เอกสารประกอบการเรียนรู้วิชาวิทยาการคำนวณ3

เอกสารประกอบการเรยี นร้วู ิชาวิทยาการคานวณ ชัน้ มัธยมศกึ ษาปีที่ 2 เรอื่ งการใชเ้ ทคโนโลยีอย่างมีความรบั ผิดชอบ นางบญุ มี ก่งิ ก้านจันทร์ โรงเรียนสริ นิ ธร จงั หวดั สรุ ินทร์ สังกัดสานักงานเขตพืน้ ที่การศกึ ษามัธยมศกึ ษาเขต 33 กระทรวงศกึ ษาธกิ าร

ใบความรทู้ ่ี 1 เรือ่ ง ถกู ต้องปลอดภยั ใช่เลย อัตราการเพมิ่ ของผใู้ ช้งานอินเทอรเ์ น็ตท่วั โลกสูงขึ้นอยา่ งต่อเนอ่ื ง และช่วงอายุของผ้ใู ช้งานกวา้ งมากขน้ึ ตง้ั แตว่ ยั เด็กจนถงึ ผสู้ งู วัย อินเทอรเ์ น็ตช่วยให้สามารถคน้ หาข้อมูลที่ต้องการ การติดต่อสื่อสารทาได้สะดวก แตใ่ นขณะเดยี วกัน อินเทอรเ์ น็ตก็ได้สรา้ งปญั หาหลายประการให้กับผู้ใชง้ าน เชน่ ปญั หาทางด้านสุขภาพ เวลา และความเป็นสว่ นตวั รวมถึง ยังสรา้ งปญั หาทน่ี บั ว่าเปน็ ภยั สงั คมอีกจานวนไมน่ ้อย เชน่ ปญั หาการล่อลวง ปัญหาการคกุ คามทางเพศปญั หาการสง่ ขอ้ ความหรือรูปภาพทผ่ี ิดต่อหลักจริยธรรม ศีลธรรม และกฎหมาย ปัญหาการพนัน ปญั หาการวจิ ารณ์และละเมิดสทิ ธิ์ ของผู้อนื่ ปญั หาการขโมยข้อมลู สาคญั ทัง้ ของส่วนบุคคลหรือองคก์ ร ดงั นัน้ การใช้งานไอทีจึงต้องตระหนักถึงผลกระทบ ที่อาจเกดิ ขึน้ กับตนเองและผู้อื่น การป้องกันปัญหาจากการใชง้ านอินเทอรเ์ นต็ น้นั สามารถทาได้ โดยศึกษาหาความรเู้ พ่อื ให้ใชง้ านได้อยา่ งถูกต้อง ปฏบิ ตั ิตามข้อตกลงการใช้งานเลือกสนทนาบนอินเทอร์เน็ตเฉพาะในกลมุ่ ท่ปี ลอดภัย หลกี เล่ยี งการนัดพบกับบุคคลทรี่ ู้จัก ผา่ นอินเทอรเ์ นต็ ในส่วนของผใู้ หบ้ รกิ ารควรมมี าตรการเพื่อช่วยป้องกันปัญหาที่อาจเกิดข้ึน เชน่ ใหม้ กี ารลงทะเบยี น สมาชกิ ก่อนการใช้งาน มรี ะบบตรวจสอบและแจ้งเตอื นรูปแบบการสนทนาท่ีไม่เหมาะสมอย่างสม่าเสมอ

แนวทางปฏิบตั เิ ม่ือพบเน้ือหาทไ่ี ม่เหมาะสม การใช้งานอนิ เทอรเ์ น็ตอาจพบขอ้ มูลที่หลากหลายท้งั ข้อมูลท่ถี กู ต้องและข้อมูลท่ีมีการบิดเบอื นหรือสร้างขน้ึ เพื่อให้ เกดิ ความเสียหายต่อผูอ้ นื่ หรือสว่ นรวม และหากผู้ใช้พบข้อมูลที่ไมเ่ หมาะสมเหล่านั้นควรปฏบิ ตั ิอย่างไร 1. ปฏิเสธการรบั ขอ้ มูล สามารถทาได้โดยไม่เปิดดู ไม่บนั ทึกเก็บไว้ และไมก่ ดไลค(์ Like)เพราะการกระทาเหลา่ น้ี เป็นแนวทางท่ีป้องกนั ไม่ใหข้ ้อมูลดังกลา่ วเผยแพร่ไปสผู่ ้อู นื่ 2. ไม่ส่งตอ่ ไม่แชร์ ไม่เผยแพร่ เพราะนอกจาก จะทาให้ผู้อนื่ เดอื ดร้อนกบั ข้อมูลทีไ่ ม่เป็น ความจริงแล้ว ในบางกรณีอาจเขา้ ขา่ ยผิดกฎหมาย ตามพระราชบญั ญัติว่าด้วยการกระทาความผิด เกี่ยวกบั คอมพวิ เตอร์ ซึ่งมีโทษทั้งจาท้ังปรบั

