คู่มือครูจิตอาสาพัฒนา

รวบรวมประสบการณ+จากการปฎิบตั ิงาน กระบวนการในงานครูจติ อาสาพัฒนา เรียบเรียงเพือ่ ใชป- ระโยชน2ในการฝ6กอบรม โดย : อ. รกั ษเ2 ผา? พลรตั น2 และทมี งานโคก หนอง นา วศิ วะ ม.ขอนแก?น

ลำดบั กระบวนการหนา- เสาธง จิตอาสาพัฒนา ขน้ั ตอนการเตรยี มความพร1อม 1) เรยี กรวมพล เรยี กแถว จดั แถว นับจำนวนผู7เขา7 ร:วมกิจกรรม 2) กล:าวเชญิ ตัวแทนชายหญิงทำหนา7 ทเ่ี ชญิ ธงชาติ กระบวนการหนา) เสาธง 1) กลา% วคำปฏญิ าณ 2) เชิญธงชาติ 3) ปฏบิ ตั ิศาสนกจิ ของพน่ี Aองเครือข%าย 4) ยนื สงบนิง่ 5) การตอกยำ้ อดุ มการณเL ครือข%าวกสิกรรมธรรมชาติ

ลำดบั กระบวนการหนา- เสาธง จิตอาสาพัฒนา ขน้ั ตอนการเตรยี มความพรอ) ม ตัวอยา& งแถวตอนเรยี ง 6 ปด2 ระยะ เว#นระยะ 1 ช+วงศอก ผู#เรียกแถว 1) เรียกรวมพล เรียกแถว จัดแถว นบั จำนวน เรียงตามหมสู& ี หม&ูสีละ 2 แถว ตำแหน&งหัวแถว 1.1 ผูเ# รียกแถว เรียกแถว “ ทัง้ หมดฟ6งเรยี กแถว” เว#นระยะ 1 ช+วงแขน รปู แบบการเรียกแถว • แถวตอน ป)ดระยะ เป)ดระยะ • แถวหน0ากระดาน ปด) ระยะ หรือ เปด) ระยะ 1.2) เรยี กแถว ตวั อยา5 งการเรียกแถว “ แถวตอนปด9 ระยะ 6 แถว ตามหม5สู สี ลี ะ 2 แถว หาขาB พเจาB ” หวั แถวจะยืนตรงกบั ผเูB รียกแถว ผทBู อ่ี ยใ5ู น แถวจะยกขอB ศอกซBายข้ึน พรBอมมือขวาแตะบา5 คนขBางหนBา *หากเป'นแถวเป,ดระยะ จะเว3นระยะหนา3 หลังจาก 1 ช9วงแขน เป'น 3 ช9วงแขน ส9วนระยะดา3 นข3าง 1 ช9วงศอกเหมอื นป,ดระยะ 1.3) นับจำนวนผเู# ข#ารว> ม ดวB ยการสั่ง “เร่ิมจากหวั แถว นบั ตลอดนับ” โดยจะเริ่มนบั จากหัวแถว ใหBผูBนับสะบัดหนBาไปดBานซBาย ของตนไลจ5 นถงึ ทBายแถว เมอ่ื เร่ิมนบั จากทาB ยแถวใหผB ูBทีน่ ับแตะไหล5ของผทูB ี่อยข5ู าB งหนBาขณะทำการนบั ใหBทำเชน5 นจ้ี นถึงคนสุดทBาย เม่ือสน้ิ สุดการนับ ใหBคนสดุ ทBายสง5 เสียงสรปุ ยอดทง้ั หมดแจงB ผนBู ำกระบวนการหนBาเสาธง

ลำดบั กระบวนการหนา- เสาธง จิตอาสาพฒั นา เทคนคิ การนับยอดในกรณมี ีผู)เขา) รบั การฝHกจำนวนมาก ตัวอย&างแถวตอนเรยี ง 6 ปด2 ระยะ เว#นระยะ 1 ช+วงศอก ผูเ# รยี กแถว เรียงตามหมส&ู ี หมู&สลี ะ 2 แถว เว#นระยะ 1 ชว+ งแขน หลังจากทุกคนเขาA ที่เรียบรอA ยใหAสั่งจดั แถวปRดแถวดAานขAางและดAานหลงั ใหAเตม็ แลAวผูนA ำกิจกรรมหนาA เสา ธงส่ังใหAผตAู รวจแถวนับจำนวนแถว พรอA มใหคA นสุดทAายของแต%ละแถวขานจำนวนคนขาด เช%น ในตัวอยา% ง เปนW แถวตอนเรียง 6 มีจำนวน 6 แถว หากมีจำนวนคนครบทุกแถว จำนวนจะเท%ากบั 6 x 6 = 36 คน แต% ในแถวที่ 2 ขาด 2 แถวที่ 4 ขาด 1 คน เมื่อนำไปหักลบ จะเหลือยอด = 36 – 2 – 1 = 33 คน

