หน่วยที่ 1 ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับศิลปะ

ศิลปะเชงิ พาณิชย์ (Commercial Arts) รหสั วชิ า 20202-2112

หน่วยที่ 1 ความรู้เบอื้ งตน้ เกย่ี วกับศลิ ปะ

รายการสอน 01 02 03 ความหมาย การแบง่ ประเภท ชา่ งสบิ หมู่ ของศลิ ปะ และสาขาของ ศลิ ปะ

ความหมายของศิลปะ ศิลปะ คือ ผลงานการสร้างสรรค์ของมนุษย์ที่แสดงออกมาในรูปลักษณ์ต่าง ๆ ให้ปรากฏ และทา ให้เกิดสุนทรียภาพ ความประทับใจ หรือสะเทือนอารมณ์ รู้สึกในความงาม โดยการรับรู้ด้วยประสาท สัมผสั ของแต่ละคน

การแบ่งประเภท ศิลปะแบ่งตามจุดมุ่งหมายของการสร้างได้เป็น 2 และสาขาของศลิ ปะ ประเภท คอื 1. วิจิตรศิลป์ (Fine Art) คือ งานศิลปะที่มี จุดมุ่งหมายเพ่ือความงาม ความพอใจมากกว่าประโยชน์ ใช้สอย อาจเรียกศิลปะสาขาน้ีว่า ศิลปะบริสุทธ์ิ (Pure Art) เพราะศิลปินจะสร้างสรรคง์ านข้ึนมาด้วยความพอใจ ความบริสุทธิ์ใจ มิได้หวังผลตอบแทนใด ๆ หรืออาจเพ่ือใช้ ประโยชน์บ้าง แต่ก็เน้นความละเอียดลออในการ สร้างสรรค์ให้วิจิตรพิสดารหรูหรา เกิดความจาเป็นแก่ ประโยชนใ์ ชส้ อย จงึ เรยี กศิลปะสาขานว้ี า่ ประณตี ศิลป์

วจิ ติ รศิลป์แบง่ ออกเปน็ 6 ประเภท คือ ❶ จิตรกรรม (Painting) เป็นผลงาน ศิลปะที่แสดงออกด้วยการขีดเขียน การวาด และ ระบายสีบนวัสดุต่าง ๆ เพื่อให้เกิดภาพ เป็นงาน ศิลปะที่มี 2 มิติ เป็นรูปแบน ไม่มี ความลึกหรือ นูนหนา แต่สามารถเขียนลวงตาให้เห็นว่ามีความ ลึกหรอื นูนได้ ความงามของจิตรกรรมเกดิ จากการ ใชส้ ีในลกั ษณะตา่ ง ๆ กนั

ชนดิ ของงานจติ รกรรม การวาดเสน้ การวาดเส้น (Drawing) เป็นการวาดภาพ โดยใช้ปากกาหรือดินสอขีดเขียนลงไปบน พ้นื ผิววัสดุรองรบั เพ่อื ใหเ้ กดิ ภาพ การระบายสี การระบายสี (Painting) เป็นการวาดภาพ โ ด ย ก า ร ใ ช้ พู่ กั น ห รื อ แ ป ร ง ห รื อ วั ส ดุ อย่างอนื่ มาระบายใหเ้ กิดเป็นภาพ

ลักษณะของภาพจิตรกรรม ภาพหุ่นน่ิง ภาพคนทั่วไป ภาพสัตว์ เ ป็ น ภ า พ ว า ด เ ก่ี ย ว กั บ ส่ิ ง ข อ ง ภาพคนท่ัวไป แบ่งได้ 2 ชนิด คือ แ ส ด ง กิ ริ ย า ท่ า ท า ง ข อ ง สั ต ว์ เครื่องใช้ หรือวัสดุต่าง ๆ ที่ไม่มี ภาพคน และภาพคนเหมอื น ท้ังหลายในลกั ษณะต่าง ๆ การเคล่ือนไหว เป็นสิง่ ท่ีอยกู่ ับท่ี

