามูไร ซ่ึงในปัจจุบนั ฐานทพั หน่ึงของกองทหารญ่ีป่ ุน ต้งั อยบู่ ริเวณเชิงเขาภูเขาไฟฟูจิ รูปแบบของภูเขาไฟฟูจิและกิจกรรมท่ีต่อเน่ืองยาวนานในการเป็นแรงบนั ดาลใจ ได้ กลายเป็นวถิ ีปฏิบตั ิทางศาสนาท่ีเช่ือมโยงผคู้ นท่ีนบั ถือศาสนาชินโต พุทธศาสนา และ ธรรมชาติเขา้ ดว้ ยกนั ภูเขาไฟฟูจิยงั มีอิทธิพลต่อศิลปิ นในช่วงตน้ คริสตศ์ ตวรรษที่ 19 ในการผลิตภาพเขียนที่มีลกั ษณะทางวฒั นธรรม ซ่ึงทาใหภ้ ูเขาไฟลูกน้ีเป็นที่รู้จกั ไปทว่ั โลก ท้งั น้ีภูเขาไฟฟูจิซ่ึงมีความสูง 3,776 เมตร ต้งั อยรู่ ะหวา่ งจงั หวดั ยะมะนะชิและ ชิซุโอะกะ เป็นหน่ึงในทศั นียภาพที่สวยงามท่ีสุดแห่งหน่ึงของญ่ีป่ ุน จากการที่เป็นภูเขา ไฟท่ีมีรูปร่างสมมาตรและมีหิมะปกคลุมบริเวณยอดเขาตลอดท้งั ปี ทาใหก้ ลายเป็นจุด ดึงดูดผคู้ นมานานหลายร้อยปี

แหลง่ ที่มา google และหนงั สอื วทิ ยาศาสตร์ https://poly.google.com/view/b6SdbtToOKj