ลำดับกระบวนการหนา- เสาธง จิตอาสาพฒั นา ขัน้ ตอนการเตรยี มความพรอ) ม หญิง ชาย ผ#ูเรียกแถว 2) ตัวแทนเชญิ ธงชาติ เวน# ระยะ 1 ชว+ งศอก เวน# ระยะ 1 ช+วงแขน • ผนู# ำกิจกรรมหน#าเสาธง กล3าวเชญิ ตวั แทน หญิง 1 ทา3 น ชาย 1 ทา3 น เพื่อเชญิ ธงชาติ • ตวั แทนหญิงยืนดา# นซา# ยมอื ตวั แทนชายยืนดา# นขวา • เคารพธงขาติโดยการโคง# คำนับ ก3อนตวั แทนชายปลดเชอื ก ธงชาติแล#วมายืนประจำตำแหน3ง • ธงชาตขิ ้นึ ลงทางขวามือเสมอ • เมื่อเชิญธงชาตเิ สร็จให#ผูกเชือกธงชาติตรงกลางเสา • ตำแหนง3 ธงชาติตอนเชิญธงชาติลงเสร็จ ปลายธงอย3ู ประมาณหางค้ิว

ลำดบั กระบวนการหนา- เสาธง จติ อาสาพฒั นา 5 ขน้ั ตอนกระบวนการหน0าเสาธง ข้นั ที่ 1) กล;าวคำปฏญิ าณ ผู0นำกระบวนการหนา0 เสาธง นำกระบวนการ 1.1 ) ผ-รู ?วมกจิ กรรมใหม? ใหผ- -นู ำกระบวนการหนา- เสาธง นำ ” ท้งั หมด กล?าวคำปฏิญาณตนตามข-าพเจา- ” 1.2 ) ผรู- ว? มกิจกรรมเคยได-รบั การฝก6 แล-ว ใหผ- -นู ำกระบวนการหนา- เสาธง นำ ” ทง้ั หมดกล?าวคำปฏญิ าณตนพรอ- มขา- พเจา- ”

คำปฎิญาณตน ชาตขิ องเรา เป,นไทยอย2ูได4 จนถงึ ตวั เราทกุ วันนี้ เพราะบรรพบรุ ุษของเรา เอาเลือด เอาเนื้อ เอาชีวติ และความลำบากยากเขญ็ เข4าแลกไว4 เราตอ4 งรักษาชาติ เราต4องบำรุงชาติ เราตอ4 งรักษาแผ2นดนิ ด4วยการทำเกษตรอนิ ทรยี K เราตอ4 งสรา4 งเศรษฐกจิ พอเพียง ใหส4 ามารถพงึ่ ตนเอง และสรา4 งความม่ังคงั่ ใหม2 ใหแ4 ก2แผ2นดินไทยใหจ4 งได4

ลำดับกระบวนการหนา- เสาธง จติ อาสาพัฒนา 5 ขนั้ ตอนกระบวนการหนา0 เสาธง ขัน้ ที่ 2 ) เชญิ ธงชาติ 2.1 ) คำกล*าวก*อนเคารพธงชาติ “ธงชาติและเพลงชาตไิ ทย เปน> สญั ลักษณขD องความเปน> ไทย เราจงรว* มใจกันยืนตรงเคารพ ธงชาติ ดวK ยความภาคภูมใิ จในเอกราช และความเสยี สละของบรรพบรุ ษุ ไทย” 2.2 ) รKองเพลงชาติ โดยใหKผนKู ำกจิ กรรมหนKาเสาธง รอK งนำทอ* นแรก “ ประเทศไทย รวมเลือดเนอ้ื ชาตเิ ช้อื ไทย ” แลวK ใหKทัง้ หมดรKองรับในทอ* นถดั มา “เปน> ประชารฐั ........” จนจบ 2.3 ) เม่ือเชญิ ธงชาติเสร็จใหตK ัวแทนชาย นำเชือกไปผูกเกบ็ ใหแK นวแนวเชือกอย*ูตรง กลางเสา จากนั้นตัวแทนท้งั สองโคKงคำนับแลวK กลบั เขKาแถว

