Best-Practice ผาช้างน้อย

ก คำนำ เอกสารฉบับนี้ จัดทำขึ้นเพื่อเป็นการสรุปรายงานผลการปฏิบัติที่ดี (Best Practice) ด้านการจัด การศึกษาเพ่อื พฒั นาอาชีพ “การแปรรปู ผา้ ปักลายชาวเขา” ซึ่งได้นำเสนอเกี่ยวกับปลการปฏิบตั งิ านท่ปี ระสบ ผลสำเร็จในการจดั การศึกษาเพื่อพัฒนาอาชีพ ประชาชนมีความรู้ ความสามารถและทักษะในการประกอบ อาชพี เป็นการแกป้ ญั หาการว่างงานและส่งเสริมความเขม้ แข็งให้แก่เศรษฐกิจชุมชน สามารถใหป้ ระชาชนได้มี อาชีพที่สามารถสร้างรายได้ ที่มั่นคง มั่งคั่ง และมีงานทำอย่างยั่งยืน ขอขอบพระคุณผู้บริหาร คณะครูกศน. อำเภอปง ทุกท่าน ที่ให้การสนับสนุนในการจัดกิจกรรมด้านการจัดการศึกษาเพื่อพัฒนาอาชีพ ตลอดจนผู้มี ส่วนเกี่ยวข้องทุกฝ่าย ที่ทำให้ประสบผลสำเร็จในการจัดกิจกรรมครั้งนี้ หวังเป็นอย่างยิ่งว่า รายงานผลการ ปฏิบตั ิที่ทด่ี ี (Best Practice) ฉบับนจี้ ะเปน็ ประโยชน์แก่ผู้สนใจนำไปศกึ ษาและเรยี นรรู้ วมถึงเผยแพร่ตอ่ ไป นายวรี ยทุ ธ บญุ ตอ่ ตำแหน่ง ครู กศน.ตำบล ผ้จู ัดทำ

ข สารบัญ หน้า ก คำนำ ข สารบัญ ๑ ชือ่ ผลงาน ๒ ท่ีมาและความสำคัญของผลงาน ๓ การประเมินผลและเครอื่ งมอื การประเมินผล ๖ กลยทุ ธ์หรือปัจจัยทท่ี ำให้ประสบความสำเรจ็ ภาคผนวก - รปู ภาพกจิ กรรมการสง่ เสรมิ อาชีพการแปรรปู ผา้ ปักลายชาวเขา - คณะผู้จดั ทำ

1 1.ช่อื ผลงาน การแปรรปู ผ้าปกั ลายชาวเขา 2.หน่วยงาน/สถานศึกษา - กศน.ตำบลผาช้างน้อย - ศนู ยก์ ารศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศัยอำเภอปง 3.คณะทำงาน : นายวรี ยทุ ธ บญุ ตอ่ ครู กศน.ตำบลผาช้างนอ้ ย 4. ความสอดคลอ้ ง 2. ส่งสรมิ การจดั การศกึ ษาและการเรยี นร้ตู ลอดชวี ิตสําหรับประชาชนท่เี หมาะสมกับทกุ ชว่ งวัย 2.1 ส่งเสริมการจัดการศึกษาอาชีพเพื่อการมีงานทํา ในรูปแบบ Re-Skill& Up-Skill และการสร้าง นวตั กรรมและผลติ ภณั ฑท์ ่มี ีคณุ ภาพ มคี วามหลากหลาย ทันสมัย และตอบสนองความตอ้ งการของประชาชน ผรู้ บั บริการ และสามารถออกใบรบั รองความร้คู วามสามารถเพอื่ นาํ ไปใช้ในการพฒั นาอาชีพได้ - ภารกิจต่อเนื่อง ข้อ ๑ ดา้ นการจดั การศึกษาและการเรียนรู้ 1.3 การศึกษาตอ่ เน่ือง 1. จดั การศกึ ษาอาชพี เพือ่ การมงี านทาํ อยา่ งยัง่ ยนื โดยให้ความสาํ คัญกับการจัดการศกึ ษาอาชพี เพ่ือ การมีงานทําในกลุ่มอาชีพเกษตรกรรม อุตสาหกรรม พาณิชยกรรม คหกรรม และอาชีพเฉพาะทางหรือการ บริการ รวมถึงการเนน้ อาชีพชา่ งพน้ื ฐาน ทส่ี อดคล้องกับศักยภาพของผู้เรยี น ความต้องการและศักยภาพของ แต่ละพื้นท่ี มีคุณภาพได้มาตรฐานเป็นที่ยอมรับ สอดรับกับความต้องการของตลาดแรงงาน และการพฒั นา ประเทศ ตลอดจน สรา้ งความเขม้ แขง็ ให้กับศูนยฝ์ ึกอาชีพชุมชน โดยจดั ใหม้ กี ารส่งเสรมิ การรวมกลมุ่ วิสาหกิจ ชุมชน การพฒั นา หนึ่งตําบลหน่ึงอาชีพเดน่ การประกวดสนิ ค้าดพี รีเมย่ี ม การสร้างแบรนดข์ อง กศน. รวมถึง การส่งเสริมและจัดหาช่องทางการจําหน่ายสินค้าและผลิตภัณฑ์ และให้มกี ารกาํ กับ ติดตาม และรายงานผล การจัดการศกึ ษาอาชพี เพ่ือการมงี านทาํ อย่างเป็นระบบและตอ่ เนือ่ ง สอดคล้องกับพนั ธกจิ กศน.อำเภอปง ข้อ ๒ จัดและส่งเสริมสนบั สนนุ การจัดการศึกษาดา้ นอาชีพและพฒั นาทักษะชีวิตตามแนวปรัชญา ของเศรษฐกิจพอเพียงช่างพื้นฐาน/ช่างชนบท และอาชีพที่สอดคล้องกับศักยภาพของผูเ้ รียนและ ศักยภาพของแตล่ ะพนื้ ที่

