กลุ่มชาติพันธุ์ของชาวไทยวน จังหวัดราชบุรี (1)

กลุ่ มชาติ พั นธุ์ ของชาวไท-ยวน จั งหว้ ดราชบุ รี ประว้ติความเป็นมา ประเพณี ว้ฒนธรรม ความเชื่อ และการแต่งกาย

ก่ อนปีพุ ทธศั กราช ๒๓๔๗ คนไทยเชื้ อสายไท-ยวน คนเมื องที เคยมี ความ รุ่ งเรื อง ในชื่ อ โยนกเชี ยงแสนนคร มี บ้ านเรื อนอยู่ ในเมื องเชี ยงแสน (ปัจจุ บั น คื อ อำเภอเมื องเชี ยงแสน จั งหวั ดเชี ยงราย) ต่ อมาในปื พ.ศ. ๒๓๔๗ พระบาทสมเด็ จ พระพุ ทธยอดฟิาจุ ฬาโลก มหาราช รั ชกาลที่ ๑ แห่ งกรุ งรั ตนโกสิ นทร์ โปรดเกล้ า ฯ ให้ กองทั พเมื องหลวง น่ าน ลำปาง เชี ยงใหม่ และเวี ยงจั นทร์ ขั บไล่ พม่ าออกไป จากเมื องเชี ยงแสนและทำลาย เมื องเชี ยงแสนทิ้ ง พรั อมกั นนั้ นได้ โปรดเกล้ าฯ ให้ เคลื่ อนย้ ายชาวเชี ยงแสน ทั้ งหมดโดยแบ่ งให้ กองทั พ ทั้ งห้ านำไปไว้ ณ เมื องดั งกล่ าว ในส่ วนที่ ติ ดตาม กองทั พหลวงลงมากรุ งเทพ ฯ ขณะที ผ่ านลุ่ มแม่ น้ำป่าสั ก (บริ เวณอำเภอ เสาไห้ )จั งหวั ดสระบุ รี ก็ ตั้ งถิ่ นฐานอยู่ ที่ นั่ นส่ วนหนึ่ ง พี่ น้ องไท-ยวน ส่ วนหนึ่ งขอตั้ งบ้ านเรื อนทำกิ นอยู่ ณ ที่ นั้ น ส่ วนที่ เหลื อเดิ นทางมาพำนั ก ชั่ วคราวที่ กรุ งเทพฯ ระยะหนึ่ งบริ เวณบางขุ นพรหมจากนั้ นได้ รั บโปรดเกล้ าฯ ให้ เคลื่ อน ย้ ายมาตั้ งหลั กแหล่ งอยู่ ที่ ราชบุ รี บ้ านไร่ นที ริ มฝั่ งขวาของแม่ น้ำแม่ กลอง ออกไปจากตั ว เมื อราชบุ รี ทางทิ ศตะวั นออกเป็นแห่ งแรกในการตั้ งบ้ านเรื อนของชาวเมื องเชี ยงแสบ ต่ อมาครั วเรื อนมากขึ้ นจึ งขยายไปตั้ งบ้ านเรื อนหาแหล่ งทำกิ บอี กหลายพื้ นที่ ในจั งหวั ด ราชบุ รี เช่ น อุ บั ว ดอนตะ โก ห้ วยไผ่ คอนแร่ หิ นกอง ห้ วยปลาดุ ก หนองโพ บางกะใด หนองปลาหมอ รางบั ว นาขุ นแสน ทุ่ งหลวง หนองนกกระเรี ยน ที่ นครปฐม เช่ น บ้ านทั พ หลวง กาญจนบุ รี เช่ น บ้ านรางสาลี่ บ้ านแปดหลั ง ไทร โยค พมด พุ เตย ฯลฯ มี การ สื บทอดกั นมาอย่ างต่ อเนื่ องบางครั้ งก็ รุ่ งเรื อง บางที ก็ เสื่ อมถอยตามกระแสการบริ โภค วั ฒนธรรมต่ างชาติ ที่ เชี่ ยวกราก ไท-ยวน จากเมื อง เชี ยงแสนมาตั้ งถิ่ นฐาน ที่ ตำบลคู บั ว ประมาน ๒๐๐ ปี ล่ างมาแล้ ว(๒๕๔๗) ย่ า ยายของพวกเราก็ ได้ นำภู มิ ปัญญาการทอผ้ าจกที่ มี อยู่ ในสายเลื อด มาทอใช้ นุ่ งห่ มเป็นเอกลั กษณ์ ของชาวไท-ยวนเมื องเชี ยงแสน ต่ อมาประมาณ ๖๐ กว่ าปีล่ วงมาแล้ วลู กหลานไท-ยวนหั นไปใช้ ผ้ าทอจาก โรงงาน จึ งทำให้ การทอผ้ จกลดน้ อยลงเกื อบสู ญหายไป จากครั วเรื อนจน กระทั่ งในปี พ.ศ. ๒๕๑๗ ถึ ง ๒๕๔๙ ด้ วยความสำนึ ก ที่ ต่ อการเชิ ดชู ภู มิ ปัญญาของบรรพชนของตน ให้ เป็นที่ ประจั กษ์ แก่ สาธารณชนทั่ วไป ลู ก หลานไท-ยวนในราชบุ รี จึ งได้ ฟื้ นฟู กิ ถปะผ้ าจกให้ เป็นเอกลั กษณ์ ของท้ องถิ่ น สื บไป

สั มผั สความเพลิ ดเพลิ นสองรู ปแบบทั้ งเรี ยนรู้ และสนุ กตื่ นเต้ นบนเส้ นทางท่ องเที่ ยวไทย ในภาลกลาง ที่ จั งหวั ตราชบุ รี เที่ ยาชมจิ ปาถะกั ณทั สถานบ้ านคู บั ว รั บรู้ อี กหนึ่ งของความ เป็นไทย หุ่ นขี้ ผึ้ งเสมื อนจริ งที่ กำลั งใช้ ชี วิ ตอยู่ ในเรื อนจำลองของขาวไท-ยวน มี ชี วิ ตชี วา สมจริ งเกื อบทำให้ ต้ องอุ ทานคำทั กทายออกมา สมกั บที่ คณะผู้ ก่ อตั้ งมี เจตนาจะแสดงวิ ถี ชี วิ ตของบรรพบุ รุ ษชาวไท-ยวนให้ คนรุ่ นหลั งไม่ หลงลื ม รากเหง้ า ของตนเอง โดยเก็ บ ข้ าวของเครื่ องใช้ จิ ปาถะ ในชี วิ ตประจำวั นของชาวไท-ยวนมาจั ดแสดงไว้ เมื่ อเดิ นเข้ าไปกายในจะได้ ชม วั ตถุ โบราณสมั ยทวาราคี ที่ ขุ ดพบตามหั วไร่ ปลายนา บริ เวณบ้ านดู บั ว ห้ องต่ อไปเป็นส่ วนแสดงเครื่ องมื อทำมาหากิ น เช่ น เครื่ อง ไถนา เครื่ อง ดั กจั บสั ตว์ รางข้ าวเลี้ ยงหม ห้ องคิ ดกั นเป็นหุ่ นขี้ ผึ้ งแสดงถึ งสายสั มพั นธ์ ในครอบครั ว และหุ่ นผู้ นำชุ มชนมาระคมความคิ ดร่ วมกั น เดิ นต่ อไปชั้ นบนเป็น โถงจั ดนิ ทรรศการ ประดั บฝาผนั งด้ วยขั นต์ นพก้ า ตั วอั กษรถงขั นต์ ถั กด้ ายด้ าย ๙ สี เมื่ อเข้ าไปภายในห้ องจะ ได้ ชมเรื่ องความเป็นอยู่ และการทำมาหากิ น