สรุปทวีปแอฟริกา

หนว่ ยท่ี 3 ทวปี แอฟริกา ที่ตงั้ และขนาด ทวีปแอฟรกิ าเรยี กอีกช่ือวา่ กาฬทวีป หรือ ทวีปมืด เพราะไม่มีการสำรวจ อยู่ระหว่าง ละติจดู ท่ี 37 องศาเหนือ ถึง 34 องศาใต้ ลองจจิ ดู ที่ 17 องศาตะวันตก ถึง 51 องศาตะวันออก มีพน้ื ที่ 30,244,050 ตารางกโิ ลเมตร ขนาดใหญเ่ ปน็ อันดบั 2 ของโลก และ ใหญ่กวา่ ทวปี ยุโรปถึง 3 เท่า ต้งั อยู่ในซีกโลกเหนอื และซีกโลกใต้ มเี ส้นศูนย์สูตรลากผ่านกลางทวปี อาณาเขต ทิศเหนือ ตดิ ตอ่ กับ ทะเลเมดเิ ตอรเ์ รเนยี นและช่องแคบยิบรอลตาร์ กั้นระหวา่ งทวีปยุโรปและแอฟริกา ทิศตะวันออก ติดต่อกับ ทะเลแดง อ่าวเอเดน และมหาสมุทรอนิ เดีย ทิศตะวนั ตก ติดต่อกับ อา่ วกินี และมหาสมทุ รแอตแลนติก ทศิ ใต้ ตดิ ต่อกับ มหาสมทุ รแอตแลนตกิ และ มหาสมุทรอินเดีย ลักษณะภูมิประเทศ 1. เขตที่ราบลุ่มแม่นำ้ และที่ราบชายฝงั่ ทะเล - แม่นำ้ ไนล์ กำเนดิ จากทะเลสาบวิกตอเรยี และท่รี าบสูงเอธโิ อเปีย เปน็ แม่นำ้ ท่ยี าวที่สดุ ในโลก เปน็ แม่น้ำอารยธรรมของโลก - แม่น้ำคองโก กำเนดิ จากเทือกเขาทางตะวันออกของทวีป - แม่นำ้ ไนเจอร์ เป็นเส้นทางคมนาคมภายในทวปี ตน้ น้ำมาจากทีส่ งู ฟตู าจาโรน - แมน่ ้ำแซมเบซี กำเนดิ จากทีร่ าบสงู บีเอ ทำใหเ้ กดิ น้ำตกวิกตอเรยี เป็นแมน่ ำ้ ทใ่ี ช้ผลติ กระแสไฟฟา้ 2. เขตที่ราบสูงทางตะวันตก ทวีปแอฟริกามีลักษณะภูมิประเทศส่วนใหญ่เป็นท่ีราบสงู ได้แก่ ทะเลทรายสะฮารา เป็นทะเลทรายที่ใหญ่ท่ีสุดในโลก พื้นที่ชุ่มน้ำเรยี กวา่ “โอเอซิส” 3. เขตทร่ี าบสูงทางตะวันออก ทางตะวนั ออกเฉยี งทางใต้ และใต้ - ท่ีราบสงู เอธิโอเปีย เปน็ ทร่ี าบสงู ขนาดใหญ่และสูงสุดของทวปี - ภเู ขาสงู ทางตะวันออกของทวีป ยอดเขาที่สงู ท่ีสุดของทวีป คือ ยอดเขาคลิ ิมันจาโร - ท่รี าบสูงหนิ แกรนติ เดอะแรนด์ บรเิ วณทางตอนใตข้ องทวีป คอื เทือกเขาดราเกนส์เบริ กฺ เป็นแหล่งผลิตแร่ทองคำ - บริเวณแอง่ แผน่ ดนิ ทรุด หรอื เกรตรฟิ ตเ์ วลลีย์ เปลือกโลกทรุดตัวกลายเป็นทะเลสาบ เช่น ทะเลสาบวิกตอเรีย เป็นทะเลสาบทีใ่ หญ่ท่สี ดุ ในทวปี แอฟริกา 4. เขตภเู ขาหนิ ใหม่ทางตะวันตกเฉียงเหนือ เปน็ เทือกเขาทมี่ ลี กั ษณะเป็นแนวยาว เช่น เทอื กเขาแอตลาส มียอดเขาทสี่ งู คอื ยอดเขาทุบคาล 5. เขตเกาะและหมู่เกาะ เกาะมาดากสั การ์ เปน็ เกาะท่ีมีขนาดใหญท่ ่ีสุดในทวีปแอฟริกา ครูปอ