ลำดับกระบวนการหน-าเสาธง จิตอาสาพัฒนา 5 ขั้นตอนกระบวนการหน0าเสาธง ขั้นที่ 3 ) กจิ กรรมสวดมนต2,สวดขอพร, สวดบูชา หรือ กิจกรรมพธิ ตี ามหลักศาสนา ผนAู ำกจิ กรรมหนAาเสาธง กลา% วเชญิ ทำกิจกรรมตามหลกั ศาสนา โดยใหAเร่ิมจากส%วนใหญข% องผAรู %วมกิจกรรม คำกล%าวทแี่ นะนำ • ขอเชิญพี่นAองพุทธ สวดมนตบL ทสน้ั พรAอมกัน • ขอเชิญพ่นี อA งคริสตL นำสวดหรอื ประกอบกิจกรรมตามหลักศาสนา • ขอเชิญพน่ี Aองมุสลมิ นำสวดหรือประกอบกจิ กรรมตามหลักศาสนา • โดยหาครบขAางตนA แลวA ขอใหAสอบถามก%อนจบขน้ั ตอนที่ 3 วา% • “เชญิ พีน่ Aองท%านอน่ื ประกอบกจิ กรรมตามหลกั ศาสนา เชญิ ครับ” หากไม%มใี หAเรม่ิ ขนั้ ตอนที่ 4 เปWนลำดบั ถดั ไป

ลำดับกระบวนการหนา- เสาธง จิตอาสาพฒั นา 5 ข้นั ตอนกระบวนการหนา0 เสาธง ขัน้ ที่ 4 ) สงบนง่ิ เพ่อื แสดงความกตญั Yูต?อบรรพบรุ ษุ และนอ- มสำนกึ ถึงพระ กรณุ าธคิ ณุ แห?งสมเด็จพระบรู พมหากษตั ราธิราชเจ-า คำกล%าวท่ีแนะนำ “ ขอให#ทุกทา3 นพรอ# มใจกนั ยืนสงบนิ่งเปนP เวลาประมาณ 1 นาที เพ่ือรำลกึ ถงึ บรรพบุรษุ ของเรา ท่ไี ด#เอาเลอื ดเนือ้ เอาชีวิตและความลำบากยากเข็ญเขา# แลกผืนแผน3 ดนิ ของเราไว# และนอ# มสำนกึ ในพระกรุณาธคิ ณุ ของบูรพกษตั รยิ ทU กุ พระองคUทไี่ ด#ปกปกV ษรU ักษาราชอาณาจกั รไทยไว#ใหพ# วกเราและลูกหลานไทย นอ# มสำนึกในพระมหากรณุ าธิคุณในพระบาทสมเดจ็ พระเจา# อย3ูหัว ในหลวงรชั กาลที่ 9 ทไี่ ด#ทรงพระราชทาน ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง เพื่อเปPนแสงสวา3 งและทางรอดในยามวิกฤตแิ ละพระมหากรณุ าธคิ ณุ ในพระบาทสมเดจ็ พระ เจ#าอยหู3 ัว ในหลวงรชั กาลท่ี 10 ท่ีได#ทรงโปรดเกล#า ในพระปฐมบรมราชโองการ “ ทีจ่ ะทรงสืบสาน รักษา และต3อยอด และครองแผ3นดนิ โดยธรรม เพ่อื ประโยชนUสขุ แหง3 อาณาราษฎรตลอดไป ” ด#วยการนำศาสตรพU ระราชาเพอ่ื เปนP หลักคดิ หลกั ปฏิบตั ิในการพฒั นาประเทศใหม# คี วามม่ันคง มัง่ คง่ั และยัง่ ยืน เชิญลงมอื ปฏิบัติ เมอื่ ครบ 1 นาที ใหก# ล3าว “เลิกปฏิบตั ิ ขอบคุณครบั /ค3ะ”

ลำดบั กระบวนการหนา- เสาธง จิตอาสาพัฒนา 5 ข้นั ตอนกระบวนการหนา0 เสาธง ข้ันท่ี 5 ) เชิญผูใ0 หญ;ในเครือข;ายหรือครู อาจารยM ตอกยำ้ อุดมการณM สรา0 ง ขวญั กำลงั ใจ อดุ มการณเ) ครอื ขา. ยกสิกรรมธรรมชาติ 1 ) ศรัทธาในองค)พระบาทสมเด็จพระเจCาอยู.หวั ในหลวงรัชกาลท่ี 9 และ ศาสตร)พระราชา ในหลักการ “เชอ่ื ว.าทานมฤี ทธิ์ “ 2 ) ศรทั ธาในศาสดาและหลกั คำสอนของศาสนา บนพ้นื ฐานความเท.าเทียม เสมอภาคและภาระดรภาพ

บทพจิ ารณาอาหาร ในโลกนยี้ งั มคี นทจี่ นยาก ต4องลำบากสารพัดแสนขัดสน อยา2 กนิ ท้ิงกนิ ขวา4 งตามใจตน สงสารคนอ่ืนทีไ่ ม2มีกนิ ขา4 วเอยS ขา4 วสกุ ตอ4 งกนิ กันทุกบา4 นทุกฐานถ่นิ กวา2 จะมาเปน, ข4าวใหเ4 รากิน ชาวนาสิน้ กำลงั เกอื บทงั้ ปT ต4องทนแดดทนฝนทนลมหนาว กว2าจะไดข4 4าวจากนามาถึงน่ี คนกินข4าวควรคิดดใู หด4 ี ชาวนานม้ี คี ณุ ต2อเราไมเ2 บาเลย ขา4 วทุกจานอาหารทกุ อย2าง อย2ากนิ ทงิ้ ขวา4 งเปน, ของมคี า2 หลายคนเหนื่อยอยากลำบากหนกั หนา กวา2 จะได4มาเปลืองแรงเปลืองทุน กินอาหารใหห4 มดคนอดยงั มี เงินทองเปน, ของมายา ข4าวปลาสิของจรงิ

พระราชดำรสั ในพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพติ ร ”...ถึงบอกวLา เศรษฐกจิ พอเพยี ง หรือ ทฤษฎใี หมL สองอยLางนีจ้ ะนำความเจรญิ แกปL ระเทศได- แตตL -องมคี วาม เพยี ร แล-วต-องอดทน ตอ- งไมใL จรอ- น ตอ- งไมพL ดู มาก ตอ- งไมL ทะเลาะกัน ถา- ทำได-โดยเข-าใจกนั เชื่อวLาทุกคนจะมีความ พอใจได-...”

พระราชปณธิ านของสมเดจ็ พระมหิตลาธเิ บศร อดุลยเดชวกิ รมพระบรมราชชนก “ขอให4ถอื ผลประโยชนKส2วนตัวเป,นท่ีสอง ประโยชนKของเพอ่ื นมนษุ ยเK ปน, กจิ ทห่ี น่งึ ลาภทรพั ยแK ละเกยี รตยิ ศจะตกมาแก2ท2าน เอง ถ4าท2านทรงธรรมะแหง2 อาชีพยKไวใ4 ห4 บรสิ ุทธ์”ิ

ส่งิ ท่จี ะไดจ4 ากการปฏบิ ัตกิ สิกรรมธรรมชาติ จิตอาสาพัฒนาเอาม้อื สามคั คี ส่ิงทเ่ี ราจะตอ- งไดใ- นการทำงานลงพื้นท่หี รือลงแปลง ทุกครงั้ คือ 1. ไดง0 าน คือ ไดเ- นอื้ งานตามแผนงานทไ่ี ดว- างไว- 2. ได0เพื่อน คือ การสร-างสมั พนั ธภาพท่ดี ีในระหวา? งการทำงานในหม?ูคณะ โดยเนน- ความสามคั คี การช?วยเหลอื แบง? ป_น การรบั ฟ_งซึ่งกนั และกนั ให- เกยี รติกัน (นิคคฺ ณเฺ ห นิคคฺ หารหํ ปคคฺ ณเฺ ห ปคฺคหารห)ํ 3. ไดพ0 ัฒนาตนเอง ได-ฝ6กปฏบิ ัติจากงานในสถานการณ2จรงิ เปeนการเพ่ิม ทกั ษะและความร-ู (ปริยัติ ปฏบิ ตั ิ ปฏิเวท)

หลักกสิกรรมธรรมชาติ • หลักกสิกรรมธรรมชาติ คอื การเลี้ยงดนิ ใหAดนิ เล้ียงพืช • เล้ยี งดนิ คือ กระบวนการสรAางสมดุลทางธรรมชาติ เรอ่ื งพลังงาน และการพึง่ พาอาศยั กัน • ความเชอื่ เดมิ : อาหารของพืช คือ ปยุb • กสิกรรมธรรมชาติ : ปbุยคอื อาหารของดิน และปยbุ เกิดขึน้ ไดโA ดย กระบวนการทางธรรมชาติ • ความเชอ่ื เดมิ : สารอาหารทจี่ ำเปนW สำหรบั พชื คอื N,P,K • กสกิ รรมธรรมชาติ : แร%ธาตทุ ่ีจำเปWนสำหรบั พืช มี 16 ชนิด และ หาไดAจากธรรมชาติ ในหนิ ,ทรายและกรวด N ไดAจากน้ำฝน • 6CO2 + 6H2O -- สังเคราะหแ; สง -- > C6H12O6 (นำ้ ตาล) + 6O2

หลักการทำงานในกจิ กรรมลงแปลง เอามอ้ื โฮมฮกั เอาแฮง ซอแรง ลงแขก สามคั คี หลกั การทำงานแบบคนจน ใหDยึดหลกั 3 ค. v คึกคัก v คลอH งแคลHว v ครน้ื เครง

5 ข้นั ตอนครพู าทำ 1. การวางแผนงาน บรหิ ารจดั การ แบ.งงาน แบ.ง คน ใหเC หมาะสมกบั เน้ืองานและเวลาท่กี ำหนด 2. ลงมอื ปฏิบตั ิงานตามแผนงานอย.างเปนX ลำดับ ข้นั ตอน 3. ตรวจติดตามประเมนิ ผล เพือ่ ประเมนิ สถานการณ)และแกไC ยหากมีป\\ญหาเกดิ ข้ึน 4. ประสานงานทง้ั ภายนอกและภายใน เพอื่ ใหCงาน เกิดประสทิ ธิภาพสงู สดุ และบรรลวุ ัตถปุ ระสงค) 5. งานสวสั ดกิ ารสนบั สนนุ การทำงาน

10 ข้นั ตอนการลงแปลงกสกิ รรมธรรมชาติ

1 – สำรวจพ้นื ท่ี แบIงคนแบIงงาน การเตรยี มการก>อนลงแปลง 1 วัน • สำรวจพน้ื ที่จริงเพื่อใหBรBจู ักภูมสิ งั คม เชน5 ดิน ขุดยากขดุ ง5าย, มตี นB ไมBขวางทางมย้ั • พจิ ารณางานและกำลังคน แลวB วางแผนการ ทำงาน แบง5 งานตามประเภทและลักษณะงาน ตามข้ันตอนการทำงาน เช5น งานขดุ , งานห5ม ดนิ , งานครัว, งานเบกิ จา5 ยอุปกรณ\\, งาน สวสั ดกิ าร ฯลฯ • กำหนดแนววางแนว และทำตัวอย5างใหดB ู วันลงแปลง • สำรวจพื้นทอ่ี กี ครั้ง เพอ่ื ประเมินงานหากมกี าร เปลย่ี นแปลง เช5น ฝนตก • วางแผนงานตามประเภทและลำดับงาน จากน้ันแบง5 คน ตามงานทว่ี างแผน

2 – การเตรยี มดิน ขุดรIอง ทำฝาย คลองไสไ) กM คอื คลองขนาดเลก็ ทีม่ กี ารออกแบบ ตามลกั ษณะท่เี รยี กไสไ= ก> คือ เล็กและคดเคย้ี วไปมาใน พน้ื ท่ขี องเรา โดยจะมวี ัตถุประสงคใH นการชะลอ ความเร็วและควบคุมทิศทางการกระจายตวั ของนำ้ ใน พ้นื ท่ี โดยจะพอจะสรุปประโยชนHได=ดังนี้ ๑. ชะลอความเร็วของน้ำเพ่อื ใหม= ีเวลาซึมลงดินและ การะจายตัวใตผ= วิ ดนิ สรา= งความชม>ุ ชน้ื ในรัศมี โดยรอบ ๒. ความคุมทิศทางการไหลของน้ำเพือ่ ลำเลียงไปยงั ตน= ไม= โดยลดการใชส= ปรงิ เกอรH (ธรรมชาติ ธรรมดา) ๓. ดักตะกอนปยXุ ไมใ> หล= งไปสร=างความต้ืนเขินใหก= ับ หนอง ท้ังยังเปนY ธนาคารปยXุ ในตัวดว= ย

