อารยธรรมเมโสโปเตเมีย

อารยธรรมเมโสโปเตเมีย(Mesopotamia) - ทต่ี งั้ ไมม่ ปี ราการธรรมชาตทิ ป่ี ้องกนั  ทาใหถ้ ูกคกุ คาม ยดึ ครองไดง้ ่าย - เป็นแหลง่ อารยธรรมทห่ี ลายกลุ่ม ผลดั เปลย่ี นกนั เขา้ มามอี านาจและครอบครอง ยดึ ครอง - เมโสโปเตเมยี แปลว่า ดนิ แดนระหว่างแม่น้า  โดยอย่รู ะหว่างแมน่ ้า ไทกรสิ (Trigris) และ ยเู ฟรตสิ (Euphrates) - ตงั้ อย่บู รเิ วณทเ่ี รยี กว่า ดนิ แดนอดุ มสมบรู ณ์พระจนั ทรเ์ สย้ี ว (The Fertile Cresent) เป็นบรเิ วณทอ่ี ดุ มสมบรู รม์ ากทส่ี ดุ ในตะวนั ออกกลาง (เพราะดนิ แดนรอบ ๆ สว่ นใหญ่เป็นทะเลทรายทงั้ สน้ิ ) ดนิ แดนทอ่ี ย่รู ะหวา่ งอ่าวเปอรเ์ ซยี ไปจรดทะเลเมดเิ ตอเรเนยี น - เป็นแหล่งอารยธรรมทเ่ี กา่ แก่ทส่ี ดุ ในโลก - แหลง่ อารยธรรมเมโสโปเตเมยี ปจั จบุ นั อย่ใู นเขตประเทศอริ กั (Iraq) 1. ชาวสเุ มเรยี น(Sumerian) - 4000-3000 B.C. - เผา่ แรกทเ่ี ขา้ มาครอบครองดนิ แดนเมโสโปเตเมยี - อาศยั แถบตอนล่างของดนิ แดนเมโสโปเตเมยี เรยี กดนิ แดนบรเิ วณน้วี ่า สเู มอร(์ Sumer) - ช่วงแรก ๆ เป็นเมอื งเลก็ ๆ หลายเมอื ง เช่น Ur, Uruk ,Nippur, Lagash ซง่ึ ต่างมอี สิ ระต่อกนั เหมอื น นครรฐั (City - state) ต่อมาผปู้ กครองจงึ มี การปกครองทก่ี อ่ ตวั เป็นอาณาจกั ร - เป็นสงั คมทม่ี ชี นชนั้  แบง่ ออกเป็นชนชนั้ ปกครอง อนั ไดแ้ ก่ ขนุ นาง นกั บวช(มอี านาจมาก) และ ชนชนสามญั - นบั ถอื เทพเจา้ หลายองค์ ทงั้ ทเ่ี ป็นเทพและเทพี เชน่ เทพเจา้ แห่งสายลม เทพเจา้ แหง่ ทอ้ งฟ้า เทพเจา้ แห่งสายน้า เทพเจา้ แหง่ ภเู ขา เป็นตน้ - เป็นศาสนาทไ่ี ม่มคี วามเชอ่ื ในเร่อื งชวี ติ หลงั ความตาย - มกี ารพฒั นาระบบชลประทาน  ทาอ่างเกบ็ น้า เขอ่ื นทดน้า ประตกู นั้ น้า - สถาปตั กรรมทส่ี าคญั  ซกิ กแู รต(Ziggurat)  เป็นศาสนสถานทบ่ี ชู าเทพเจา้  ทาดว้ ยอฐิ ตากแหง้ - ประดษิ ฐอ์ กั ษรใชค้ รงั้ แรกบนโลก(เก่าแกท่ ส่ี ดุ )  อกั ษรคนู ิฟอรม์ (Cuneiform)  เป็นอกั ษรลม่ิ ใชไ้ มห้ รอื เหลก็ แหลมกดลง  สลกั ลงใน แผน่ หนิ  เน่อื งจากแผน่ หนิ หายากต่อมากส็ ลกั ลงบนแผน่ ดนิ เหนยี วแทน - วรรณกรรมชน้ิ สาคญั มหากาพยก์ ลิ กาเมช(Gilgamesh)  เน้อื หาเป็นเรอ่ื งเกย่ี วกบั น้าทว่ มโลก - ความเจรญิ ดา้ น คณิตศาสตร์ ชงั่ ตวง วดั ปฏทิ นิ