ภาพทิวทัศน์ ภาพประกอบเร่ือง ภาพองค์ประกอบ เป็นภาพท่ีแสดงความงามหรือความ เป็นภาพท่ีเขียนข้ึน เพ่ือบอกเล่า เ ป็ น ภ า พ ที่ แ ส ด ง ค ว า ม สั ม พั น ธ์ ข อ ง ประทับใจในความงามของธรรมชาติ เรื่องราว หรือถ่ายทอดเหตุการณ์ องค์ประกอบศิลปะและลักษณะในการ หรอื สงิ่ แวดล้อมของศลิ ปนิ ผ้วู าด ตา่ ง ๆ ใหผ้ อู้ ื่นไดร้ บั รู้ จัดองค์ประกอบเพ่ือให้เกิดความรู้สึก ตา่ ง ๆ ตามความตอ้ งการของผู้สรา้ ง

ภาพลวดลายตกแต่ง เป็นภาพวาดลวดลายประกอบเพ่ือตกแต่ง สิ่งต่าง ๆ ให้เกิดความสวยงามมากข้ึน เช่น การ วาดลวดลายประดับอาคาร ส่ิงของเครอ่ื งใช้ ฯลฯ

❷ ประติมากรรม (Sculpture) เป็น ผลงานศิลปะท่ีแสดงออกด้วยการสร้างรูปทรง 3 มิติ มีปริมาตร มีน้าหนักและกินเนื้อที่ใน อากาศ โดยการใช้วัสดุชนิดต่าง ๆ วัสดุที่ใช้ สร้างสรรค์งานประติมากรรม จะเป็น ตัวกาหนดวิธีการสร้างผลงาน ความงามของ งานประติมากรรมเกิดจากแสงและเงาท่ี เ กิ ด ขึ้ น ใ น ผ ล ง า น ก า ร ส ร้ า ง ซึ่ ง ง า น ประติมากรรมทาได้ 4 วิธี คือ การปั้น การ แกะสลัก การหลอ่ และการประกอบขึน้ รปู

ประเภทของงานประตมิ ากรรม ประติมากรรมแบบนูนต่า เป็นรูปท่ีนูนขึ้นมาจากพื้นหรือมีพ้ืนหลังรองรับ มองเหน็ ได้ชัดเจนเพยี งด้านเดียว คอื ดา้ นหน้า มี ความสูงจากพื้นไม่ถึงคร่ึงหนึ่งของรูปจริง ได้แก่ รูปนูนแบบเหรียญ รูปนูนที่ใช้ประดับตกแต่ง ภ า ช น ะ ห รื อ ป ร ะ ดั บ ต ก แ ต่ ง อ า ค า ร ท า ง สถาปัตยกรรม โบสถ์ วิหารต่าง ๆ พระเคร่ือง บางชนดิ

ประติมากรรมแบบนูนสูง เป็นรูปต่าง ๆ ในลักษณะเช่นเดียวกับแบบนูนต่า แต่มคี วามสงู จากพ้ืนต้งั แตค่ ร่ึงหน่ึงของรปู จริงข้ึน ไป ทาให้เห็นลวดลายท่ีลึก ชัดเจน และเหมือน จริง มากกว่าแบบนูนต่า ใช้งานแบบเดียวกับ แบบนูนต่า

ประติมากรรมแบบลอยตัว เป็นรูปต่าง ๆ ท่ีมองเห็นได้รอบด้านหรือตั้งแต่ 4 ด้านข้ึนไป เช่น ภาชนะต่าง ๆ รูปเคารพต่าง ๆ พระพุทธรูป เทวรูป รูป ตามคตนิ ิยม รปู บคุ คลสาคัญ รูปสัตว์ ฯลฯ