2 – การเตรียมดิน ขดุ รIอง ทำฝาย การขุดคลองไสไ) กM • ขนาดจะข้ึนอย%ูกับปริมาณนำ้ หลาก และความลาด เอียงของพ้นื ที่ • ตAองรทAู มี่ าและหาทีไ่ ปใหAน้ำ • ขนาดมาตรฐานทใ่ี ชกA ัน คอื • ความกว0างปากบน 0.8-1 เมตร ท0องคลองกว0าง 0.5-0.8 เมตร ลกึ 0.6-1.0 เมตร • ระดบั ความลาดเอยี งของคลองไสไ0 กG เพื่อชะลอการไหล คอื 1% หมายความวGา ความยาวคลอง 1 เมตร ( 100 เซน) จะมี ระดบั ความลึกตาG งกนั 1 เซนติเมตร • ควรมจี ุดชะลอนำ้ เชนG คันดนิ , ฝายดกั ตะกอน เปนV ระยะ เชGน ทกุ 10 เมตร และกอG นถงึ คนั ดนิ ควรมีหลมุ ดักตะกอนด0วย • ควรมีหลมุ ขนมครกไว0ดักตะกอนที่พดั มากับน้ำตรงโคง0 ตรงมุม

2 – การเตรียมดิน ขุดรIอง ทำฝาย การขดุ คลองไส#ไก> การขดุ คลองไส#ไก> • การป`น_ คันดินจะตอB งดทู ศิ ทางการไหลของนำ้ โดยดินทีข่ ุดจะ • ตBองรูBทมี่ าและหาที่ไปใหนB ้ำ นำไปป`น_ เปaนคันดBานตรงขBามกับทศิ ทางน้ำไหล

2 – การเตรยี มดิน ขดุ รIอง ทำฝาย การทำฝาย ฝายจะถกู จำแนกเปนa 2 ประเภท คอื • ฝายตนB น้ำลำธาร, ฝายชะลอนำ้ ,ฝายชะลอความชม5ุ ช้นื (หรือฝายแมBว) • ฝายกักเก็บน้ำเพอื่ การเกษตร ในการทำงานกสกิ รรมธรรมชาติ เราจะเนนB ฝายตนB น้ำลำธารเพือ่ สราB งความช5มุ ชนื้ ในพนื้ ท่ี ดBวยการใชBวสั ดตุ ามธรรมชาติ เชน5 ราก พชื ตามธรรมชาต,ิ กBอนหิน, ไมBไผ,5 เศษกิ่งไมB เปนa ตนB หากไมม5 ีกใ็ ชB ดินปน`_ เปนa คัน หรืออาจจะทำลกั ษณะ ฝายแฝกขน้ั บันไดก็ไดBเช5นกัน สิ่งที่เราควรหลกี เลย่ี งคือ กระสอบพลาสติกหรอื อุปกรณ\\ที่เปนa พลาสตกิ ท้งั หมด หลกั การสำคญั คอื เราตBองเริ่มสรBางฝายจากทส่ี ูงสุด ก5อนแลBวค5อยไลร5 ะดับลงมา

3 – การปลกู ปา` 3 อย2าง ประโยชนK 4 อย2าง ปลกู ไม4 5 ระดบั การปลูกปา' 3 อยา, ง ประโยชน2 4 อยา, ง ปลูกไม6 5 ระดับ 1. ไมสA งู คอื ไมทA ่มี ีลำตAนสงู เปWนไมAเน้อื แข็ง มรี ะบบรากทีล่ ึกและใหญ% เชน% ตะเคยี น, สัก, ยางนา, มะคา% , ประด%,ู เตง็ , รัง 2. ไมAกลาง คือ ไมAทมี่ ีความสูงไม%มาก สูงรองลงมาจากไมสA ูง สว% นใหญ%จะ เปWนไมผA ล เชน% มะม%วง, มะละกอ, ไผ,% กลAวย, มะพราA ว, สมA ,ทุเรยี น 3. ไมAเตีย้ คือ ไมปA ระเภทไมทA รงพุ%ม ตAนเตี้ย เช%น พริก.มะเขือ,มะนาว, ตะไคร,A 4. ไมAเร่ียดนิ คือไมทA ี่มใี บหรอื เถาระดบั เดียวกบั ดิน เช%น แตงโม, ฟlกทอง, อัญชนั 5. ไมหA ัวในดนิ คือ พชื กินหวั เชน% มัน, กระชาย, ข%า