2 5.ทมี่ าและความสำคญั นโยบายของสำนกั งาน กศน. ไดม้ ุ่งเนน้ ใหป้ ระชาชนทุกกลมุ่ เปา้ หมายมีทกั ษะในการประกอบอาชีพ เพื่อแก้ไขปัญหาการว่างงานและส่งเสริมความเข้มแข็งให้แก่เศรษฐกิจชุมชน ศูนย์การศึกษานอกระบบและ การศึกษาตามอัธยาศยั อำเภอปง เป็นอีกหนว่ ยงานหนึ่งทไี่ ดน้ ำเอานโยบายดงั กลา่ วมาสกู่ ารปฏิบตั ิ โดยมงุ่ เนน้ บทบาทการจัดการเรยี นร้ดู า้ นอาชีพ โดยให้สอดคล้องกบั ศกั ยภาพของตนเอง ชุมชน สงั คมและสงิ่ แวดล้อม และเป็นชอ่ งทางท่สี ามารถสรา้ งรายไดท้ ี่มน่ั คงและยง่ั ยืน ดังนั้น ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอำเภอปง จึงเล็งเห็นความสำคัญของ การการแปรรูปผ้าปักลายชาวเขา ซึ่งเป็นอาชีพที่เหมาะสมกับสภาพชุมชนและเป็นที่ต้องการของตลาด สามารถสร้างรายไดใ้ หก้ บั ตนเองครอบครวั และคนในชุมชนตอ่ ไปได้ 6.วตั ถุประสงค์ 6.1. รอ้ ยละ 80 ของกลุม่ เป้าหมายมคี วามรู้ความเข้าใจและทักษะในการแปรรปู ผ้าปกั ลายชาวเขา 6.2. เพ่ือให้กลุ่มเปา้ หมายมีอาชพี เสรมิ และเปน็ การเพ่ิมรายได้ใหก้ บั ตนเองและครอบครวั 7. วธิ ีดำเนินการ 7.1 กำหนดกล่มุ เป้าหมาย 7.1.1. ประชาชนพ้ืนที่ตำบลผาชา้ งนอ้ ย จำนวน 20 คน 7.2 การดำเนนิ การจดั กจิ กรรม 7.2.1. ครูและผู้เรียนร่วมกับชุมชนศึกษาสภาพปัญหา ความต้องการ โดยการจัดเวที ประชาคมจากนั้นนำขอ้ มูลมาวเิ คราะห์ ทำให้ทราบว่ามีภูมิปัญญาที่มีความชำนาญด้านการแปรรูปผา้ ปักลาย ชาวเขา และมีวสั ดทุ ้องถ่นิ ทสี่ ามารถนำมาทำผลิตภณั ฑไ์ ด้ 7.2.2 ครูและผู้เรียนและชุมชนร่วมการวางแผนการดำเนินงาน ชี้แจงวัตถุประสงค์ ผลที่ ผเู้ ข้ารว่ มโครงการจะไดร้ ับ 7.2.3 จดั เตรียมวัสดใุ นการดำเนนิ การจดั กิจกรรม 7.2.4 จัดกิจกรรมส่งเสริมอาชพี โดยใหค้ วามรูเ้ ร่อื งการแปรรปู ผา้ ปักลายชาวเขา 7.7.5 สรุปผลการดำเนินงานโครงการที่ได้จากการตดิ ตามประเมินเมื่อสิ้นสุดโครงการโดย รวบรวมผลงานทีเ่ ปน็ จุดเดน่ และจุดที่ควรพิจารณา รวมทั้งขอ้ เสนอแนะจากการนำไปใชป้ ระโยชน์และจัดทำ รายงาน เพื่อนำเสนอแนวปฏิบตั ทิ ่ีดี (Best Practice) ด้านการศกึ ษาและพฒั นาอาชีพ 7.7.6 เผยแพร่ผลงานแนวปฏิบัติท่ดี ี (Best Practice) ดา้ นการศกึ ษาและพฒั นาอาชีพ โดย การนำเสนอผลงาน ปัญหา อุปสรรค ข้อเสนอแนะต่อทีป่ ระชมุ กศน.อำเภอ เพื่อใช้เป็นขอ้ มูลในการวางแผน จัดกจิ กรรมคร้ังตอ่ ไป 7.7.7 นำข้อเสนอแนะของผู้เรียน ชุมชน และผู้เกี่ยวข้อง มาปรับปรุงรูปแบบและวิธี ดำเนนิ งานสง่ เสริมอาชีพ เพอ่ื เผยแพรใ่ ห้ชมุ ชนอน่ื ท่ีมบี รบิ ทเหมือนหรือใกลเ้ คียงกันได้นำไปปรับใช้ในการจัด กจิ กรรมส่งเสรมิ อาชีพตอ่ ไป 8. ตวั ชวี้ ัดความสำเร็จ 8.1 ผูเ้ รียนมีความรู้ความเข้าใจและทกั ษะในการแปรรูปผ้าปักลายชาวเขาและสามารถใช้เป็นอาชีพ เสริม เพม่ิ รายไดใ้ ห้กบั กับตนเองและครอบครัว