❸ สถาปัตยกรรม (Architecture) เป็น ผลงานศิลปะที่แสดงออกด้วยการก่อสร้าง สิ่งก่อสร้าง อาคาร ที่อยู่อาศัยต่าง ๆ การวางผัง เมือง การจัดผังบริเวณการตกแต่งอาคาร การ ออกแบบก่อสร้าง ซ่ึงเป็นงานศิลปะท่ีมีขนาด ใหญ่ ต้องใช้ผู้สร้างงานจานวนมาก และเป็นงาน ศิลปะท่ีมีอายุยืนยาว สถาปัตยกรรมเป็นวิธีการ จัดสรรบริเวณท่ีว่างให้เกิดประโยชน์ใช้สอยตาม ความต้องการซ่ึงเก่ียวข้องกับศาสตร์ในสาขา ต่าง ๆ เช่น วิศวกรรมศาสตร์ วิทยาศาสตร์ สังคมวิทยา มานุษยวิทยา และศิลปะความ งดงาม

❹ วรรณกรรม (Literature) เปน็ ผลงาน ศลิ ปะท่แี สดงออกดว้ ยการใช้ภาษา เพื่อการสอ่ื สาร เร่ืองราวให้เขา้ ใจระหว่างมนุษย์ วรรณกรรมไทย แบ่งออกได้ 2 ชนดิ คอื 1) ร้อยแก้ว เป็นความเรียงที่แสดง เนอ้ื หาเรือ่ งราวต่าง ๆ 2) ร้อยกรอง เป็นข้อความที่มีการใช้คาที่ สัมผัส คล้องจอง ทาให้สัมผัสได้ถึงความงามของ ภาษาไทย ร้อยกรองมีหลายแบบ ได้แก่ โคลง ฉนั ท์ กาพย์ กลอน และรา่ ย

❺ ดนตรีและนาฏศิลป์ (Music and Drama) ดนตรี หมายถึง ศลิ ปะท่ีแสดงออก โ ด ย ก า ร เ รี ย บ เ รี ย ง ร ะ ดั บ เ สี ย ง สู ง - ต่ า ที่ ใ ช้ ความร้สู กึ และจินตนาการสร้างสรรค์ผสมผสาน กันอย่างลงตัวผ่านเครื่องดนตรีชนิดต่าง ๆ เพ่อื ให้เกดิ ความไพเราะ ส่วนนาฏศลิ ป์ เปน็ การ แสดงออกทางลีลา ท่าทางการรา การแสดง โดยมจี ุดมุ่งหมายเพื่อความงาม ความพอใจ

❹ ภาพพิมพ์ (Print) หมายถึง การ ถ่ายทอดรปู แบบจากแมพ่ มิ พอ์ อกมาเป็นผลงานที่มี ลักษณะเหมอื นกนั กับแมพ่ ิมพท์ กุ ประการ และได้ ภาพท่เี หมอื นกันจานวนต้งั แต่ 2 ชนิ้ ขึ้นไป การพมิ พ์ ภาพ เปน็ งานท่พี ฒั นาตอ่ เน่อื งมาจากการวาดภาพ ซ่งึ การวาดภาพไม่สามารถสรา้ งผลงาน 2 ช้นิ ทมี่ ี ลกั ษณะ เหมือนกันทกุ ประการได้ จึงมีการ พฒั นาการพิมพข์ ้ึนมา

2. ประยุกต์ศลิ ป์ (Applied Art) คอื ศิลปะท่ี อานวยประโยชน์ทางกาย มุ่งเน้นประโยชน์ทางการ ใช้สอยมากกว่าความงาม หรือสิ่งที่มนุษย์สร้างสรรค์ขึ้น เพ่ือตอบสนองความตอ้ งการทางร่างกาย แบง่ ออกเปน็ 4 ประเภท คือ พาณิชยศิลป์ มัณฑนศิลป์ อุตสาหกรรม ศิลป์ และหัตถศลิ ป์

ช่างสบิ หมู่ หม่ชู า่ งเขยี น หม่ชู า่ งแกะ หม่ชู า่ งหุ่น หมู่ชา่ งปั้น หม่ชู า่ งปูน 01 02 03 04 05 หม่ชู า่ งรกั หมู่ชา่ งบุ หม่ชู า่ งกลงึ หม่ชู า่ งสลกั หม่ชู า่ งหลอ่ 06 07 08 09 10

สารคดีของดีประเทศไทย ชา่ งมกุ ลวดลายอารยธรรม 10 หมู่