ถั ดไปเป็นห้ องแสดงภู มิ ปัญญากี่ ยวกั บการทอผ้ าจก ห้ องอนุ รั กษ์ ผ้ โบราณ และท้ อง สุ ดท้ ายจั ดแสดงการแต่ งกายของแต่ ละชาติ พั นธุ์ ในราชบุ รี ทุ กห้ องให้ ความเพลิ ดเพลิ น และเข้ าใจถึ งความเป็นอยู่ ประเพณี ไทย วิ ถี ชี วิ ตชาวไท-ยวน ชาติ ไทยเราไม่ ใช่ ชาติ ใหม่ และ ไม่ ไช่ ชาติ ที่ เป็นคนป่า ชาติ ไทยเราได้ เจริ ญรุ่ งเรื องมาก คนไทยโบราณมี แต่ คิ ดและอุ ดสาทะทำสถานที่ ใหญ่ โดงคงามขึ้ นไว้ ไห้ มั่ นคง จงรั กษา วั ฒนธรรม มรดกแห่ งสั งคม จารี ตประเพณี วิ ถี ชี วิ ตไทย ของเราไว้ ให้ ดี ที่ สุ ด

ความเชื่ อชาวไทยวนมี ความเชื่ อในเรื่ องผีซึ่ งอาจให้ คุ ณหรื อโทษได้ ผี ที่ ชาวไทยวนให้ ความสำคั ญได้ แก่ ผี เรื อน หรื อ ผี ประจำตระกู ล หรื อ ผี บรรพบุ รษ คนยวนเรี ยก ผี ปู่ย่ า คนยวน ๑ ตระกู ลจะมี ศาล ผี หรื อหิ้ งผี อยู่ ที่ บ้ านของคน ใคคนหนึ่ ง เมื่ อลู กหลานในตระกู ลนี้ เมื่ อลู กหลานคนใดแต่ งงานก็ จะพากั นมาไหว้ ผี ปู่ย่ าเช่ นกั น หรื อใน ช่ วง เทศกาลสงกรานต์ ก็ จะพากั นมาไหว้ ผี ปู้ย่ า เช่ นกั น ผี ประจำ หมู่ บ้ าน ทุ กหมู่ บ้ าน จะมี ศาลผี ประจำอยู่ บางหมู่ บ้ านอาจจะมี มากกว่ าหนึ่ งศาล เช่ นที่ บ้ านไผ่ ส้ อม อำเภอเสาให้ มี ศาลเจ้ าชื่ อ ปู่เจ้ าเขาเขี ยวโปร่ งฟ้า มี เรื่ องเล่ าต่ อกั นมาว่ า เดิ มปู่เจ้ าอยู่ ที่ เชี ยงดาว เชี ยงใหม่ ในครั้ งที่ มี การอพยพได้ มี คนเชิ ญให้ ร่ วมทาง มาด้ วย เพื่ อคุ้ มครองลู กหลานญาติ ที่ เดิ นทางมาในครั้ งนั้ น และได้ ปลู กศาลให้ ท่ านอยู่ เชื่ อกั นว่ าเจ้ าปู่ นี้ มั กจะกลั บไปอยู่ ที่ เชี ยงคาว เมื่ อถึ งวั นสงกรานค์ ก็ จะมาเยี่ ยมลู กหลานของท่ านทุ ก ๆ ปี

การแต่ งกายของผู้ ชาย ผู้ ชายไท-ยวน การแต่ งกายของผู้ หญิ ง หญิ งไท-ยวน สมั ยดั้ งเดิ ม เมื่ อออกไปทำงานนอกบ้ าน ใบระยะแรกๆของการตั้ งถิ่ นฐาน หรื อเดิ นป่าจะนุ่ งกางเกงชั กเปา ลั กษณะ คงแต่ งกายดั้ งเติ มตามเอกลั กษณ์ ของ คล้ ายกางเกงจี น ย้ อมด้ วยสี คราม ชาวไท-ยวน จากเมื องเชี ยงแสน แต่ ระยะ สวมเสื้ อแลบแคง หน้ าอกประดั บด้ วย ลู กกระดุ มเงิ น คาดเอวด้ วยกระเป๋าอั ก หลั งตั้ งแต่ พ.