2. ชาวอคั คาเดยี น(Akkadian) - อาณาจกั รอคั คาเดยี - 2370 B.C  พวกสเุ มเรยี นชง่ึ อย่ทู างตอนใตข้ องเมโสโปเตเมยี ถกู ชนเผา่ ทางตอนเหนอื คอื พวกอดั คาเดยี ยกกองทพั โจมตอี าณาจกั รจน ไดร้ บั ดวามพ่ายเเพ้ - รุ่งเรอื งสมยั กษตั รยิ ซ์ ารก์ อน(Sargon) 3.ชาวอะมอไรต์ หรอื อามอไรต์ (Amorites) (2000-1600 B.C.) - อพยพมาจากแถบทะเลทรายทางซเี รยี และเขา้ ยดึ ครองดนิ แดนเมโสโปเตเมยี - อาณาจกั รบาบโิ ลน(Babylon) - ยดึ อานาจต่อจากชาวสเุ มเรยี น - ตงั้ กรุงบาบโิ ลนเป็นเมอื งหลวง - ปกครองแบบรวมศนู ยอ์ านาจ - มกี ารจดั เกบ็ ภาษี และ เกณฑท์ หาร - สมยั กษตั รยิ ฮ์ มั มรู าบี (Hammurabi)(1792-1745 B.C.)  ประมวลกฎหมายฮมั มรู าบ(ี Code of Hammurabi)  ประมวลกฎหมายลายลกั ษณ์ อกั ษร  จารกึ บนแผน่ หนิ  ลกั ษระกฎหมายอาญา มลี กั ษณะทเ่ี รยี กวา่ “ตาต่อตาฟนั ต่อฟนั ” ในการลงโทษ  บทลงโทษเหยี มโหด  แต่มหี ลกั การสาคญั ทใ่ี ชไ้ ดอ้ ย่ทู ุกวนั น้ี “การถอื วา่ เป็นผบู้ รสิ ทุ ธไิ์ วก้ อ่ นจนกว่าจะไดร้ บั การพจิ ารณาว่าผดิ ” - ประมวลกฎหมายฮมั มรู าบ(ี Code of Hammurabi) 1.ถา้ บดุ คคลใดทาลายดวงตาของอกี ผหู้ น่งึ ดวงตาของบคุ ลนนั้ จะถูกทาลายเชน่ กนั 2.ถา้ ชายคนหนง่ึ เป็นเหตใุ หช้ ายอกี คนหน่งึ สญู เสยี ลกู นยั น์ตา ลกู นยั น์ตาของชายคนนนั้ ตอ้ งถกู ควกั ออกมา 34.ถ.บา้ ุคบคา้ ลนใพดงัทตากใหลงบ้ มตุ ารทสบัาวเจขา้ อขงอผงอู้ บนื า้ ถนง่ึ ตเเากย่ดผวสู้้้า็ มรา้ตงาตยอ้ บงรตุ บั รผสดิาวชขดอใขงตด้ นว้ ยกชจ็ วะิ ถตี กู ลงโทษถง่ึ เเกด่ วามตายดว้ ย 5.ช่างก่อสรา้ งบา้ นเรอื นทท่ี าใหบ้ ตุ รของเจา้ ของบา้ นถง่ึ เเกด่ วามตายโดยประมาณบตุ รของตนจะถูกลงโทษใหถ้ งึ เเกดวามตายเช่นกนั 6.