3 9. การประเมินผลและเครือ่ งมือการประเมนิ ผล เครื่องมือที่ใช้ในการประเมินคือการประเมินจากสภาพจริง ความเข้าใจจากการสอบถาม/ แบบสอบถามความพึงพอใจหลงั จากเสร็จสิ้นหลักสตู รและแบบติดตามโครงการศูนย์ฝึกอาชพี ชุมชน วิชาการ แปรรูปผ้าปักลายชาวเขา 10. ผลการดำเนินงาน 10.1 ผู้เรียนทุกคนมที ักษะในการแปรรูปผ้าปกั ลายชาวเขาสามารถพัฒนารูปแบบผลิตภัณฑจ์ ากผา้ ปกั ลายชาวเขา ให้เปน็ อาชพี เสริม เพมิ่ รายไดใ้ ห้กับตนเองและครอบครัว 11. บทสรุป โครงการแปรรูปผ้าปักลายชาวเขา ดำเนินการตามแนวทางวงจรคุณภาพของเดมมิ่ง (Demingcycle :PDCA) ดังนี้ ดา้ นการวางแผน (P) 1.ศึกษาสภาพ ปัญหาและวเิ คราะห์ข้อมลู ของชมุ ชนอย่างมีสว่ นร่วมของครู ผ้เู รยี นและชุมชน โดยการ จัดเวทีประชาคม เพื่อนำมาวางแผนจัดกิจกรรมท่ีสอดคล้องกับสภาพบรบิ ท ศักยภาพของชุมชน ปัญหาและ ความตอ้ งการท่แี ทจ้ รงิ ของผเู้ รียนและคนในชุมชน 2. วิเคราะห์ตามบทบาทหนา้ ทแ่ี ละวิเคราะหค์ วามสอดคล้องทเ่ี ก่ียวข้อง เชน่ ยทุ ธศาสตรแ์ ละจุดเน้น การดำเนนิ งานของ กศน. วสิ ยั ทศั น์/พันธกิจ ระบบประกันคณุ ภาพสถานศกึ ษา ฯลฯ 3. การค้นกา Best practice โดยพิจารณาประเด็น ดงั ตอ่ ไปนี้ - เปน็ เร่ืองทเี่ ก่ียวขอ้ งกับภารกจิ โดยตรงของบทบาทหนา้ ที่ - สนองนโยบาย การแกป้ ัญหา การพฒั นาประสิทธภิ าพของชมุ ชน - เปน็ วธิ กี ารริเรมิ่ สรา้ งสรรคข์ ้ึนมาใหม่ หรอื ประยุกต์ข้นึ มาใหม่ (นวัตกรรม) โดยตัง้ คำถามว่า นวตั กรรมนน้ั คอื อะไร (What) ทำอย่างไร (How) ทำเพอื่ อะไร (Why) - มกี ารประเมนิ ความพงึ พอใจของคนในชุมชน - สามารถนำไปใชเ้ ปน็ มาตรฐานการทำงานต่อไปใหย้ ง่ั ยนื - มีการพฒั นาปรับปรุงตอ่ ไป จากการพิจารณาประเด็นต่างๆ ดังกล่าว เพื่อค้นหา Best practice ในการจัดกิจกรรม สอดคล้องกับสภาพปญั หา และความต้องการของชุมชน พบว่าเป็นเรื่องทีเ่ ก่ียวข้องกับบทบาทหน้าที่โดยตรง ของครู กศน.ตำบล ในการจัดกระบวนการเรียนรู้ ดังน้ี 1 ครู ผ้เู รยี น รว่ มกนั ศกึ ษาความต้องการโดยการจัดเวทีประชาคม นำข้อมูลมาวเิ คราะห์ ทำใหท้ ราบ วา่ ชุมชนมีวัสดใุ นท้องถน่ิ ท่สี ามารถนำมาทำผลิตภัณฑไ์ ด้ เชน่ ผ้าปักลายชาวเขาซ่ึงสามารนำมาแปรรูปเพ่ือการ จำหนา่ ยได้ 2 ครู ผู้เรียน และชุมชน ประชุมวางแผนเพ่ือดำเนินงาน ชี้แจงวัตถุประสงค์ ผลที่ผู้ร่วมโครงการ จะได้รบั ทำใหม้ ีผ้สู นใจเข้าร่วมโครงการ จำนวน 20 คน 3 ศึกษาเอกสารข้อมูลเกีย่ วกับการส่งเสริมอาชีพในชุมชน จัดเตรียมสื่อ วัสดุอุปกรณแ์ ละวางแผน จัดกจิ กรรมการเรยี นรูร้ ่วมกับผูเ้ รียน