ศ.๒๔๗๐ เป็นต้ บมา ผู้ หญิ ง ไท-ยวนได้ รั บอิ ทธิ พลของการ สำหรั บใส่ สำการะ ต่ างๆ ผสมผสาบวั ฒนธรรมระหว่ างชุ มชนเมื อง กั บชุ มชนชนบทมากขึ้ น จึ งได้ ปรั บเปลี่ ยน การแต่ งกายจากตั้ งเดิ มมาสู่ ความ ทั นสมั ยมากขึ้ น ชาวไทยวนมี เอกลั กษณ์ ด้ านการแต่ งกายที่ มี ความพิ เศษ จากหลั กฐานที่ ปรากฏอยู่ ในภาพถ่ าย และจิ ตรกรรมฝาผนั ง ทำให้ ทราบได้ ว่ าชาวไทยวน มี ความโคคเค่ นเป็นเอกลั กษณ์ ของคนเอง แตกต่ างไปจากกลุ่ มไทอื่ นๆ โดยแสดงให้ เห็ นชั ดในเครื่ องแต่ งกายของสตรี ที่ เรี ยกว่ า \"ผ้ าซิ่ น\" ซึ่ ง เป็นเครื่ องแต่ งกายหลั กของสตรี ในแถบภู มิ ภาคนี้ ผ้ าชื่ นใบชี วิ ตประจำวั นของสตรี ไทยวน ส่ วนใหญ่ เป็นชื่ นที่ ประกอบจากผ้ าริ้ วลายขวา ต่ อตี นด้ วยค้ำาสี แดงหรื อดำ แถะต่ อหั วซิ่ นด้ วย ค้ าสี ขาว สี แดงหรื อดำ และอาจจะเป็นผ้ าสี เดี ยวก็ ได้ ใดยการเย็ บเข้ าด้ วยกั น เรี ยกชื่ นชนิ ดนี้ ว่ า \"ซิ่ นต่ำ\" หรื อ \"ซิ่ นต่ อตื่ นต่ อเอว\" ลั กษณะผ้ าชื่ นของสตรี ชาวไทยวนส่ วนใหญ่ จะนิ ยมนุ่ งชื่ นยาวกรอมเท้ าในขณะที่ บาง กลุ่ มอาจจะนุ่ งคงมาเพี ยงแจ้ งตามสภาวะภู มิ ประเทศของที่ อยู่ อาศั ย ในอดี ตสตรี ชาวไทย วนไม่ นิ ยมสวมเสื้ อเช่ นเดี ยวกั บผู้ ชาย แต่ มั กจะมี ผ้ าที่ เป็นอเนกประสงค์ โดยใช้ คล้ องคอ ใช้ พั นมั ดหน้ำอก(มั ดนม)พาดบ่ า หรื อโพกศรี ษะก็ ได้ โFยที่ สตรี ชาวไทยวนทุ กชนชั้ นจะ นิ ยมไว้ ผมยาวเกล้ าผมมุ่ นมวยปักปิ่ น ใส่ ลานหู นิ ยมสวมเครื่ องประดั บที่ เป็นสร้ อยตั ว กำไล แหวน เข็ มขั ด และเครื่ องประดั บต่ าง ๆ



ปู่ ตา- ป้อคุ ณ ย่ า ยาย - แม่ คุ ณ ทวด - คุ ณหม่ อน ลู กชาย - ลู กบ่ าว เ ดิ น - ย่ าง วิ่ ง - แล่ น หั วเ ราะ - ไ ข้ หั ว กล้ วย - ก๊ วย ฟักทอง - นั่ มแก้ ว จั กรยาน - สองล้ อ ขอบ-หั วรั๋ ว ขวาน - ฝาน