3. แจ้งครหู รือผู้ปกครอง หากนักเรียนประสบปัญหาท่ีไม่สามารถจัดการหรือแก้ไขได้เองให้แจง้ ครูหรือผู้ปกครอง เพ่ือดาเนินการแก้ไขหรอื ติดต่อประสานงานกับผูเ้ ก่ียวข้องเพ่อื ป้องกนั ไม่ใหเ้ กดิ ปัญหาซ้าเดิมไมส่ น้ิ สดุ ทีม่ าภาพ:https://www.youtube.com/watch?v=Wk-L9g9f8Hc 4. แจ้งผเู้ กี่ยวข้องท่ีดูแลเว็บไซตน์ ้นั กรณีที่ใชง้ านข้อมลู จากผใู้ หบ้ ริการระบบรายใหญ่ เชน่ Facebook YouTube ซึ่งเวบ็ ไซต์เหล่านเ้ี ปดิ โอกาสให้ผ้ใู ชส้ ามารถรายงานปญั หาเก่ยี วกับเน้ือหาท่ีไม่เหมาะสมได้ เช่นเ้น่ือหาทมี่ ีการ คุกคามทางเพศ เนือ้ หาเกี่ยวกับความรนุ แรง สง่ เสรมิ การกอ่ การร้ายการละเมิดลขิ สิทธิ์ หลังจากผใู้ ห้บริการได้รบั แจ้ง จะมกี ารตรวจสอบเนอ้ื หาดังกล่าวอย่างถถี่ ้วน และดาเนนิ การกบั ผูก้ ระทา ผิด เช่น ลบเนอ้ื หา ตดั สทิ ธ์ิ หรอื จากดั สิทธกิ์ ารใชง้ าน 5. แจ้งเจ้าหน้าท่รี ฐั หรือตารวจ หากผดู้ แู ลระบบไมจ่ ดั การกบั ปญั หาทีเ่ กิดข้ึน ใหป้ ระสานงานกับ หนว่ ยงานรฐั ที่มีหนา้ ทีร่ บั ผิดชอบโดยตรง เช่น แจง้ กระทรวงดิจทิ ลั เพ่ือเศรษฐกิจและสงั คม ที่ เวบ็ ไซต์ http://mdes.go.th เพือ่ ดาเนินการตามกฎหมาย

ตัวอย่าง ฉันทาถูกหรอื ไม่ หากไมใ่ ชค่ วรทาอยา่ งไร ที่มาภาพ: หนังสือเรียนรายวิชาพืน้ ฐานวิทยาศาสตร์เทคโนโลย(ี วทิ ยาการคานวณ) ช้นั มัธยมศกึ ษาปที 2่ี .หน้า136.

ผลกระทบการเผยแพรข่ อ้ มลู ท่ไี ม่เหมาะสม การไม่คานงึ ถงึ ความถูกต้องของข้อมลู ก่อนการเผยแพรห่ รือส่งตอ่ อาจจะสง่ ผลกระทบตอ่ ตนเองและผู้อ่นื การ กระทาท่ไี ม่ได้ไตรต่ รองใหถ้ ่ีถ้วนถึงความเหมาะสม อาจส่งผลโดยตรงต่อจิตใจ การเรยี นรู้ การเข้าสงั คม ซ่งึ จะสง่ ผลต่อ เด็กและวยั ร่นุ ที่ยังรเู้ ทา่ ไมถ่ ึงการณ์ และไม่มที ักษะชวี ิตทด่ี ีพอ ผลกระทบต่อผู้เผยแพร่ ⇦ จติ ใจ ⇨ ผลกระทบที่ผูอ้ น่ื ได้รบั จาก การเผยแพรข่ ้อมลู ที่ไม่ รู้สกึ ผดิ กับการกระทาของตนเอง ⇦ สังคม ⇨ เหมาะสม หรือรสู้ กึ เสียใจเมื่อผู้อน่ื มพี ฤติกรรม ⇦ กฎหาย ⇨ เลยี นแบบการกระทาท่ีไม่เหมาะสม เสียใจ ทาใหเ้ กดิ ความร้สู ึกอับอาย ของตนเอง โดยไมไ่ ด้ไตร่ตรองให้ ไมป่ ลอดภยั กลัว รสู้ กึ ไม่ม่ันคง ถีถ่ ้วน มีบาดแผลทางจิตใจ ไดร้ ับความ เกลยี ดชัง สูญเสยี การยอมรบั จาก ถกู สังคมลงโทษ ได้รบั การประนาม ผอู้ ่นื หรอื เกลียดชงั จากสงั คม ไดร้ ับผลกระทบดา้ นการใช้ ไดร้ บั โทษ เนื่องจากข้อมูลเหลา่ นั้น ชีวติ ประจาวันครอบครวั เดือดร้อน อาจผิดระเบียบ กฏเกณฑ์ หรือ ถูกประณามจากสงั คม กฎหมาย ทาใหเ้ สียเวลา และเสยี ค่าใช้จ่ายจากการดาเนินคดีตาม อาจถูกให้ออกจากงานเพราะบริษทั กฎหมาย เกดิ ความเข้าใจผิดจากข้อมูลที่ ไดร้ ับเสียผลประโยชนท์ างธรุ กจิ เชน่ ผแู้ สวงหาผลประโยชน์ หรอื คแู่ ขง่ ทางธุรกิจ อาจสร้างข่าว ลวง โฆษณาชวนเช่ือเพือ่ สร้าง ความเสยี หายให้กับธรุ กิจคู่แข่ง