4 ดา้ นการดดำเนินงาน (D) จัดกิจกรรมส่งเสริมอาชีพตามที่ได้วางแผนและออกแบบกิจกรรมไว้ โดยการให้ความรู้และฝึกทักษะ ดงั น้ี 1. จัดกิจกรรมส่งเสริมอาชีพโดยให้ความรู้เร่ืองรูปแบบการแปรูปผ้าปักลายชาวเขา โดยใช้สื่อ และ อธิบาย จากน้ันลงมอื ปฏบิ ตั จิ รงิ 2. ให้ผู้เรียนฝกึ การแปรรูปผา้ ปักลายชาวเขาโดยมวี ทิ ยากรเปน็ ผสู้ อนจดบันทึกเพ่อื เป็นคลงั ความรู้ 3. ปลูกฝังจิตสำนึกให้ผู้เรียนมีจิตสำนึกให้รู้จักรประหยัด อดออม พึ่งพาตนเอง รักและเห็นคุณค่า รวมถงึ ประโยชนข์ องทรพั ยากรธรรมชาติ ดา้ นการตรวจสอบและประเมินผล ( C ) 1. ประเมินผลตามสภาพจรงิ ประเมนิ ความรคู้ วามเข้าใจจากการสอบปากเปล่า โดยใชแ้ บบทดสอบ วัดผลสัมฤทธท์ิ างการเรยี น 2. สรปุ ผลการดำเนนิ โครงการท่ไี ด้จาการติดตามประเมินผลเมื่อสิ้นสดุ โครงการโดยการรวบรวมผลที่ เป็นจุดเด่น และจุดที่ควรพัฒนา รวมทั้งข้อเสนอแนะจาการประเมินผลการนำไปใช้ประโยชน์และจัดทำ รายงาน เพือ่ นำเสนอแนวทางปฏบิ ัติท่ดี ี(Best practice) ด้านการศึกษาเพ่อื พัฒนาอาชพี 3. เผยแพร่ผลงานแนวทางการปฏิบัติที่ดี(Best practice)ด้านการศึกษาเพื่อพัฒนาอาชีพ โดยการ นำเสนอผลงาน ปัญหา อุปสรรค ข้อเสนอแนะต่อที่ประชุม กศน.อำเภอ เพื่อเป็นข้อมูลในการวางแผนจด กจิ กรรมครง้ั ต่อไป ดา้ นการปรับปรงุ และพัฒนาผลการปฏบิ ตั งิ าน (A) นำข้อเสนอแนะของผู้เรียน ชุมชน มาปรับปรุงรูปแบบการดำเนินการส่งเสริมอาชีพ เพื่อเผยแพร่ ให้กบั ผู้ทีส่ นใจ ได้นำไปปรับใชใ้ นการจดั กิจกรรมตอ่ ไป การดำเนินโครงการแปรรูปผ้าปักลายชาวเขา ตามแนวทาวของวงจรคุณภาพเดมมิ่ง ( Deming Cycle ; PDCA ) ดงั กล่าวสามารถแสดงไดด้ งั ผงั งานแนวปฏิบัติทีด่ ีดา้ นการสง่ เสรมิ อาชีพ ดังนี้

