หนังสือ เทคนิกการเป็นพิธีกรมืออาชีพ

3 ตอนที่ 1 เน้ือหำกำรบรรยำยหลักสูตรกำรจัดฝึกอบรม การจดั ฝึกอบรม สมั มนา ถือว่ามีความสาคัญเป็นอยา่ งมากในการดาเนนิ งาน การจดั ฝึกอบรมทมี่ ีประสทิ ธภิ าพยอ่ มทาให้องคก์ รเจริญเติบโต มีความมนั่ คง องคป์ ระกอบหน่ึงของการจัดจัดฝึกอบรมที่มีประสทิ ธภิ าพ น่ันก็คอื การสร้างบรรยากาศให้มสี ีสรร สนุกสนาน ตน่ื เต้น ผ้ทู ที่ าหน้าท่ีนก้ี ็คือ “พธิ ีกร” หรือผูด้ าเนินรายการ พธิ กี ร ทเ่ี กง่ จะสามารถสรา้ งบรรยากาศ พร้อมทง้ั ควบคุมเวลาใหเ้ ปน็ วตั ถุประสงค์ของการจดั ฝึกอบรม สัมมนา “พธิ กี ร” ถอื วา่ มีบทบาทสาคญั เปน็ อย่างมากท่ีทาใหก้ ารจัดฝึกอบรม สมั มนามบี รรยากาศ น่าตื่นเตน้ สนุกสนาน นา่ สนใจ การฝึกพธิ กี รจึงมีความสาคัญและจาเป็นสาหรับทุกองคก์ ร ที่ตอ้ งการการเจริญเตบิ โตอย่างม่ันคง ด้วยเหตนุ ้ีสานักการศึกษาต่อเนอ่ื งได้เห็นความสาคัญและความจาเปน็ ดังกลา่ ว จึงได้กาหนดจดั โครงการฝกึ อบรมหลักสูตร “การเป็นพิธกี รฝกึ อบรมมืออาชีพ” ขึน้ เพื่อให้บุคลากรของสานักได้ปฏบิ ตั หิ นา้ ทว่ี ทิ ยากรกลุม่สัมพนั ธ์ เลขานกุ ารโครงการฝึกอบรม และในการเป็นพธิ ีกรในงานตา่ ง ๆ ได้พฒั นาทกั ษะการเป็นพิธีกร และพฒั นาบคุ ลกิ ภาพ ของบคุ ลากรให้มีประสทิ ธิภาพยงิ่ ขน้ึ จากการฝึกอบรมสานักการศึกษาไดส้ รุปเนือ้ หาจากการฝึกอบรมได้ ดงั นี้ หัวข้อเทคนิคกำรเปน็ พิธกี ร : อำจำรย์สินนี ำถ วิมุกตำนนท์ คาวา่ พิธกี ร ตามพจนานุกรมฉบบั ราชบณั ฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 ใหค้ วามหมายไว้วา่ หมายถึงผดู้ าเนนิ การในพธิ ี ผู้ดาเนนิ รายการกำรทำหน้ำทพ่ี ธิ ีกร พิธีกร หมายถงึ ผู้ทาหน้าท่ดี าเนนิ รายการตา่ ง ๆ ท้ังทเี่ ป็นพธิ กี ารและไม่เป็นพธิ ีการ เช่น พิธกี รแถลงข่าวรายการโทรทัศนง์ านมงคลสมรส เป็นตน้ พิธีกรจึงเปน็ บุคคลสาคัญในการดาเนินงานนน้ั ๆ ใหเ้ รียบรอ้ ยตามวตั ถุประสงค์หนำ้ ทข่ี องพิธกี ร 1. แจ้งให้ผ้ฟู ังหรอื ผูช้ มทราบกาหนด ขน้ั ตอนและกิจกรรมของงานหรือพธิ ตี ั้งแตเ่ รมิ่ ตน้ จนเลกิ งาน 2. แจ้งใหผ้ ฟู้ งั หรือผชู้ มทราบถงึ วัตถุประสงค์ของงานนน้ั 3. ดาเนินงานตามกาหนดขนั้ ตอนให้เป็นไปอยา่ งเรียบรอ้ ย ตรงเวลา 4. แกป้ ัญหาเฉพาะหน้าทเ่ี กิดข้นึ เชน่ ผู้พูดพดู เกนิ เวลา ผแู้ สดงไม่พร้อม เคร่อื งเสียงขัดข้อง เป็นต้นบทบำทพธิ ีกร 1. เปน็ ผู้ดาเนินรายการให้น่าสนใจและเปน็ ท่ปี ระทับใจของผ้จู ดั และผ้มู าร่วมกิจกรรม 2. เป็นผสู้ ่ือสารข้อมูลของผูจ้ ัด และผู้ร่วมกิจกรรมใหเ้ กิดความเขา้ ใจทต่ี รงกนั 3. เป็นผู้สรา้ งบรรยากาศทดี่ ีต่อกันระหวา่ งผู้จัดและผู้ร่วมกิจกรรม 4. เปน็ ผู้เติมเสนห่ ข์ องงานให้ร่ืนรมย์ดว้ ยเทคนคิ การพูดท่ีถูกใจผูม้ าร่วมกิจกรรม 5. เป็นผู้รับปรบั ประยกุ ต์สถานการณเ์ ฉพาะหน้าให้งานเรยี บรอ้ ยราบรื่น

4คุณสมบัติของพธิ กี ร 1. มบี คุ ลกิ สงา่ งาม แตง่ กายสุภาพเรยี บรอ้ ย เหมาะสมกบั โอกาส ใบหน้าย้ิมแย้มแจ่มใส คลอ่ งแคลว่กระฉบั กระเฉง และควบคมุ อารมณ์ได้ดี 2. เป็นผู้มที กั ษะในการออกเสียงได้ถูกต้องตามอักขระวิธี ชัดถอ้ ยชดั คา 3. เป็นผมู้ ีวาทศลิ ป์ สามารถเลือกสรรถ้อยคาและนาเสนอด้วยกลวิธีท่นี ่าสนใจ 4. มีปฏภิ าณไหวพรบิ รู้จกั ใช้จติ วิทยาในการพูด แก้ปัญหาเฉพาะหน้าได้อยา่ งรวดเรว็ สรา้ งบรรยากาศให้เหมาะสมกบั ลักษณะงาน 5. เปน็ ผมู้ มี ารยาทในการพดู ให้เกยี รติผ้ฟู ังด้วยการกล่าวปฏิสนั ถาร ขอบคุณ ขออภยั ตามโอกาสอนั ควรไมพ่ ูดโออ้ วด กระทบกระท่งั หรือหยาบคาย 6. มมี นุษยสมั พันธ์ดี มีอารมณ์ขนั ยอมรับฟังความคิดเหน็ ของบุคคลอื่น 7. ตรงต่อเวลา รักษาเวลา ดาเนินรายการให้เป็นไปตามกาหนด 8. เป็นผูร้ ักจักพฒั นาตนเอง สารวจขอ้ บกพร่องในการพูดทกุ ครั้งเพื่อแกไ้ ขปรับปรุงใหด้ ีขน้ึ ในการพูดครง้ั ต่อไปหลกั กำรพูดและทำหนำ้ ท่พี ธิ ีกร พธิ ีกรเปน็ บุคคลสาคญั ที่สามารถช่วยใหพ้ ิธีการหรือรายการท่ีจดั ขึน้ สาเร็จตามวัตถปุ ระสงค์อยา่ งมีประสทิ ธิภาพหรอื ประสบความล้มเหลวได้ แตล่ ะงานยอ่ มมีจดุ ประสงค์ เน้ือหา และสถานการณท์ ่ีแตกต่างกนั ออกไปไมส่ ามารถทจ่ี ะกาหนดตายตัวไดว้ า่ พธิ กี รจะพดู อย่างไรหรอื ปฏิบตั อิ ยา่ งไร แต่ในท่นี ้ีจะขอเสนอหลักการพูดและการทาหน้าทพี่ ธิ กี รไวก้ ว้าง ๆ ดงั นี้ 1. กล่าวปฏสิ ันถารกบั ผฟู้ ัง เป็นการเกร่นิ นาว่ารายการหรอื พธิ กี ารจะเริ่มขนึ้ แล้ว 2. กล่าวถงึ วัตถปุ ระสงค์ของงานนน้ั ๆ 3. ประกาศรายการตา่ ง ๆ ให้ละเอียดชดั เจน เชน่ ชอื่ รายการแสดง ผ้พู ดู หรือผู้แสดง ผคู้ วบคุม เป็นต้น 4. เมือ่ ผพู้ ดู พดู จบหรือรายการจบลง พิธกี รควรกลา่ วสรปุ ส้นั ๆ ถงึ ความน่าสนใจของรายการ 5. นาสาระประโยชน์ต่าง ๆ ท่ีน่ารู้ น่าสนใจ มาสอดแทรกในรายการบ้างตามสมควร เช่น คาพดู ของบุคคลสาคัญ เหตกุ ารณ์ทท่ี ุกคนรูจ้ กั หรือสิง่ ทีน่ า่ รู้เก่ียวกบั เรอื่ งนั้น ๆ เป็นตน้ 6. ควบคมุ รายการให้เปน็ ไปตามวัตถปุ ระสงค์ ตรงตามเวลา ไม่ปลอ่ ยให้ผู้พดู หรือผู้แสดงพูดนอกรายการสว่ นพิธีกรก็ต้องควบคมุ ตนเองไมใ่ ห้พูดเยิ่นเย้อดว้ ยเชน่ กนั 7. หากมเี หตกุ ารณ์ขดั ข้องหรือคลาดเคล่ือน เช่น ประธานในพธิ ีมาชา้ ผ้แู สดงไม่พร้อม ผู้พูดประหมา่ไมโครโฟนขัดข้อง เป็นตน้ พิธีกรต้องใชป้ ฏภิ าณไหวพริบแก้ปัญหาใหเ้ หมาะสมกบั เหตุการณ์ กลา่ วแนะนาสถานที่ทักทาย ซักถามหรอื พูดขออภัย ไมค่ วรปล่อยใหเ้ กิดความเงียบเป็นเวลานาน เพราะจะทาให้ผฟู้ ังหรือผู้ทีเ่ ขา้ รว่ มพิธเี กดิความเบอื่ หน่าย และเบย่ี งเบนความสนใจไปในเรือ่ งอ่นื หรือถา้ นานเกินไปอาจลุกออกจากที่ประชมุ ได้ 8. กล่าวยตุ ิรายการอย่างเหมาะสม เช่นกลา่ วขอบคุณผู้มาร่วมรายการ ผูท้ ่มี ีสว่ นรว่ มในการจดั งานแล้วจงึกล่าวอาลาด้วยคาว่า “สวัสดี” เปน็ ต้นกรณตี วั อย่ำง “กำรจดั งำนรำตรเี อ้อื อำทร”กล่าวปฏิสนั ถารกับผฟู้ ังเป็นการเกริน่ นาว่ารายการ หรือพิธีการจะเริม่ ข้นึ แลว้ “ทา่ นผ้มู เี กียรตทิ มี่ ารว่ มงานราตรีเอือ้ อาทรที่เคารพรักทกุ ท่าน อีกสักครู่หน่ึงเมื่อถงึ เวลา 1 ทมุ่ ตรง เมื่อทา่ นประธานในงานกล่าวเปดิ งานแลว้ รายการแสดงบนเวทีกจ็ ะเริ่มขึน้ ”