แนวทางการพจิ ารณาเนือ้ หากอ่ นการเผยแพร่ข้อมูล กอ่ นท่จี ะเผยแพร่ข้อมลู ใดลงในอินเทอรเ์ น็ต ควรพจิ ารณาถึงจริยธรรมที่เก่ียวข้องกบั ข้อมลู และการติดตอ่ ส่ือสาร ซึ่งประกอบด้วย ความเปน็ ส่วนตัว(privacy) ความถูกตอ้ ง(accuracy) ทรพั ยส์ นิ (property) และการเข้าถึง(access) หรอื เรียกย่อว่า พาพา(PAPA) ซึ่งมรี ายละเอียดดงั น้ี  ความเปน็ สว่ นตัว ต้องเขา้ ใจเกี่ยวกับข้อมลู วา่ ข้อมูลน้ันเก่ยี วกบั ใครหรือองค์กรใด สามารถ เปิดเผยตอ่ ผูอ้ ื่นได้หรอื ไม่ ภายใตเ้ ง่อื นไขใดและดว้ ยมาตรการปอ้ งกันอย่างไร  ความถูกต้อง ข้อมูลทใี่ ช้หรอื นาเสนอต้องมคี วามถูกต้อง มคี วามน่าเช่อื ถอื และตอ้ งรับผดิ ชอบ ตอ่ ความผิดพลาดขอข้อมูล ดังนั้นต้องมีการตราวจสอบความถูกต้องของข้อมูลก่อนทจ่ี ะนาไปใช้ หรอื เผยแพร่  ทรพั ยส์ นิ หรือความเป็นเจ้าของ ต้องรู้ว่าใครเปน็ เจ้าของข้อมลู มคี วามสาคัญหรือมูลค่ามาก นอ้ ยเพียงใดเพื่อให้การจัดการมีความเหมาะสม รวมทั้งการเคารพสิทธขิ์ องผู้อืน่ เพ่ือให้ปัญหา การละเมิดลิขสิทธ์ลิ ดนอ้ ยลง  การเขา้ ถึง เป็นการกาหนดหรือระบุให้บุคคลหรือองค์กรใดมสี ิทธห์ิ รอื สทิ ธิพเิ ศษในการเข้าถึง หรอื ได้รบั สิทธภ์ิ ายใตเ้ ง่ือนไขใดและมีมาตรการป้องกนั อยา่ งไร

ฉันทาถูกหรอื ไม่ หากไม่ใช่ควรทาอยา่ งไร ที่มาภาพ: หนังสอื เรียนรายวชิ าพืน้ ฐานวิทยาศาสตร์เทคโนโลยี(วทิ ยาการคานวณ) ชัน้ มธั ยมศกึ ษาปีท2่ี .หน้า139. ที่มาภาพ: หนังสือเรียนรายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตร์เทคโนโลยี(วทิ ยาการคานวณ) ชนั้ มัธยมศกึ ษาปที 2ี่ .หนา้ 139.