เจา้ หน้ที าใหบ้ ตุ รของของลกู หน้ชี ง่ึ มาอยกู่ บั ตนในฐานะเป็นผขู้ ดั หน้ี(Mancipium)ถงึ เเกด่ วามตายบตุ รของเจา้ หน้จิ ะถกู ลงโทษถง่ึ เเก่ดวามตาย ตวั อย่างนาย ก ทาลกู ตาของนาย ข ตอ้ งสญู เสยี ลกู นยั น์ตา - ประมวลกฎหมายฮมั มรู าบ(ี Code of Hammurabi)  มกี ารขดุ พบโดยนกั โบราณคดชี าวฝรงั่ เศส  ปจั จบุ นั อยใู่ นพพิ ธิ ภณั ฑล์ ฟู ร์ ประเทศ ฝรงั่ เศส

4. ชาวฮติ ไทต(์ Hittites) (1600- 1150 B.C.) - ชาวฮติ ไทต์ เป็นกลุ่มชนทอ่ี ยใู่ นเอเชยี ไมเนอร(์ Asia Minor)  เขา้ มารุกราน - เป็นกลุม่ ชนทร่ี บเกง่ - เป็นกลมุ่ แรกทร่ี จู้ กั ใชเ้ หลก็ นามาทาเป็นอาวธุ และใชร้ ถเทยี มมา้ ทาศกึ สงคราม - อย่ใู นรว่ มสมยั กบั ทอ่ี าณาจกั รอยี ปี ตเ์ รอื งอานาจ และมอี านาจทางการรบทดั เทยี มอยี ปี ต์ 5. คสั ไซต(์ Kasite) - เป็นกลุ่มชนทอ่ี ยใู่ นเอเชยี ไมเนอร(์ Asia Minor)  เขา้ มารกุ ราน 6. อสั ซเี รยี (Assyrian) (720-612 B.C.) - ชนเผา่ ทย่ี ดึ ครองดนิ แดนแถบเมโสโปเตเมยี ตอนเหนอื - ยดึ บาบโิ ลนได้  ตงั้ อาณาจกั รอสั ซเี รยี (Assyria) - มศี นู ยก์ ลางการปกครองทก่ี รุงนนี ะเวห(์ Nineveh)  เป็นเมอื งทก่ี ลา่ วไวใ้ นคมั ภรี ไ์ บเบล้ิ ดว้ ย - สมยั กษตั รยิ อ์ สั ชรู บ์ านปิ าล(Assurbanipal) (668-629 B.C.)  ยุคทอ่ี าณาจกั รอสั วเ๊ รยี เจรญิ รงุ่ เรอื งถงึ ขดี สดุ - กองทพั เขม้ แขง็ มาก มวี นิ ยั สงู - มคี วามเหยี มโหดมาก เชน่ ตดั แขนตดั ขา ทลองหนงั เผาเมอื งทอ่ี ย่อู าศยั และเนรเทศคนออกจากเมอื ง (มปี รากฏในคมั ภรี ไ์ บเบลิ ) - อาวธุ ทาดว้ ยเหลก็  แขง็ แกรง่ กว่าโลหะอน่ื ๆ ในขณะทช่ี นชาตอิ น่ื ใชอ้ าวธุ ทท่ี าดว้ ย ทองแดง หรอื สารดิ ซง่ึ มคี วามแขง็ เกรง่ น้อยกวา่ เหลก็ ) - ทาภาพนูนต่า(Base relief)  แสดงวถิ ชี วี ติ ประจาวนั - หอ้ งสมดุ เมอื งนนี ะเวห์  รวบรวมจารกึ ต่าง ๆ  ถูกทาลายลงหลงั จากกรุงนีนะเวหถ์ ูกเผาทาลาย - มเี ดยี (Medes / Meedz) และ คาลเดยี ล รวมตวั กนั ทาลายอานาจของอสั