5 1. ศกึ ษาสภาพปัญหาความต้องการของชมุ น 2. วเิ คราะหง์ านตามบทบาทหนา้ ที่ p 3. วเิ คราะหค์ วามสอดคล้องที่ เกี่ยวขอ้ ง 4.จัดกจิ กรรมสง่ เสรมิ อาชพี โดยให้ความรู้เรอื่ งรูปแบบการแปรูปผา้ ปกั ลายชาวเขา 5. ใหผ้ ้เู รยี นฝกึ ปฏิบตแิ ปรรปู ผ้าปกั โดยมวี ิทยากรเป็นผสู้ อนจดบันทกึ เพือ่ เป็นคลงั ความรู้ D 6.ปลกู ฝงั จติ สำนึกใหผ้ ู้เรียนมจี ิตสำนกึ ให้รจู้ กั รประหยัด อดออม พ่ึงพาตนเอง รกั และเหน็ คณุ ค่ารวมถึงประโยชน์ของทรพั ยากรธรรมชาติ 7. ประเมนิ ผลตามสภาพจริง ประเมินความรู้ความเข้าใจจากการสอบปากเปลา่ โดย ใช้แบบทดสอบวดั ผลสมั ฤทธ์ิทางการเรยี น C 8.สรปุ ผลการดำเนนิ โครงการท่ไี ด้จาการติดตามประเมนิ ผลเม่อื สน้ิ สุดโครงการ 9.เผยแพร่ผลงานแนวทางการปฏิบัตทิ ่ดี ี(Best practice) A 10. นำผลการจัดโครงการและข้อเสนอแนะมาปรับปรุง พัฒนาให้สอดคล้องกับ สภาพปัญหาและความต้องการของชุมชนต่อไป

6 12. กลยทุ ธ์หรือปจั จัยทีท่ ำให้ประสบความสำเร็จ 1. การมีส่วนร่วมของครู ผู้เรียน ชุมชน วิเคราะห์ข้อมูลชุมชนทำให้ทราบปัญหาและความ ต้องการของชุมชน 2. การนำเอาทรพั ยากรในทอ้ งถน่ิ เปน็ ทุนในการพัฒนาอย่างยง่ั ยนื 3. โครงการแปรรูปผ้าปักลายชาวเขา ดำเนินการตามแนวทางวงจรคุณภาพเดมมิ่ง (Deming Cycle : PDCA ) ซ่ึงเป็นการดำเนินการอย่างเปน็ ระบบ สามาตรวจสอบได้ทกุ ข้ันตอน 13. ขอ้ เสนอแนะ 1.ควรสง่ เสริมให้มีการพัฒนาการแปรรูปผ้าปกั ลายชาวเขาอย่างต่อเนื่อง เพื่อเพิ่มมูลค่าของ ผลิตภัณฑ์ 2.ควรมีการเผยแพร่และขยายความรูเ้ รอ่ื งการแปรรปู ผ้าปักลายชาวเขาส่ชู ุมชนอน่ื 3.ควรประชาสมั พนั ธ์แนะนำผลติ ภณั ฑ์ผา้ ปกั ในรปู แบบต่างๆ ให้แพร่หลายยง่ิ ข้นึ ขอ้ เสนอแนะในมมุ มองชมุ ชน/หนว่ ยงาน - ควรมกี ารพฒั นาผลิตภณั ฑ์ในรูปแบบใหม่อยา่ งต่อเน่อื ง 14. การอ้างอิง สบื ค้นจาก http://www.thaitambon.com/shop สบื คน้ จาก http://m.mome.co/dip111/ 15. ภาคผนวก

ภาพกจิ กรรมการแปรรูปผา้ ปกั ลายชาวเขา

ท่ีปรกึ ษา คณะผจู้ ัดทำ นายรัฐวฒั นุธรรม นายปฐมพงษ์ สมเชอ้ื ผ้อู ำนวยการศูนย์ กศน.อำเภอปง ครูผชู้ ่วย ผูร้ วบรวมข้อมลู ครู กศน.ตำบลผาช้างนอ้ ย นายวรี ยุทธ บญุ ตอ่ ครู กศน.ตำบลผาชา้ งน้อย ผู้พมิ พ์ นายวีรยุทธ บุญต่อ