การสรา้ งและแสดงสิทธ์คิ วามเป็นเจา้ ของผลงาน ขอ้ มลู และสารสนเทศในรูปแบบเอกสาร รปู ภาพ หรือวดี ทิ ัศน์ นับวา่ เป็นทรัพย์สนิ ประเภทหนงึ่ ท่ีเจา้ ของสามารถ แสดงสทิ ธ์คิ วามเป็นเจา้ ของได้หลายรปู แบบ ท้งั้ แบบที่เห็นชัดเจนหรือซอ่ นไว้ เช่น การใสช่ ื่อ การระบุสัญลกั ษณ์ การใส่ ลายน้า นอกจากน้ียังสามารถระบุเง่ือนไขการอนญุ าตให้ผอู้ ืน่ นาไปใชง้ านได้ มารยาทในการติดต่อสอื่ สาร การติดต่อสอ่ื สารผ่านบรกิ ารอินเทอร์เน็ตมีความหลากหลายและมีผู้ใช้งานจานวนมาก มีท้งั แบบผูใ้ ชส้ ื่อสาร ส่วนตวั ส่อื สารในกลมุ่ หรือส่ือสารสาธารณะจงึ ควรมมี ารยาทและปฏิบัติตนอยา่ งเหมาะสม มกี ารจากดั กลุ่มสนทนา ใหอ้ ้ยใ่ นกลุม่ สมาชิกท่ีเกย่ี วข้องและใช้ในช่วงเวลาทเ่ี หมาะสม มารยาทในการใชอ้ ีเมล์  ใชภ้ าษาสุภาพ  ใชอ้ กั ษรตวั หนาเฉพาะข้อความที่ตอ้ งการเน้นเทา่ น้ัน  ระบหุ ัวเรื่อง ซ่ือผทู้ ี่จะสื่อสารด้วย และระบุตัวตนของผสู้ ง่ อีเมลใ์ ห้ชัดเจน  ระบุช่อื หรอื ตาแหนง่ ของผทู้ ่จี ะสอื่ สารใหถ้ ูกต้องและเหมาะสม  เนือ่ หาในอเี มลไมค่ วรมขี ้อความแสดงถงึ เจตนาไปในทางเสื่อมเสียไมใ่ ชข้ ้อความทก่ี ากวม ขอ้ ความที่ แสดงการตาหนิ ดูถูก ใสร่ า้ ยผอู้ ่นื ใหไ้ ด้รับความเสียหาย  ลีกเลย่ี งการการส่งอีเมลและการแนบไฟลท์ ีม่ ขี นาดใหญใ่ ห้ใชก้ ารสง่ ลงิ กห์ รือโปรแกรมในการโอนถา่ ย ไฟล์แทน  ไมล่ ักลอบส่งอีเมลโดยการปลอมแปลงช่ือผูส้ ง่ ทที่ าใหผ้ รู้ ับเข้าใจผิด  ไม่ส่งอีเมลลกู โช่  ไมส่ ง่ อีเมลขายสนิ ค้า โฆษณา หรือข้อความท่ีรบกวนผ้รู บั มารยาทในการใช้แชทและเครอื ขา่ ยสงั คม  ไมใ่ ช้ข้อความทเี่ ป็นชนวนกอ่ ให้เกดิ ปญั หาระหว่างบุคคลและกลมุ่  หลีกเลย่ี งการใชอ้ ารมณ์หรือความรู้สกึ ท่ีมากจนเกนิ ไปทงั้ ในการอา่ นหรือแสดงความคิดเห็น  ไม่สวมรอยหรือแอบอา้ งโดยใชช้ อื่ บุคคลอ่นื ในการแชท แสดงความคิดเหน็ หรือทาใหผ้ ู้อื่นไดร้ ับ ความเสียหาย เพราะเป็นการกระทาท่ผี ิดกฎหมาย  ไมใ่ ช้ถ้อยคาย่ัวยุหรือทา้ ทาย เพือ่ แสดงความเห็น หรอื ความคิดท่ีขัดแย้งกับผูอ้ ืน่ ขอ้ ความระวงั การใชง้ านห้องสนทนาควรใชภ้ าษาสภุ าพเพื่อปอ้ งกันปัญหาต่างๆ ท่ีอาจตามมา เพราะ ผู้ใชอ้ าจไม่ทราบว่าคนทรี่ บั ขอ้ ความต่างๆ นัน้ เปน็ ใคร อาชีพใดหรอื อยูใ่ นชว่ งอายุใดนอกจากน้ียังต้องตระหนักวา่ การใช้ ห้องสนทนาอาจมมี ิจฉาชพี แฝงอยู่ และอาจมีการส่ือสารล่อลวงทาใหเ้ กดิ การหลงเชอ่ื และนาไปสูป่ ัญหาอาชญากรรมได้ ดงั นน้ั ผู้ใชห้ ้องสนทนาจาเป็นตอ้ งระมัดระวงั และมีความรอบคอบในการใชง้ าน