ซเี รยี  ทาลายกรุงนนี ะเวห์ และเผาทาลายเมอื ง 7. คาลเดยี ล(Chaldean) (612-539 B.C.) - เป็นชนชาตสิ ดุ ทา้ ยทส่ี รา้ งสรรคอ์ ารยธรรมเมโสโปเตเมยี ก่อนถกู ยดึ ครองดดยจกั รวรรดเิ ปอรเ์ ซยี - ยดึ กรุงนนี ะเวหไ์ ดส้ าเรจ็ ในปี 612 B.C. - สรา้ งอาณาจกั รบาบโิ ลนใหม่ (Neo Babylon) - มศี นู ยก์ ลางการปกครองท่ี กรงุ บาบโิ ลน - สมยั กษตั รยิ เ์ นบคู ดั เนซซาร(์ Nebuchadnezzar) (605-562 B.C.)  เป็นสมยั ทร่ี ุง่ เรอื งสดุ - สมยั กษตั รยิ เ์ นบคู ดั เนซซาร์ (ถกู กล่าวไวใ้ นคมั ภรี ไ์ บเบล้ิ )  ตกี รงุ เยรซู าเลม็ ของชาวยวิ  ทาลายเมอื งและวหิ ารของชาวยวิ + เกณฑ์ ชาวยวิ มาเป็นทาสเฉลยทก่ี รุงบาบโิ ลน

- สมยั กษตั รยิ เ์ นบคู ดั เนซซาร(์ Nebuchadnezzar)  สรา้ งสวนลอยแหง่ กรงุ บาบโิ ลน(Hanging Garden of Babylon)  ซง่ึ ถอื เป็น 1 ใน 7 ของสง่ิ มหศั จรรศข์ องโลกยุคโบราณ - สวนลอยแห่งกรงุ บาบโิ ลน สรา้ งโดยอฐิ และดนิ สรา้ งเพอ่ื เป็นของขวญั แก่ราชนี ขี องตนเองทเ่ี ป็นชาวเปอรเ์ ซยี ช่อื อามติ สั (Amitas) - สวนลอยแหง่ กรงุ บาบโิ ลน แสดงถงึ ความเจรญิ ในดา้ นระบบการดงึ น้ามาใชใ้ นเมอื ง  มรี ะบบดงึ น้าจากแม่น้ายเู ฟรตสิ มาใชใ้ นสวนลอย โดยดงึ ขน้ึ ไปใชด้ า้ นบนเพ่อื ล่อเลย้ี งตน้ ไมบ้ นสวนลอย - ดา้ นดาราศาสตร์ ทาแผนทด่ี วงดาว คานวณสรุ ยิ ุปราคา จนั ทรุปราคา คานวนทางดาราศาสตรไ์ ดแ้ ม่นยา - เอาดาราศาสตรม์ าพยากรณ์โชคชะตามนุษย์ - แบ่ง 1 สปั ดาห์ ออกเป็น 7 วนั - 539 B.C.  กษตั รยิ ไ์ ซรสั เขา้ ตกี รงุ บาบโิ ลนสาเรจ็  ถูกเปอรเ์ ซยี ยดึ ครอง  ถกู เป็นสว่ นหน่งึ ของจกั รวรรดเิ ปอรเ์ ซยี ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- มรดกของอารยธรรมเมโสโปเตเมยี มกี ารใชปฏทิ นิ แบบจนั ทรคติ  1 เดอื นมี 29.5 วนั  1 ปีตามปฏทิ นิ จนั ทรคตมิ ี 359 วนั มกี ารแบง่ 1 ปี มี 12 เดอื น 1 วนั มี 24 ชวั่ โมง 1 ชวั่ โมงมี 60 นาที 1 นาที มี 60 วนิ าที 1 สปั ดาหแ์ บง่ ออกเป็น 7 วนั วงกลมมี 360 องศา