3 – การปลูกป`า 3 อยา2 ง ประโยชนK 4 อย2าง ปลูกไม4 5 ระดับ การปลูกปาU 3 อย;าง ประโยชนM 4 อย;าง ปลูก หลุมพอเพียง ไม0 5 ระดบั ในหลุมพอเพียง • เราสามารถปลกู ไม7 ทั้ง 5 ระดบั ในหลุมเดียวกนั ได7 • ตอ7 งมพี ืชเบิกนำเปนO กล7วยซงึ่ เปOนพชื พ่เี ล้ยี ง และให7 ปลกู ในทิศตะวันตก เพราะกล7วยโตไวกว:าพชื ชนิด และสามารถบังแสงแดดชว: งบา: ยใหต7 นั ไมท7 ่เี พง่ิ ปลกู • บรเิ วณรอบ ๆ หลุม อาจจะมคี ลองไส7ไกห: รือรอ: งนำ้ เลก็ และปลกู แฝกเปOนการล็อคนำ้ ในท่ซี มึ อย:ใู ตห7 ลุม

4 – การปลกู แฝก อนุรักษQดนิ และนำ้ หญ#าแฝก หญBาแฝกเปaนหญBาท่มี ีคุณสมบัติพเิ ศษ เนื่องจากรากยาวและมี ความแข็งแรงมาก (Shear Strength avg. 75 MPa ) และมีระบบรากท่ตี รง ในแนวด่ิงและลึก สามารถเจาะทะลดุ นิ ดานไดB จึงถูกมกั ใชเB ปaนพืชปลูกนำ พรBอมกลBวยซ่งึ เปaนไมพB ีเ่ ลยี้ ง ซ่งึ จะชว5 ยสรBางโพรงอากาศในดิน เน่อื งจากหญาB แฝกมีท้งั ระบบรากทลี่ ึก (อาจยาวถึง 3-4 เมตร) และมีใบทีเ่ ปaนทรงพมุ5 จงึ ทำใหสB ามารถเปนa กำแพงก้ันน้ำท้ังบนดนิ และใตBดิน การปลูกแฝก เราตBองเลือกชนิดแฝกใหBเหมาะกับพนื้ ที่ (แฝกล5มุ แฝกดอน) ปลกู แฝกใน แนวดงิ่ ตงั้ ฉากกบั พ้ืนดนิ และหันดBานแบนเขBาหาตวั มีระยะหา5 งกัน ประมาณ 1 ฝาu มอื กอ5 นปลกู แฝกเราตBองเตรียมแฝกกอ5 นคอื ตอB งสบั รากและใบ เพื่อใหBราก แฝกเดนิ ไดBเร็วและแข็งแรง หลังจากน้นั แชน5 ำ้ หมักจลุ นิ ทรีย\\รถจืดท้ิงไวB 1 คืน จะไดผB ลดี

4 – การปลูกแฝก อนรุ ักษดQ นิ และนำ้ แฝกมี 2 ชนดิ แฝกลุม> มีใบและรากยาวกวา5 หญาB แฝกดอน เน้อื ใบคอ5 นขBางเนียน มี ไขเคลอื บมากทำใหBมักเจรญิ เติบโตไดดB ี ในทที่ ่ีมคี วามชื้นสูง และในน้ำ แชข5 งั ใบช้ตี รง เม่อื ยาวเตม็ ทจ่ี ะหกั พับเปนa มุมแหลม ุ การขยายพนั ธุ\\ ดBวยหน5อ ทอี ตั ราการรอดสูง ไม5ชอบที่ร5มรำไร เจรญิ เตบิ โตและขยาย กอไดB อยา5 งรวดเรว็ แต5ตอB งมีการตดั ใบจึงจะมีอายยุ ืนยาว แฝกดอน พบท่วั ไปในทค่ี อ5 นขBางแหงB แลBง สามารถขึน้ ไดใB นทแ่ี ดดจดั และท่รี ม5 รำไร กอจะเตยี้ กว5า หญBาแฝกลุม5 ใบหยาบมีไขเคลือบนBอย ทำใหดB กู รBานใบเมอ่ื ยาวเตม็ ที่จะโคงB ลงคลาB ยตะไครB หลงั ปลูกเมื่อตงั้ ตัว ไดแB ลวB ตBองการการดูแลนอB ยกวา5 หญBาแฝกลมุ5