5กลำ่ วถึงวัตถุประสงคข์ องงำนส้ัน ๆ ตรงประเด็น “งานราตรีเอ้ืออาทรท่ีกล่มุ แม่บ้านตารวจจัดขนึ้ ในคนื น้ี มีวัตถุประสงค์สาคัญคือ หารายได้ชว่ ยเหลือเดก็กาพรา้ ใหไ้ ด้รบั การศึกษาตามศักยภาพของเขา”ประกำศรำยกำรตำ่ งๆ ให้ละเอียดชัดเจน “รายการแสดงบนเวทใี นคืนนี้มีหลายรายการซึ่งผ้แู สดง ผ้ฝู ึกซอ้ ม และผูค้ วบคุมการแสดงทกุ รายการก็คือสมาชิกกล่มุ แมบ่ า้ นตารวจ โดยการนาของคุณ........................ ประธานกลุม่ แม่บ้าน เริ่มเปดิ เวทีด้วยการราถวายพระพร แลว้ ตามดว้ ยรายการแฟชั่นผ้าทอ ระบาหญงิ ไทย และรายการสดุ ทา้ ยท่ีย่ิงใหญท่ ส่ี ดุ ของงานคืนน้ี คอื จนิ ตลลี าชุด“นา้ มือน้าใจหญงิ ไทยแถวหน้า”กล่ำวสรุปถึงควำมนำ่ สนใจของรำยกำรทจ่ี บลงส้นั ๆ “ระบาหญงิ ไทยท่แี สดงไปแล้วนั้นมีลลี ่าราท่ีสวยงาม แตก่ ระฉบั กระเฉง สะท้อนให้เหน็ ภาระอนั หนักอึ้งทส่ี องมือของหญงิ ไทยแบกรบั เอาไว้อยา่ งสมจริงนำสำระตำ่ ง ๆ ท่นี ่ำสนใจมำสอดแทรกรำยกำรบำ้ งตำมสมควร ดงั บทกลอนทวี่ ่า “เปลก็ไกวดาบก็แกวง่ แขง็ หรือไม่ ใช่อวดหย่งิ หญิงไทยมิใช่ชัว่ ไหนไถถากตรากตราทาครัวใชร่ ู้จักแตจ่ ะย่ัวผัวเม่อื ไร”ควบคุมรำยกำรใหต้ รงตำมวัตถุประสงค์ตรงตำมเวลำ โดยบอกรายละเอยี ดงานใหช้ ดั เจน เพอื่ ชว่ ยใหง้ านราบร่นื เรียบร้อย และไม่เสยี เวลาระหว่างข้ันตอนต่าง ๆเชน่ แกไ้ ขด้วยปฏภิ าณไหวพริบ “ผแู้ สดงแฟชนั่ ทุกทา่ นจะมเี วลาเดินทางบนเวทีคนละ 2 นาที ท่านใดจะมอบดอกไม้ใหแ้ ก่นางแบบคนใดก็มอบได้ในชว่ งเวลานน้ั เตรยี มตัวให้พรอ้ มดว้ ยนะคะ นางแบบท่านแรกจะเรม่ิ ก้าวออกสเู่ วที ณ บัดน”ี้หำกมีรำยกำรขดั ขอ้ งหรอื คลำดเคลอ่ื นพธิ กี รตอ้ งใชป้ ฏิภำณไหวพรบิ แก้ปัญหำให้เหมำะสมกับเหตุกำรณ์ เชน่ ในการแสดงบนเวที อาจมีช่วงขัดข้องทาให้เกดิ ความเงียบ พิธีกรอาจกลา่ วดงั นี้ “เพลงประกอบการแสดงระบาหญิงไทยเกดิ ขัดข้องนดิ หน่อย เพราะผู้กากับเสยี งต่นื เต้นท่ีเห็นผู้แสดงแตง่ ตัวสวยจนจาไมไ่ ด้ จงึ หยิบเพลงผดิ รอสักครนู่ ะคะ จะดูของดีต้องใจเย็น ๆ หนอ่ ย ปรบมอื รอกันดไี หมคะ” หมายเหตุ การพดู เชน่ น้ี ทาได้ในกรณีทม่ี ิใชง่ านทเ่ี ป็นทางการมากนัก หากเปน็ กรณีทเี่ ป็นทางการอาจใชว้ ธิ ีพูดคน่ั ดว้ ยข้อมลู ต่าง ๆ ทเ่ี กี่ยวกบั งาน เป็นต้นกล่ำวยตุ ริ ำยกำรอยำ่ งเหมำะสม “งานครั้งนย้ี ิ่งใหญ่และจบลงอย่างสมบูรณ์ กด็ ว้ ยความรว่ มมือรว่ มใจของทกุ ท่านทม่ี นี า้ ใจเอ้อื อาทร ขอให้ความเปน็ ผเู้ อ้ืออาทรในคร้ังน้ี จงชว่ ยให้ทุกทา่ นประสบโชคดตี ลอดไป สวัสดีค่ะ”กลยทุ ธ์กำรเป็นพธิ กี ร พธิ ีกรท่ีไดร้ บั การกล่าวขานวา่ เปน็ พิธกี รชน้ั นา ตอ้ งสงั่ สมประสบการณ์และองค์ความรู้ ดังน้ี 1. ศกึ ษาจุดเดน่ จุดด้อย ของพิธกี รทีม่ ีชื่อเสยี งท้ังของไทยและต่างประเทศ จบั จดุ เดน่ สงู สุดของเขาให้ได้ว่าอะไรคือสง่ิ ทที่ าให้พธิ กี รคนน้ันเป็นทีช่ ่ืนชมของบุคคลทัว่ ไป 2. ติดตามเหตุการณท์ ี่เกิดข้ึนในสังคมอย่างใกลช้ ดิ 3. เรียนรกู้ ารใชเ้ ทคนิคการหยอดอารมณ์ขนั ดว้ ยการดัดแปลงเหตกุ ารณ์เฉพาะหน้ามาเติมเสนห่ ใ์ ห้กับการดาเนนิ รายการ

6 4. จดั ทาคลังความร้ดู า้ นตา่ ง ๆ เชน่ การใชค้ าพูด สานวน สภุ าษิต คาพังเพย คาคมต่าง ๆ เพือ่ นามาใช้ประกอบการดาเนินรายการ 5. ฝกึ ใชค้ วามคดิ สรา้ งสรรค์และมีความคดิ เชงิ บวก ดว้ ยการมองเหตุการณ์ตา่ ง ๆ ในมมุ ทค่ี นอืน่ มองขา้ ม เช่น“เมอ่ื เหน็ คนกรงุ เทพฯ เครียดกันมาก จากทีเ่ คยยมิ้ แย้มแจ่มใสให้กันก็หนา้ บึ้งใหก้ นั กต็ ้องคิดว่าจะทาอย่างไรกนั ดี อาจต้องสรา้ งรอยยม้ิ ติดไว้ตามกาแพงรมิ ถนนเมื่อเตือนสติคนไทย หรือไม่กต็ ้องทาสัญลักษณ์เป็นรูปรอยยมิ้ ไว้ที่หนา้ รถทา้ ยรถ เพ่ือเตือนสติคนไทยกัน” 6. อา่ นหนงั สือให้มาก ๆ 7. เขา้ รบั การฝึกอบรมเกี่ยวกับการเปน็ พธิ ีกรเพ่ือเสรมิ สรา้ งทกั ษะ 8. ฝึกการพดู ให้ถูกต้องตามอักขระวิธีภาษาไทย ร. เรือ ล. ลิง คาควบกลา้ ตา่ ง ๆ ตลอดจนวรรคตอนของคาพดู ถ้าคาไหนไม่แนใ่ จตรวจสอบดจู ากพจนานกุ รมราชบณั ฑิตสถาน (พิธกี รเปน็ แบบอยา่ งของการใช้ภาษาไทยที่ถกู ต้อง)กำรใชไ้ มโครโฟน หากยังไมค่ ุ้นกับการใช้ไมโครโฟน แต่จาเป็นต้องใชใ้ ห้ทดลองใชก้ ่อนทผ่ี ูฟ้ งั จะเขา้ ห้องประชุมควรปรบั ระดบัความดงั ความสูง – ตา่ ให้เรียบรอ้ ย หากจาเป็นต้องใช้โดยไม่มีโอกาสเตรยี มตัว หรือทดลองใช้ก่อน ควรทาใจให้สบาย ๆ อย่ากงั วลกบั ไมโครโฟนมากนัก เพราะส่วนใหญจ่ ะมเี จา้ หน้าท่ีปรับระดับความดังเปดิ สวิตซไ์ วใ้ หเ้ รยี บรอ้ ยอยูแ่ ลว้ การใชไ้ มโครโฟนที่มีขาต้ัง เมื่อเดินไปถึง ตาแหน่งที่ต้ังไมโครโฟนให้สังเกตอย่างรวดเรว็ เก่ียวกับระดบั ความสูง ต่าของไมโครโฟนวา่ อยใู่ นตาแหนง่ ท่เี หมาะสมกับระดับตัวเราหรอื ไม่ถ้า สงู /ตา่ ต้องปรับให้พอดกี ่อนจึงพูด ไมจ่ ับไม่เลน่ สาย ไมเ่ คาะ ไม่เป่า ไมเ่ กา ไมต่ ้องทดลองเสียงดว้ ยวธิ ใี ดๆ ให้ระยะห่าง ระหว่างปากกบัไมโครโฟน ประมาณ 2 - 3 นิว้ ทัง้ นีข้ ึน้ อยู่กับความไวในการรบั เสยี งของไมโครโฟนชนิดนน้ั ๆ ดว้ ย ถา้ ขณะพดู จะเดนิ ไปอธบิ าย ในระยะซึ่งอยหู่ ่างจากไมโครโฟน ควรถอดไมโครโฟนถือไปด้วย หากการพดู ต้องใช้มอื ถือไมโครโฟน ข้อศอกข้างทถี่ ือไมโครโฟนใหแ้ นบลาตัว หรือหากรลู้ ว่ งหน้าอาจเตรยี มไมโครโฟนแบบไมม่ ีสายก็จะสะดวกยิ่งข้ึน เม่อื พดู ไม่ควรใชม้ ือท่ถี ือไมโครโฟนแสดงท่าทางประกอบ เพราะจะทาใหเ้ สียงที่พูดไม่ชัดเจนและเสยี งขาดตอน ระวังอยา่ ให้เสยี งอ่ืน ๆ ทีเ่ กดิ จากผู้พูดเข้าไมโครโฟน เชน่ เสียงไอ หากมีเสียงออกไปตอ้ งรบี ขออภัยผู้ฟัง อยา่ งจอ้ งไมโครโฟน ให้มองที่ผูฟ้ งั หากเกิดเสยี งหวดี ไมโครโฟน อนั เกิดจาก “การย้อนกลบั ของสญั ญาณ”คอื สภาพไมโครโฟนเกบ็ เสียงท่ีมาจากลาโพงแลว้ ป้อนเสียงนนั้ เข้าสเู่ ครอ่ื งขยายเสยี งพรอ้ มกันกับเสียงพูด จึงทาให้เกดิเสียงหวีด การแกไ้ ขควรใชฝ้ ่ามือค่อย ๆ วางไมโครโฟนพยายามหันไมโครโฟนไปจากทศิ ทางของลาโพง หากยังมเี สียงอีกต้องปรบั เครอื่ งขยายเสียง คอื ลดความดันลง ถอื ใหห้ ่างจากปากพอสมควร ถ้าควบคมุ การหายใจได้อาจถือในระยะใกลไ้ ด้อยา่ ถือต่าหรือยกแบบตั้งฉาก หากเปน็ การพูดจากการอา่ นจากต้นฉบับ การถือตน้ ฉบับไม่ควรถืออ้อมไมโครโฟนควรอยู่ระหวา่ งผูพ้ ดู กับไมโครโฟน และไม่ควรยกกระดาษร่างขึน้ สงู จนบังใบหนา้ หรอื อยู่ชดิ ไมโครโฟนจนเกินไป ขณะทีพ่ ลิกกระดาษเสยี งจะดังเขา้ ไมโครโฟน กรณีที่ใช้ไมโครโฟนแบบต้งั โต๊ะ เวลาพูดเสร็จและต้องการเลื่อนไปให้ผ้รู ่วมอภปิ รายคนต่อไป อย่าดึงลากไมโครโฟน ให้ยกไปวาง เพราะไมโครโฟนจะทาใหเ้ กิดเสยี งดัง