ปัจจยั ควบคุมลกั ษณะภูมอิ ากาศ 1. ทีต่ ัง้ พน้ื ทสี่ ่วนใหญ่อยูใ่ นเขตร้อน ยกเวน้ เหนอื สดุ และใต้สดุ ของทวีปจะอยู่ในเขตอากาศอบอุน่ 2. ลม - ลมตะวันออกเฉียงใต้นำเอาความชน้ื จากมหาสมุทรอนิ เดียและมหาสมทุ รแอตแลนติก ทําให้ฝนตก - ลมขั่วโลกพัดมาจากทางเหนือทำให้ทางตอนเหนือมีอากาศหนาวเยน็ 3. ความใกล้ไกลทะเล แนวเทอื กเขาวางตวั ตามแนวชายฝ่งั ขวางทางลม ไม่ไดร้ ับความช่นื ทะเลทำใหเ้ กดิ เปน็ ทะเลทราย 4. กระแสน้ำในมหาสมุทร กระแสนำ้ อนุ่ โมซมั บิกและกระแสนำ้ อนุ่ กนิ ี ทำใหอ้ ากาศอบอนุ่ กระแสนำ้ เย็นเบงเกวลาและ กระแสน้ำเยน็ คะแนรี ทาํ ใหเ้ กิดทะเลทรายนามบิ ทางแอฟริกาใต้ ทรพั ยากรธรรมชาติท่สี ำคญั 1. แร่ทส่ี ำคญั คอื เพชรและทองคำ ในแอฟริกาใต้ น้ำมนั ดิบและก๊าซธรรมชาติ ในแอฟริกาเหนอื 2. ปา่ ไม้สำคญั เช่น มะฮอกกานแี อฟรกิ นั บรเิ วณรอบอ่าวกินแี ละทีร่ าบคองโก เปน็ ป่าดบิ ช้ิน 3. สัตว์ปา่ Big 5 เปน็ สญั ลกั ษณ์ ไดแ้ ก่ แรด ช้าง ควาย เสอื ดาว และสงิ โต แหล่งทม่ี ีสัตวป์ ่าชุกชมุ อยู่ถดั จาก ทะเลทรายสะฮาราลงมามีท่งุ หญา้ ท่เี หมาะสมในการดำรงชีพของสัตว์ คอื ทุ่งหญ้าสะวันนาและทงุ่ หญ้าสเตปป์ การต้ังถิ่นฐานและการกระจายตวั ของประชากร บริเวณท่มี ีประชากรต้ังถ่นิ ฐานหนาแน่นมาก ไดแ้ ก่ บริเวณทร่ี าบลุ่มนำ้ ท่รี าบชายฝั่งทะเล บริเวณทีม่ ีประชากรอาศยั อยู่เบาบาง ได้แก่ แอฟรกิ าเหนือเป็นบริเวณทะเลทราย และป่าดบิ ช้นื ลกั ษณะทางสังคมและวฒั นธรรม เช้ือชาตินิกรอยดแ์ ละคอเคซอยด์ แต่ส่วนใหญ่จะมเี ชอื้ ชาตินกิ รอยด์ ชนพ้ืนเมืองเดิมของแอฟริกา เรียกว่า แอฟริกันนโิ กร นกิ รอยด์ ผมสีดำหรือสนี ำ้ ตาล เป็นผมหยกิ นยั นต์ าดำโต จมูกหนาและกวา้ ง ผิวดำ อาศัยบริเวณตอนใต้ของทะเลทรายสะ ฮาราถงึ ตอนใตข้ องทวีป แบง่ ออกเป็นกลุ่มย่อย 3 กลุ่ม 1. บันตู รา่ งสูงใหญ่ 2. ซูดานนิโกร 3. ปิกมี บุชแมน และฮอต เทตทอต รปู ร่างเตี้ย คอเคซอยด์ ผมสีดำหรือสีน้ำตาล นัยนต์ าดำ สนั จมูกโด่ง ผิวขาว อยู่บริเวณชายฝง่ั ทะเลเมดเิ ตอรเ์ รเนยี น แบง่ ออกเป็น 2 กลุ่ม 1. ผิวขาวด่งั เดมิ ไดแ้ ก่ ชาวอาหรับ และ ชาวเบอร์เบอร์ 2. ชาวผวิ ขาวจากยโุ รป ภาษาในทวีปแอฟริกา 1. กลุ่มภาษาแอฟโฟร - เอเชียตกิ ใช้บริเวณแอฟริกาเหนือ 2. กลุ่มภาษาคอยซาน ใช้บริเวณทะเลทรายคาลาฮารี 3. กล่มุ ภาษาไนโล – สะฮาลา ภาษาของประเทศชาดและเคนยา 4. กล่มุ ภาษามาลาโย – โปลนิ ีเซียน ใช้บนเกาะมาดากัสการ์ 5. กลุม่ ภาษาฮินดู – ยูโรเปียน ภาษาของคนผวิ ขาว 6. กลมุ่ ภาษาไนเจอร์ - คองโก ใช้บรเิ วณแอฟริกาตะวนั ตก แอฟริกากลาง แอฟริกาตะวันออก และแอฟรกิ าใต้ ศาสนาในทวปี แอฟรกิ า สว่ นใหญ่นบั ถอื ศาสนาคริสต์ โดยเฉพาะบริเวณแอฟริกาใต้ การเปลี่ยนแปลงทางสงั คม การย้ายถนิ่ เขา้ สสู่ งั คมเมอื งทำใหเ้ กดิ ปญั หามลภาวะ สังคมเมอื งแออัด ครูปอ

ลกั ษณะภมู อิ ากาศและพืชพรรณธรรมชาติ เขตภูมิอากาศ ลักษณะอากาศ บริเวณ พืชพรรณ - ประเทศคองโก ปา่ ดบิ ชื้น แบบรอ้ นช้นื แถบศูนย์สูตร - อุณหภูมิสูง - ชายฝง่ั ตะวันออกของเกาะ มาดากัสการ์ ปา่ ชายเลน - ฝนตกชกุ ตลอดปี - ตอนเหนอื ของอ่าวกนิ ี - ชายฝง่ั ตะวันออกของเกาะ ทงุ่ หญา้ สะวนั นา แบบเขตมรสุม - อุณหภูมสิ ูง มาดากสั การ์ - ฝนตกชกุ ตลอดปี - ติดอยกู่ ับภมู ิอากาศแถบเสน้ ศูนย์สูตร แบบสะวนั นา - อากาศร้อนตลอดท้งั ปี - ฤดฝู นและฤดูแล้ง - ทะเลทรายสะฮาราทางตอน พชื ทะเลทราย เชน่ แบบทะเลทรายเขตรอ้ น สลับกนั และเขตอบอนุ่ - อณุ หภมู ิสูงสดุ ในโลก เหนือ ทะเลทรายนามบิ และ กระบองเพชร ทะเลทรายคาลาฮารี อินทผลัม แบบกงึ่ แห้งแล้งเขตร้อน - ฝนมากกว่าเขต - บริเวณพืน้ ทร่ี ะหวา่ งเขต - ไมห้ นาม และเขตอบอุน่ ทะเลทราย ทะเลทรายกบั เขตสะวนั นาทงั้ - หญ้าสน้ั ๆ ตอนบนและตอนใตข้ องทวปี ขึน้ ไดด้ ีกว่าเขต - บรเิ วณทศิ ตะวันตกเฉยี งใต้ ทะเลทราย ของเกาะมาดากัสการ์ แบบเมดเิ ตอร์เรเนียน - ฤดูร้อนมีอากาศรอ้ น - ชายฝั่งใกล้กบั ทะเลเมดิเตอร์ - ผลไม้รสเปรี้ยว - และแหง้ - ฤดูหนาวอากาศอบอ่นุ เรเนยี น ไม้พุ่มเตี้ย - และมีฝนตก - ชายฝั่งตะวนั ตกเฉยี งใต้ ไมห้ นาม แบบอบอนุ่ ชนื้ ภาคพืน้ ทวปี - ไมม่ ฤี ดูแล้ง - ฤดูร้อนมีอากาศรอ้ น - บริเวณชายฝง่ั ตะวนั ออกของ ท่งุ หญ้า ทวีปแอฟริกาใต้ แบบอบอุ่นชน้ื ภาคพื้น - ไม่มีฤดูแล้ง - บรเิ วณสว่ นใต้ของทวีป ป่าผลัดใบและไม่ สมุทรชายฝั่งตะวันตก - ฝนตกทกุ เดือน แอฟริกาใต้ ผลัดใบ และมคี วามชื้นตลอดปี - ฤดูร้อนมีอากาศอบอุ่น ครูปอ

เศรษฐกจิ เกษตรกรรม ทำเกษตรแบบยงั ชพี ปลกู ปาล์ม ภมู ภิ าคแอฟริกาตะวนั ตกและกลาง ปลูกปาล์มน้ำมันมาก กาแฟ บริเวณทสี่ ูงเอธิโอเปีย ผลไมส้ กลู ส้ม บริเวณชายฝง่ั ทะเลเมดเิ ตอร์เรเนยี น โกโก้ บริเวณแอฟรกิ าตะวันตก ประเทศโกตดวิ ัวรแ์ ละกานา เล้ียงสตั ว์ ทุกครอบครัวทรี่ ำ่ รวยจะมกี ารเลย้ี งสัตว์เพราะใช้วดั ฐานะ เล้ยี งสตั ว์แบบเรร่ ่อน เช่น แกะและแพะ เป็นพาหนะ เช่น อูฐ ลา เลย้ี งสตั วแ์ บบฟารม์ ปศสุ ัตว์ เชน่ การเลี้ยงโค ปัจจัยทเี่ ลี้ยงสตั ว์เพราะพน้ื ท่ีส่วนใหญ่แห้งแลง้ มีทงุ่ หญา้ ประมง บรเิ วณน่านน้ำทะเลเมดิเตอร์เรเนยี น อ่าวกนิ ี บริเวณที่มีปลาชุกชุมเรยี กวา่ อะกะลสั แบงก์ อตุ สาหกรรม เป็นขนาดเล็ก แต่ก็มีทรัพยากรทำใหม้ ีนักลงทนุ เข้ามาลงทุน อตุ สหกรรมแปรรปู ในแอฟริกาตะวนั ตก ทำอุตสาหกรรมแปรรปู อาหารจากสนิ ค้าเกษตร ในแอฟริกาใต้ แปรรูปจากทะเลเพ่อื ส่งออก แอฟริกาใตท้ ำอุตสาหกรรมเหมืองแร่ เชน่ ทองคำ เพชร แอฟริกาเหนอื มนี ้ำมนั ดิบและกา๊ ซธรรมชาติ อตุ สาหกรรมปา่ ไม้ แปรรปู ไม้เพอื่ สง่ ออก เพราะบรเิ วณแอฟริกากลางเปน็ เขตปา่ ดิบชนื้ อตุ สาหกรรมท่องเที่ยวแบบซาฟารี บรเิ วณแอฟริกาตะวันออก เพราะมภี ูมิอากาศแบบสะวนั นา พานิชยกรรม สินค้าสง่ ออก ได้แก่ ปิโตเลยี ม ปาลม์ นำ้ มัน กาแฟ อัญมณี สินค้านำเขา้ ได้แก่ ข้าว เครื่องนุ่งห่มเคร่ืองใชไ้ ฟฟ้า ครูปอ