สรปุ เสรีภาพมาพร้อมกับความรบั ผิดชอบ การใชง้ านอนิ เทอรเ์ นต็ ทาให้เกิดเสรีภาพในการสรา้ งขอ้ มลู การ แสดงความคดิ เหน็ และสามารถเผยแพรใ่ นวงกวา้ งอย่างรวดเร็ว ซ่ึงจะมีท้งั ข้อมลู ท่ถี กู ต้อง ข้อมูลที่ถูกบดิ เบือน ข้อมูล ท่ไี ม่เหมาะสม เช่น เนือ้ หาที่มกี ารคุกคามทางเพศ เน้ือหาทีเ่ กยี่ วกับความรุนแรง การก่อการร้าย การละเมิดลิขสทิ ธ์ิ นักเรียนสามารถชว่ ยกนั ป้องกันการเผยแพร่ข้อมูลท่ีมีเนื้อหาไม่เหมาะสมได้โดยปฏเิ สธการรับขอ้ มูลที่ไม่ถูกต้อง ไมเ่ ปดิ ดู ไมบ่ ันทึกเกบ็ ไว้ ไม่กดไลค์ ไม่สง่ ต่อ ไม่แชร์ ถ้าประสบปญั หาทไ่ี ม่สามารถจัดการด้วยตนเองได้ใหแ้ จ้งครู ผูป้ กครอง เจ้าหน้าทีร่ ัฐ หรือผทู้ ่ีเกยี่ วข้องในการดแู ลระบบทน่ี ักเรียนใช้บริการนน้ั ๆ นอกจากนกี้ ่อนการนาเสนอขอ้ มูล แสดงความ คิดเห็น เผยแพร่และนาสอ่ื ต่างๆไปใช้ ควรคดิ ใหร้ อบคอบ คานึงถึงผลกระทบท่ีมีตอ่ ตนเองและผอู้ นื่ โดยพจิ ารณาถงึ จรยิ ธรรมทเี่ กีย่ วข้องกบั ข้อมลู และการตดิ ตอ่ สื่อสาร ทเี่ รียกวา่ พาพา ซึ่งประกอบดว้ ย ความเปน็ สว่ นตัว ความถูกต้อง ทรพั ยส์ นิ หรอื ความเปน็ เจ้าของ และการเข้าถึง การใ้ชอ้ นิ เทอร์เน็ตต้องมีความรู้ ความเข้าใจเกี่ยวกับกฎ ระเบียบ เพ่ือให้สามารถสรา้ งและใชง้ านได้อยา่ ง ปลอดภยั และเมื่อนักเรยี นเป็นผูส้ ร้างขอ้ มลู เอง กส็ ามารถกาหนดสิทธ์คิ วามเปน็ เจา้ ของผลงานเพือ่ ใหผ้ อู้ น่ื สามารถ นาไปใช้ได้อยา่ งถูกต้องไดอ้ ีกด้วย การกาหนดสทิ ธ์ิมหี ลายรูปแบบ เชน่ ใส่ชอ่ื ระบสุ ัญลกั ษณ์ ใส่ลายน้า หรอื ระบุเปน็ ขอ้ ความนอกจากน้ีการใชง้ านอนิ เทอร์เน็ตยงั มีความหลากหลายและมผี ู้ใชจ้ านวนมาก ในการติดต่อสอ่ื สารจงึ ควรคานงึ ถึง มารยาทและการปฏิบตั ิทเี่ หมาะสมกับกาลเทศะ ซึง่ จะช่วยลดปัญหาต่างๆท่ีอาจเกิดขน้ึ และทาให้ทุกคนมคี วามสขุ ในการ ใช้งาน (สถาบันส่งเสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยีกระทรวงศึกษาธกิ าร.หนงั สอื เรียนรายวิชาพืน้ ฐานวทิ ยาศาสตรเ์ ทคโนโลยี (วทิ ยาการคานวณ) ชั้นมัธยมศกึ ษาปที ี่2.กรงุ เทพฯ:ศนู ยห์ นงั สือแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลยั .2562.หนา้ 131-145.)

แหล่งอ้างอิง สถาบนั สง่ เสริมการสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยีกระทรวงศกึ ษาธกิ าร.เทคโนโลยี(วทิ ยาการคานวณ)2. กรุงเทพฯ:ศูนย์หนงั สอื แหง่ จฬุ าลงกรณ์มหาวทิ ยาลยั .2562.