5 – ปลูกดอกไมบT ริหารแมลง ปลกู ดอกไม#เพอื่ การบริหารจดั การแมลง จากพ้ืนฐานความรูBและภูมปิ ญ_ ญาบรรพบุรษุ แมลงในโลก รอB ยละ 98 % เปนa มิตรและเก้ือกลู นิเวท ของตBนไมB มีแค5 2 % เปaนศัตรพู ชื แมลงทีม่ ีสว5 นชว5 ยการจดั การสมดลุ ทางนิเวศ แมลงจะช5วยในการผสมเกสรและขยายพันธ\\พชื ตาม ธรรมขาติ และแมลงเปaนมติ รกับเรา มี 2 ประเภท ที่ ช5วยควบคุมปรมิ าณโดยธรรมชาติ คือ แมลงตัวห้ำ (ห้ำห่นั ) และ แมลงตัวเบียน (เบยี ดเบยี น) ดังนนั้ เราตอB งปลกู ดอกไมเB พ่อื ลอ5 แมลง คือ ดอกไมBท่ีไมม5 ีกล่ินฉุน เช5น ดอกดาวกระจาย เปaนตนB

6 – การหมI ดนิ การหม> ดิน พระองค\\ท5านทรงสอนพวกเราว5า “ อย5าปอกเปลอื ยดนิ ” เพราะ จะทำใหดB นิ ศนู ย\\เสยี สมดลุ ท้งั นำ้ ท่รี ะเหยจากแดดเผาและชีวิตเลก็ ๆ ท้งั ทมี่ องเหน็ และไม5เหน็ ดBวยตาเปลา5 ไม5สามารถดำรงชีพอย5ไู ดB และคณุ ค5า จากหนาB ดนิ กถ็ กู ชะลBางดBวยน้ำทไ่ี หลผ5าน ดงั น้นั การห5มดนิ จึงทำใหดB นิ กลับมามชี ีวติ อีกครง้ั ประโยชนท\\ ไ่ี ดBจากการหม5 ดนิ • สราB งบาB นใหBจลุ ินทรยี \\ เพราะใตวB ัสดุห5มดนิ จะมีความรอB นช้นื เหมาะ แกก5 ารเจริญเตบิ โตของจลุ นิ ทรีย\\ • เก็บความช5มุ ช้นื ทอี่ ยใ5ู นดิน ปอ{ งกันการระเหยของน้ำในดิน • สราB งแหลง5 อาหารใหBสัตวห\\ นBาดิน • แกBป_ญหาดินเคม็ • ปรบั สภาพดินและแกBป_ญหาดนิ เปaนกรด • วัสดุหมี ดนิ ยงั ชว5 ยเก็บความช้ืนจากหมอกหรือนำ้ คBางชว5 งเขาB

7 – การเลี้ยงดิน ดDวยปุNยอินทรียO แหDงและน้ำ แห#งชามน้ำชาม ขน้ั ตอนนเี้ ปนa การใหอB าหารที่ใชเB ลีย้ งดนิ คอื ส่ิงมีชวี ติ ทอี่ ยู5ในดนิ เราจะเตมิ ปยุ| อินทรยี ห\\ มกั แบบแหBงและน้ำ ทเี่ ราไดBเตรยี มไวBแลวB บน วสั ดหุ ม5 ดิน เราจะเรม่ิ จากปยุ| หมักแหBง (มลู สัตว\\) แลวB ตามดวB ยการรดปุ|ย หมักน้ำหรอื นำ้ หมกั จุลนิ ทรยี \\รสจืด ดBวยอัตราส5วนละลายนำ้ 1:200 หรอื 1 ฝาตอ5 นำ้ 1 บัวรดน้ำ

8 – คาถาเลยี้ งดิน คาถาเล้ยี งดิน 1. เลีย้ งดนิ ใหCดนิ เล้ียงพชื 2. Feed The Soil and Let The Soil Feed The Plant (ฟดq เดอะ ซอย แอนด) เลท็ เดอะ ซอย ฟqด เดอะ พลCาน) 3. เจียมไดs ออยไดs เจียมตะนำ 4. เลยี่ งเทะ อดึ เทะ เลี่ยงละชวิ 5. เลีย้ งแมธ. รณี ใหCแม.ธรณเี ล้ยี งแมโ. พสพ 6. ภาษาถ่ินตามพื้นทีท่ ำงาน เช.น ปะกากะญอ, มCง, กำเมือง , อสี าน, ใตC

9 – ศลิ ปะความสวยงาม ความเรียบรอT ย

10 – การจัดเกบ็ อุปกรณทQ ำความสะอาด